ABOUT THE SPEAKER
Charity Wayua - Public sector researcher
IBM's Charity Wayua is a research manager in Nairobi, Kenya, where she leads the company's public sector research team.

Why you should listen

Dr. Charity Wayua creates commercially viable innovative solutions to address inefficiencies in the delivery of government services with the aim of creating an environment where businesses thrive. Wayua and her team work closely with the government and private sector to co-create various public sector solutions that make the delivery of government services to businesses more efficient and effective. The World Bank ranked Kenya the third most reformed country on its "Ease of Doing Business" ranking two years in a row, moving up 44 places in rank in just two years in part due to the work of Wayua's team.

More profile about the speaker
Charity Wayua | Speaker | TED.com
TED@IBM

Charity Wayua: A few ways to fix a government

ჩერითი ვეიუა: მთავრობის გამოსწორების რამდენიმე გზა

Filmed:
1,110,420 views

ჩერითი ვეიუამ გამოიყენა თავისი, როგორც კიბოს მკვლევარის უნარები, თითქოს უპერსპექტივო პაციენტის - მშობლიური კენიის მთავრობის განსაკურნებლად. ის გვიზიარებს გამოცდილებას, თუ როგორ დაეხმარა მთავრობას კარდინალურად გაეუმჯობესებინა ახალი ბიზნესის დაწყების პროცესი, რომელიც ეკონომიკის სიჯანსაღისა და ზრდისთვის აუცილებელი კომპონენტია და რომელმაც ისინი ახალ ინვესტიციებთან და მსოფლიო ბანკის აღიარებასთან მიიყვანა.
- Public sector researcher
IBM's Charity Wayua is a research manager in Nairobi, Kenya, where she leads the company's public sector research team. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
Growing up in Kenya,
0
1024
1842
როცა კენიაში ვიზრდებოდი,
00:14
I knew I always wanted
to study biochemistry.
1
2890
2551
ვიცოდი, რომ ყოველთვის
მინდოდა ბიოქიმიის შესწავლა.
00:19
See, I had seen the impact of the high
prevalence of diseases like malaria,
2
7088
5531
ვხედავდი ისეთი სწრაფად გავრცელებადი
დაავადებების გავლენას, როგორიცაა მალარია
00:24
and I wanted to make medicines
that would cure the sick.
3
12643
2693
და მინდოდა დამემზადებინა წამალი,
რომელიც მას განკურნავდა.
00:27
So I worked really hard,
4
15765
1385
ამიტომაც, ძალიან ბევრი ვიშრომე
00:29
got a scholarship to the United States,
where I became a cancer researcher,
5
17174
3787
და მივიღე სტიპენდია, გავემგზავრე აშშ-ში,
სადაც გავხდი კიბოს მკვლევარი
00:32
and I loved it.
6
20985
1229
და მე შემიყვარდა ეს საქმიანობა.
00:34
For someone who wants to cure diseases,
7
22612
2087
მათთვის, ვისაც დაავადებების
განკურნება სურს,
00:36
there is no higher calling.
8
24723
1711
არ არსებობს ამაზე დიდი მოწოდება.
00:39
Ten years later, I returned
to Kenya to do just that.
9
27321
3352
10 წლის შემდეგ
სწორედ ამისთვის დავბრუნდი კენიაში.
00:43
A freshly minted PhD,
10
31201
1961
"ახლადგამომცხვარი" მეცნიერებათა დოქტორი,
00:45
ready to take on this horrific illness,
11
33186
2201
მზად ვიყავი გავმკვლავებოდი
ამ საშინელ დაავადებას,
00:47
which in Kenya was almost
certainly a death sentence.
12
35411
2911
რომელიც კენიაში თითქმის
სასიკვდილო განაჩენს უდრიდა.
00:51
But instead of landing a job
in a pharmaceutical company
13
39601
2951
ნაცვლად იმისა, რომ
სამსახური ფარმაცევტულ კომპანიაში
00:54
or a hospital,
14
42576
1889
ან საავადმყოფოში დამეწყო,
00:56
I found myself drawn
to a different kind of lab,
15
44489
2372
აღმოვაჩინე, რომ სულ სხვა
სახის ლაბორატორია მიზიდავდა,
00:59
working with a different
kind of patient --
16
47366
2376
რომელიც განსხვავებული ტიპის
პაციენტთან მუშაობდა.
