TED2016
Prosanta Chakrabarty: Clues to prehistoric times, found in blind cavefish
Prosanta Chakrabarty: Tarih öncesi dönemlere dair izler kör mağara balığında bulundu
Filmed:
Readability: 4.7
1,220,884 views
TED Burslusu Prosanta Chakrabarty mağarada yaşayan yeni balık türleri arayışında dünyanın saklı kalmış kısımlarını keşfediyor. Bu yer altı canlıları büyüleyici adaptasyonlar geçirmişler ve biyolojik açıdan körlüğün anlaşılmasına ışık tutarken, aynı zamanda kıtaların milyonlarca yıl önce nasıl ayrıldığına dair jeolojik ipuçları da veriyorlar. Bu kısa konuşmayla derin zaman üzerine düşünün.
Prosanta Chakrabarty - Ichthyologist
Prosanta Chakrabarty studies fish to help explain the evolution of human beings and our planet. Full bio
Prosanta Chakrabarty studies fish to help explain the evolution of human beings and our planet. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Ichthyology,
0
992
1612
İhtiyoloji,
00:14
the study of fishes.
1
2628
1460
yani balık bilimi.
00:16
It looks like a big, boring word,
2
4112
2858
Kocaman, sıkıcı bir kelime gibi duruyor
00:18
but it's actually quite exciting,
3
6994
2181
ama aslında epey heyecan vericidir.
00:21
because ichthyology is the only "ology"
4
9199
2973
Çünkü ihtiyoloji içinde "YOLO" olan
00:24
with "YOLO" in it.
5
12196
1331
tek "oloji"dir.
00:25
(Laughter)
6
13551
1784
(Kahkahalar)
00:27
Now, to the cool kids in the audience,
7
15359
1826
Seyirciler arasındaki havalı çocuklar
00:29
you already know, YOLO stands for
"you only live once,"
"you only live once,"
8
17209
4177
YOLO'nun "bir tek hayatın var"
anlamına geldiğini zaten biliyorlar.
anlamına geldiğini zaten biliyorlar.
Sadece tek bir hayatım olduğu için
00:33
and because I only have one life,
9
21410
1662
o hayatı, her zaman hayalini kurduğum
şeyi yaparak geçireceğim:
şeyi yaparak geçireceğim:
00:35
I'm going to spend it doing
what I always dreamt of doing:
what I always dreamt of doing:
10
23096
2763
00:37
seeing the hidden wonders of the world
and discovering new species.
and discovering new species.
11
25883
3160
Dünyanın saklı kalmış harikalarını görerek
ve yeni türler keşfederek.
ve yeni türler keşfederek.
00:41
And that's what I get to do.
12
29068
1498
Yaptığım şey de bu.
00:42
Now, in recent years, I really focused
on caves for finding new species.
on caves for finding new species.
13
30873
4455
Son yıllarda, yeni türler
bulmak için mağaralara odaklandım.
bulmak için mağaralara odaklandım.
00:47
And it turns out, there's lots of new
cavefish species out there.
cavefish species out there.
14
35352
3266
Görünüşe göre, çok fazla yeni
mağara balığı türü varmış.
mağara balığı türü varmış.
Sadece nereye bakmanız
gerektiğini bilmeniz
gerektiğini bilmeniz
00:50
You just have to know where to look,
15
38642
1783
00:52
and to maybe be a little thin.
16
40449
2209
ve belki biraz da zayıf olmanız gerekiyor.
00:54
(Laughter)
17
42682
1094
(Kahkahalar)
00:55
Now, cavefishes can tell me
a lot about biology and geology.
a lot about biology and geology.
18
43800
4025
Mağara balıkları bana biyoloji ve jeoloji
hakkında bir sürü şey anlatabilir.
hakkında bir sürü şey anlatabilir.
01:00
They can tell me how the landmasses
around them have changed and moved
around them have changed and moved
19
48214
3983
Bu küçük deliklerde sıkışıp kalmaları
etraflarındaki büyük kara parçalarının
etraflarındaki büyük kara parçalarının
01:04
by being stuck in these little holes,
20
52221
2218
nasıl değişmiş ve hareket etmiş olduğunu;
01:06
and they can tell me about
the evolution of sight, by being blind.
the evolution of sight, by being blind.
21
54463
3563
kör olmaları da görme
yeteneğinin evrimini anlatabilir.
yeteneğinin evrimini anlatabilir.
01:11
Now, fish have eyes
that are essentially the same as ours.
that are essentially the same as ours.
22
59193
3277
Balıkların da esasen
aynı bizim gibi gözleri var.
aynı bizim gibi gözleri var.
