ABOUT THE SPEAKERS
Stewart Brand - Environmentalist, futurist
Since the counterculture '60s, Stewart Brand has been creating our internet-worked world. Now, with biotech accelerating four times faster than digital technology, Stewart Brand has a bold new plan ...

Why you should listen

With biotech accelerating four times faster than digital technology, the revival of extinct species is becoming possible. Stewart Brand plans to not only bring species back but restore them to the wild.

Brand is already a legend in the tech industry for things he’s created: the Whole Earth Catalog, The WELL, the Global Business Network, the Long Now Foundation, and the notion that “information wants to be free.” Now Brand, a lifelong environmentalist, wants to re-create -- or “de-extinct” -- a few animals that’ve disappeared from the planet.

Granted, resurrecting the woolly mammoth using ancient DNA may sound like mad science. But Brand’s Revive and Restore project has an entirely rational goal: to learn what causes extinctions so we can protect currently endangered species, preserve genetic and biological diversity, repair depleted ecosystems, and essentially “undo harm that humans have caused in the past.”

More profile about the speaker
Stewart Brand | Speaker | TED.com
Chris Anderson - TED Curator
After a long career in journalism and publishing, Chris Anderson became the curator of the TED Conference in 2002 and has developed it as a platform for identifying and disseminating ideas worth spreading.

Why you should listen

Chris Anderson is the Curator of TED, a nonprofit devoted to sharing valuable ideas, primarily through the medium of 'TED Talks' -- short talks that are offered free online to a global audience.

Chris was born in a remote village in Pakistan in 1957. He spent his early years in India, Pakistan and Afghanistan, where his parents worked as medical missionaries, and he attended an American school in the Himalayas for his early education. After boarding school in Bath, England, he went on to Oxford University, graduating in 1978 with a degree in philosophy, politics and economics.

Chris then trained as a journalist, working in newspapers and radio, including two years producing a world news service in the Seychelles Islands.

Back in the UK in 1984, Chris was captivated by the personal computer revolution and became an editor at one of the UK's early computer magazines. A year later he founded Future Publishing with a $25,000 bank loan. The new company initially focused on specialist computer publications but eventually expanded into other areas such as cycling, music, video games, technology and design, doubling in size every year for seven years. In 1994, Chris moved to the United States where he built Imagine Media, publisher of Business 2.0 magazine and creator of the popular video game users website IGN. Chris eventually merged Imagine and Future, taking the combined entity public in London in 1999, under the Future name. At its peak, it published 150 magazines and websites and employed 2,000 people.

This success allowed Chris to create a private nonprofit organization, the Sapling Foundation, with the hope of finding new ways to tackle tough global issues through media, technology, entrepreneurship and, most of all, ideas. In 2001, the foundation acquired the TED Conference, then an annual meeting of luminaries in the fields of Technology, Entertainment and Design held in Monterey, California, and Chris left Future to work full time on TED.

He expanded the conference's remit to cover all topics, including science, business and key global issues, while adding a Fellows program, which now has some 300 alumni, and the TED Prize, which grants its recipients "one wish to change the world." The TED stage has become a place for thinkers and doers from all fields to share their ideas and their work, capturing imaginations, sparking conversation and encouraging discovery along the way.

In 2006, TED experimented with posting some of its talks on the Internet. Their viral success encouraged Chris to begin positioning the organization as a global media initiative devoted to 'ideas worth spreading,' part of a new era of information dissemination using the power of online video. In June 2015, the organization posted its 2,000th talk online. The talks are free to view, and they have been translated into more than 100 languages with the help of volunteers from around the world. Viewership has grown to approximately one billion views per year.

Continuing a strategy of 'radical openness,' in 2009 Chris introduced the TEDx initiative, allowing free licenses to local organizers who wished to organize their own TED-like events. More than 8,000 such events have been held, generating an archive of 60,000 TEDx talks. And three years later, the TED-Ed program was launched, offering free educational videos and tools to students and teachers.

More profile about the speaker
Chris Anderson | Speaker | TED.com
TED2017

Stewart Brand and Chris Anderson: Mammoths resurrected, geoengineering and other thoughts from a futurist

Stewart Brand ve Chris Anderson: Bir fütüristin mamutların dirilişi, jeo mühendislik ve diğer şeyler hakkındaki düşünceleri