01:01
a patient whose illness was so serious
17
49766
2354
პაციენტთან, რომელთა დაავადება
იმდენად სერიოზული იყო,
01:04
it impacted every single
person in my country;
18
52144
2885
რომ ჩემი ქვეყნის
თითოეულ მოქალაქეზე აისახებოდა;
01:07
a patient who needed to get healthy fast.
19
55618
2340
პაციენტი, რომელსაც ესაჭიროებოდა
სწრაფი განკურნება.
01:10
That patient was my government.
20
58328
2403
ეს პაციენტი, ჩემი მთავრობა იყო.
01:14
(Laughter)
21
62126
1150
(სიცილი)
01:16
See, many of us will agree that lots
of governments are unhealthy today.
22
64102
3602
ბევრი თქვენგანი დამეთანხმება,
რომ დღეს მთავრობების უმრავლესობა ავადაა.
01:20
(Laughter)
23
68876
2083
(სიცილი)
01:22
(Applause)
24
70983
4634
(აპლოდისმენტები)
01:28
And Kenya was no exception.
25
76814
1742
არც კენია იყო გამონაკლისი.
01:30
When I returned to Kenya in 2014,
26
78975
2503
2014 წელს, როცა კენიაში დავბრუნდი
01:33
there was 17 percent youth unemployment.
27
81502
2704
ახალგაზრდების უმუშევრობა 17% იყო.
01:36
And Nairobi, the major business hub,
28
84785
2348
ნაირობი, მსხვილი ბიზნეს-ცენტრი,
01:39
was rated 177th on the quality
of living index.
29
87157
4075
ცხოვრების ხარისხის ინდექსის მიხედვით
177-ე ადგილზე იყო.
01:43
It was bad.
30
91256
1204
ძალიან ცუდი იყო.
01:46
Now, an economy is only as healthy
as the entities that make it up.
31
94270
4459
ეკონომიკა იმდენად ჯანმრთელია,
რამდენადაც მისი შემადგენელი უწყებები.
01:51
So when government --
32
99187
1150
ამდენად როცა მთავრობა,
01:52
one of its most vital entities --
33
100361
1745
მისი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ერთეული,
01:54
is weak or unhealthy,
34
102130
1438
არის სუსტი, ან არაჯანსაღი,
01:55
everyone and everything suffers.
35
103592
1983
ყველა და ყველაფერი ზარალდება.
01:58
Sometimes you might
put a Band-Aid in place
36
106522
2773
ზოგჯერ, ტკივილის დროებით შესაჩერებლად,
02:01
to try and temporarily stop the pain.
37
109319
2512
მტკივან ადგილზე
შეიძლება "პლასტირი დაიკრათ"
02:04
Maybe some of you here have participated
38
112732
1982
შეიძლება ზოგი თქვენგანი
მონაწილეობდა
02:06
in a Band-Aid operation
to an African country --
39
114738
2979
"პლასტირის დაკრობის" ოპერაციაში
აფრიკის ქვეყნებში...
02:09
setting up alternative schools,
building hospitals, digging wells --
40
117741
4482
ალტერნატიული სკოლების და საავადმყოფოების
აშენებაში, ჭების ამოთხრაში,
02:14
because governments there
either weren't or couldn't provide
41
122247
2937
რადგან ადგილობრივ მთავრობები
თავიანთ მოქალაქეებს,
02:17
the services to their citizens.
42
125208
1969
არ, ან ვერ აწვდიდნენ ამ სერვისებს.
02:19
We all know this is a temporary solution.
43
127900
2809
ეს პრობლემის დროებითი გადაწყვეტაა.
02:23
There are just some things
Band-Aids can't fix,
44
131455
2785
არსებობს რაღაც,
რასაც "პლასტირი" ვერ უშველის.
02:27
like providing an environment
where businesses feel secure
45
135027
4389
მაგალითად, ისეთი გარემოს შექმნა,
სადაც ბიზნესი თავს უსაფრთხოდ იგრძნობს
02:31
that they'll have an equal opportunity
46
139440
1811
და ექნება თანაბარი შესაძლებლობა
02:33
to be able to run and start
their businesses successfully.
47
141275
3242
დაიწყოს და წარმატებით აწარმოოს საქმე.
