TED2015
Maryn McKenna: What do we do when antibiotics don't work any more?
مارین ماکینا: چی بکەین ئەگەر دژەبەکتریاکان چیتر کار نەکەن؟
Filmed:
Readability: 4.6
1,800,584 views
پەنسیلین هەموو شتێکی گۆڕی. هەوکردنە بەکتراییەکانی پێشتر کووشندەبوون لەپڕ چارەسەریان بۆ دۆزرایەوە. لەگەڵ ئەوەشدا ڕاستییە تاڵەکەمان پێدەڵێت، ئەو سوودەمان بەفیڕۆداوە کە یەکەمجار ئەو و دواتریش دژەبەکتریاکانی تر پێیان بەخشیوین. هەبوونی بەکتریایەک کە بەرگری هەبێ بۆ دژەبەکتریا وات پێخستنە ناو جیهانی دوای دژەبەکتریا - و بەدڵنیاییەوە جیهانێکی خۆش نابێت. بەڵام، هەندێک شت هەیە پێمان دەکرێت... ئەگەر هەر ئێستا دەستپێبکەین.
Maryn McKenna - Public health journalist
Maryn McKenna recounts the often terrifying stories behind emerging drug-resistant diseases that medical science is barely keeping at bay. Full bio
Maryn McKenna recounts the often terrifying stories behind emerging drug-resistant diseases that medical science is barely keeping at bay. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
This is my great uncle,
0
921
1997
ئەمە مامى باوكمە
00:14
my father's father's younger brother.
1
2918
3018
برا بچوکەکەی باپیرم
00:17
His name was Joe McKenna.
2
5936
1966
ناوی جۆ مەکێنا بوو
00:20
He was a young husband
and a semi-pro basketball player
and a semi-pro basketball player
3
8142
4947
مێردێکی گەنج و یاریزانێکی
باسکەی نیمچە پیشەگەر بوو
باسکەی نیمچە پیشەگەر بوو
00:25
and a fireman in New York City.
4
13089
3328
کارمەندی ئاگرکوژاندنەوەی نیویۆرک بوو
00:29
Family history says
he loved being a fireman,
he loved being a fireman,
5
17407
2600
مێژووی خێزانەکە دەریدەخات کە
حەزی لە پیشەکەی بووە،
حەزی لە پیشەکەی بووە،
00:32
and so in 1938, on one of his days off,
6
20007
3535
ئيتر لە سالَى 1938، لەڕۆژيَكى پشوويدا
00:35
he elected to hang out at the firehouse.
7
23542
2777
خۆى تەرخان كرد وەک چاودێرى فەرمانگەكە بمێنێتەوە.
00:39
To make himself useful that day,
he started polishing all the brass,
he started polishing all the brass,
8
27019
4199
بۆ ئەوەى سوودێكى هەبێت ئەو رِۆژە
دەستى كرد بە پۆليش كردنى هەموو مسەكان، و
دەستى كرد بە پۆليش كردنى هەموو مسەكان، و
00:43
the railings on the fire truck,
the fittings on the walls,
the fittings on the walls,
9
31218
3394
پليكانەكانى ئۆتۆمبيلى ئاگر كوژيَێەرەوەكە،
كەرەستەى ناو فەرمانگەکە،
كەرەستەى ناو فەرمانگەکە،
00:46
and one of the fire hose nozzles,
10
34612
2345
وە يەكێك لەسەرە سۆندەكان،
00:48
a giant, heavy piece of metal,
11
36957
2508
كە پارچەيەك ئاسنى گەورە بوو
00:51
toppled off a shelf and hit him.
12
39465
3609
لە تاقێك كەوتە خوارەوە و بەرى كەوت.
00:55
A few days later,
his shoulder started to hurt.
his shoulder started to hurt.
13
43574
3808
پاش چەند رِۆژيَك، شانى دەستى كرد بە ئازار.
00:59
Two days after that, he spiked a fever.
14
47382
3274
پاش دوو رِۆژ، تاى لێهات.
01:02
The fever climbed and climbed.
15
50656
2485
تاكەی هەر بەرز دەبووەوە
01:05
His wife was taking care of him,
16
53141
1950
خێزانەكەى چاودێرى دەكرد،
01:07
but nothing she did made a difference,
and when they got the local doctor in,
and when they got the local doctor in,
17
55091
4302
بەڵام هەر چى دەكرد گۆڕانكارى
دروست نەدەكرد، و کاتێک پزيشكەكەيان هێنا،
دروست نەدەكرد، و کاتێک پزيشكەكەيان هێنا،
01:11
nothing he did mattered either.
18
59393
2286
ئەويش چى دەكرد چارەى نەبوو.
01:14
They flagged down a cab
and took him to the hospital.
and took him to the hospital.
19
62149
3311
تەكسييەكيان گرت و برديان بۆ نەخۆشخانە.
01:17
The nurses there recognized right away
that he had an infection,
that he had an infection,
20
65911
3994
پەرستارەكان دەست بە جێ ناسييانەوە
كە هەوکردنی بەکتریایی هەیە،
كە هەوکردنی بەکتریایی هەیە،
01:21
what at the time they would
have called "blood poisoning,"
have called "blood poisoning,"
21
69905
4156
كە لەو كاتەدا پێیان دەگووت " ژەهراوى بوونی خوێن"
01:26
and though they probably didn't say it,
22
74061
2113
وە هەر چەندە ڕەنگە نەيانگووتبێت،
01:28
they would have known right away
23
76174
1857
بەڵام دەستبەجێ دەيانزانى.
01:30
that there was nothing they could do.
24
78031
3399
هيچ لە دەسەڵاتيياندا نەبوو بيكەن
01:33
There was nothing they could do
because the things we use now
because the things we use now
25
81770
3018
هيچ دەسەڵاتێكيان نەبوو چونكە ئەو شتانەى ئێستا
01:36
to cure infections didn't exist yet.
26
84788
2649
بۆ چارەسەرى بەکتریا بەكارى دەهێنين هێشتا نەبوون
01:39
The first test of penicillin,
the first antibiotic,
the first antibiotic,
27
87737
3436
یەکەم تاقی کردنەوەی پەنسیلین یەکەم دژە بەکتریا
01:43
was three years in the future.
28
91173
2670
سێ ساڵى مابوو.
01:45
People who got infections
either recovered, if they were lucky,
either recovered, if they were lucky,
29
93843
4704
ئەو كەسانەى تووشی میکرۆب دەبوون
ئەگەر بەختیان هەبووایە چاک دەبوونەوە،
ئەگەر بەختیان هەبووایە چاک دەبوونەوە،
01:50
or they died.
30
98547
1495
یان دەمردن.
01:52
My great uncle was not lucky.
31
100322
2089
مامى باوكم بەختەوەر نەبوو.
