ABOUT THE SPEAKER

Scilla Elworthy - Peace builder
Scilla Elworthy founded Oxford Research Group in 1982, to promote effective dialogue between nuclear weapons policy-makers and their opponents.

Why you should listen

When Scilla Elworthy was 13, she sat in front of her television set watching as Soviet tanks rolled into Budapest. Immediately she started packing her bags. "What are you doing?" her mother said. "I'm going to Budapest," she said. "They're doing something awful and I have to go." Years later, Elworthy is a three-time Nobel Peace Prize nominee and a recipient of the Niwano Peace Prize. In 2002 Elworthy founded Peace Direct, which supports local action against conflict, and in 1982 founded Oxford Research Group, a think-tank devoted to developing effective dialogue between nuclear weapons policy-makers and their critics. Beginning in 2005 she helped set up The Elders initiative as an adviser to Sir Richard Branson, Peter Gabriel and Archbishop Desmond Tutu.

More profile about the speaker
Scilla Elworthy | Speaker | TED.com

TEDxExeter

Scilla Elworthy: Fighting with nonviolence

Scilla Elworthy: Đấu tranh theo phương pháp phi bạo lực

Filmed: 2012-04-20

Readability: 3.9

1,241,517 views

Làm thế nào để giải quyết bạo lực mà không trở thành một kẻ bạo lực ? Trong bài nói chuyện thông minh này, nhà hoạt động hòa bình Scilla Elworth vạch ra những kỹ năng mà chúng ta, cá nhân cũng như quốc gia, cần có để chống lại bạo lực theo cách phi bạo lực. Để trả lời câu hỏi vì sao và chúng hiệu quả như thế nào, diễn giả đã kể chuyện về những vị anh hùng trong lịch sử như Aung San Suu Kyi, Mahatma Gandhi, Nelson Mandela, cùng những triết lý cá nhân đã tạo nên sức mạnh đấu tranh trong hòa bình của họ. (Ghi hình tại TEDxExeter,)

Scilla Elworthy - Peace builder
Scilla Elworthy founded Oxford Research Group in 1982, to promote effective dialogue between nuclear weapons policy-makers and their opponents. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:16

In halfmột nửa a centurythế kỷ of tryingcố gắng to help preventngăn chặn warschiến tranh,

0

360

4134

Trong nửa thế kỷ
nỗ lực gìn giữ hòa bình,

00:20

there's one questioncâu hỏi that never leaveslá me:

1

4494

3515

tôi luôn đau đáu một câu hỏi:

00:23

How do we dealthỏa thuận with extremecực violencebạo lực

2

8025

3700

Làm cách nào để giải quyết bạo lực

00:27

withoutkhông có usingsử dụng forcelực lượng in returntrở về?

3

11725

3501

mà không cần dùng tới bạo lực?

00:31

When you're facedphải đối mặt with brutalitysự tàn bạo,

4

15226

2551

Khi chúng ta đối mặt
với sự tàn bạo,

00:33

whetherliệu it's a childđứa trẻ facingđối diện a bullykẻ bắt nạt on a playgroundsân chơi

5

17777

2916

hay khi một đứa trẻ
bị bắt nạt tại sân chơi

00:36

or domestictrong nước violencebạo lực --

6

20693

1700

hay chứng kiến bạo lực gia đình --

00:38

or, on the streetsđường phố of SyriaSyria todayhôm nay,

7

22393

2916

hay, bắt gặp xe tăng và súng ống,

00:41

facingđối diện tanksxe tăng and shrapnelshrapnel,

8

25309

2551

như những gì đang xảy ra
trên đường phố Syria gần đây,

00:43

what's the mostphần lớn effectivecó hiệu lực thing to do?

9

27860

3347

thì giải pháp hiệu quả nhất là gì?

00:47

FightChiến đấu back? Give in?

10

31207

2598

Chống trả ? Đầu hàng ?

00:49

Use more forcelực lượng?

11

33805

3341

Hay sử dụng bạo lực gay gắt hơn ?

00:53

This questioncâu hỏi: "How do I dealthỏa thuận with a bullykẻ bắt nạt

12

37176

3962

Câu hỏi: "Làm thế nào
để chống lại một kẻ ức hiếp

00:57

withoutkhông có becomingtrở thành a thugdu côn in returntrở về?"

13

41138

3750

mà không trở thành kẻ bạo hành ?"

01:00

has been with me ever sincekể từ I was a childđứa trẻ.

14

44888

3016

đã ám ảnh tôi từ khi còn nhỏ.

01:03

I remembernhớ lại I was about 13,

15

47904

2551

Tôi nhớ khi 13 tuổi,

01:06

glueddán to a grainycó hạt blackđen and whitetrắng televisiontivi in my parents'cha mẹ livingsống roomphòng

16

50455

4986

tôi đã dán mắt vào chiếc TV đen trắng
trong phòng khách

01:11

as SovietLiên Xô tanksxe tăng rolledcán into BudapestBudapest,

17

55441

4265

xem xe tăng của quân Liên Xô
tiến vào Budapest,

01:15

and kidstrẻ em not much olderlớn hơn than me

18

59706

2799

và những đứa trẻ cũng trạc tuổi tôi

01:18

were throwingném themselvesbản thân họ at the tanksxe tăng

19

62505

2501

đang xông thẳng vào xe tăng

01:20

and gettingnhận được mownmown down.

20

65006

2168

và bị xe chèn qua.

01:23

And I rushedvội vàng upstairstầng trên and startedbắt đầu packingđóng gói my suitcaseva li.

