TED2018
Burçin Mutlu-Pakdil: A rare galaxy that's challenging our understanding of the universe
بورچين موتلو پاكديل: گەلەئەستێرەیەکی دەگمەن کە تێگەیشتمان بۆ گەردوونەکامان ئەخاتە ژێر پرسیارەوە
Filmed:
Readability: 5.4
2,459,767 views
هەستێکی چۆنە گەلەستێرەيەك بدۆزیتەوە و دواتر بە ناوی تۆوە دەستنيشان بکرێت؟ ئەستێرەناسى فيزيايى و هاوەڵى تێد خاتوو بورچين موتلو-پاكديل لەم ئاخاوتنە خێرایەدا هەوڵی دەدات بە دۆزینەوەی گەلەئەستێرەی نامۆ لە لایەن تیمەکەیەوە ئاشنامان بکات.
Burçin Mutlu-Pakdil - Astrophysicist
Burçin Mutlu-Pakdil studies the structure and dynamics of galaxies to help us understand how they form and evolve. Full bio
Burçin Mutlu-Pakdil studies the structure and dynamics of galaxies to help us understand how they form and evolve. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
There are more than a trillion
galaxies in the universe.
galaxies in the universe.
0
1349
3800
لەم گەردوونە دا زیاتر لە ترلیۆنێك
گەلەئەستێرە هەیە.
گەلەئەستێرە هەیە.
00:17
And my team discovered
an extremely rare one,
an extremely rare one,
1
5976
3262
تیمەکەم دانەیەکی زۆر دەگمەنیان دۆزییەوە.
00:21
a galaxy that doesn't look
quite like anything observed before.
quite like anything observed before.
2
9831
4544
بە جۆریک کە ئەم گەلەئەستێرەیە
پێشتر تێبینی نەکراوە.
پێشتر تێبینی نەکراوە.
00:27
This galaxy is so peculiar,
3
15077
2635
گەلەئەستێرەیەکی زۆر نامۆیە،
00:29
that it challenges our theories
and our assumptions
and our assumptions
4
17736
3674
بەڕادەیەک بەڕەنگاری هەموو بیردۆز و
گریمانەکانمان
گریمانەکانمان
00:33
about how the universe works.
5
21434
2198
سەبارەت بە چۆنیەتی ڕەفتاری
گەردوون دەبێتەوە.
گەردوون دەبێتەوە.
00:37
The majority of the galaxies are spiral,
6
25561
2912
زۆربەی گەلەئەستێرەکان پێچاو پێچن،
00:40
similar to our own Milky Way.
7
28497
1933
لەگەڵ ڕێگەی کاکێشان هاوتان.
00:42
We have strong theories about how
these common galaxies form and evolve.
these common galaxies form and evolve.
8
30990
5142
بیردۆزی بەهێزمان سەبارەت بە پێکهاتە و
پەرەسەندنی گەلەئەستێرە باوەکان هەیە.
پەرەسەندنی گەلەئەستێرە باوەکان هەیە.
بەڵام لە پێکهاتە و
پەرەسەندنی گەلەئەستێرە دەگمەنەکان تێناگەین
پەرەسەندنی گەلەئەستێرە دەگمەنەکان تێناگەین
00:48
But we don't understand
how rare galaxies form and evolve.
how rare galaxies form and evolve.
9
36762
5946
00:55
An especially puzzling rare case
is Hoag's Object.
is Hoag's Object.
10
43965
3467
بەتایبەتی ئەو گەلەئەسێرە سەرلێشێوێنەرە
ئەڵقەیی بە هۆگ ناودەبڕێت.
ئەڵقەیی بە هۆگ ناودەبڕێت.
01:00
It has a very symmetric central body
surrounded by a circular outer ring,
surrounded by a circular outer ring,
11
48434
6572
لە ناوەندێکی نەگۆڕ پێک دێت
کە بە ئەڵقەیەکی بازنەیی دەورەدراوە،
کە بە ئەڵقەیەکی بازنەیی دەورەدراوە،
01:07
with nothing visible connecting them.
12
55030
2896
هیچ شتێکی دیاریکراو
پێکەوەیان نابەستێتەوە.
پێکەوەیان نابەستێتەوە.
01:10
Hoag-type galaxies are among the rarest
types of galaxies currently known.
types of galaxies currently known.
