ABOUT THE SPEAKER
Sheryl WuDunn - Author, journalist
As a journalist reporting on China, Sheryl WuDunn saw the everyday oppression of women around the world. She and Nick Kristof wrote "Half the Sky," chronicling women's stories of horror and, especially, hope.

Why you should listen

Sheryl WuDunn and her husband, Nick Kristof, won a Pulitzer for their New York Times coverage of the 1989 Tiananmen Square protests. Their joint reporting work in China and other developing nations convinced them both that, just as slavery was the moral issue of the 19th century, sex trafficking, gender-based violence and other abuses make women's rights the moral issue of the 21st.

In their book Half the Sky: Turning Oppression into Opportunity for Women Worldwide, WuDunn and Kristof make the case for empowering women as a means of development. Women tend to spend more on education, nutrition and business, the economic engines of growth in a community. And if we can find ways to develop the untapped potential of the millions of women who are now left uneducated, denied basic rights, oppressed and threatened -- we'll turn on a firehose of economic power that could transform the developing world.

More profile about the speaker
Sheryl WuDunn | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2010

Sheryl WuDunn: Our century's greatest injustice

Sheryl WuDunn: Największa niesprawiedliwość naszego stulecia

Filmed:
1,194,863 views

W swojej książce zatytułowanej "Half the Sky" ("Połowa nieba"), Sheryl WuDunn opisuje ucisk kobiet na świecie. Jej opowieści szokują. Dopiero gdy kobiety w krajach rozwijających się będą miały dostęp do edukacji oraz możliwości finansowych będziemy w pełni korzystać z naszych zasobów ludzkich.
- Author, journalist
As a journalist reporting on China, Sheryl WuDunn saw the everyday oppression of women around the world. She and Nick Kristof wrote "Half the Sky," chronicling women's stories of horror and, especially, hope. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:16
The globalświatowy challengewyzwanie that I want to talk to you about todaydzisiaj
0
1000
3000
Wyzwanie o zasięgu światowym, o którym opowiem
00:19
rarelyrzadko makesczyni the frontz przodu pagesstrony.
1
4000
2000
rzadko dociera na pierwsze strony gazet.
00:21
It, howeverjednak, is enormousogromny
2
6000
3000
Jednakże jest ono ogromne
00:24
in bothobie scaleskala and importanceznaczenie.
3
9000
3000
zarówno pod względem zasięgu, jak i wagi.
00:27
Look, you all are very well traveledbywały;
4
12000
3000
Na pewno wszyscy wiele podróżowaliście,
00:30
this is TEDGlobalTEDGlobal after all.
5
15000
2000
to w końcu TEDGlobal.
00:32
But I do hopenadzieja to take you to some placesmiejsca
6
17000
2000
Ale ja chcę zabrać was tam,
00:34
you've never been to before.
7
19000
2000
gdzie nigdy nie byliście.
00:36
So, let's startpoczątek off in ChinaChiny.
8
21000
2000
Tak więc zacznijmy od Chin.
00:38
This photozdjęcie was takenwzięty two weekstygodnie agotemu.
9
23000
3000
To zdjęcie zrobiono dwa tygodnie temu.
00:41
ActuallyFaktycznie, one indicationwskazanie is that little boychłopak on my husband'smąż shouldersramiona
10
26000
3000
No nie do końca, bo ten chłopczyk
00:44
has just graduatedukończył from highwysoki schoolszkoła.
11
29000
2000
właśnie skończył liceum.
00:46
(LaughterŚmiech)
12
31000
2000
(Śmiech)
00:48
But this is TiananmenTiananmen SquarePlac.
13
33000
2000
Ale to jest na Placu Tiananmen.
00:50
ManyWiele of you have been there. It's not the realreal ChinaChiny.
14
35000
3000
Może byliście tam, ale to nie są prawdziwe Chiny.
00:53
Let me take you to the realreal ChinaChiny.
15
38000
2000
Pokażę wam te prawdziwe.
00:55
This is in the DabianDabian MountainsGóry
16
40000
2000
To jest w górach Dabie Shan,
00:57
in the remotezdalny partczęść of HubeiHubei provinceProwincja in centralcentralny ChinaChiny.
17
42000
3000
w odległym zakątku prowincji Hubei w środkowej części Chin.
01:01
DaiDai ManjuManju is 13 yearslat oldstary at the time the storyfabuła startszaczyna się.
18
46000
3000
Na początku tej opowieści Dai Manju ma 13 lat.
01:04
She liveszyje with her parentsrodzice,
19
49000
2000
Mieszka z rodzicami,
01:06
her two brothersbracia and her great-auntmuszelki.
20
51000
3000
dwoma braćmi i cioteczną babcią.
01:09
They have a hutChata that has no electricityElektryczność,
21
54000
2000
Żyją w chatce bez prądu,
01:11
no runningbieganie waterwoda,
22
56000
2000
bieżącej wody.
01:13
no wristwatchZegarek na rękę, no bicyclerower.
23
58000
2000
Nie mają zegarka ani roweru.
01:15
And they sharedzielić this great splendorSplendor
24
60000
2000
I te luksusy
01:17
with a very largeduży pigświnia.
25
62000
3000
dzielą z ogromną świnią.
01:20
DaiDai ManjuManju was in sixthszósty gradestopień when her parentsrodzice said,
26
65000
3000
Dai Manju była w szóstej klasie, gdy rodzice oświadczyli:
01:23
"We're going to pullCiągnąć you out of schoolszkoła
27
68000
2000
"Zabierzemy cię ze szkoły,
01:25
because the 13-dollar-dolar schoolszkoła feesopłaty are too much for us.
28
70000
3000
bo nie stać nas na 13 dolarów czesnego.
01:28
You're going to be spendingwydatki the restodpoczynek of your life in the riceRyż paddiesryżowych.
29
73000
2000
Resztę życia spędzisz w polu.
01:30
Why would we wastemarnotrawstwo this moneypieniądze on you?"
30
75000
2000
Po co marnować te pieniądze?"
01:32
This is what happensdzieje się to girlsdziewczyny in remotezdalny areasobszary.
31
77000
3000
Taki jest los dziewczynek w odległych zakątkach świata.
01:35
TurnsWłącza out that DaiDai ManjuManju was
32
80000
2000
Okazuje się, że Dai Manju była prymuską.
01:37
the bestNajlepiej pupilźrenica in her gradestopień.
33
82000
2000
Okazuje się, że Dai Manju była prymuską.
01:39
She still madezrobiony the two-hourdwie godziny trekTrek to the schoolhouseSchoolhouse
34
84000
3000
Nadal pokonywała dwugodzinną drogę do szkoły
01:42
and triedwypróbowany to catchłapać everykażdy little bitkawałek of informationInformacja
35
87000
3000
i próbowała uchwycić każdą odrobinę informacji,
01:45
that seepedsączył out of the doorsdrzwi.
36
90000
2000
która dochodziła zza drzwi.
01:47
We wrotenapisał about her in The NewNowy YorkYork TimesRazy.
37
92000
2000
Napisaliśmy o niej w New York Timesie.
01:49
We got a floodpowódź of donationsdarowizny --
38
94000
3000
Otrzymaliśmy ogromną liczbę datków,
01:52
mostlyprzeważnie 13-dollar-dolar checkssprawdza, czy
39
97000
3000
w większości były to czeki na 13 dolarów,
01:55
because NewNowy YorkYork TimesRazy readersczytelnicy are very generoushojny
40
100000
2000
bo czytelnicy są bardzo hojni,
01:57
in tinymalutki amountskwoty
41
102000
2000
jeśli chodzi o drobne sumy.
01:59
(LaughterŚmiech)
42
104000
2000
(Śmiech)
02:01
but then, we got a moneypieniądze transfertransfer
43
106000
3000
Ale nagle otrzymaliśmy przelew na 10 tys. dolarów.
