ABOUT THE SPEAKER
Charity Wayua - Public sector researcher
IBM's Charity Wayua is a research manager in Nairobi, Kenya, where she leads the company's public sector research team.

Why you should listen

Dr. Charity Wayua creates commercially viable innovative solutions to address inefficiencies in the delivery of government services with the aim of creating an environment where businesses thrive. Wayua and her team work closely with the government and private sector to co-create various public sector solutions that make the delivery of government services to businesses more efficient and effective. The World Bank ranked Kenya the third most reformed country on its "Ease of Doing Business" ranking two years in a row, moving up 44 places in rank in just two years in part due to the work of Wayua's team.

More profile about the speaker
Charity Wayua | Speaker | TED.com
TED@IBM

Charity Wayua: A few ways to fix a government

Charity Wayua: Kilka sposobów na naprawę rządu

Filmed:
1,110,420 views

Charity Wayua wykorzystuje swoje umiejętności badacza nowotworów na nietypowym pacjencie: władzach swojej ojczystej Kenii. Opowiada o tym ,jak pomogła rządowi znacząco poprawić proces otwierania prywatnej działalności, istotnego czynnika dla wzrostu gospodarki, przyczyniając się do nowych inwestycji i uznania Kenii przez Bank Światowy za czołowego reformatora.
- Public sector researcher
IBM's Charity Wayua is a research manager in Nairobi, Kenya, where she leads the company's public sector research team. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
GrowingUprawy up in KenyaKenia,
0
1024
1842
Dorastając w Kenii,
00:14
I knewwiedziałem I always wanted
to studybadanie biochemistrybiochemia.
1
2890
2551
wiedziałam, że chcę studiować biochemię.
00:19
See, I had seenwidziany the impactwpływ of the highwysoki
prevalencerozpowszechnienie of diseaseschoroby like malariamalaria,
2
7088
5531
Dostrzegałam skutki częstego
występowania takich chorób jak malaria
00:24
and I wanted to make medicinesleki
that would curelekarstwo the sickchory.
3
12643
2693
i chciałam tworzyć leki,
które uzdrawiałyby chorych.
00:27
So I workedpracował really hardciężko,
4
15765
1385
Pracowałam bardzo ciężko,
00:29
got a scholarshipstypendium to the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa,
where I becamestał się a cancernowotwór researchernaukowiec,
5
17174
3787
otrzymałam stypendium do USA,
gdzie zajęłam się badaniem nowotworów
00:32
and I lovedkochany it.
6
20985
1229
i pokochałam to.
00:34
For someonektoś who wants to curelekarstwo diseaseschoroby,
7
22612
2087
Dla kogoś, kto chce leczyć choroby,
00:36
there is no higherwyższy callingpowołanie.
8
24723
1711
nie ma lepszego powołania.
00:39
TenDziesięć yearslat laterpóźniej, I returnedzwrócony
to KenyaKenia to do just that.
9
27321
3352
10 lat później powróciłam do Kenii,
by właśnie to robić.
00:43
A freshlyświeżo mintedwybite PhDPhD,
10
31201
1961
Świeżo upieczona magister,
00:45
readygotowy to take on this horrificprzerażający illnesschoroba,
11
33186
2201
gotowa do walki z tą przerażającą chorobą,
00:47
whichktóry in KenyaKenia was almostprawie
certainlyna pewno a deathśmierć sentencezdanie.
12
35411
2911
która w Kenii oznacza
prawie na pewno wyrok śmierci.
00:51
But insteadzamiast of landinglądowanie a jobpraca
in a pharmaceuticalfarmaceutyczny companyfirma
13
39601
2951
Ale zamiast otrzymać pracę
w firmie farmaceutycznej
00:54
or a hospitalszpital,
14
42576
1889
bądź w szpitalu,
00:56
I founduznany myselfsiebie drawnpociągnięty
to a differentróżne kinduprzejmy of lablaboratorium,
15
44489
2372
przyciągnął mnie inny rodzaj laboratorium
00:59
workingpracujący with a differentróżne
kinduprzejmy of patientcierpliwy --
16
47366
2376
oraz praca z innego rodzaju pacjentem.
01:01
a patientcierpliwy whosektórego illnesschoroba was so seriouspoważny
17
49766
2354
Pacjentem, którego choroba
była tak poważna,
01:04
it impactedwpływ everykażdy singlepojedynczy
personosoba in my countrykraj;
18
52144
2885
że wpływała na każdego mieszkańca kraju;
01:07
a patientcierpliwy who neededpotrzebne to get healthyzdrowy fastszybki.