Filmed:
1,163,242 views

Stewart Brand bir fütürist, karşı-kültürcü ve geniş düşünen bir vizyoner. TED küratörü Chris Anderson ile söyleşisinde, Brand hemen hemen her şey hakkında konuşuyor: insan doğası, tüylü büyük mamutları geri getirmek, jeomühendislik, vahşi yaşamı geri getirmek, organize kuşkucu duyum dalı olarak bilim ve ayrıca, 1960'larda San Fransisco'da perspektifini değiştiren bir LSD yolculuğu. Brand: ''Bize anlatılan hikâye bizlerin bir sonraki meteor olduğumuz olsa da her şeyin iyileşebilme yetisi vardır'' diyor.
- Environmentalist, futurist
Since the counterculture '60s, Stewart Brand has been creating our internet-worked world. Now, with biotech accelerating four times faster than digital technology, Stewart Brand has a bold new plan ... Full bio - TED Curator
After a long career in journalism and publishing, Chris Anderson became the curator of the TED Conference in 2002 and has developed it as a platform for identifying and disseminating ideas worth spreading. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
ChrisChris AndersonAnderson: OK, StewartStewart,
0
126
2271
Chris Anderson: Peki, Stewart,
00:14
in the '60s, you -- I think it was '68 --
you foundedkurulmuş this magazinedergi.
1
2421
4371
60'larda sen -- sanırım 68'di --
bu dergiyi çıkarmaya başlamıştın.
Stewart Brand: Bravo! Bu orijinal sayı.
00:19
StewartStewart BrandMarka: BravoBravo!
It's the originalorijinal one.
2
7887
2072
Bulunması zor.
00:21
That's hardzor to find.
3
9983
1169
00:23
CACA: Right. IssueSorunu One, right?
4
11176
1364
CA: Birinci sayı, değil mi?
00:24
SBSB: MmMm hmmHmm.
5
12564
1152
SB: Hı hı.
00:25
CACA: Why did that make so much impactdarbe?
6
13740
2501
CA: Neden bu kadar büyük bir etki yarattı?
00:29
SBSB: CountercultureKültür was the mainana eventolay
that I was partBölüm of at the time,
7
17381
3369
SB: O sıralarda parçası olduğum
en büyük akım karşıt-kültür idi,
00:33
and it was madeyapılmış up
of hippieshippiler and NewYeni Left.
8
21869
3080
hippilerden ve Yeni Sol'dan oluşuyordu.
00:37
That was sortçeşit of my contemporariesçağdaşlarının,
9
25797
1904
Bunlar bir nevi benim yaşıtlarımdı,
00:39
the people I was just slightlyhafifçe olderdaha eski than.
10
27725
2252
onlardan yaşça biraz daha büyüktüm.
00:42
And my modekip is to look
at where the interestingilginç flowakış is
11
30381
5201
Ve benim tarzım, ilginç akım
neredeyse oraya bakmak,
00:47
and then look in the other directionyön.
12
35606
1965
sonra da tersi yöne bakmak.
00:49
CACA: (LaughsGülüyor)
13
37595
1390
CA: (Güler)
00:51
SBSB: PartlyKısmen, I was trainedeğitilmiş to do that
as an armyordu officersubay,
14
39009
2644
SB: Askeri bir subay olarak
bu şekilde eğitildim
00:53
but partlykısmen, it's just a cheapucuz heuristicbuluşsal yöntem
to find originalitiesorijinaliteler:
15
41677
3033
ancak bu, biraz da özgünlükleri
keşfetmek üzere basit bir sezgi:
00:56
don't look where everybodyherkes
elsebaşka is looking,
16
44734
2469
Herkesin baktığı yere değil,
00:59
look the oppositekarşısında way.
17
47227
1265
tam tersi yöne bak.
01:00
So the dealanlaştık mı with countercultureKültür is,
the hippieshippiler were very romanticromantik
18
48516
3841
Yani, karşıt kültür şöyleydi;
hippiler çok romantikti
01:04
and kindtür of againstkarşısında technologyteknoloji,
19
52381
1847
ve bir nevi teknoloji karşıtıydılar
01:06
exceptdışında very good LSDLSD from SandozSandoz,
20
54252
2170
Sandoz'dan gelen çok iyi LSD dışında.
01:09
and the NewYeni Left was againstkarşısında technologyteknoloji
21
57310
3632
Yeni Sol da teknoloji karşıtıydı
01:12
because they thought
it was a powergüç devicecihaz.
22
60966
2225
çünkü onun bir güç aracı
olduğunu düşünüyorlardı.
01:15
ComputersBilgisayarlar were: do not spindle,
foldkat, or mutilatebozmak.
23
63654
3338
Bilgisayarlar bölünmez,
bükülmez ve zarar verilemez.
01:19
FightMücadele that.
24
67016
1232
Bununla savaşın.
01:20
And so, the WholeBütün EarthDünya CatalogKatalog
was kindtür of a counter-counterculturekarşı-counterculture thing
25
68684
5226
Yani the Whole Earth Catalog dergisi
bir nevi karşıt kültüre karşıt bir şeydi
01:25
in the senseduyu that I boughtsatın
BuckminsterBuckminster Fuller'sFuller'ın ideaFikir
26
73934
3158
Buckminster Fuller'ın fikrine katılıyordum
01:30
that toolsaraçlar of are of the essenceöz.
27
78639
1823
araçların önemi büyük.
01:33
ScienceBilim and engineersmühendisler basicallytemel olarak
definetanımlamak the worldDünya in interestingilginç waysyolları.
28
81053
5273
Bilim ve mühendisler aslında dünyayı
ilginç şekillerde tanımlıyorlar.
01:38
If all the politicianssiyasetçiler
disappearedkayboldu one weekhafta,
29
86350
2838
Tüm politikacılar bir haftalığına
ortadan kaybolsa
01:41
it would be ... a nuisancebaş belası.
30
89212
1751
bu durum... sıkıntı yaratırdı.
Ancak tüm bilim insanları ve mühendisler
bir haftalığına ortadan kaybolsa
01:43
But if all the scientistsBilim adamları
and engineersmühendisler disappearedkayboldu one weekhafta,
31
91582
3294
01:46
it would be way more than a nuisancebaş belası.
32
94900
1831
bu, bir sıkıntıdan çok daha fazlasına
sebep olurdu.
01:48
CACA: We still believe that, I think.
33
96755
2278
CA: Buna hâlâ inanıyoruz sanırım.
01:51
SBSB: So focusodak on that.
34
99057
2297
SB: O zaman buna odaklanalım.
01:54
And then the NewYeni Left was talkingkonuşma
about powergüç to the people.
35
102100
3946
Sonra, Yeni Sol, insanlara
güç vermekten bahsediyordu.
01:59
And people like SteveSteve Jobsİşleri
and SteveSteve WozniakWozniak
36
107244
2929
Steve Jobs ve Steve Wozniak gibi
insanlar buna baktılar
02:02
cutkesim that and just said, powergüç to people,
37
110847
2370
ve dediler ki: güç insanlara
gerçekten işe yarayan
araçlarla verilmeli.
02:06
toolsaraçlar that actuallyaslında work.
38
114360
1556
02:08
And so, where FullerFuller was sayingsöz
don't try to changedeğişiklik humaninsan naturedoğa,
39
116540
4825
Mesela, Fuller insan doğasını
değiştirmeye çalışmayın diyordu.
02:13
people have been tryingçalışıyor for a long time
and it does not even bendviraj,
40
121389
4138
Nitekim uzun zamandır denenmesine
rağmen en ufak bir değişim olmadı.
Ancak araçları çok
kolay değiştirebilirsiniz.
02:17
but you can changedeğişiklik toolsaraçlar very easilykolayca.
41
125551
1800
02:19
So the efficientverimli thing to do
if you want to make the worldDünya better
42
127375
3081
Yani, dünyayı daha iyi bir yer
yapmak istiyorsanız, en etkili yol,
02:22
is not try to make people behaveDavranmak
differentlyfarklı olarak like the NewYeni Left was,
43
130480
3462
Yeni Sol'un yaptığı gibi, insanları
farklı davranmaya zorlayarak değil,
02:25
but just give them toolsaraçlar
that go in the right directionyön.
44
133966
2934
onlara doğru yöne gitmelerini
sağlayacak araçlar vererek olmalı.
02:28
That was the WholeBütün EarthDünya CatalogKatalog.
45
136924
1830
Whole Earth Catalog böyle bir şeydi.
02:30
CACA: And StewartStewart, the centralmerkezi imagegörüntü --
this is one of the first imagesGörüntüler,
46
138778
3373
CA: Stewart, merkezdeki resim
insanlığın Dünya'yı uzaydan
ilk gördükleri resimlerden biri.
02:34
the first time people had seengörüldü
EarthDünya from outerdış spaceuzay.
47
142175
2606
Bunun da bir etkisi oldu.
02:36
That had an impactdarbe, too.
48
144805
1289
02:38
SBSB: It was kindtür of a chanceşans
that in the springbahar of '66,
49
146469
3854
SB: 66 senesinin bahar aylarında
şans eseri bir şekilde,
San Fransisco'da bir damda
yaşadığım bir LSD tecrübesi ile,
02:42
thanksTeşekkürler to an LSDLSD experiencedeneyim
on a rooftopçatı katı in SanSan FranciscoFrancisco,
50
150347
2897
Fuller'in bahsettiği bir şey hakkında
tekrar düşünmeye başladım.
02:45
I got thinkingdüşünme about, again,
something that FullerFuller talkedkonuştuk about,
51
153268
3078
Dünya'nın düz olduğunu varsayan
ve kaynaklarının da
02:48
that a lot of people assumeüstlenmek
that the EarthDünya is flatdüz
52
156370
2379
bir nevi sınırsız olduğunu düşünen
birçok insan var.
02:50
and kindtür of infinitesonsuz
in termsşartlar of its resourceskaynaklar,
53
158773
2239
02:53
but oncebir Zamanlar you really graspkavramak
that it's a sphereküre
54
161036
2240
Ancak aslında Dünya'nın
yuvarlak olduğunu
02:55
and that there's only so much of it,
55
163300
2236
ve kaynaklarının da
sınırlı olduğunu anladığınızda
02:57
then you startbaşlama husbandingkoca your resourceskaynaklar
56
165560
2443
sınırlı bir sistemin kaynaklarını
03:00
and thinkingdüşünme about it as a finitesınırlı systemsistem.
57
168027
1990
daha idareli kullanmaya başlıyorsunuz.
03:02
"SpaceshipUzay gemisi EarthDünya" was his metaphormecaz.
58
170041
2170
''Uzay gemisi Dünya'' onun
bir metaforuydu.
03:04
And I wanted that to be the casedurum,
59
172235
2940
Ve ben de bunu yansıtmak istedim
03:07
but on LSDLSD I was gettingalma higherdaha yüksek and higherdaha yüksek
on my hundredyüz microgramsmikrogram
60
175199
4649
ancak 100 mikrogramlık LSD'nin
etkisiyle San Fransisco'da bir çatıda
03:11
on the roofçatı of SanSan FranciscoFrancisco,
61
179872
2041
yükseldikçe yükselirken
03:14
and noticedfark that the downtownşehir merkezinde buildingsbinalar
whichhangi were right in frontön of me
62
182961
4488
tam önümde duran
şehir merkezindeki binaların
03:19
were not all parallelparalel,
they were sortçeşit of fannedFanlı out like this.
63
187473
3236
aslında paralel değil de
şu şekilde konumlandığını fark ettim.
03:22
And that's because
they are on a curvedkavisli surfaceyüzey.
64
190733
3482
Bu da eğimi olan bir yüzeyde
olmalarından kaynaklanıyordu.
03:26
And if I were even higherdaha yüksek,
I would see that even more clearlyAçıkça,
65
194239
2966
Eğer biraz daha yükselebilsem
bunu daha da net görebilecek
daha da yükselirsem, daha net olacak
03:29
higherdaha yüksek than that, more clearlyAçıkça still,
66
197229
1782
ve yeterli yüksekliğe ulaşınca
03:31
higherdaha yüksek enoughyeterli, and it would closekapat,
67
199035
1650
eğim kapanacak ve uzaydan
yuvarlak bir Dünya görecektiniz.
03:32
and you would get
the circledaire of EarthDünya from spaceuzay.
68
200709
2334
03:35
And I thought, you know, we'vebiz ettik been
in spaceuzay for 10 yearsyıl --
69
203067
2917
Ve düşündüm de, biliyorsunuz,
uzaya gideli 10 yıl olmuş
03:38
at that time, this is '66 --
70
206008
2014
-- 66 senesinden bahsediyoruz
03:40
and the cameraskameralar had never lookedbaktı back.
71
208046
1940
ve kameralar hiç geriye bakmamış.
03:42
They'dOnlar-cekti always been looking out
or looking at just partsparçalar of the EarthDünya.
72
210010
3502
Hep dışarıya doğru dönük olmuş
veya Dünya'nın bazı yerlerine bakmış.
03:45
And so I said, why haven'tyok we seengörüldü
a photographfotoğraf of the wholebütün EarthDünya yethenüz?
73
213536
4473
Sonra dedim ki, neden Dünya'nın
bütününün bir resmini hiç görmedik?
03:50
And it wentgitti around and NASANASA got it
and senatorsSenatörler, secretariesSekreterler got it,
74
218033
3464
Bu da dolaşıp, NASA'ya,
Senatörlere, bakanlıklara
03:53
and variousçeşitli people
in the PolitburoPolitbüro got it,
75
221521
2118
ve Politburo'daki bazı başka insanlara
03:55
and it wentgitti around and around.
76
223663
1489
ve birçok yere daha gitti.
03:57
And withiniçinde two and a halfyarım yearsyıl,
77
225176
1590
Bundan iki buçuk yıl içerisinde,
03:58
about the time the WholeBütün EarthDünya
CatalogKatalog camegeldi out,
78
226790
2277
tam da Whole Earth Catalog çıkıyorken
04:01
these imagesGörüntüler startedbaşladı to appeargörünmek,
79
229091
1557
bu resimler ortaya çıkmaya başladı
04:02
and indeedaslında, they did transformdönüştürmek everything.
80
230672
2141
ve gerçekten de bunlar,
her şeyi değiştirdi.
04:04
And my ideaFikir of hackinghack civilizationmedeniyet
81
232837
4002
Benim medeniyeti ''hackleme'' fikrim
04:09
is that you try to do something
lazytembel and ingenioushünerli
82
237514
4204
sıkıcı ve yaratıcı bir şeyler
yapmaya çalışıp
04:13
and just sortçeşit of trickhile the situationdurum.
83
241742
2702
olayı aldatmaya çalışmaktır.
04:16
So all of these photographsfotoğraflar
that you see --
84
244468
2014
Yani bu görmekte olduğunuz
resimlerin tümü --
04:18
and then the marchMart for scienceBilim last weekhafta,
85
246506
2082
ve geçen haftaki bilim yürüyüşünde
04:20
they were carryingtaşıma these
WholeBütün EarthDünya bannersafiş and so on --
86
248612
2834
''Whole Earth'' pankartları taşıyanlar--
04:23
I did that with no work.
87
251470
2694
tüm bunları hiç çalışmadan yaptım.
04:26
I soldsatıldı those buttonsdüğmeleri for 25 centscent apiecebir parça.
88
254188
2252
O armaları tanesi 25 sente sattım.
04:28
So, you know, tweakingtweaking the systemsistem
89
256464
3429
Yani, anladığınız gibi,
sistemi aldatmak
04:32
is, I think, not only the mostçoğu efficientverimli
way to make the systemsistem go
90
260945
3199
sistemi ilginç yönlere götürmenin
04:36
in interestingilginç waysyolları,
91
264168
1167
en etkili yolu olduğu gibi
04:37
but in some waysyolları, the safestEn güvenli way,
92
265359
1668
aynı zamanda da
en güvenilir yoludur.
04:39
because when you try to horseat
the wholebütün systemsistem around in a bigbüyük way,
93
267051
3475
Çünkü tüm sistemi tamamen
değişime itmeye çalışınca,
04:42
you can get into bigbüyük
horsing-aroundHorsing-etrafında problemssorunlar,
94
270550
2953
büyük oyalantılara girebilirsiniz.
04:45
but if you tweakTweak it,
it will adjustayarlamak to the tweakTweak.
95
273527
2828
Ancak sistemi inceden değiştirirseniz,
değişime ayak uyduracaktır.
04:48
CACA: So sincedan beri then,
amongarasında manyçok other things,
96
276379
2106
CA: Bu arada siz,
