ABOUT THE SPEAKER

Julia Bacha - Filmmaker
Julia Bacha is the creative director at Just Vision, an organization that uses film and multimedia storytelling to foster constructive conversations on some of the most divisive issues of our times.

Why you should listen

Bacha started her filmmaking career writing and editing Control Room (2004), a documentary about the inner workings of the Arab satellite television channel Al Jazeera. She then wrote and co-directed Encounter Point (2006) and directed Budrus (2009), both stories of courageous bridge-building between Palestinians and Israelis in a highly volatile environment. Her most recent film, My Neighborhood (2012), follows a Palestinian teenager struggling to reclaim his home in East Jerusalem from Jewish settlers. She is now directing a film about the Palestinian women who secretly led the First Intifada, for which she was awarded a 2016 Guggenheim Fellowship.

More profile about the speaker
Julia Bacha | Speaker | TED.com

TEDSummit

Julia Bacha: How women wage conflict without violence

Julia Bacha: အကြမ်းမဖက်ပဲ အမျိုးသမီးတွေ ပဋိပက္ခကို တိုက်ပွဲဆင်ကြပုံ။

Filmed: 2016-06-29

Readability: 5.5

883,401 views

သင်ဟာ ကမ္ဘာကြီးကို ပြောင်းလဲဖို့ ရည်စူးနေလား။ ဒီမှာက သင်သိသင့်တဲ့ ကိန်းဂဏန်းအချက်အလက်ပါ။ အကြမ်းမဖက်တဲ့ လှုံ့ဆော်ပွဲတွေဟာ အကြမ်းဖက်တာတွေထက် အဆ ၁၀၀ ပိုအောင်မြင်နိုင်ဖွယ်ရှိပါတယ်။ ဒီတော့ ပဋိပက္ခတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်ရတဲ့အခါ အကြမ်းမဖက်ရေးနည်းကို ပိုများတဲ့အဖွဲ့တွေ ဘာလို့မသုံးကြတာလဲ။ ရုပ်ရှင်ထုတ်လုပ်သူ Julia Bacha ကနေပြီး အမျိုးသမီးတွေ ပါဝင်တဲ့ အရေးပါတဲ့ ခေါင်းဆောင်မှု အကြောင်း မျက်စိဖွင့်ပေးတဲ့ သုတေသန အပါအဝင် ထိရောက်တဲ့ အကြမ်းမဖက်တဲ့ ခုခံနည်းကို မျှဝေထားပါတယ်။

Julia Bacha - Filmmaker
Julia Bacha is the creative director at Just Vision, an organization that uses film and multimedia storytelling to foster constructive conversations on some of the most divisive issues of our times. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12

Twelve years ago, I picked up
a camera for the first time

0

920

4136

လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၂ နှစ်တုန်းက အနောက်ဖက်
ကမ်းရှိ ပါလက်စတိုင်း ရွာတစ်ရွာက

00:17

to film the olive harvest
in a Palestinian village in the West Bank.

1

5080

4120

သံလွင်သီး ရိတ်သိမ်းတာ ရုပ်ရှင်ရိုက်ဖို့
ပထမဆုံးအကြိမ် ကင်မရာကိုင်ခဲ့တယ်။

00:21

I thought I was there
to make a single documentary

2

9880

2416

တွေးတာက အဲဒီမှာ မှတ်တမ်းတင်
တစ်ကားတည်းပဲရိုက်ပြီး

00:24

and would then move on
to some other part of the world.

3

12320

2856

ကမ္ဘာအခြားအပိုင်းကို ပြောင်းမယ်ပေါ့။

00:27

But something kept bringing me back.

4

15200

2280

ဒါပေမဲ့ တစ်ခုခုက ကျွန်မကို
ပြန်ပြန်ဆွဲထားတယ်။

00:30

Now, usually, when international audiences
hear about that part of the world,

5

18320

3976

ကဲ ပုံမှန်ကတော့ နိုင်ငံတကာက
ပရိတ်သတ်တွေ ကမ္ဘာ့ ဒီအပိုင်းကို ကြားတဲ့အခါ

00:34

they often just want
that conflict to go away.

6

22320

3536

မကြာခဏတော့ အဲဒီ ပဋိပက္ခကို
ရှင်းသွားစေချင်ကြတာပဲလေ။

00:37

The Israeli-Palestinian conflict is bad,
and we wish it could just disappear.

7

25880

3640

အစ္စရေး ပါလက်စတိုင်း ပဋိပက္ခဟာ ဆိုးတော့
ပျောက်ကွယ်သွားဖို့ပဲ ဆန္ဒရှိကြတယ်။

00:42

We feel much the same way
about other conflicts around the world.

8

30280

3200

ကမ္ဘာတစ်လွားက အခြား ပဋိပက္ခတွေကိုလည်း
ဒီအတိုင်းပဲ ခံစားမိကြတယ်။

00:46

But every time we turn
our attention to the news,

9

34360

2936

ဒါပေမဲ့ သတင်းတွေဆီ အာရုံလှည့်လိုက်တိုင်း

00:49

it seems like one more country
has gone up in flames.

10

37320

2960

နောက်ထပ် နိုင်ငံတစ်ခု
မီးလျှံထဲကျသွားသလိုမျိုး ထင်ရတယ်။

00:53

So I've been wondering

11

41800

1216

ဒီတော့ တွေးနေမိတာက

00:55

whether we should not start
looking at conflict in a different way --

12

43040

3320

ပဋိပက္ခကို မတူတဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခုနဲ့
ကျွန်မတို့ စမကြည့်သင့်ဘူးလား၊

00:59

whether instead of simply
wishing to end conflict,

13

47200

3936

ပဋိပက္ခ အဆုံးသတ်ဖို့ ဆန္ဒရှိနေရုံသက်သက်ထက်

01:03

we focus instead on how to wage conflict.