19
55618
2340
pacjentem, który musiał szybko wyzdrowieć.
01:10
That patientcierpliwy was my governmentrząd.
20
58328
2403
Tym pacjentem był mój rząd.
01:14
(LaughterŚmiech)
21
62126
1150
(Śmiech)
01:16
See, manywiele of us will agreeZgodzić się that lots
of governmentsrządy are unhealthyniezdrowy todaydzisiaj.
22
64102
3602
Wielu z nas zgodzi się,
że sporo rządów dziś choruje.
01:20
(LaughterŚmiech)
23
68876
2083
(Śmiech)
01:22
(ApplauseAplauz)
24
70983
4634
(Brawa)
01:28
And KenyaKenia was no exceptionwyjątek.
25
76814
1742
Kenia nie była wyjątkiem.
01:30
When I returnedzwrócony to KenyaKenia in 2014,
26
78975
2503
Gdy wróciłam do Kenii w 2014 roku,
01:33
there was 17 percentprocent youthmłodość unemploymentbezrobocia.
27
81502
2704
wskaźnik bezrobocia
wśród młodych wynosił 17%.
01:36
And NairobiNairobi, the majorpoważny businessbiznes hubcentrum,
28
84785
2348
A Nairobi, główne centrum biznesu,
01:39
was ratedoceniane 177thth on the qualityjakość
of livingżycie indexindeks.
29
87157
4075
było na 177. pozycji
pod względem jakości życia.
01:43
It was badzły.
30
91256
1204
Było źle.
01:46
Now, an economygospodarka is only as healthyzdrowy
as the entitiespodmioty that make it up.
31
94270
4459
Gospodarka jest tylko na tyle zdrowa,
na ile zdrowe są jej składniki.
01:51
So when governmentrząd --
32
99187
1150
Gdy rząd,
jeden z najistotniejszych składników,
01:52
one of its mostwiększość vitalistotny entitiespodmioty --
33
100361
1745
01:54
is weaksłaby or unhealthyniezdrowy,
34
102130
1438
jest słaby bądź chory,
01:55
everyonekażdy and everything sufferscierpi.
35
103592
1983
każdy i wszystko cierpi.
01:58
SometimesCzasami you mightmoc
put a Band-AidPlaster in placemiejsce
36
106522
2773
Czasami można założyć plaster,
02:01
to try and temporarilytymczasowo stop the painból.
37
109319
2512
by chwilowo uśmierzyć ból.
02:04
Maybe some of you here have participateduczestniczył
38
112732
1982
Może niektórzy z was uczestniczyli
02:06
in a Band-AidPlaster operationoperacja
to an AfricanAfrykańska countrykraj --
39
114738
2979
w operacji Plaster
dla krajów afrykańskich,
02:09
settingoprawa up alternativealternatywny schoolsszkoły,
buildingbudynek hospitalsszpitale, diggingkopanie wellsstudnie --
40
117741
4482
tworząc alternatywne szkoły,
budując szpitale, kopiąc studnie,
02:14
because governmentsrządy there
eitherzarówno weren'tnie były or couldn'tnie mógł providezapewniać
41
122247
2937
bo miejscowe władze albo nie chciały,
albo nie mogły zapewnić
02:17
the servicesusługi to theirich citizensobywatele.
42
125208
1969
tych usług swoim obywatelom.
02:19
We all know this is a temporarychwilowy solutionrozwiązanie.
43
127900
2809
Wszyscy wiemy, że to jedynie
tymczasowe rozwiązanie.
02:23
There are just some things
Band-AidsOpatrunków can't fixnaprawić,
44
131455
2785
Są sprawy, których plaster nie naprawi,
02:27
like providingże an environmentśrodowisko
where businessesbiznes feel securebezpieczne
45
135027
4389
jak zapewnienie środowiska,
w którym wszystkie przedsiębiorstwa
02:31
that they'lloni to zrobią have an equalrówny opportunityokazja
46
139440
1811
mają równe szanse
02:33
to be ablezdolny to runbiegać and startpoczątek
theirich businessesbiznes successfullyz powodzeniem.
47
141275
3242
na założenie i prowadzenie swojej firmy.
02:36
Or there are systemssystemy in placemiejsce
48
144541
1814
Albo że istnieją system ochrony
02:38
that would protectochraniać the privateprywatny
propertynieruchomość that they createStwórz.
49
146379
3041
stworzonej własności prywatnej.
02:41
I would arguespierać się,
50
149444
1157
Uważam,
02:42
only governmentrząd is capablezdolny of creatingtworzenie
these necessaryniezbędny conditionswarunki
51
150625
3444
że tylko rząd może zapewnić
niezbędne warunki dla rozwoju gospodarki.