birçok diğer alanda olduğu gibi,
04:50
you've been regardedkabul as a leadingönemli voiceses
in the environmentalçevre movementhareket,
97
278509
3327
çevre hareketinin de
öncü isimlerden biri olarak anılıyorsunuz
04:53
but you are alsoAyrıca a counterculturalistcounterculturalist,
98
281860
1936
ama aynı zamanda bir karşı-kültürcüsünüz
04:55
and recentlyson günlerde, you've been
takingalma on a lot of,
99
283820
3426
ve yakın zamanda sık sık
şundan bahsediyorsunuz,
04:59
well, you've been declaringilan
100
287270
1346
daha doğrusu deklare ediyorsunuz,
05:00
what a lot of environmentalistsçevreciler
almostneredeyse believe are heresiessapkınlıkları.
101
288640
2852
birçok çevrecinin inançlarının
sapkınlıklar olduğunu söylüyorsunuz.
05:03
I kindtür of want to explorekeşfetmek
a coupleçift of those.
102
291516
2126
Bunlardan birkaç tanesini
sizinle incelemek istiyorum.
05:05
I mean, tell me about this imagegörüntü here.
103
293666
1863
Bana bu resimden bahsedebilir misiniz?
05:08
SBSB: Ha-haHa-ha!
104
296600
1396
SB: Ha-ha!
05:10
That's a NationalUlusal GeographicCoğrafi imagegörüntü
105
298020
2923
Bu National Geographic'den bir resim.
05:12
of what is calleddenilen the mammothmamut steppeBozkır,
106
300967
3119
Mamut bozkırı diye anılıyor,
05:16
what the faruzak northkuzeyinde, the sub-Arcticalt kutup
and ArcticArctic regionbölge, used to look like.
107
304635
3759
Kuzey Kutbu ve yamacının eskiden
nasıl olduğunu gösteriyor.
05:20
In factgerçek, the wholebütün worldDünya
used to look like that.
108
308824
2896
Aslında tüm dünya böyle bir yerdi.
05:24
What we find in SouthGüney AfricaAfrika
and the SerengetiSerengeti now,
109
312260
3336
Güney Afrika ve Seregenti'de
bugün bulduklarımız,
05:27
lots of bigbüyük animalshayvanlar,
110
315620
1634
bir sürü büyük hayvan,
05:29
was the casedurum in this partBölüm of CanadaKanada,
111
317278
3372
aslında Kanada, ABD, Avrasya
05:32
throughoutboyunca the US, throughoutboyunca EurasiaEurasia,
throughoutboyunca the worldDünya.
112
320674
2940
ve tüm dünya için de geçerliydi.
05:35
This was the normnorm
113
323638
1203
Bu kaideydi
05:37
and can be again.
114
325350
2238
ve yine olması mümkün.
05:40
So in a senseduyu,
115
328470
1841
Yani buna göre,
05:42
my long-termuzun vadeli goalhedef at this pointpuan
is to not only bringgetirmek back those animalshayvanlar
116
330335
5634
benim uzun vadeli planım,
sadece bu hayvanları
05:47
and the grasslandotlak they madeyapılmış,
117
335993
2086
ve otlaklarını geri getirmek
05:50
whichhangi could be a climateiklim
stabilizationsabitleme systemsistem over the long runkoş,
118
338103
5376
ve uzun vadede iklimi de stabil hâle
getirecek bir sistem olması değil,
05:55
but even the mammothsMamutlar
there in the backgroundarka fon
119
343503
2300
en arkada duran mamutlar da
05:57
that are partBölüm of the storyÖykü.
120
345827
1747
bu hikâyenin bir parçasıdır.
05:59
And I think that's probablymuhtemelen
a 200-year-yıl goalhedef.
121
347598
3968
Sanırım bu 200 yıllık bir hedef.
06:04
Maybe in 100, by the endson of this centuryyüzyıl,
122
352183
2529
Bu 100 yıl da olabilir,
eğer nesil tükenme hızını düşürüp
06:06
we should be ableyapabilmek to dialArama down
the extinctionsönme rateoran
123
354736
2362
06:09
to sortçeşit of what it's been
in the backgroundarka fon.
124
357122
2066
bu resimdeki hâle indirgeyebilirsek.
Bu seviyedeki bir biyo bolluğu
geriye getirmek çok uzun alacak
06:11
BringingGetirerek back this amounttutar
of bio-abundanceBiyo-bolluk will take longeruzun,
125
359212
2837
06:14
but it's worthdeğer doing.
126
362073
1157
ama bu gerçekleştirmeye değer.
06:15
CACA: We'llWe'll come back to the mammothsMamutlar,
127
363254
1743
CA: Mamutlara geri geleceğim
06:17
but explainaçıklamak how we
should think of extinctionsyokoluşlar.
128
365021
3744
ama bize nesil tükenmesini nasıl
düşünmemiz gerektiğini anlatır mısın?
06:20
ObviouslyBelli ki, one of the hugeKocaman
concernsendişeler right now
129
368789
3269
Bildiğiniz gibi, şu andaki
en büyük endişelerden biri de
06:24
is that extinctionsönme is happeningolay
at a fasterDaha hızlı rateoran than ever in historytarih.
130
372082
4846
nesil tükenme hızının tarihteki
en hızlı seviyede olmasıdır.
06:28
That's the memememe that's out there.
131
376952
2405
Dışarıdaki söylemler bu şekilde.
06:31
How should we think of it?
132
379381
1364
Bunun hakkında nasıl düşünmeliyiz?
06:33
SBSB: The storyÖykü that's out there
133
381145
1536
SB: Dışarıdaki hikâyelere göre
06:34
is that we're in the middleorta
of the SixthAltıncı ExtinctionGeçersiz kalma
134
382705
2662
bizler 6. Nesil Tükenişinin tam ortasında
06:37
or maybe in the beginningbaşlangıç
of the SixthAltıncı ExtinctionGeçersiz kalma.
135
385391
2500
veya 6. Nesil Tükenişinin
tam başında bir yerdeyiz.
06:39
Because we're in
the de-extinctionde-nesli business,
136
387915
2227
Ama bizler anti-tükeniş
işinde olduğumuz için
06:42
the preventing-extinctionönleme-yok olma business
with ReviveCanlandırmak &ampamp; RestoreGeri yükleme,
137
390166
3065
ya da tükenişi-önleme için
Canlandırma & Geri Getirme işinde olarak,
06:45
we startedbaşladı looking at what's actuallyaslında
going on with extinctionsönme.
138
393255
3067
nesil tükenişi olan şeyin ne olduğunu
incelemeye başladık.
06:48
And it turnsdönüşler out, there's a very confusedŞaşkın
setset of dataveri out there
139
396346
4332
Bulduk ki, dışarıda
çok karıştırılmış veri setleri var
06:52
whichhangi getsalır oversimplifiedoversimplified
140
400702
2393
bu veriler de basite indirgenmekte
06:55
into the narrativeöykü of we're becomingolma ...
141
403119
3052
ve olacaklar hakkında
hikâyelere dönüşüyor...
06:58
Here are fivebeş masskitle extinctionsyokoluşlar that are
indicatedBelirtilen by the yellowSarı trianglesüçgenler,
142
406195
5654
Burada sarı üçgenler
beş hızlı nesil tükenişini gösteriyor.
07:03
and we're now nextSonraki.
143
411873
2963
Sıradaki biziz.
07:06
The last one there on the faruzak right
144
414860
1853
Sağda en sonda olan
07:08
was the meteormeteor that struckvurdu
66 millionmilyon yearsyıl agoönce
145
416737
3151
66 milyar önce vuran meteorun
07:11
and did in the dinosaursdinozorlar.
146
419912
1449
dinozorlara yaptığıdır.
07:14
And the storyÖykü is, we're the nextSonraki meteormeteor.
147
422139
2111
Şimdiki hikâyeye göre,
meteor olan bizleriz.
07:17
Well, here'sburada the dealanlaştık mı.
148
425494
1179
Durum aslında şu:
07:18
I woundyara up researchingaraştırma this
for a paperkâğıt I wroteyazdı,
149
426697
2915
Kendi yazdığım bir makalede
bunu araştırdım,
07:21
that a masskitle extinctionsönme is when
75 percentyüzde of all the speciesTürler
150
429636
5877
kitlesel nesil tükenişi tüm
türlerin yüzde 75'inin
07:27
in the worldDünya go extinctsoyu tükenmiş.
151
435537
1522
dünyadan tükenmesi demektir.
07:31
Well, there's on the ordersipariş
of five-and-a-half-millionBeş buçuk milyon speciesTürler,
152
439163
3157
Aslında var olan beş buçuk milyon türün
07:34
of whichhangi we'vebiz ettik identifiedtespit
one and a halfyarım millionmilyon.
153
442344
2508
sadece bir buçuk milyonunu
tanımlayabildik.
07:36
AnotherBaşka bir 14,000 are beingolmak
identifiedtespit everyher yearyıl.
154
444876
2936
14.000 tür kadar da her yıl tanımlıyoruz.
07:39
There's a lot of biologyBiyoloji
going on out there.
155
447836
2235
Burada çok fazla biyoloji var
07:42
SinceBeri 1500,
156
450584
1812
1500'den beri,
07:45
about 500 speciesTürler have gonegitmiş extinctsoyu tükenmiş,
157
453587
2591
yaklaşık 500 türün nesli tükendi
07:49
and you'llEğer olacak see the termterim "masskitle extinctionsönme"
kindtür of used in strangegarip waysyolları.
158
457077
3978
ve ''kitlesel nesil tükenişi'' deyiminin
çok garip kullanımlarını görüyorsunuz.
07:53
So there was, about a yearyıl and a halfyarım agoönce,
159
461079
2731
Bundan bir buçuk yıl kadar önce,
07:55
a front-pageön sayfa storyÖykü by CarlCarl ZimmerZimmer
in the NewYeni YorkYork TimesKez,
160
463834
3049
New York Times'ta Carl Zimmer'in
bir manşet haberine göre,
07:58
"MassKitle ExtinctionGeçersiz kalma in the OceansOkyanuslar,
BroadGeniş StudiesÇalışmalar ShowGöster."
161
466907
3086
''Geniş araştırmalar okyanuslarda
kitlesel tükenişi gösteriyor,''
08:02
And then you readokumak into the articlemakale,
and it mentionsbahseder that sincedan beri 1500,
162
470620
3663
Sonra haberi okuyunca
1500 yılından bu yana
08:06
15 speciesTürler -- one, fivebeş --
have gonegitmiş extinctsoyu tükenmiş in the oceansokyanuslar,
163
474307
4959
15 türün -- yani: bir, beş--
okyanuslardan tükendiğini anlatıyor.
08:11
and, oh, by the way,
noneYok in the last 50 yearsyıl.
164
479290
2736
Bu arada son 50 yılda
hiçbir neslin tükenmediği de yazıyor.
08:14
And you readokumak furtherayrıca
into the storyÖykü, and it's sayingsöz,
165
482050
2549
Haberi daha da okursanız diyor ki
08:16
the horrifyingkorkunç thing that's going on
166
484623
1761
korkunç olan şey
08:18
is that the fisheriesBalıkçılık
are so overfishingaşırı avlanma the wildvahşi fishesbalıklar,
167
486408
3856
balıkçılar aşırı olarak vahşi
balıkları avlayarak
08:22
that it is takingalma down
the fishbalık populationspopülasyonları in the oceansokyanuslar
168
490288
3538
okyanuslardaki balık nüfuslarını
yüzde 38 oranında azaltıyor.
08:25
by 38 percentyüzde.
169
493850
1289
08:27
That's the seriousciddi thing.
170
495591
1963
Bu ciddi bir durum.
Ancak bu türler muhtemelen nesillerinin
tükenmesiyle karşı karşıya değil.
08:29
NoneHiçbiri of those speciesTürler
are probablymuhtemelen going to go extinctsoyu tükenmiş.
171
497578
2820
08:32
So you've just put, that headlinebaşlık writeryazar
172
500422
3949
Yani bu başlığı yazan yazar
08:36
put a panicPanik buttondüğme
173
504395
2221
hikâyenin en başına
08:38
on the topüst of the storyÖykü.
174
506640
1497
bir panik düğmesi koymuş.
08:40
It's clickbaitclickbait kindtür of stuffşey,
175
508161
1771
Bu tık tuzağı türü şeyler,
08:41
but it's basicallytemel olarak sayingsöz,
"Oh my God, startbaşlama panickingPanik,
176
509956
3090
ama kısaca diyor ki,
''Tanrım, panik olmaya başla
08:45
we're going to losekaybetmek
all the speciesTürler in the oceansokyanuslar."
177
513070
2494
çünkü okyanustaki tüm türleri
kaybedeceğiz.''
08:47
Nothing like that is in prospectolasılık.
178
515588
2615
Ufukta öyle birşey aslında yok.
08:50
And in factgerçek, what I then startedbaşladı
looking into in a little more detaildetay,
179
518842
3712
Buna daha da detaylı baktığımda,
08:55
the RedKırmızı ListListe showsgösterileri about 23,000 speciesTürler
that are considereddüşünülen threatenedtehdit
180
523379
4104
IUCN Kırmızı Listesi
23.000 türün bir şekilde
08:59
at one levelseviye or anotherbir diğeri,
181
527507
1330
tehlikede olduğunu gösteriyor,
09:00
cominggelecek from the InternationalUluslararası UnionBirliği
for the ConservationKoruma of NatureDoğa, the IUCNIUCN.
182
528861
3884
Dünya Doğa Koruma Birliği,
IUCN'ye göre.
09:04
And NatureDoğa MagazineDergi had a pieceparça
surveyingölçme the losskayıp of wildlifeyaban hayatı,
183
532769
5021
Nature Dergisi de
kaybolan vahşi yaşamı araştıran
09:09
and it said,
184
537814
1168
bir hikâyesinde dedi ki:
09:11
"If all of those 23,000 wentgitti extinctsoyu tükenmiş
185
539006
3141
''Eğer önümüzdeki 100 yılda
09:14
in the nextSonraki centuryyüzyıl or so,
186
542171
1939
23.000 türün nesli tükenirse
09:16
and that rateoran of extinctionsönme carriedtaşınan on
for more centuriesyüzyıllar and millenniabin yıl,
187
544134
4885
ve eğer bu nesil tükeniş hızı
aynı hızla bir sonraki asır
09:21
then we mightbelki be at the beginningbaşlangıç
of a sixthaltıncı extinctionsönme.
188
549043
4253
ve bin yıla kadar uzanırsa, o zaman
6. Tükenişin başına ulaşmış olabiliriz.''
09:25
So the exaggerationabartı is way out of handel.
189
553945
2004
Yani abartılar kontrolden çıkmış durumda.
09:27
But environmentalistsçevreciler always exaggerateabartmak.
190
555973
1917
Ama çevreciler her zaman abartırlar.
09:29
That's a problemsorun.
191
557914
1169
Bu bir problem.
09:31
CACA: I mean, they probablymuhtemelen feel
a moralmanevi responsibilitysorumluluk to,
192
559107
3156
CA: Sanırım bunu yaparken de
ahlaki bir sorumluluk hissediyorlar
09:34
because they carebakım so much about
the thing that they are looking at,
193
562287
3201
çünkü ilgilendikleri konuyla
o kadar bağlılar ki
09:37
and unlessolmadıkça you bangpatlama the drumdavul for it,
maybe no one listensdinler.
194
565512
2935
eğer abartmazlarsa
kimse onları dinlemeyecek.
09:40
SBSB: EveryHer time somebodybirisi saysdiyor
moralmanevi this or moralmanevi that --
195
568471
3097
SB: Her ne zaman birisi ahlaki şu,
ahlaki bu dediği zaman...
09:43
"moralmanevi hazardtehlike,"
"precautionarytedbirli principleprensip" --
196
571592
2939
''ahlaki tehlike''
''önlem nitelikli tedbir'' --
09:46
these are termsşartlar that are used
to basicallytemel olarak say no to things.
197
574555
4068
bunlar aslında bazı şeylere
hayır demek için kullanılan terimler.
CA: Peki eğer sorun
balık neslinin tükenmesi,
09:51
CACA: So the problemsorun isn't so much
fishbalık extinctionsönme, animalhayvan extinctionsönme,
198
579486
3706
hayvan nesillerinin tükenmesi değilse,
balıkların ve hayvanların artması
09:55
it's fishbalık flourishingBayındır, animalhayvan flourishingBayındır,
199
583216
2791
09:58
that we're crowdingkalabalık them to some extentderece?
200
586031
2502
ve aşırı kalabalıklaşmamız mı?
10:00
SBSB: Yeah, and I think we are crowdingkalabalık,
and there is losseskayıplar going on.
201
588557
4259
SB: Evet, bence kalabalıklaşıyoruz
ve bu da kayıplara sebebiyet veriyor.
10:04