14

51160

4016

ပဋိပက္ခကို ဘယ်လို ဆင်နွှမလဲဆိုတာကို
ဘာလို့ အာရုံမစိုက်ရမှာလဲဆိုတာပါ။

01:07

This has been a big question for me,

15

55200

2056

ဒါက ကျွန်မအတွက် မေးခွန်းကြီးတစ်ခုပါ၊

01:09

one I've pursued together with my team
at the nonprofit Just Vision.

16

57280

3640

အဖွဲ့နဲ့အတူ အကျိုးအမြတ်မရှာတဲ့ Just Vision
မှာ အတူ လုပ်ဆောင်ခဲ့တဲ့ တစ်ခုပါ။

01:14

After witnessing several different kinds
of struggles in the Middle East,

17

62320

4096

အရှေ့အလယ်ပိုင်းက အမျိုးမျိုးသော
ရုန်းကန်မှုတွေကို မြင်တွေ့ပြီးနောက်မှာ

01:18

I started noticing some patterns
on the more successful ones.

18

66440

4216

ပိုပြီးအောင်မြင်တာတွေရဲ့ ပုံစံတွေကို
စတင်သတိထားမိတယ်။

01:22

I wondered whether these variables
held across cases, and if they did,

19

70680

4136

ပြဿနာတွေတစ်လျှာက် ဒီကိန်းရှင်တွေ
မြဲနေလားလို့ တွေးမိတယ်၊ ဒီလိုဆိုရင်

01:26

what lessons we could glean
for waging constructive conflict,

20

74840

4896

ပါလက်စတိုင်း အစ္စရေးနဲ့ အခြားနေရာတွေက
အပြုသဘောဆောင်တဲ့ ပဋိပက္ခ တိုက်ပွဲဆင်ဖို့

01:31

in Palestine, Israel and elsewhere.

21

79760

2840

ဘယ်သင်ခန်းစာတွေ ကောက်နှုတ်နိုင်မလဲပေါ့။

01:36

There is some science about this.

22

84200

1720

ဒီအကြောင်း သိပ္ပံပညာရှိပါတယ်။

01:38

In a study of 323
major political conflicts

23

86760

4176

၁၉၀၀ ကနေ ၂၀၀၆ ထိ အဓိက နိုင်ငံရေး
ပဋိပက္ခ ၃၂၃ ခုကို လေ့လာမှုမှာ

01:42

from 1900 to 2006,

24

90960

2976

Maria Stephan နဲ့
Erica Chenoweth တို့ တွေ့ရှိတာက

01:45

Maria Stephan and Erica Chenoweth
found that nonviolent campaigns

25

93960

5296

အကြမ်းမဖက်တဲ့ လှုံ့ဆော်ပွဲတွေဟာ
အကြမ်းဖက်တာတွေထက်

01:51

were almost 100 percent more likely
to lead to success than violent campaigns.

26

99280

6240

အောင်မြင်မှုဆီ ဦးတည်ဖို့ ဖြစ်နိုင်ခြေ
ရာနှုန်းပြည့်နီးပါး ပိုများတာပါ။

01:58

Nonviolent campaigns are also
less likely to cause physical harm

27

106080

4296

အကြမ်းမဖက် လှုံ့ဆော်ပွဲတွေဟာ လှုံ့ဆော်ပွဲ
ဆင်သူတွေရော၊ ဆန့်ကျင်သူတွေကိုပါ

02:02

to those waging the campaign,

28

110400

1936

ရုပ်ပိုင်း ထိခိုက်မှု ဖြစ်နိုင်ခြေ

02:04

as well as their opponents.

29

112360

2136

ပိုလည်း နည်းပါတယ်။

02:06

And, critically, they typically lead
to more peaceful and democratic societies.

30

114520

5880

အရေးပါတာက ၎င်းတို့ဟာ တကယ်ကို ပိုငြိမ်း
ချမ်းတဲ့ ဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့တွေဆီ ဦးတည်တယ်။

02:13

In other words, nonviolent resistance
is a more effective and constructive way

31

121320

4816

တစ်နည်းဆို အကြမ်းမဖက် ခုခံမှုဟာ
ပဋိပက္ခ တိုက်ပွဲဆင်ခြင်းရဲ့ ပိုထိရောက်ပြီး

02:18

of waging conflict.

32

126160

1200

အပြုသဘောဆောင်တဲ့ နည်းပါ။

02:20

But if that's such an easy choice,
why don't more groups use it?

33

128720

3200

အဲဒီလိုလွယ်တဲ့ ရွေးချယ်မှုဆို
ပိုများတဲ့အဖွဲတွေ ဘာလို့ မသုံးကြတာလဲ။

02:25

Political scientist Victor Asal
and colleagues

34

133240

2656

နိုင်ငံရေး သိပံ္ပပညာရှင် Victor Asal နဲ့
အဖွဲ့တွေဟာ

02:27

have looked at several factors

35

135920

1776

နိုင်ငံရေး အုပ်စုတစ်ခုရဲ့ နည်းဗျူဟာ

02:29

that shape a political group's
choice of tactics.