02:46
for economiesgospodarki to thriveprosperować.
52
154093
1651
02:48
EconomiesGospodarek thriveprosperować when businessbiznes are ablezdolny
to quicklyszybko and easilyz łatwością setzestaw up shopsklep.
53
156549
4838
Gospodarka kwitnie, gdy przedsiębiorstwa
mogą szybko i łatwo otwierać sklepy.
02:53
BusinessBiznes ownersWłaściciele createStwórz newNowy sourcesźródła
of incomedochód for themselvessami,
54
161411
3372
Właściciele biznesów tworzą
nowe źródła dochodów samodzielnie,
02:56
newNowy jobsOferty pracy get addedw dodatku into the economygospodarka
55
164807
2451
powstają nowe miejsca pracy,
02:59
and then more taxespodatki are paidpłatny
to fundfundusz publicpubliczny projectsprojektowanie.
56
167282
3564
dzięki czemu wpływa więcej podatków,
by finansować programy publiczne.
03:03
NewNowy businessbiznes is good for everyonekażdy.
57
171504
2463
Nowy biznes jest dobry dla wszystkich.
03:06
And it's suchtaki an importantważny measurezmierzyć
of economicgospodarczy growthwzrost,
58
174415
2830
Jest również tak ważną miarą
wzrostu gospodarczego,
03:09
the WorldŚwiat BankBank has a rankingRanking callednazywa
the "EaseŁatwość of Doing BusinessBiznes RankingRanking,"
59
177269
3951
że Bank Światowy prowadzi ranking
"Łatwość prowadzenia działalności",
03:13
whichktóry measuresśrodki how easyłatwo
or difficulttrudny it is to startpoczątek a businessbiznes
60
181244
3037
który określa stopień
trudności założenia działalości
03:16
in any givendany countrykraj.
61
184305
1597
w poszczególnych krajach.
03:17
And as you can imaginewyobrażać sobie,
62
185926
1619
Jak pewnie się domyślacie,
03:20
startingstartowy or runningbieganie a businessbiznes
in a countrykraj with an ailingschorowany governmentrząd --
63
188404
3621
założenie lub prowadzenie przedsiębiorstwa
w kraju, w którym rząd jest chory,
03:24
almostprawie impossibleniemożliwy.
64
192049
1449
jest prawie niemożliwe.
03:26
The PresidentPrezydent of KenyaKenia knewwiedziałem this,
whichktóry is why in 2014,
65
194432
3724
Prezydent Kenii był tego świadomy,
dlatego też w 2014 roku
03:30
he cameoprawa ołowiana witrażu to our lablaboratorium and askedspytał
us to partnerpartner with him
66
198180
3369
przyszedł do naszego laboratorium
i poprosił o wsparcie,
03:33
to be ablezdolny to help KenyaKenia
to jump-startszybko uruchomić businessbiznes growthwzrost.
67
201573
3270
by pomóc Kenii rozruszać
rozwój nowych przedsiębiorstw.
03:37
He setzestaw an ambitiousambitny goalcel:
68
205689
1722
Postawił ambitny cel:
03:39
he wanted KenyaKenia to be rankedw rankingu topTop 50
in this WorldŚwiat BankBank rankingRanking.
69
207778
4922
chciał, by Kenia zajęła 50 miejsce
w najnowszym rankingu Banku Światowego.
03:45
In 2014 when he cameoprawa ołowiana witrażu,
70
213167
2077
W 2014 roku, gdy się do nas zgłosił,
03:47
KenyaKenia was rankedw rankingu 136 out of 189 countrieskraje.
71
215268
4326
Kenia była na 136 miejscu
spośród 189 krajów.
03:52
We had our work cutciąć out for us.
72
220071
2156
Mieliśmy nakreśloną pracę.
03:55
FortunatelyNa szczęście, he cameoprawa ołowiana witrażu to the right placemiejsce.
73
223592
2701
Na szczęście prezydent
przyszedł w odpowiednie miejsce.
03:58
We're not just a Band-AidPlaster kinduprzejmy of teamzespół.
74
226317
2327
Nie jesteśmy tylko
organizacją typu plaster.