02:36
Or there are systems in place
48
144541
1814
ან ისეთი სისტემის არსებობა,
02:38
that would protect the private
property that they create.
49
146379
3041
რომელიც დაიცავს მათ მიერ შექმნილ
კერძო საკუთრებას.
02:41
I would argue,
50
149444
1157
გარწმუნებთ,
02:42
only government is capable of creating
these necessary conditions
51
150625
3444
რომ მხოლოდ მთავრობას შეუძლია შექმნას
აუცილებელი პირობები
02:46
for economies to thrive.
52
154093
1651
ეკონომიკის განვითარებისთვის.
02:48
Economies thrive when business are able
to quickly and easily set up shop.
53
156549
4838
ეკონომიკა ყვავის, როცა ბიზნესს შეუძლია
მარტივად და სწრაფად გახსნას მაღაზიები.
02:53
Business owners create new sources
of income for themselves,
54
161411
3372
ბიზნესმენები იქმნიან
შემოსავლის ახალ წყაროს,
02:56
new jobs get added into the economy
55
164807
2451
იქმნება ახალი სამუშაო ადგილები
02:59
and then more taxes are paid
to fund public projects.
56
167282
3564
და მეტი გადასახადით მეტი საჯარო პროექტის
დაფინანსებაა შესაძლებელი.
03:03
New business is good for everyone.
57
171504
2463
ახალ ბიზნესს ყველასთვის სიკეთე მოაქვს.
03:06
And it's such an important measure
of economic growth,
58
174415
2830
ის ეკონომიკური ზრდის
მნიშვნელოვანი საზომია.
03:09
the World Bank has a ranking called
the "Ease of Doing Business Ranking,"
59
177269
3951
მსოფლიო ბანკს აქვს რეიტინგი
სახელად: „ბიზნესის კეთების სიმარტივე“,
03:13
which measures how easy
or difficult it is to start a business
60
181244
3037
რომელიც ზომავს,
თუ რამდენად რთული ან ადვილი
03:16
in any given country.
61
184305
1597
მოცემულ ქვეყანაში ბიზნესის დაწყება.
03:17
And as you can imagine,
62
185926
1619
როგორც მიხვდით,
03:20
starting or running a business
in a country with an ailing government --
63
188404
3621
ქვეყანაში, სადაც მთავრობა არაჯანსაღია,
03:24
almost impossible.
64
192049
1449
ბიზნესის დაწყება თითქმის შეუძლებელია.
03:26
The President of Kenya knew this,
which is why in 2014,
65
194432
3724
კენიის პრეზიდენტმა ეს იცოდა
და ამიტომაც 2014 წელს
03:30
he came to our lab and asked
us to partner with him
66
198180
3369
ჩვენ ლაბორატორიაში
პარტნიორობის შემოთავაზებით მოვიდა,
03:33
to be able to help Kenya
to jump-start business growth.
67
201573
3270
მას კენიაში ბიზნესის
ნახტომისებური ზრდის მიღწევა სურდა.
03:37
He set an ambitious goal:
68
205689
1722
მან ამბიციური მიზანი დაისახა:
03:39
he wanted Kenya to be ranked top 50
in this World Bank ranking.
69
207778
4922
კენია მსოფლიო ბანკის რეიტინგში
50 საუკეთესოთა შორის უნდა მოხვედრილიყო.
03:45
In 2014 when he came,
70
213167
2077
2014-ში, როცა ის მოვიდა,
03:47
Kenya was ranked 136 out of 189 countries.
71
215268
4326
კენია 189 ქვეყნიდან 136-ე ადგილზე იყო.
03:52
We had our work cut out for us.
72
220071
2156
ჩვენთვის ზედგამოჭრილი საქმე გამოგვიჩნდა.
03:55
Fortunately, he came to the right place.
73
223592
2701
საბედნიეროდ, ის სწორ ადგილას მოვიდა.
03:58
We're not just a Band-Aid kind of team.
74
226317
2327
ჩვენ არ ვართ ჯგუფი,
რომელიც პრობლემას დროებით აგვარებს.