02:04
for $10,000 --
44
109000
2000
Ale nagle otrzymaliśmy przelew na 10 tys. dolarów.
02:06
really nicemiły guy.
45
111000
2000
Bardzo miły facet.
02:08
We turnedobrócony the moneypieniądze over to that man there, the principalgłówny of the schoolszkoła.
46
113000
3000
Przesłaliśmy pieniądze do dyrektora szkoły.
02:11
He was delightedzachwycony.
47
116000
2000
Był zachwycony.
02:13
He thought, "Oh, I can renovateodnawiać the schoolszkoła.
48
118000
2000
Pomyślał: "Mogę odnowić szkołę,
02:15
I can give scholarshipsStypendia to all the girlsdziewczyny,
49
120000
2000
dać dziewczynkom stypendia".
02:17
you know, if they work hardciężko and stayzostać in schoolszkoła.
50
122000
2000
Za wyniki i kontynuowanie nauki.
02:19
So DaiDai ManjuManju basicallygruntownie
51
124000
2000
Tak więc Dai Manju
02:21
finishedskończone out middleśrodkowy schoolszkoła.
52
126000
2000
skończyła gimnazjum.
02:23
She wentposzedł to highwysoki schoolszkoła.
53
128000
2000
Poszła do szkoły średniej.
02:25
She wentposzedł to vocationalzawodowego schoolszkoła for accountingrachunkowości.
54
130000
2000
Do zawodówki dla księgowych.
02:27
She scoutedrozpoznanie for jobsOferty pracy down in GuangdongGuangdong provinceProwincja in the southpołudnie.
55
132000
3000
Szukała pracy w południowej prowincji Guangdong.
02:30
She founduznany a jobpraca, she scoutedrozpoznanie for jobsOferty pracy
56
135000
2000
Znalazła, i rozglądała się za pracą
02:32
for her classmateskoledzy z klasy and her friendsprzyjaciele.
57
137000
2000
dla koleżanek ze szkoły i przyjaciół.
02:34
She sentwysłane moneypieniądze back to her familyrodzina.
58
139000
3000
Wysyłała pieniądze rodzinie.
02:37
They builtwybudowany a newNowy housedom,
59
142000
2000
Zbudowali nowy dom,
02:39
this time with runningbieganie waterwoda,
60
144000
2000
tym razem z bieżącą wodą,
02:41
electricityElektryczność, a bicyclerower,
61
146000
2000
prądem, rowerem,
02:43
no pigświnia.
62
148000
2000
bez świni.
02:45
What we saw was a naturalnaturalny experimenteksperyment.
63
150000
3000
Byliśmy świadkiem naturalnego eksperymentu.
02:48
It is rarerzadko spotykany to get an exogenousegzogenne investmentinwestycja
64
153000
2000
Takie finansowanie to rzadkość
02:50
in girls'dziewczyny' educationEdukacja.
65
155000
2000
w edukacji dziewcząt.
02:52
And over the yearslat, as we followedśledzić DaiDai ManjuManju, we were ablezdolny to see
66
157000
3000
Śledząc przypadek Dai Manju zobaczyliśmy,
02:55
that she was ablezdolny to moveruszaj się out of a viciousVicious cyclecykl
67
160000
3000
że udało jej się wyrwać z błędnego koła
02:58
and into a virtuouscnotliwy cyclecykl.
68
163000
2000
na drogę powodzenia.
03:00
She not only changedzmienione her ownwłasny dynamicdynamiczny,
69
165000
2000
Nie tylko odmieniła swój los,
03:02
she changedzmienione her householdgospodarstwo domowe, she changedzmienione her familyrodzina, her villagewioska.
70
167000
3000
ale także los domu, rodziny, wioski.
03:05
The villagewioska becamestał się a realreal standoutRuneScape.
71
170000
3000
Jej wioska naprawdę wyróżniała się.
03:08
Of coursekurs, mostwiększość of ChinaChiny was flourishingkwitnące at the time,
72
173000
3000
Oczywiście wtedy Chiny były w rozkwicie,
03:11
but they were ablezdolny to get a roadDroga builtwybudowany
73
176000
3000
ale jej wiosce udało się zbudować drogę,
03:14
to linkpołączyć them up to the restodpoczynek of ChinaChiny.
74
179000
2000
która połączyła ją z resztą Chin.
03:16
And that bringsprzynosi me to my first majorpoważny
75
181000
3000
I to wiąże się z jednym z 2 założeń
03:19
of two tenetszałożenia of "HalfPołowa the SkyNiebo."
76
184000
2000
książki "Half the Sky".
03:21
And that is that
77
186000
2000
Czyli założeniem,
03:23
the centralcentralny moralmorał challengewyzwanie
78
188000
2000
że naczelnym moralnym wyzwaniem tego stulecia
03:25
of this centurystulecie
79
190000
2000
że naczelnym moralnym wyzwaniem tego stulecia
03:27
is genderpłeć inequitynierówności.
80
192000
2000
jest nierówne traktowanie płci.
03:29
In the 19thth centurystulecie, it was slaveryniewolnictwo.
81
194000
2000
W XIX w. było to niewolnictwo.
03:31
In the 20thth centurystulecie, it was totalitarianismtotalitaryzm.
82
196000
3000
W XX w. był to totalitaryzm.
03:34
The causeprzyczyna of our time
83
199000
2000
Taką sprawą w obecnych czasach
03:36
is the brutalitybrutalność that so manywiele people
84
201000
2000
jest brutalność, z jaką tak wielu
03:38
facetwarz around the worldświat because of theirich genderpłeć.
85
203000
3000
spotyka się na świecie z powodu swojej płci.
03:41
So some of you maymoże be thinkingmyślący,
86
206000
2000
Niektórzy z was pewnie myślą:
03:43
"GoshGosh, that's hyperbolehiperbola.
87
208000
2000
"To przesada.
03:45
She's exaggeratingprzesadzam."
88
210000
2000
Ona wyolbrzymia problem".
03:47
Well, let me askzapytać you this questionpytanie.
89
212000
2000
Zadam wam pytanie.
03:49
How manywiele of you think there are more malesmężczyźni or more femaleskobiety in the worldświat?
90
214000
3000
Sądzicie, że na świecie jest więcej kobiet, czy mężczyzn?
03:52
Let me take a pollAnkieta. How manywiele of you think there are more malesmężczyźni in the worldświat?
91
217000
3000
Zagłosujmy. Kto uważa, że jest więcej mężczyzn?
03:55
HandsRęce up, please.
92
220000
2000
Proszę podnieść rękę.
03:57
How manywiele of you think -- a fewkilka -- how manywiele of you there are more femaleskobiety in the worldświat?
93
222000
3000
Kto uważa, że na świecie jest więcej kobiet?
04:00
Okay, mostwiększość of you.
94
225000
2000
OK, większość.
04:02
Well, you know this latterte ostatnie groupGrupa, you're wrongźle.
95
227000
2000
Ta ostatnia grupa jest w błędzie.
04:04
There are, trueprawdziwe enoughdość,
96
229000
2000
To prawda, że w Europie i na Zachodzie,
04:06
in EuropeEuropy and the WestWest,
97
231000
2000
To prawda, że w Europie i na Zachodzie,
04:08
when womenkobiety and menmężczyźni
98
233000
2000
obie płcie mają równy dostęp
04:10
have equalrówny accessdostęp to foodjedzenie and healthzdrowie careopieka,
99
235000
2000
do pożywienia i opieki zdrowotnej,
04:12
there are more womenkobiety, we liverelacja na żywo longerdłużej.
100
237000
2000
jest więcej kobiet i żyją dłużej.
04:14
But in mostwiększość of the restodpoczynek of the worldświat, that's not the casewalizka.
