TEDGlobal 2014
Alison Killing: There’s a better way to die, and architecture can help
Аллисон Киллин: Үхэхэд илүү дээр зам бий, үүнд уран барилга тусална
Filmed:
Readability: 3.9
1,316,847 views
Энэхүү богино боловч сонирхолтой илтгэлдээ архитектор Аллисон Киллин оршуулгын газар, эмнэлэг, гэр гэх мэт бидний нас бардаг барилгуудыг харуулж байна. Үхэл хүртэл өөрчлөгдөж байгаа энэ үед барилгууд ч гэсэн өөрчлөгдөх хэрэгтэй болов уу?
Alison Killing - Architect
An architect and urban designer, Alison Killing uses journalism, filmmaking and exhibitions to help people better understand the built environment. Full bio
An architect and urban designer, Alison Killing uses journalism, filmmaking and exhibitions to help people better understand the built environment. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'd like to tell you a story
about death and architecture.
about death and architecture.
0
810
4031
Би та бүхэнд үхэл болоод уран барилгын
тухай түүх ярьж өгье.
тухай түүх ярьж өгье.
00:16
A hundred years ago, we tended to die
of infectious diseases like pneumonia,
of infectious diseases like pneumonia,
1
4841
4630
Зуун жилийн өмнө, бид хатгаа мэтийн
халдварт өвчнөөс болж нас бардаг байсан.
халдварт өвчнөөс болж нас бардаг байсан.
00:21
that, if they took hold,
would take us away quite quickly.
would take us away quite quickly.
2
9471
3297
Хэрвээ нэг тусчихвал
удалгүй өнгөрдөг байв.
удалгүй өнгөрдөг байв.
00:24
We tended to die at home,
in our own beds, looked after by family,
in our own beds, looked after by family,
3
12768
3734
Бид өөрсдийн гэртээ, орондоо,
гэр бүлийнхнээрээ сахиулан
гэр бүлийнхнээрээ сахиулан
нас бардаг байсан нь
бидэнд сонголт үгүй,
бидэнд сонголт үгүй,
00:28
although that was the default option
4
16502
1792
00:30
because a lot of people
lacked access to medical care.
lacked access to medical care.
5
18294
2590
хүмүүс эмнэлгийн тусламж
авах боломжгүй байсных юм.
авах боломжгүй байсных юм.
00:33
And then in the 20th century
a lot of things changed.
a lot of things changed.
6
21614
2779
Ингээд 20-р зуунд
олон зүйл өөрчлөгдсөн.
олон зүйл өөрчлөгдсөн.
00:36
We developed new medicines like penicillin
7
24393
2097
Бид пеницилин шиг эмийг шинээр бүтээн
00:38
so we could treat
those infectious diseases.
those infectious diseases.
8
26490
2485
халдварт өвчнийг эмчилж эхэлсэн.
00:40
New medical technologies
like x-ray machines were invented.
like x-ray machines were invented.
9
28975
3274
Рентгений аппарат шиг шинэ технологийн
дэвшлүүд бүтээгдсэн.
дэвшлүүд бүтээгдсэн.
00:44
And because they were
so big and expensive,
so big and expensive,
10
32249
2252
Тэд маш овортой мөн үнэтэй байсан учир
00:46
we needed large, centralized
buildings to keep them in,
buildings to keep them in,
11
34501
3018
тэднийг хадгалах том, нэгдсэн
барилгууд хэрэг болж,
барилгууд хэрэг болж,
00:49
and they became our modern hospitals.
12
37519
2299
орчин үеийн эмнэлэг бий болсон.
00:51
After the Second World War,
13
39818
1423
Дэлхийн II дайны дараа,
00:53
a lot of countries set up
universal healthcare systems
universal healthcare systems
14
41241
2640
ихэнх орнууд нэгдсэн
эрүүл мэндийн тогтолцоотой болж
эрүүл мэндийн тогтолцоотой болж
00:55
so that everyone who needed
treatment could get it.
treatment could get it.
15
43881
2647
хүн бүрт эмчлүүлэх боломж олгосон.
00:58
The result was that lifespans extended
from about 45 at the start of the century
from about 45 at the start of the century
16
46528
4249
Үр дүнд нь зууны эхэнд
дундаж наслалт 45 байсан бол
дундаж наслалт 45 байсан бол
01:02
to almost double that today.
17
50777
2183
өнөөдөр хоёр дахин уртассан байна.
01:04
The 20th century was this time of huge
optimism about what science could offer,
optimism about what science could offer,
18
52960
4098
20-р зуун нь шинжлэх ухааны боломжуудын
талаарх өөдрөг үзлийг авчирсан ч
талаарх өөдрөг үзлийг авчирсан ч
01:09
but with all of the focus on life,
death was forgotten,
death was forgotten,
19
57058
3727
амьдруулах дээр хэтэрхий их анхаараад,
үхэл гэдэг зүйл мартагдаж эхэлсэн ба
үхэл гэдэг зүйл мартагдаж эхэлсэн ба
01:12
even as our approach to death
changed dramatically.
changed dramatically.