04:00
We're a group of computer scientists,
mathematicians, engineers
75
228668
3766
ჩვენ ვართ კომპიუტერული მეცნიერების,
მათემატიკოსების, ინჟინრების
და კიბოს მკვლევარისგან შემდგარი ჯგუფი,
04:04
and a cancer researcher,
76
232458
1937
04:06
who understood that in order
to cure the sickness
77
234419
2446
რომელსაც ესმის, რომ მთავრობისნაირი
04:08
of a system as big as government,
78
236889
2074
დიდი სისტემის განკურნებისთვის საჭიროა,
04:10
we needed to examine the whole body,
79
238987
2400
როგორც მთელი ორგანიზმის,
04:13
and then we needed to drill down
all the way from the organs,
80
241411
3087
ასევე თითოეული ორგანოს,
04:16
into the tissues,
81
244522
1333
ქსოვილის
04:17
all the way to single cells,
82
245879
1502
და უჯრედის შესწავლაც კი,
04:19
so that we could properly
make a diagnosis.
83
247405
2337
რათა შევძლოთ სათანადო დიაგნოზის დასმა.
04:22
So with our marching orders
from the President himself,
84
250762
2831
ამგვარად, თვით პრეზიდენტის დავალებით,
04:25
we embarked on the purest
of the scientific method:
85
253617
3113
ჩვენ შევუდექით წმინდა მეცნიერული
მეთოდის გამოყენებას:
04:28
collecting data --
86
256754
1175
მონაცემთა შეგროვებას.
04:29
all the data we could get our hands on --
87
257953
2087
ნებისმიერი მონაცმის,
რაზეც ხელი მიგვიწვდებოდა,
04:32
making hypotheses,
88
260064
1257
ჰიპოთეზების ჩამოყალიბებას,
04:33
creating solutions,
89
261345
1237
გადაწყვეტის გზების,
04:34
one after the other.
90
262606
1192
ერთი მეორეს მიყოლებით გამონახვას.
04:36
So we met with hundreds of individuals
who worked at government agencies,
91
264845
4035
შევხვდით სამთავრობო უწყებებში
დასაქმებულ ასობით ადამიანს,
04:40
from the tax agency, the lands
office, utilities company,
92
268904
3936
დაწყებული საგადასახადო ორგანოდან,
მიწის, კომუნალური კომპანიებით
04:44
the agency that's responsible
for registering companies,
93
272864
3468
და კომპანიების მარეგისტრირებელი
სააგენტოებით დამთავრებული.
04:48
and with each of them, we observed
them as they served customers,
94
276356
3599
თითოეულთან ერთად ვაკვირდებოდით,
თუ როგორ ემსახურებოდნენ მომხმარებლებს.
04:51
we documented their processes --
most of them were manual.
95
279979
4613
ეს პროცესები დოკუმენტურად აღვბეჭდეთ,
რაც ძირითადად ხელით გაკეთდა.
04:57
We also just went back and looked at
a lot of their previous paperwork
96
285473
3456
ასევე გადავხედეთ გასული წლების
ძალიან ბევრ დოკუმენტს.
05:00
to try and really understand;
97
288953
2168
ვცდილობდით ეს პროცესები კარგად გაგვეგო;
05:03
to try and diagnose what bodily
malfunctions had occurred
98
291145
3350
დაგვესვა დიაგნოზი, სხეულის
რომელი ნაწილის დაზიანებამ გამოიწვია
05:06
that lead to that 136th spot
on the World Bank list.
99
294519
3308
მსოფლიო ბანკის რეიტინგში 136-ე ადგილი.
05:10
What did we find?
100
298248
1303
რა აღმოვაჩინეთ?
05:11
Well, in Kenya it was taking 72 days
101
299974
4071
კენიაში ბიზნესმენს,
საკუთარი ქონების დასარეგისტრირებლად
05:16
for a business owner
to register their property,
102
304069
2944
72 დღე სჭირდებოდა.
05:19
compared to just one day in New Zealand,
103
307037
2397
ახალ ზელანდიასთან შედარებით,
სადაც 1 დღე იყო საჭირო,
05:21
which was ranked second
on the World Bank list.
104
309458
2378
რომელიც მსოფლიო ბანკის
რეიტინგში მე-2 ადგილზეა.
05:24
It took 158 days to get
a new electric connection.
105
312827
4385
158 დღე იყო საჭირო
ახალი ელექტროგაყვანილობისთვის.
05:29
In Korea it took 18 days.
106
317879
2432
კორეაში ამას 18 დღე სჭირდებოდა.