04:00
We're a groupGrupa of computerkomputer scientistsnaukowcy,
mathematiciansmatematycy, engineersinżynierowie
75
228668
3766
Jesteśmy grupą stworzoną
z informatyków, matematyków, inżynierów
04:04
and a cancernowotwór researchernaukowiec,
76
232458
1937
oraz badacza nowotworów,
04:06
who understoodzrozumiany that in orderzamówienie
to curelekarstwo the sicknesschoroba
77
234419
2446
którzy rozumieją, że aby wyleczyć
04:08
of a systemsystem as bigduży as governmentrząd,
78
236889
2074
system tak duży jak rząd,
04:10
we neededpotrzebne to examinenależy sprawdzić, czy the wholecały bodyciało,
79
238987
2400
trzeba przebadać całe ciało,
04:13
and then we neededpotrzebne to drillwiercić down
all the way from the organsnarządów,
80
241411
3087
trzeba przejść całą drogę,
od organów przez tkanki,
04:16
into the tissuestkanki,
81
244522
1333
04:17
all the way to singlepojedynczy cellskomórki,
82
245879
1502
aż do pojedynczych komórek,
żeby postawić właściwą diagnozę.
04:19
so that we could properlyprawidłowo
make a diagnosisDiagnostyka.
83
247405
2337
Z rozkazami od samego prezydenta
04:22
So with our marchingmarszowe ordersświęcenia
from the PresidentPrezydent himselfsamego siebie,
84
250762
2831
04:25
we embarkedzaokrętowany on the purestnajczystsza
of the scientificnaukowy methodmetoda:
85
253617
3113
rozpoczęliśmy od najczystszej
metody naukowej:
04:28
collectingzbieranie datadane --
86
256754
1175
zebrania danych,
04:29
all the datadane we could get our handsręce on --
87
257953
2087
wszystkich dostępnych danych,
04:32
makingzrobienie hypotheseshipotezy,
88
260064
1257
skonstruowania hipotez,
04:33
creatingtworzenie solutionsrozwiązania,
89
261345
1237
wymyślenia rozwiązań,
04:34
one after the other.
90
262606
1192
jedno po drugim.
04:36
So we metspotkał with hundredssetki of individualsosoby prywatne
who workedpracował at governmentrząd agenciesagencje,
91
264845
4035
Spotkaliśmy się z setkami osób
z organizacji rządowych,
04:40
from the taxpodatek agencyagencja, the landsziemie
officegabinet, utilitiesnarzędzia companyfirma,
92
268904
3936
biur podatkowych, urzędów ziemskich,
przedsiębiorstw usług komunalnych,
04:44
the agencyagencja that's responsibleodpowiedzialny
for registeringRejestracja companiesfirmy,
93
272864
3468
urzędów odpowiedzialnych
za rejestrowanie działalności.
04:48
and with eachkażdy of them, we observedzauważony
them as they servedserwowane customersklienci,
94
276356
3599
Wszystkich obserwowaliśmy
podczas obsługi klientów,
04:51
we documentedudokumentowane theirich processesprocesy --
mostwiększość of them were manualpodręcznik.
95
279979
4613
dokumentowaliśmy ich metody.
Większość była wykonywana ręcznie.
04:57
We alsorównież just wentposzedł back and lookedspojrzał at
a lot of theirich previouspoprzedni paperworkPapierkowa robota
96
285473
3456
Przeanalizowaliśmy
wcześniejszą dokumentację,
05:00
to try and really understandzrozumieć;
97
288953
2168
żeby dokładnie zrozumieć;
05:03
to try and diagnoserozpoznać chorobę what bodilycieleśnie
malfunctionsusterki had occurredwystąpił
98
291145
3350
żeby rozpoznać, jakie usterki ciała
05:06
that leadprowadzić to that 136thth spotmiejsce
on the WorldŚwiat BankBank listlista.
99
294519
3308
doprowadziły do 136. miejsca
na liście Banku Światowego.
05:10
What did we find?
100
298248
1303
Co odkryliśmy?
05:11
Well, in KenyaKenia it was takingnabierający 72 daysdni
101
299974
4071
W Kenii zajmowało 72 dni
05:16
for a businessbiznes ownerwłaściciel
to registerzarejestrować theirich propertynieruchomość,
102
304069
2944
przeciętnemu przedsiębiorcy
zarejestrowanie własności,
05:19
comparedporównywane to just one day in NewNowy ZealandZelandia,
103
307037
2397
w porównaniu z jednym dniem
w Nowej Zelandii,
05:21
whichktóry was rankedw rankingu seconddruga
on the WorldŚwiat BankBank listlista.
104
309458
2378
zajmującej 2 miejsce
na liście Banku Światowego.
05:24
It tookwziął 158 daysdni to get
a newNowy electricelektryczny connectionpołączenie.
105
312827
4385
Aż 158 dni, by uzyskać
nowe podłączenie elektryczne.