01:54
He was in the hospital for a week,
shaking with chills,
shaking with chills,
32
102411
3297
هەفتەيەك لە نەخۆشخانە مايەوە، لەرزى لێدەهات،
01:57
dehydrated and delirious,
33
105708
1858
وشك بووبووەوە و ورِێنەى دەكرد،
01:59
sinking into a coma as his organs failed.
34
107566
2902
بێ هۆش بوو و ئەندامەكانى لەشى لە كار كەوتن.
02:02
His condition grew so desperate
35
110468
2136
هێندە دۆخەكەى بێ هيوا بووكە
02:04
that the people from his firehouse
lined up to give him transfusions
lined up to give him transfusions
36
112604
4630
كە هاوپيشەكانى بەڕیز وەستابوون خوێن بدەن
02:09
hoping to dilute the infection
surging through his blood.
surging through his blood.
37
117234
3863
بە هيواى ئەوەى خوێنە
ژەهراوييەكەى ڕوون بكەنەوە
ژەهراوييەكەى ڕوون بكەنەوە
02:13
Nothing worked. He died.
38
121497
3106
هیچ شتێک سوودی نەبوو. گیانی لەدەستدا.
02:17
He was 30 years old.
39
125143
2562
تەمەنى سى ساڵ بوو.
02:20
If you look back through history,
40
128115
1973
ئەگەر تەماشاى رِابردوو بكەيت،
02:22
most people died the way
my great uncle died.
my great uncle died.
41
130088
3274
دەبينيت زۆربەى كەسەكان بە
هەمان شێوەى مامى باوكم مردوون
هەمان شێوەى مامى باوكم مردوون
02:25
Most people didn't die
of cancer or heart disease,
of cancer or heart disease,
42
133362
2670
زۆربەى كەس بە هۆى نەخۆشى
شێرپەنجە و دڵەوە نەمردوون،
شێرپەنجە و دڵەوە نەمردوون،
02:28
the lifestyle diseases that afflict us
in the West today.
in the West today.
43
136032
4088
ئەو نەخۆشييانەى ئەمرِۆ لە رِۆژئاوادا
بەهۆى شيَوازى ژيانەوە دووچارى دەبين
بەهۆى شيَوازى ژيانەوە دووچارى دەبين
02:32
They didn't die of those diseases
because they didn't live long enough
because they didn't live long enough
44
140490
3739
بەو نەخۆشييانە نەدەمردن چونكە هێندە نەدەژيان
02:36
to develop them.
45
144229
1996
تا تووشى ببن
02:38
They died of injuries --
46
146225
2113
بە برين دەمردن –
02:40
being gored by an ox,
47
148338
2485
گایەک برينداری دەکردن،
02:42
shot on a battlefield,
48
150823
1904
لە مەيدانى شەڕدا تەقەيان لێدەكرا،
02:44
crushed in one of the new factories
of the Industrial Revolution --
of the Industrial Revolution --
49
152727
3738
لە يەكێك لە كارگە نوێيەكانى
شۆڕشی پيشەسازيدا وورد دەبوون و
شۆڕشی پيشەسازيدا وورد دەبوون و
02:48
and most of the time from infection,
50
156465
3381
زۆربەی کاتیش هەوکردنی بەکتریایی،
02:51
which finished what those injuries began.
51
159846
3506
کە ئەوەی تەواودەکرد کە ئەو
برینانە دەستیان پێکردبوو.
برینانە دەستیان پێکردبوو.
02:56
All of that changed
when antibiotics arrived.
when antibiotics arrived.
52
164492
3532
هەموو ئەوانە گۆڕان
کاتێک دژەبەكتريا پەيدابوو.
کاتێک دژەبەكتريا پەيدابوو.
03:00
Suddenly, infections that had
been a death sentence
been a death sentence
53
168599
3599
لەپڕ ئەو بەکتریایانەی دەبوونە هۆى مردن
03:04
became something
you recovered from in days.
you recovered from in days.
54
172198
3390
بوون بە شتێک کە بە چەند
رۆژێک باش ئەبوویتەوە لێیان.
رۆژێک باش ئەبوویتەوە لێیان.
03:07
It seemed like a miracle,
55
175588
3042
وەك موعجيزە وابوو
03:10
and ever since, we have been living inside
the golden epoch of the miracle drugs.
the golden epoch of the miracle drugs.
56
178630
6324
وە لەو كاتەوە لە ناو سەردەمی ئاڵتوونی
دەرمانە موعجيزەكاندا دەژين.
دەرمانە موعجيزەكاندا دەژين.
03:17
And now, we are coming to an end of it.
57
185294
3947
ئێستاش خەریکە دەگەینە کۆتایی ئەو سەردەمە.
03:21
My great uncle died in the last days
of the pre-antibiotic era.
of the pre-antibiotic era.
58
189241
5062
مامی باوکم لە کۆتا ساڵەکانی سەردەمی
نەبوونی دژەبەکتریادا مرد.
نەبوونی دژەبەکتریادا مرد.
03:26
We stand today on the threshold
of the post-antibiotic era,
of the post-antibiotic era,
59
194303
5154
ئەمڕۆ لەسەر لێواری سەردەمی
دوای دژەبەکتریا وەستاوین،
دوای دژەبەکتریا وەستاوین،
03:31
in the earliest days of a time
when simple infections
when simple infections
60
199457
3762
لە سەرەتاى رِۆژانێكين كە دەکرێت
هەوكردنێکی بەکتریایی سادە
هەوكردنێکی بەکتریایی سادە
03:35
such as the one Joe had
will kill people once again.
will kill people once again.
61
203219
4709
وەك ئەوەى جۆ هەيبوو جارێکی تر خەڵك بكوژێت.
03:40
In fact, they already are.
62
208884
3131
لە رِاستيدا، خەریکە خەڵك دەكوژێت.
03:44
People are dying of infections again
because of a phenomenon
because of a phenomenon
63
212785
2833
خەڵک بەهۆی دیاردەیەکەوە بەهۆی
هەوکردنی بەکتریایەوە گیان لەدەست دەدەن
هەوکردنی بەکتریایەوە گیان لەدەست دەدەن
03:47
called antibiotic resistance.
64
215618
2343
كە پێي دەگووترێت بەرگری بۆ دژەبەكتريا.
03:50
Briefly, it works like this.
65
218381
1738
بە كورتى، بەم شێوەيە كار دەکات.
03:52
Bacteria compete against each other
for resources, for food,
for resources, for food,
66
220119
4972
بەكتريا لە دژى يەكتر بۆ
خواردن و سەرچاوە کێبڕکێ دەكەن
خواردن و سەرچاوە کێبڕکێ دەكەن
03:57
by manufacturing lethal compounds
that they direct against each other.
that they direct against each other.
67
225091
4667
لە ڕێگەی درووستکردنی ماددەی کووشندە
کە دژی یەکتر درووستی دەکەن.
کە دژی یەکتر درووستی دەکەن.
04:01
Other bacteria, to protect themselves,
68
229758
2345
بەكترياى تر، بۆ بەرگرى كردن لە خۆيان،
04:04
evolve defenses against
that chemical attack.
that chemical attack.