20
60785
2405
үхлийг хэрхэн хүлээн авах нь
хүртэл өөрчлөгдсөн.
хүртэл өөрчлөгдсөн.
01:15
Now, I'm an architect,
21
63580
1203
Одоо би архитектор хүн,
01:16
and for the past year and a half
I've been looking at these changes
I've been looking at these changes
22
64783
3242
өнгөрсөн жил хагасын турш би
эдгээр өөрчлөлтийг судалж
эдгээр өөрчлөлтийг судалж
01:20
and at what they mean for architecture
related to death and dying.
related to death and dying.
23
68025
3154
энэ нь архитекторын салбарт
юу гэсэн үг болохыг ойлгосон.
юу гэсэн үг болохыг ойлгосон.
01:23
We now tend to die
of cancer and heart disease,
of cancer and heart disease,
24
71179
3233
Бид одоо хорт хавдар,
зүрхний өвчнөөр өнгөрдөг болсон,
зүрхний өвчнөөр өнгөрдөг болсон,
01:26
and what that means is that many of us
will have a long period of chronic illness
will have a long period of chronic illness
25
74412
3996
энэ нь бидний ихэнх нь амьдралынхаа
төгсгөлд хууч өвчнөөр
төгсгөлд хууч өвчнөөр
01:30
at the end of our lives.
26
78408
1974
өвдөж байна гэсэн үг юм.
01:32
During that period,
27
80382
1113
Энэ хугацааг бид
01:33
we'll likely spend a lot of time
in hospitals and hospices and care homes.
in hospitals and hospices and care homes.
28
81495
5063
ихэвчлэн эмнэлэг,
сувилалын газарт өнгөрөөдөг.
сувилалын газарт өнгөрөөдөг.
01:38
Now, we've all been in a modern hospital.
29
86558
2206
Бид бүгд орчин үеийн эмнэлэгт орж үзсэн.
01:40
You know those fluorescent lights
and the endless corridors
and the endless corridors
30
88764
3390
Та нар тод цагаан гэрэл,
урт хонгилуудыг мэднэ.
урт хонгилуудыг мэднэ.
01:44
and those rows of uncomfortable chairs.
31
92154
3018
Мөн тэр урт тухгүй сандлууд.
01:47
Hospital architecture
has earned its bad reputation.
has earned its bad reputation.
32
95172
3762
Эмнэлгийн барилгууд муухай нэртэй.
01:50
But the surprising thing is,
it wasn't always like this.
it wasn't always like this.
33
98934
3157
Сонирхолтой нь энэ үргэлж ийм байгаагүй.
01:54
This is L'Ospedale degli Innocenti,
built in 1419 by Brunelleschi,
built in 1419 by Brunelleschi,
34
102091
4334
Энэ 1419 онд Брунелескийн барьсан
Гэмгүйчүүдийн эмнэлэгийн барилга,
Гэмгүйчүүдийн эмнэлэгийн барилга,
01:58
who was one of the most famous
and influential architects of his time.
and influential architects of his time.
35
106425
3747
тэрээр тухайн цаг үеийн хамгийн
алдартай архитекторуудын нэг.
алдартай архитекторуудын нэг.
02:02
And when I look at this building
and then think about hospitals today,
and then think about hospitals today,
36
110172
3343
Энэ барилгыг хараад
орчин үеийн эмнэлэгүүдтэй харьцуулвал,
орчин үеийн эмнэлэгүүдтэй харьцуулвал,
02:05
what amazes me is
this building's ambition.
this building's ambition.
37
113515
3088
барилгын эрч хүч нь намайг
хамгийн ихээр гайхшруулдаг.
хамгийн ихээр гайхшруулдаг.
02:08
It's just a really great building.
38
116603
1649
Энэ үнэхээр гайхалтай барилга.
02:10
It has these courtyards in the middle
39
118252
1834
Голдоо ийм талбайтай болохоор
02:12
so that all of the rooms
have daylight and fresh air,
have daylight and fresh air,
40
120086
2533
өдөртөө өрөөнд нар тусч,
цэвэр агаар орж,
цэвэр агаар орж,
02:14
and the rooms are big
and they have high ceilings,
and they have high ceilings,
41
122619
2413
өрөө нь зайтай бөгөөд
өндөр таазтай учраас
өндөр таазтай учраас
02:17
so they just feel
more comfortable to be in.
more comfortable to be in.
42
125032
2484
дотор нь байхад илүү эвтэйхэн.