05:29
In KoreaKorea it tookwziął 18 daysdni.
106
317879
2432
W Korei trwa to 18 dni.
05:32
If you wanted to get a constructionbudowa permitzezwolenie na
107
320984
2053
Uzyskanie zezwolenia na budowę,
05:35
so you could put up a buildingbudynek,
108
323061
1520
by móc postawić budynek,
05:36
in KenyaKenia, it was going
to take you 125 daysdni.
109
324605
3571
w Kenii zajęłoby 125 dni.
05:40
In SingaporeSingapur, whichktóry is rankedw rankingu first,
that would only take you 26 daysdni.
110
328200
4446
Na pierwszym miejscu jest
Singapur - jedynie 26 dni.
05:45
God forbidzakazać you had to go to courtSąd
111
333580
2044
Obyś nie musiał zwracać się do sądu,
05:47
to get help in beingistota ablezdolny to settlerozliczenia
a disputesporu to enforceegzekwować a contractkontrakt,
112
335648
3887
o rozstrzygnięcie sporu
dotyczącego egzekwowania umowy,
05:51
because that processproces alonesam
would take you 465 daysdni.
113
339559
4281
ponieważ sam ten proces zająłby 465 dni.
05:57
And if that wasn'tnie było badzły enoughdość,
114
345065
1932
Na domiar złego
06:00
you would losestracić 40 percentprocent
of your claimroszczenie in just feesopłaty --
115
348675
4152
40% wygranej poszłoby na same opłaty:
06:04
legalprawny feesopłaty, enforcementegzekwowanie feesopłaty, courtSąd feesopłaty.
116
352851
2872
opłaty prawne, egzekucyjne, sądowe.
06:09
Now, I know what you're thinkingmyślący:
117
357108
2073
Wiem, co myślicie:
06:12
for there to exististnieć suchtaki inefficienciesnieefektywności
in an AfricanAfrykańska countrykraj,
118
360726
3667
do takiej nieudolności
w afrykańskim państwie
06:16
there mustmusi be corruptionkorupcja.
119
364417
1360
potrzebna jest korupcja.
06:18
The very cellskomórki that runbiegać the showpokazać
mustmusi be corruptskorumpowany to the bonekość.
120
366491
3476
Komórki stojące na czele,
muszą być skorumpowane do szpiku kości.
06:22
I thought so, too, actuallytak właściwie.
121
370972
1532
Właściwie ja też tak pomyślałam.
06:24
When we startedRozpoczęty out,
122
372984
1153
Gdy rozpoczęliśmy pracę,
06:26
I thought I was going to find
so much corruptionkorupcja,
123
374161
3488
myślałam, że odkryję
korupcję na tak duża skalę,
06:29
I was literallydosłownie going to eitherzarówno dieumierać
or get killedzabity in the processproces.
124
377673
3496
że albo sama umrę albo mnie zabiją
w trakcie tego procesu.
06:33
(LaughterŚmiech)
125
381193
1543
(Śmiech)
06:36
But when we dugkopany deepergłębiej,
126
384946
1955
Ale gdy dokopaliśmy się głębiej,
06:38
we didn't find corruptionkorupcja
in the classicklasyczny sensesens:
127
386925
2635
nie znaleźliśmy korupcji
w tradycyjnym rozumieniu:
06:42
slimyoślizgły gangstersgangsterzy lurkingczai się in the darknessciemność,
128
390106
3008
oślizgłych gangsterów
czających się w ciemności,
06:45
waitingczekanie to greasesmaru the palmspalmy
of theirich friendsprzyjaciele.
129
393138
2317
czekających, by dać w łapę kolegom.
06:48
What we founduznany was an overwhelmingprzytłaczający
sensesens of helplessnessbezradności.
130
396139
3986
Odkryliśmy za to
przytłaczające poczucie bezsilności.
06:53
Our governmentrząd was sickchory,
131
401684
1262
Nasz rząd był chory,
06:54
because governmentrząd
employeespracowników feltczułem helplessbezradny.
132
402970
3524
bo urzędnicy czuli się bezsilni.
06:58
They feltczułem that they were not
empoweredwzmocniony to drivenapęd changezmiana.
133
406993
3083
Czuli, że nie mogą wprowadzać zmian.
07:02
And when people feel stuckutknął and helplessbezradny,
134
410600
3636
Gdy ludzie czują się
sparaliżowani i bezsilni,
07:06
they stop seeingwidzenie theirich rolerola
in a biggerwiększy systemsystem.
135
414968
2495
przestają dostrzegać rolę,
jaką pełnią w systemie.