69
232103
3251
بەرگرى دژى ئەو هێرشە بەرهەم دێنن
04:07
When we first made antibiotics,
70
235354
2322
كە يەكەم جار دژەبەكتريامان دروست کرد،
04:09
we took those compounds into the lab
and made our own versions of them,
and made our own versions of them,
71
237676
4202
ئەو ماددانەمان بردە تاقيگە و ماددەی
خۆمانمان لێ بەرهەم هێنان، و
خۆمانمان لێ بەرهەم هێنان، و
04:13
and bacteria responded to our attack
the way they always had.
the way they always had.
72
241878
4458
بەکاریاکانیش بەهەمان شێوەی سرووشتی
خۆیان وەڵامی هێرشەکانیان داینەوە.
خۆیان وەڵامی هێرشەکانیان داینەوە.
04:19
Here is what happened next:
73
247674
2224
دواتر ئەمە ڕوويدا:
04:22
Penicillin was distributed in 1943,
74
250098
3390
پەنسلين لە سالَى ١٩٤٣ بڵاوكرايەوە،
04:25
and widespread penicillin resistance
arrived by 1945.
arrived by 1945.
75
253488
5131
وە لە ١٩٤٥ بەرگرییەکی
فراوان بۆ پەنسلین پەيدا بوو
فراوان بۆ پەنسلین پەيدا بوو
04:30
Vancomycin arrived in 1972,
76
258619
2949
ڤانكۆمايسين لە سالَى ١٩٧٢ پەيدابوو،
04:33
vancomycin resistance in 1988.
77
261568
3100
بەرگرییەکەی لە ١٩٨٨.
04:37
Imipenem in 1985,
78
265028
2122
ئیمیپێنیم لە ١٩٨٥،
04:39
and resistance to in 1998.
79
267150
2772
بەرگرییەکەی لە ١٩٩٨.
04:42
Daptomycin, one of
the most recent drugs, in 2003,
the most recent drugs, in 2003,
80
270192
3668
داپتۆمايسين، يەكێك لە دەرمانە
هەرە نوێيەكان، لە ساڵى ٢٠٠٣ و
هەرە نوێيەكان، لە ساڵى ٢٠٠٣ و
04:45
and resistance to it
just a year later in 2004.
just a year later in 2004.
81
273860
4365
بەرهەڵستی بۆی تەنها دواى ساڵيَك، لە ٢٠٠٤.
04:50
For 70 years, we played
a game of leapfrog --
a game of leapfrog --
82
278575
3760
ماوەى ٧٠ ساڵ يارى بازبازێنمان كرد
04:54
our drug and their resistance,
83
282335
2926
دەرمانى ئێمە و بەرگری ئەوان
04:57
and then another drug,
and then resistance again --
and then resistance again --
84
285261
3645
دەرمانێكى تر، و دووبارە بەرهەڵستی -
05:00
and now the game is ending.
85
288906
2311
وە ئێستا يارييەكە خەریکە كۆتايي دێت.
05:03
Bacteria develop resistance so quickly
that pharmaceutical companies
that pharmaceutical companies
86
291437
4040
بەكتريا هێندە زوو بەرگرى لە دژی
دەرمانەكان بەرهەم دێنيَت
دەرمانەكان بەرهەم دێنيَت
کە کۆمپانیاکانی دەرمان بڕیاریان داوە کە
درووستکردنی دژەبەکتریا لە قازانجیان نییە
درووستکردنی دژەبەکتریا لە قازانجیان نییە
05:07
have decided making antibiotics
is not in their best interest,
is not in their best interest,
87
295477
4365
بۆيە هەوكردنى وا لە جيهاندا هەيە
05:11
so there are infections
moving across the world
moving across the world
88
299842
2810
05:14
for which, out of the more
than 100 antibiotics
than 100 antibiotics
89
302652
3459
كە لە زیاتر لە ١٠٠ دژەبەكتريا
05:18
available on the market,
90
306111
2229
کە لە بازاردا هەیە
05:20
two drugs might work with side effects,
91
308340
3414
٢ دەرمان ڕەنگە بە هەندێك
زيانيشەوە ئينجا كارى لێبكات
زيانيشەوە ئينجا كارى لێبكات
05:23
or one drug,
92
311754
2484
،یان تەنیا يەك دەرمان
05:26
or none.
93
314238
1408
یان هيچيان
بەم شێوەيە ئەبێت.
05:28
This is what that looks like.
94
316096
1572
05:30
In 2000, the Centers for Disease
Control and Prevention, the CDC,
Control and Prevention, the CDC,
95
318278
4180
لە ساڵى ٢٠٠٠، سەنتەرى چاودێرى و
خۆپاراستن لە نەخۆشى، سي دی سي
خۆپاراستن لە نەخۆشى، سي دی سي
05:34
identified a single case
96
322458
2043
يەك حاڵەتى نەخۆشی دیاریکرد
05:36
in a hospital in North Carolina
97
324501
2252
لە نەخۆشخانەيەك لە کارۆلاینای باکور
05:38
of an infection resistant
to all but two drugs.
to all but two drugs.
98
326753
3733
كە بەرهەلَستى بۆ هەموو
دەرمانێك هەبوو جگە لە دووان
دەرمانێك هەبوو جگە لە دووان
05:42
Today, that infection, known as KPC,
99
330886
4319
ئەمرِۆ ئەو هەوکردنە بەکتریاییە،
كە ناسراوە بە کەی پی سی،
كە ناسراوە بە کەی پی سی،
05:47
has spread to every state but three,
100
335205
2600
بڵاو بۆتەوە بۆ هەموو ویلایەتەکان
جگە لە سیانیان، و
جگە لە سیانیان، و
05:49
and to South America, Europe
101
337805
2345
هەروەها بۆ ئەمريكاى خواروو، ئەوروپا و
05:52
and the Middle East.
102
340150
2207
ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستیش.
05:54
In 2008, doctors in Sweden
103
342867
2322
لە ساڵى ٢٠٠٨، لە وڵاتى سويد، پزيشكەكان
05:57
diagnosed a man from India
with a different infection
with a different infection
104
345189
2786
هەوکردنێکی بەکتریایی پیاوێکی
هیندیان دۆزییەوە
هیندیان دۆزییەوە
05:59
resistant to all but one drug that time.
105
347975
3715
كە بەرهەڵستى تەنها لە دژى يەك دەرمان نەبوو.
06:03
The gene that creates that resistance,
106
351690
2229
ئەو جينەى ئەو بەرهەلَستە دروست دەكات،
06:05
known as NDM, has now spread
from India into China, Asia, Africa,
from India into China, Asia, Africa,
107
353919
6525
ناسراوە بە ئێن دی ئێم، ئێستا بڵاوبووەتەوە
لە هیندستانەوە بۆ چین، ئاسیا، ئەفریقا،
لە هیندستانەوە بۆ چین، ئاسیا، ئەفریقا،
06:12
Europe and Canada, and the United States.