02:19
And it's also beautiful.
43
127516
1765
Мөн их үзэсгэлэнтэй.
02:21
Somehow, we've forgotten
that that's even possible for a hospital.
that that's even possible for a hospital.
44
129281
3831
Ямартай ч бид эмнэлэг ч гэсэн
ийм гоёмсог байж болно гэдгийг мартсан.
ийм гоёмсог байж болно гэдгийг мартсан.
02:25
Now, if we want better buildings
for dying, then we have to talk about it,
for dying, then we have to talk about it,
45
133112
4023
Одоо бид үхэхдээ илүү сайхан барилгад
байхыг хүсвэл үүнийг ярих ёстой,
байхыг хүсвэл үүнийг ярих ёстой,
02:29
but because we find the subject
of death uncomfortable,
of death uncomfortable,
46
137135
2571
гэхдээ бид үхлийн тухай ярих дургүй учир
02:31
we don't talk about it,
47
139706
1440
үүнийг ярьдаггүй.
02:33
and we don't question how we
as a society approach death.
as a society approach death.
48
141146
3312
Мөн бид нийгэм үхэлд хэрхэн
ханддаг талаар асуудаггүй.
ханддаг талаар асуудаггүй.
02:36
One of the things that surprised me
most in my research, though,
most in my research, though,
49
144458
3174
Миний судалгаанаас намайг хамгийн их
гайхшруулсан зүйл нь
гайхшруулсан зүйл нь
02:39
is how changeable attitudes actually are.
50
147632
2685
хандлага хэрхэн өөрчлөгддөг тухай юм.
02:42
This is the first crematorium in the U.K.,
51
150317
2392
Энэ бол Их Британий анхны чандарлах газар,
02:44
which was built in Woking in the 1870s.
52
152709
2809
1870-аад онд Уокинг барьсан.
02:47
And when this was first built,
there were protests in the local village.
there were protests in the local village.
53
155518
3407
Анх баригдахад нь ойролцоох тосгонд
жагсаал болсон.
жагсаал болсон.
Тэр үед чандарлахыг хүлээн зөвшөөрдөггүй
нас барагсдын 99.8%-ийг оршуулдаг байсан.
нас барагсдын 99.8%-ийг оршуулдаг байсан.
02:50
Cremation wasn't socially acceptable,
and 99.8 percent of people got buried.
and 99.8 percent of people got buried.
54
158925
4883
02:55
And yet, only a hundred years later,
three quarters of us get cremated.
three quarters of us get cremated.
55
163808
3776
Гэхдээ зуухан жилийн дараа
бидний 75% чандарлагддаг болсон.
бидний 75% чандарлагддаг болсон.
Хүмүүс үнэндээ өөрчлөлтөнд
нээлттэй байдаг.
нээлттэй байдаг.
02:59
People are actually really open
to changing things
to changing things
56
167584
2527
03:02
if they're given the chance
to talk about them.
to talk about them.
57
170111
2401
Гэхдээ үүний талаар ярих боломжтой үед л.
03:04
So this conversation
about death and architecture
about death and architecture
58
172512
3323
Тэгэхээр энэ үхэл болон
уран барилгын тухай
уран барилгын тухай
03:07
was what I wanted to start
when I did my first exhibition on it
when I did my first exhibition on it
59
175835
3159
өөрийн үзэсгэлэнгээ анх
03:10
in Venice in June,
which was called "Death in Venice."
which was called "Death in Venice."
60
178994
3226
"Венец дэх үхэл" нэртэйгээр
6 сард Венецт нээхдээ ярьсан.
6 сард Венецт нээхдээ ярьсан.
03:14
It was designed to be quite playful
61
182220
3274
Энэ нь хошин байхаар зохиогдсон ба
03:17
so that people would
literally engage with it.
literally engage with it.
62
185494
2198
ингэж байж хүмүүсийг оролцуулахыг хүссэн.
03:19
This is one of our exhibits,
which is an interactive map of London
which is an interactive map of London
63
187692
3255
Энэ бол манай үзэсгэлэнгийн нэг хэсэг
ба Лондонгийн газрын зураг ба
ба Лондонгийн газрын зураг ба
03:22
that shows just how much
of the real estate in the city
of the real estate in the city
64
190947
2675
үүнээс хотын хэдэн барилга
03:25
is given over to death and dying,
65
193622
1879
үхлээр дамжигдан ирснийг харуулдаг.
03:27
and as you wave your hand across the map,
66
195501
2369
Зураг дээр гараараа даллахад
03:29
the name of that piece of real estate,
the building or cemetery, is revealed.
the building or cemetery, is revealed.
67
197870
4829
тухайн барилгын нэр,
мөн оршуулгын газрын нэр гарч ирнэ.