13
58974
5084
گەلەئەستێرەی جۆری هۆگ بە یەکێك
لە دەگمەنترین گەلەئەستێرە دادەنرێت.
لە دەگمەنترین گەلەئەستێرە دادەنرێت.
01:16
There are fewer than one
in 1,000 galaxies.
in 1,000 galaxies.
14
64538
3880
کە ژمارەیان لە هەزار گەلەئەستێرە کەمترە.
01:22
It's a mystery how the stars
in the outer ring are just floating there
in the outer ring are just floating there
15
70072
5929
شتێکی نادیارە کە چۆن ئەستێرەکان
بە بازنەی ئەڵقەیی
بە بازنەی ئەڵقەیی
01:28
in such an orderly manner.
16
76025
2127
بە شێوەیەکی ڕێك و پێک ڕیز بووین.
01:30
That's interesting, right?
17
78898
1733
شتێکی سەرنج ڕاکێشە، ڕاستە؟
01:33
Hold on.
18
81049
1206
هێشتا ماوە.
01:34
Things are about to get more mysterious.
19
82279
2667
شتەکان ئاڵۆزتریش دەبن.
01:37
The galaxy that my team
discovered is even rarer
discovered is even rarer
20
85501
3541
ئەو گەلەئەستێرەیەی
تیمەکەم دۆزیویانەتەوە دەگمەنتر
تیمەکەم دۆزیویانەتەوە دەگمەنتر
01:41
and much more complex than that.
21
89066
2104
و لەوەش ئالۆزترە.
01:44
You know, sometimes, you search
and search for these objects,
and search for these objects,
22
92339
3881
دەزانن، هەندێک جار، بە دوای
ئەم بابەتانە دەگەڕێت ،
ئەم بابەتانە دەگەڕێت ،
01:48
and you find nothing.
23
96244
1539
وهیچ نادۆزیتەوە.
01:50
But sometimes, it just appears
in the background,
in the background,
24
98458
3769
بەڵام هەندێک جار، شتێکت بۆ دەردەکەوێت،
01:55
when you are not even looking for it.
25
103315
2270
لەم کاتەی کە بە دوای نەگەڕاویت.
01:58
This system looks very similar
to Hoag's Object,
to Hoag's Object,
26
106395
3301
ئەم سیستەمە زۆر لە بابەتی هۆگ نزیکە،
02:01
with its central body
and circular outer ring.
and circular outer ring.
27
109720
3444
لەگەڵ ناوەندێکی نەگۆڕ و
بە ئەڵقەیەکی بازنەیی دەورەدراوە.
بە ئەڵقەیەکی بازنەیی دەورەدراوە.
02:05
We got very excited and thought
we discovered another Hoag's Object.
we discovered another Hoag's Object.
28
113188
4555
ئێمە زۆر دڵخۆش بووین و بیرمان کردەوە
کە گەلەئەسێرە هۆگێکی ترمان دۆزییەوە.
کە گەلەئەسێرە هۆگێکی ترمان دۆزییەوە.
02:10
But my research showed
this is an entirely new galaxy type,
this is an entirely new galaxy type,
29
118427
6438
بەڵام لێکۆڵینەوەکەم دەریخست بە تەواوی
گەلەئەستێرەیەکی نوێیە،
گەلەئەستێرەیەکی نوێیە،
02:17
now commonly referred to
as "Burçin's Galaxy."
as "Burçin's Galaxy."
30
125417
3442
"بە گشتی ئێستا بە "گەلەئەستێرەی بورچین
ئاماژەی پێ دەکرێت.
ئاماژەی پێ دەکرێت.
02:21
(Laughs)
31
129957
1151
(پێکەنین)
02:23
(Cheers) (Applause)
32
131132
3525
(پێکەنین) (دڵخۆشی)
02:27
We will not be visiting
this galaxy anytime soon.
this galaxy anytime soon.
33
135072
4141
ناتوانین بەم نزیکانە سەردانی ئەم
گەلە ئەستێرەیە بکەین.
گەلە ئەستێرەیە بکەین.
02:31
It is approximately 359 million
light years away from Earth.
light years away from Earth.
34
139237
6440
چونکە بە نزیکەیی ٣٥٩ ملیۆن
ساڵی ڕووناکی لە زەوییەوە دوورە.
ساڵی ڕووناکی لە زەوییەوە دوورە.
02:38
You may think this is far.