07:10
They startpoczątek to think the work they do
doesn't mattermateria in drivingnapędowy changezmiana.
136
418265
4469
Zaczynają myśleć, że ich praca
nie ma znaczenia w napędzaniu zmiany.
07:14
And when that happensdzieje się,
137
422758
1806
Gdy to się dzieje,
07:16
things slowpowolny down,
138
424588
1593
wszystko zwalnia,
07:18
fallspadek throughprzez the cracksspękanie
139
426205
1420
jest pomijane,
07:19
and inefficienciesnieefektywności flourishzakrętas.
140
427649
1766
a nieskuteczność bujnie się rozwija.
07:23
Now imaginewyobrażać sobie with me,
141
431171
1765
Teraz spróbujcie sobie wyobrazić,
07:24
if you had a processproces
you had to go throughprzez --
142
432960
3938
że macie pewien proces do przejścia,
07:28
had no other alternativealternatywny --
143
436922
1770
nie macie żadnej alternatywy
07:30
and this processproces was inefficientnieskuteczny, complexzłożony
144
438716
3047
i ten proces jest
nieefektywny, skomplikowany
07:34
and very, very slowpowolny.
145
442461
1390
i bardzo wolny.
07:35
What would you do?
146
443875
1224
Co byście zrobili?
07:38
I think you mightmoc startpoczątek by tryingpróbować
to find somebodyktoś to outsourceoutsourcingu it to,
147
446482
3328
Pewnie poszukalibyście kogoś,
komu to zadanie zlecić,
07:41
so that they can just
take careopieka of that for you.
148
449834
2345
żeby ktoś zrobił to za was.
07:44
If that doesn't work,
149
452800
1404
Jeżeli to by nie podziałało,
07:47
maybe you'dty byś considerrozważać payingintratny somebodyktoś
150
455307
2010
może rozważylibyście zapłacenie komuś,
07:49
to just "unofficiallynieoficjalnie" take careopieka
of it on your behalfimieniu --
151
457341
3380
by ta osoba "nieoficjalnie" zajęła się
tą sprawą w waszym imieniu.
07:52
especiallyszczególnie if you thought
nobodynikt was going to catchłapać you.
152
460745
2758
Zwłaszcza w przekonaniu,
że nikt was nie złapie.
07:56
Not out of malicezłośliwości or greedchciwość,
153
464790
2370
Nie ze złośliwości czy chciwości,
07:59
just tryingpróbować to make sure that you get
something to work for you
154
467184
3091
po prostu zrobilibyście coś,
08:02
so you can moveruszaj się on.
155
470299
1158
by móc ruszyć dalej.
08:03
UnfortunatelyNiestety, that
is the beginningpoczątek of corruptionkorupcja.
156
471918
3010
Niestety, tak właśnie
zaczyna się korupcja.
08:07
And if left to thriveprosperować and growrosnąć,
157
475439
2323
Gdy taki proces rośnie bez kontroli,
08:09
it seepssączy into the wholecały systemsystem,
158
477786
1566
przenika do całego systemu,
08:11
and before you know it,
159
479376
1370
i zanim się spostrzeżesz,
08:12
the wholecały bodyciało is sickchory.
160
480770
1565
całe ciało choruje.
08:16
KnowingWiedząc this,
161
484596
1293
Mając to na uwadze,
08:17
we had to startpoczątek by makingzrobienie sure
162
485913
1555
zaczęliśmy od upewnienia się,
08:19
that everykażdy singlepojedynczy stakeholderzainteresowanych stron
we workedpracował with had a sharedudostępniony visionwizja
163
487492
4577
że wszyscy zainteresowani
mają wspólną wizję tego,
08:24
for what we wanted to do.
164
492093
1429
co chcemy zrobić.
08:26
So we metspotkał with everyonekażdy,
165
494192
2034
Spotkaliśmy się z wszystkimi,
08:28
from the clerkurzędnik whosektórego solepodeszwa jobpraca
is to removeusunąć stapleszszywki
166
496656
2559
od urzędnika zajmującego się
usuwaniem zszywek z wniosków,
08:31
from applicationpodanie packetspakiety,
167
499239
1549
08:33
to the legalprawny draftersKreślarze
at the attorneyadwokat general'sgeneralnego officegabinet,
168
501446
2985
przez autorów prawnych
w Prokuraturze Generalnej,
08:37
to the clerksurzędnicy sądowi who are responsibleodpowiedzialny
for servingporcja businessbiznes ownersWłaściciele
169
505187
2997
po urzędników odpowiedzialnych
za obsługę przedsiębiorców
08:40
when they cameoprawa ołowiana witrażu to accessdostęp
governmentrząd servicesusługi.