мөн оршуулгын газрын нэр гарч ирнэ.
03:34
Another of our exhibits
was a series of postcards
was a series of postcards
68
202699
2508
Өөр нэгэн үзэсгэлэн бол
цуврал ил захидлууд ба
цуврал ил захидлууд ба
03:37
that people could take away with them.
69
205207
1997
хүмүүс үүнийг хүсвэл авч болно.
03:39
And they showed people's homes
and hospitals
and hospitals
70
207204
2461
Үүн дээр хүмүүсийн гэр болон эмнэлэг
03:41
and cemeteries and mortuaries,
71
209665
2415
мөн оршуулгын болон
цогцос хадгалах газрыг харуулж
цогцос хадгалах газрыг харуулж
03:44
and they tell the story
of the different spaces
of the different spaces
72
212080
2461
нас барах үедээ бидний дамжин өнгөрдөг
03:46
that we pass through
on either side of death.
on either side of death.
73
214541
2833
орон зайнуудын тухай түүхийг өгүүлдэг.
03:49
We wanted to show
that where we die
that where we die
74
217374
2345
Бид хаана үхэх нь
бидний амьдралын
бидний амьдралын
03:51
is a key part of how we die.
75
219719
3251
чухал хэсэг гэдгийг харуулахыг хүссэн.
03:54
Now, the strangest thing was the way
that visitors reacted to the exhibition,
that visitors reacted to the exhibition,
76
222970
4783
Зочид үзэсгэлэнд хэрхэн хандсан нь
хамгийн сонирхолтой байсан.
хамгийн сонирхолтой байсан.
03:59
especially the audio-visual works.
77
227753
2368
Ялангуяа дуу авиа болон харааны үзүүлэнд.
04:02
We had people dancing
and running and jumping
and running and jumping
78
230121
3692
Бид хүмүүсийг бүжиглүүлж,
харайлган, үсрүүлж
харайлган, үсрүүлж
04:05
as they tried to activate
the exhibits in different ways,
the exhibits in different ways,
79
233813
2995
үзэсгэлэнг өөр өөр замаар
идэвхжүүлэхийг хичээсэн ба
идэвхжүүлэхийг хичээсэн ба
04:08
and at a certain point
they would kind of stop
they would kind of stop
80
236808
2444
тэд зарим үед нь түр зогсон,
04:11
and remember that they were in
an exhibition about death,
an exhibition about death,
81
239252
2734
үхлийн тухай үзэсгэлэн дээр
ирснээ санан,
ирснээ санан,
04:13
and that maybe that's not
how you're supposed to act.
how you're supposed to act.
82
241986
2624
магадгүй ингэж аашлах нь
зохисгүй хэрэг хэмээн боддог.
зохисгүй хэрэг хэмээн боддог.
04:16
But actually, I would question
whether there is one way
whether there is one way
83
244610
2647
Гэхдээ бидэнд үнэндээ үхэлд
хэрхэн хандах ганцхан л зам би гэж үү.
04:19
that you're supposed to act around death,
84
247257
2275
04:21
and if there's not, I'd ask you to think
about what you think a good death is,
about what you think a good death is,
85
249532
4551
Хэрэв тийм биш бол, сайн үхэл гэж
юу вэ гэдгийг бодоосой гэж асууя.
юу вэ гэдгийг бодоосой гэж асууя.
04:26
and what you think that architecture
that supports a good death might be like,
that supports a good death might be like,
86
254083
3669
Мөн тэр үхлийг түших барилга
ямар байхыг бодоосой,
ямар байхыг бодоосой,
04:29
and mightn't it be a little less like this
and a little more like this?
and a little more like this?
87
257752
4728
Илүү иймэрхүү эсвэл
нэг иймэрхүү байх уу?
нэг иймэрхүү байх уу?
04:34
Thank you.
88
262480
2214
Баярлалаа.
04:36
(Applause)
89
264694
2020
(Алга ташилт)
ABOUT THE SPEAKER
Alison Killing - ArchitectAn architect and urban designer, Alison Killing uses journalism, filmmaking and exhibitions to help people better understand the built environment.
Why you should listen
Alison Killing is an architect and urban designer working to engage people with their built environment, via design of buildings and urban strategies, film making, exhibitions and events. She explores the relationship between death and modern architecture, looking at how cities are rebuilt after disaster.
Recent projects include Death in the City (and its first iteration, Death in Venice, which was shown as an independent event during the opening week of the Venice Architecture Biennale), a touring exhibition about death and modern architecture; work with the International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies on better rebuilding after disaster and how to integrate relevant urban design tools into humanitarian response; and a study of financial models for arts and community projects temporarily using vacant buildings to help these projects become self-sustaining.
Alison Killing | Speaker | TED.com