05:32
If you wanted to get a construction permit
107
320984
2053
კენიაში მშენებლობის ნებართვის მისაღებად.
05:35
so you could put up a building,
108
323061
1520
შენობის მშენებლობის დასაწყებად,
05:36
in Kenya, it was going
to take you 125 days.
109
324605
3571
საჭირო იყო 125 დღე,
05:40
In Singapore, which is ranked first,
that would only take you 26 days.
110
328200
4446
სინგაპურში, რომელიც რეიტინგით 1 ადგილზეა,
ეს წაგართმევდათ მხოლოდ 26 დღეს.
ღმერთმა ნუ ქნას, სასამართლოსთვის
მიმართვა დაგჭირვებოდათ,
05:45
God forbid you had to go to court
111
333580
2044
05:47
to get help in being able to settle
a dispute to enforce a contract,
112
335648
3887
კონტრაქტის პირობების
შესრულების უზრულველსაყოფად,
05:51
because that process alone
would take you 465 days.
113
339559
4281
რადგან მხოლოდ ეს პროცესი
წაიღებდა 465 დღეს.
05:57
And if that wasn't bad enough,
114
345065
1932
უფრო მეტიც,
06:00
you would lose 40 percent
of your claim in just fees --
115
348675
4152
ზარალის ანაზღაურებიდან 40%-ს
დახარჯავდით გადასახადებში...
06:04
legal fees, enforcement fees, court fees.
116
352851
2872
იურიდიულ, აღსრულების
და სასამართლოს მოსაკრებლებში.
06:09
Now, I know what you're thinking:
117
357108
2073
ვიცი ახლა რასაც ფიქრობთ:
06:12
for there to exist such inefficiencies
in an African country,
118
360726
3667
აფრიკულ ქვეყანაში მსგავსი
არაეფექტურობის საფუძველი
06:16
there must be corruption.
119
364417
1360
კორუფცია უნდა იყოს.
06:18
The very cells that run the show
must be corrupt to the bone.
120
366491
3476
ამ პროცესში მონაწილე ყველა "უჯრედი"
ბოლომდე კორუმპირებული უნდა იყოს.
06:22
I thought so, too, actually.
121
370972
1532
მეც სწორედ ასე ვფიქრობდი.
06:24
When we started out,
122
372984
1153
როცა ვიწყებდით,
06:26
I thought I was going to find
so much corruption,
123
374161
3488
ვფიქრობდი, რომ იმხელა
კორუფციას წავაწყდებოდი,
06:29
I was literally going to either die
or get killed in the process.
124
377673
3496
რომ ან მოვკდებოდი,
ან პროცესში მომკლავდნენ.
06:33
(Laughter)
125
381193
1543
(სიცილი)
06:36
But when we dug deeper,
126
384946
1955
თუმცა, რაც უფრო ვუღრმავდებოდით,
06:38
we didn't find corruption
in the classic sense:
127
386925
2635
ვერ ვპოულობდით კორუფციას,
მისი კლასიკური გაგებით
06:42
slimy gangsters lurking in the darkness,
128
390106
3008
სიბნელეში ჩასაფრებულ, თაღლით განგსტერებს,
06:45
waiting to grease the palms
of their friends.
129
393138
2317
მეგობრებისგან ქრთამის მომლოდინეებს.
06:48
What we found was an overwhelming
sense of helplessness.
130
396139
3986
ერთადერთი რაც ჩვენ აღმოვაჩინეთ
იყო უმწეობის დაუძლეველი გრძნობა.
06:53
Our government was sick,
131
401684
1262
ჩვენი მთავრობა ავად იყო,
06:54
because government
employees felt helpless.
132
402970
3524
რადგანაც საჯარო მოხელეები
თავს უმწეოდ გრძნობდნენ.
06:58
They felt that they were not
empowered to drive change.
133
406993
3083
ისინი ფიქრობდნენ, რომ არ შეეძლოთ
ცვლილებების განხორციელება.
07:02
And when people feel stuck and helpless,
134
410600
3636
როცა ადამიანებმა თავი უძლურად იგრძნეს,
07:06
they stop seeing their role
in a bigger system.
135
414968
2495
საკუთარი როლი დიდ სისტემაში
ვეღარ დაინახეს.