21

67174

3801

Tôi đã chạy lên lầu,
xếp quần áo vào vali.

01:26

And my mothermẹ cameđã đến up and said, "What on EarthTrái đất are you doing?"

22

70975

2714

Mẹ tôi lại gần và hỏi:
"Con đang làm cái quái gì thế?"

01:29

And I said, "I'm going to BudapestBudapest."

23

73689

2282

Và tôi nói: "Con sẽ đi Budapest."

01:31

And she said, "What on EarthTrái đất for?"

24

75971

2634

Mẹ lại hỏi: "Để làm gì mới được chứ?"

01:34

And I said, "KidsTrẻ em are gettingnhận được killedbị giết there.

25

78605

2049

Tôi trả lời: "Trẻ em ở đó
đang bị giết hại.

01:36

There's something terriblekhủng khiếp happeningxảy ra."

26

80654

1852

Ắt hẳn có chuyện gì tệ hại
đang xảy ra."

01:38

And she said, "Don't be so sillyngớ ngẩn."

27

82506

2017

Và mẹ nói: "Đồ ngốc."

01:40

And I startedbắt đầu to crykhóc.

28

84523

2600

Tôi bật khóc.

01:43

And she got it, she said,

29

87123

2215

Mẹ hiểu ra và nói rằng:

01:45

"Okay, I see it's seriousnghiêm trọng.

30

89338

1767

"Được rồi, xem ra
chuyện có vẻ nghiêm trong.

01:47

You're much too youngtrẻ to help.

31

91105

2834

Nhưng con còn quá bé,
chưa thể giúp họ được.

01:49

You need trainingđào tạo. I'll help you.

32

93939

2635

Con cần được dạy dỗ bài bản trước đã.
Mẹ sẽ giúp con.

01:52

But just unpackgiải nén your suitcaseva li."

33

96574

2165

Nhưng cứ dỡ đồ ra đã."

01:54

And so I got some trainingđào tạo

34

98739

3566

Và tôi bắt đầu học

01:58

and wentđã đi and workedđã làm việc in AfricaAfrica duringsuốt trong mostphần lớn of my 20s.

35

102305

3933

rồi đến làm việc ở Châu Phi
trong suốt những năm của độ tuổi 20.

02:02

But I realizedthực hiện that what I really neededcần to know

36

106238

3701

Nhưng tôi nhận ra rằng
những gì tôi thực sự muốn biết

02:05

I couldn'tkhông thể get from trainingđào tạo coursescác khóa học.

37

109939

2399

lại không thể học được
qua trường lớp.

02:08

I wanted to understandhiểu không

38

112338

2186

Tôi chỉ muốn hiểu

02:10

how violencebạo lực, how oppressionáp bức, workscông trinh.

39

114524

4450

bạo lực, và sự bóc lột,
diễn ra như thế nào.

02:14

And what I've discoveredphát hiện ra sincekể từ is this:

40

118974

4948

Và tôi phát hiện ra rằng:

02:19

BulliesBắt nạt use violencebạo lực in threesố ba wayscách.

41

123922

4066

Bọn áp bức sử dụng bạo lực
theo ba cách:

02:23

They use politicalchính trị violencebạo lực to intimidatedọa nạt,

42

127988

5303

Dùng bạo lực chính trị để uy hiếp,

02:29

physicalvật lý violencebạo lực to terrorizekhủng bố

43

133291

5414

dùng vũ lực để chiếm đóng lãnh thổ,

02:34

and mentaltâm thần or emotionalđa cảm violencebạo lực to underminephá hoại.

44

138705

7524

và dùng bạo lực tinh thần
để làm nhụt chí.

02:42

And only very rarelyhiếm khi in very fewvài casescác trường hợp

45

146229

3227

Và trong rất ít trường hợp

02:45

does it work to use more violencebạo lực.

46

149456

3516

bạo lực có thể trị được bạo lực.

02:48

NelsonNelson MandelaMandela wentđã đi to jailnhà giam believingtin tưởng in violencebạo lực,

47

152972

6209

Nelson Mandela vào tù
vì tin vào sức mạnh của bạo lực,

02:55

and 27 yearsnăm latermột lát sau

48

159181

2024

27 năm sau,

02:57

he and his colleaguesđồng nghiệp

49

161205

1983

ông và cộng sự của mình,

02:59

had slowlychậm rãi and carefullycẩn thận

50

163188

1985

đã dần dần mài giũa được

03:01

honedmài the skillskỹ năng, the incredibleđáng kinh ngạc skillskỹ năng, that they neededcần

51

165173

4966

kỹ năng cần có,
đáng kinh ngạc,

03:06

to turnxoay one of the mostphần lớn viciousluẩn quẩn governmentscác chính phủ the worldthế giới has knownnổi tiếng

52

170139

4200

để biến một trong những chính phủ
tàn ác nhất trên thế giới

03:10

into a democracydân chủ.

53

174339

1866

thành chính quyền dân chủ.

03:12

And they did it in a totaltoàn bộ devotioncống hiến to non-violencekhông bạo lực.

54

176205

4732

Và họ đã làm điều đó
mà hoàn toàn không dùng tới bạo lực.

03:16

They realizedthực hiện that usingsử dụng forcelực lượng againstchống lại forcelực lượng

55

180937

7167

Họ nhận ra rằng
dùng bạo lực chống lại bạo lực

03:24

doesn't work.

56

188104

5196

không hề hiệu quả.

03:29

So what does work?

57

193300

2193

Thế điều gì mới có hiệu quả?