01:14
All vertebrates do, and each time
a fish species starts to adapt
a fish species starts to adapt
23
62494
3828
Bütün omurgalıların da öyle
ve ne zaman bir balık türü
ve ne zaman bir balık türü
bu karanlık, soğuk mağara ortamına
uyum sağlamaya başlasa,
uyum sağlamaya başlasa,
01:18
to this dark, cold, cave environment,
24
66346
2412
01:20
over many, many generations,
they lose their eyes and their eyesight
they lose their eyes and their eyesight
25
68782
3937
bir sürü nesilden sonra buradaki gibi
gözsüz bir mağara balığı olana dek
gözsüz bir mağara balığı olana dek
01:24
until the end up like an eyeless
cavefish like this one here.
cavefish like this one here.
26
72743
3150
gözlerini ve görme
yetilerini kaybediyorlar.
yetilerini kaybediyorlar.
01:27
Now, each cavefish species
has evolved in a slightly different way,
has evolved in a slightly different way,
27
75917
3837
Her mağara balığı birbirinden
biraz farklı bir şekilde evrimleşmiş.
biraz farklı bir şekilde evrimleşmiş.
01:31
and each one has a unique geological
and biological story to tell us,
and biological story to tell us,
28
79778
4072
Her birinin bize anlattığı eşsiz bir
jeolojik ve biyolojik hikâye var.
jeolojik ve biyolojik hikâye var.
01:35
and that's why it's so exciting
when we find a new species.
when we find a new species.
29
83874
2927
Yeni bir tür bulduğumuzda
çok heyecanlanmamızın nedeni de bu.
çok heyecanlanmamızın nedeni de bu.
01:39
So this is a new species
we described, from southern Indiana.
we described, from southern Indiana.
30
87217
3437
Bu, Güney Indiana'dan,
tanımladığımız yeni bir tür.
tanımladığımız yeni bir tür.
01:43
We named it Amblyopsis hoosieri,
the Hoosier cavefish.
the Hoosier cavefish.
31
91075
3897
Ona Amblyopsis hoosieri ismini verdik,
Hoosier mağara balığı.
Hoosier mağara balığı.
01:46
(Laughter)
32
94996
1061
(Kahkahalar)
01:48
Its closest relatives
are cavefishes in Kentucky,
are cavefishes in Kentucky,
33
96081
2929
En yakın akrabaları,
Kentucky'deki Mamut Mağarası
sistemindeki mağara balıkları.
sistemindeki mağara balıkları.
01:51
in the Mammoth Cave system.
34
99034
1602
01:52
And they start to diverge
when the Ohio River split them
when the Ohio River split them
35
100660
3033
Birkaç milyon yıl önce
Ohio Nehri onları ayırdığında
Ohio Nehri onları ayırdığında
birbirlerinden uzaklaşmaya başlamışlar.
01:55
a few million years ago.
36
103717
1285
01:57
And in that time they developed
these subtle differences
these subtle differences
37
105419
2743
Bu süre zarfında,
körlüklerinin arka planındaki
körlüklerinin arka planındaki
02:00
in the genetic architecture
behind their blindness.
behind their blindness.
38
108186
2761
genetik mimariyi oluşturan
bu küçük farklılıkları geliştirmişler.
bu küçük farklılıkları geliştirmişler.
02:03
There's this gene called rhodopsin
that's super-critical for sight.
that's super-critical for sight.
39
111289
3516
Görme yetisi için çok önemli olan
rodopsin denen bir gen var.
rodopsin denen bir gen var.
02:06
We have it, and these species have it too,
40
114829
2397
Bizde bu gen var, bu türlerde de öyle.
02:09
except one species has lost
all function in that gene,
all function in that gene,
41
117250
2873
Fakat bir türde bu gen
tüm işlevini kaybetmişken,
tüm işlevini kaybetmişken,
02:12
and the other one maintains it.
42
120147
1674
diğerinde bu korunmuş.
02:14
So this sets up this beautiful
natural experiment
natural experiment
43
122234
4023
Bu durum bize, görme yetimizin
arkasındaki genlere bakabileceğimiz
arkasındaki genlere bakabileceğimiz
02:18
where we can look at the genes
behind our vision,
behind our vision,
44
126281
2964
ve nasıl görebildiğimizin
köklerine inebileceğimiz
köklerine inebileceğimiz
02:21
and at the very roots of how we can see.
45
129269
2659
çok güzel, doğal bir deney ortamı sunuyor.
Ama bu mağara balıklarındaki genler
02:25
But the genes in these cavefishes
46
133047
1714
aynı zamanda bize derin jeolojik zaman
hakkında da bilgi veriyor.
hakkında da bilgi veriyor.