07:10
They start to think the work they do
doesn't matter in driving change.
136
418265
4469
დაიწყეს ფიქრი, რომ მათ საქმიანობას
ცვლილების დაწყებასთან კავშირი არ ჰქონდა.
07:14
And when that happens,
137
422758
1806
და როცა ასე ხდება,
07:16
things slow down,
138
424588
1593
ყველაფერი ნელდება,
07:18
fall through the cracks
139
426205
1420
ბზარებში უჩინარდება
07:19
and inefficiencies flourish.
140
427649
1766
და არაეფექტურობა ყვავის.
07:23
Now imagine with me,
141
431171
1765
ახლა ჩემთან ერთად წარმოიდგინეთ,
07:24
if you had a process
you had to go through --
142
432960
3938
რომ მსგავსი პროცესები უნდა გაიაროთ.
07:28
had no other alternative --
143
436922
1770
არ გაქვთ სხვა ალტერნატივა.
07:30
and this process was inefficient, complex
144
438716
3047
ეს პროცესი არაეფექტური, რთული
07:34
and very, very slow.
145
442461
1390
და ძალიან, ძალიან ნელია.
07:35
What would you do?
146
443875
1224
რას გააკეთებდით?
07:38
I think you might start by trying
to find somebody to outsource it to,
147
446482
3328
ვფიქრობ, გარე კონტრაქტორების
მოძიებას დაიწყებდით
07:41
so that they can just
take care of that for you.
148
449834
2345
ვინც მოგიგვარებდათ ყველაფერს.
07:44
If that doesn't work,
149
452800
1404
თუ ეს არ იმუშავებდა,
07:47
maybe you'd consider paying somebody
150
455307
2010
ალბათ გადაუხდიდით ვინმეს,
07:49
to just "unofficially" take care
of it on your behalf --
151
457341
3380
ვინც "არაოფიციალურად"
მოგიგვარებდათ საქმეებს,
07:52
especially if you thought
nobody was going to catch you.
152
460745
2758
განსაკუთრებით მაშინ, როცა იფიქრებდით
რომ ვერავინ დაგიჭერდათ.
07:56
Not out of malice or greed,
153
464790
2370
არა ბოროტი განზრახვის ან სიხარბის გამო,
07:59
just trying to make sure that you get
something to work for you
154
467184
3091
უბრალოდ რომ დარწმუნებულიყავით,
რომ საქმე გაკეთდებოდა
08:02
so you can move on.
155
470299
1158
და შეძლებდით გაგეგრძელებინათ სვლა.
08:03
Unfortunately, that
is the beginning of corruption.
156
471918
3010
სამწუხაროდ, ეს არის კორუფციის დასაწყისი.
08:07
And if left to thrive and grow,
157
475439
2323
ზრდას და აყვავებას მიბარებული
08:09
it seeps into the whole system,
158
477786
1566
ის გაჟონავს მთელ სისტემაში
08:11
and before you know it,
159
479376
1370
და სანამ შეიტყობთ,
08:12
the whole body is sick.
160
480770
1565
მთელი სხეული ინფიცირდება.
ამის ცოდნამ საშუალება მოგვცა
08:16
Knowing this,
161
484596
1293
08:17
we had to start by making sure
162
485913
1555
დავრწმუნებულიყავით,
08:19
that every single stakeholder
we worked with had a shared vision
163
487492
4577
რომ ყველა დაინტერესებული მხარე
იზიარებდა იმას,
08:24
for what we wanted to do.
164
492093
1429
რისი გაკეთებაც გვსურდა.
08:26
So we met with everyone,
165
494192
2034
შევხვდით ყველას,
08:28
from the clerk whose sole job
is to remove staples
166
496656
2559
დაწყებული სააპლიკაციო პაკეტებიდან
08:31
from application packets,
167
499239
1549
სამაგრების მომხსნელი მუშაკიდან,
08:33
to the legal drafters
at the attorney general's office,
168
501446
2985
გენ. პროკურორის კანცელარიაში
იურიდიული დოკუმენტების შემდგენით
და იმ მუშაკებით დასრულებული,
08:37
to the clerks who are responsible
for serving business owners
169
505187
2997
08:40
when they came to access
government services.
170
508208
2432
რომელთა პასუხისმგებლობა
ბიზნესმენების მომსახურება იყო.
