ABOUT THE SPEAKER
Moriba Jah - Space environmentalist
TED Fellow Moriba Jah studies and predicts the motion of objects in space in an effort to make space safe, secure, and sustainable.

Why you should listen

All kinds of junk are floating around in space -- old satellites, rockets, other man-made debris -- that pose an increasing danger to space missions. Astrodynamicist Moriba Jah monitors this orbital debris with ASTRIAGraph, a software that tracks the positions and speeds of objects in Earth’s orbit. Jah's vision is for AstriaGraph to become a crowd-sourced citizen-science platform that will make information about space traffic openly available to future generations. His ultimate goal is to make space safe, secure and sustainable.

More profile about the speaker
Moriba Jah | Speaker | TED.com
TED2019

Moriba Jah: The world's first crowdsourced space traffic monitoring system

Moriba Jah: Dünya'nın kitle kaynak kullanımı tabanlı ilk uzay trafiği görüntüleme sistemi

Filmed:
1,581,310 views

Bir astrodinamisist ve bir TED Fellow olan Moriba Jah "Dış uzaya gönderdiğimiz nesnelerin çoğu geri gelmiyor" diyor. Bu ileriye dönük konulu konuşmada Jah, uzay otobanlarını ve bu otobanların nasıl da çöpler ile dolu olduğundan bahsediyor. Onun bu konuda kendine edindiği görevler hakkında ve onun nasıl dünyanın ilk kitle kaynak kullanımı tabanlı uzay trafiği görüntüleme sistemini geliştirdiği hakkında ve bu sistemin dünyaya yakın uzaydaki problemlerin çözümüne nasıl da faydalı olabileceği hakkında fikir edinin.
- Space environmentalist
TED Fellow Moriba Jah studies and predicts the motion of objects in space in an effort to make space safe, secure, and sustainable. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
I am an astrodynamicistastrodinamikçi --
0
1146
2381
Ben bir astrodinamistim --
00:15
you know, like that guy RichZengin PurnellPurnell
in the moviefilm "The MartianMarslı."
1
3551
3460
bilirsiniz işte, "Marslı"
filmindeki Rich Purnell gibi.
Benim işim, uzaydaki nesnelerin
hareketlerini araştırmak ve tahmin etmek.
00:19
And it's my job to studyders çalışma and predicttahmin
motionhareket of objectsnesneleri in spaceuzay.
2
7885
5877
00:27
CurrentlyŞu anda we trackiz about one percentyüzde
of hazardoustehlikeli objectsnesneleri on orbityörünge --
3
15172
5752
Şu anda yörüngedeki zararlı objelerin
yüzde 1'ini takip ediyoruz.
Bunlar; konum, tarım, bankacılık,
00:33
hazardoustehlikeli to servicesHizmetler like locationyer,
4
21714
3117
00:36
agriculturetarım, bankingBankacılık,
5
24855
2350
televizyon ve iletişim gibi
sektörler için zararlıdır.
00:39
televisiontelevizyon and communicationsiletişim,
6
27229
1967
00:41
and soonyakında -- very soonyakında --
7
29220
1866
Hatta belki de çok ama çok yakında
00:43
even the internetInternet itselfkendisi.
8
31110
1673
internet için bile zararlı olabilecekler.
Şimdi, bu hizmetler yaklaşık
yarım milyon nesneden korunmuyorlar.
00:45
Now these servicesHizmetler are not protectedkorumalı
from, roughlykabaca, halfyarım a millionmilyon objectsnesneleri
9
33892
6197
00:52
the sizeboyut of a speckleke of paintboya
10
40113
2120
Bu nesnelerin boyutu bir zerreden
bir otobüs boyutuna kadar varabiliyor.
00:55
all the way to a schoolokul busotobüs in sizeboyut.
11
43060
2150
00:58
A speckleke of paintboya,
12
46398
1874
Bir zerrecik kadar olsa da dahi
01:00
travelingseyahat at the right speedhız,
13
48296
2855
yeterli hızla bir nesneye çarptığında
01:03
impactingetkileyen one of these objectsnesneleri,
14
51175
1558
01:04