108
360444
4365
ئەوروپا، كەنەدا، و ويلايەتە يەكگرتووەكان.
06:17
It would be natural to hope
109
365129
2559
ئاسايي دەبوو هیوا بخوازیت
06:19
that these infections
are extraordinary cases,
are extraordinary cases,
110
367688
3599
ئەم نەخۆشييانە حاڵەتى دەگمەن بوونايە،
06:23
but in fact,
111
371287
1858
بەڵام لە رِاستيدا،
06:25
in the United States and Europe,
112
373145
2461
لە ويلايەتە يەكگرتوووكان و ئەوروپا،
06:27
50,000 people a year
113
375606
2716
٥٠,٠٠٠ كەس لە ساڵێكدا
06:30
die of infections which no drugs can help.
114
378322
4124
بەهۆى هەوکردنێکەوە دەمرن كە هيچ
دەرمانێك ناتوانێت چارەى بكات.
دەرمانێك ناتوانێت چارەى بكات.
06:34
A project chartered
by the British government
by the British government
115
382966
3042
كە لە لايەن حكومەتى بەريتانى دەستپێكراوە،
06:38
known as the Review
on Antimicrobial Resistance
on Antimicrobial Resistance
116
386008
3738
ناسراو بە پياچوونەوە
بەسەر بەرگری بۆ دژەبەكتريا
بەسەر بەرگری بۆ دژەبەكتريا
06:41
estimates that the worldwide toll
right now is 700,000 deaths a year.
right now is 700,000 deaths a year.
117
389746
7372
بەپێی خەمڵاندنەکان ساڵانە دەبێتە هۆی
نزیکەی ٧٠٠,٠٠٠ مردن.
نزیکەی ٧٠٠,٠٠٠ مردن.
06:50
That is a lot of deaths,
118
398291
4364
ئەوە رِێژەيەكى زۆرى مردنە،
هێشتا، زۆر بۆى هەيە كە تۆ
هەست بە مەترسى نەكەيت
هەست بە مەترسى نەكەيت
06:54
and yet, the chances are good
that you don't feel at risk,
that you don't feel at risk,
119
402655
3112
06:57
that you imagine these people
were hospital patients
were hospital patients
120
405767
3228
وا بیهێنیتە بەرچاوت ئەم کەسانە
نەخۆشی نەخۆشخانە بوون
نەخۆشی نەخۆشخانە بوون
07:00
in intensive care units
121
408995
1718
لە یەکەکانی چاودێری ورددا
07:02
or nursing home residents
near the ends of their lives,
near the ends of their lives,
122
410713
3947
یان کەسانێک بوون لە ماڵەوە بوون
لە کۆتاییەکانی ژیانیاندا،
لە کۆتاییەکانی ژیانیاندا،
07:06
people whose infections
are remote from us,
are remote from us,
123
414660
3181
ئەو كەسانەى نەخۆشييەكانيان لێمان دوورن،
07:09
in situations we can't identify with.
124
417841
3204
کە ئێمە ناکرێت تووشی ببین.
07:14
What you didn't think about,
none of us do,
none of us do,
125
422455
3397
ئەوەی کە بیرتان لێنەکردۆتەوە،
زۆربەشمان بیرمان لێنەکردۆتەوە،
زۆربەشمان بیرمان لێنەکردۆتەوە،
07:17
is that antibiotics support
almost all of modern life.
almost all of modern life.
126
425852
4966
ئەوەیە کە دژەبەکتریاکان
هاوکارییە بۆ زۆربەی زۆری ژیانی سەردەم.
هاوکارییە بۆ زۆربەی زۆری ژیانی سەردەم.
07:23
If we lost antibiotics,
127
431721
2211
ئەگەر دژەبەكترياکان لەدەست بدەین،
07:25
here's what else we'd lose:
128
433932
1454
ئەمانەشمان لە دەست دەچێت:
07:27
First, any protection for people
with weakened immune systems --
with weakened immune systems --
129
435836
4179
یەکەم، پاراستنێک بۆ ئەو کەسانەی
کۆئەندامی بەرگریان لاواز بووە --
کۆئەندامی بەرگریان لاواز بووە --
07:32
cancer patients, AIDS patients,
130
440015
3460
نەخۆشانى شێرپەنجە،
نەخۆشەکانی ئایدزیان هەیە،
نەخۆشەکانی ئایدزیان هەیە،
07:35
transplant recipients, premature babies.
131
443475
4504
وەرگرانی ئەندامێکی لەش،
منداڵانی نەباکام.
منداڵانی نەباکام.
07:39
Next, any treatment that installs
foreign objects in the body:
foreign objects in the body:
132
447979
4412
دواتر هەر چارەسەرێك كە
شێيَكى دەرەكى لە لەشدا دادەنيَـت
شێيَكى دەرەكى لە لەشدا دادەنيَـت
07:44
stents for stroke, pumps for diabetes,
133
452391
3878
شەبەكە و باڵۆن بۆ جەڵتەى مێشک، ئامێرى پێدانى
ئەنسولين بۆ نەخۆشی شەكرە
ئەنسولين بۆ نەخۆشی شەكرە
07:48
dialysis, joint replacements.
134
456269
3924
دەیلەزە، جوومگەى دەستکرد.
07:52
How many athletic baby boomers
need new hips and knees?
need new hips and knees?
135
460193
3715
چەند وەرزشوانى پێگەشتوو هەن كە پێويستيان
بە سمت و ئەژنۆى دەستكرد هەيە؟
بە سمت و ئەژنۆى دەستكرد هەيە؟
07:55
A recent study estimates
that without antibiotics,
that without antibiotics,
136
463908
2809
تويَژينەوەيەكى ئەم دواييە
دەريخستووە كە بە بێ دژەبەكتريا،
دەريخستووە كە بە بێ دژەبەكتريا،
07:58
one out of ever six would die.
137
466717
3517
يەك لە شەش كەس گيان لە دەست دەدات.
08:02
Next, we'd probably lose surgery.
138
470664
3205
دواتر، رِەنگە چیتر نەشتوانین
نەشتەرگەری بکەین.
نەشتەرگەری بکەین.
08:05
Many operations are preceded
139
473869
2322
پێش زۆر نەشتەرگەری
08:08
by prophylactic doses of antibiotics.
140
476191
2948
بڕێک دژەبەکتریای
ڕێگەگر لە هەوکردن دەدرێت
ڕێگەگر لە هەوکردن دەدرێت
08:11
Without that protection,
141
479139
1672
بە بێ ئەو پاراستنە،
08:12
we'd lose the ability to open
the hidden spaces of the body.
the hidden spaces of the body.
142
480811
4204
تواناى كردنەوەى شوێنە شاراوەكانى
لەشى مرۆڤ لە دەست دەدەين،
لەشى مرۆڤ لە دەست دەدەين،
08:17
So no heart operations,
143
485015
2833
كەواتە نە نەشتەرگەرى دڵ دەکرێت،
08:19
no prostate biopsies,
144
487848
2832
نە وەرگرتنی نموونە لە پرۆستات،
08:22
no Cesarean sections.
145
490680
2702
نە نەشتەرگەرى منداڵبوون.
08:25
We'd have to learn to fear infections
that now seem minor.
that now seem minor.
146
493792
4652
دەبێت لەو نەخۆشييانەش بترسين
كە ئيَستا ناگرنگ دیارن.
كە ئيَستا ناگرنگ دیارن.
08:30
Strep throat used to cause heart failure.
147
498784
3808
قورگ ئاوسان پێشتر دەبووە
هۆى لا وازبوونی دڵ.
هۆى لا وازبوونی دڵ.
08:34
Skin infections led to amputations.
148
502592
2647
هەوکردنێکی بەکتریایی پيَست دەبووە
هۆى برِينەوەى پەلێک مرۆڤ،
هۆى برِينەوەى پەلێک مرۆڤ،
08:37
Giving birth killed,
in the cleanest hospitals,
in the cleanest hospitals,
149
505819
2903
منداڵبوون لە خاوێنترین نەخۆشخانەکان،
08:40
almost one woman out of every 100.
150
508722
2675
لە هەر ١٠٠ ژنێك يەكێكى دەكوشت.
08:43
Pneumonia took three children
out of every 10.
out of every 10.
151
511717
4833
هەوکردنی سییەکان لە دە منداڵ
سیانی دەکردە قووربانی.
سیانی دەکردە قووربانی.
08:49
More than anything else,
152
517220
2113
لە هەموو شتێك زياتر،
08:51
we'd lose the confident way
we live our everyday lives.
we live our everyday lives.
153
519333
4375
ناتوانین بەشێوەیەک ژیانی
ڕۆژانەمان بەسەربەرین و لەهیچ نەترسین.
ڕۆژانەمان بەسەربەرین و لەهیچ نەترسین.
08:56
If you knew that any injury
could kill you,
could kill you,
154
524836
4207
ئەگەر بتزانیایە كە برينێك دەکرێت بتكوژێت،
09:01
would you ride a motorcycle,
155
529043
3246
ئايا ماتۆڕت لێدەخورِى،
09:04
bomb down a ski slope,
156
532289
3211
لە شاخێکى بەفراوی خليسكيَنەت دەكرد،
09:07
climb a ladder to hang
your Christmas lights,
your Christmas lights,
157
535500
3476
دەچوويتە سەر پەیژەيەك بۆ ئەوەى
گڵۆپى داری کریسمس هەڵبواسيت،
گڵۆپى داری کریسمس هەڵبواسيت،
09:10
let your kid slide into home plate?
158
538976
3667
رِێگات دەدا مندالَەكەت يارى بەيسبۆڵ بكات؟
09:15
After all, the first person
to receive penicillin,
to receive penicillin,
159
543573
3065
دواى ئەوە، يەكەم كەس كە پەنسلينى وەرگرت
09:18
a British policeman named
Albert Alexander,
Albert Alexander,
160
546638
3878
پۆليسێكى بەريتانى بوو
بەناوى ئالبێرت ئەلكساندر،
بەناوى ئالبێرت ئەلكساندر،
09:22
who was so ravaged by infection
that his scalp oozed pus
that his scalp oozed pus
161
550516
4342
کە هەوکردنە بەکتریاییەکەی ئەوەندە پیسبوو
کێم لە سەرییەوە دەهاتە دەرەوە و
کێم لە سەرییەوە دەهاتە دەرەوە و
09:26
and doctors had to take out an eye,
162
554858
2925
پزیشکەکانیش دەبوو چاوێکی دەربهێنن،
09:29
was infected by doing
something very simple.
something very simple.
163
557783
3379
بە هۆى ئەنجامدانی شتێکی
سادە تووشى ئەو هەوكردنە بوو،
سادە تووشى ئەو هەوكردنە بوو،
09:34
He walked into his garden
and scratched his face on a thorn.
and scratched his face on a thorn.
164
562172
4816
چووبووە ناو باخەكەى و
سەرى بەر دڕكێك كەوتبوو.
سەرى بەر دڕكێك كەوتبوو.
09:40
That British project I mentioned
which estimates that the worldwide toll
which estimates that the worldwide toll
165
568831
3650
ئەو پرۆژە بەریتانیەی نیشانمدا کە دەڵێت
قووربانیانی ئەو دیاردەیە
قووربانیانی ئەو دیاردەیە
09:44
right now is 700,000 deaths a year
166
572481
3877
لە ئێستادا ٧٠٠,٠٠٠ مردنە لە سالێکدا
09:48
also predicts that if we can't
get this under control by 2050,
get this under control by 2050,
167
576358
6177
پێشبينى دەكات ئەگەر ئەمە
تا سالَى ٢٠٥٠ كۆنترۆل نەکەين،
تا سالَى ٢٠٥٠ كۆنترۆل نەکەين،
09:54
not long, the worldwide toll
will be 10 million deaths a year.
will be 10 million deaths a year.
168
582535
7592
زۆری پێناچێت، ڕێژەی مردن لە جیهاندا
لە ساڵێکدا دەگاتە ١٠ ملیۆن کەس.
لە ساڵێکدا دەگاتە ١٠ ملیۆن کەس.
10:02
How did we get to this point
169
590127
2702
چۆن گەيشتينە ئەم ئاستەى
10:04
where what we have to look forward to
170
592829
2035
کە ئەو داهاتووەی چاوەڕێی ئەکەین
10:06
is those terrifying numbers?
171
594864
3483
ئەم ژمارە ترسناکانە بن؟
10:10
The difficult answer is,
we did it to ourselves.
we did it to ourselves.
172
598347
4188
وەڵامە قوورسەکە ئەوەيە كە
خۆمان بە خۆمانمان كرد.
خۆمان بە خۆمانمان كرد.
10:14
Resistance is an inevitable
biological process,
biological process,
173
602875
2972
بەرگری پرۆسەيەكى ڕێگەلێنەگیراوی سرووشتييە
10:17
but we bear the responsibility
for accelerating it.
for accelerating it.
174
605847
4053
بەڵام ئێمە بەرپرسين لە خێراکردنی.
10:22
We did this by squandering antibiotics
175
610490
3553
ئەمەمان بە خراپ بەکارهێنانی
دژەبەکتریاکان کرد
دژەبەکتریاکان کرد
10:26
with a heedlessness
that now seems shocking.
that now seems shocking.
176
614043
4088
بە بەکارهێنانێکی ناپێویست
کە ئێستا زۆر مەترسیدار بووە.
کە ئێستا زۆر مەترسیدار بووە.
10:31
Penicillin was sold
over the counter until the 1950s.
over the counter until the 1950s.