The majormajör losseskayıplar
are causedneden oldu by agriculturetarım,
202
592840
3044
Büyük kayıplar, tarım nedeniyle oluşuyor.
10:07
and so anything that improvesgeliştirir agriculturetarım
and basicallytemel olarak makesmarkaları it more condensedyoğun,
203
595908
5617
Tarımı geliştiren bir sürü şey,
10:13
more highlybüyük ölçüde productiveüretken,
204
601549
1702
tarımı daha yoğun ve üretken kılan
10:15
includingdahil olmak üzere GMOsGDO, please,
205
603275
1979
GDO'lar dâhil ,lütfen,
10:17
but even if you want to do
verticaldikey farmsçiftlikleri in townkasaba,
206
605278
2536
şehirlerde dikey çiftlikler
yapmak bile isteseniz
10:19
includingdahil olmak üzere insideiçeride farmsçiftlikleri,
207
607838
1263
çiftlikler dâhil,
10:21
all the things that have been learnedbilgili
about how to growbüyümek pottencere in basementsbodrumlu,
208
609125
3631
bodrum katında esrar üretmek
hakkında öğrenilen her şey
10:24
is now beingolmak applieduygulamalı to growingbüyüyen
vegetablessebzeler insideiçeride containersKonteynerler --
209
612780
3181
artık konteynerler içinde sebze
yetiştirmek için kullanılıyor --
10:27
that's great, that's all good stuffşey,
210
615985
1868
ve bu harika, süper şeyler
10:29
because landarazi sparingtutumlu is the mainana thing
we can do for naturedoğa.
211
617877
4032
çünkü doğaya yer bırakmak
doğa için yapabileceğimiz en ana şey.
10:34
People movinghareketli to citiesşehirler is good.
212
622270
1816
İnsanların şehirlere taşınması
iyi bir şey.
10:36
MakingYapma agriculturetarım lessaz
of a destructionimha of the landscapepeyzaj is good.
213
624424
4762
Tarlaları talan etmeyen tarım
iyi bir şey.
10:41
CACA: There people talkingkonuşma about
bringinggetiren back speciesTürler, rewildingRewilding ...
214
629210
3205
CA: Tükenmiş nesilleri geri getirmek
isteyenler var...vahşi yaşama katmak.
10:44
Well, first of all, rewildingRewilding speciesTürler:
What's the storyÖykü with these guys?
215
632439
3526
Öncelikle, vahşi-yaşama tür katma:
Bu insanlar neden bahsediyor?
10:47
SBSB: Ha-haHa-ha! WolvesKurt.
216
635989
1713
SB: Ha-ha! Kurtlar!
10:50
EuropeEurope, connectingbağlantı to the previousönceki pointpuan,
217
638433
3185
Bir önceki konuya bağlayacak olursam,
10:53
we're now at probablymuhtemelen peakzirve farmlandtarım arazisi,
218
641642
2359
Avrupa'da şu anda
çiftçilikte en üst seviyedeyiz
10:56
and, by the way, in termsşartlar of populationnüfus,
219
644025
1940
ve bu arada nüfus olarak da
10:57
we are alreadyzaten
at peakzirve childrençocuklar beingolmak alivecanlı.
220
645989
2576
hayatta kalan çocuk sayısında
da en üst seviyedeyiz.
11:00
HenceforthBundan böyle, there will be
fewerDaha az and fewerDaha az childrençocuklar.
221
648589
2485
Bu sebeple, çocuk sayıları
azaldıkça azalacak.
11:03
We are in the last doublingikiye katlama
of humaninsan populationnüfus,
222
651098
3611
İnsan nüfusunun katlandığı son noktadayız
11:06
and it will get to ninedokuz,
maybe ninedokuz and a halfyarım billionmilyar,
223
654733
4104
ve dokuz milyar veya
dokuz buçuk milyara ulaşınca
11:10
and then startbaşlama not just levelingSeviyelendirme off,
but probablymuhtemelen going down.
224
658861
3395
artmamaya ve muhtemelen
aşağı inmeye başlayacak.
11:14
LikewiseAynı şekilde, farmlandtarım arazisi has now peakedkadar yükseldi,
225
662708
2923
Aynı şekilde, çiftlik arazileri de
en üst seviyede
11:17
and one of the waysyolları
that playsoyunlar out in EuropeEurope
226
665655
3520
ve bunun sonuçlarından birisi de
11:21
is there's a lot
of abandonedterkedilmiş farmlandtarım arazisi now,
227
669199
3052
Avrupa'da terkedilmiş ormana dönen
11:24
whichhangi immediatelyhemen reforestsyeniden ormanlar.
228
672275
1753
birçok tarım arazisi var.
11:26
They don't do wildlifeyaban hayatı
corridorskoridorlar in EuropeEurope.
229
674052
2411
Avrupa'da vahşi yaşam
koridorları yapıyorlar.
11:28
They don't need to, because
so manyçok of these farmsçiftlikleri are connectedbağlı
230
676923
3098
Buna ihtiyaçları yok, çünkü
bu tarlaların birçoğu birbirine bağlı
11:32
that they'veonlar ettik madeyapılmış
reforestedreforested wildlifeyaban hayatı corridorskoridorlar,
231
680045
2987
ormana dönüşmüş vahşi yaşam koridorları
11:35
that the wolvesKurtlar are cominggelecek back,
in this casedurum, to Spainİspanya.
232
683056
3095
ve bu sebeple de kurtlar geri dönüyor,
İspanya'da olduğu gibi.
11:38
They'veOnlar ettik gottenkazanılmış all the way
to the NetherlandsHollanda.
233
686175
2542
Hollanda'ya kadar ulaştılar.
11:40
There's bearsayılar cominggelecek back.
There's lynxvaşak cominggelecek back.
234
688741
3556
Ayılar da geri dönüyor.
Vaşaklar da geri dönüyor.
11:44
There's the EuropeanAvrupa jackal.
I had no ideaFikir suchböyle a thing existedvar.
235
692321
3181
Avrupa çakalını görebilirsiniz.
Varlığından haberim bile yoktu.
11:47
They're cominggelecek back from Italyİtalya
to the restdinlenme of EuropeEurope.
236
695526
2567
İtalya üzerinden tüm Avrupa'ya
yayılıyorlar.
11:50
And unlikeaksine here, these are all predatorsyırtıcı,
whichhangi is kindtür of interestingilginç.
237
698117
3491
Buradakinin aksine bunların tümü de
avcı hayvanlar, ki bu çok ilginç.
11:53
They are beingolmak welcomedmemnuniyetle karşıladı by EuropeansAvrupalılar.
They'veOnlar ettik been missedcevapsız.
238
701632
3415
Avrupalılar onları iyi karşılıyor.
Özlenmişler.
11:57
CACA: And counterintuitivelycounterintuitively,
when you bringgetirmek back the predatorsyırtıcı,
239
705071
2997
CA: Ve genel kanının aksine,
avcı hayvanları geri getirdiğiniz zaman
12:00
it actuallyaslında increasesartışlar ratherdaha doğrusu than reducesazaltır
240
708092
2112
aslında ekosistemin çeşitliliğini
12:02
the diversityçeşitlilik of the underlyingtemel
ecosystemekosistem oftensık sık.
241
710228
2263
azaltmak yerine aslında arttırıyorlar.
12:04
SBSB: Yeah, generallygenellikle predatorsyırtıcı
and largegeniş animalshayvanlar --
242
712515
3756
SB: Evet, aslında avcılar
ve büyük hayvanlar --
12:08
largegeniş animalshayvanlar and largegeniş animalshayvanlar
with sharpkeskin teethdiş and clawspençeleri --
243
716295
3242
büyük hayvanlar ve keskin dişleri
ve pençeleri olan hayvanlar --
12:11
are turningdöndürme out to be highlybüyük ölçüde importantönemli
for a really richzengin ecosystemekosistem.
244
719561
5106
zengin bir ekosistem için
çok önemli oluyorlar.
12:16
CACA: WhichHangi maybe bringsgetiriyor us to this ratherdaha doğrusu
more dramaticdramatik rewildingRewilding projectproje
245
724691
3948
CA: Bu da bizi aslında
senin de dâhil olduğun
bu çok daha önemli
vahşi yaşama katma projesine getiriyor.
12:20
that you've got yourselfkendin involvedilgili in.
246
728663
1889
Biri bu korkunç tüylü mamutları
neden geri getirmek istiyor olabilir ki?
12:22
Why would someonebirisi want to bringgetirmek back
these terrifyingdehşet verici woollyyünlü mammothsMamutlar?
247
730576
3396
12:25
SBSB: HmmHmm. AsianAsya elephantsfiller
are the closestEn yakın relativebağıl
248
733996
2874
SB: Asya Filleri tüylü mamutun
12:28
to the woollyyünlü mammothmamut,
249
736894
2293
en yakın akrabasıdır
12:31
and they're about the sameaynı sizeboyut,
geneticallygenetik olarak very closekapat.
250
739211
2889
ve yaklaşık olarak aynı boyuttalar,
genetik olarak çok yakınlar.
12:34
They divergedayrılmaktadır quiteoldukça recentlyson günlerde
in evolutionaryevrimsel historytarih.
251
742124
4053
Evrim tarihinin yakın bir
noktasında farklılaştılar.
12:38
The AsianAsya elephantsfiller
are closeryakın to woollyyünlü mammothsMamutlar
252
746201
2383
Asya filleri, tüylü mamutlara
12:40
than they are to AfricanAfrika elephantsfiller,
253
748608
1795
Afrika fillerinden daha yakındırlar
12:42
but they're closekapat enoughyeterli
to AfricanAfrika elephantsfiller
254
750427
2207
ancak Afrika fillerine de yeteri
kadar yakın olduklarından
12:44
that they have successfullybaşarılı olarak hybridizedmelezleşmiştir.
255
752658
2049
başarıyla melez oldular.
12:47
So we're workingçalışma
with GeorgeGeorge ChurchKilise at HarvardHarvard,
256
755486
3658
Harvard'dan George Church ile çalışıyoruz,
12:51
who has alreadyzaten movedtaşındı the genesgenler
for fourdört majormajör traitsözellikleri
257
759168
4069
dört büyük gen karakterini
12:55
from the now well-preservedIyi korunmuş, well-studiediyi okudu
genomegenom of the woollyyünlü mammothmamut,
258
763261
6072
tüylü mamutun başarıyla korunmuş
ve çok araştırılmış genomundan
13:01
thanksTeşekkürler to so-calledsözde
"ancienteski DNADNA analysisanaliz."
259
769357
2948
taşımayı ''antik DNA analizi''
prosedürüyle başardı.
13:05
And in the lablaboratuvar, he has movedtaşındı those genesgenler
into livingyaşam AsianAsya elephantfil cellhücre lineshatlar,
260
773178
5783
Ve laboratuvarda bu genleri
yaşayan Asya fil hücrelerine
13:10
where they're takingalma up
theironların properuygun placeyer thanksTeşekkürler to CRISPRCRISPR.
261
778985
3291
yerleştirerek CRISPR sayesinde
doğru noktalara oturmasını sağlıyor.
13:14
I mean, they're not shootingçekim the genesgenler in
like you did with geneticgenetik engineeringmühendislik.
262
782300
3835
Demek istediğim, genleri genetik
mühendisliğindeki gibi hedefleyip
13:18
Now with CRISPRCRISPR you're editingkurgu,
basicallytemel olarak, one alleleGen,
263
786159
3289
vurmuyorlar CRISPR ile,
gen kurguluyorsunuz- yani bir alelli
13:21
and replacingyerine it in the placeyer
of anotherbir diğeri alleleGen.
264
789472
3320
başka bir alellin yerine
yerleştiriyorsunuz.
13:25
So you're now gettingalma basicallytemel olarak
AsianAsya elephantfil germlinegermline cellshücreler
265
793352
6303
Böylece aslında Asya filine
kalıtımsal olarak
13:31
that are effectivelyetkili bir şekilde in termsşartlar
of the traitsözellikleri that you're going for
266
799679
3850
Arktik'de uyum sağlayabileceği
13:35
to be comfortablerahat in the ArcticArctic,
267
803553
2504
karakteristiklerin aynısını
yerleştiriyorsunuz.
13:38
you're gettingalma them in there.
268
806899
1447
13:40
So we go throughvasitasiyla the processsüreç
269
808370
1600
Bunu da bir taşıyıcı anne kanalıyla
13:41
of gettingalma that throughvasitasiyla
a surrogatevekil motheranne,
270
809994
2684
devam ettirdiğimiz bir süreçle
13:44
an AsianAsya elephantfil motheranne.
271
812702
1543
anne Asya filine koyuyoruz.
13:46
You can get a proxyProxy, as it's beingolmak calleddenilen
by conservationkoruma biologistsbiyologlar,
272
814269
4698
Konservasyon biyologlarının
deyimiyle tüylü mamutun
13:50
of the woollyyünlü mammothmamut,
273
818991
1401
bir taşıyıcı aracılığıyla
13:52
that is effectivelyetkili bir şekilde a hairykıllı,
curly-trunkedkıvırcık trunked, AsianAsya elephantfil
274
820416
5187
yani, tüylü, kıvrımlı gövdeli Asya filinin
13:57
that is perfectlykusursuzca comfortablerahat
in the sub-Arcticalt kutup.
275
825627
2945
Arktik yamacında rahat yaşayabilen hâli.
14:00
Now, it's the casedurum, so manyçok people say,
276
828596
2091
Birçok insan diyor ki:
14:02
"Well, how are you going
to get them there?
277
830711
2008
''peki, bunları oraya nasıl götüreceksin?'
14:04
And AsianAsya elephantsfiller,
they don't like snowkar, right?"
278
832743
2367
Asyalı filler karı sevmiyorlar,
değil mi?''
14:07
Well, it turnsdönüşler out, they do like snowkar.
279
835134
1884
Aslında, karı seviyorlar.
14:09
There's some in an OntarioOntario zooHayvanat Bahçesi
280
837042
1540
Ontario Hayvanat Bahçesinde
birkaç tane var
14:10
that have madeyapılmış snowballsKartopu
biggerDaha büyük than people.
281
838606
2283
insanlardan daha büyük
kartopları yapmışlar.
14:12
They just love -- you know, with a trunkgövde,
you can startbaşlama a little thing,
282
840913
3470
Bayılıyorlar -- gövdeleriyle
küçük bişey başlatıp
14:16
rollrulo it and make it biggerDaha büyük.
283
844407
1642
sürükleyerek büyütüyorlar.
14:18
And then people say,
284
846749
1275
Sonra insanlar diyor ki,
14:20
"Yeah, but it's 22 monthsay of gestationgebelik.
285
848048
3470
''Evet, ancak bu 22 aylık
bir gebelik süreci.
14:25
This kindtür of cross-speciestürler arası cloningKlonlama
is trickyhileli business, anywayneyse.
286
853733
4541
Bu şekilde türler arası klonlama
yapmak biraz riskli bir iş.
14:30
Are you going to losekaybetmek some of
the surrogatevekil AsianAsya elephantfil mothersanneler?"
287
858298
3265
Bazı taşıyıcı anne Asya fillerini
kaybedecek misiniz?''
14:33
And then GeorgeGeorge ChurchKilise
saysdiyor, "That's all right.
288
861587
2203
O zaman da George Church
der ki ''Bu sorun değil.''
14:35
We'llWe'll do an artificialyapay uterusRahim
and growbüyümek them that way."
289
863814
2568
yapay bir rahim yapıp,
onları bunun içinde yetiştiririz.''
14:38
Then people say, "Yeah,
nextSonraki centuryyüzyıl, maybe,"
290
866406
2270
O zaman da insanlar ''evet belki
önümüzdeki asırda'' diyorlar.
14:40
exceptdışında the newshaber camegeldi out
this weekhafta in NatureDoğa
291
868700
2254
Ancak, bu haftaki Nature dergisinde
çıkan bir haber
14:42
that there's now an artificialyapay uterusRahim
in whichhangi they'veonlar ettik grownyetişkin a lambkuzu
292
870978
4323
yapay bir rahim içerisinde
bir yavru kuzuyu
14:47
to fourdört weekshaftalar.
293
875325
1437
dört haftaya kadar
yetiştirebildiklerini yazıyordu.
14:48
That's halfwayyarım throughvasitasiyla
its gestationgebelik perioddönem.
294
876786
2724
Bu gebelik sürecinin
yarısı kadar olan bir süre.
14:52
So this stuffşey is movinghareketli right alonguzun bir.
295
880067
2272
Yani bu alanda ilerleme kaydediyoruz.
14:54
CACA: But why should we
want a worldDünya where --
296
882363
2749
CA: Ama neden biz böyle bir dünya
isteyelim ki --
14:57