101
239000
3000
Ale w większości zakątków świata jest inaczej.
04:17
In factfakt, demographersdemografowie have shownpokazane
102
242000
2000
Dane demograficzne pokazują,
04:19
that there are anywheregdziekolwiek betweenpomiędzy 60 millionmilion
103
244000
2000
że w obecnej populacji
04:21
and 100 millionmilion
104
246000
2000
brakuje 60-100 milionów kobiet.
04:23
missingbrakujący femaleskobiety in the currentobecny populationpopulacja.
105
248000
3000
brakuje 60-100 milionów kobiet.
04:26
And, you know, it happensdzieje się for severalkilka reasonspowody.
106
251000
3000
I dzieje się tak z kilku powodów.
04:29
For instanceinstancja, in the last half-centurypół wieku,
107
254000
2000
Na przykład w ciągu ostatnich 50 lat
04:31
more girlsdziewczyny were discriminatedIzolowanie to deathśmierć
108
256000
3000
więcej dziewczynek zmarło z powodu dyskryminacji
04:34
than all the people killedzabity on all the battlefieldspola bitew
109
259000
2000
niż w XX wieku zginęło ludzi na wojnach.
04:36
in the 20thth centurystulecie.
110
261000
3000
niż w XX wieku zginęło ludzi na wojnach.
04:39
SometimesCzasami it's alsorównież because of the sonogramUSG.
111
264000
2000
Czasami winne jest USG.
04:41
GirlsDziewczyn get abortedprzerwana before they're even bornurodzony
112
266000
3000
Dziewczynki usuwa się, zanim się narodzą,
04:44
when there are scarcedeficytowy resourceszasoby.
113
269000
2000
tam, gdzie brak środków do życia.
04:46
This girldziewczyna here, for instanceinstancja,
114
271000
2000
Na przykład ta dziewczynka
04:48
is in a feedingkarmienie centercentrum in EthiopiaEtiopia.
115
273000
2000
jest w ośrodku dokarmiania w Etiopii.
04:50
The entireCały centercentrum was filledwypełniony with girlsdziewczyny like her.
116
275000
3000
W ośrodku było pełno takich dziewczynek.
04:53
What's remarkableznakomity is that her brothersbracia, in the samepodobnie familyrodzina,
117
278000
3000
Niezwykłe jest to, iż jej bracia, z tej samej rodziny,
04:56
were totallycałkowicie fine.
118
281000
2000
wyglądali całkiem normalnie.
04:58
In IndiaIndie, in the first yearrok of life,
119
283000
2000
W Indiach w okresie od narodzin
05:00
from zerozero to one,
120
285000
2000
do pierwszego roczku życia
05:02
boychłopak and girldziewczyna babiesdzieci basicallygruntownie surviveprzetrwać at the samepodobnie rateoceniać
121
287000
3000
wskaźnik umieralności niemowląt jest taki sam,
05:05
because they dependzależeć uponna the breastpierś,
122
290000
2000
bo niemowlęta są karmione piersią,
05:07
and the breastpierś showsprzedstawia no sonsyn preferencepreferencji.
123
292000
2000
a mleko matki nie faworyzuje synów.
05:09
From one to fivepięć,
124
294000
3000
W wieku 1-5 lat wskaźnik umieralności
05:12
girlsdziewczyny dieumierać at a 50 percentprocent higherwyższy mortalityśmiertelność rateoceniać
125
297000
3000
u dziewczynek jest o 50% wyższy
05:15
than boyschłopcy, in all of IndiaIndie.
126
300000
3000
niż u chłopców, w całych Indiach.
05:18
The seconddruga tenetTenet of "HalfPołowa the SkyNiebo"
127
303000
3000
Drugie kluczowe założenie "Half the Sky" to:
05:21
is that, let's put asidena bok the moralitymoralność of all the right and wrongźle of it all,
128
306000
3000
odłóżmy rozważania moralne o tym, co tu dobre, a co złe.
05:24
and just on a purelyczysto practicalpraktyczny levelpoziom,
129
309000
3000
Po prostu na poziomie praktycznym uważamy,
05:27
we think that
130
312000
2000
Po prostu na poziomie praktycznym uważamy,
05:29
one of the bestNajlepiej wayssposoby to fightwalka povertyubóstwo and to fightwalka terrorismterroryzm
131
314000
3000
że w walce z biedą i terroryzmem pomaga bardzo
05:32
is to educatekształcić girlsdziewczyny
132
317000
2000
edukacja dziewcząt
05:34
and to bringprzynieść womenkobiety into the formalformalny laborpraca forcesiła.
133
319000
3000
i umożliwianie kobietom znalezienie zatrudnienia.
05:37
PovertyUbóstwo, for instanceinstancja.
134
322000
2000
Weźmy ubóstwo.
05:39
There are threetrzy reasonspowody why this is the casewalizka.
135
324000
2000
Prowadzą do niego 3 czynniki.
05:41
For one, overpopulationprzeludnienie is one of
136
326000
2000
Po pierwsze, przeludnienie,
05:43
the persistenttrwałe causesprzyczyny of povertyubóstwo.
137
328000
3000
jedna z niezmiennych przyczyn ubóstwa.
05:46
And you know, when you educatekształcić a boychłopak,
138
331000
2000
Gdy chłopiec jest wykształcony,
05:48
his familyrodzina tendsdąży to have fewermniej kidsdzieciaki,
139
333000
2000
ma zwykle mniej dzieci,
05:50
but only slightlynieco.
140
335000
2000
ale niewiele mniej.
05:52
When you educatekształcić a girldziewczyna,
141
337000
2000
Wykształcona dziewczyna
05:54
she tendsdąży to have significantlyznacząco fewermniej kidsdzieciaki.
142
339000
3000
ma przeważnie znacznie mniej dzieci.
05:57
The seconddruga reasonpowód is
143
342000
3000
Druga przyczyna wiąże się z wydawaniem pieniędzy.
06:00
it has to do with spendingwydatki.
144
345000
2000
Druga przyczyna wiąże się z wydawaniem pieniędzy.
06:02
It's kinduprzejmy of like the dirtybrudny, little secretsekret of povertyubóstwo,
145
347000
2000
To brzydka tajemnica ubóstwa,
06:04
whichktóry is that,
146
349000
2000
która pokazuje,
06:06
not only do poorubogi people
147
351000
2000
że ubodzy nie tylko mało zarabiają,
06:08
take in very little incomedochód,
148
353000
2000
że ubodzy nie tylko mało zarabiają,
06:10
but alsorównież, the incomedochód that they take in,
149
355000
2000
ale też niemądrze gospodarują zarobkiem.
06:12
they don't spendwydać it very wiselymądrze,
150
357000
3000
ale też niemądrze gospodarują zarobkiem.
06:15
and unfortunatelyNiestety, mostwiększość of that spendingwydatki is doneGotowe by menmężczyźni.
151
360000
3000
Niestety zwykle wydają pieniądze mężczyźni.
06:18
So researchBadania has shownpokazane,
152
363000
2000
Tak więc badania ukazują, że ci,
06:20
if you look at people who liverelacja na żywo underpod two dollarsdolarów a day --
153
365000
3000
którzy utrzymują się za mniej niż 2 dolary dziennie,
06:23
one metricmetryczny of povertyubóstwo --
154
368000
2000
co jest jedną z miar ubóstwa,
06:25
two percentprocent of that take-homezabrać do domu payzapłacić
155
370000
2000
2% tej wypłaty
06:27
goesidzie to this basketkosz here, in educationEdukacja.
156
372000
3000
wrzucają do tego koszyka, na edukację.