177
619408
4086
پەنسلين تا كۆتايى ساڵى ١٩٥٠کان
بە بێ رِەچەتەى پزيشك دەفرۆشرا.
بە بێ رِەچەتەى پزيشك دەفرۆشرا.
10:35
In much of the developing world,
most antibiotics still are.
most antibiotics still are.
178
623494
3335
لە زۆربەى جيهان هیشتا زۆربەى
دژەبەكتريا وەها دەفرۆشرێن.
دژەبەكتريا وەها دەفرۆشرێن.
10:39
In the United States, 50 percent
179
627209
3762
لە ويلايەتە يەكگرتووەكان %٥٠ی،
10:42
of the antibiotics given
in hospitals are unnecessary.
in hospitals are unnecessary.
180
630971
3692
دژەبەکتریاکانی لە نەخۆشخانەکاندا
دەدرێت ناپێویستن.
دەدرێت ناپێویستن.
10:46
Forty-five percent of the prescriptions
written in doctor's offices
written in doctor's offices
181
634663
4374
لە سەدا چلی ئەو دژە بەکتریایانەی
لە نوسینگەی پزیشکدا دەنوسرێت
لە نوسینگەی پزیشکدا دەنوسرێت
10:51
are for conditions
that antibiotics cannot help.
that antibiotics cannot help.
182
639037
3973
بۆ ئەو دۆخانەن کە دژەبەکتریا سوودی نییە.
10:56
And that's just in healthcare.
183
644577
2670
ئەوە تەنها لە سيستمى تەندروستیدا.
10:59
On much of the planet, most meat animals
get antibiotics every day of their lives,
get antibiotics every day of their lives,
184
647247
4853
لەسەر ئاستی هەسارەکە، زۆربەی ئاژەڵەکانی بۆ
گۆشت بەخێو ئەکرێن ڕۆژانە دژەبەکتریا وەردەگرن
گۆشت بەخێو ئەکرێن ڕۆژانە دژەبەکتریا وەردەگرن
11:04
not to cure illnesses,
185
652100
2276
بۆ چاکبوونەوە لە نەخۆشی نا،
11:06
but to fatten them up
and to protect them against
and to protect them against
186
654376
3459
بەڵكو بۆ قەڵەو كردن و پارێزگارى کردن لێیان
11:09
the factory farm conditions
they are raised in.
they are raised in.
187
657835
3971
لە نەخۆشىیەکانی ناو ئەو
كێڵگانەى تێيدا گەورە دەكرێن
كێڵگانەى تێيدا گەورە دەكرێن
11:13
In the United States, possibly 80 percent
188
661806
3018
لە ويلايەتە يەكگرتووەكان نزیکەی %٨٠،
11:16
of the antibiotics sold every year
go to farm animals, not to humans,
go to farm animals, not to humans,
189
664824
6703
ئەو دژەبەكتريايانەى ساڵانە دەفرۆشرێن
بۆ ئاژەڵانى كێلَگەيە نەك مرۆڤ،
بۆ ئاژەڵانى كێلَگەيە نەك مرۆڤ،
11:23
creating resistant bacteria
that move off the farm
that move off the farm
190
671527
3676
بەکتریای بەهێز درووست دەکات
کە لە کێڵگەکە دەچێتە دەرەوە
کە لە کێڵگەکە دەچێتە دەرەوە
11:27
in water, in dust,
191
675203
2624
لە رِێگاى ئاوەوە، لە ڕێگای خۆڵەوە،
11:29
in the meat the animals become.
192
677827
2868
لە ڕێگەی گۆشتى ئاژەڵەكە خۆیەوە.
11:32
Aquaculture depends on antibiotics too,
193
680985
2925
كشتوكاڵى ئاویش پشت بە دەرمانى
دژەبەكتريا دەبەستێت،
دژەبەكتريا دەبەستێت،
11:35
particularly in Asia,
194
683910
1649
بەتايبەتی لە ئاسيا،
11:37
and fruit growing relies on antibiotics
195
685559
3343
بەخێوکردنی میوەش
پێویستی بە دژەبەکتریایە
پێویستی بە دژەبەکتریایە
11:40
to protect apples, pears,
citrus, against disease.
citrus, against disease.
196
688902
4899
بۆ پاراستنی سێو، هەرمێ
سندی، دژی نەخۆشی.
سندی، دژی نەخۆشی.
11:46
And because bacteria can pass
their DNA to each other
their DNA to each other
197
694491
5626
لەبەر ئەوەی بەکتریا توانای گواستنەوەی
دی ئێن ئەیان هەیە بۆ یەکتری
دی ئێن ئەیان هەیە بۆ یەکتری
11:52
like a traveler handing off
a suitcase at an airport,
a suitcase at an airport,
198
700117
4435
وەک چۆن گەشتیارێک جانتاکەی
دائەنێت لە فڕۆکەخانە،
دائەنێت لە فڕۆکەخانە،
11:56
once we have encouraged
that resistance into existence,
that resistance into existence,
199
704552
4808
هەر کە هانی درووستبوونی
بەرگرییەکەمان یا،
بەرگرییەکەمان یا،
12:01
there is no knowing where it will spread.
200
709360
2227
ئیتر کەس نازانێت لەکوێ بڵاو دەبێتەوە.
12:05
This was predictable.
201
713723
1571
ئەمە چاوەڕوانکراو بوو.
12:07
In fact, it was predicted
202
715674
2832
لە ڕاستيدا، پێشبينى کرابوو
12:10
by Alexander Fleming,
the man who discovered penicillin.
the man who discovered penicillin.
203
718506
4435
لەلایەن ئەلێکساندەر فلێمینگ، ئەو
پیاوەی پەنسیلینی دۆزییەوە.
پیاوەی پەنسیلینی دۆزییەوە.
12:14
He was given the Nobel Prize
in 1945 in recognition,
in 1945 in recognition,
204
722941
3994
ساڵی ١٩٤٥ وەک پێزانینێک
خەڵاتی نۆبڵی وەرگرت، و
خەڵاتی نۆبڵی وەرگرت، و
12:18
and in an interview shortly after,
this is what he said:
this is what he said:
205
726935
4347
وە لە چاوپێكەوتنيَكى دواييدا، ئەمەى گووت:
12:23
"The thoughtless person playing
with penicillin treatment
with penicillin treatment
206
731282
4267
"ئەو كەسە بێباكەى گەمە بە
چارەسەرى پەنسلين دەكات
چارەسەرى پەنسلين دەكات
12:27
is morally responsible
for the death of a man
for the death of a man
207
735549
3274
بەرپرسە لە گيان لە دەست دانى ئەو مرۆڤەى
12:30
who succumbs to infection
208
738823
2324
تووشی هەوکردنێکی بەکتریایی دەبێت
12:33
with a pencillin-resistant organism."
209
741147
2903
کە بەرگری هەیە بۆ پەنسیلین."
12:36
He added, "I hope this evil
can be averted."
can be averted."