could renderkılmak it absolutelykesinlikle uselessyararsız.
15
52757
2219
onu tamamen kullanılamaz hâle getirebilir.
01:08
But we can't trackiz things
as smallküçük as a speckleke of paintboya.
16
56394
3925
Fakat biz, bir zerre boyutundaki
nesneleri takip edemeyiz.
01:12
We can only trackiz things
as smallküçük as say, a smartphoneSmartphone.
17
60694
4164
Olsa olsa en çok bir telefon
kadar küçük nesneleri takip edebiliriz.
Endişe duymamız gereken
o yarım milyon nesneden
01:17
So of this halfyarım millionmilyon objectsnesneleri
that we should be concernedilgili about,
18
65605
4866
sadece yaklaşık 26 bin
tanesini takip edebiliyoruz
01:22
we can only trackiz
about 26,000 of these objectsnesneleri.
19
70495
4157
01:26
And of these 26,000,
only 2,000 actuallyaslında work.
20
74676
5642
ve bu 26 binin de
sadece 2 bini işe yarıyor.
01:33
Everything elsebaşka
21
81805
1150
Geri kalanı ise çöp.
01:35
is garbageçöp.
22
83764
1150
01:38
That's a lot of garbageçöp.
23
86481
1368
Bu, oldukça fazla sayıda çöp demek.
01:40
To make things a little bitbit worsedaha da kötüsü,
24
88227
1928
İşleri biraz daha zorlaştırmak adına
01:43
mostçoğu of what we launchbaşlatmak into orbityörünge
never comesgeliyor back.
25
91356
4069
yörüngeye gönderdiğimiz
şeylerin çoğu geri gelmez.
01:49
We sendgöndermek the satelliteuydu in orbityörünge,
26
97496
2611
Diyelim ki, yörüngeye bir uydu gönderdik,
01:52
it stopsdurak workingçalışma, it runskoşar out of fuelyakıt,
27
100131
2968
çalışmamaya başladı ya da yakıtı bitti,
onun için başka bir şey gönderdik,
01:55
and we sendgöndermek something elsebaşka up ...
28
103123
2635
sonra başka bir şey daha...
01:57
and then we sendgöndermek up something elsebaşka ...
29
105782
2365
02:00
and then something elsebaşka.
30
108171
1491
Sonra yine bir şey daha...
02:01
And everyher oncebir Zamanlar in a while,
31
109686
1529
Arada sırada bizim
gönderdiğimiz şeylerden ikisi
02:03
two of these things
will collideçarpışmak with eachher other
32
111239
2530
havada çarpışır
ya da içlerinden biri patlar
02:05
or one of these things will explodepatlamak,
33
113793
1771
veya daha kötüsü
02:07
or even worsedaha da kötüsü,
34
115588
1195
birileri yörüngedeki bir uydusunu patlatır
02:08
somebodybirisi mightbelki just happenolmak to destroyyıkmak
one of theironların satellitesuydular on orbityörünge,
35
116807
3685
ve bu, çok ama çok fazla parça yaratır
02:13
and this generatesüretir manyçok, manyçok more piecesparçalar,
36
121595
3659
ki onların da bir çoğu geri gelmez.
02:17
mostçoğu of whichhangi alsoAyrıca never come back.
37
125278
2602
02:20
Now these things are not
just randomlyrasgele scattereddağınık in orbityörünge.
38
128748
3760
Şimdi, bu şeyler yörüngede
rastgele dağılmamıştır.
02:25
It turnsdönüşler out that givenverilmiş
the curvatureeğriliği of space-timeUzay-zaman,
39
133715
3245
Hatta işin aslı mevcut uzayın
"eğriliği" dikkate alındığında
02:28
there are idealideal locationsyerleri
40
136984
1962
bu tip uyduları konumlandırabileceğimiz
bazı ideal konumlar vardır.
02:30
where we put some of these satellitesuydular --
41
138970
1986
Bu konumları birer uzay otobanı
olarak düşünebilirsiniz.
02:32
think of these as spaceuzay highwayskarayolları.
42
140980
2751
O otobanlar dünyadakilere çok benzerdir.
02:37
Very much like highwayskarayolları on earthtoprak,
43
145344
1889
02:39
these spaceuzay highwayskarayolları can only take up
a maximummaksimum capacitykapasite of traffictrafik
44
147257
4719
Uzaydaki otobanlar, güvenli
bir biçimde işleyebilmek için
sadece belirli bir miktar
kapasiteye sahip olabilir.
02:44
to sustainsürdürmek space-safeuzay-güvenli operationsoperasyonlar.
45
152000
3780
02:49
UnlikeAksine highwayskarayolları on earthtoprak,
46
157014
2336
Dünyadakinin aksine
uzayda hiç trafik kuralı yok.
02:51
there are actuallyaslında no spaceuzay traffictrafik ruleskurallar.
47
159374
2212
02:53
NoneHiçbiri whatsoeverher ne, OK?
48
161610
1933
Gerçekten de hiç yok,
anlatabiliyor muyum?
Vay be!
02:57
WowVay canına.
49
165662
1150
Ne yanlış gidebilir ki?
03:00
What could possiblybelki go wrongyanlış with that?
50
168450
1945
03:02
(LaughterKahkaha)
51
170419
1367
(Gülüşmeler)
03:04
Now, what would be really niceGüzel
52
172482
2315
Aslında ne güzel olurdu, biliyor musunuz?
03:06
is if we had something
like a spaceuzay traffictrafik mapharita,
53
174821
3638
Eğer bir uzay haritası gibi
bir şeyimiz olsa,
Waze gibi bir şey olsa da bakıp
03:10
like a WazeWaze for spaceuzay that I could look up
54
178483
3023
uzaydaki mevcut trafik
durumunu görebilsek,
03:13
and see what the currentşimdiki
traffictrafik conditionskoşullar are in spaceuzay,
55
181530
2767
hatta belki de onları tahmin edebilsek...
03:16
maybe even predicttahmin these.
56
184321
1434
03:17
The problemsorun with that, howeverancak,
57
185779
2103
Bu konuyla ilgili sorun şu ki
03:19
is that asksormak fivebeş differentfarklı people,
58
187906
3362
eğer beş insana
"Yörüngede neler oluyor?
03:24
"What's going on in orbityörünge?
59
192337
1403
Nesneler nereye gidiyor?"
03:25
Where are things going?"
60
193764
1215
03:27
and you're probablymuhtemelen going to get
10 differentfarklı answerscevaplar.
61
195003
2673
sorularını soracak olursanız
10 farklı cevap alırsınız.
03:29
Why is that?
62
197700
1382
Peki, bu neden mi böyle?
03:31
It's because informationbilgi about things
on orbityörünge is not commonlyçoğunlukla sharedpaylaşılan eitherya.
63
199106
4810
Çünkü yörünge ile ilgili
bilgiler ortak olarak paylaşılmıyor.
03:37
So what if we had a globallyküresel accessibleulaşılabilir,
64
205187
2495
Peki ya küresel olarak erişilebilen,
03:39
openaçık and transparentşeffaf
spaceuzay traffictrafik informationbilgi systemsistem
65
207706
3348
açık ve şeffaf bir uzay trafiği
bilgi sistemimiz olsa
03:43
that can informbilgi vermek the publichalka açık
of where everything is locatedbulunan
66
211078
3015
ve bu, neyin nerede olduğuyla
ilgili herkesi bilgilendirse
03:46
to try to keep spaceuzay safekasa and sustainablesürdürülebilir?
67
214117
2980
ve bununla da uzayı güvenli
ve sürdürülebilir tutsa?
03:49
And what if the systemsistem could be used
68
217121
3604
Ya bu sistem
kanıta dayalı davranış kalıpları,
03:52
to formform evidence-basedkanıta dayalı
normsnormlar of behaviordavranış --
69
220749
2977
03:55
these spaceuzay traffictrafik ruleskurallar?
70
223750
1572
yani uzay trafik kuralları,
oluşturabilseydi?
03:57
So I developedgelişmiş ASTRIAGraphASTRIAGRAPH,
71
225830
2159
İşte bu yüzden Texas'taki
Austin Üniversitesi'nde
04:00
the world'sDünyanın en first crowdsourcedcrowdsourced,
spaceuzay traffictrafik monitoringizleme systemsistem
72
228013
3765
dünyanın ilk kitle kaynak kullanımlı
uzay trafiği görüntüleme sistemi olan
04:03
at the UniversityÜniversitesi of TexasTexas at AustinAustin.
73
231802
1794
ASTRIAGraph'ı geliştirdim.
ASTRIAGraph, dünyanın her yerinden
hükümetler, endüstri ve akademik camia vb.
04:06
ASTRIAGraphASTRIAGRAPH combinesbirleştirir multipleçoklu sourceskaynaklar
of informationbilgi from around the globeküre --
74
234694
5282
birçok kaynaktan aldığı veriyi