06:30
20 percentprocent goesidzie to a basketkosz that is a combinationpołączenie of
157
375000
3000
20% idzie do koszyka, w którym znajdują się
06:33
alcoholalkohol, tobaccotytoń, sugarysłodkie drinksnapoje --
158
378000
2000
alkohol, tytoń, słodzone napoje,
06:35
and prostitutionprostytucja and festivalsFestiwale.
159
380000
3000
prostytucja i imprezy.
06:38
If you just take fourcztery percentageodsetek pointszwrotnica
160
383000
2000
Gdyby wyjąć 4% stąd
06:40
and put it into this basketkosz,
161
385000
2000
i włożyć do tego koszyka,
06:42
you would have a transformativeprzemieniająca effectefekt.
162
387000
3000
otrzymalibyśmy całkiem odmienny rezultat.
06:46
The last reasonpowód has to do
163
391000
2000
Ostatnia przyczyna
06:48
with womenkobiety beingistota partczęść of the solutionrozwiązanie, not the problemproblem.
164
393000
3000
to traktowanie kobiet jako problem, nie rozwiązanie.
06:51
You need to use scarcedeficytowy resourceszasoby.
165
396000
2000
Należy docenić, co się ma.
06:53
It's a wastemarnotrawstwo of resourceszasoby if you don't use someonektoś like DaiDai ManjuManju.
166
398000
3000
Nie marnotrawić osób takich, jak Dai Manju.
06:56
BillBill GatesBramy put it very well
167
401000
2000
Świetnie ujął to Bill Gates,
06:58
when he was travelingpodróżny throughprzez SaudiArabii Saudyjskiej ArabiaArabia.
168
403000
2000
kiedy podróżował przez Arabię Saudyjską.
07:00
He was speakingmówienie to an audiencepubliczność much like yourselvessię.
169
405000
3000
Przemawiał do podobnej jak tutaj widowni,
07:03
HoweverJednak, two-thirdsdwie trzecie of the way there was a barrierbariera.
170
408000
3000
ale tam dwie trzecie było oddzielone barierką.
07:06
On this sidebok was menmężczyźni,
171
411000
2000
Z tej strony siedzieli mężczyźni,
07:08
and then the barrierbariera, and this sidebok was womenkobiety.
172
413000
2000
a za barierką kobiety.
07:10
And someonektoś from this sidebok of the roompokój got up and said,
173
415000
2000
Ktoś po tej stronie zapytał:
07:12
"MrMr. GatesBramy, we have here as our goalcel in SaudiArabii Saudyjskiej ArabiaArabia
174
417000
3000
"Arabia Saudyjska chce osiągnąć
07:15
to be one of the topTop 10 countrieskraje
175
420000
2000
miejsce w pierwszej dziesiątce
07:17
when it comespochodzi to technologytechnologia.
176
422000
2000
rozwiniętych technologicznie krajów.
07:19
Do you think we'lldobrze make it?"
177
424000
2000
Czy uważa pan, że nam się uda?"
07:21
So BillBill GatesBramy, as he was staringgapiowski out at the audiencepubliczność, he said,
178
426000
3000
Bill Gates, patrząc wymownie na widownię, odpowiedział:
07:24
"If you're not fullycałkowicie utilizingwykorzystując halfpół the resourceszasoby in your countrykraj,
179
429000
3000
"Nie wykorzystujecie połowy zasobów tego kraju,
07:27
there is no way you will get anywheregdziekolwiek nearBlisko the topTop 10."
180
432000
3000
więc nie macie szansy na pierwszą dziesiątkę".
07:30
So here is BillBill of ArabiaArabia.
181
435000
3000
Taki to jest Bill z Arabii.
07:33
(LaughterŚmiech)
182
438000
2000
(Śmiech)
07:35
So what would some of the specifickonkretny challengeswyzwania
183
440000
2000
Więc jakie stoją przed nami wyzwania?
07:37
look like?
184
442000
2000
Więc jakie stoją przed nami wyzwania?
07:40
I would say, on the topTop of the agendaprogram
185
445000
3000
Według mnie na czele listy
07:43
is sexseks traffickingtrafficking.
186
448000
2000
znajduje się handel ludźmi.
07:45
And I'll just say two things about this.
187
450000
2000
Wspomnę tylko o dwóch kwestiach.
07:47
The slaveryniewolnictwo at the peakszczyt of the slaveniewolnik tradehandel
188
452000
3000
W szczytowej fazie handlu niewolnikami,
07:50
in the 1780s:
189
455000
3000
w latach 80. XVIII w.,
07:53
there were about 80,000 slavesniewolnicy
190
458000
2000
przewieziono ok. 80 tys. niewolników
07:55
transportedtransportowane from AfricaAfryka to the NewNowy WorldŚwiat.
191
460000
3000
z Afryki do Nowego Świata.
07:58
Now, modernnowoczesny slaveryniewolnictwo:
192
463000
3000
A współczesne niewolnictwo?
08:01
accordingwedług to StatePaństwa DepartmentDział roughszorstki statisticsStatystyka,
193
466000
3000
Według szacunków Departamentu Stanu
08:04
there are about 800,000 -- 10 timesczasy the numbernumer --
194
469000
3000
około 800 tys. ludzi, czyli 10 razy więcej,
08:07
that are traffickedbędące przedmiotem handlu ludźmi acrossprzez internationalmiędzynarodowy bordersgranice.
195
472000
3000
pada ofiarą handlu w skali międzynarodowej.
08:10
And that does not even includezawierać those
196
475000
2000
Szacunki nie obejmują handlu ludźmi w granicach kraju,
08:12
that are traffickedbędące przedmiotem handlu ludźmi withinw ciągu countrykraj bordersgranice,
197
477000
2000
Szacunki nie obejmują handlu ludźmi w granicach kraju,
08:14
whichktóry is a substantialznaczny portionczęść.
198
479000
3000
a jest to znaczny odsetek.
08:17
And if you look at
199
482000
2000
Spójrzmy na kolejny czynnik, kolejne porównanie.
08:19
anotherinne factorczynnik, anotherinne contrastkontrast,
200
484000
3000
Spójrzmy na kolejny czynnik, kolejne porównanie.
08:22
a slaveniewolnik back then is worthwartość
201
487000
2000
Ówczesna cena niewolnika
08:24
about $40,000
202
489000
2000
odpowiada 40 tys. dolarów w czasach obecnych.
08:26
in today'sdzisiaj moneypieniądze.
203
491000
2000
odpowiada 40 tys. dolarów w czasach obecnych.
08:28
TodayDzisiaj, you can buykupować a girldziewczyna traffickedbędące przedmiotem handlu ludźmi
204
493000
3000
Dziś można kupić dziewczynę
08:31
for a fewkilka hundredsto dollarsdolarów,
205
496000
2000
za kilkaset dolarów,
08:33
whichktóry meansznaczy she's actuallytak właściwie more disposablejednorazowego użytku.
206
498000
3000
co oznacza, że łatwo się jej pozbyć.
08:36
But you know, there is progresspostęp beingistota madezrobiony
207
501000
3000
Ale następuje postęp, w miejscach takich,
08:39
in placesmiejsca like CambodiaKambodża and ThailandTajlandia.
208
504000
2000
jak Kambodża i Tajlandia.
08:41
We don't have to expectoczekiwać a worldświat
209
506000
2000
Nie musimy zgadzać się na świat,
08:43
where girlsdziewczyny are boughtkupiony and soldsprzedany or killedzabity.
210
508000
3000
w którym się kupuje, sprzedaje lub zabija kobiety.
08:46
The seconddruga itempozycja on the agendaprogram
211
511000
2000
Kolejny punkt na liście
08:48
is maternalze strony matki mortalityśmiertelność.
212
513000
3000
to umieralność kobiet przy porodzie.
08:51
You know, childbirthporód in this partczęść of the worldświat
213
516000
3000
W tej części świata narodziny dziecka
08:54
is a wonderfulwspaniale eventzdarzenie.