PictureResim a worldDünya where there are
thousandsbinlerce of these things
297
885136
2719
Yani bunlardan binlercesinin
14:59
thunderinggürleyen acrosskarşısında SiberiaSibirya.
298
887879
1957
Siberya'da dolandığını düşünelim.
15:01
Is that a better worldDünya?
299
889860
1274
Bu daha iyi bir dünya mı olur?
15:03
SBSB: PotentiallyPotansiyel olarak. It's --
300
891158
1801
SB: Muhtemelen. --
15:04
(LaughterKahkaha)
301
892983
1619
(Gülüşmeler)
15:06
There's threeüç groupsgruplar, basicallytemel olarak,
workingçalışma on the woollyyünlü mammothmamut seriouslycidden mi:
302
894626
4995
Tüylü mamut üzerine ciddi
olarak çalışan üç grup var:
15:11
ReviveCanlandırmak &ampamp; RestoreGeri yükleme,
we're kindtür of in the middleorta;
303
899645
2286
Canlandırma & Geri Getirme:
biz ortada bir yerdeyiz-
15:13
GeorgeGeorge ChurchKilise and the groupgrup at HarvardHarvard
that are doing the geneticsgenetik in the lablaboratuvar;
304
901955
3691
George Church ve Harvard'da laboratuvarda
genetikle uğraşan bir grup olarak.
15:17
and then there's an amazingşaşırtıcı
oldeski scientistBilim insanı namedadlı ZimovZimov
305
905670
6157
Sonra kuzey Sibirya'da çalışan
15:23
who worksEserleri in northernkuzey SiberiaSibirya,
306
911851
4240
yaşlı bir bilim insanı olan mükemmel Zimov
15:28
and his sonoğul NikitaNikita,
who has boughtsatın into the systemsistem,
307
916115
3124
ve onun bu sisteme doğmuş oğlu Nikita ile,
15:31
and they are, SergeySergey and NikitaNikita
ZimovZimov have been, for 25 yearsyıl,
308
919263
6310
Sergey, Nikita ve Zimov, 25 yıldır
15:37
creatingoluşturma what they call
"PleistocenePleistosen ParkPark,"
309
925597
2407
''Pleistosen Parkı'' dedikleri
bir şey üzerine
15:40
whichhangi is a placeyer in a really toughsert partBölüm
of SiberiaSibirya that is puresaf tundraTundra.
310
928028
4885
koşulları zor ve tamamı tundra olan
Sibirya'da çalışmaktalar.
15:45
And the researchAraştırma that's been donetamam showsgösterileri
311
933858
2368
Yapılan araştırmalar da gösteriyor ki
15:48
that there's probablymuhtemelen one one-hundredth-yüzüncü
of the animalshayvanlar on the landscapepeyzaj there
312
936250
5329
orada olan hayvanların
artık sadece yüzde biri hayatta.
15:53
that there used to be.
313
941603
1373
15:55
Like that earlierdaha erken imagegörüntü,
we saw lots of animalshayvanlar.
314
943000
2456
Daha önceki resimde olduğu gibi,
birçok hayvan gördük.
15:57
Now there's almostneredeyse noneYok.
315
945480
1298
Ama artık hiç yok gibi.
15:59
The tundraTundra is mostlyçoğunlukla mossyosun,
and then there's the borealBoreal forestorman.
316
947199
3549
Tundra çoğunlukla yosun
ve sonrasında da tayga.
16:02
And that's the way it is, folksarkadaşlar.
There's just a fewaz animalshayvanlar there.
317
950772
3128
İşte hepsi bu kadar dostlar.
Orada sadece birkaç tane hayvan var.
16:05
So they broughtgetirdi in
a lot of grazingotlatma animalshayvanlar:
318
953924
2146
İşte böyle bir yere, bir sürü
otlak hayvan götürdüler:
16:08
muskmisk oxöküz, YakutianYakutian horsesatlar,
they're bringinggetiren in some bisonbizon,
319
956094
3105
misk sığırı, Yakutan atları,
birkaç bizon getiriyorlar,
16:11
they're bringinggetiren in some more now,
320
959223
1788
birkaç tane daha getiriyorlar
16:13
and put them in at the densityyoğunluk
that they used to be.
321
961035
3176
ve eskiden oldukları
yoğunluğa getiriyorlar.
16:16
And grasslandsotlaklar are madeyapılmış by grazersotçullar.
322
964235
2992
Otlananlar, yeşillik getiriyorlar.
16:19
So these animalshayvanlar are there, grazingotlatma away,
323
967251
3591
Yani bu hayvanlar orada otlanırken
16:22
and they're doing a coupleçift of things.
324
970866
1856
aslında birkaç şey yapıyorlar.
16:24
First of all, they're turningdöndürme the tundraTundra,
the mossyosun, back into grasslandotlak.
325
972746
3672
İlk olarak, çoğunlukla yosun olan
tundrayı tekrar yeşil alana döndürüyorlar.
16:28
GrasslandOtlak fixesdüzeltmeleri carbonkarbon.
326
976442
1821
Yeşil alan karbonu düzenliyor.
16:30
TundraTundra, in a warmingısınma worldDünya, is thawingçözdürme
and releasingserbest bırakma a lot of carbonkarbon dioxidedioksit
327
978287
4810
Tundra, ısınan bir dünyada eriyerek
daha fazla karbondioksit ortaya çıkarıyor
16:35
and alsoAyrıca methanemetan.
328
983121
1699
ve aynı zamanda metan.
16:36
So alreadyzaten in theironların little
25 squarekare milesmil,
329
984844
2897
Ve böylece küçük 65 km karelik alanda
16:39
they're doing a climateiklim
stabilizationsabitleme thing.
330
987765
2290
iklim stabilizasyonu gibi
bir şey yapıyorlar.
16:42
PartBölümü of that storyÖykü, thoughgerçi,
331
990596
2012
Bu hikâyenin bir kısmı daha var,
16:44
is that the borealBoreal forestorman is
very absorbentemici to sunlightGüneş ışığı,
332
992632
4869
o da, tayga ormanının güneş ışığını
çok emici olmasıdır.
16:49
even in the winterkış
when snowkar is on the groundzemin.
333
997525
2595
Kışın tüm kar yerdeyken bile.
16:52
And the way the mammothmamut steppeBozkır,
334
1000144
1656
Kuzey kutbu yamacında
16:53
whichhangi used to wrapsarmak all the way
around the NorthKuzey PoleKutup --
335
1001824
2623
mamut bozkırında olduğu gibi
16:56
there's a lot of landmasskara parçası
around the NorthKuzey PoleKutup --
336
1004471
2388
Kuzey kutbu etrafında yeşil arazi olan
16:58
that was all this grasslandotlak.
337
1006883
2751
çok arazi var.
17:01
And the steppeBozkır was magnificentmuhteşem,
338
1009658
2621
Bu bozkır mükemmeldi,
17:04
probablymuhtemelen one of the mostçoğu productiveüretken
biomescanlılarını in the worldDünya,
339
1012303
4306
sanırım dünyanın en üretken
biyomlardan biri
17:08
the biggesten büyük biomeBiome in the worldDünya.
340
1016633
1658
en büyük biyomdu.
17:11
The forestorman partBölüm of it, right now,
SergeySergey ZimovZimov and NikitaNikita
341
1019052
4158
Ormanlık kısmına şimdi
Sergey Zimov ve Nikita
17:15
go out with this oldeski militaryaskeri tanktank
they got for nothing,
342
1023234
3242
bu parasız aldıkları
eski askeri tankla gidip
17:18
and they knockKnock down the treesağaçlar.
343
1026500
1748
ağaçları söktüler.
17:20
And that's a boregeçişli, and it's tiresomeyorucu,
344
1028272
3002
Bu çok sıkıcı ve yorucu
17:23
and as SergeySergey saysdiyor,
"... and they make no dunggübre!"
345
1031298
2823
ve Sergey'in dediği gibi,
''...hiç dışkılamıyorlar!''
17:26
whichhangi, by the way, these bigbüyük
animalshayvanlar do, includingdahil olmak üzere mammothsMamutlar.
346
1034145
3709
ki aslında mamutlar gibi büyük
hayvanlar bunları yaparlar.
17:29
So mammothsMamutlar becomeolmak
what conservationkoruma biologistsbiyologlar call
347
1037878
2922
Böylelikle mamutlara,
konservasyon biyologları
17:32
an umbrellaşemsiye speciesTürler.
348
1040824
1463
şemsiye türler demeye başladılar.
17:34
It's an excitingheyecan verici animalhayvan --
pandaspandalar in ChinaÇin or whereverher nerede --
349
1042311
3662
Heyecan verici bir hayvan --
Çin'deki pandalar gibi-
17:37
that the excitementheyecan that goesgider on
of makingyapma life good for that animalhayvan
350
1045997
4327
o hayvan için hayatı güzel
kılabilecek bir habitat,
17:42
is makingyapma a habitatyetişme ortamı, an ecosystemekosistem,
351
1050348
2212
bir ekosistem yaratmanın verdiği heyecan
17:44
whichhangi is good for a wholebütün lot
of creaturesyaratıklar and plantsbitkiler,
352
1052584
2821
ayrıca birçok yaratık
ve bitki için de faydalı oluyor
17:47
and it ideallyideal olarak getsalır to the pointpuan
of beingolmak self-managingkendini yöneten,
353
1055429
3294
ve bu da sonunda,
kendi kendini yöneten
bir noktaya ulaşınca, konservasyon
biyologları geri çekilip şunu diyor:
17:50
where the conservationkoruma biologistsbiyologlar
can back off and say,
354
1058747
2587
17:53
"All we have to do is keep out
the destructiveyıkıcı invasivesInin, Anadolu,
355
1061358
2975
''Tek yapmamız gereken
buradan yıkıcı türleri uzak tutmak ki
17:56
and this thing can just cookpişirmek."
356
1064357
1640
her şey doğru gidebilsin.''
17:58
CACA: So there's manyçok other speciesTürler
that you're dreamingrüya görmek of de-extinctingde-tükenme
357
1066585
3801
CA: Bu durumda geri getirmeyi
hayal ettiğiniz başka türler de var
18:02
at some pointpuan,
358
1070410
1234
bir noktada
18:03
but I think what I'd actuallyaslında
like to movehareket on to
359
1071668
3016
ancak esas konuşmamızı
istediğim diğer bir konu
18:06
is this ideaFikir you talkedkonuştuk about
how mammothsMamutlar mightbelki help
360
1074708
3424
mamutların Sibirya'yı yeşillendirmesine
18:10
greenyeşil SiberiaSibirya in a senseduyu,
361
1078156
2406
yardımcı olabileceğinden bahsettiniz
18:12
or at leasten az, I'm not talkingkonuşma about
tropicaltropikal rainforestyağmur ormanı,
362
1080586
5909
veya en azından,
tropik bir yağmur ormanından ziyade
18:18
but this questionsoru of greeningYeşillendirme the planetgezegen
you've thought about a lot.
363
1086519
3881
gezegeni yeşillendirmek hakkında
da çok düşünüyorsunuz.
18:22
And the traditionalgeleneksel storyÖykü is
364
1090424
2168
Geleneksel hikâye o ki
18:24
that deforestationorman açma
is one of the mostçoğu awfulkorkunç cursesküfürler
365
1092616
6258
ormanların yok oluşu
18:30
of modernmodern timeszamanlar,
366
1098898
1573
modern zamanların en büyük laneti
18:32
and that it's a hugeKocaman contributorKatılımcı
to climateiklim changedeğişiklik.
367
1100495
3855
ve bu da iklim değişikliğinin
en büyük etkeni.
18:36
And then you wentgitti and sentgönderilen me
this graphgrafik here, or this mapharita.
368
1104374
3482
Ancak daha sonra, sen bana
bu grafiği gönderdin ya da bu haritayı.
18:39
What is this mapharita?
369
1107880
1362
Bu harita nedir?
18:41
SBSB: GlobalKüresel greeningYeşillendirme.
370
1109266
1408
SB: Küresel yeşillenme.
18:43
The thing to do with any narrativeöykü
that you get from headlineshaber başlıkları
371
1111284
4415
Manşetlerden ve kısa haber
hikâyelerinden duyduklarımızla
18:47
and from shortkısa newshaber storieshikayeleri
372
1115723
1879
ilgili olarak yapılması gereken
18:49
is to look for what elsebaşka is going on,
373
1117626
1973
olanları başka neyin
açıklayabileceğine bakmak
18:52
and look for what MarcMarc AndreessenAndreessen
callsaramalar "narrativeöykü violationihlal."
374
1120327
4594
ve Marc Andreessen'in
''anlatım ihlali'' dediği şeyleri aramak.
18:57
So the narrativeöykü -- and AlAl GoreGore
is masterana of puttingkoyarak it out there --
375
1125416
5239
Anlatıma göre --ki Al Gore,
bunu yaratmakta çok ustadır--
19:02
is that there's this
civilization-threateningmedeniyete karşı tehdit
376
1130679
4087
medeniyetimizi tehdit edecek
19:06
climateiklim changedeğişiklik cominggelecek on very rapidlyhızla.
377
1134790
2122
bir iklim değişikliğinin
hızla yaklaştığı şeklinde.
19:08
We have to ceaseAteşkes all extraekstra productionüretim
of greenhouseyeşil Ev gasesgazlar, especiallyözellikle COCO2,
378
1136936
6062
Tüm sera gazlarını, özellikle de
karbondioksiti ekstradan üretmekten
en kısa sürede vazgeçmeliyiz
19:15
as soonyakında as possiblemümkün,
379
1143022
1156
19:16
otherwiseaksi takdirde, we're in deepderin, deepderin troublesorun.
380
1144202
2539
yoksa, hepimizin başı
büyük büyük belada olacak.
19:18
All of that is truedoğru,
but it's not the wholebütün storyÖykü,
381
1146765
2418
Bunlar kesinlikle doğru
ancak hikâyenin tamamı bu değil
19:21
and the wholebütün storyÖykü is more interestingilginç
than these fragmentarybölük pörçük storieshikayeleri.
382
1149207
3556
ve aslında hikâyenin tamamı
bu küçük kesitlerden daha ilginç.
19:25
PlantsBitkiler love COCO2.
383
1153548
2299
Bitkiler karbondioksiti seviyorlar.
19:28
What plantsbitkiler are madeyapılmış of is COCO2
plusartı waterSu viaüzerinden sunshinegüneş ışığı.
384
1156330
3890
Bitkiler karbondioksit, su
ve güneş ile besleniyor.
19:32
And so in manyçok greenhousesseralar,
industrializedEndüstrileşmiş greenhousesseralar,
385
1160985
4845
Dolayısıyla birçok serada,
endüstriyel seralarda
19:37
they addeklemek COCO2 because the plantsbitkiler
turndönüş that into plantbitki mattermadde.
386
1165854
3266
karbondioksit eklerler,
sırf bitkiler beslenebilsin diye.
19:41
So the studiesçalışmalar have been donetamam
with satellitesuydular and other things,
387
1169144
3030
Uydularla ve diğer şeylerle
deneyler yapıldı
19:44
and what you're seeinggörme here is a graphgrafik of,
over the last 33 yearsyıl or so,
388
1172198
4072
ve burada gördüğünüz grafik
son 33 yıl kadar önceden
19:48
there's 14 percentyüzde more
leafYaprak actionaksiyon going on.
389
1176294
6164
yüzde 14 daha fazla bitki
görüyorsunuz.
19:54
There's that much more biomassbiyokütle.
390
1182482
1604
Bu da daha fazla biyokütle demek.
19:56
There's that much more
what ecologistsekologlar call "primarybirincil productionüretim."
391
1184110
3142
Ekolojistlerin ''ana üretim'' dediği
şeyde bundan daha fazlası var.
19:59
There's that much more life happeningolay,
392
1187276
1945
İklim değişikliği sayesinde,
20:01
thanksTeşekkürler to climateiklim changedeğişiklik,
393
1189245
1296
kahrolası kömür
santrallerimiz sayesinde
20:02
thanksTeşekkürler to all of our goddamLanet olası coalkömür plantsbitkiler.
394
1190565
2852
aslında ortaya çıkan daha fazla hayat var.
20:05
So -- whoaçüş, what's going on here?
395
1193441
2770
Yani -hey, burada ne oluyor?
20:08
By the way, cropekin productionüretim
goesgider up with this.
396
1196235
3615
Bu arada, mahsul üretimi bununla artıyor.
20:11
This is a partialkısmi countersayaç
397
1199874
4278
Bu karbondioksitin artışına
20:16
to the increaseartırmak of COCO2,
398
1204176
3260
kısmen karşıt bir şey
20:19
because there's that much more plantbitki
that is suckingemme it down
399
1207460
3361
çünkü bitkiler karbondioksiti daha fazla
bitki üretmek için kullanıyor.
20:22
into plantbitki mattermadde.
400
1210845
1335
20:24
Some of that then decaysyaşlılık
and goesgider right back up,
401
1212204
2298
Daha sonra bunun bir kısmı bozulup
tekrar yukarı çıkıyor,
20:26
but some of it is going down into rootskökleri
402
1214526
1942
ancak bir kısmı ise köklere dönüp
20:28
and going into the soiltoprak and stayingkalma there.
403
1216492
2046
toprağa karışıp orada kalıyor.
20:30
So these countersayaç things are partBölüm
of what you need to bearayı in mindus,
404
1218562
3863
Dolayısıyla bu karşıt şeyleri de
aklınızda bulundurmanız gerekiyor,
20:34
and the deeperDaha derine storyÖykü is
405
1222449
1717
yani hikâyenin aslı
20:36
that thinkingdüşünme about and dealingmuamele with
and engineeringmühendislik climateiklim
406
1224190
4857
iklim mühendisliği hakkında
düşünmek ve bu alanda çalışmak
20:41
is a prettygüzel complexkarmaşık processsüreç.
407
1229071
2217
çok karmaşık bir süreç.
20:43
It's like medicinetıp.
408
1231857
1706
Tıp gibi.
20:45
You're always, again,
tweakingtweaking around with the systemsistem
409
1233587
3220
Her zaman, yine, sistemi aldatıyorsunuz
20:48
to see what makesmarkaları an improvementgelişme iyilesme duzelme ilerleme.
410
1236831
1976
neyin bir iyileşme sağlayacağını
görmek için.
20:50
Then you do more of that,
see it's still gettingalma better,
411
1238831
2688
Sonra biraz daha yapınca,
daha da iyileştiğini görürsün
20:53
then -- oopnesne yönelimli programlama! -- that's enoughyeterli,
back off halfyarım a turndönüş.
412
1241543
2457
ve sonra -hop!- bu kadarı yeter,
artık biraz kısabiliriz
20:56
CACA: But mightbelki some people say,
"Not all greenyeşil is createdoluşturulan equaleşit."
413
1244024
3008
CA: Ama bazı insanlar, ''Tüm bitkiler
eşit yaratılmamıştır'' diyor.
20:59
PossiblyMuhtemelen what we're doing is tradingticari off
the magnificenceihtişam of the rainforestyağmur ormanı
414
1247056
3533
Yani acaba bir yağmur ormanının
muhteşemliğini ve çeşitliliğini
21:02
and all that diversityçeşitlilik
415
1250613
1152
başka bir bitki için mesela
çim veya havuz yosunu ile
21:03
for, I don't know, greenyeşil pondgölet scumpislik
or grassçimen or something like that.
416
1251789
3200
takas etmiyor muyuz?
21:07
SBSB: In this particularbelirli studyders çalışma, it turnsdönüşler out
everyher formform of plantbitki is increasingartan.
417
1255013
3648
SB: Aslında bu araştırmaya göre,
her tür bitki aslında artıyor.
21:10
Now, what's interestinglyilginç biçimde
left out of this studyders çalışma
418
1258685
2254
Bu araştırmaların haricinde tutulan
21:12
is what the hellcehennem is going on
in the oceansokyanuslar.
419
1260963
2026
ilginç bir şekilde -
okyanuslarda ne olup bittiğidir.
21:15
PrimaryBirincil productionüretim in the oceansokyanuslar,
420
1263013
1818
Okyanuslardaki ana üretim
21:16
the biotaBiota of the oceansokyanuslar, mostlyçoğunlukla microbialmikrobiyal,
421
1264855
3132
okyanusların biyotası, çoğunlukla mikrop
21:20
what they're up to is probablymuhtemelen
the mostçoğu importantönemli thing.
422
1268011
2684
ve bunların ne yaptığı ise en önemli şey.
21:22
They're the onesolanlar
that createyaratmak the atmosphereatmosfer
423
1270719
2048
Onlar mutlulukla nefes aldığımız
21:24
that we're happilymutlu breathingnefes,
424
1272791
1807
atmosferi yaratıyorlar
21:26
and they're not partBölüm of this studyders çalışma.
425
1274622
1821
ve bu araştırmanın bir parçası değiller.
21:29
This is one of the things
JamesJames LovelockLovelock has been insistingısrar eden;
426
1277051
2906
Bu James Lovelock'un
ısrar ettiği noktalardan biri:
21:31
basicallytemel olarak, our knowledgebilgi of the oceansokyanuslar,
especiallyözellikle of oceanokyanus life,
427
1279981
3431
kısacası, okyanuslar hakkındaki
bilgimiz, özellikle de okyanuslar
21:35
is fundamentallyesasen vaporbuharı, in this senseduyu.
428
1283436
2127
hakkındaki bilgimiz, bu konuda çok az.
21:37
So we're in the processsüreç of findingbulgu out
429
1285587
2040
Şu anda kötü biyomühendislik sonucu
atmosferdeki fazla karbondioksitin
21:39
by inadvertentyanlışlıkla badkötü geoengineeringgeoengineering
of too much COCO2 in the atmosphereatmosfer,
430
1287651
5239
ve okyanusun bunlarla ne yaptığını
21:44
findingbulgu out, what is
the oceanokyanus doing with that?
431
1292914
2331
öğrenme sürecindeyiz.
21:47
Well, the oceanokyanus, with the extraekstra heatsıcaklık,
432
1295269
1898
Görünen o ki, okyanus
21:49
is swellingşişme up.
433
1297191
1301
fazla ısı sonucu şişiyor.
21:50
That's mostçoğu of where we're gettingalma
the seadeniz levelseviye riseyükselmek,
434
1298516
2538
İşte bunun neticesinde
deniz seviyesinin yükselişi
21:53
and there's a lot more cominggelecek
with more globalglobal warmingısınma.
435
1301078
2632
iklim değişikliğiyle daha da geliyor.
21:55
We're gettingalma terriblekorkunç harmzarar
to some of the coralmercan reefsresifleri,
436
1303734
4418
Bu şekilde
Avustralya kıyılarında olduğu gibi
22:00
like off of AustraliaAvustralya.
437
1308176
1801
bazı resiflere büyük hasar vermekteyiz.
22:02
The great reefresif there is just
a lot of bleachingağartma from overheatingaşırı ısınma.
438
1310509
4309
Oradaki resif aslında çok fazla
ısınmadan kaynaklı ağarıyor.
22:06
And this is why I and DannyDanny HillisHillis,
in our previousönceki sessionoturum, toplantı, celse on the mainana stageevre,
439
1314842
6455
Bu sebepten bir önceki ana sahnedeki
oturumda Danny Hills ve ben
22:13
was sayingsöz, "Look, geoengineeringgeoengineering
is worthdeğer experimentingdeneme with enoughyeterli
440
1321321
4366
''jeomühendislik deney yapmaya değer
22:17
to see that it worksEserleri,
441
1325711
1486
çalıştığını görmek,
22:19
to see if we can buysatın almak time
in the warmingısınma aspectGörünüş of all of this,
442
1327221
4475
tüm bundaki ısınma hakkında
vakit kazanabileceğimizi görmek için
22:24
tweakTweak the systemsistem with smallküçük
but usablekullanılabilir researchAraştırma,
443
1332264
4767
sistemi küçük ancak kullanışlı
araştırmalarla ayarlayarak
22:29
and then see if we should
do more than tweakTweak.
444
1337055
2312
bunun ötesinde birşey
yapmak gerekli mi anlamak için.
22:32
CACA: OK, so this is what
we're going to talk about
445
1340119
2393
CA: Peki, bunun
hakkında son birkaç dakika
22:34
for the last fewaz minutesdakika here
446
1342536
1435
konuşalım o zaman
22:35
because it's suchböyle an importantönemli discussiontartışma.
447
1343995
2046
çünkü bu gerçekten önemli
bir tartışma konusu.
22:38
First of all, this bookkitap
was just publishedyayınlanan by YuvalYuval HarariHarari.
448
1346065
3745
İlk olarak, Yuval Harari'nin
yazdığı bir kitap var.
22:41
He's basicallytemel olarak sayingsöz the nextSonraki evolutionevrim
of humansinsanlar is to becomeolmak as godstanrılar.
449
1349834
4145
Kısaca insanların bir sonraki
evriminin tanrılık olduğunu söylüyor.
22:46
I think he --
450
1354003
1151
Sanırım o --
22:47
SBSB: Now, you've talkedkonuştuk to him.
And you've probablymuhtemelen finishedbitmiş the bookkitap.
451
1355178
3312
SB: Sen onunla konuştun
ve muhtemelen kitabını da bitirdin.
22:50
I haven'tyok finishedbitmiş it yethenüz.
452
1358514
1286
Ben henüz bitirmedim.
22:51
Where does he come out on --
453
1359824
1462
Konuyla ilgili duruşu nedir -
22:53
CACA: I mean, it's a prettygüzel radicalradikal viewgörünüm.
454
1361310
4162
CA: Aslında biraz radikal bir görüşü var.
22:57
He thinksdüşünüyor that we will
completelytamamen remakeremake ourselveskendimizi
455
1365496
3424
O kendimizi tamamen
yeniden yapılandıracağımızı,
23:00
usingkullanma dataveri, usingkullanma bioengineeringBiyomühendislik,
456
1368944
3475
verileri ve genetik mühendisliğini
kullanarak
23:04
to becomeolmak completelytamamen newyeni creaturesyaratıklar
457
1372443
2140
tamamen yeni yaratıklar olacağımızı,
23:06
that have, kindtür of, superpowerssüper güçler,
458
1374607
2026
süper güçler elde edeceğimizi
23:08
and that there will be hugeKocaman inequalityeşitsizlik.
459
1376657
3232
ve büyük eşitsizlikler
oluşacağını söylüyor.
23:11
But we're about to writeyazmak a very radicalradikal,
brand-newyepyeni chapterbölüm of historytarih.
460
1379913
5273
Ama tarihin en yeni, en radikal
bölümünü yazmak üzereyiz.
23:17
That's what he believesinanır.
461
1385210
1572
Görüşü bu şekilde.
23:18
SBSB: Is he nervoussinir about that? I forgetunutmak.
462
1386806
1943
SB: Peki bununla ilgili endişeli mi?
Hatırlayamadım.
23:20
CACA: He's nervoussinir about it,
463
1388773
2441
CA: Endişeleniyor
23:23
but I think he alsoAyrıca
likesseviyor provokingtahrik people.
464
1391238
2892
ama sanırım insanları
provoke etmeyi de seviyor.
23:26
SBSB: Are you nervoussinir about that?
465
1394154
1985
SB: Peki sen bundan endişeleniyor musun?
23:28
CACA: I'm nervoussinir about that.
466
1396163
1418
CA: Bunun hakkında endişeleniyorum.
23:29
But, you know, with so much at TEDTED,
I'm excitedheyecanlı and nervoussinir.
467
1397605
4065
Ama TED hakkında birçok şey için
heyecanlanıyor ve endişeleniyorum.
23:33
And the optimistiyimser in me
is tryingçalışıyor hardzor to leanyağsız towardskarşı
468
1401694
3756
İçimdeki iyimser öne doğru eğilip,
23:37
"This is awesomemüthiş and really excitingheyecan verici,"
469
1405474
2088
''Bu harika bir şey
ve çok heyecan verici''
23:39
while the sortçeşit of responsiblesorumluluk sahibi
partBölüm of me is sayingsöz,
470
1407586
2439
demek isterken, sorumlu tarafım ise,
23:42
"But, uh, maybe we should
be a little bitbit carefuldikkatli
471
1410049
2339
''Ama belki nasıl düşündüğümüz hakkında
23:44
as to how we think of it."
472
1412412
1323
biraz daha dikkatli olmalıyız.''
23:45
SBSB: That's your secretgizli sauceSos,
isn't it, for TEDTED?
473
1413759
2372
SB: Bu senin TED için
gizli sosun değil mi?
Endişeli ve heyecanlı olmak.
23:48
StayingKalan nervoussinir and excitedheyecanlı.
474
1416155
1576
23:50
CACA: It's alsoAyrıca the recipeyemek tarifi for beingolmak
a little bitbit schizophrenicşizofrenik.
475
1418910
3188
CA: Bu aynı zamanda sanırım
biraz şizofrenik olmanın da bir tarifi.
23:54
But he didn't quotealıntı you.
476
1422122
4685
Ancak senden bahsetmiyor.
23:58
What I thought was an astonishingşaşırtıcı
statementaçıklama that you madeyapılmış
477
1426831
2740
Beni hayretler içinde bırakan açıklaman
24:01
right back in the originalorijinal
WholeBütün EarthDünya CatalogKatalog,
478
1429595
4253
aslında orijinal Whole Earth Catalog'da
24:05
you endedbitti it with this powerfulgüçlü phraseifade:
479
1433872
3200
bitiriş notundu:
24:09
"We are as godstanrılar,
and mightbelki as well get good at it."
480
1437096
3441
''Bizler tanrılarız,
bari bu konuda ustalaşalım.''
24:12
And then more recentlyson günlerde,
you've upgradedyükseltilmiş that statementaçıklama.
481
1440561
2672
Ve son zamanlarda bu cümleni yükselttin.
24:15
I want you talk about this philosophyFelsefe.
482
1443257
1824
Seninle bu felsefe hakkında
konuşmak istiyorum.
24:17
SBSB: Well, one of the things I'm learningöğrenme
is that documentationbelgeleme
483
1445105
3615
SB: Öğrenmeye başladığım
şeylerden biri kayıt tutmak
24:20
is better than memorybellek -- by faruzak.
484
1448744
2992
hafızadan çok daha iyidir.
24:23
And one of the things I've learnedbilgili
from somebodybirisi --
485
1451760
2965
Ve birisinden öğrendiğim
bir başka şey ise --
24:26
I actuallyaslında got on TwitterTwitter.
486
1454749
2655
Twitteri kullanmak oldu.
24:29
It changeddeğişmiş my life --
it hasn'tdeğil sahiptir forgivenaffetmiş me yethenüz!
487
1457428
3700
Hayatımı değiştirdi --
Beni henüz affetmedi!
24:33
And I tookaldı ownershipsahiplik of this phraseifade
when somebodybirisi quotedalıntı it,
488
1461152
4002
Birinin alıntı yaptığı
bir deyimi sahiplendim
24:37
and somebodybirisi elsebaşka said,
489
1465178
1556
ve bir başkası da dedi ki,
24:38
"Oh by the way, that isn't
what you originallyaslında wroteyazdı
490
1466758
2463
''Bu arada, orijinal yazdığın bu değildi
24:41
in that first 1968 WholeBütün EarthDünya CatalogKatalog.
491
1469245
2767
1968'teki ''Whole Earth Catalog''da
24:44
You wroteyazdı, 'We' Biz are as godstanrılar
and mightbelki as well get used to it.'"
492
1472036
3068
yazmıştın ki: ''Bizler tanrılarız,
bari bu konuda ustalaşalım.''
24:47
I'd forgottenunutulmuş that entirelyBaştan sona.
493
1475128
2261
Bunu tamamen unutmuştum.
24:49
The storieshikayeleri -- these goddamLanet olası storieshikayeleri --
the storieshikayeleri we tell ourselveskendimizi
494
1477413
3363
Kendimize anlattığımız hikâyeler
-bu kahrolası hikâyeler-
24:52
becomeolmak liesyalanlar over time.
495
1480800
1816
bir süre sonra yalanlar oluyor.
24:55
So, documentationbelgeleme helpsyardım eder cutkesim throughvasitasiyla that.
496
1483076
2793
Yani raporlama bunları aşmayı sağlıyor.
24:57
It did movehareket on to "We are as godstanrılar
and mightbelki as well get good at it,"
497
1485893
3239
Bunları aşarak, ''Bizler tanrılarız,
bari bu konuda ustalaşalım''
25:01
and that was the WholeBütün EarthDünya CatalogKatalog.
498
1489156
1885
şekline giriyor ve bu da
Whole Earth Catalog oluyor.
25:03
By the time I was doing a bookkitap
calleddenilen "WholeBütün EarthDünya DisciplineDisiplin:
499
1491065
3064
Bu arada, ''"Whole Earth Discipline:
25:06
An EcopragmatistEcopragmatist ManifestoManifesto,"
500
1494153
2366
An Ecopragmatist Manifesto''
25:08
and in lightışık of climateiklim changedeğişiklik,
basicallytemel olarak sayingsöz that we are as godstanrılar
501
1496543
3192
diye bir kitap hazırlıyordum