35
146331
1734
لەوانەیە دووریش بێت.
02:40
Well, actually, this is one
of the nearby galaxies.
of the nearby galaxies.
36
148545
3466
باشە، لە ڕاستییدا، ئەمە یەکێكە لە
نزیکترین گەلە ئەستێرەکان.
نزیکترین گەلە ئەستێرەکان.
02:45
I study this object in different light --
37
153741
2328
لە ژێر ڕۆشنایی جیاواز
توێژینەوە لەسەر ئەم تەنە دەکەم
توێژینەوە لەسەر ئەم تەنە دەکەم
02:48
in ultraviolet, optical and near-infrared.
38
156796
3494
بۆ نموونە لە تیشکی سەرو
بنەوشەیی، بینایی و تیشکی ژێر سوور.
بنەوشەیی، بینایی و تیشکی ژێر سوور.
02:53
Small details on our body,
like a scar or wrinkles,
like a scar or wrinkles,
39
161448
4230
،وردەکاری بچووک لەسەر جەستەی ئێمە
بۆ نموونە پەڵە و چرچییەکانی سەر پێست،
بۆ نموونە پەڵە و چرچییەکانی سەر پێست،
02:57
tell the story of our lives.
40
165702
1619
چیڕۆکی ژیانی ئێمە دەگێڕێتەوە.
02:59
Similarly, a galaxy's structure
in different light
in different light
41
167773
4096
بەهەمان شێوە، پێکهاتەی گەلەئەستێرەکە
بە ڕووناکی جیاواز
بە ڕووناکی جیاواز
03:03
can help us trace back
their origin and evolution.
their origin and evolution.
42
171893
3531
یارمەتیمان دەدات تا بۆ ڕەسەنایەتی و
پەرەسەندنیان بگەڕێینەوە.
پەرەسەندنیان بگەڕێینەوە.
03:07
How do I look for these details?
43
175927
1967
من چۆن بە دوای ئەم وردەکاریانە دا بگەڕێم؟
03:10
I model the bright central body
44
178592
2549
من سەرەتا وێنای سەنتەرە گەشاوەکە دەکەم
دواتر ئەو قالبە لادەبەم کە بۆ
بەرجەستە کردنی بەکارم هێناوە
بەرجەستە کردنی بەکارم هێناوە
03:13
and remove my model from the image
45
181165
2484
03:15
to check for any hidden features,
46
183673
2349
بۆئەوەی پشکنین بۆ تایبەتمەندییە
شاراوەکان بکەم،
شاراوەکان بکەم،
03:18
because a bright structure in a galaxy
may blind our views of faint features,
may blind our views of faint features,
47
186046
5976
چونکە پێکهاتەی ڕووناکی گەلەئەستێرەکە ڕێگە
لە دیتنی لایەنە تاریکەکان دەگرێت،
لە دیتنی لایەنە تاریکەکان دەگرێت،
03:24
just like using sunglasses
when you are blinded by the intense light.
when you are blinded by the intense light.
48
192046
4768
وەک بەکارهێنانی چاوێلکەی هەتاویی
کاتێک بەهۆی ڕووناکی تیژەوە نابینا دەبیت.
کاتێک بەهۆی ڕووناکی تیژەوە نابینا دەبیت.
03:30
The result was a big surprise.
49
198297
2454
ئەنجامەکە
جێگای سەرسوڕمان بوو.
جێگای سەرسوڕمان بوو.
03:33
This galaxy doesn't just
have an outer ring,
have an outer ring,
50
201431
3611
ئەم گەلەئەستێرە تەنیا
بازنەیەکی دەرەکی نییە،
بازنەیەکی دەرەکی نییە،
03:37
it has an additional, diffused inner ring.
51
205066
3722
بەڵکو بازنەیەکی زیادەی ناوەکی ڕووناکی
بڵاوبووەوەشی هەیە.
بڵاوبووەوەشی هەیە.
03:41
We were having a hard time
explaining the origin of the outer ring
explaining the origin of the outer ring
52
209616
4738
ئێمە لە دۆخێکی دژوار دابووین
کاتێک ڕوونکردنەوەمان سەبارەت بە بازنەی
کاتێک ڕوونکردنەوەمان سەبارەت بە بازنەی
03:46
in Hoag-type galaxies.
53
214378
1537
دەرەکی گەلەئەستێرەی جۆری هۆگ دەدا.