214
519000
2000
to cudowne wydarzenie.
08:56
In NigerNiger, one in sevensiedem womenkobiety
215
521000
3000
W Nigrze średnio jedna na siedem kobiet
08:59
can expectoczekiwać to dieumierać duringpodczas childbirthporód.
216
524000
3000
umiera podczas porodu.
09:02
Around the worldświat,
217
527000
2000
Na całym świecie
09:04
one womankobieta diesumiera everykażdy minutechwila and a halfpół from childbirthporód.
218
529000
4000
co kobieta umiera podczas porodu co półtorej minuty.
09:08
You know, it's not as thoughchociaż
219
533000
2000
To nie jest tak,
09:10
we don't have the technologicaltechniczny solutionrozwiązanie,
220
535000
3000
że nie posiadamy rozwiązań technicznych,
09:13
but these womenkobiety have threetrzy strikesUderzenia againstprzeciwko them:
221
538000
3000
ale na niekorzyść tych kobiet wpływają trzy czynniki:
09:16
they are poorubogi, they are ruralwiejski
222
541000
2000
są ubogie, mieszkają na terenach wiejskich
09:18
and they are femalePłeć żeńska.
223
543000
3000
i są kobietami.
09:21
You know, for everykażdy womankobieta who does dieumierać,
224
546000
2000
Na każdą kobietę, która umiera,
09:23
there are 20 who surviveprzetrwać
225
548000
2000
przypada 20, którym udaje się przeżyć,
09:25
but endkoniec up with an injuryzranienie.
226
550000
2000
ale kończą z powikłaniami.
09:27
And the mostwiększość devastatingniszczycielski injuryzranienie
227
552000
2000
Najgorszym jest przetoka dróg rodnych, czyli pęknięcie,
09:29
is obstetricpołożnicze fistulaprzetoki.
228
554000
2000
Najgorszym jest przetoka dróg rodnych, czyli pęknięcie,
09:31
It's a tearingrozdzierający duringpodczas obstructedutrudnione laborpraca
229
556000
2000
powstające w długim porodzie,
09:33
that leavesodchodzi a womankobieta incontinentnietrzymaniem moczu.
230
558000
3000
po którym kobieta nie kontroluje czynności fizjologicznych.
09:36
Let me tell you about MahabubaMahabuba.
231
561000
2000
Opowiem państwu o Mahabubie.
09:38
She liveszyje in EthiopiaEtiopia.
232
563000
2000
Mieszka w Etiopii.
09:40
She was marriedżonaty againstprzeciwko her will at agewiek 13.
233
565000
3000
Wyszła za mąż wbrew swojej woli w wieku 13 lat.
09:43
She got pregnantw ciąży, ranpobiegł to the bushkrzak to have the babydziecko,
234
568000
3000
Zaszła w ciążę, pobiegła do buszu, żeby urodzić dziecko,
09:46
but you know, her bodyciało was very immatureniedojrzałe,
235
571000
3000
ale jej ciało było nadal bardzo niedojrzałe
09:49
and she endedzakończyło się up havingmający obstructedutrudnione laborpraca.
236
574000
3000
i poród się przedłużał.
09:52
The babydziecko diedzmarły, and she endedzakończyło się up with a fistulaprzetoki.
237
577000
3000
Dziecko zmarło, a ona skończyła z przetoką.
09:55
So that meantOznaczało she was incontinentnietrzymaniem moczu;
238
580000
2000
To oznaczało, że nie kontrolowała czynności fizjologicznych.
09:57
she couldn'tnie mógł controlkontrola her wastesodpady.
239
582000
3000
To oznaczało, że nie kontrolowała czynności fizjologicznych.
10:00
In a wordsłowo, she stankśmierdziało.
240
585000
2000
Słowem, śmierdziało od niej.
10:02
The villagerswieśniacy thought she was cursedPrzeklęty; they didn't know what to do with her.
241
587000
3000
Mieszkańcy wioski myśleli, że padła na nią klątwa.
10:05
So finallywreszcie, they put her at the edgekrawędź of the villagewioska in a hutChata.
242
590000
3000
W końcu umieścili ją w chacie na obrzeżach wioski.
10:08
They rippedpodarte off the doordrzwi
243
593000
2000
Z chaty wyrwali drzwi,
10:10
so that the hyenashieny would get her at night.
244
595000
3000
żeby w nocy dopadły ją hieny.
10:13
That night, there was a stickkij in the hutChata.
245
598000
3000
W chacie był kij,
10:16
She foughtwalczył off the hyenashieny with that stickkij.
246
601000
3000
którym odgoniła hieny.
10:19
And the nextNastępny morningranek,
247
604000
2000
Wiedziała, że jeśli dotrze do wioski,
10:21
she knewwiedziałem if she could get to a nearbyblisko villagewioska where there was a foreignobcy missionarymisjonarz,
248
606000
3000
gdzie mieszka misjonarz z zagranicy,
10:24
she would be savedzapisane.
249
609000
2000
będzie uratowana.
10:26
Because she had some damageuszkodzić to her nervesnerwowość,
250
611000
2000
Nastąpiło uszkodzenie nerwów,
10:28
she crawledprzeszukanych all the way -- 30 milesmile --
251
613000
3000
dlatego czołgała się całą drogę, ponad 45 km,
10:31
to that doorstepdrzwi, halfpół deadnie żyje.
252
616000
3000
do progu domu misjonarza, na wpół żywa.
10:34
The foreignobcy missionarymisjonarz openedotwierany the doordrzwi,
253
619000
2000
Misjonarz otworzył drzwi,
10:36
knewwiedziałem exactlydokładnie what had happenedstało się,
254
621000
2000
zrozumiał, co się stało,
10:38
tookwziął her to a nearbyblisko fistulaprzetoki hospitalszpital in AddisAddis AbabaAbeba,
255
623000
3000
zabrał ją do szpitala w Addis Ababie,
10:41
and she was repairednaprawiony
256
626000
2000
gdzie ją wyleczono,
10:43
with a 350-dollar-dolar operationoperacja.
257
628000
3000
przeprowadzając operację za 350 dolarów.
10:46
The doctorslekarze and nursespielęgniarki there noticedzauważyłem
258
631000
2000
Lekarze i pielęgniarki zauważyli,
10:48
that she was not only a survivorSurvivor,
259
633000
2000
że ma nie tylko wielką wolę życia,
10:50
she was really cleversprytny, and they madezrobiony her a nursepielęgniarka.
260
635000
3000
ale jest bystra, i zrobiono z niej pielęgniarkę.
10:53
So now, MahabubaMahabuba,
261
638000
2000
Tak więc teraz Mahabuba
10:55
she is savingoszczędność the liveszyje
262
640000
2000
ratuje życie tysiącom kobiet.
10:57
of hundredssetki, thousandstysiące, of womenkobiety.
263
642000
2000
ratuje życie tysiącom kobiet.
10:59
She has becomestają się partczęść of the solutionrozwiązanie, not the problemproblem.
264
644000
2000
Stanowi rozwiązanie, nie problem.
11:01
She's movedprzeniósł out of a viciousVicious cyclecykl
265
646000
2000
Udało jej się wyrwać z błędnego koła
11:03
and into a virtuouscnotliwy cyclecykl.
266
648000
2000
i wkroczyć na drogę powodzenia.
11:05
I've talkedrozmawialiśmy about some of the challengeswyzwania,
267
650000
3000
Omówiłam już niektóre z wyzwań,
11:08
let me talk about some of the solutionsrozwiązania,
268
653000
2000
a teraz opowiem o rozwiązaniach.
11:10
and there are predictablemożliwy do przewidzenia solutionsrozwiązania.
269
655000
3000
Można się ich domyślić.
11:13
I've hintedsugerował at them: educationEdukacja
270
658000
2000
Już o nich wspomniałam: edukacja
11:15
and alsorównież economicgospodarczy opportunityokazja.
271
660000
3000
i możliwości finansowe.
11:18
So of coursekurs, when you educatekształcić a girldziewczyna,
272
663000
3000
Co oczywiste, kiedy kształci się dziewczynę,
11:21
she tendsdąży to get marriedżonaty laterpóźniej on in life,
273
666000
3000
zazwyczaj wychodzi ona za mąż później,
11:24
she tendsdąży to have kidsdzieciaki laterpóźniej on in life, she tendsdąży to have fewermniej kidsdzieciaki,
274
669000
3000
później decyduje się na dzieci i ma ich mniej,
11:27
and those kidsdzieciaki that she does have,
275
672000
2000
oraz kształci je w bardziej postępowy sposób.
11:29
she educateskształci them in a more enlightenedoświecony fashionmoda.
276
674000
2000
oraz kształci je w bardziej postępowy sposób.
11:31
With economicgospodarczy opportunityokazja,
277
676000
2000
Mając możliwości finansowe,
11:33
it can be transformativeprzemieniająca.
278
678000
2000
mogą odmienić wszystko.
11:35
Let me tell you about SaimaSaima.
279
680000
2000
Opowiem państwu o Saimie.
11:37
She liveszyje in a smallmały villagewioska outsidena zewnątrz LahoreLahore, PakistanPakistan.
280
682000
3000
Mieszka w wiosce, niedaleko miasta Lahaur w Pakistanie.
11:41
And at the time, she was miserablenieszczęśliwy.
281
686000
2000
kiedyś była nieszczęśliwa.
11:43
She was beatenbity everykażdy singlepojedynczy day
282
688000
2000
Codziennie bił ją
11:45
by her husbandmąż, who was unemployedbezrobotny.
283
690000
2000
bezrobotny mąż.
11:47
He was kinduprzejmy of a gamblerhazardzista typerodzaj -- and unemployableniepełnosprawna, thereforew związku z tym --
284
692000
3000
Lubił hazard i dlatego nie miał szans na zatrudnienie,
11:50
and tookwziął his frustrationsfrustracje out on her.
285
695000
2000
i frustrację wyładowywał na żonie
11:52
Well, when she had her seconddruga daughtercórka,
286
697000
2000
Kiedy urodziła im się druga córka,
11:54
her mothermama in-lawteściowa told her sonsyn,
287
699000
3000
teściowa poradziła synowi:
11:57
"I think you'dty byś better get a seconddruga wifeżona.
288
702000
2000
"Znajdź sobie drugą żonę.
11:59
Saima'sSaima's not going to produceprodukować you a sonsyn."
289
704000
3000
Saima nie da ci syna."
12:03
This is when she had her seconddruga daughtercórka.
290
708000
2000
Saima urodziła drugą córkę.
12:05
At the time, there was
291
710000
2000
W tym czasie
12:07
a microlendingMicrolending groupGrupa in the villagewioska
292
712000
2000
w wiosce udzielano mikrokredytów.
12:09
that gavedał her a 65-dollar-dolar loanpożyczyć.
293
714000
3000
Saima pożyczyła 65 dolarów.
12:12
SaimaSaima tookwziął that moneypieniądze,
294
717000
3000
Za te pieniądze założyła działalność gospodarczą,
12:15
and she startedRozpoczęty an embroideryhafty businessbiznes.
295
720000
3000
zaczęła zajmować się haftem.
12:18
The merchantskupcy likedlubiany her embroideryhafty; it soldsprzedany very well,
296
723000
2000
Hafty świetnie się sprzedawały,
12:20
and they kepttrzymane askingpytając for more.
297
725000
2000
rosły zamówienia.
12:22
And when she couldn'tnie mógł produceprodukować enoughdość,
298
727000
2000
Kiedy sama nie mogła im podołać,
12:24
she hiredzatrudniony other womenkobiety in the villagewioska.
299
729000
2000
zatrudniła inne kobiety z wioski.
12:26
PrettyŁadny soonwkrótce she had 30 womenkobiety in the villagewioska
300
731000
3000
Niedługo pracowało dla niej 30 kobiet.
12:29
workingpracujący for her embroideryhafty businessbiznes.
301
734000
2000
Niedługo pracowało dla niej 30 kobiet.
12:31
And then,
302
736000
2000
Potrzebowała pomocy
12:33
when she had to transporttransport all of the embroideryhafty goodsdobra
303
738000
3000
przy przewożeniu towaru
12:36
from the villagewioska to the marketplacerynek,
304
741000
2000
z wioski na targ,
12:38
she neededpotrzebne someonektoś to help her do the transporttransport,
305
743000
2000
więc zatrudniła męża.
12:40
so she hiredzatrudniony her husbandmąż.
306
745000
2000
więc zatrudniła męża.
12:42
So now they're in it togetherRazem.
307
747000
2000
Tak więc teraz pracują razem.
12:44
He does the transportationtransport and distributiondystrybucja,
308
749000
2000
On zajmuje się transportem i dystrybucją,
12:46
and she does the productionprodukcja and sourcingSourcing.
309
751000
2000
a ona produkcją i zaopatrzeniem.
12:48
And now they have a thirdtrzeci daughtercórka,
310
753000
3000
Teraz mają trzecią córkę
12:51
and the daughterscórki, all of them, are beingistota tutoredz nauczycielem in educationEdukacja
311
756000
3000
i wszystkie córki chodzą do szkoły,
12:54
because SaimaSaima knowswie what's really importantważny.
312
759000
3000
bo Saima wie, co jest naprawdę ważne.
12:57
WhichCo bringsprzynosi me to the finalfinał elementelement, whichktóry is educationEdukacja.
313
762000
3000
Tak doszliśmy do ostatniego punktu - edukacja.
13:01
LarryLarry SummersLata, when he was chiefszef economistekonomista at the WorldŚwiat BankBank,
314
766000
3000
Larry Summers, pracując jako główny ekonomista Banku Światowego,
13:04
oncepewnego razu said that, "It maymoże well be
315
769000
3000
powiedział kiedyś "Może tak być w istocie,
13:07
that the highestnajwyższy returnpowrót on investmentinwestycja
316
772000
2000
że najwyższy zwrot inwestycji
13:09
in the developingrozwijanie worldświat
317
774000
2000
w krajach rozwijających się
13:11
is in girls'dziewczyny' educationEdukacja."
318
776000
3000
uzyskuje się z edukacji dziewcząt".
13:14
Let me tell you about BeatriceBeatrice BiiraBiira.
319
779000
2000
Opowiem teraz o Beatrice Biira.
13:16
BeatriceBeatrice was livingżycie in UgandaUganda
320
781000
3000
Beatrice mieszkała w Ugandzie,
13:19
nearBlisko the CongoKongo bordergranica,
321
784000
2000
niedaleko granicy z Kongo
13:21
and like DaiDai ManjuManju, she didn't go to schoolszkoła.
322
786000
2000
i jak Dai Manju, nie chodziła do szkoły.
13:23
ActuallyFaktycznie, she had never been to schoolszkoła,
323
788000
3000
Tak naprawdę, w szkole nie była ani razu,
13:26
not to a licklizać, one day.
324
791000
2000
ani na jeden dzień.
13:28
Her parentsrodzice, again, said,
325
793000
2000
Jej rodzice także powiedzieli:
13:30
"Why should we spendwydać the moneypieniądze on her?
326
795000
2000
"Po co wydawać na nią pieniądze?
13:32
She's going to spendwydać mostwiększość of her life luggingdźwiga waterwoda back and forthnaprzód."
327
797000
3000
Większość życia i tak spędzi taszcząc wodę".
13:35
Well, it just so happensdzieje się, at that time,
328
800000
3000
Tak się złożyło, że w tym czasie
13:38
there was a groupGrupa in ConnecticutConnecticut
329
803000
3000
w stanie Connecticut istniała grupa
13:41
callednazywa the NianticNiantic CommunitySpołeczności ChurchKościół GroupGrupa in ConnecticutConnecticut.
330
806000
3000
pod nazwą "Społeczność Kościelna Miasteczka Niantic".
13:44
They madezrobiony a donationdarowizna to an organizationorganizacja
331
809000
2000
Przekazali datek organizacji,
13:46
basedna podstawie in ArkansasArkansas
332
811000
2000
która miała siedzibę w stanie Arkansas
13:48
callednazywa HeiferJałówka InternationalInternational.
333
813000
2000
i nazywała się Heifer International.
13:50
HeiferJałówka sentwysłane two goatskozy to AfricaAfryka.
334
815000
3000
Organizacja ta wysłała do Afryki dwie kozy.
13:53
One of them endedzakończyło się up with Beatrice'sBeatrice parentsrodzice,
335
818000
3000
Jedna z tych kóz dostała się rodzicom Beatrice.
13:56
and that goatKoza had twinsBliźniaczki.
336
821000
2000
Koza urodziła bliźnięta.
13:58
The twinsBliźniaczki startedRozpoczęty producingprodukujący milkmleko.
337
823000
2000
Bliźnięta zaczęły dawać mleko.
14:00
They soldsprzedany the milkmleko for cashgotówka.
338
825000
2000
Rodzice zaczęli sprzedawać mleko.
14:02
The cashgotówka startedRozpoczęty accumulatinggromadzenie,
339
827000
2000
Przybywało im pieniędzy,
14:04
and prettyładny soonwkrótce the parentsrodzice said,
340
829000
2000
więc niedługo rodzice stwierdzili:
14:06
"You know, we'vemamy got enoughdość moneypieniądze. Let's sendwysłać BeatriceBeatrice to schoolszkoła."
341
831000
3000
"Mamy pieniądze, wyślijmy Beatrice do szkoły".
14:09
So at ninedziewięć yearslat of agewiek,
342
834000
2000
Tak więc mając 9 lat,
14:11
BeatriceBeatrice startedRozpoczęty in first gradestopień --
343
836000
2000
Beatrice poszła do pierwszej klasy.
14:13
after all, she'dSzopa never been to a licklizać of schoolszkoła --
344
838000
2000
Nigdy nawet nie liznęła szkoły,
14:15
with a sixsześć year-oldletni.
345
840000
2000
była z sześciolatkami.
14:17
No mattermateria, she was just delightedzachwycony to be in schoolszkoła.
346
842000
2000
Ale była zachwycona.
14:19
She rocketedposzybował w górę to the topTop of her classklasa.
347
844000
2000
Wybiła się na czołówkę klasy
14:21
She stayedzostał at the topTop of her classklasa
348
846000
3000
i tam się utrzymała,
14:24
throughprzez elementarypodstawowy schoolszkoła, middleśrodkowy schoolszkoła,
349
849000
2000
w podstawówce, gimnazjum,
14:26
and then in highwysoki schoolszkoła,
350
851000
2000
a potem szkole średniej.
14:28
she scoredstrzelił brilliantlybłyszcząco on the nationalkrajowy examinationsbadania
351
853000
3000
Osiągnęła świetne wyniki na egzaminach państwowych,
14:31
so that she becamestał się the first personosoba in her villagewioska,
352
856000
3000
także jako pierwsza ze swojej wioski,
14:34
ever, to come to the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa
353
859000
2000
wyjechała na stypendium do USA.
14:36
on scholarshipstypendium.
354
861000
2000
wyjechała na stypendium do USA.
14:38
Two yearslat agotemu,
355
863000
2000
Dwa lata temu
14:40
she graduatedukończył from ConnecticutConnecticut CollegeKolegium.
356
865000
3000
ukończyła Connecticut College.
14:43
On the day of her graduationPodziałka,
357
868000
2000
W dniu zakończenia powiedziała:
14:45
she said, "I am the luckiestnajszczęśliwszy girldziewczyna aliveżywy
358
870000
3000
"Jestem najszczęśliwszą dziewczyną pod słońcem
14:48
because of a goatKoza."
359
873000
2000
dzięki kozie".
14:50
(LaughterŚmiech)
360
875000
2000
(Śmiech)
14:52
And that goatKoza was $120.
361
877000
2000
A koza kosztowała 120 dolarów.
14:54
So you see how transformativeprzemieniająca
362
879000
3000
Sami widzicie, jak wiele może zmienić
14:57
little bitsbity of help can be.
363
882000
2000
odrobina pomocy.
14:59
But I want to give you a realityrzeczywistość checkczek.
364
884000
2000
Ale pamiętajmy o realiach.
15:02
Look: U.S. aidpomoc, helpingporcja jedzenia people is not easyłatwo,
365
887000
3000
Pomaganie ludziom nie jest łatwe.
15:05
and there have been booksksiążki that have criticizedkrytykowane U.S. aidpomoc.
366
890000
3000
Są książki, które krytykują pomoc udzielaną przez USA.
15:08
There's BillBill Easterly'sWschodnim bookksiążka.
367
893000
2000
Bill Easterly napisał taką książkę.
15:10
There's a bookksiążka callednazywa "DeadMartwe AidPomoc."
368
895000
2000
Jest także książka pt."Dead Aid".
15:12
You know, the criticismkrytyka is fairtargi;
369
897000
2000
Ta krytyka jest całkiem na miejscu:
15:14
it isn't easyłatwo.
370
899000
2000
to nie jest proste.
15:16
You know, people say how
371
901000
2000
Mówi się, że pada połowa planów budowy studni.
15:18
halfpół of all waterwoda well projectsprojektowanie, a yearrok laterpóźniej, are failednie udało się.
372
903000
2000
Mówi się, że pada połowa planów budowy studni.
15:20
When I was in ZimbabweZimbabwe,
373
905000
2000
Kiedy byłam w Zimbabwe,
15:22
we were touringturystyka a placemiejsce with the villagewioska chiefszef --
374
907000
2000
oprowadzał nas wódz wioski,
15:24
he wanted to raisepodnieść moneypieniądze for a secondarywtórny schoolszkoła --
375
909000
3000
chciał zebrać fundusze na szkołę średnią.
15:27
and there was some constructionbudowa a fewkilka yardsstocznie away,
376
912000
2000
Niedaleko była budowa.
15:29
and I said, "What's that?"
377
914000
2000
Zapytałam: "Co to takiego?"
15:31
He sortsortować of mumbledmruknął.
378
916000
2000
On wymamrotał pod nosem:
15:33
TurnsWłącza out that it's a failednie udało się irrigationnawadnianie projectprojekt.
379
918000
2000
"Nieskończony system nawadniania".
15:35
A fewkilka yardsstocznie away was a failednie udało się chickenkurczak coopkooperacja.
380
920000
3000
Dalej był nieużywany kurnik.
15:38
One yearrok, all the chickenskurczaki diedzmarły, and no one wanted to put the chickenskurczaki in there.
381
923000
3000
Kury zdechły i nikt nie chciał tam trzymać drobiu.
15:41
It's trueprawdziwe, but we think that you don't throughprzez the babydziecko out with the bathwaterkąpielą;
382
926000
3000
Tak bywa, ale nie wylewajmy dziecka z kąpielą.
15:44
you actuallytak właściwie improveulepszać.
383
929000
2000
Chodzi o poprawianie sytuacji.
15:46
You learnuczyć się from your mistakesbłędy, and you continuouslybez przerwy improveulepszać.
384
931000
3000
Uczymy się na błędach i stale pracujemy nad sobą.