170
508208
2432
starających się o usługi rządowe.
08:43
And with them,
171
511557
1150
Wspólnie upewniliśmy się,
08:44
we madezrobiony sure that they understoodzrozumiany
172
512731
1572
że rozumieją, jak ich postępowanie
08:46
how theirich day-to-daydzień do dnia actionsdziałania
were impactingwpływ our abilityzdolność as a countrykraj
173
514327
4747
wpływa na możliwość naszego kraju
08:51
to createStwórz newNowy jobsOferty pracy
and to attractpociągać investmentsinwestycje.
174
519098
3075
w tworzeniu nowych miejsc pracy
oraz przyciąganiu inwestycji.
08:54
No one'sswoje rolerola was too smallmały;
everyone'swszyscy rolerola was vitalistotny.
175
522605
3560
Nikogo nie bagatelizowano;
każdy był ważny.
09:00
Now, guessodgadnąć what we startedRozpoczęty to see?
176
528087
1875
Zgadnijcie, co zaczęliśmy zauważać?
09:02
A coalitionkoalicja of governmentrząd employeespracowników
177
530994
2013
Związek pracowników rządowych
09:05
who are excitedpodekscytowany and readygotowy to drivenapęd changezmiana,
178
533031
2112
podekscytowanych i gotowych do zmian,
09:07
beganrozpoczął się to growrosnąć and formformularz.
179
535167
2065
zaczął się formować i rozrastać.
09:09
And togetherRazem we startedRozpoczęty
to implementwprowadzić w życie changeszmiany
180
537927
2604
Wspólnie zaczęliśmy
wprowadzać w życie zmiany,
09:12
that impactedwpływ the serviceusługa
deliverydostawa of our countrykraj.
181
540555
3232
które wpłynęły na jakość usług
dostarczanych przez nasze państwo.
09:16
The resultwynik?
182
544585
1424
Wynik?
09:18
In just two yearslat,
183
546033
2041
W ciągu dwóch lat
09:20
Kenya'sKenii rankingRanking movedprzeniósł from 136 to 92.
184
548098
3960
Kenia przeskoczyła w rankingu
z miejsca 136 na 92.
09:25
(ApplauseAplauz)
185
553024
5960
(Brawa)
09:32
And in recognitionuznanie of the significantznaczący
reformsreformy we'vemamy been ablezdolny to implementwprowadzić w życie
186
560520
4389
W dowodzie uznania dla wagi reform,
jakie udało nam się wprowadzić w życie
09:36
in suchtaki a shortkrótki time,
187
564933
1779
w tak krótkim czasie,
09:38
KenyaKenia was recognizeduznane
188
566736
1881
Kenia znalazła się w pierwszej trójce
09:40
to be amongpośród the topTop threetrzy
globalświatowy reformersReformatorzy in the worldświat
189
568641
3586
globalnych reformatorów na świecie
09:44
two yearslat in a rowrząd.
190
572251
1416
przez dwa lata z rzędu.
09:46
(ApplauseAplauz)
191
574698
5380
(Brawa)
09:53
Are we fullycałkowicie healthyzdrowy?
192
581164
1566
Czy jesteśmy w pełni zdrowi?
09:55
No.
193
583556
1166
Nie.
09:57
We have some seriouspoważny work still to do.
194
585149
2432
Wciąż mamy poważne
problemy do rozwiązania.
10:00
I like to think about these two yearslat
like a weight-lossutrata masy ciała programprogram.
195
588336
3477
Lubię myśleć o tych
dwóch latach jak o diecie.
10:04
(LaughterŚmiech)
196
592175
1576
(Śmiech)
10:06
It's that time after monthsmiesiące
of hardciężko, gruelingwyczerpujący work at the gymsiłownia,
197
594521
3962
To ten moment, gdy po miesiącach
ciężkiej, wyczerpującej pracy na siłowni
10:10
and then you get your first
time to weighważyć yourselfsiebie,
198
598507
2430
możesz się pierwszy raz zważyć
10:12
and you've lostStracony 20 poundsfunty.
199
600961
1664
i okazuje się, że schudłeś 10 kg.
10:15
You're feelinguczucie unstoppablenie do zatrzymania.
200
603007
1782
Czujesz się niepokonany.
10:18
Now, some of you maymoże think
this doesn't applyzastosować to you.
201
606697
4337
Niektórzy mogą myśleć,
że to się do nich nie odnosi.
10:23
You're not from KenyaKenia.
202
611058
1350
Nie pochodzicie z Kenii.
