ABOUT THE SPEAKER
Tshering Tobgay - Prime Minister of Bhutan
Acting on his mandate to move Bhutan into the 21st century, Prime Minister Tshering Tobgay is transforming his nation -- while maintaining its “Gross National Happiness.”

Why you should listen

Tshering Tobgay went from civil servant to politician to prime minister -- all the while maintaining his star social media profile in one of Asia’s most progressive emerging states. As the second democratically elected Prime Minister of Bhutan, Tobgay continues to emphasize his country’s core value of happiness.

Bhutan's acclaimed "Gross National Happiness" index prioritizes well-being over financial growth. But Tobgay also seeks to solve Bhutan's great challenges: unemployment, poverty, gaps in education and infrastructure. WIth a foundation of optimism, his administration and the country's young democracy hope to become a paragon of stability in the developing world.

More profile about the speaker
Tshering Tobgay | Speaker | TED.com
TED2016

Tshering Tobgay: This country isn't just carbon neutral -- it's carbon negative

Tshering Tobgay: Dit land is niet alleen koolstofneutraal -- het is koolstofnegatief

Filmed:
4,118,176 views

Diep in de Himalaya, op de grens tussen China en India, ligt het Koninkrijk Bhutan, dat heeft toegezegd voor altijd koolstofneutraal te blijven. In deze verhelderende talk, legt Bhutan's eerste minister Tshering Tobgay uit hoe zijn land geluk boven economische groei stelt en een voorbeeld voor de wereld is waar het natuurbehoud aangaat.
- Prime Minister of Bhutan
Acting on his mandate to move Bhutan into the 21st century, Prime Minister Tshering Tobgay is transforming his nation -- while maintaining its “Gross National Happiness.” Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
In casegeval you are wonderingafvragen,
0
1520
1736
Mocht je het je afvragen,
00:15
no, I'm not wearingvervelend a dressjurk,
1
3280
2600
nee, ik draag geen jurk
00:18
and no, I'm not sayinggezegde
what I'm wearingvervelend underneathonder.
2
6840
3320
en nee, ik ga niet zeggen
wat ik er onder draag.
00:22
(LaughterGelach)
3
10480
2816
(Gelach)
00:25
This is a ghoGHO.
4
13320
1920
Dit is een 'gho'.
00:27
This is my nationalnationaal dressjurk.
5
15920
1440
Het is mijn nationale klederdracht.
00:30
This is how all menmannen dressjurk in BhutanBhutan.
6
18200
2760
Alle mannen in Bhutan dragen dit.
00:34
That is how our womenvrouw dressjurk.
7
22520
2680
Zo kleden onze vrouwen zich.
00:38
Like our womenvrouw,
8
26320
2176
Net als onze vrouwen
00:40
we menmannen get to wearslijtage prettymooi brighthelder colorskleuren,
9
28520
3080
dragen de mannen mooie felle kleuren,
00:44
but unlikeanders our womenvrouw,
10
32960
1280
maar in tegenstelling tot hen
00:47
we get to showtonen off our legsbenen.
11
35240
1576
mogen wij onze benen laten zien.
00:48
(LaughterGelach)
12
36840
2016
(Gelach)
00:50
Our nationalnationaal dressjurk is uniqueuniek,
13
38880
1416
Onze nationale klederdracht is uniek,
00:52
but this is not the only thing
that's uniqueuniek about my countryland.
14
40320
3200
maar het is niet
het enige unieke aan mijn land.
00:56
Our promisebelofte to remainblijven
carbonkoolstof neutralneutrale is alsoook uniqueuniek,
15
44040
3136
Onze belofte om koolstofneutraal
te blijven is dat ook
00:59
and this is what I'd like
to speakspreken about todayvandaag,
16
47200
2216
en daar zou ik het vandaag
over willen hebben:
01:01
our promisebelofte to remainblijven carbonkoolstof neutralneutrale.
17
49440
2360
de belofte om koolstofneutraal te blijven.
01:04
But before I proceeddoorgaan,
I should setreeks you the contextcontext.
18
52720
2960
Voor ik verderga,
moet ik de context schetsen.
01:08
I should tell you our storyverhaal.
19
56680
1480
Ik moet ons verhaal vertellen.
01:11
BhutanBhutan is a smallklein countryland
in the HimalayasHimalaya.
20
59440
3800
Bhutan is een klein land in de Himalaya.
01:16
We'veWe hebben been calledriep Shangri-LaShangri-La,
21
64160
2136
Men heeft ons wel 'Shangri-La' genoemd,
01:18
even the last Shangri-LaShangri-La.
22
66320
1680
het laatste Shrangri-La zelfs.
01:21
But let me tell you right off the batknuppel,
we are not Shangri-LaShangri-La.
23
69040
3416
Maar ik zeg jullie direct
dat we geen Shangri-La zijn.
01:24
My countryland is not one biggroot monasteryklooster
24
72480
2736
Mijn land is niet één groot klooster
01:27
populatedbevolkte with happygelukkig monksmonniken.
25
75240
1656
vol gelukkige monniken.
01:28
(LaughterGelach)
26
76920
1656
(Gelach)
01:30
The realityrealiteit is that
there are barelynauwelijks 700,000 of us
27
78600
5696
In werkelijkheid zitten we
met amper 700.000 mensen
01:36
sandwichedingeklemd betweentussen two
of the mostmeest populatedbevolkte countrieslanden on earthaarde,
28
84320
4936
ingeklemd tussen twee
van de dichtstbevolkte landen ter wereld:
01:41
ChinaChina and IndiaIndia.
29
89280
2160
China en India.
01:44
The realityrealiteit is that we are a smallklein,
underdevelopedonderontwikkelde countryland
30
92760
3776
In werkelijkheid zijn we
een klein, onderontwikkeld land
01:48
doing our bestbeste to surviveoverleven.
31
96560
1800
dat zijn best doet om te overleven.
01:51
But we are doing OK. We are survivingoverlevende.
32
99600
2800
Het gaat prima met ons. We overleven.
01:55
In factfeit, we are thrivingbloeiende,
33
103000
2120
Sterker nog, het gaat ons goed
01:58
and the reasonreden we are thrivingbloeiende
is because we'vewij hebben been blessedgezegend
34
106320
3040
en de reden dat het ons goed gaat,
is dat we zijn gezegend
02:02
with extraordinarybuitengewoon kingskoningen.