36

137720

2560

ရွေးချယ်မှုကိုပုံဖော်တဲ့ အကြောင်း
များစွာကို ကြည့်တယ်။

02:33

And it turns out
that the greatest predictor

37

141200

2960

ဖြစ်သွားတာက အကြမ်းမဖက် (သို့)
အကြမ်းဖက်တာကို ကျင့်သုံးဖို့

02:37

of a movement's decision
to adopt nonviolence or violence

38

145040

4296

လှုပ်ရှားမှု တစ်ခုရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ရဲ့
အကြီးမားဆုံး နိမိတ်လက္ခဏာဟာ

02:41

is not whether that group
is more left-wing or right-wing,

39

149360

4336

ဒီအုပ်စုက လက်ဝဲစွန်း (သို့)
လက်ယာစွန်းဖြစ်တာမဟုတ်၊

02:45

not whether the group is more or less
influenced by religious beliefs,

40

153720

5096

ဒီအုပ်စုဟာ ဘာသာရေး ယုံကြည်ချက်တွေ
လွှမ်းမိုးတာ ပိုများတာ၊ ပိုနည်းတာ မဟုတ်၊

02:50

not whether it's up against
a democracy or a dictatorship,

41

158840

3056

ဒီမိုကရေစီ (သို့) အာဏာရှင်စနစ်ကို
ဆန့်ကျင်တာ၊ မဆန့််ကျင်တာမဟုတ်၊

02:53

and not even the levels of repression
that that group is facing.

42

161920

3600

ဒီအုပ်စု ကြုံနေရတဲ့ ဖိနှိပ်ခံရတဲ့
အဆင့်တွေတောင်မဟုတ်ပါဘူး။

02:58

The greatest predictor of a movement's
decision to adopt nonviolence

43

166640

4680

အကြမ်းမဖက်မှု ကျင့်သုံးဖို့ လှုပ်ရှားမှု
ဆုံးဖြတ်ချက် အကြီးမားဆုံး နိမိတ်လက္ခဏာက

03:04

is its ideology regarding
the role of women in public life.

44

172120

4440

အများပြည်သူ ဘဝမှာ အမျိုးသမီးတွေရဲ့
အခန်းကဏ္ဍနဲ့ဆိုင်တဲ့ သဘောထားပါ။

03:09

(Applause)

45

177160

3440

(လက်ခုပ်သံများ)

03:15

When a movement includes in its discourse

46

183000

3096

လှုပ်ရှားမှုတစ်ခုမှာ ကျား၊ မတန်းတူမှု
တစ်ဝိုက်က ၎င်းရဲ့

03:18

language around gender equality,

47

186120

1736

ဟောပြောချက်ဘာသာစကား ပါဝင်တဲ့အခါ

03:19

it increases dramatically
the chances it will adopt nonviolence,

48

187880

3336

အကြမ်းမဖက်မှု ကျင့်သုံးမယ့် အခွင့်အလမ်းတွေ
သိသိသာသာ တိုးလာကာ

03:23

and thus, the likelihood it will succeed.

49

191240

2320

ဒါကြောင့် ဖြစ်နိုင်ခြေက
အောင်မြင်မယ်ဆိုတာပါ။

03:26

The research squared up
with my own documentation

50

194280

2776

သုတေသနက အစ္စရေးနဲ့ ပါလက်စတိုင်းက
နိုင်ငံရေး စည်းရုံးခြင်း

03:29

of political organizing
in Israel and Palestine.

51

197080

3336

ကျွန်မကိုယ်ပိုင် မှတ်တမ်းနဲ့ ကိုက်ညီပါတယ်။

03:32

I've noticed that movements which
welcome women into leadership positions,

52

200440

4416

သတိထားမိတာက တစ်ခါက Budrus ဆိုတဲ့
ရွာတစ်ရွာမှာ မှတ်တမ်းပြုခဲ့တဲ့တာလိုမျိုး

03:36

such as the one I documented
in a village called Budrus,

53

204880

3296

အမျိုးသမီးတွေကို ခေါင်းဆောင် နေရာတွေမှာ
ကြိုဆိုတဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေဟာ

03:40

were much more likely
to achieve their goals.

54

208200

2600

ရည်မှန်းချက်တွေ အောင်မြင်ဖို့
ဖြစ်နိုင်ခြေပိုများတာပါ။

03:43

This village was under a real threat
of being wiped off the map

55

211920

4016

ဒီရွာဟာ အစ္စရေးက ပိုင်းခြားရေး
တံတိုင်ကို စဆောက်တော့

03:47

when Israel started building
the separation barrier.

56

215960

2840

မြေပုံကနေ ဖယ်ရှားဖို့ တကယ့်ကို
ခြိမ်းခြောက်ခံခဲ့ရတာပါ။

03:51

The proposed route would require

57

219560

1856

အဆိုပြုတဲ့ လမ်းကြောင်းက ဒီလူစုရဲ့

03:53

the destruction of this community's
olive groves, their cemeteries

58

221440

4496

သံလွင်တောတွေ၊ သုသာန်တွေ
ဖျက်ဆီးတာလိုမှာဖြစ်ပြီး

03:57

and would ultimately
close the village from all sides.

59

225960

2840

အဆုံးမှာ ရွာကို ဘက်အားလုံးက
ပိတ်လိမ့်မယ်ပေါ့။

04:01

Through inspired local leadership,

60

229880

1656

ဒေသ ခေါင်းဆောင်မှု လှုံဆော်မှုကနေ

04:03

they launched a nonviolent resistance
campaign to stop that from happening.

61

231560

3640

အဲဒီလို ဖြစ်မလာအောင် ဟန့်တားဖို့
အကြမ်းမဖက် ခုခံလှုံ့ဆော်ပွဲ စတင်လိုက်တယ်။

04:08

The odds were massively
stacked against them.

62

236400

3120

တစ်ဖက်စီးနင်းဖြစ်တာတွေ
အလွန်အမင်း ရှိခဲ့တယ်။

04:12

But they had a secret weapon:

63

240920

3000

ဒါပေမဲ့ သူတို့မှာ
လက်နက်ပုန်း တစ်ခုရှိတယ်၊

04:17

a 15-year-old girl

64

245880

1776

သံလွင်ပင် တစ်ပင်ကို

04:19

who courageously jumped
in front of a bulldozer

65

247680

2736

အမြစ်လှန်တော့မယ့် မြေထိုးစက်ရှေ့ကို

04:22

which was about to uproot
an olive tree, stopping it.