03:48
Now we also need to explain
this mysterious second ring.
this mysterious second ring.
54
216314
3952
پێویستە ئێستا ئەڵقەی
نامۆیەکەی دووەم ڕوون بکەینەوە.
نامۆیەکەی دووەم ڕوون بکەینەوە.
03:53
There is currently no known mechanism
55
221611
2635
لە ئێستا دا هیچ ڕێگەیەکی
کارکردنی زانراو نییە
کارکردنی زانراو نییە
03:56
that can explain the existence of an inner
ring in such a peculiar galaxy.
ring in such a peculiar galaxy.
56
224270
4723
تا بتوانێت بازنەی ناوەکی ئەم گەلەئەستێرە
نامۆیە ڕوون بکاتەوە.
نامۆیە ڕوون بکاتەوە.
04:01
So the discovery of Burçin's Galaxy
clearly highlights the gap
clearly highlights the gap
57
229379
4714
بۆیە دۆزینەوەی گەلەئەستێرەی بورچین
بەڕوونی بێ ئاگایی ئێمە سەبارەت بە
بەڕوونی بێ ئاگایی ئێمە سەبارەت بە
04:06
in our knowledge of galaxy evolution.
58
234117
2529
پەرەسەندنی گەلە ئەستێرەکان
دەردەخات.
دەردەخات.
دەبێت توێژینەوەی زیاتر لە چۆنیەتی پێکهاتنی
ئەم گەلەئەستێرە دەگمەنانە ئەنجام بدرین
ئەم گەلەئەستێرە دەگمەنانە ئەنجام بدرین
04:09
Further research into how
this extremely rare galaxy was formed
this extremely rare galaxy was formed
59
237601
4738
04:14
can provide us with new clues
on how the universe works.
on how the universe works.
60
242363
4603
بەڵگەی تازەمان سەبارەت بە
ڕەفتاری گەردوون دەخاتە بەردەست.
ڕەفتاری گەردوون دەخاتە بەردەست.
04:21
This discovery tells us
that we still have a lot to learn,
that we still have a lot to learn,
61
249257
4658
ئەم دۆزینەوەیە پێمان دەڵێت
کە هێشتا زۆر شتمان ماوە فێری ببین
کە هێشتا زۆر شتمان ماوە فێری ببین
04:25
and we should keep looking
deeper and deeper in space
deeper and deeper in space
62
253939
3910
و دەبێت قوڵتر لە بۆشایی ئاسماندا بگەڕێین
04:29
and keep searching for the unknown.
63
257873
2333
و لەسەر گەڕان بەدوای
نەزانراوەکان بەدەوام بین.
نەزانراوەکان بەدەوام بین.
04:32
Thank you.
64
260920
1200
سوپاس.
04:34
(Applause)
65
262144
3965
(چەپڵەڕێزان)
ABOUT THE SPEAKER
Burçin Mutlu-Pakdil - AstrophysicistBurçin Mutlu-Pakdil studies the structure and dynamics of galaxies to help us understand how they form and evolve.
Why you should listen
Dr. Burçin Mutlu-Pakdil is searching for the most peculiar objects in the Universe. Her research has led to a discovery of an extremely rare galaxy with a unique circular structure, which is now commonly referred to as Burçin's Galaxy. Her work has provided the first description of a double-ringed elliptical galaxy, challenging current theories and assumptions about how the universe works and how galaxies start and evolve.
Mutlu-Pakdil earned her PhD at the University of Minnesota, and her undergraduate degree is from Bilkent University in Turkey. She is currently a postdoctoral research associate at University of Arizona and a 2018 TED Fellow. She spends most of her time searching for hierarchical structure at the scale of dwarf galaxies as a novel test of the Cold Dark Matter paradigm. She uses data gathered in a large range of wavelengths from premier telescopes worldwide and wants to learn more about how the Universe came to be the way it is today.
Mutlu-Pakdil's findings have been featured by CNN, Science Daily, Astronomy Magazine, Independent and MPR News, among many others. Damon Brown wrote in his regular Inc. Magazine online column: “Many organizations are dedicated to filling the STEM pipeline with more girls and women. Others are supporting the cause by being an example. TED Fellow Burçin is representing by being one of the most notable astrophysicists today.”
Burçin Mutlu-Pakdil | Speaker | TED.com