03:31

Over time I've collectedthu thập about a half-dozennửa tá methodsphương pháp

58

195493

3469

Qua nhiều năm, tôi đã thu thập được
6 cách hiệu quả --

03:34

that do work -- of coursekhóa học there are manynhiều more --

59

198962

1833

tất nhiên
còn rất nhiều cách khác --

03:36

that do work and that are effectivecó hiệu lực.

60

200795

2346

cũng đem lại hiệu quả cao.

03:39

And the first is

61

203141

1367

Cách đầu tiên là

03:40

that the changethay đổi that has to take placeđịa điểm

62

204508

2518

thay đổi phải bắt đầu từ

03:42

has to take placeđịa điểm here, insidephía trong me.

63

207026

4465

phải bắt đầu từ đây, từ bên trong.

03:47

It's my responsephản ứng, my attitudeThái độ, to oppressionáp bức

64

211491

4100

Đó là phản ứng, thái độ
trước sự đàn áp

03:51

that I've got controlđiều khiển over,

65

215591

2851

tôi đã kiềm chế được,

03:54

and that I can do something about.

66

218442

2300

và tôi có thể thay đổi nó.

03:56

And what I need to developphát triển, xây dựng is self-knowledgetự kiến thức to do that.

67

220742

4183

Tôi cần rèn giũa nhận thức của mình.

04:00

That meanscó nghĩa I need to know how I tickđánh dấu,

68

224925

2499

Điều đó có nghĩa là
tôi cần biết cách mình suy nghĩ,

04:03

when I collapsesự sụp đổ,

69

227424

2251

khi nào mình gục ngã,

04:05

where my formidableghê gớm pointsđiểm are,

70

229675

4334

khi nào tôi sợ,

04:09

where my weakeryếu pointsđiểm are.

71

234009

2498

điểm yếu của mình ở đâu.

04:12

When do I give in?

72

236507

1468

Khi nào mình đầu hàng?

04:13

What will I standđứng up for?

73

237975

5263

Mình chiến đấu vì điều gì?

04:19

And meditationthiền định or self-inspectiontự kiểm tra

74

243238

5139

Tự xem xét lại bản thân
là một trong nhiều cách

04:24

is one of the wayscách -- again it's not the only one --

75

248377

2534

đó không phải là cách duy nhất

04:26

it's one of the wayscách

76

250911

1118

mà là một trong số nhiều cách

04:27

of gainingđạt được this kindloại of innerbên trong powerquyền lực.

77

252029

4117

để có được sức mạnh nội tâm này.

04:32

And my heroinenữ anh hùng here -- like Satish'sSatish của --

78

256146

2482

Và người anh hùng của tôi
-- hay của Satish --

04:34

is AungAung SanSan SuuSuu KyiKyi in BurmaMiến điện.

79

258628

3033

là Aung San Suu Kyi ở Burma.

04:37

She was leadingdẫn đầu a groupnhóm of studentssinh viên

80

261661

3633

Bà ấy đã dẫn đầu
một nhóm học sinh

04:41

on a protestkháng nghị in the streetsđường phố of RangoonRangoon.

81

265294

2400

biểu tình trên đường phố ở Rangoon.

04:43

They cameđã đến around a cornergóc facedphải đối mặt with a rowhàng of machinemáy móc gunssúng.

82

267694

4183

Họ đứng ở góc phố,
đối mặt với một hàng súng máy.

04:47

And she realizedthực hiện straightthẳng away

83

271877

1167

Và Aung San Suu Kyi
đã nhanh chóng nhận ra rằng

04:48

that the soldiersbinh lính with theirhọ fingersngón tay shakinglắc on the triggersgây nên

84

273044

3918

ngón tay đặt trên cò súng
của những người lính đang run rẩy

04:52

were more scaredsợ hãi than the studentsinh viên protestersngười biểu tình behindphía sau her.

85

276962

5698

họ đang sợ hãi hơn cả
những sinh viên biểu tình sau lưng bà.

04:58

But she told the studentssinh viên to sitngồi down.

86

282660

2705

Nhưng bà đã bảo
đám sinh viên ngồi xuống.

05:01

And she walkedđi bộ forwardphía trước with suchnhư là calmđiềm tĩnh and suchnhư là claritytrong trẻo

87

285365

7296

Và với vẻ bình tĩnh và dứt khoát,
bà tiến về phía trước

05:08

and suchnhư là totaltoàn bộ lackthiếu sót of fearnỗi sợ

88

292661

3450

hoàn toàn không sợ hãi

05:12

that she could walkđi bộ right up to the first gunsúng,

89

296111

4100

bà tiến thẳng tới
trước khẩu súng đầu tiên,

05:16

put her handtay on it and lowerthấp hơn it.

90

300211

4076

đặt tay lên khẩu súng
và hạ thấp nó xuống.

05:24

And no one got killedbị giết.

91

308564

3518

Và đã không có đổ máu.

05:27

So that's what the masterylàm chủ of fearnỗi sợ can do --

92

312097

3942

Đó là những gì mà một người
làm chủ nỗi sợ có thể làm được

05:31

not only facedphải đối mặt with machinemáy móc gunssúng,

93

316039

2301

không chỉ là việc
đối mặt với ống súng,

05:34

but if you meetgặp a knifedao fightchiến đấu in the streetđường phố.

94

318340

4166

mà còn có thể là một cuộc chiến dao găm
trên đường phố.

05:38

But we have to practicethực hành.

95

322506

2365

Chúng ta phải rèn luyện kỹ năng này.