35
110800
2296
met buitengewone koningen.
02:05
Our enlightenedverlicht monarchsvorsten
have workedwerkte tirelesslyonvermoeibaar
36
113120
3016
Onze verlichte monarchen
hebben keihard gewerkt
02:08
to developontwikkelen our countryland,
37
116160
1856
om ons land te ontwikkelen,
02:10
balancingBalancing economiceconomisch growthgroei carefullyvoorzichtig
38
118040
3576
waarbij ze economische groei
met zorg in balans hebben gehouden
02:13
with socialsociaal developmentontwikkeling,
environmentalmilieu sustainabilityduurzaamheid
39
121640
2896
met sociale ontwikkeling,
een duurzaam milieubeleid
02:16
and culturalcultureel preservationbehoud,
40
124560
1856
en behoud van culturele waarden,
02:18
all withinbinnen the frameworkkader
of good governancebestuur.
41
126440
2479
en dat alles binnen een kader
van goed bestuur.
02:22
We call this holisticholistische approachnadering
to developmentontwikkeling
42
130199
2857
Deze holistische wijze
van ontwikkelen noemen we
02:25
"GrossBruto NationalNationale HappinessGeluk," or GNHGNH.
43
133080
2720
'Gross National Happiness', of GNH.
[bruto nationaal geluk]
02:29
Back in the 1970s,
44
137440
2016
In de jaren 70
02:31
our fourthvierde kingkoning famouslyberoemd
pronounceduitgesproken that for BhutanBhutan,
45
139480
3536
verklaarde onze vierde koning
dat voor Bhutan
02:35
GrossBruto NationalNationale HappinessGeluk is more importantbelangrijk
than GrossBruto NationalNationale ProductProduct.
46
143040
4536
Gross National Happiness belangrijker is
dan het Bruto Nationaal Product.
02:39
(ApplauseApplaus)
47
147600
3880
(Applaus)
02:44
Ever sincesinds,
48
152400
1200
Sindsdien
02:46
all developmentontwikkeling in BhutanBhutan
is drivenaangedreven by GNHGNH,
49
154320
3760
wordt alle ontwikkeling in Bhutan
gedreven door het GNH,
02:51
a pioneeringbaanbrekende visionvisie
that aimsdoelstellingen to improveverbeteren the happinessgeluk
50
159080
3896
een baanbrekende visie
die prioriteit verleent aan het geluk
02:55
and well-beingwelzijn of our people.
51
163000
1840
en het welzijn van ons volk.
02:58
But that's easiergemakkelijker said than donegedaan,
52
166760
2176
Makkelijker gezegd dan gedaan,
03:00
especiallyvooral when you are one
of the smallestkleinste economieseconomieën in the worldwereld-.
53
168960
3920
met name als je een van de kleinste
economieën in de wereld bent.
03:05
Our entiregeheel GDPBBP is lessminder
than two billionmiljard dollarsdollars.
54
173360
3320
Ons BNP is minder dan twee miljard dollar.
03:09
I know that some of you here
are worthwaard more --
55
177920
2496
Ik weet dat sommigen
van jullie hier meer waard zijn
03:12
(LaughterGelach)
56
180440
1256
(Gelach)
03:13
individuallyindividueel
57
181720
1536
-- individueel --
03:15
than the entiregeheel economyeconomie of my countryland.
58
183280
2480
dan de hele economie van mijn land.
03:20
So our economyeconomie is smallklein,
59
188640
2216
We hebben dus een kleine economie,
03:22
but here is where it getskrijgt interestinginteressant.
60
190880
1810
maar hier wordt het interessant.
03:26
EducationOnderwijs is completelyhelemaal freegratis.
61
194000
1760
Onderwijs is helemaal gratis.
03:28
All citizensburgers are guaranteedgegarandeerd
freegratis schoolschool- educationonderwijs,
62
196360
3056
Onze burgers kunnen
gegarandeerd gratis naar school
03:31
and those that work hardhard
are givengegeven freegratis collegecollege educationonderwijs.
63
199440
2976
en degenen die hard werken
kunnen gratis naar een universiteit.
03:34
HealthcareGezondheidszorg is alsoook completelyhelemaal freegratis.
64
202440
2456
Gezondheidszorg is ook geheel gratis.
03:36
MedicalMedische consultationoverleg,
medicalmedisch treatmentbehandeling, medicinesgeneesmiddelen:
65
204920
3056
Medische consultaties,
behandeling, medicijnen:
03:40
they are all providedvoorzien by the statestaat.
66
208000
1880
allemaal op kosten van de staat.
03:43
We managebeheren this
67
211440
1200
Dit kunnen we doen
03:45
because we use our limitedbeperkt
resourcesmiddelen very carefullyvoorzichtig,
68
213560
3160
omdat we heel zuinig omspringen
met het weinige wat we hebben
03:49
and because we stayverblijf faithfulgetrouw
to the corekern missionmissie of GNHGNH,
69
217600
5656
en omdat we trouw blijven
aan de centrale missie van het GNH:
03:55
whichwelke is developmentontwikkeling with valueswaarden.
70
223280
2800
ontwikkeling met waarden.
03:59
Our economyeconomie is smallklein,
and we mustmoet strengthenversterken it.
71
227600
2896
Onze economie is klein
en we moeten haar versterken.
04:02
EconomicEconomische growthgroei is importantbelangrijk,
72
230520
2176
Economische groei is belangrijk,
04:04
but that economiceconomisch growthgroei mustmoet not come
from underminingondermijnen our uniqueuniek culturecultuur
73
232720
5136
maar die economische groei
mag niet ten koste gaan van onze cultuur
04:09
or our pristineongerept environmentmilieu.
74
237880
3080
of van onze ongerepte natuur.
04:14
TodayVandaag, our culturecultuur is flourishingbloeiende.
75
242680
1680
Onze cultuur bloeit op dit moment.
04:17
We continuevoortzetten to celebratevieren
our artkunst and architecturearchitectuur,
76
245080
3696
We blijven onze kunst
en architectuur in ere houden,
04:20
foodeten and festivalsfestivals,
77
248800
1600
voedsel en festivals,
04:23
monksmonniken and monasterieskloosters.
78
251880
2080
monniken en kloosters.
04:26
And yes, we celebratevieren
our nationalnationaal dressjurk, too.
79
254760
3880
En ja, onze nationale klederdracht ook.
04:32
This is why I can wearslijtage my ghoGHO with pridetrots.
80
260480
3520
Daarom draag ik mijn gho met trots.
04:37
Here'sHier is a funpret factfeit:
81
265200
1240
Dit is wel leuk:
04:39
you're looking
at the world's's werelds biggestgrootste pocketzak-.
82
267520
2600
je kijkt hier naar 's werelds
grootste zak.
04:42
(LaughterGelach)
83
270760
2336
(Gelach)
04:45
It startsstarts here,
84
273120
2016
Het begint hier,
04:47
goesgaat around the back,
85
275160
2176
gaat zo langs de achterkant,
04:49
and comeskomt out from insidebinnen here.
86
277360
2480
en komt dan hier naar buiten.
04:52
In this pocketzak-
87
280400
1496
In deze zak
04:53
we storeop te slaan all mannermanier of personalpersoonlijk goodsgoederen
88
281920
3016
bewaren we allerlei persoonlijke spullen,
04:56
from phonestelefoons and walletsportemonnee
89
284960
1920
van telefoons en portefeuilles
05:00
to iPadsiPads, officekantoor filesbestanden and booksboeken.
90
288280
3016
tot iPad's, dossiers en boeken.
05:03
(LaughterGelach)
91
291320
1216
(Gelach)
05:04
(ApplauseApplaus)
92
292560
1696
(Applaus)
05:06
But sometimessoms --
93
294280
2536
Maar soms --
05:08
sometimessoms even preciouskostbaar cargolading.
94
296840
3000
soms zelfs dierbare zaken.
(Publiek) Aahh.
05:14
So our culturecultuur is flourishingbloeiende,
95
302200
1600
Onze cultuur bloeit dus,
05:16
but so is our environmentmilieu.
96
304560
2456
maar onze natuur ook.
05:19
72 percentprocent of my countryland
is underonder forestBos coverdeksel.
97
307040
3400
72 procent van mijn land
bestaat uit bossen.
05:23
Our constitutiongrondwet demandseisen
that a minimumminimum of 60 percentprocent
98
311440
4976
Onze grondwet schrijft voor
dat tenminste 60 procent van Bhutan
05:28
of Bhutan'sBhutan's totaltotaal landland-
shallzal remainblijven underonder forestBos coverdeksel
99
316440
3696
voor altijd bebost moeten blijven.
05:32
for all time.
100
320160
1216
05:33
(ApplauseApplaus)
101
321400
2520
(Applaus)
05:39
Our constitutiongrondwet,
102
327080
1520
Onze grondwet,
05:41
this constitutiongrondwet,
103
329240
1560
deze grondwet,
05:44
imposesoplegt forestBos coverdeksel on us.
104
332000
2240
legt ons bebossing op.
05:47
IncidentallyOverigens, our kingkoning
used this constitutiongrondwet
105
335880
4216
Trouwens, onze koning
gebruikte de grondwet
05:52
to imposeleggen democracydemocratie on us.
106
340120
1760
om ons democratie op te leggen.
05:54
You see, we the people
didn't want democracydemocratie.
107
342640
3176
Wij, het volk, wilden geen democratie.
05:57
We didn't askvragen for it, we didn't demandvraag naar it,
108
345840
2976
We hebben er niet om gevraagd,
hebben het niet geëist,
06:00
and we certainlyzeker didn't fightstrijd for it.
109
348840
1800
en we hebben er zeker niet voor gevochten.
06:03
InsteadIn plaats daarvan, our kingkoning imposedopgelegd democracydemocratie on us
110
351280
4696
Nee, onze koning heeft ons
democratie opgelegd
06:08
by insistingaandringen that he includeomvatten it
in the constitutiongrondwet.
111
356000
2840
door erop te staan dat het
in de grondwet werd opgenomen.
06:12
But he wentgegaan furtherverder.
112
360520
1240
Maar hij ging verder.
06:14
He includedingesloten provisionsbepalingen in the constitutiongrondwet
113
362480
2640
Hij liet in de grondwet opnemen
06:18
that empowermachtigen the people
to impeachImpeach theirhun kingskoningen,
114
366320
3040
dat het volk zijn koning kon aanklagen
06:22
and includedingesloten provisionsbepalingen in here
that requirevereisen all our kingskoningen to retiremet pensioen gaan
115
370080
5536
en ook dat alle koningen
zouden moeten aftreden
06:27
at the ageleeftijd of 65.
116
375640
1440
op hun 65e.
06:30
(ApplauseApplaus)
117
378440
1456
(Applaus)
06:31
FactFeit is, we alreadynu al have
a kingkoning in retirementpensioen:
118
379920
4320
We hebben trouwens
al een koning die is afgetreden:
06:36
our previousvoorgaand kingkoning, the Great FourthVierde,
119
384840
3296
onze vorige koning, de Grote Vierde,
06:40
retiredmet pensioen 10 yearsjaar agogeleden
120
388160
2456
trad 10 jaar geleden af
06:42
at the peakhoogtepunt of his popularitypopulariteit.
121
390640
2280
op het toppunt van zijn populariteit.
06:45
He was all of 51 yearsjaar at that time.
122
393720
3960
Hij was toen 51 jaar oud.
06:51
So as I was sayinggezegde,
123
399080
1320
Zoals ik al zei,
06:53
72 percentprocent of our countryland
is underonder forestBos coverdeksel,
124
401480
3416
is 72 procent van ons land bebost
06:56
and all that forestBos is pristineongerept.
125
404920
2240
en dat is allemaal ongerept woud.
06:59
That's why we are one of the fewweinig remainingoverblijvende
126
407720
2376
Daarmee zijn we een van de weinige
overgebleven hotspots
07:02
globalglobaal biodiversitybiodiversiteit hotspotshotspots in the worldwereld-,
127
410120
3016
voor biodiversiteit in de wereld
en daarom zijn we
een koolstofneutraal land.
07:05
and that's why we are
a carbonkoolstof neutralneutrale countryland.
128
413160
2360
07:08
In a worldwereld- that is threatenedbedreigd
with climateklimaat changeverandering,
129
416360
2336
In een wereld die wordt bedreigd
door klimaatverandering
07:10
we are a carbonkoolstof neutralneutrale countryland.
130
418720
2920
zijn wij een koolstofneutraal land.
07:15
TurnsBochten out, it's a biggroot dealtransactie.
131
423480
1760
Dat blijkt best bijzonder te zijn.
07:17
Of the 200-odd-vreemd countrieslanden
in the worldwereld- todayvandaag,
132
425920
2376
Van de ongeveer 200 landen in de wereld
07:20
it lookslooks like we are the only one
133
428320
1760
schijnen we het enige te zijn
07:22
that's carbonkoolstof neutralneutrale.
134
430560
1240
dat koolstofneutraal is.
07:25
ActuallyEigenlijk, that's not quiteheel accurateaccuraat.
135
433520
1960
Eigenlijk zeg ik dat niet goed.
07:29
BhutanBhutan is not carbonkoolstof neutralneutrale.
136
437040
1840
Bhutan is niet koolstofneutraal.
07:31
BhutanBhutan is carbonkoolstof negativenegatief.
137
439920
2320
Bhutan is koolstofnegatief.
07:35
Our entiregeheel countryland generatesgenereert
2.2 millionmiljoen tonstons of carbonkoolstof dioxidedioxide,
138
443600
6936
Ons land produceert
2,2 miljoen ton koolstofdioxide,
07:42
but our forestsbossen, they sequestersekwestreren
more than threedrie timestijden that amountbedrag,
139
450560
3840
maar onze bossen slaan
meer dan drie keer zoveel op,
07:47
so we are a netnetto- carbonkoolstof sinkwastafel
140
455720
2136
dus netto zijn we een koolstofput
07:49
for more than fourvier millionmiljoen tonstons
of carbonkoolstof dioxidedioxide eachelk yearjaar.
141
457880
3920
voor meer dan vier miljoen ton
koolstofdioxide per jaar.
07:55
But that's not all.
142
463160
1256
En dat is nog niet alles.
07:56
(ApplauseApplaus)
143
464440
2096
(Applaus)
07:58
We exportexporteren mostmeest
of the renewablehernieuwbare electricityelektriciteit
144
466560
3096
We exporteren het meeste
van de duurzame elektriciteit
08:01
we generatevoortbrengen from our fast-flowingsnelstromende riversrivieren.
145
469680
2160
die we winnen uit onze
snelstromende rivieren.
08:05
So todayvandaag, the cleanschoon energyenergie that we exportexporteren
146
473160
3416
De schone energie die we exporteren
08:08
offsetsoffsets about sixzes millionmiljoen tonstons
of carbonkoolstof dioxidedioxide in our neighborhoodbuurt.
147
476600
5080
compenseert zo'n zes miljoen ton
koolstofdioxide in onze omgeving.
08:14
By 2020, we'llgoed be exportingexporteren
enoughgenoeg electricityelektriciteit
148
482240
3936
In 2020 exporteren we
al genoeg elektriciteit
08:18
to offsetoffset 17 millionmiljoen tonstons
of carbonkoolstof dioxidedioxide.
149
486200
3680
om voor 17 miljoen ton
aan koolstofdioxide te compenseren.
En al zouden we maar de helft benutten
van ons potentiële waterkracht,
08:22
And if we were to harnessharnas
even halfvoor de helft our hydropowerwaterkracht potentialpotentieel,
150
490680
3256
08:25
and that's exactlyprecies what we are workingwerkend at,
151
493960
2040
en daar zijn we hard aan bezig,
08:29
the cleanschoon, greengroen energyenergie that we exportexporteren
152
497120
2376
zou de schone, groene energie
die we exporteren
08:31
would offsetoffset something like
50 millionmiljoen tonstons of carbonkoolstof dioxidedioxide a yearjaar.
153
499520
5120
voor ongeveer 50 miljoen ton
koolstofdioxide per jaar compenseren.
08:38
That is more COCO2 than what the entiregeheel citystad
of NewNieuw YorkYork generatesgenereert in one yearjaar.
154
506320
5880
Dat is meer CO2 dan de stad New York
in een heel jaar genereert.
08:45
So insidebinnen our countryland,
we are a netnetto- carbonkoolstof sinkwastafel.
155
513159
3097
Ons land is netto
dus een koolstofput.
08:48
OutsideBuiten, we are offsettingverrekening carbonkoolstof.
156
516280
2536
We compenseren
voor koolstof buiten ons land.
08:50
And this is importantbelangrijk stuffspul.
157
518840
1360
Dat is heel belangrijk.
08:53
You see, the worldwereld- is gettingkrijgen warmerwarmer,
158
521240
1799
De wereld wordt tenslotte warmer
08:55
and climateklimaat changeverandering is a realityrealiteit.
159
523840
2280
en klimaatverandering is realiteit.
08:59
ClimateKlimaat changeverandering is affectinginvloed my countryland.
160
527440
2240
Klimaatverandering raakt mijn land.
09:02
Our glaciersgletsjers are meltingsmeltend,
161
530280
1440
Onze gletsjers smelten
en dat veroorzaakt overstromingen
en aardverschuivingen,
09:04
causingveroorzakend flashflash floodsoverstromingen and landslidesaardverschuivingen,
162
532360
2496
09:06
whichwelke in turnbeurt are causingveroorzakend disasterramp
and widespreadwijd verspreid destructionverwoesting in our countryland.
163
534880
4440
die op hun beurt rampen veroorzaken
en een hoop schade aanrichten.
09:13
I was at that lakemeer recentlykort geleden.
164
541560
1640
Ik was laatst bij dat meer.
09:15
It's stunningstunning.
165
543760
1240
Adembenemend.
09:18
That's how it lookedkeek 10 yearsjaar agogeleden,
166
546240
2976
Zo zag het er 10 jaar geleden uit
09:21
and that's how it lookedkeek 20 yearsjaar agogeleden.
167
549240
2600
en zo zag het er 20 jaar geleden uit.
09:24
Just 20 yearsjaar agogeleden, that lakemeer didn't existbestaan.
168
552320
2840
20 jaar geleden
bestond dat meer niet eens.
09:27
It was a solidsolide glaciergletsjer.
169
555880
1800
Het was een ijzige gletsjer.
09:31
A fewweinig yearsjaar agogeleden, a similarsoortgelijk lakemeer
170
559520
2040
Een paar jaar geleden brak
een vergelijkbaar meer door zijn dam
09:34
breachedgeschonden its damsdammen
171
562760
1400
09:37
and wreakedravage havocHavoc in the valleysvalleien belowbeneden.
172
565920
2240
en richtte vernielingen aan in de vallei.
09:42
That destructionverwoesting
was causedveroorzaakt by one glaciergletsjer lakemeer.
173
570360
3016
Die ravage werd aangericht
door één gletsjermeer.
09:45
We have 2,700 of them to contendkampen with.
174
573400
3920
We hebben 2.700 van dat soort meren.
09:50
The pointpunt is this:
175
578640
1240
Dit is mijn punt:
09:52
my countryland and my people have donegedaan nothing
176
580800
3816
mijn land en ons volk
hebben niets bijgedragen
aan klimaatverandering,
09:56
to contributebijdragen to globalglobaal warmingverwarming,
177
584640
1880
09:59
but we are alreadynu al bearinglager the bruntdupe
of its consequencesgevolgen.
178
587920
4120
maar we eten er wel
de wrange vruchten van.
10:05
And for a smallklein, poorarm countryland,
one that is landlockedniet aan zee grenzende and mountainousbergachtige,
179
593640
3936
Voor een klein, arm land,
bergachtig en ingesloten,
10:09
it is very difficultmoeilijk.
180
597600
1760
is het heel moeilijk.
10:12
But we are not going to sitzitten
on our handshanden doing nothing.
181
600320
2616
Maar we gaan niet passief
op onze handen zitten.
10:14
We will fightstrijd climateklimaat changeverandering.
182
602960
1400
We gaan de klimaatverandering bevechten.
10:16
That's why we have promisedbeloofd
to remainblijven carbonkoolstof neutralneutrale.
183
604920
3560
Daarom hebben we beloofd
koolstofneutraal te blijven.
10:22
We first madegemaakt this promisebelofte in 2009
184
610480
4336
We beloofden dit voor het eerst in 2009
10:26
duringgedurende COPCOP 15 in CopenhagenCopenhagen,
185
614840
2760
tijdens de COP 15 in Kopenhagen,
10:30
but nobodyniemand noticedmerkte.
186
618800
1200
maar niemand had er oog voor.
10:32
GovernmentsRegeringen were so busybezig
arguingarguing with one anothereen ander
187
620960
2656
Overheden hadden het
te druk met ruziemaken
10:35
and blamingde schuld te geven eachelk other
for causingveroorzakend climateklimaat changeverandering,
188
623640
2936
en elkaar de schuld te geven
van klimaatverandering.
10:38
that when a smallklein countryland
raisedverheven our handshanden and announcedaangekondigd,
189
626600
3656
Dat kleine landje dat zijn vinger
opstak en aankondigde:
10:42
"We promisebelofte to remainblijven
carbonkoolstof neutralneutrale for all time,"
190
630280
3096
"We beloven voor altijd
koolstofneutraal te blijven",
10:45
nobodyniemand heardgehoord us.
191
633400
1200
bleef onopgemerkt.
10:47
NobodyNiemand caredverzorgd.
192
635880
1200
Dat interesseerde niemand.
10:51
Last DecemberDecember in ParisParijs,
193
639400
1800
Afgelopen december in Parijs,
10:54
at COPCOP 21, we reiteratedherhaalde our promisebelofte
194
642480
3256
bij COP 21, herhaalden we onze belofte
10:57
to remainblijven carbonkoolstof neutralneutrale
for all time to come.
195
645760
2560
om voor altijd
koolstofneutraal te blijven.
11:01
This time, we were heardgehoord.
196
649760
1320
Deze keer werden we gehoord.
11:03
We were noticedmerkte, and everybodyiedereen caredverzorgd.
197
651880
2400
We vielen op en iedereen
vond het belangrijk.
11:09
What was differentverschillend in ParisParijs
was that governmentsoverheden camekwam roundronde togethersamen
198
657200
4936
Parijs was anders
omdat overheden overeenkwamen
11:14
to acceptaccepteren the realitiesrealiteiten of climateklimaat changeverandering,
199
662160
2616
klimaatverandering
te accepteren als realiteit
11:16
and were willinggewillig to come togethersamen
and acthandelen togethersamen and work togethersamen.
200
664800
3360
en omdat ze wilden
samenkomen en samenwerken.
11:21
All countrieslanden, from the very smallklein
to the very largegroot,
201
669000
3160
Alle landen, van klein tot groot,
11:25
committedtoegewijd to reduceverminderen
the greenhousebroeikas gasgas- emissionsemissies.
202
673440
3920
verplichtten zich tot vermindering
van de uitstoot van broeikasgassen.
Het Raamverdrag van de Verenigde Naties
inzake klimaatverandering zegt
11:30
The UNVERENIGDE NATIES FrameworkKader ConventionVerdrag
on ClimateKlimaat ChangeWijzigen
203
678680
3096
11:33
sayszegt that if these so-calledzogenaamd
intendedvoorgenomen commitmentsverplichtingen are keptgehouden,
204
681800
4760
dat als men zich aan deze
'voorgenomen toezeggingen' houdt,
11:39
we'dwij hadden be closerdichterbij
to containingbevattende globalglobaal warmingverwarming
205
687400
2216
we twee graden dichterbij het beheersen
van klimaatverandering zouden zijn.
11:41
by two degreesgraden CelsiusCelsius.
206
689640
1360
11:46
By the way,
207
694440
1200
Trouwens,
11:48
I've requestedgevraagd the TEDTED organizersorganisatoren here
208
696640
2736
ik heb de TED-organisatoren gevraagd
11:51
to turnbeurt up the heatwarmte in here
by two degreesgraden,
209
699400
3880
het hier twee graden warmer te stoken.
11:56
so if some of you
are feelinggevoel warmerwarmer than usualgebruikelijk,
210
704520
2816
Als sommigen van jullie het dus
warmer vinden dan normaal,
11:59
you know who to blameschuld.
211
707360
1200
weet je door wie dat komt.
12:03
It's crucialbeslissend that all of us
keep our commitmentsverplichtingen.
212
711520
3640
Het is cruciaal dat we
allemaal onze belofte houden.
12:07
As farver as BhutanBhutan is concernedbezorgd,
213
715600
1456
Wat Bhutan betreft:
12:09
we will keep our promisebelofte
to remainblijven carbonkoolstof neutralneutrale.
214
717080
3440
wij houden onze belofte
om koolstofneutraal te blijven.
12:13
Here are some of the waysmanieren we are doing it.
215
721560
2040
Dat doen we bijvoorbeeld als volgt.
12:16
We are providinghet verstrekken van freegratis electricityelektriciteit
to our rurallandelijk farmersboeren.
216
724760
2840
We geven onze boeren gratis elektriciteit.
12:20
The ideaidee is that, with freegratis electricityelektriciteit,
they will no longerlanger have to use firewoodbrandhout
217
728240
6296
Dat doen we, opdat ze dan
geen hout meer hoeven te gebruiken
om hun eten te koken.
12:26
to cookkoken theirhun foodeten.
218
734560
1200
12:28
We are investinginvesteren in sustainableduurzame transportvervoer-
219
736520
2816
We investeren in duurzaam transport
12:31
and subsidizingsubsidiëren the purchaseaankoop
of electricelektrisch vehiclesvoertuigen.
220
739360
3456
en we subsidiëren de aanschaf
van elektrische voertuigen.
12:34
SimilarlyOp dezelfde manier, we are subsidizingsubsidiëren
the costkosten of LED lightslichten,
221
742840
4136
Eveneens subsidiëren we
de kosten voor LED-verlichting
12:39
and our entiregeheel governmentregering
is tryingproberen to go paperlesspapierloze.
222
747000
4296
en onze hele overheid probeert
papierloos te gaan werken.
12:43
We are cleaningschoonmaak up our entiregeheel countryland
throughdoor CleanSchoon BhutanBhutan, a nationalnationaal programprogramma,
223
751320
4496
We ruimen ons hele land op
via het landelijke project 'Clean Bhutan'
12:47
and we are plantingplanten treesbomen
throughoutoveral our countryland
224
755840
3136
en we planten bomen in het hele land
12:51
throughdoor GreenGroen BhutanBhutan,
225
759000
1440
via Green Bhutan,
12:53
anothereen ander nationalnationaal programprogramma.
226
761160
2120
ook een nationaal programma.
12:56
But it is our protectedbeschermd areasgebieden
227
764320
2176
Het zijn echter onze beschermde gebieden
12:58
that are at the corekern
of our carbonkoolstof neutralneutrale strategystrategie.
228
766520
3320
die de ruggengraat vormen
van onze koolstofneutrale strategie.
13:02
Our protectedbeschermd areasgebieden are our carbonkoolstof sinkwastafel.
229
770320
3216
Onze beschermde gebieden
zijn onze koolstofput.
13:05
They are our lungslongen.
230
773560
1800
Ze zijn onze longen.
13:08
TodayVandaag, more than halfvoor de helft
our countryland is protectedbeschermd,
231
776880
3496
Op dit moment is meer dan de helft
van ons land beschermd,
13:12
as nationalnationaal parksparken, naturenatuur reservesreserves
232
780400
2376
als nationale parken, natuurreservaten
13:14
and wildlifedieren in het wild sanctuariesheiligdommen.
233
782800
1920
of wildreservaten.
13:17
But the beautyschoonheid is that we'vewij hebben connectedaangesloten
them all with one anothereen ander
234
785400
4096
Maar het mooie is dat we ze allemaal
met elkaar hebben verbonden
13:21
throughdoor a networknetwerk of biologicalbiologisch corridorsgangen.
235
789520
2920
met een netwerk van biologische corridors.
13:26
Now, what this meansmiddelen
236
794120
1256
Dat betekent
13:27
is that our animalsdieren are freegratis
to roamzwerven throughoutoveral our countryland.
237
795400
3920
dat onze dieren vrij
door ons land kunnen zwerven.
Neem bijvoorbeeld deze tijger.
13:33
Take this tigertijger, for examplevoorbeeld.
238
801760
1416
13:35
It was spottedgespot
at 250 metersmeter abovebovenstaand seazee levelniveau
239
803200
3696
Hij was gezien op 250 meter
boven zeeniveau
13:38
in the hotwarm, subtropicalsubtropische junglesjungles.
240
806920
2320
in de hete subtropische jungle.
13:42
Two yearsjaar laterlater, that samedezelfde tigertijger
241
810040
2976
Twee jaar later werd
diezelfde tijger aangetroffen
13:45
was spottedgespot nearin de buurt 4,000 metersmeter
242
813040
3496
op bijna 4.000 meter hoogte
13:48
in our coldkoude alpineAlpine mountainsbergen.
243
816560
2520
in onze koude bergen.
13:51
Isn't that awesomegeweldig?
244
819840
1200
Is dat niet geweldig?
13:53
(ApplauseApplaus)
245
821720
4056
(Applaus)
13:57
We mustmoet keep it that way.
246
825800
1840
Zo moeten we het zien te houden.
14:00
We mustmoet keep our parksparken awesomegeweldig.
247
828480
2080
Die parken moeten
zo indrukwekkend blijven.
14:03
So everyelk yearjaar, we setreeks asideterzijde resourcesmiddelen
to preventvoorkomen poachingstroperij, huntingjacht-,
248
831840
4696
Ieder jaar investeren we dus
in het tegengaan van jagen, stropen,
14:08
miningmijnbouw and pollutionverontreiniging in our parksparken,
249
836560
2376
ontginning en vervuiling in onze parken.
14:10
and resourcesmiddelen to help communitiesgemeenschappen
who liveleven in those parksparken
250
838960
5136
Ook reserveren we middelen
waarmee de mensen die in de parken leven
voor hun bossen kunnen zorgen,
14:16
managebeheren theirhun forestsbossen,
251
844120
1496
14:17
adaptzich aanpassen to climateklimaat changeverandering,
252
845640
1456
zich kunnen aanpassen
aan klimaatverandering
14:19
and leadlood better liveslevens while continuingvoortgezette
to liveleven in harmonyharmonie with MotherMoeder NatureNatuur.
253
847120
4000
en hun leven kunnen verbeteren
in harmonie met Moeder Natuur.
14:24
But that is expensiveduur.
254
852600
1240
Maar dat is duur.
14:26
Over the nextvolgende fewweinig yearsjaar,
our smallklein economyeconomie won'tzal niet have the resourcesmiddelen
255
854640
5736
De komende jaren heeft
onze kleine economie de middelen niet
14:32
to coverdeksel all the costskosten that are requirednodig
to protectbeschermen our environmentmilieu.
256
860400
3720
om alle kosten te dekken
voor de bescherming van ons milieu.
14:37
In factfeit, when we runrennen the numbersgetallen,
257
865560
1616
Als we het goed doorrekenen,
14:39
it lookslooks like it'llhet zal take us
at leastminst 15 yearsjaar
258
867200
2696
lijkt het ten minste 15 jaar te kosten,
14:41
before we can fullygeheel financefinanciën
all our conservationgesprek effortsinspanningen.
259
869920
4160
voordat we al onze pogingen
tot natuurbehoud kunnen financieren.
14:47
But neithernoch BhutanBhutan,
260
875280
1240
Maar noch Bhutan,
14:49
nornoch the worldwereld-
261
877720
1200
noch de wereld,
14:51
can affordveroorloven to spendbesteden 15 yearsjaar
going backwardsachteruit.
262
879480
3160
kunnen het zich veroorloven
15 jaar achteruit te gaan.
14:56
This is why His MajestyMajesteit the KingKoning
263
884600
2240
Daarom is Zijne Majesteit de Koning
14:59
startedbegonnen BhutanBhutan For Life.
264
887720
1640
gestart met 'Bhutan For Life'.
15:02
BhutanBhutan For Life givesgeeft us the time we need.
265
890320
2576
Bhutan For Life geeft ons
de tijd die we nodig hebben.
15:04
It givesgeeft us breathingademen roomkamer.
266
892920
1400
Het geeft ons speelruimte.
15:07
It is essentiallyin wezen a fundingfinanciering mechanismmechanisme
267
895120
2376
In essentie is het
een financieringsmechanisme
15:09
to look after our parksparken,
268
897520
1936
om voor onze parken te zorgen,
15:11
to protectbeschermen our parksparken,
269
899480
1440
onze parken te beschermen,
15:13
untiltot our governmentregering
can take over on our owneigen fullygeheel.
270
901680
2880
tot onze overheid
het helemaal over kan nemen.
15:17
The ideaidee is to raiseverhogen a transitionovergang fundfonds
271
905720
3776
Het idee is een transitiefonds te stichten
met bijdragen van individuele donors,
bedrijven en instellingen,
15:21
from individualindividu donorsdonoren,
corporationsbedrijven and institutionsinstellingen,
272
909520
3320
15:25
but the dealtransactie is closedGesloten only
after predeterminedvooraf ingestelde conditionsvoorwaarden are metleerde kennen
273
913840
4536
maar de overeenkomst wordt pas afgesloten
als aan een aantal voorwaarden is voldaan
15:30
and all fundsfondsen committedtoegewijd.
274
918400
1600
en alle gelden zijn toegezegd.
15:32
So multipartymeerpartijenstelsel, singlesingle closingsluitend:
275
920920
2920
'Multiparty, single closing' dus,
15:36
an ideaidee we borrowedgeleend from WallMuur StreetStraat.
276
924360
2160
een concept dat we hebben
geleend van Wall Street.
15:39
This meansmiddelen that individualindividu donorsdonoren
can commitplegen withoutzonder havingmet to worryzorgen
277
927680
4296
Het betekent dat individuele donors
niet bang hoeven te zijn
15:44
that they'llzullen ze be left
supportingondersteuning van an underfundedondergefinancierd planplan.
278
932000
3960
dat ze zich committeren
aan een ondergefinancierd plan.
15:49
It's something like a KickstarterKickstarter projectproject,
279
937480
2256
Het is een soort Kickstarter-project,
15:51
only with a 15-year-jaar time horizonhorizon
280
939760
2376
alleen dan met een horizon van 15 jaar
15:54
and millionsmiljoenen of tonstons
of carbonkoolstof dioxidedioxide at stakeinzet.
281
942160
3320
en een inzet van miljoenen tonnen
aan koolstofdioxide.
15:58
OnceEenmaal the dealtransactie is closedGesloten,
282
946400
1720
Is de deal eenmaal gesloten
16:01
we use the transitionovergang fundfonds
to protectbeschermen our parksparken,
283
949320
4056
dan gebruiken we het transitiefonds
om onze parken te beschermen,
16:05
givinggeven our governmentregering time
to increasetoename our owneigen fundingfinanciering graduallygeleidelijk
284
953400
5176
wat onze overheid de tijd geeft haar
eigen financiering langzaam op te voeren
16:10
untiltot the endeinde of the 15-year-jaar periodperiode.
285
958600
2016
tot het eind van die 15-jarige periode.
16:12
After that, our governmentregering
guaranteesgaranties fullvol fundingfinanciering forevervoor altijd.
286
960640
5560
Daarna garandeert onze overheid
voortdurende, volledige financiering.
16:20
We are almostbijna there.
287
968120
1200
We zijn er bijna.
16:21
We expectverwachten to closedichtbij laterlater this yearjaar.
288
969800
1840
We verwachten later dit jaar
af te kunnen sluiten.
16:24
NaturallyNatuurlijk, I'm prettymooi excitedopgewonden.
289
972640
1696
Dat vind ik natuurlijk best opwindend.
16:26
(ApplauseApplaus)
290
974360
3640
(Applaus)
16:32
The WorldWereld WildlifeDieren in het wild FundFonds
is our principlebeginsel partnerpartner in this journeyreis,
291
980280
6040
Het Wereld Natuur Fonds
is hierbij onze belangrijkste partner
16:38
and I want to give them a biggroot shoutoutshoutout
292
986960
2056
en ik wil een groot applaus vragen
16:41
for the excellentUitstekend work
they are doing in BhutanBhutan
293
989040
2320
voor het fantastische werk
dat ze doen in Bhutan
16:44
and acrossaan de overkant the worldwereld-.
294
992160
1256
en de rest van de wereld.
16:45
(ApplauseApplaus)
295
993440
3576
(Applaus)
16:49
WhewOef, it is gettingkrijgen warmwarm in here.
296
997040
1960
Wauw, het wordt hier echt warm.
17:04
I thank you for listeninghet luisteren to our storyverhaal,
297
1012320
2000
Ik dank jullie voor het luisteren
naar ons verhaal,
17:07
a storyverhaal of how we are keepingbewaring
our promisebelofte to remainblijven carbonkoolstof neutralneutrale,
298
1015120
4536
over hoe we onze belofte
van koolstofneutraliteit zullen houden,
17:11
a storyverhaal of how we are keepingbewaring
our countryland pristineongerept,
299
1019680
3720
over hoe we onze bossen ongerept houden,
17:16
for ourselvesonszelf, our childrenkinderen,
300
1024359
1681
voor onszelf, onze kinderen,
17:18
for your childrenkinderen and for the worldwereld-.
301
1026760
2079
voor jullie kinderen en voor de wereld.
17:22
But we are not here
to tell storiesverhalen, are we?
302
1030560
2080
Maar we zijn hier niet
om verhalen te vertellen,
17:25
We are here to dreamdroom togethersamen.
303
1033640
2760
we zijn hier om samen te dromen.
17:29
So in closingsluitend, I'd like to sharedelen
one more dreamdroom that I have.
304
1037319
3760
Ter afsluiting wil ik dus
een droom met jullie delen.
17:34
What if we could mobilizemobiliseren
our leadershipleiderschap and our resourcesmiddelen,
305
1042200
3616
Wat als we ons leiderschap
en onze middelen,
17:37
our influenceinvloed and our passionpassie,
306
1045839
2657
onze invloed en onze passie,
konden mobiliseren
17:40
to replicatekopiëren the BhutanBhutan For Life ideaidee
to other countrieslanden
307
1048520
3296
om het Bhutan For Life-idee
te exporteren naar andere landen,
17:43
so that they too
308
1051840
1440
zodat ook zij
hun beschermde gebieden
voor altijd kunnen behouden.
17:46
can conserveConserve theirhun
protectedbeschermd areasgebieden for all time.
309
1054640
2280
17:50
After all, there are manyveel other countrieslanden
who facegezicht the samedezelfde issueskwesties that we facegezicht.
310
1058160
3762
Er zijn tenslotte vele landen
met vergelijkbare problemen.
17:53
They too have naturalnatuurlijk resourcesmiddelen
311
1061946
2190
Ook zij hebben natuurlijke bronnen
17:56
that can help winwinnen the world's's werelds fightstrijd
for sustainabilityduurzaamheid,
312
1064160
2920
die kunnen helpen bij 's werelds
streven naar duurzaamheid,
maar zij kunnen daar momenteel
wellicht niet in investeren.
18:00
only they maymei not have the abilityvermogen
to investinvesteren in them now.
313
1068160
2896
18:03
So what if we setreeks up EarthAarde For Life,
314
1071080
2440
Wat als we Earth For Life zouden opzetten,
een mondiaal fonds, om een wereldwijd
Bhutan For Life op de rit te zetten.
18:06
a globalglobaal fundfonds, to kickstartkickstart
the BhutanBhutan For Life throughoutoveral the worldwereld-?
315
1074120
4080
18:12
I invitenodig uit you to help me,
316
1080320
1480
Ik nodig jullie uit me te helpen
18:14
to carrydragen this dreamdroom beyondvoorbij our bordersborders
317
1082720
2456
deze droom tot buiten
onze grenzen te exporteren
18:17
to all those who carezorg
about our planet'splaneet futuretoekomst.
318
1085200
4440
naar allen die deze planeet
een warm hart toedragen.
18:22
After all, we're here to dreamdroom togethersamen,
319
1090880
3280
We zijn hier tenslotte om samen te dromen,
18:27
to work togethersamen,
320
1095000
1776
samen te werken,
18:28
to fightstrijd climateklimaat changeverandering togethersamen,
to protectbeschermen our planetplaneet togethersamen.
321
1096800
3600
klimaatverandering samen te bestrijden
en onze planeet samen te beschermen.
18:33
Because the realityrealiteit is
322
1101080
1760
De realiteit is
18:36
we are in it togethersamen.
323
1104280
1400
dat we in hetzelfde schuitje zitten.
18:38
Some of us mightmacht dressjurk differentlyanders,
324
1106720
2080
Sommigen van ons
kleden zich wellicht anders,
18:41
but we are in it togethersamen.
325
1109520
1240
maar we moeten het samen doen.
18:43
Thank you very much,
326
1111720
1280
Dankjewel.
18:45
and kadrinkadrin chhechhe laLa. Thank you.
327
1113320
1896
en 'kadrin chhe la'. Dankjewel.
18:47
(ApplauseApplaus)
328
1115240
1616
(Applaus)
18:48
Thank you, thank you, thank you.
329
1116880
1640
Dankjewel, dankjewel.
Translated by Peter Van de Ven
Reviewed by Axel Saffran

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Tshering Tobgay - Prime Minister of Bhutan
Acting on his mandate to move Bhutan into the 21st century, Prime Minister Tshering Tobgay is transforming his nation -- while maintaining its “Gross National Happiness.”

Why you should listen

Tshering Tobgay went from civil servant to politician to prime minister -- all the while maintaining his star social media profile in one of Asia’s most progressive emerging states. As the second democratically elected Prime Minister of Bhutan, Tobgay continues to emphasize his country’s core value of happiness.

Bhutan's acclaimed "Gross National Happiness" index prioritizes well-being over financial growth. But Tobgay also seeks to solve Bhutan's great challenges: unemployment, poverty, gaps in education and infrastructure. WIth a foundation of optimism, his administration and the country's young democracy hope to become a paragon of stability in the developing world.

More profile about the speaker
Tshering Tobgay | Speaker | TED.com