210
744050
4285
گووتيشى، "هيوادارم ڕێگری
لەم کردەوە خراپە بگیرێت."
لەم کردەوە خراپە بگیرێت."
12:40
Can we avert it?
211
748986
2856
دەتوانين ڕێگەی لێبگرین؟
12:43
There are companies working
on novel antibiotics,
on novel antibiotics,
212
751842
3668
هەندێک کۆمپانیا هەن کار لەسەر
دژەبەکتریای تایبەت دەکەن،
دژەبەکتریای تایبەت دەکەن،
12:47
things the superbugs
have never seen before.
have never seen before.
213
755510
3576
تەنانەت ئەوانەی بەهێزترین
بەکتریاکانیش ڕووبەڕووی نەبوونەتەوە.
بەکتریاکانیش ڕووبەڕووی نەبوونەتەوە.
12:51
We need those new drugs badly,
214
759086
2717
ئەو دەرمانە نويَيانەمان زۆر پێويستە،
12:53
and we need incentives:
215
761803
2252
پێويستمان بە هاندانە:
12:56
discovery grants, extended patents,
216
764055
2531
رِێگەپيَدانى دۆزينەوە، ڕێكردنەوە بۆ كەسەكان،
12:58
prizes, to lure other companies
into making antibiotics again.
into making antibiotics again.
217
766586
6757
خەڵات كردنيانە، تا سەرنجى كۆمپانياكان
ڕابکێشین بۆ درووستکردنەوەی دژەبەکتریا.
ڕابکێشین بۆ درووستکردنەوەی دژەبەکتریا.
13:05
But that probably won't be enough.
218
773343
2366
بەڵام لەوانەیە ئەوە بەس نەبێت.
13:08
Here's why: Evolution always wins.
219
776059
4104
لەبەر ئەمە: پەرەسەندن هەمیشە براوەيە.
13:12
Bacteria birth a new generation
every 20 minutes.
every 20 minutes.
220
780703
3924
هەموو ٢٠ خولەك جارێك بەكتريا
نەوەيەكى نوێ پێك دێنيَت
نەوەيەكى نوێ پێك دێنيَت
13:16
It takes pharmaceutical chemistry
10 years to derive a new drug.
10 years to derive a new drug.
221
784627
4783
كيمياى دەرمانسازى ١٠ ساڵى
دەوێت تا دەرمانيَكى نوێ پێك دێنيَت
دەوێت تا دەرمانيَكى نوێ پێك دێنيَت
13:21
Every time we use an antibiotic,
222
789410
2856
هەر كاتێك دەرمانى دژەبەکتريا بەكار دەهێنين،
13:24
we give the bacteria billions of chances
223
792266
3274
ملیارێک دەرفەت دەدەين بە بەكتريا
13:27
to crack the codes
224
795540
1741
نهێنییەکانی شکاندنی
13:29
of the defenses we've constructed.
225
797281
3205
ئەو بەرگرییە بدۆزنەوە کە پێکمانهێناوە.
13:32
There has never yet been a drug
226
800486
2391
قەت دەرمانێك نەبووە
13:34
they could not defeat.
227
802877
2554
نەتوانن بیبەزێنن.
13:37
This is asymmetric warfare,
228
805431
3530
ئەمە جەنگێکى نایەکسانە،
13:40
but we can change the outcome.
229
808961
4008
بەڵام دەتوانين ئەنجامەكەى بگۆڕين.
13:45
We could build systems to harvest data
to tell us automatically and specifically
to tell us automatically and specifically
230
813929
6405
دەتوانین سیستمێک پێکبهێنین زانیاری کۆبکەینەوە
خۆی پێمان بڵێت و دیاری بکات بۆمان
خۆی پێمان بڵێت و دیاری بکات بۆمان
13:52
how antibiotics are being used.
231
820334
2929
چۆن دەرمانى دژەبەكتريا بەكاردەهێنرێن.
13:55
We could build gatekeeping
into drug order systems
into drug order systems
232
823263
2833
دەتوانين سيستمى چاودێرى بۆ
داواكارى دەرمانەكان دابنێين
داواكارى دەرمانەكان دابنێين
13:58
so that every prescription
gets a second look.
gets a second look.
233
826096
3715
تاكو هەر ڕەچەتەیەک دووجار تەماشا بکرێت
14:01
We could require agriculture
to give up antibiotic use.
to give up antibiotic use.
234
829811
6109
دەکرێت داوا لە کەرتی کشتوکاڵی بکەین
واز لە بەکارهێنانی دژەبەکتریا بهێنن.
واز لە بەکارهێنانی دژەبەکتریا بهێنن.
14:08
We could build surveillance systems
235
836243
3032
دەتوانين سيستمى چاودێرى دابنێين
14:11
to tell us where resistance
is emerging next.
is emerging next.
236
839275
4226
تاكو ئاگادارمان بكەنەوە كە لە كوێ
خەريكە بەرگری نوێ سەرهەڵدەدات.
خەريكە بەرگری نوێ سەرهەڵدەدات.
14:15
Those are the tech solutions.
237
843501
2313
ئەوانە چارەسەرە پێشكەوتووەكانن.
14:18
They probably aren't enough either,
238
846264
2624
رِەنگە ئەوانيش بەس نەبن،
14:20
unless we help.
239
848888
3229
مەگەر ئێمە هاوكار بين.
14:27
Antibiotic resistance is a habit.
240
855785
2314
بەرگری بۆ دژەبەكتريا خوێکە.
14:30
We all know how hard it is
to change a habit.
to change a habit.
241
858479
3088
هەموو دەزانین گۆڕینی خوو
چەندێک قوورسە.
چەندێک قوورسە.
14:33
But as a society,
we've done that in the past.
we've done that in the past.
242
861567
4530
بەڵام وەك كەمەڵگايەك،
لەڕابردوودا ئەوەمان ئەنجام داوە
لەڕابردوودا ئەوەمان ئەنجام داوە
14:38
People used to toss litter
into the streets,
into the streets,
243
866397
3575
لە ڕابردوودا خەڵك خۆڵ و خاشاكى
فرِێ دەدایە سەر شەقامەکان.
فرِێ دەدایە سەر شەقامەکان.
14:41
used to not wear seatbelts,
244
869972
1765
پشتيَنى سەلامەتييان نەدەبەست،
14:43
used to smoke inside public buildings.
245
871737
4257
لە باڵەخانەى گشتيدا جگەرەيان دەكێشا.
14:48
We don't do those things anymore.
246
876404
2220
ئيَستا ئەو جۆرە كارانە ناكەين.
14:51
We don't trash the environment
247
879144
2322
ژینگە پيس ناكەين
14:53
or court devastating accidents
248
881466
3157
یان ڕووداوی هاتووچۆی قوورس
14:56
or expose others
to the possibility of cancer,
to the possibility of cancer,
249
884623
2972
ياخود كەسانى تر ناخەینە بەر
ئەگەری تووش بوون بە شێرپەنجە،
ئەگەری تووش بوون بە شێرپەنجە،
14:59
because we decided those things
were expensive,
were expensive,
250
887595
3507
چونكە برِيارماندا كە
ئەو شتانە نرخيان گرانە،
ئەو شتانە نرخيان گرانە،
15:03
destructive, not in our best interest.