05:40

So what about our fearnỗi sợ?

96

324871

1901

Vậy còn nỗi sợ hãi của chúng ta
thì sao?

05:42

I have a little mantrathần chú.

97

326772

4954

Tôi có một cách hay dùng.

05:47

My fearnỗi sợ growsmọc fatmập

98

331726

3441

Nỗi sợ của tôi lớn dần

05:51

on the energynăng lượng I feednuôi it.

99

335167

2217

nhờ năng lượng
mà tôi dành cho nó.

05:53

And if it growsmọc very biglớn

100

337384

2287

Và nếu nó trở nên quá lớn

05:55

it probablycó lẽ happensxảy ra.

101

339671

2362

thì tôi sẽ dùng tới nó.

05:57

So we all know the threesố ba o'clockgiờ in the morningbuổi sáng syndromehội chứng,

102

342033

4435

Chắc tất cả mọi người đều biết
hội chứng 3 giờ sáng

06:02

when something you've been worryinglo lắng about wakesthức dậy you up --

103

346468

2716

nghĩa là khi ta có chuyện lo lắng,
nó sẽ khiến bạn tỉnh giấc

06:05

I see a lot of people --

104

349184

2390

tôi đã thấy nhiều người
mắc hội chứng này

06:07

and for an hourgiờ you tossquăng and turnxoay,

105

351574

3610

trong vòng một tiếng
quay ngang quay ngửa

06:11

it getsđược worsetệ hơn and worsetệ hơn,

106

355184

1678

hội chứng sẽ trở nên tệ hơn

06:12

and by fourbốn o'clockgiờ you're pinnedpinned to the pillowgối

107

356862

3122

và tới lúc 4 giờ
bạn sẽ vùi mình vào gối

06:15

by a monsterquái vật this biglớn.

108

359984

2203

như thế này.

06:18

The only thing to do

109

362187

1934

Điều duy nhất có thể làm

06:20

is to get up, make a cuptách of teatrà

110

364121

1834

là thức dậy, uống một tách trà

06:21

and sitngồi down with the fearnỗi sợ like a childđứa trẻ besidebên cạnh you.

111

365955

5316

và ngồi xuống cùng với nỗi sợ
mà bạn coi là một đứa trẻ con.

06:27

You're the adultngười lớn.

112

371271

2481

Bạn là người lớn.

06:29

The fearnỗi sợ is the childđứa trẻ.

113

373752

1887

Và nỗi sợ chỉ là một đứa bé.

06:31

And you talk to the fearnỗi sợ

114

375639

1445

Bạn sẽ nói chuyện với nó

06:32

and you askhỏi it what it wants, what it needsnhu cầu.

115

377084

3186

và hỏi rằng nó muốn gì,
hay cần gì.

06:36

How can this be madethực hiện better?

116

380270

4617

Làm thế nào
để nó thấy thoải mái hơn?

06:40

How can the childđứa trẻ feel strongermạnh mẽ hơn?

117

384887

1750

Để đứa bé trở nên mạnh mẽ hơn?

06:42

And you make a plankế hoạch.

118

386637

1449

Rồi bạn hãy lên kế hoạch.

06:43

And you say, "Okay, now we're going back to sleepngủ.

119

388086

2005

Hãy nói rằng, "Được rồi,
giờ chúng ta sẽ đi ngủ tiếp.

06:45

Half-pastMột nửa quá khứ sevenbảy, we're gettingnhận được up and that's what we're going to do."

120

390091

3767

Và chúng ta sẽ thức dậy lúc 7h30."

06:49

I had one of these 3 a.m. episodestập phim on SundayChủ Nhật --

121

393858

5732

Tôi đã trải nghiệm
hội chứng này hôm Chủ nhật

06:55

paralyzedtê liệt with fearnỗi sợ at comingđang đến to talk to you.

122

399606

3985

khi thấy sợ hãi việc tới nói chuyện
với mọi người hôm nay.

06:59

(LaughterTiếng cười)

123

403591

1998

(tiếng cười)

07:01

So I did the thing.

124

405589

1507

Và tôi đã làm điều đó.

07:02

I got up, madethực hiện the cuptách of teatrà, satngồi down with it, did it all

125

407096

4129

Tôi tỉnh dậy, uống một tách trà,
ngồi nói chuyện với nỗi sợ hãi

07:07

and I'm here -- still partlytừng phần paralyzedtê liệt, but I'm here.

126

411225

4156

và giờ thì tôi đang ở đây,
tuy có phần sợ hãi, nhưng vẫn đứng đây.

07:11

(ApplauseVỗ tay)

127

415381

4399

(tiếng vỗ tay)

07:15

So that's fearnỗi sợ. What about angerSự phẫn nộ?

128

419780

2516

Đó là sự sợ hãi.
Còn sự tức giận thì sao?

07:18

WhereverBất cứ nơi nào there is injusticebất công there's angerSự phẫn nộ.

129

422296

4402

Nơi nào không có sự công bằng
ắt sẽ có sự tức giận.

07:22

But angerSự phẫn nộ is like gasolinexăng,

130

426698

2848

Nhưng sự tức giận
giống như xăng dầu vậy,

07:25

and if you sprayXịt nước it around and somebodycó ai lightsđèn a matchtrận đấu,

131

429546

3454

nếu bạn xịt nó quanh mình
và ai đó đánh một que diêm,

07:28

you've got an infernođịa ngục.

132

433000

2000

thì cả người bạn sẽ bị bốc cháy.

07:30

But angerSự phẫn nộ as an engineđộng cơ -- in an engineđộng cơ -- is powerfulquyền lực.

133

435000

5117

Nhưng sự tức giận cũng là
một loại động cơ - một động cơ rất khỏe

07:36

If we can put our angerSự phẫn nộ insidephía trong an engineđộng cơ,

134

440117

4166

Nếu ta có thể biến thứ xăng đó
thành động cơ

07:40

it can drivelái xe us forwardphía trước,

135

444283

1783

nó có thể giúp ta
tiến xa về phía trước,

07:41

it can get us throughxuyên qua the dreadfulghê gớm momentskhoảnh khắc

136

446066

2988

nó có thể giúp ta vượt qua những
khoảnh khắc khủng khiếp

07:44

and it can give us realthực innerbên trong powerquyền lực.

137

449054

3963

và trao cho ta
nguồn sức mạnh nội tại.

07:48

And I learnedđã học this in my work

138

453017

3118

Đó là điều tôi đã học được

07:52

with nuclearNguyên tử weaponvũ khí policy-makershoạch.

139

456135

2264

từ một công trình của mình, hợp tác với
các nhà lập sách năng lượng nguyên tử.

07:54

Because at the beginningbắt đầu I was so outragedgiận dữ

140

458399

2719

Bởi ban đầu tôi đã quá bất bình

07:57

at the dangersnguy hiểm they were exposinglộ us to

141

461118

3316

với những mối nguy hiểm
mà họ khiến chúng tôi gặp phải,

08:00

that I just wanted to arguetranh luận and blamekhiển trách and make them wrongsai rồi.

142

464434

5134

bất bình tới nỗi tôi chỉ muốn tranh cãi,
đổ lỗi, và chứng minh rằng họ đã sai.

08:05

TotallyHoàn toàn ineffectivekhông hiệu quả.

143

469568

2533

Nhưng cách đó hoàn toàn công cốc.

08:08

In ordergọi món to developphát triển, xây dựng a dialogueđối thoại for changethay đổi

144

472101

3749

Để phát triển một cuộc đối thoại
đòi hỏi sự thay đổi đạt được hiệu quả

08:11

we have to dealthỏa thuận with our angerSự phẫn nộ.

145

475850

2073

chúng ta cần kiểm soát
sự tức giận của bản thân.

08:13

It's okay to be angrybực bội with the thing --

146

477923

4677

Hoàn toàn bình thường
khi tức giận với những thứ như

08:18

the nuclearNguyên tử weaponsvũ khí in this casetrường hợp --

147

482600

2100

vũ khí nguyên tử
trong trường hợp của tôi,

08:20

but it is hopelessvô vọng to be angrybực bội with the people.

148

484700

3851

nhưng tức giận với người khác
là vô nghĩa.

08:24

They are humanNhân loại beingschúng sanh just like us.

149

488551

2615

Họ cũng chỉ là
con người như chúng ta.

08:27

And they're doing what they think is besttốt.

150

491166

2651

Và làm những gì
mà họ cho là tốt nhất.

08:29

And that's the basisnền tảng on whichmà we have to talk with them.

151

493817

3983

Đó là nền tảng
để ta trò chuyện với họ.

08:33

So that's the thirdthứ ba one, angerSự phẫn nộ.

152

497800

2917

Sự tức giận chính là cách thứ ba.

08:36

And it bringsmang lại me to the cruxđiểm then chốt

153

500717

1400

Nó trao cho tôi chìa khóa

08:38

of what's going on, or what I perceivecảm nhận as going on,

154

502117

3234

về vấn đề gì đang xảy ra, hay giúp tôi
nhận thức được chuyện đang xảy ra

08:41

in the worldthế giới todayhôm nay,

155

505351

1065

trên thế giới ngày hôm nay,

08:42

whichmà is that last centurythế kỷ was top-downtừ trên xuống powerquyền lực.

156

506416

4018

đó là điều cần thiết ở thế kỷ này.

08:46

It was still governmentscác chính phủ tellingnói people what to do.

157

510434

4265

Con người từng phải làm theo những gì
mà chính phủ ra lệnh.

08:50

This centurythế kỷ there's a shiftsự thay đổi.

158

514699

2035

Còn ở thế kỷ này,
mọi việc đã khác.

08:52

It's bottom-uptừ dưới lên or grassrootscơ sở powerquyền lực.

159

516734

3883

Người dân có sức mạnh
gây ảnh hưởng với chính phủ.

08:56

It's like mushroomsnấm comingđang đến throughxuyên qua concretebê tông.

160

520617

3216

Giống như việc
nấm mọc lên từ bê tông.

08:59

It's people joininggia nhập up with people, as BundyBundy just said, milesdặm away

161

523833

6681

Giống như Bundy đã nói, người dân
giờ đây từ ngàn dặm cách xa nhau

09:06

to bringmang đến about changethay đổi.

162

530514

2273

đã hội tụ lại
và tạo nên những thay đổi.

09:08

And PeaceHòa bình DirectTrực tiếp spottedphát hiện quitekhá earlysớm on

163

532787

4266

Tổ chức Peace Direct
đã sớm chỉ ra rằng

09:12

that localđịa phương people in areaskhu vực of very hotnóng bức conflictcuộc xung đột

164

537053

3551

những người sống ở vùng
hay có xung đột

09:16

know what to do.

165

540604

2436

thường biết họ phải làm gì.

09:18

They know besttốt what to do.

166

543040

2216

Họ biết những điều gì
là tốt nhất.

09:21

So PeaceHòa bình DirectTrực tiếp getsđược behindphía sau them to do that.

167

545256

3282

Vì thế Peace Direct
chỉ đứng phía sau để giúp đỡ họ.

09:24

And the kindloại of thing they're doing

168

548538

2199

Và những gì mà họ đang làm

09:26

is demobilizingchấm militiasdân quân,

169

550737

3168

là giúp binh lính giải ngũ,

09:29

rebuildingxây dựng lại economiesnền kinh tế,

170

553905

2603

tái xây dựng các nền kinh tế,

09:32

resettlingtái định cư refugeesnhững người tị nạn,

171

556508

2350

và giúp những người di tản
tái định cư,

09:34

even liberatinggiải phóng childđứa trẻ soldiersbinh lính.

172

558858

5501

hay thậm chí giải phóng những binh lính
vẫn còn là trẻ con.

09:40

And they have to riskrủi ro theirhọ livescuộc sống almosthầu hết everymỗi day

173

564359

2866

Họ phải cược cả mạng sống của mình
mỗi ngày

09:43

to do this.

174

567225

3219

để làm vậy.

09:46

And what they'vehọ đã realizedthực hiện

175

570444

3814

Và họ nhận ra rằng

09:50

is that usingsử dụng violencebạo lực in the situationstình huống they operatevận hành in

176

574258

4933

sử dụng bạo lực
trong những trường hợp trên

09:55

is not only lessít hơn humanenhân đạo,

177

579191

4519

không chỉ là phi nhân đạo,

09:59

but it's lessít hơn effectivecó hiệu lực

178

583710

2135

mà còn không hiệu quả

10:01

than usingsử dụng methodsphương pháp that connectkết nối people with people, that rebuildxây dựng lại.

179

585845

6531

bằng những phương pháp
kết nối con người lại với nhau.

10:08

And I think that the U.S. militaryquân đội

180

592376

3932

Và tôi nghĩ rằng quân đội Hoa Kỳ

10:12

is finallycuối cùng beginningbắt đầu to get this.

181

596308

6880

cuối cùng cũng bắt đầu
hiểu được điều này.

10:19

Up to now theirhọ counter-terrorismchống khủng bố policychính sách

182

603188

2709

Cho tới ngày nay,
chính sách chống khủng bố của Hoa Kỳ

10:21

has been to killgiết chết insurgentsquân nổi dậy at almosthầu hết any costGiá cả,

183

605897

4833

đã dùng mọi cách
để giết chết những kẻ gây rối,

10:26

and if civiliansdân thường get in the way,

184

610730

3203

và nếu người dân nhìn nhận
chính sách đó theo hướng này,

10:29

that's writtenbằng văn bản as "collateraltài sản thế chấp damagehư hại."

185

613933

4266

thì việc này sẽ được coi là
"sự thiệt hại bên lề".

10:34

And this is so infuriatinginfuriating and humiliatinglàm nhục

186

618199

6733

Và sự thiệt hại này
khiến người dân Afghanistan

10:40

for the populationdân số of AfghanistanAfghanistan,

187

624932

2350

cảm thấy nhục nhã và tức giận,

10:43

that it makeslàm cho the recruitmenttuyển dụng for al-QaedaAl-Qaeda very easydễ dàng,

188

627282

4348

giúp tổ chức khủng bố Al-Qaeda
gia tăng lực lượng,

10:47

when people are so disgusteddisgusted by, for examplethí dụ,

189

631630

3170

ví dụ như khi
người dân cảm thấy ghê tởm

10:50

the burningđốt of the KoranKinh Koran.

190

634800

2379

với tục thiêu chết của đạo Hồi.

10:53

So the trainingđào tạo of the troopsbinh lính has to changethay đổi.

191

637179

3001

Thế nên phải thay đổi
việc huấn luyện quân đội.

10:56

And I think there are signsdấu hiệu that it is beginningbắt đầu to changethay đổi.

192

640180

5108

Thiết nghĩ đã có những dấu hiệu
cho thấy sự việc đang bắt đầu thay đổi.

11:01

The BritishNgười Anh militaryquân đội have always been much better at this.

193

645288

2784

Về mặt này, quân đội Anh
luôn làm tốt hơn cả.

11:03

But there is one magnificenttráng lệ examplethí dụ for them to take theirhọ cuegợi ý from,

194

648072

5682

Nhưng có một ví dụ điển hình
khiến họ làm vậy,

11:09

and that's a brilliantrực rỡ U.S. lieutenantTrung úy colonelĐại tá

195

653754

3168

đó là một đại tá xuất sắc người Mỹ

11:12

calledgọi là ChrisChris HughesHughes.

196

656922

1665

có tên là Chris Hughes.

11:14

And he was leadingdẫn đầu his menđàn ông down the streetsđường phố of NajafNajaf --

197

658587

4217

Ông ấy đã dẫn đội quân của mình
xuống những con phố ở Najaf,

11:18

in IraqIraq actuallythực ra --

198

662804

2168

tại Irắc.

11:20

and suddenlyđột ngột people were pouringđổ out of the housesnhà ở on eitherhoặc sidebên of the roadđường,

199

664972

5033

Và đột nhiên người dân
từ trong các ngôi nhà đổ ra hai bên đường.

11:25

screamingla hét, yellingla hét, furiouslygiận dữ angrybực bội,

200

670005

4598

Họ la hét với vẻ tức giận tột độ,

11:30

and surroundedĐược bao quanh these very youngtrẻ troopsbinh lính who were completelyhoàn toàn terrifiedsợ,

201

674603

4468

bao vây những người lính trẻ,
những con người đang vô cùng hoảng sợ.

11:34

didn't know what was going on, couldn'tkhông thể speaknói ArabicTiếng ả Rập.

202

679071

2500

không biết chuyện gì đang diễn ra,
bởi họ không biết nói tiếng Ả rập.

11:37

And ChrisChris HughesHughes strodestrode into the middleở giữa of the throngthrong

203

681571

4250

Và Chris Hughels
đã bước vào giữa đám đông

11:41

with his weaponvũ khí aboveở trên his headcái đầu, pointingchỉ at the groundđất,

204

685821

3869

với vũ khí giơ cao trên đầu,
mũi súng hướng xuống đất,

11:45

and he said, "KneelQuỳ xuống."

205

689690

1698

và ông nói, "Tất cả quỳ xuống."

11:47

And these hugekhổng lồ soldiersbinh lính

206

691388

2800

Cả đội quân hùng hậu

11:50

with theirhọ backpacksba lô and theirhọ bodythân hình armoráo giáp,

207

694188

2633

đeo ba lô và vũ khí đầy mình

11:52

wobbledwobbled to the groundđất.

208

696821

4474

lần lượt quỳ gối xuống mặt đất.

11:57

And completehoàn thành silencekhoảng lặng fellrơi.

209

701295

6085

Một sự tĩnh lặng hoàn toàn.

12:03

And after about two minutesphút,

210

707380

2558

Hai phút sau,

12:05

everybodymọi người moveddi chuyển asidequa một bên and wentđã đi home.

211

709938

4276

người dân bỏ đi
và trở về nhà.

12:10

Now that to me is wisdomsự khôn ngoan in actionhoạt động.

212

714214

5482

Với tôi, đó là
một hành động khôn ngoan.

12:15

In the momentchốc lát, that's what he did.

213

719696

4166

Cái cách mà ông ấy làm
tại thời khắc đó.

12:19

And it's happeningxảy ra everywheremọi nơi now.

214

723862

5762

Và nó đang diễn ra ở mọi nơi.

12:25

You don't believe me?

215

729624

1909

Các bạn không tin lời tôi nói ư ?

12:27

Have you askedyêu cầu yourselveschính mình

216

731533

3659

Vậy bạn đã bao giờ tự hỏi mình

12:31

why and how so manynhiều dictatorshipschế độ độc tài have collapsedsụp đổ

217

735192

4440

tại sao và làm như thế nào
các chế độ độc tài lại sụp đổ

12:35

over the last 30 yearsnăm?

218

739632

3351

trong hơn 30 năm qua chưa ?

12:38

DictatorshipsChế độ độc tài in CzechoslovakiaTiệp Khắc, EastĐông GermanyĐức,

219

742983

5067

Tại Czechoslovakia, Đông Đức,

12:43

EstoniaEstonia, LatviaLatvia, LithuaniaLithuania,

220

748050

4215

Estonia, Latvia, Lithuania,

12:48

MaliMali, MadagascarMadagascar,

221

752265

2886

Mali, Madagascar,

12:51

PolandBa Lan, the PhilippinesPhilippines,

222

755151

3782

Phần Lan, Philipin,

12:54

SerbiaSerbia, SloveniaSlovenia, I could go on,

223

758933

5083

Serbia, Slovenia,
nhiều nơi khác nữa,

12:59

and now TunisiaTunisia and EgyptAi Cập.

224

764016

4590

và hiện tại là Tunisia và Ai Cập.

13:04

And this hasn'tđã không just happenedđã xảy ra.

225

768606

4050

Sự việc không xảy ra ngẫu nhiên.

13:08

A lot of it is dueđến hạn to a booksách

226

772656

3151

Tại rất nhiều nơi
đều bắt đầu từ một cuốn sách

13:11

writtenbằng văn bản by an 80-year-old-tuổi man in BostonBoston, GeneGene SharpSắc nét.

227

775807

4465

được viết bởi một người đàn ông 80 tuổi
sống tại Boston có tên là Gene Sharp.

13:16

He wroteđã viết a booksách calledgọi là "From DictatorshipChế độ độc tài to DemocracyDân chủ"

228

780272

4017

Cuốn sách có tên là
"Từ độc tài tới nền dân chủ"

13:20

with 81 methodologiesphương pháp for non-violentkhông bạo lực resistancesức đề kháng.

229

784289

5396

với 82 phương pháp phản kháng
phi bạo lực.

13:25

And it's been translateddịch into 26 languagesngôn ngữ.

230

789685

2087

Cuốn sách đã được dịch ra
26 thứ tiếng

13:27

It's flownbay around the worldthế giới.

231

791772

2084

trên toàn thế giới.

13:29

And it's beingđang used by youngtrẻ people and olderlớn hơn people everywheremọi nơi,

232

793856

7187

Và nhiều người trẻ cũng như già
ở khắp mọi nơi đều đang đọc nó,

13:36

because it workscông trinh and it's effectivecó hiệu lực.

233

801043

5422

bởi vì những phương pháp được đưa ra
đều rất hiệu quả.

13:42

So this is what givesđưa ra me hopemong --

234

806465

4558

Chính điều này
đã khiến tôi hy vọng

13:46

not just hopemong, this is what makeslàm cho me feel very positivetích cực right now.

235

811023

3753

không chỉ là hy vọng,
mà còn cảm thấy lạc quan hơn.

13:50

Because finallycuối cùng humanNhân loại beingschúng sanh are gettingnhận được it.

236

814776

4016

Bởi vì cuối cùng, nhân loại
cũng đang dần hiểu ra điều đó.

13:54

We're gettingnhận được practicalthiết thực, doabledoable methodologiesphương pháp

237

818792

7618

Và chúng ta đang tiến tới sử dụng
những phương pháp hòa bình hiệu quả

14:02

to answercâu trả lời my questioncâu hỏi:

238

826410

1584

để trả lời cho câu hỏi :

14:03

How do we dealthỏa thuận with a bullykẻ bắt nạt withoutkhông có becomingtrở thành a thugdu côn?

239

827994

6302

Làm thế nào để giải quyết bạo lực
mà không trở thành kẻ bạo lực?

14:10

We're usingsử dụng the kindloại of skillskỹ năng that I've outlinedvạch ra:

240

834296

4410

Đó chính là sử dụng các kỹ năng
mà tôi đã nhắc tới: sức mạnh nội tại

14:14

innerbên trong powerquyền lực -- the developmentphát triển of innerbên trong powerquyền lực -- throughxuyên qua self-knowledgetự kiến thức,

241

838706

3718

sự phát triển của sức mạnh đó
qua việc nhận thức được bản thân,

14:18

recognizingcông nhận and workingđang làm việc with our fearnỗi sợ,

242

842424

3566

nhìn nhận và chấp nhận
nỗi sợ hãi của bản thân,

14:21

usingsử dụng angerSự phẫn nộ as a fuelnhiên liệu,

243

845990

3518

sử dụng sự tức giận
làm nhiên liệu,

14:25

cooperatinghợp tác with othersKhác,

244

849508

2565

kết nối với mọi người,

14:27

bandingdải togethercùng với nhau with othersKhác,

245

852073

1935

tập hợp mọi người lại với nhau,

14:29

couragelòng can đảm,

246

854008

2182

sự dũng cảm,

14:32

and mostphần lớn importantlyquan trọng, commitmentcam kết to activeđang hoạt động non-violencekhông bạo lực.

247

856190

6969

và trên hết,
sự cam kết với phi bạo lực.

14:39

Now I don't just believe in non-violencekhông bạo lực.

248

863159

4114

Lúc này đây, tôi không chỉ
tin vào phi bạo lực.

14:43

I don't have to believe in it.

249

867273

2935

Tôi không phải tin vào nó.

14:46

I see evidencechứng cớ everywheremọi nơi of how it workscông trinh.

250

870208

3550

Mà còn thấy những bằng chứng
chứng minh nó hiệu quả ở khắp mọi nơi.

14:49

And I see that we, ordinarybình thường people,

251

873758

6050

Tôi thấy chúng ta,
những người bình thường,

14:55

can do what AungAung SanSan SuuSuu KyiKyi and GhandiGandhi and MandelaMandela did.

252

879808

6318

đều có thể làm những gì
mà Aung San Suu Kyi, Ghandi,

15:02

We can bringmang đến to an endkết thúc

253

886126

2723

và Mandela đã làm.
Chúng ta có thể chấm dứt

15:04

the bloodiestđẫm máu nhất centurythế kỷ that humanitynhân loại has ever knownnổi tiếng.

254

888849

4999

thế kỉ đẫm máu nhất
mà nhân loại từng biết tới.

15:09

And we can organizetổ chức to overcomevượt qua oppressionáp bức

255

893848

7941

Và chúng ta có thể
vượt qua sự đàn áp

15:17

by openingkhai mạc our heartstrái tim

256

901789

2618

bằng việc mở rộng trái tim mình

15:20

as well as strengtheningtăng cường this incredibleđáng kinh ngạc resolvegiải quyết.

257

904407

5850

cũng như lan truyền cách giải quyết
đáng kinh ngạc này.

15:26

And this open-heartednessmở-công is exactlychính xác what I've experiencedcó kinh nghiệm

258

910257

4600

Mở rộng trái tim chính là
những gì mà tôi đã trải nghiệm

15:30

in the entiretoàn bộ organizationcơ quan of this gatheringthu thập sincekể từ I got here yesterdayhôm qua.

259

914857

4434

trong cả tổ chức tại đây
từ lúc có mặt tại đây từ hôm qua.

15:35

Thank you.

260

919291

2121

Cám ơn vì đã lắng nghe.

15:37

(ApplauseVỗ tay)

261

921412

4569

(tiếng vỗ tay)

Translated by Nga Vũ
Reviewed by Nhu PHAM

ABOUT THE SPEAKER

Scilla Elworthy - Peace builder
Scilla Elworthy founded Oxford Research Group in 1982, to promote effective dialogue between nuclear weapons policy-makers and their opponents.

Why you should listen

When Scilla Elworthy was 13, she sat in front of her television set watching as Soviet tanks rolled into Budapest. Immediately she started packing her bags. "What are you doing?" her mother said. "I'm going to Budapest," she said. "They're doing something awful and I have to go." Years later, Elworthy is a three-time Nobel Peace Prize nominee and a recipient of the Niwano Peace Prize. In 2002 Elworthy founded Peace Direct, which supports local action against conflict, and in 1982 founded Oxford Research Group, a think-tank devoted to developing effective dialogue between nuclear weapons policy-makers and their critics. Beginning in 2005 she helped set up The Elders initiative as an adviser to Sir Richard Branson, Peter Gabriel and Archbishop Desmond Tutu.

More profile about the speaker
Scilla Elworthy | Speaker | TED.com

THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM

Scilla Elworthy: Đấu tranh theo phương pháp phi bạo lực | TED Talk | TED.com