02:26
can also tell us
about deep geological time,
about deep geological time,
47
134785
2786
02:29
maybe no more so
than in this species here.
than in this species here.
48
137595
2460
Belki en çok da burada gördüğünüz tür.
02:32
This is a new species
we described from Madagascar
we described from Madagascar
49
140079
2817
Bu Madagaskar'da tanımladığımız,
02:34
that we named Typhleotris mararybe.
50
142920
3301
Typhleotris mararybe ismini
verdiğimiz yeni bir tür.
verdiğimiz yeni bir tür.
02:38
That means "big sickness" in Malagasy,
51
146245
3265
Malgaşça'da "büyük hastalık"
anlamına geliyor.
anlamına geliyor.
Bu türü toplamaya çalışırken
çok hasta olduğumuz için bu adı verdik.
çok hasta olduğumuz için bu adı verdik.
02:41
for how sick we got trying
to collect this species.
to collect this species.
52
149534
2549
02:44
Now, believe it or not,
53
152614
1578
İster inanın ister inanmayın,
02:46
swimming around sinkholes
full of dead things
full of dead things
54
154216
2590
bir sürü ölü şeyle dolu obruklarda
ve yarasa dışkısıyla dolu
mağaralarda yüzmek
mağaralarda yüzmek
02:48
and cave full of bat poop
55
156830
1883
02:50
isn't the smartest thing you could
be doing with your life,
be doing with your life,
56
158737
2809
hayatınızda yapacağınız
en akıllıca şey değil
en akıllıca şey değil
02:53
but YOLO.
57
161570
1509
ama YOLO (bir tek hayatın var).
02:55
(Laughter)
58
163103
3795
(Kahkahalar)
02:58
Now, I love this species despite the fact
that it tried to kill us,
that it tried to kill us,
59
166922
4174
Bizi öldürmeye çalışmış
olmasına rağmen bu türü seviyorum,
olmasına rağmen bu türü seviyorum,
03:03
and that's because
this species in Madagascar,
this species in Madagascar,
60
171120
2795
çünkü Madagaskar'daki
bu türün en yakın akrabaları
bu türün en yakın akrabaları
03:05
its closest relatives
are 6,000 kilometers away,
are 6,000 kilometers away,
61
173939
2824
6.000 kilometre uzaklıkta,
Avustralya'daki mağara balıkları.
03:08
cavefishes in Australia.
62
176787
1364
03:10
Now, there's no way a three-inch-long
freshwater cavefish
freshwater cavefish
63
178701
3635
7,5 santimlik bir tatlı su
mağara balığının
mağara balığının
Hint Okyanusu'nu yüzerek
geçmesinin imkânı yok.
geçmesinin imkânı yok.
03:14
can swim across the Indian Ocean,
64
182360
2039
03:16
so what we found when we compared
the DNA of these species
the DNA of these species
65
184423
2831
Bu türlerin DNA'larını
karşılaştırdığımızda
karşılaştırdığımızda
03:19
is that they've been separated
for more than 100 million years,
for more than 100 million years,
66
187278
3297
bunların 100 milyon yıldan fazladır,
yani yaklaşık olarak güney kıtalarının
yani yaklaşık olarak güney kıtalarının
03:22
or about the time that the southern
continents were last together.
continents were last together.
67
190599
4339
bir arada oldukları dönemden beri
ayrı olduklarını keşfettik.
ayrı olduklarını keşfettik.
Yani aslında bu türler
yerinden ayrılmamışlar.
yerinden ayrılmamışlar.
03:27
So in fact, these species
didn't move at all.
didn't move at all.
68
195875
2206
Onları ayıran kıtaların hareketi olmuş.
03:30
It's the continents that moved them.
69
198105
1801
03:31
And so they give us, through their DNA,
70
199930
2023
DNA'ları yoluyla bize,
03:33
this precise model and measure
71
201977
2421
bu çok eski jeolojik olayları
nasıl zamanlandıracağımız konusunda
kesin bir model ve ölçü veriyorlar.
kesin bir model ve ölçü veriyorlar.
03:36
of how to date and time
these ancient geological events.
these ancient geological events.
72
204422
3158
03:41
Now, this species here is so new
73
209064
2232
Burada gördüğünüz çok yeni bir tür.
03:43
I'm not even allowed
to tell you its name yet,
to tell you its name yet,
74
211320
2483
Hatta henüz size ismini bile
söyleme yetkim yok.
söyleme yetkim yok.
03:45
but I can tell you
it's a new species from Mexico,
it's a new species from Mexico,
75
213827
2662
Ama Meksika'dan,
muhtemelen çoktan nesli tükenmiş
muhtemelen çoktan nesli tükenmiş
03:48
and it's probably already extinct.