251
891102
4073
رِووخێنەرن، وە لە قازانجمان نين.
15:07
We changed social norms.
252
895815
2900
ئەو شتانەی کۆمەڵگامان گۆڕی کە
ئاسایی بوو لای خەڵک.
ئاسایی بوو لای خەڵک.
15:11
We could change social norms
around antibiotic use too.
around antibiotic use too.
253
899135
4144
دەتوانین بە ئاسایی وەرگرتنی
بەکارهێنانی دژەبەکتریاش بگۆڕین.
بەکارهێنانی دژەبەکتریاش بگۆڕین.
15:17
I know that the scale
of antibiotic resistance
of antibiotic resistance
254
905499
2275
دەزانم كە ڕێژەى بەرگری بۆ دژەبەكتريا
15:19
seems overwhelming,
255
907774
1904
ئێجگار زۆر ديارە،
15:21
but if you've ever bought
a fluorescent lightbulb
a fluorescent lightbulb
256
909678
3460
بەڵام ئەگەر جارێک گڵۆپيكى سپيت کڕیبێت
15:25
because you were concerned
about climate change,
about climate change,
257
913138
2716
لەبەر ئەوەی خەمخۆری گۆڕانی
کەشوهەوات بووبێت،
کەشوهەوات بووبێت،
15:27
or read the label on a box of crackers
258
915854
3135
یان نوسینەکانی سەر
پاکەتێک پسکیتت خوێندبێتەوە
پاکەتێک پسکیتت خوێندبێتەوە
15:30
because you think about
the deforestation from palm oil,
the deforestation from palm oil,
259
918989
4481
چونكە بير لە بڕينەوەى ئەو دارخورمايانە
دەکەیتەوە كە زەيتەكەى پێ دروست كراوە،
دەکەیتەوە كە زەيتەكەى پێ دروست كراوە،
15:35
you already know what it feels like
260
923470
2879
كەواتە دەزانيت ئەو هەستە چۆنە
15:38
to take a tiny step to address
an overwhelming problem.
an overwhelming problem.
261
926349
5000
پێویست بە چی دەکات بۆ ئەوەی
هەنگاوێکی بچووک بنێیت بەرەو کێشەیەکی گەورە
هەنگاوێکی بچووک بنێیت بەرەو کێشەیەکی گەورە
15:43
We could take those kinds of steps
for antibiotic use too.
for antibiotic use too.
262
931829
4481
دەتوانین ئەو جۆرە هەنگاوانە بۆ
بەکارهێنانی دژەبەکتریاش بنێین.
بەکارهێنانی دژەبەکتریاش بنێین.
15:48
We could forgo giving an antibiotic
if we're not sure it's the right one.
if we're not sure it's the right one.
263
936310
7637
دەکرێت دژەبەکتریایەک ئەگەر لێی
دڵنیا نەبین لەوەی کە درووستەکەیە نەیدەین.
دڵنیا نەبین لەوەی کە درووستەکەیە نەیدەین.
15:56
We could stop insisting on a prescription
for our kid's ear infection
for our kid's ear infection
264
944251
6313
دەکرێت ئەوەندە سوورنەبین لەسەر نوسینی
دژەبەکتریا بۆ هەوکردنی گوێچکەی مناڵەکەمان
دژەبەکتریا بۆ هەوکردنی گوێچکەی مناڵەکەمان
16:02
before we're sure what caused it.
265
950564
1898
تا دڵنیانەبین لەوەی بەهۆی چییەوە بووە.
16:05
We could ask every restaurant,
266
953678
3367
دەتوانین داوا لە هەموو چێشتخانەیەک بکەین
16:09
every supermarket,
267
957045
1811
هەموو سوپەرمارکێتێک،
16:10
where their meat comes from.
268
958856
1620
کە گۆشتەکەیان لەکوێوە هاتووە.
16:12
We could promise each other
269
960806
1834
دەتوانين بەلَێن بە يەكتر بدەين
16:14
never again to buy chicken
or shrimp or fruit
or shrimp or fruit
270
962640
4105
هەرگيز جارێكى تر مريشك یان
رِۆبيان یان ميوەیەک نەكڕين
رِۆبيان یان ميوەیەک نەكڕين
16:18
raised with routine antibiotic use,
271
966745
2884
ئەگەر هاتوو بە بەكارهيَنانى
دەرمانى دژەبەكتريا گەورە کرابێتن،
دەرمانى دژەبەكتريا گەورە کرابێتن،
16:21
and if we did those things,
272
969629
2694
ئەگەر ئەو شتانەشمان کرد،
16:24
we could slow down the arrival
of the post-antibiotic world.
of the post-antibiotic world.
273
972323
4492
دەتوانین هاتنی جیهانی دوای دژەبەکتریا
خاوتر بکەینەوە.
خاوتر بکەینەوە.
16:29
But we have to do it soon.
274
977547
4133
بەڵام دەبيَت زوو بيكەين.
16:33
Penicillin began
the antibiotic era in 1943.
the antibiotic era in 1943.
275
981680
4505
پەنسلين لە سالَى ١٩٤٣ سەردەمى
دەرمانى دژەبەكترياى دەست پێکرد
دەرمانى دژەبەكترياى دەست پێکرد
16:38
In just 70 years, we walked ourselves
up to the edge of disaster.
up to the edge of disaster.
276
986185
5706
تەنها لە ماوەى ٧٠ ساڵدا،
خۆمان گەياندە لێوارى کارەساتێک.
خۆمان گەياندە لێوارى کارەساتێک.
16:44
We won't get 70 years
277
992291
2322
٧٠ ساڵى ترمان نابێت
16:46
to find our way back out again.
278
994613
3726
تا رِێگاى چوونە دەرەوەمان لەمە بدۆزينەوە.
16:50
Thank you very much.
279
998769
1510
زۆر سوپاس بۆ گوێگرتنتان.
16:52
(Applause)
280
1000789
5851
(چەپڵە)
ABOUT THE SPEAKER
Maryn McKenna - Public health journalistMaryn McKenna recounts the often terrifying stories behind emerging drug-resistant diseases that medical science is barely keeping at bay.
Why you should listen
Maryn McKenna’s harrowing stories of hunting down anthrax with the CDC and her chronicle of antibiotic-resistant staph infections in Superbug earned her the nickname “scary disease girl” among her colleagues.
But her investigations into public health don’t stop there: she blogs and writes on the history of epidemics and the public health challenges posed by factory farming. For her forthcoming book, McKenna is researching the symbiotic history of food production and antibiotics, and how their use impacts our lives, societies and the potential for illness.
Maryn McKenna | Speaker | TED.com