ve iklim değişikliği ile ilgili
tanrılar olduğumuzu ve bunda
iyi olmamız gerektiğini söyledim.
25:11
and have to get good at it.
502
1499759
1599
25:13
CACA: We are as godstanrılar
and have to get good at it.
503
1501382
2264
CA: ''Bizler tanrılar gibiyiz
ve bu konuda ustalaşmalıyız.''
25:15
So talk about that, because
the psychologicalpsikolojik reactionreaksiyon
504
1503670
3559
O zaman bunun hakkında konuşalım
25:19
from so manyçok people as soonyakında
as you talk about geoengineeringgeoengineering
505
1507253
3154
çünkü genetik mühendislikten
bahsettiğimizde
birçok kişideki psikolojik reaksiyon
inandıkları en son şeyin
25:22
is that the last thing they believe
is that humansinsanlar should be godstanrılar --
506
1510431
3261
insanların tanrılar gibi
olması gerektiğidir--
25:25
some of them for religiousdini reasonsnedenleri,
507
1513716
1884
bazıları dini sebeplerden
25:27
but mostçoğu just for humilitytevazu reasonsnedenleri,
508
1515624
2921
ama çoğunlukla da mütevazi
sebeplerden kaynaklı,
25:30
that the systemssistemler are too complexkarmaşık,
509
1518569
1621
sistemlerin çok komplike oluşundan
25:32
we should not be dabblingkurmuştur that way.
510
1520214
2659
ve bu şekilde
karıştırmamız gerektiği için.
25:35
SBSB: Well, this is the GreekYunanca
narrativeöykü about hubriskibir.
511
1523642
3939
SB: Bu Yunanlıların kibirle
ilgili hikâyesine benziyor
25:39
And oncebir Zamanlar you startbaşlama gettingalma
really sure of yourselfkendin,
512
1527605
3267
Yani kendinden çok emin
olmaya başladığın zaman,
25:42
you windrüzgar up sleepinguyuyor with your motheranne.
513
1530896
2657
kendini annenle yatmış olarak buluyorsun.
25:45
(LaughterKahkaha)
514
1533577
2618
(Gülüşmeler)
25:48
CACA: I did not expectbeklemek you would say that.
515
1536219
2001
CA: Bunu söylemeni beklemiyordum.
25:50
(LaughterKahkaha)
516
1538244
1667
(Gülüşmeler)
25:53
SBSB: That's the OedipusOedipus storyÖykü.
517
1541600
2588
SB: Bu Oedipus'un hikâyesi.
25:56
HubrisKibir is a really importantönemli
cautionaryeğitici talemasal to always have at handel.
518
1544212
5354
Hubris gerçekten önemli dersler veren
unutulmaması gereken bir hikâyedir.
26:03
One of the guidelineskılavuzlar
I've kepttuttu for myselfkendim is:
519
1551734
3782
Kendime sakladığım
kurallardan biri de şu:
26:07
everyher day I asksormak myselfkendim how manyçok things
I am deadölü wrongyanlış about.
520
1555540
4519
Kendime her gün kaç şey hakkında
yanıldığımı soruyorum.
26:13
And I'm a scientistBilim insanı by trainingEğitim
521
1561393
3089
Bir bilim insanı olarak
26:16
and gettingalma to work
with scientistsBilim adamları these daysgünler,
522
1564506
2319
bugünkü bilim insanlarıyla işe gitmek
26:18
whichhangi is puresaf joysevinç.
523
1566849
1247
büyük bir keyif.
26:20
ScienceBilim is organizedörgütlü skepticismşüphecilik.
524
1568120
3072
Bilim organize kuşkuculuktur.
26:24
So you're always insistingısrar eden
525
1572042
3536
Yani her zaman ısrarla
26:27
that even when something
looksgörünüyor prettygüzel good,
526
1575602
3399
her şey gayet güzel görünse bile
26:31
you maintainsürdürmek a fulltam setset
of not only suspicionsşüpheler
527
1579850
3362
gerçekten bu kadar güzel olması hakkında
bir sürü kuşkularınız yanında kendinizi,
26:35
about whetherolup olmadığını it's as good as it looksgörünüyor,
528
1583236
2095
Başka ne olabilir? diye
sorarken buluyorsunuz.
26:37
but: What elsebaşka is going on?
529
1585355
1597
26:38
So this "What elsebaşka is going?" on querySorgu,
530
1586976
3322
Bu ''Başka ne oluyor olabilir?'' sorusu,
26:42
I think, is how you get
away from fakesahte newshaber.
531
1590322
4103
sahte haberlerden
uzaklaşmanızın da bir yolu.
26:46
It's not necessarilyzorunlu olarak realgerçek newshaber,
532
1594449
2504
Her zaman gerçek haberler değilse de
26:50
but it's welcomelyhoş geldiniz more complexkarmaşık newshaber
533
1598274
4049
her zaman daha karmaşık haberler olduğunu
kabul edip öğrenmeye çalışıyorsunuz.
26:54
that you're tryingçalışıyor to take on.
534
1602347
1537
26:55
CACA: But cominggelecek back to the applicationuygulama
of this just for the environmentçevre:
535
1603908
3461
CA: Bunun çevre üzerindeki
uygulamasına geri dönersek
26:59
it seemsgörünüyor like the philosophyFelsefe of this
is that, whetherolup olmadığını we like it or not,
536
1607393
3440
bunun felsefesinin, beğenmesek de
27:02
we are alreadyzaten dominatinghakim so manyçok aspectsyönleri
of what happensolur on planetsgezegenler,
537
1610857
3443
gezegenlerin üzerinde ne olduğunu
zaten birçok yönden yönetiyoruz
27:06
and we're doing it unintentionallyistemeden,
538
1614324
1692
ve bunu istemeyerek de yapıyoruz
27:08
so we really should startbaşlama
doing it intentionallykasten.
539
1616040
4381
dolayısıyla bunu artık
isteyerek yapmaya başlamalıyız.
27:12
What would it look like to startbaşlama
gettingalma good at beingolmak a god?
540
1620445
3983
Tanrı gibi olma konusunda iyi olmaya
başlamak nasıl yapılır?
27:16
How should we startbaşlama doing that?
541
1624452
2020
Bunu yapmaya nasıl başlayabiliriz?
27:18
Are there small-scaleküçük ölçekli experimentsdeneyler
or systemssistemler we can nudgedirsekle dürtmek and playoyun with?
542
1626496
3896
Üzerinde küçük deneyler veya ayarlamalar
yapabileceğimiz sistemler var mı?
Bunu düşünmeye nereden başlarız?
27:22
How on earthtoprak do we think about it?
543
1630416
1959
27:24
SBSB: The mentorakıl hocası that sortçeşit of freedserbest me
544
1632399
1803
SB: Beni Buckminster Fuller'e olan
27:26
from totalGenel Toplam allegiancebağlılık
to BuckminsterBuckminster FullerFuller
545
1634226
2280
bağlılığımdan kurtaran akıl hocam
27:28
was GregoryGregory BatesonBateson.
546
1636530
1776
aslında Gregory Bateson'du.
27:30
And GregoryGregory BatesonBateson was an epistemologistepistemolog
and anthropologistantropolog and biologistbiyolog
547
1638857
6522
Gregory Bateson bir bilgi kuramcı,
antropolog ve bir biyolog
ve aynı zamanda bir psikolog
ve diğer şeylerdi
27:37
and psychologistpsikolog and manyçok other things,
548
1645403
1889
27:39
and he lookedbaktı at how systemssistemler
basicallytemel olarak look at themselveskendilerini.
549
1647316
5099
ve sistemlerin kendilerine
nasıl baktığını inceledi.
27:44
And that is, I think, partBölüm of how
you want to always be looking at things.
550
1652439
5515
Ve bu da sanırım, diğer şeylere
nasıl bakmak istediğinle alakalı bir şey.
27:49
And what I like about DavidDavid Keith'sKeith'in
approachyaklaşım to geoengineeringgeoengineering
551
1657978
3528
David Keith's jeomühendisliğe
yaklaşımında sevdiğim şey şu,
27:53
is you don't just haulçekmek off and do it.
552
1661530
1885
sadece yönünü değiştirerek
yapmaya yeltenmiyorsun.
27:56
DavidDavid Keith'sKeith'in approachyaklaşım --
553
1664093
1287
David'in yaklaşımı --
27:57
and this is what DannyDanny HillisHillis
was talkingkonuşma about earlierdaha erken --
554
1665404
3097
ki bu da Danny Hills'in
daha önce söylediği şeydi --
28:00
is that you do it really,
really incrementallyaşamalı,
555
1668525
2445
sistemde ciddi aralıklarla
küçük değişiklikler yaparak
28:02
you do some stuffşey to tweakTweak the systemsistem,
see how it respondsyanıt verir,
556
1670994
3869
sistemin buna
nasıl tepki verdiğini ölçerseniz
28:06
that tellsanlatır you something about the systemsistem.
557
1674887
2021
bu, size sistem hakkında bilgi verir.
28:08
That's respondingtepki vermek to the factgerçek
that people say, quiteoldukça rightlyhaklı olarak,
558
1676932
4413
Bu da insanların
haklı olarak söyledikleri,
28:13
"What are we talkingkonuşma about here?
559
1681369
1589
''Burada ne hakkında konuşuyoruz?
28:14
We don't understandanlama
how the climateiklim systemsistem worksEserleri.
560
1682982
2377
Biz iklim sistemlerinin
nasıl işlediğini anlamıyoruz.
28:17
You can't engineermühendis a systemsistem
you don't understandanlama."
561
1685383
2671
Anlamadığınız bir sistemi
inşa edemezsiniz.''
Ve David de der ki ''Aslında bu,
tam olarak insan vücudu için de geçerli.
28:20
And DavidDavid saysdiyor, "Well, that certainlykesinlikle
appliesgeçerlidir to the humaninsan bodyvücut,
562
1688569
3183
28:23
and yethenüz medicinetıp goesgider aheadönde,
and we're kindtür of gladmemnun that it has."
563
1691776
3782
Buna rağmen tıp ilerliyor
ve hepimiz de bundan memnunuz''
28:27
The way you engineermühendis a systemsistem
that is so largegeniş and complexkarmaşık
564
1695582
4013
Bu kadar geniş
ve kompleks bir sistemi kurarak
28:31
that you can't completelytamamen understandanlama it
565
1699619
2020
ve tam anlamadan
28:33
is you tweakTweak it,
566
1701663
1194
ince ayar yapmaya
28:34
and this is kindtür of
an anti-hubristicAnti-hubristic approachyaklaşım.
567
1702881
2601
bu da biraz anti-kibir yaklaşımı olur.
28:37
This is: try a little bitbit here,
568
1705506
1917
Bu da: biracık şuradan deneyerek,
28:39
back the hellcehennem off if it's an issuekonu,
569
1707447
2104
eğer sorun yaratıyorsa durdurarak
veya iyi gidiyorsa
genişleterek uygulayarak
28:41
expandgenişletmek it if it seemsgörünüyor to go OK,
570
1709575
1807
28:43
meanwhileo esnada, have other pathsyolları going forwardileri.
571
1711406
2002
ve bu arada da diğer yollarda ilerlemek.
28:45
This is the wholebütün argumenttartışma for diversityçeşitlilik
and dialoguediyalog and all these other things
572
1713432
4083
Bu aslında çeşitlilik hakkında bir savunma
ve tüm bunlar için bir diyalog
28:49
and the things we were hearingişitme
about earlierdaha erken with SebastianSebastian [ThrunThrun].
573
1717539
3235
ve biraz önce Sebastian [Thrun]'un
anlattığı şeyler.
28:53
So the non-hubristichubristik olmayan approachyaklaşım
is looking for socialsosyal licenselisans,
574
1721393
6490
Yani kibir-endeksli olmayan bir yaklaşım
toplumun iznini almak
ki ben de bu terminolojinin
doğru bir seçim olduğu kanaatindeyim
28:59
whichhangi is a terminologyterminoloji
that I think is a good one,
575
1727907
2541
29:02
of includingdahil olmak üzere societytoplum enoughyeterli
576
1730472
2147
ve toplumu bu ilginç, problemli
ve derin konulara
29:04
in these interestingilginç,
problematicsorunsal, deepderin issuessorunlar
577
1732643
4001
yeteri kadar dâhil etmemiz
gerektiğini düşünüyorum,
29:08
that they get to have a prettygüzel good ideaFikir
578
1736668
3820
böylelikle onların da
yapılan deneyler hakkında
fikir sahibi olmalarını
29:12
and have people that they trustgüven
payingödeme yapan closekapat attentionDikkat
579
1740512
2791
29:15
to the sequencesıra of experimentsdeneyler
as it's going forwardileri,
580
1743327
3824
ve güvendikleri kişileri takip ederek
yapılan deneylerin
29:19
the publichalka açık dialoguediyalog
as it's going forwardileri --
581
1747175
3019
toplumsal diyalogla ilerlemesi gerektiği
29:22
whichhangi is more publichalka açık than ever,
whichhangi is fantasticfantastik --
582
1750218
3095
ki bu artık çok daha
göz önünde - ve bu harika
29:25
and you feel your way,
583
1753337
2425
ve böylece önünüzü görebilir,
29:28
you just oozesızmak your way alonguzun bir,
584
1756653
1683
yolunuzu rahatça ilerletebilirsiniz
29:30
and this is the muddle-throughkarışmak-Through approachyaklaşım
that has workedişlenmiş prettygüzel well so faruzak.
585
1758360
4610
ve bu düşe kalka ilerleyen yaklaşım
şimdiye kadar iyi çalıştı.
29:34
The reasonneden that SebastianSebastian
and I are optimisticiyimser is we readokumak
586
1762994
3609
Sebastian ile benim iyimser olma sebebimiz
Steven Pinker gibilerin yazdığı
29:38
people like StevenSteven PinkerPinker,
"The Better AngelsMelekler of Our NatureDoğa,"
587
1766627
3473
''The Better Angels of Our Nature ''
gibi kitaplar okumamız.
29:42
and so faruzak, so good.
588
1770124
2541
Ve şimdiye kadar da iyi gittik.
29:45
Now, that can always changedeğişiklik,
589
1773078
3101
Ancak bu her zaman değişebilir.
29:48
but you can buildinşa etmek a lot on that senseduyu
of: things are capableyetenekli of gettingalma better,
590
1776203
5615
Fakat her şeyin daha iyi olabileceği
hissiyle daha çok şey üretebilir
ve bunu sağlayan araçların ne olduğuna
bakıp onları daha fazla kullanabilirsiniz.
29:54
figureşekil out the toolsaraçlar that madeyapılmış
that happenolmak and applyuygulamak those furtherayrıca.
591
1782587
3201
29:57
That's the storyÖykü.
592
1785812
1639
Hikâye tamamen bu.
29:59
CACA: StewartStewart, I think
on that optimisticiyimser noteNot,
593
1787475
2305
CA: Stewart, bu iyimser düşüncenle
30:01
we're actuallyaslında going to wrapsarmak up.
594
1789804
1662
konuşmamızı sonlandıracağız.
30:03
I am in awehuşu of how you always
are willingistekli to challengemeydan okuma yourselfkendin
595
1791490
5117
Kendine ve diğer insanlara
meydan okuyuşunu
30:08
and other people.
596
1796631
1355
büyüleyici buluyorum.
30:10
I feel like this recipeyemek tarifi for never
allowingizin yourselfkendin to be too certainbelli
597
1798010
5781
Sanırım kendinden hiçbir zaman
çok emin olmamak reçetesi
30:15
is so powerfulgüçlü.
598
1803815
1403
çok güçlü birşey.
30:17
I want to learnöğrenmek it more for myselfkendim,
599
1805242
1931
Bunu kendi adıma öğrenmek istiyorum,
30:19
and it's been very insightfulanlayışlı
and inspiringilham verici, actuallyaslında,
600
1807197
4077
bugün seni dinlemek
gerçekten bilgilendirici
ve ilham vericiydi.
30:23
listeningdinleme to you todaybugün.
601
1811298
1181
30:24
StewartStewart BrandMarka, thank you so much.
602
1812503
1601
Stewart Brand, çok teşekkürler.
30:26
SBSB: Thank you.
603
1814128
1158
SB: Teşekkürler.
30:27
(ApplauseAlkış)
604
1815310
3119
(Alkışlar)
Translated by Günperi Sisman
Reviewed by Figen Ergürbüz

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKERS
Stewart Brand - Environmentalist, futurist
Since the counterculture '60s, Stewart Brand has been creating our internet-worked world. Now, with biotech accelerating four times faster than digital technology, Stewart Brand has a bold new plan ...

Why you should listen

With biotech accelerating four times faster than digital technology, the revival of extinct species is becoming possible. Stewart Brand plans to not only bring species back but restore them to the wild.

Brand is already a legend in the tech industry for things he’s created: the Whole Earth Catalog, The WELL, the Global Business Network, the Long Now Foundation, and the notion that “information wants to be free.” Now Brand, a lifelong environmentalist, wants to re-create -- or “de-extinct” -- a few animals that’ve disappeared from the planet.

Granted, resurrecting the woolly mammoth using ancient DNA may sound like mad science. But Brand’s Revive and Restore project has an entirely rational goal: to learn what causes extinctions so we can protect currently endangered species, preserve genetic and biological diversity, repair depleted ecosystems, and essentially “undo harm that humans have caused in the past.”

More profile about the speaker
Stewart Brand | Speaker | TED.com
Chris Anderson - TED Curator
After a long career in journalism and publishing, Chris Anderson became the curator of the TED Conference in 2002 and has developed it as a platform for identifying and disseminating ideas worth spreading.

Why you should listen

Chris Anderson is the Curator of TED, a nonprofit devoted to sharing valuable ideas, primarily through the medium of 'TED Talks' -- short talks that are offered free online to a global audience.

Chris was born in a remote village in Pakistan in 1957. He spent his early years in India, Pakistan and Afghanistan, where his parents worked as medical missionaries, and he attended an American school in the Himalayas for his early education. After boarding school in Bath, England, he went on to Oxford University, graduating in 1978 with a degree in philosophy, politics and economics.

Chris then trained as a journalist, working in newspapers and radio, including two years producing a world news service in the Seychelles Islands.

Back in the UK in 1984, Chris was captivated by the personal computer revolution and became an editor at one of the UK's early computer magazines. A year later he founded Future Publishing with a $25,000 bank loan. The new company initially focused on specialist computer publications but eventually expanded into other areas such as cycling, music, video games, technology and design, doubling in size every year for seven years. In 1994, Chris moved to the United States where he built Imagine Media, publisher of Business 2.0 magazine and creator of the popular video game users website IGN. Chris eventually merged Imagine and Future, taking the combined entity public in London in 1999, under the Future name. At its peak, it published 150 magazines and websites and employed 2,000 people.

This success allowed Chris to create a private nonprofit organization, the Sapling Foundation, with the hope of finding new ways to tackle tough global issues through media, technology, entrepreneurship and, most of all, ideas. In 2001, the foundation acquired the TED Conference, then an annual meeting of luminaries in the fields of Technology, Entertainment and Design held in Monterey, California, and Chris left Future to work full time on TED.

He expanded the conference's remit to cover all topics, including science, business and key global issues, while adding a Fellows program, which now has some 300 alumni, and the TED Prize, which grants its recipients "one wish to change the world." The TED stage has become a place for thinkers and doers from all fields to share their ideas and their work, capturing imaginations, sparking conversation and encouraging discovery along the way.

In 2006, TED experimented with posting some of its talks on the Internet. Their viral success encouraged Chris to begin positioning the organization as a global media initiative devoted to 'ideas worth spreading,' part of a new era of information dissemination using the power of online video. In June 2015, the organization posted its 2,000th talk online. The talks are free to view, and they have been translated into more than 100 languages with the help of volunteers from around the world. Viewership has grown to approximately one billion views per year.

Continuing a strategy of 'radical openness,' in 2009 Chris introduced the TEDx initiative, allowing free licenses to local organizers who wished to organize their own TED-like events. More than 8,000 such events have been held, generating an archive of 60,000 TEDx talks. And three years later, the TED-Ed program was launched, offering free educational videos and tools to students and teachers.

More profile about the speaker
Chris Anderson | Speaker | TED.com