76
216513
1751
yeni bir tür olduğunu söyleyebilirim.
Nesli muhtemelen tükenmiş, çünkü
onun yaşadığı bilinen tek mağara sistemi,
onun yaşadığı bilinen tek mağara sistemi,
03:50
It's probably extinct because
the only known cave system it's from
the only known cave system it's from
77
218667
3347
03:54
was destroyed when a dam was built nearby.
78
222038
2652
yakına kurulan
bir baraj yüzünden yıkılmış.
bir baraj yüzünden yıkılmış.
03:56
Unfortunately for cavefishes,
79
224714
1962
Maalesef, mağara balıklarının
doğal ortamı olan
yer altı suları, aynı zamanda
yer altı suları, aynı zamanda
03:58
their groundwater habitat
80
226700
1580
04:00
is also our main source of drinking water.
81
228304
2196
bizim de ana içme suyu kaynağımız.
04:03
Now, we actually don't know
this species' closest relative, yet.
this species' closest relative, yet.
82
231103
4698
Bu türün en yakın akrabalarını
henüz bilmiyoruz.
henüz bilmiyoruz.
04:07
It doesn't appear to be
anything else in Mexico,
anything else in Mexico,
83
235825
2650
Meksika'daki başka
bir türmüş gibi durmuyor,
bir türmüş gibi durmuyor,
04:10
so maybe it's something in Cuba,
84
238499
1700
belki Küba'daki,
04:12
or Florida, or India.
85
240223
2022
Florida'daki ya da
Hindistan'daki bir türdür.
Hindistan'daki bir türdür.
04:14
But whatever it is, it might tell us
something new about the geology
something new about the geology
86
242830
4505
Ama her neyse, bize
Karayipler'in jeolojisiyle veya
Karayipler'in jeolojisiyle veya
körlüğün bazı türlerinin nasıl daha iyi
teşhis edileceğinin biyolojisiyle ilgili
teşhis edileceğinin biyolojisiyle ilgili
04:19
of the Caribbean, or the biology
of how to better diagnose
of how to better diagnose
87
247359
3208
04:22
certain types of blindness.
88
250591
2121
yeni bir şeyler anlatabilir.
04:24
But I hope we discover this species
before it goes extinct too.
before it goes extinct too.
89
252736
3410
Ama umarım bu türleri
soyları tükenmeden keşfedebiliriz.
soyları tükenmeden keşfedebiliriz.
Ben bu tek hayatımı bir ihtiyolog olarak,
04:28
And I'm going to spend my one life
90
256733
1915
04:30
as an ichthyologist
trying to discover and save
trying to discover and save
91
258672
3529
bize gezegenin jeolojisi ve
nasıl gördüğümüzün biyolojisi hakkında
nasıl gördüğümüzün biyolojisi hakkında
04:34
these humble little blind cavefishes
92
262233
2570
çok fazla şey anlatan
04:36
that can tell us so much
about the geology of the planet
about the geology of the planet
93
264827
3466
bu sıradan, küçük kör mağara balıklarını
04:40
and the biology of how we see.
94
268317
1816
keşfederek ve kurtararak geçireceğim.
04:42
Thank you.
95
270672
1151
Teşekkür ederim.
04:43
(Applause)
96
271847
4359
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Prosanta Chakrabarty - IchthyologistProsanta Chakrabarty studies fish to help explain the evolution of human beings and our planet.
Why you should listen
Dr. Prosanta Chakrabarty is an Associate Professor and Curator of Fishes at the Museum of Natural Science and Department of Biological Science at Louisiana State University.
Chakrabarty is a systematist and an ichthyologist studying the evolution and biogeography of both freshwater and marine fishes. His work includes studies of Neotropical (Central and South America, Caribbean) and Indo-West Pacific (Indian and Western Pacific Ocean) fishes. His natural history collecting efforts include trips to Japan, Australia, Taiwan, Madagascar, Panama, Kuwait and many other countries. He has discovered over a dozen new species including new anglerfishes and cavefishes.
The LSU Museum of Natural Science fish collection that Chakrabarty oversees includes nearly half a million fish specimens and nearly 10,000 DNA samples covering most major groups of fishes. He earned his PhD at the University of Michigan and his undergraduate degree is from McGill University in Montreal. He has written two books including A Guide to Academia: Getting into and Surviving Grad School, Postdocs and a Research Job. He is also a former Program Director at the National Science Foundation. He was named a TED Fellow in 2016 and a TED Senior Fellow in 2018.
Prosanta Chakrabarty | Speaker | TED.com