10:24
You don't intendzamierzać to be an entrepreneurprzedsiębiorca.
203
612432
2142
Nie macie zamiaru zostać przedsiębiorcą.
10:26
But think with me for just a momentza chwilę.
204
614598
1962
Ale zastanówcie się przez moment.
10:29
When is the last time
you accesseddostępne a governmentrząd serviceusługa?
205
617314
3452
Kiedy ostatnio korzystaliście
z usług publicznych?
10:33
Maybe appliedstosowany for your driver'skierowcy licenselicencja,
206
621980
2776
Może staraliście się o prawo jazdy
10:36
triedwypróbowany to do your taxespodatki on your ownwłasny.
207
624780
3568
lub próbowaliście sami opłacić podatki.
10:42
It's easyłatwo in this politicalpolityczny
and globalświatowy economygospodarka
208
630644
2770
Obecnie łatwo w politycznej
i światowej ekonomii
10:45
to want to give up when we think
about transformingtransformatorowy governmentrząd.
209
633438
3050
załamać ręce na myśl
o przekształceniu państwa.
10:49
We can easilyz łatwością resigndymisji to the factfakt
or to the thinkingmyślący
210
637386
3501
Można łatwo zrezygnować
przez fakt bądź przekonanie,
10:52
that governmentrząd is too inefficientnieskuteczny,
211
640911
2342
że władze są zbyt nieskuteczne,
10:55
too corruptskorumpowany,
212
643277
1156
zbyt skorumpowane,
10:56
unfixableunfixable.
213
644457
1231
nie do naprawy.
10:58
We mightmoc even rarelyrzadko get
some keyklawisz governmentrząd responsibilitiesobowiązki
214
646527
3437
Można nawet od czasu do czasu
przerzucić obowiązki władz
11:01
to other sectorssektorów,
215
649988
1200
na inne organizacje,
11:03
to Band-AidPlaster solutionsrozwiązania,
216
651212
1169
takie rozwiązanie-plaster,
11:04
or to just give up and feel helplessbezradny.
217
652405
2568
lub po prostu się poddać
i czuć się bezradnym.
11:08
But just because a systemsystem is sickchory
doesn't mean it's dyingumierający.
218
656029
3883
Ale to, że system jest chory,
nie znaczy, że umiera.
11:12
We cannotnie może affordpozwolić sobie to give up
219
660689
2807
Nie możemy pozwolić sobie na rezygnację,
11:15
when it comespochodzi to the challengeswyzwania
of fixingustalenie our governmentsrządy.
220
663520
3033
jeżeli chodzi o wyzwania dotyczące
naprawy naszych rządów.
11:19
In the endkoniec,
221
667989
1156
Na koniec:
11:22
what really makesczyni a governmentrząd healthyzdrowy
is when healthyzdrowy cellskomórki --
222
670682
4175
prawdziwą przyczyną zdrowia rządu
są zdrowe komórki,
11:26
that's you and I --
223
674881
1991
jak ty i ja,
11:29
get to the groundziemia,
224
677834
1647
które stają na nogach,
11:31
rollrolka up our sleevesrękawy,
225
679505
1284
podkasują rękawy,
11:32
refuseodmówić to be helplessbezradny
226
680813
2105
odrzucają bezradność
11:34
and believe that sometimesczasami,
227
682942
1796
i wierzą, że czasami
11:36
all it takes is for us
to createStwórz some spaceprzestrzeń
228
684762
3230
trzeba tylko stworzyć trochę miejsca
11:40
for healthyzdrowy cellskomórki to growrosnąć and thriveprosperować.
229
688016
2215
dla zdrowych komórek,
do właściwego rozwoju.
11:42
Thank you.
230
690781
1157
Dziękuję.
11:43
(ApplauseAplauz)
231
691962
6239
(Brawa)
Translated by Hanna Dziedusiewicz
Reviewed by Rysia Wand

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Charity Wayua - Public sector researcher
IBM's Charity Wayua is a research manager in Nairobi, Kenya, where she leads the company's public sector research team.

Why you should listen

Dr. Charity Wayua creates commercially viable innovative solutions to address inefficiencies in the delivery of government services with the aim of creating an environment where businesses thrive. Wayua and her team work closely with the government and private sector to co-create various public sector solutions that make the delivery of government services to businesses more efficient and effective. The World Bank ranked Kenya the third most reformed country on its "Ease of Doing Business" ranking two years in a row, moving up 44 places in rank in just two years in part due to the work of Wayua's team.

More profile about the speaker
Charity Wayua | Speaker | TED.com