66

250440

3480

သတ္တိရှိရှိ ခုန်ဝင်လိုက်တဲ့ ၁၅ နှစ်
သမီးလေးက တားဆီးနေတာပါ။

04:26

In that moment, the community
of Budrus realized what was possible

67

254640

3576

ဒီအခိုက်မှာ Budrus လူစု သဘောပေါက်
လိုက်တာက အများပြည်သူ ဘဝမှာ

04:30

if they welcomed and encouraged women
to participate in public life.

68

258240

4600

ပါဝင်ဆင်နွှဲဖို့ အမျိုးသမီးတွေကို
ကြိုဆို၊ အားပေးလိုက်ရင် ဖြစ်နိုင်တာကိုပါ။

04:35

And so it was that the women of Budrus
went to the front lines day after day,

69

263560

3856

ဒါနဲ့ Budrus အမျိုသမီးတွေဟာ တစ်နေ့ပြီး
တစ်နေ့ ရှေ့တန်းတွေကို တက်လာကြတယ်။

04:39

using their creativity and acumen
to overcome multiple obstacles they faced

70

267440

4456

လက်နက်မဲ့ ၁၀ လကြာ ရုန်းကန်မှုထဲ ရင်ဆိုင်
ရတဲ့ အတားအဆီးမျိုးစုံ ကျော်လွှားဖို့

04:43

in a 10-month unarmed struggle.

71

271920

2080

သူတို့ ထွင်ဉာဏ်၊ ထက်မြက်မှုကို သုံးရင်းပါ။

04:47

And as you can probably
tell at this point,

72

275000

2000

ဒီနေရာမှာ အသေအချာ သင်တို့ ပြောနိုင်သလိုပဲ

04:49

they win at the end.

73

277024

1200

အဆုံးမှာ သူတို့နိုင်တယ်။

04:51

The separation barrier
was changed completely

74

279760

2936

ပိုင်းခြားရေး တံတိုင်ဟာ နိုင်ငံတကာက
အသိအမှတ်ပြုတဲ့

04:54

to the internationally
recognized green line,

75

282720

2736

မျဉ်းစိမ်းအဖြစ် လုံးဝပြောင်းလဲသွားကာ

04:57

and the women of Budrus
came to be known across the West Bank

76

285480

3736

Budrus အမျိုးသမီးတွေကို သူတို့ရဲ့
အနိုင်မခံတဲ့ စွမ်းအင်ကြောင့်

05:01

for their indomitable energy.

77

289240

2000

အနောက်ဖက်ကမ်းတစ်လွားမှာ သိလာကြတယ်။

05:04

(Applause)

78

292560

2736

(လက်ခုပ်သံများ)

05:07

Thank you.

79

295320

1360

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

05:12

I want to pause for a second,
which you helped me do,

80

300560

2696

ခဏလောက် ရပ်ချင်တယ်၊
ရှင်တို့ရဲ့ အကူအညီနဲ့ ရပ်မှာပါ။

05:15

because I do want to tackle
two very serious misunderstandings

81

303280

3936

အကြောင်းက ဒီနေရာမှာ ဖြစ်သွားနိုင်တဲ့
အရမ်း အရေးကြီးတဲ့ အထင်လွဲမှားမှု

05:19

that could happen at this point.

82

307240

1600

နှစ်ခုကို ကိုင်တွယ်ချင်ခဲ့လိုပါ။

05:21

The first one is that I don't believe

83

309840

3416

ပထမတစ်ခုက အမျိုးသမီးတွေဟာ
အမျိုးသားတွေထက်

05:25

women are inherently or essentially
more peaceful than men.

84

313280

5040

ပင်ကိုယ် (သို့) အခြေခံအားဖြင့် ပို
ငြိမ်းချမ်းတယ်ဆိုတာ ကျွန်မ မယုံကြည်တာပါ။

05:31

But I do believe that in today's world,

85

319800

3376

ကျွန်မ ယုံကြည်တာက ယနေ့ကမ္ဘာထဲမှာ

05:35

women experience power differently.

86

323200

2880

အမျိုးသမီးတွေဟာ စွမ်းအားကို ကွဲပြားစွာ
တွေ့ကြုံခံစားတာပါ။

05:39

Having had to navigate
being in the less powerful position

87

327280

3176

သူတို့ ဘဝတွေရဲ့ ကဏ္ဍမျိုးစုံမှာ
စွမ်းအားပိုနည်းတဲ့ အဆင့်မှာ

05:42

in multiple aspects of their lives,

88

330480

2736

ရှိနေတာကို ရှာဖွေဖို့လိုတာကြောင့်

05:45

women are often more adept

89

333240

2336

အမျိုးသမီးတွေဟာ ကြီးမား၊
စွမ်းအားကောင်းတဲ့

05:47

at how to surreptitiously
pressure for change

90

335600

3256

လှုပ်ရှားသူတွေကို ဆန့်ကျင်
ပြောင်းလဲတာအတွက် ပုန်းလျှိုးကာ

05:50

against large, powerful actors.

91

338880

2736

ဖိအားပေးပုံမှာ မကြာခဏတော့
ပိုကျွမ်းကျင်ပါတယ်။

05:53

The term "manipulative," often charged
against women in a derogatory way,

92

341640

4176

မကြာခဏ အမျိုးသမီးတွေကို နိမ့်ကျတဲ့နည်းနဲ့
စွပ်စွဲတဲ့ "ခြယ်လှယ်သော" ဆိုတဲ့ ဝေါဟာရဟာ

05:57

reflects a reality in which women
have often had to find ways

93

345840

3976

ရည်မှန်းချက်တွေ အောင်မြင်ဖို့ တိုက်ရိုက်
ထိပ်တိုက်တွေ့တာထက် အမျိုးသမီးတွေဟာ

06:01

other than direct confrontation
to achieve their goals.

94

349840

3400

မကြာခဏတော့ နည်းလမ်းတွေရှာဖို့လိုတယ်
ဆိုတဲ့ အမှန်တရားကို ထင်ဟပ်ပါတယ်။

06:06

And finding alternatives
to direct confrontation

95

354440

3536

တိုက်ရိုက် ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်တာအတွက်
အခြားနည်းတွေ ရှာခြင်းဟာ

06:10

is at the core of nonviolent resistance.

96

358000

3080

အကြမ်းမဖက် ခုခံမှုရဲ့ ဗဟိုချက်မှာရှိပါတယ်။

06:14

Now to the second
potential misunderstanding.

97

362360

2496

ကဲ ဒုတိယ အလားအလာရှိတဲ့ အထင်လွဲမှုပါ။

06:16

I've been talking a lot about
my experiences in the Middle East,

98

364880

3016

အရှေ့အလယ်ပိုင်းက ကျွန်မအတွေ့အကြုံ
အများအပြားကို ပြောနေခဲ့ပြီး

06:19

and some of you might be thinking now

99

367920

1816

ရှင်တို့တစ်ချို့ အခုတွေးနေမိလောက်တာက

06:21

that the solution then is for us
to educate Muslim and Arab societies

100

369760

3776

ဒါဆို ကျွန်မတို့အတွက် ဖြေရှင်းချက်က
အမျိုးသမီးတွေ ပိုပါလာဖို့ မူဆလင်နဲ့ အာရပ်

06:25

to be more inclusive of their women.

101

373560

1720

အဖွဲ့အစည်းတွေကို ပညာပေးဖို့ပေါ့။

06:27

If we were to do that,
they would be more successful.

102

375960

2880

ဒီလိုလုပ်ရင် သူတို့ ပိုအောင်မြင်မယ်ပေါ့။

06:33

They do not need this kind of help.

103

381200

2920

ဒီအကူအညီမျိုး သူတို့ မလိုပါဘူး။

06:36

Women have been part
of the most influential movements

104

384880

3416

အမျိုးသမီးတွေဟာ အရှေ့အယ်ပိုင်းကနေ
ထွက်လာတဲ့ သြဇာအကြီးမားဆုံး

06:40

coming out of the Middle East,

105

388320

1520

လှုပ်ရှားမှုတွေမှာ ပါဝင်ပေမဲ့

06:43

but they tend to be invisible
to the international community.

106

391160

4896

နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းမှာတော့
ပျောက်ချက်သား ကောင်းနေတတ်ကြပါတယ်။

06:48

Our cameras are largely focused on the men

107

396080

2736

ကျွန်မတို့ ကင်မရာတွေဟာ သတင်း သံသရာမှာ

06:50

who often end up involved
in the more confrontational scenes

108

398840

3056

မအောင့်အည်းနိုင်အောင် ဖြစ်တဲ့
ပိုပြီး ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်တဲ့

06:53

that we find so irresistible
in our news cycle.

109

401920

3520

မြင်ကွင်းတွေမှာ မကြာခဏ ပါဝင်တဲ့
အမျိုးသားတွေကို အဓိက အာရုံစိုက်တာပါ။

06:58

And we end up with a narrative
that not only erases women

110

406160

3776

ဒေသတွင်း ရုန်းကန်မှုတွေကနေ
အမျိုးသမီးတွေကို ဖျက်ပစ်တာမက

07:01

from the struggles in the region

111

409960

1936

ရုန်းကန်မှုတွေဟာ ၎င်းတို့ဘာသာ

07:03

but often misrepresents
the struggles themselves.

112

411920

4640

မှာယွင်းစွာတင်ပြတဲ့
ဇာတ်လမ်းတစ်ခုနဲ့ အဆုံးသတ်သွားတယ်။

07:10

In the late 1980s,
an uprising started in Gaza,

113

418120

5136

၁၉၈၀ လွန်နှောင်းပိုင်းက ဂါဇာမှာ
အုံကြွမှုတစ်ခု စခဲ့ပြီး

07:15

and quickly spread to the West Bank
and East Jerusalem.

114

423280

3080

အနောက်ဖက်ကမ်းနဲ့ အရှေ့ ဂျေရုစလင်ကို
အလျှင်အမြန် ကူးစက်သွားတယ်။

07:19

It came to be known as the First Intifada,

115

427560

4056

ဒါကို ပထမ အုံကြွမှုလို့ သိလာခဲ့ပြီး

07:23

and people who have
any visual memory of it

116

431640

2336

ဒါကို မျက်မြင် မှတ်မိသူတွေဟာ
ယေဘုယျအားဖြင့်

07:26

generally conjure up something like this:

117

434000

2800

ဒီလိုမျိုး မြင်ယောင်အောင်လုပ်ကြတယ်။

07:29

Palestinian men
throwing rocks at Israeli tanks.

118

437680

3960

ပါလက်စတိုင်း အမျိုးသားတွေက အစ္စရေး သံချပ်
ကားတွေကို ကျောက်ခဲတွေနဲ့ ပစ်နေကြတယ်ပေါ့။

07:34

The news coverage at the time

119

442800

1496

ဒီအချိန် သတင်းပေးပို့ချက်တွေက

07:36

made it seem like stones,
Molotov cocktails and burning tires

120

444320

4736

အုံကြွမှုထဲမှာ ပါဝင်တဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေဟာ
ကျောက်ခဲတွေ၊ Molotov အရက်ပုလင်းနဲ့

07:41

were the only activities
taking place in the Intifada.

121

449080

3040

မီးလောင်နေတဲ့ ကားတာရာတွေပဲလို့
ထင်အောင်လုပ်ခဲ့တယ်။

07:45

This period, though, was also marked
by widespread nonviolent organizing

122

453960

6376

ဒါပေမဲ့ ဒီကာလကို သပိတ်တွေ၊ ထိုင်သပိတ်
တွေ၊ စင်ပြိုင်အဖွဲ့တွေပုံစံတွေနဲ့

07:52

in the forms of strikes, sit-ins
and the creation of parallel institutions.

123

460360

4720

ကျယ်ပြန့်တဲ့ အကြမ်းမဖက် စည်းရုံးခြင်းနဲ့
လည်း အမှတ်အသားပြုခဲ့တယ်။

07:57

During the First Intifada,

124

465880

1376

ပထမ အုံကြွမှု အတွင်းမှာ

07:59

whole sectors of the Palestinian
civilian population mobilized,

125

467280

3336

ပါလက်စတိုင်း ပြည်သူတွေရဲ့ ကဏ္ဍအကုန်လုံး
မျိုးဆက်တွေ၊ ဂိုဏ်းဂဏတွေ၊

08:02

cutting across generations,
factions and class lines.

126

470640

3760

အဆင့်အတန်းတွေကို
ကျော်ဖြတ်ပြီး ဆော်သြစည်းရုံးမိတယ်။

08:07

They did this through networks
of popular committees,

127

475200

2696

လူကြိုက်များတဲ့ ကော်မီတီ
ကွန်ရက်တွေကနေ လုပ်ခဲ့ပြီး

08:09

and their use of direct action
and communal self-help projects

128

477920

3496

တိုက်ရိုက်လုပ်ဆောင်ချက်နဲ့ ဘုံကိုယ်ထူ
ကိုယ်ထ ပရောဂျက်တွေကို အသုံးပြုမှုက

08:13

challenged Israel's very ability

129

481440

2416

အစ္စရေးရဲ့ အနောက်ဖက်ကမ်းနဲ့ ဂါဇာကို

08:15

to continue ruling the West Bank and Gaza.

130

483880

2680

ဆက်လက် အုပ်ချုပ်ဖို့ တကယ့်
အစွမ်းကို စိန်ခေါ်ခဲ့တယ်။

08:19

According to the Israeli Army itself,

131

487600

2336

အစ္စရေး စစ်တပ်ကိုယ်တိုင်အရ

08:21

97 percent of activities
during the First Intifada were unarmed.

132

489960

5560

ပထမ အုံကြွမှုအတွင်းက ၉၇ ရာခိုင်နှုန်းသော
လှုပ်ရှားမှုတွေဟာ လက်နက်မဲ့တွေပါ။

08:28

And here's another thing that is not
part of our narrative about that time.

133

496840

3800

ဒီအချိန်အကြောင်း ကျွန်မတို့ ဇာတ်လမ်းနဲ့
မပတ်သက်တာ နောက်တစ်ခုက ဒီမှာပါ။

08:33

For 18 months in the Intifada,

134

501320

2456

အုံကြွမှုအတွင်း ၁၈ လတိုင်တိုင်

08:35

women were the ones
calling the shots behind the scenes:

135

503800

3816

အမျိုးသမီးတွေဟာ မြင်ကွင်းတွေနောက်ကွယ်မှာ
အားထုတ်ကြိုးပမ်းနေသူတွေပါ။

08:39

Palestinian women from all walks of life

136

507640

2496

သိန်းချီတဲ့ လူတွေကို ဆော်သြရာမှာ

08:42

in charge of mobilizing
hundreds of thousands of people

137

510160

3416

ဦးစီးတဲ့ အလွှာစုံ ပါလက်စတိုင်း
အမျိုသမီးတွေဟာ

08:45

in a concerted effort to withdraw
consent from the occupation.

138

513600

3880

သိမ်းပိုက်ခြင်းကနေ သဘောတူ ရုတ်သိမ်းဖို့
စုပေါင်းအားထုတ်ကြတတာပါ။

08:50

Naela Ayyash, who strived to build
a self-sufficient Palestinian economy

139

518760

5296

Naela Ayyash ဟာ ဂါဇာက အမျိုးသမီးတွေကို
အိမ်နောက်မှာ ဟင်းရွက်စိုက်ဖို့ အားပေးရင်း

08:56

by encouraging women in Gaza
to grow vegetables in their backyards,

140

524080

5216

မိမိဘာသာ ဖူလုံမှု ပါလက်စတိုင်း
စီးပွားရေး တည်ဆောက်ဖို့ အားထုတ်ခဲ့သူပါ။

09:01

an activity deemed illegal
by the Israeli authorities at that time;

141

529320

3560

အဲဒီအချိန်က အစ္စရေး အာဏာပိုင်တွေက
တရားမဝင်လို့ ယူဆထားတဲ့ လုပ်ဆောင်မှုပါ။

09:06

Rabeha Diab, who took over
decision-making authority

142

534320

3456

Rabeha Diab ဟာ အုံကြွမှုကို
ဆောင်ရွက်နေတဲ့ အမျိုးသားတွေ

09:09

for the entire uprising

143

537800

1416

ပြည်နှင်ဒဏ်ခံရချိန်မှာ

09:11

when the men who had been running it

144

539240

1776

တစ်ခုလုံးအတွက် ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့်ကို

09:13

were deported;

145

541040

1200

တာဝန်ယူခဲ့ပါတယ်။

09:15

Fatima Al Jaafari, who swallowed leaflets
containing the uprising's directives

146

543440

5496

Fatima Al Jaafari ဟာ
အဖမ်းမခံရပဲ နယ်မြေတွေကျော်ဖြတ်ပြီး

09:20

in order to spread them
across the territories

147

548960

2776

ပျံ့နှံ့ဖို့ အုံကြွမှု
ညွှန်ကြားချက်တွေပါတဲ့

09:23

without getting caught;

148

551760

1560

လက်ကမ်းစာရွက်တွေကို မျိုချသူပါ။

09:26

and Zahira Kamal,

149

554720

1656

Zahira Kamal က

09:28

who ensured the longevity of the uprising

150

556400

3296

တစ်နှစ်တည်းကို အမျိုးသမီး ၂၅ ဦးကနေ
၃၀၀၀ ထိတိုးသွားတဲ့

09:31

by leading an organization

151

559720

1536

အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုကို ဦးဆောင်ရင်း

09:33

that went from 25 women
to 3,000 in a single year.

152

561280

4920

အုံကြွမှု အဓွန့်ရှည်အောင် လုပ်ခဲ့သူပါ။

09:40

Despite their extraordinary achievements,

153

568840

2336

သူတို့ရဲ့ ထူးခြားတဲ့
စွမ်းဆောင်မှုတွေရှိပေမဲ့

09:43

none of these women have made it
into our narrative of the First Intifada.

154

571200

5000

ဒီအမျိုးသမီးတစ်ယောက်မှ ပထမ အုံကြွမှုရဲ့
ဇာတ်လမ်းမှာ ထည့်သွင်းမခံခဲ့ရဘူး။

09:49

We do this in other parts
of the globe, too.

155

577880

2120

ဒါကို အခြား ကမ္ဘာ့အပိုင်း
တွေမှာလည်း လုပ်တယ်။

09:52

In our history books, for instance,
and in our collective consciousness,

156

580800

4216

ဥပမာ သမိုင်းစာအုပ်တွေနဲ့ စုပေါင်း
အသိစိတ်တွေထဲမှာ

09:57

men are the public faces and spokespersons

157

585040

3056

အမျိုးသားတွေဟာ အမေရိကမှာ
လူမျိုးရေး တရားမျှတမှုအတွက်

10:00

for the 1960s struggle
for racial justice in the United States.

158

588120

4080

၁၉၆၀ လွန် ရုန်းကန်မှုအတွက် လူထုမျက်နှာစာ
တွေနဲ့ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတွေပါ။

10:05

But women were also
a critical driving force,

159

593440

3416

ဒါပေမဲ့ အမျိုးသမီးတွေဟာလည်း
အရေးပါတဲ့ တွန်းအားပါ၊

10:08

mobilizing, organizing,
taking to the streets.

160

596880

3080

ဆော်သြခြင်း၊ စည်းရုံးခြင်း၊
လမ်းပေါ်ထွက်ခြင်းတို့ပါ။

10:12

How many of us think of Septima Clark

161

600800

2536

အမေရိကန် ပြည်သူများ
ရပိုင်ခွင့်ခေတ်ကို တွေးမိတဲ့အခါ

10:15

when we think of the United States
Civil Rights era?

162

603360

2600

ဘယ်နှစ်ယောက်လောက်ကများ
Septima Clark ကို တွေးမိလဲ။

10:20

Remarkably few.

163

608080

1200

အံ့သြရအောင်ကို နည်းပါတယ်။

10:22

But she played a crucial role
in every phase of the struggle,

164

610800

4416

ဒါပေမဲ့ သူမဟာ ဒီရုန်းကန်မှုရဲ့ အဆင့်
တိုင်းမှာ အရေးပါတဲ့ ကဏ္ဍကပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။

10:27

particularly by emphasizing
literacy and education.

165

615240

3656

အထူးသဖြင့် စာတတ်မြောက်မှုနဲ့ ပညာရေးကို
အလေးပေးရင်းပါ။

10:30

She's been omitted, ignored,

166

618920

2496

သူမဟာ အရေးပါတဲ့ အမေရိကန် ပြည်သူများ

10:33

like so many other women
who played critical roles

167

621440

3696

ရပိုင်ခွင့်လှုပ်ရှားမှုမှာ အရေးပါတဲ့
ကဏ္ဍကပါခဲ့တဲ့ အခြားအမျိုးသမီးတွေလိုပဲ

10:37

in the United States
Civil Rights Movement.

168

625160

2040

ချန်ထားတာ၊ မသိကျိုးကျွန်ပြုတာခံခဲ့ရတယ်။

10:41

This is not about getting credit.

169

629920

2080

ဒါက ချီးကျူးခံရဖို့ မဟုတ်ပါဘူး။

10:45

It's more profound than that.

170

633360

1600

ဒီထက်ကို ပိုနက်ရှိုင်းပါတယ်။

10:48

The stories we tell matter deeply
to how we see ourselves,

171

636400

4136

ကျွန်မတို့ ပြောတဲ့ ဇာတ်လမ်းတွေဟာ
မိမိကိုယ်ကို သိမြင်ပုံနဲ့

10:52

and to how we believe movements are run

172

640560

2696

လှုပ်ရှားမှုတွေ လုပ်ဆောင်တာ ယုံကြည်ပုံ၊
လှုပ်ရှားမှုတွေ

10:55

and how movements are won.

173

643280

1880

အနိုင်ရပုံကို နက်ရှိုင်းစွာ အရေးပါတယ်။

10:57

The stories we tell about a movement
like the First Intifada

174

645960

2856

ကျွန်မတို့ပြောတဲ့ ဇာတ်လမ်းတွေဖြစ်တဲ့
ပထမ အုံကြွမှု (သို့)

11:00

or the United States Civil Rights era

175

648840

1936

အမေရိကန် ပြည်သူ့ ရပိုင်ခွင့် ခေတ်လို

11:02

matter deeply
and have a critical influence

176

650800

4096

လှုပ်ရှားမှုဟာ ပါလက်စတိုင်းသားတွေ၊
အမေရိကန်တွေနဲ့

11:06

in the choices Palestinians,

177

654920

2656

ကမ္ဘာတစ်လွှားက လူတွေ နောက်တစ်ခါ

11:09

Americans

178

657600

1296

မတရားမှုကြုံရပြီး

11:10

and people around the world will make

179

658920

2096

ဒါကို ရင်ဆိုင်ရာမှာ သတ္တိမွေးဖို့

11:13

next time they encounter an injustice

180

661040

2296

ရွေးချယ်မှုတွေမှာ နက်ရှိုင်းစွာ

11:15

and develop the courage to confront it.

181

663360

2280

အရေးပါပြီး အရေးပါတဲ့
သက်ရောက်မှုရှိပါတယ်။

11:18

If we do not lift up the women who played
critical roles in these struggles,

182

666560

4256

ဒီရုန်းကန်မှုတွေမှာ အရေးပါတဲ့ ကဏ္ဍက
ပါဝင်တဲ့ အမျိုးသမီးတွေကို မြှင့်တင်မပေးရင်

11:22

we fail to offer up role models
to future generations.

183

670840

3960

အနာဂတ်မျိုးဆက်တွေအတွက် စံနမူနာတွေ
ကမ်းဖို့ ပျက်ကွက်ရာကျပါတယ်။

11:28

Without role models, it becomes harder

184

676200

3056

စံနမူနာတွေမရှိရင်

11:31

for women to take up their rightful space

185

679280

3016

အမျိုးသမီးတွေအတွက် အများပြည်သူ
ဘဝမှာ နေရာမှန်ယူဖို့

11:34

in public life.

186

682320

1200

ပိုခက်လာပါတယ်။

11:37

And as we saw earlier,

187

685320

2136

အစောပိုင်းက တွေ့ခဲ့သလို

11:39

one of the most critical variables

188

687480

1816

လှုပ်ရှားမှုတစ်ခု အောင်မြင်၊မမြင်ဆိုတာ

11:41

in determining whether
a movement will be successful or not

189

689320

4176

ဆုံးဖြတ်တဲ့ အရေးပါတဲ့ ကိန်းရှင်တစ်ခုက
အများပြည်သူ ဘဝမှာ

11:45

is a movement's ideology
regarding the role of women

190

693520

4016

အမျိုးသမီးတွေရဲ့ ကဏ္ဍနဲ့
စပ်လျဉ်းပြီး လှုပ်ရှားမှုရဲ့

11:49

in public life.

191

697560

1200

သဘောထားတစ်ရပ်ပါ။

11:52

This is a question of whether we're moving

192

700320

2056

ဒါက ပိုပြီး ဒီမိုကရေစီကျပြီး

11:54

towards more democratic
and peaceful societies.

193

702400

2880

ငြိမ်းချမ်းတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေဆီ
ဦးတည်မလားဆိုတဲ့ မေးခွန်းပါ။

11:59

In a world where so much
change is happening,

194

707240

2496

များပြားလှတဲ့ အပြောင်းအလဲတွေ ဖြစ်နေပြီး
အပြောင်းအလဲက

12:01

and where change is bound to continue
at an increasingly faster pace,

195

709760

4240

ပိုမြန်တဲ့နှုန်းနဲ့ ဆက်ဖြစ်ဖွယ်ရှိရာ
ကမ္ဘာတစ်ခုမှာ

12:06

it is not a question
of whether we will face conflict,

196

714880

3720

ပဋ္ဋိပက္ခကိုရင်ဆိုင်၊
မဆိုင်က မေးခွန်းမဟုတ်ပဲ၊

12:11

but rather a question

197

719680

1536

မေးခွန်းက

12:13

of which stories will shape

198

721240

3376

ပဋိပက္ခကို ဘယ်လိုတိုက်ပွဲမယ်ဆိုတာကို

12:16

how we choose to wage conflict.

199

724640

2920

ဘယ်ဇာတ်လမ်းတွေက ပုံဖော်မယ်ဆိုတာပါ။

12:20

Thank you.

200

728560

1456

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

12:22

(Applause)

201

730040

4802

(လက်ခုပ်သံများ)

Translated by sann tint
Reviewed by Myo Aung

ABOUT THE SPEAKER

Julia Bacha - Filmmaker
Julia Bacha is the creative director at Just Vision, an organization that uses film and multimedia storytelling to foster constructive conversations on some of the most divisive issues of our times.

Why you should listen

Bacha started her filmmaking career writing and editing Control Room (2004), a documentary about the inner workings of the Arab satellite television channel Al Jazeera. She then wrote and co-directed Encounter Point (2006) and directed Budrus (2009), both stories of courageous bridge-building between Palestinians and Israelis in a highly volatile environment. Her most recent film, My Neighborhood (2012), follows a Palestinian teenager struggling to reclaim his home in East Jerusalem from Jewish settlers. She is now directing a film about the Palestinian women who secretly led the First Intifada, for which she was awarded a 2016 Guggenheim Fellowship.

More profile about the speaker
Julia Bacha | Speaker | TED.com

THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM

Julia Bacha: အကြမ်းမဖက်ပဲ အမျိုးသမီးတွေ ပဋိပက္ခကို တိုက်ပွဲဆင်ကြပုံ။ | TED Talk | TED.com