15:49
We alsorównież think that individualsosoby prywatne
385
934000
2000
Uważamy także, że jednostki
15:51
can make a differenceróżnica, and they should,
386
936000
3000
mogą coś zmienić, i powinny starać się coś zmienić,
15:54
because individualsosoby prywatne, togetherRazem,
387
939000
2000
ponieważ jako jednostki,
15:56
we can all help createStwórz a movementruch.
388
941000
3000
wszyscy razem możemy stworzyć ruch.
15:59
And a movementruch of menmężczyźni and womenkobiety
389
944000
2000
To ruchu mężczyzn i kobiet
16:01
is what's neededpotrzebne to bringprzynieść about socialspołeczny changezmiana,
390
946000
2000
potrzeba, żeby zmienić społeczeństwo,
16:03
changezmiana that will addressadres
391
948000
3000
tak, aby stawić czoła
16:06
this great moralmorał challengewyzwanie.
392
951000
2000
temu moralnemu wyzwaniu.
16:08
So then, I askzapytać,
393
953000
3000
Tak więc pytam:
16:11
what's in it for you?
394
956000
2000
"Co wam po tym?"
16:13
You're probablyprawdopodobnie askingpytając that. Why should you careopieka?
395
958000
3000
Pewnie zastanawiacie się, czemu ma was to obchodzić.
16:16
I will just leavepozostawiać you with two things.
396
961000
2000
Pozostawię was z dwiema kwestiami.
16:18
One is that researchBadania showsprzedstawia
397
963000
3000
Jedna to taka, że badania ukazują,
16:21
that oncepewnego razu you have
398
966000
2000
że gdy zostaną zaspokojone
16:23
all of your materialmateriał needswymagania takenwzięty careopieka of --
399
968000
3000
wszystkie potrzeby materialne,
16:26
whichktóry mostwiększość of us, all of us, here in this roompokój do --
400
971000
3000
a tak jest u większości osób w tej sali,
16:29
researchBadania showsprzedstawia that
401
974000
2000
według badań
16:31
there are very fewkilka things in life
402
976000
2000
zostaje w życiu niewiele spraw,
16:33
that can actuallytak właściwie elevatepodwyższać your levelpoziom of happinessszczęście.
403
978000
3000
które faktycznie mogą zwiększyć poziom szczęścia.
16:36
One of those things
404
981000
2000
Jedną z nich jest
16:38
is contributingprzyczynianie się to a causeprzyczyna largerwiększy than yourselfsiebie.
405
983000
3000
wspomaganie szlachetnego celu.
16:43
And the seconddruga thing,
406
988000
2000
A teraz druga kwestia.
16:45
it's an anecdoteanegdota that I'll leavepozostawiać you with.
407
990000
2000
To anegdota, na której zakończę.
16:47
And that is the storyfabuła
408
992000
2000
Opowieść o pracowniczce
16:49
of an aidpomoc workerpracownik in DarfurDarfur.
409
994000
3000
organizacji humanitarnej w Darfurze.
16:52
Here was a womankobieta
410
997000
2000
Ta kobieta pracując w Darfurze
16:54
who had workedpracował in DarfurDarfur,
411
999000
2000
Ta kobieta pracując w Darfurze
16:56
seeingwidzenie things that no humanczłowiek beingistota should see.
412
1001000
3000
widziała sceny, których człowiek nie powinien oglądać.
17:00
ThroughoutPrzez cały her time there,
413
1005000
2000
Ale pozostawała silna, niewzruszona.
17:02
she was strongsilny, she was steadfastwytrwali.
414
1007000
3000
Ale pozostawała silna, niewzruszona.
17:05
She never brokezepsuł się down.
415
1010000
3000
Nigdy się nie załamała.
17:08
And then she cameoprawa ołowiana witrażu back to the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa
416
1013000
2000
I potem wróciła do USA na Święta.
17:10
and was on breakprzerwa, ChristmasBoże Narodzenie breakprzerwa.
417
1015000
2000
Była u babci w ogrodzie
17:12
She was in her grandmother'sbabci backyardpodwórko,
418
1017000
3000
Była u babci w ogrodzie
17:15
and she saw something that madezrobiony her breakprzerwa down in tearsłzy.
419
1020000
3000
i zobaczyła coś, co sprawiło, że wybuchnęła płaczem.
17:19
What that was
420
1024000
2000
A był to...
17:21
was a birdptak feederPodajnik.
421
1026000
3000
Karmnik dla ptaków.
17:24
And she realizedrealizowany that she had the great fortunefortuna
422
1029000
3000
Zdała sobie sprawę, jakie miała szczęście
17:27
to be bornurodzony in a countrykraj
423
1032000
2000
urodzić się w kraju,
17:29
where we take securitybezpieczeństwo for grantedZgoda,
424
1034000
3000
gdzie bezpieczeństwo uważa się za coś naturalnego,
17:32
where we not only can feedkarmić, clotheubierać
425
1037000
2000
gdzie możemy się najeść, ubrać,
17:34
and housedom ourselvesmy sami,
426
1039000
3000
zapewnić dach nad głową nie tylko sobie,
17:37
but alsorównież providezapewniać for wilddziki birdsptaki
427
1042000
3000
ale także troszczyć się o dzikie ptaki,
17:40
so they don't go hungrygłodny in the winterzimowy.
428
1045000
3000
żeby nie głodowały zimą.
17:44
And she realizedrealizowany that with that great fortunefortuna
429
1049000
3000
I zrozumiała, iż za tak wielkim szczęściem
17:47
comespochodzi great responsibilityodpowiedzialność.
430
1052000
3000
idzie wielka odpowiedzialność.
17:50
And so, like her,
431
1055000
3000
I tak jak ona,
17:53
you, me,
432
1058000
2000
wy i ja
17:55
we have all wonwygrał the lotteryloterii of life.
433
1060000
3000
wygraliśmy los w życiowej loterii.
17:58
And so the questionpytanie becomesstaje się:
434
1063000
2000
Nasuwa się pytanie:
18:00
how do we dischargeabsolutorium that responsibilityodpowiedzialność?
435
1065000
3000
"Jak wywiązać się z tej odpowiedzialności?"
18:03
So, here'soto jest the causeprzyczyna.
436
1068000
2000
I tu jest ten szlachetny cel.
18:05
JoinDołącz do the movementruch.
437
1070000
2000
Dołączcie do ruchu.
18:07
Feel happierszczęśliwsi and help savezapisać the worldświat.
438
1072000
3000
Bądźcie szczęśliwsi i pomóżcie ratować świat.
18:10
Thank you very much.
439
1075000
2000
Bardzo dziękuję.
18:12
(ApplauseAplauz)
440
1077000
3000
(Brawa)
Translated by Ania James
Reviewed by Krystian Aparta

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Sheryl WuDunn - Author, journalist
As a journalist reporting on China, Sheryl WuDunn saw the everyday oppression of women around the world. She and Nick Kristof wrote "Half the Sky," chronicling women's stories of horror and, especially, hope.

Why you should listen

Sheryl WuDunn and her husband, Nick Kristof, won a Pulitzer for their New York Times coverage of the 1989 Tiananmen Square protests. Their joint reporting work in China and other developing nations convinced them both that, just as slavery was the moral issue of the 19th century, sex trafficking, gender-based violence and other abuses make women's rights the moral issue of the 21st.

In their book Half the Sky: Turning Oppression into Opportunity for Women Worldwide, WuDunn and Kristof make the case for empowering women as a means of development. Women tend to spend more on education, nutrition and business, the economic engines of growth in a community. And if we can find ways to develop the untapped potential of the millions of women who are now left uneducated, denied basic rights, oppressed and threatened -- we'll turn on a firehose of economic power that could transform the developing world.

More profile about the speaker
Sheryl WuDunn | Speaker | TED.com