08:43
And with them,
171
511557
1150
და მათთან ერთად,
08:44
we made sure that they understood
172
512731
1572
ჩვენ დავრწმუნდით, რომ მათ ესმოდათ
08:46
how their day-to-day actions
were impacting our ability as a country
173
514327
4747
ყოველდღიური საქმიანობით როგორ
ახდენდნენ გავლენას ქვეყნის შესაძლებლობაზე
08:51
to create new jobs
and to attract investments.
174
519098
3075
სამუშაო ადგილების შექმნასა
და ინვესტიციების მოზიდვაზე.
08:54
No one's role was too small;
everyone's role was vital.
175
522605
3560
არავის წვლილი არ იყო მცირე;
ყველას როლი უმნიშვნელოვანესი იყო.
09:00
Now, guess what we started to see?
176
528087
1875
აბა გამოიცანით
რა ცვლილებები დავინახეთ?
საჯარო მოხელეებმა დაიწყეს
კოალიციების ფორმირება და ზრდა
09:02
A coalition of government employees
177
530994
2013
09:05
who are excited and ready to drive change,
178
533031
2112
და აღტაცებულები მზად იყვნენ
09:07
began to grow and form.
179
535167
2065
წამოეწყოთ ცვლილებები.
09:09
And together we started
to implement changes
180
537927
2604
ერთად დავიწყეთ
ცვლილებების განხორციელება,
09:12
that impacted the service
delivery of our country.
181
540555
3232
რომლბმაც გავლენა იქონია ქვეყანაში
მომსახურების მიწოდებაზე.
09:16
The result?
182
544585
1424
რა მივიღეთ შედეგად?
09:18
In just two years,
183
546033
2041
სულ რაღაც 2 წელიწადში,
09:20
Kenya's ranking moved from 136 to 92.
184
548098
3960
კენიამ 136-დან 92-ე ადგილზე
გადაინაცვლა.
09:25
(Applause)
185
553024
5960
(აპლოდისმენტები)
09:32
And in recognition of the significant
reforms we've been able to implement
186
560520
4389
მნიშვნელოვანი რეფორმების გათვალისწინებით,
რომელთა განხორციელებაც შევძელით
09:36
in such a short time,
187
564933
1779
ასეთ მოკლე დროში,
09:38
Kenya was recognized
188
566736
1881
კენია, მსოფლიო რეფორმატორების
09:40
to be among the top three
global reformers in the world
189
568641
3586
საუკეთესო სამეულში
ზედიზედ ორჯერ მოხვდა.
09:44
two years in a row.
190
572251
1416
09:46
(Applause)
191
574698
5380
(აპლოდისმენტები)
09:53
Are we fully healthy?
192
581164
1566
სრულიად გამოვჯანმრთელდით?
09:55
No.
193
583556
1166
არა.
09:57
We have some serious work still to do.
194
585149
2432
ჯერ კიდევ მნიშვნელოვანი სამუშაოები
გვაქვს განსახორციელებელი.
10:00
I like to think about these two years
like a weight-loss program.
195
588336
3477
ამ 2 წელიწადს წონის კლების
პროგრამას ვადარებ.
10:04
(Laughter)
196
592175
1576
(სიცილი)
10:06
It's that time after months
of hard, grueling work at the gym,
197
594521
3962
სპორტდარბაზში რამდენიმე თვიანი
მძიმე და დამღლელი შრომის შემდეგ
10:10
and then you get your first
time to weigh yourself,
198
598507
2430
პირველად რომ იწონები
10:12
and you've lost 20 pounds.
199
600961
1664
და 10 კილო გაქვს დაკლებული.
10:15
You're feeling unstoppable.
200
603007
1782
ამ დროს გრძნობ,
რომ ვერაფერი შეგაჩერებს.
10:18
Now, some of you may think
this doesn't apply to you.
201
606697
4337
ზოგიერთი თქვენგანი ალბათ ფიქრობს,
რომ ეს თქვენ არ გეხებათ.
10:23
You're not from Kenya.
202
611058
1350
თქვენ არ ხართ კენიიდან.
10:24
You don't intend to be an entrepreneur.
203
612432
2142
არ აპირებთ მეწარმეობას.
10:26
But think with me for just a moment.
204
614598
1962
მაგრამ ერთი წუთით დაფიქრდით
10:29
When is the last time
you accessed a government service?