bir araya getiriyor.
04:12
governmenthükümet, industrysanayi and academiaAkademi --
75
240000
1917
Bu bilgiyi herkesin ulaşabileceği
bir temel olarak sunuyor.
04:13
and representstemsil this in a commonortak frameworkiskelet
that anybodykimse can accesserişim todaybugün.
76
241941
4017
04:19
Here, you can see 26,000 objectsnesneleri
orbitingyörüngesindeki the earthtoprak,
77
247249
4510
Burada Dünya'nın yörüngesinde
dönen 26.000 nesneyi görebilirsiniz.
Birden çok kaynak var
04:23
multipleçoklu opinionsgörüşler,
78
251783
1829
04:25
and it getsalır updatedgüncellenmiş in nearyakın realgerçek time.
79
253636
2473
ve bunlar, gerçek zamanlı
olarak güncelleniyor.
Ama bir uzay haritası oluşturma
problemime geri döndüğümüzde
04:28
But back to my problemsorun
of spaceuzay traffictrafik mapharita:
80
256447
3606
04:32
What if you only had informationbilgi
from the US governmenthükümet?
81
260077
3369
ya bunun için sadece ABD kaynaklarından
aldığım bilgiyi kullansaydım?
04:36
Well, in that casedurum, that's what
your spaceuzay traffictrafik mapharita would look like.
82
264018
3374
Bu durumda uzay haritanız böyle görünürdü.
04:39
But what do the RussiansRuslar think?
83
267989
2390
Peki, Ruslar ne düşünüyor?
04:45
That looksgörünüyor significantlyanlamlı differentfarklı.
84
273343
1950
Harita o zaman çok farklı görünüyor.
04:47
Who'sKim'ın right? Who'sKim'ın wrongyanlış?
85
275881
2153
Peki doğru olan kim, yanlış olan kim?
04:50
What should I believe?
86
278058
1405
Neye inanmalıyım?
04:51
What could I trustgüven?
87
279487
1360
Neye güvenmeliyim?
04:52
This is partBölüm of the issuekonu.
88
280871
1464
Bu, problemin bir parçası.
04:55
In the absenceyokluk of this frameworkiskelet
to monitorizlemek space-actoruzay aktörü behaviordavranış,
89
283864
6777
Uzaydaki nesnelerin davranışlarını,
yani uzaydaki hareketliliği,
nesnelerin konumunu
05:03
to monitorizlemek activityaktivite in spaceuzay --
90
291421
2273
ve bunların arasındaki
tutarsılıkları uzlaştıracak
05:05
where these objectsnesneleri are locatedbulunan --
91
293718
1751
05:07
to reconcileuzlaştırmak these inconsistenciestutarsızlıklar
92
295493
2937
bilgiyi ortak kullanıma açacak
bir temelin olmayışıyla
05:10
and make this knowledgebilgi commonplaceolağan,
93
298454
2456
aslında bizler, uzayı insalığın faydasına
kullanma yeteneğimizi riske atıyoruz.
05:12
we actuallyaslında riskrisk losingkaybetme the abilitykabiliyet
94
300934
3621
05:17
to use spaceuzay for humanity'sinsanlığın benefityarar.
95
305580
3046
Çok teşekkür ederim.
05:22
Thank you very much.
96
310393
1159
05:23
(ApplauseAlkış and cheersalkış)
97
311576
4630
(Tezahürat ve alkışlar)
Translated by Osman Özer
Reviewed by Gözde Alpçetin

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Moriba Jah - Space environmentalist
TED Fellow Moriba Jah studies and predicts the motion of objects in space in an effort to make space safe, secure, and sustainable.

Why you should listen

All kinds of junk are floating around in space -- old satellites, rockets, other man-made debris -- that pose an increasing danger to space missions. Astrodynamicist Moriba Jah monitors this orbital debris with ASTRIAGraph, a software that tracks the positions and speeds of objects in Earth’s orbit. Jah's vision is for AstriaGraph to become a crowd-sourced citizen-science platform that will make information about space traffic openly available to future generations. His ultimate goal is to make space safe, secure and sustainable.

More profile about the speaker
Moriba Jah | Speaker | TED.com