205
617314
3452
ბოლოს როდის დაგჭირდათ
სახელმწიფო სერვისი?
10:33
Maybe applied for your driver's license,
206
621980
2776
მაგალითად მართვის მოწმობის ასაღებად,
10:36
tried to do your taxes on your own.
207
624780
3568
ან გადასახადების გადახდისთვის.
10:42
It's easy in this political
and global economy
208
630644
2770
ამ პოლიტიკური და გლობალური
ეკონომიკის პირობებში,
10:45
to want to give up when we think
about transforming government.
209
633438
3050
მმართველობის შეცვლაზე ფიქრისას
მარტივია დანებება.
10:49
We can easily resign to the fact
or to the thinking
210
637386
3501
ჩვენ მარტივად შეგვიძლია შევეგუოთ ფაქტს
ან ვიფიქროთ,
10:52
that government is too inefficient,
211
640911
2342
რომ მთავრობა ზედმეტად არაეფექტურია,
10:55
too corrupt,
212
643277
1156
ზედმეტად კორუმპირებულია,
10:56
unfixable.
213
644457
1231
შეუძლებელია მისი შეცვლა.
10:58
We might even rarely get
some key government responsibilities
214
646527
3437
ჩვენ ხანდახან შეიძლება მთავრობის
ზოგიერთი პასუხისმგებლობა
11:01
to other sectors,
215
649988
1200
სხვა სექტორს გადავულოცოთ,
11:03
to Band-Aid solutions,
216
651212
1169
ან ვიპოვოთ პრობლემების
დროებით გადაწყვეტის გზები,
11:04
or to just give up and feel helpless.
217
652405
2568
ან უბრალოდ დავნებდეთ,
თავი უძლურად ვიგრძნოთ.
11:08
But just because a system is sick
doesn't mean it's dying.
218
656029
3883
თუმცა, როცა სისტემა ავადაა,
ეს არ ნიშნავს, რომ ის კვდება.
11:12
We cannot afford to give up
219
660689
2807
ჩვენ არ გვაქვს დანებების ფუფუნება,
11:15
when it comes to the challenges
of fixing our governments.
220
663520
3033
როცა საქმე მთავრობების გამოსწორებას ეხება.
11:19
In the end,
221
667989
1156
საბოლოოდ,
რაც მთავრობას მართლაც აჯანსაღებს
არის პროცესი, როცა ჯანმრთელი უჯრედები...
11:22
what really makes a government healthy
is when healthy cells --
222
670682
4175
11:26
that's you and I --
223
674881
1991
თქვენ და მე...
11:29
get to the ground,
224
677834
1647
გავდივართ ადგილებზე,
11:31
roll up our sleeves,
225
679505
1284
ვიკაპიწებთ სახელოებს,
11:32
refuse to be helpless
226
680813
2105
უარს ვამბობთ უმწეო მდგომარეობაზე
11:34
and believe that sometimes,
227
682942
1796
და გვწამს, რომ ზოგჯერ,
11:36
all it takes is for us
to create some space
228
684762
3230
მხოლოდ ის მოგვეთხოვება,
რომ ირგვლივ ჯანსაღი გარემო შევქმნათ,
11:40
for healthy cells to grow and thrive.
229
688016
2215
სხვა ჯანსაღი უჯრედების ზრდისა
და განვითარებისთვის.
11:42
Thank you.
230
690781
1157
გმადლობთ.
11:43
(Applause)
231
691962
6239
(აპლოდისმენტები)
Translated by Mari Papunidze
Reviewed by Levan Lashauri

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Charity Wayua - Public sector researcher
IBM's Charity Wayua is a research manager in Nairobi, Kenya, where she leads the company's public sector research team.

Why you should listen

Dr. Charity Wayua creates commercially viable innovative solutions to address inefficiencies in the delivery of government services with the aim of creating an environment where businesses thrive. Wayua and her team work closely with the government and private sector to co-create various public sector solutions that make the delivery of government services to businesses more efficient and effective. The World Bank ranked Kenya the third most reformed country on its "Ease of Doing Business" ranking two years in a row, moving up 44 places in rank in just two years in part due to the work of Wayua's team.

More profile about the speaker
Charity Wayua | Speaker | TED.com
THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM