ABOUT THE SPEAKER
Phil Plait - Astronomer
Phil Plait blogs at Bad Astronomy, where he deconstructs misconceptions and explores the wonder of the universe.

Why you should listen

Phil Plait is the Bad Astronomer. Not a bad astronomer, but a blogger for Slate who debunks myths and misconceptions about astronomy -- and also writes about the beauty, wonder and importance of fundamental research.

He worked for six years on the Hubble Space Telescope, and directed public outreach for the Fermi Gamma-ray Space Telescope. He is a past president of the James Randi Educational Foundation, and was the host of Phil Plait's Bad Universe, a documentary series on the Discovery Channel.

Read more from Phil Plait in the Huffington Post's special TEDWeekends feature, "Asteroids: Getting Ready" >>

More profile about the speaker
Phil Plait | Speaker | TED.com
TEDxBoulder 2011

Phil Plait: How to defend Earth from asteroids

Phil Plait: Làm thế nào để bảo vệ Trái Đất khỏi các thiên thạch

Filmed:
2,350,842 views

Cái gì rộng khoảng 6 dặm (~ 9,6km) và có thể kết liễu một nền văn minh trong khoảnh khắc? Một thiên thạch - và có rất nhiều những vật thể đó. Với sự hài hước và những hình ảnh tuyệt vời, Phil Plait làm say mê khán giả ở TEDxBoulder với những cách mà thiên thạch có thể hủy diệt, và những gì chúng ta phải làm để tránh chúng.
- Astronomer
Phil Plait blogs at Bad Astronomy, where he deconstructs misconceptions and explores the wonder of the universe. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:16
I want to talk to you about something
0
1000
2000
Tôi muốn nói với bạn về một thứ
00:18
kindloại of biglớn.
1
3000
3000
khá to lớn.
00:21
We'llChúng tôi sẽ startkhởi đầu here.
2
6000
3000
Chúng ta sẽ bắt đầu từ đây.
00:24
65 milliontriệu yearsnăm agotrước
3
9000
3000
65 triệu năm trước
00:27
the dinosaurskhủng long had a badxấu day.
4
12000
3000
loài khủng long có một ngày đen tối.
00:30
(LaughterTiếng cười)
5
15000
3000
(Cười)
00:33
A chunkmảnh of rockđá sixsáu milesdặm acrossbăng qua,
6
18000
3000
Một mảnh đá rộng khoảng 6 dặm (9.6km),
00:36
movingdi chuyển something like 50 timeslần
7
21000
2000
di chuyển với tốc độ khoảng 50 lần
00:38
the speedtốc độ of a riflesúng trường bulletđạn,
8
23000
2000
tốc độ của một viên đạn súng trường,
00:40
slammedsập sập into the EarthTrái đất.
9
25000
2000
va vào Trái Đất.
00:42
It releasedphát hành its energynăng lượng all at onceMột lần,
10
27000
2000
Nó phát ra toàn bộ năng lượng ngay lập tức,
00:44
and it was an explosionปัก แทน เลือก ปัก that was
11
29000
2000
và đó là một vụ nổ
00:46
mind-numbingcái tâm-numbing..
12
31000
2000
khó có thể tưởng tượng nổi.
00:48
If you tooklấy everymỗi nuclearNguyên tử weaponvũ khí ever builtđược xây dựng
13
33000
2000
Nếu bạn đem tất cả các quả bom nguyên tử được chế tạo
00:50
at the heightChiều cao of the ColdLạnh WarChiến tranh,
14
35000
2000
trong đỉnh điểm của cuộc chiến tranh lạnh,
00:52
lumpedgộp them togethercùng với nhau and blewthổi them up
15
37000
2000
gộp chúng lại và làm chúng nổ
00:54
at the sametương tự time,
16
39000
2000
cùng một lúc,
00:56
that would be one one-millionthmột phần triệu
17
41000
2000
đó sẽ là một phần triệu của
00:58
of the energynăng lượng releasedphát hành at that momentchốc lát.
18
43000
4000
lượng năng lượng phát ra vào lúc đó.
01:02
The dinosaurskhủng long had a really badxấu day.
19
47000
3000
Loài khủng long đã có một ngày rất tồi tệ.
01:05
Okay?
20
50000
2000
Đúng không?
01:07
Now, a six-mile-wideSáu dặm, rộng rockđá is very largelớn.
21
52000
2000
Một mảnh đá rộng 6 dặm rất là lớn.
01:09
We all livetrực tiếp here in BoulderBoulder.
22
54000
2000
Tất cả chúng ta sống ở Boulder.
01:11
If you look out your windowcửa sổ and you can see
23
56000
2000
Nếu bạn nhìn ra cửa sổ, bạn có thể thấy
01:13
Long'sCủa Long PeakĐỉnh cao, you're probablycó lẽ familiarquen with it.
24
58000
2000
ngọn Long's Peak, và bạn có lẽ quen thuộc với nó.
01:15
Now, scooptin sốt dẻo up Long'sCủa Long PeakĐỉnh cao, and put it out
25
60000
2000
Bây giờ, bưng ngọn Long's Peak, và đặt nó
01:17
in spacekhông gian.
26
62000
2000
vào trong không gian.
01:19
Take MeekerMeeker, MtMt. MeekerMeeker. LumpKhối u that in there,
27
64000
2000
Đem Meeker, núi Meeker. Gộp vào đó
01:21
and put that in spacekhông gian as well,
28
66000
2000
và đặt luôn nó vào không gian,
01:23
and MtMt. EverestEverest, and K2,
29
68000
2000
rồi đỉnh Everest, và K2,
01:25
and the IndianẤn Độ peaksđỉnh núi.
30
70000
2000
và những ngọn Indian.
01:27
Then you're startingbắt đầu to get an ideaý kiến of
31
72000
2000
Bây giờ thì bạn bắt đầu có thể hiểu được
01:29
how much rockđá we're talkingđang nói about, okay?
32
74000
2000
chúng ta đang nói về chừng nào đá rồi đúng không?
01:31
We know it was that biglớn because of
33
76000
2000
Chúng ta biết là nó lớn như thế nào bởi vì
01:33
the impactva chạm it had and the cratermiệng núi lửa it left.
34
78000
2000
chúng ta biết được sự tác động nó có và cái vực thẳm mà nó để lại.
01:35
It hitđánh in what we now know as YucatanYucatan,
35
80000
2000
Nó va vào chổ mà bây giờ chúng ta gọi là Yucatan,
01:37
the GulfVịnh of MexicoMexico.
36
82000
2000
vịnh Mexico.
01:39
You can see here, there's the
37
84000
2000
Bạn có thể thấy ở đây, đây là
01:41
YucatanYucatan PeninsulaBán đảo, if you recognizenhìn nhận CozumelCozumel
38
86000
2000
bán đảo Yucatan, nếu bạn nhận ra Cozumel
01:43
off the eastĐông coastbờ biển there.
39
88000
2000
nằm ngoài bờ biển ở đó.
01:45
Here is how biglớn of a cratermiệng núi lửa was left.
40
90000
3000
Đây là độ lớn cái vực thẳm mà nó để lại.
01:48
It was hugekhổng lồ. To give you a sensegiác quan of the scaletỉ lệ,
41
93000
2000
Nó khổng lồ. Để các bạn có cảm giác nó lớn thế nào,
01:50
okay, there you go. The scaletỉ lệ here is
42
95000
2000
thì cái tỷ lệ ở đây là
01:52
50 milesdặm on tophàng đầu, a hundredhàng trăm kilometerskm
43
97000
2000
50 dặm ở bề mặt, 100 km
01:54
on the bottomđáy. This thing was
44
99000
2000
ở dưới đáy. Cái đó
01:56
300 kilometerskm acrossbăng qua -- 200 milesdặm --
45
101000
2000
rộng khoảng 300 km -- 200 dặm --
01:58
an enormousto lớn cratermiệng núi lửa that excavatedkhai quật out
46
103000
2000
một mảnh đất trủng khổng lồ đã bới lên
02:00
vastrộng lớn amountslượng of earthtrái đất that splashedbắn rơi around
47
105000
3000
một lượng đât rất lớn để văng ra
02:03
the globequả địa cầu and setbộ fireslửa all over the planethành tinh,
48
108000
3000
xung quanh Trái Đất và đốt cháy khắp hành tinh,
02:06
threwném up enoughđủ dustbụi bặm to blockkhối out the sunmặt trời.
49
111000
3000
làm tung bụi lên che hết ánh nắng mặt trời.
02:09
It wipedxóa sổ out 75 percentphần trăm of all speciesloài
50
114000
2000
Nó hủy diệt khoảng 75% các loài
02:11
on EarthTrái đất.
51
116000
2000
trên Trái Đất.
02:13
Now, not all asteroidstiểu hành tinh are that biglớn.
52
118000
3000
Thật ra không phải thiên thạch nào cũng lớn như vậy.
02:16
Some of them are smallernhỏ hơn.
53
121000
2000
Một số thiên thạch nhỏ hơn vậy.
02:18
Here is one that cameđã đến in
54
123000
3000
Đây là một cái đã
02:21
over the UnitedVương StatesTiểu bang
55
126000
2000
bay qua Hòa Kỳ
02:23
in OctoberTháng mười of 1992.
56
128000
2000
vào tháng 10 năm 1992.
02:25
It cameđã đến in on a FridayThứ sáu night.
57
130000
2000
Nó bay tới vào một đêm thứ sáu.
02:27
Why is that importantquan trọng?
58
132000
2000
Tại sao điều đó lại quan trọng?
02:29
Because back then, videovideo camerasmáy ảnh were
59
134000
2000
Bởi vì khi đó, máy quay phim vừa
02:31
just startingbắt đầu to becometrở nên popularphổ biến, and people
60
136000
2000
mới bắt đầu trở nên phổ biến, và mọi người
02:33
would bringmang đến them, parentscha mẹ would bringmang đến them,
61
138000
2000
hay đem nó, cha mẹ hay đem theo nó
02:35
to theirhọ kids'dành cho trẻ em footballbóng đá gamesTrò chơi to filmphim ảnh theirhọ kidstrẻ em
62
140000
2000
đến các trận bóng bầu dục của bọn trẻ họ để quay con cái
02:37
playchơi footballbóng đá. And sincekể từ this cameđã đến in on a FridayThứ sáu,
63
142000
3000
chơi bóng. Và bởi vì nó bay đến ngày thứ sáu,
02:40
they were ablecó thể to get this great footagecảnh quay
64
145000
2000
nhiều người đã quay được cảnh tuyệt vời
02:42
of this thing breakingphá vỡ up as it cameđã đến in
65
147000
2000
của vật thể này bị phá vở khi nó bay qua
02:44
over WestWest VirginaVirginia, MarylandMaryland, PennsylvaniaPennsylvania
66
149000
2000
West Virgina, Maryland, Pennsylvania
02:46
and NewMới JerseyJersey untilcho đến it did that
67
151000
2000
và New Jersey cho đến khi nó làm thế này
02:48
to a carxe hơi in NewMới YorkYork.
68
153000
2000
cho một chiếc xe ở New York.
02:50
(LaughterTiếng cười)
69
155000
2000
(Cười)
02:52
Now, this is not a 200-mile-wide-dặm-rộng cratermiệng núi lửa,
70
157000
3000
Đây không phải là một chổ trủng rộng 200 dặm,
02:55
but then again you can see the rockđá
71
160000
2000
nhưng bạn có thể thấy mảnh đá
02:57
which is sittingngồi right here,
72
162000
2000
nằm ở đây,
02:59
about the sizekích thước of a footballbóng đá, that hitđánh
73
164000
2000
bự khoảng quả bóng bầu dục, đâm vào
03:01
that carxe hơi and did that damagehư hại.
74
166000
2000
chiếc xe đó và gây ra thiệt hại như vậy.
03:03
Now this thing was probablycó lẽ about the sizekích thước
75
168000
2000
Cái thiên thạch này có lẽ bự khoảng
03:05
of a schooltrường học busxe buýt when it first cameđã đến in.
76
170000
2000
một chiếc xe buýt khi nó mới bắt đầu đi vào Trái Đất.
03:07
It brokeđã phá vỡ up throughxuyên qua atmospherickhông khí pressuresức ép,
77
172000
2000
Nhưng nó bắt đầu bị vỡ ra bởi áp xuất khí quyển,
03:09
it crumbledsụp đổ, and then the piecesmiếng fellrơi apartxa nhau
78
174000
2000
nó xụp đổ, và những mảnh vở nhỏ bay ra
03:11
and did some damagehư hại.
79
176000
2000
và gây ra thiệt hại.
03:13
Now, you wouldn'tsẽ không want that fallingrơi xuống on your footchân
80
178000
2000
Tất nhiên bạn không muốn nó bay vào chân bạn
03:15
or your headcái đầu, because it would do that to it.
81
180000
2000
hay đầu của bạn, bởi vì nó sẽ gây ra thiệt hại như vậy.
03:17
That would be badxấu.
82
182000
2000
Đó là điều xấu.
03:19
But it won'tsẽ không wipelau out, you know, all life
83
184000
2000
Nhưng nó sẽ không hủy diệt tất cả sự sống
03:21
on EarthTrái đất, so that's fine. But it turnslượt out,
84
186000
2000
trên Trái Đất, vì vậy nó cũng ổn thôi. Nhưng hóa ra,
03:23
you don't need something sixsáu milesdặm acrossbăng qua
85
188000
3000
bạn không cần mảnh đá rộng 6 dặm
03:26
to do a lot of damagehư hại.
86
191000
2000
để gây ra nhiều thiệt hại.
03:28
There is a mediantrung bình pointđiểm betweengiữa tinynhỏ bé rockđá
87
193000
2000
Có một điểm trung bình giữa một hòn đá nhỏ
03:30
and gigantickhổng lồ rockđá, and in factthực tế, if any of you
88
195000
2000
và một hòn đá khổng lồ, và thật ra, nếu các bạn
03:32
have ever been to nearở gần WinslowWinslow, ArizonaArizona,
89
197000
3000
có bao giờ tới gần Winslow, Arizona,
03:35
there is a cratermiệng núi lửa in the desertSa mạc there that is
90
200000
3000
có một chổ trũng trong sa mạc ở đó, nó
03:38
so iconicbiểu tượng that it is actuallythực ra calledgọi là MeteorSao băng CraterMiệng núi lửa.
91
203000
4000
mang tính biểu tượng tới nỗi nó được gọi là chổ thủng thiên thạch.
03:42
To give you a sensegiác quan of scaletỉ lệ, this is about a miledặm widerộng.
92
207000
3000
Để các bạn có cảm nhận về độ lớn, nó rộng khoảng 1 dặm.
03:45
If you look up at the tophàng đầu, that's a parkingbãi đỗ xe lot,
93
210000
3000
Nếu bạn nhìn vào phần trên, đó là một bãi đậu xe,
03:48
and those are recreationalgiải trí vehiclesxe right there.
94
213000
3000
và đó là những chiếc xe giải trí ở đó.
03:51
So it's about a miledặm acrossbăng qua, 600 feetđôi chân deepsâu.
95
216000
3000
Nó rộng khoảng 1 dặm, sâu khoảng 600 bộ (200m).
03:54
The objectvật that formedhình thành this was probablycó lẽ about
96
219000
3000
Cái vật tạo ra chỗ thủng này có lẽ
03:57
30 to 50 yardssân acrossbăng qua, so roughlygần the sizekích thước
97
222000
3000
rộng từ 30 đến 50 thước anh (10-15m), bằng khoảng kích thước
04:00
of MackeyMackey AuditoriumKhán phòng here.
98
225000
3000
của phòng hội họp Mackey này.
04:03
It cameđã đến in at speedstốc độ that were tremendousto lớn,
99
228000
3000
Nó bay vào với một tốc độ phi thường,
04:06
slammedsập sập into the groundđất, blewthổi up,
100
231000
2000
đâm vào mặt đất, nổ tung
04:08
and explodedphát nổ with the energynăng lượng of roughlygần
101
233000
2000
và phát ra một năng lượng khoảng chừng
04:10
a 20-megaton-megaton nuclearNguyên tử bombbom --
102
235000
2000
một qua bom nguyên tử 20 megaton --
04:12
a very heftykhổng lồ bombbom.
103
237000
2000
một quả bom nặng.
04:14
This was 50,000 yearsnăm agotrước, so it mayTháng Năm have
104
239000
2000
Đây là khoảng 50,000 năm trước, vì vậy nó có lẽ
04:16
wipedxóa sổ out a fewvài buffalotrâu or antelopelinh dương,
105
241000
2000
đã hủy diệt một vài con trâu hay sơn dương,
04:18
or something like that out in the desertSa mạc,
106
243000
3000
hay cái gì tương tự trong sa mạc,
04:21
but it probablycó lẽ would not have causedgây ra
107
246000
2000
nhưng nó không gây ra
04:23
globaltoàn cầu devastationtàn phá.
108
248000
2000
thảm họa toàn cầu.
04:25
It turnslượt out that these things don't have to
109
250000
2000
Hóa ra những thiên thể này không cần đâm vào
04:27
hitđánh the groundđất to do a lot of damagehư hại.
110
252000
3000
mặt đất mới gây ra thiệt hại.
04:30
Now, in 1908, over SiberiaSiberia, nearở gần the
111
255000
2000
Ở đây, vào năm 1908, ở Siberia, gần
04:32
TunguskaTunguska regionkhu vực -- for those of you who are
112
257000
2000
vùng Tunguska -- đối với những ai
04:34
DanDan AykroydAykroyd fansngười hâm mộ and saw "GhostbustersGhostbusters,"
113
259000
2000
hâm mộ Dan Aykroyd và đã xem "Ghosbusters",
04:36
when he talkednói chuyện about the greatestvĩ đại nhất cross-dimensionalchiều qua riftvết nứt
114
261000
3000
khi anh ta nói về cái rạn nứt đa chiều lớn nhất
04:39
sincekể từ the SiberiaSiberia blastvụ nổ of 1909, where he got
115
264000
3000
từ vụ nổ ở Siberia 1909, anh ta đã nói
04:42
the datengày wrongsai rồi, but that's okay. (LaughterTiếng cười)
116
267000
2000
sai ngày, nhưng điều đó không sao. (Cười)
04:44
It was 1908. That's fine. I can livetrực tiếp with that.
117
269000
3000
Nó là vào năm 1908. Điều đó cũng không sao. Tôi có thể chấp nhận điều đó.
04:47
(LaughterTiếng cười)
118
272000
3000
(Cười)
04:50
AnotherKhác rockđá cameđã đến into the Earth'sTrái đất atmospherekhông khí
119
275000
3000
Một mảnh đá nữa bay vào khí quyển Trái Đất
04:53
and this one blewthổi up aboveở trên the groundđất, severalmột số
120
278000
2000
và mảnh đá này nổ tung ở phía trên mặt đất, vài
04:55
milesdặm up aboveở trên the surfacebề mặt of the EarthTrái đất.
121
280000
3000
dặm phía trên bề mặt Trái Đất.
04:58
The heatnhiệt from the explosionปัก แทน เลือก ปัก setbộ firengọn lửa to the
122
283000
3000
Lượng nhiệt từ vụ nổ này làm cháy
05:01
forestrừng belowphía dưới it, and then the shocksốc wavelàn sóng
123
286000
3000
khu rừng bên dưới nó, và sau đó sóng xung kích
05:04
cameđã đến down and knockedđánh đập down treescây for
124
289000
2000
đi xuống và đánh ngã cây cối
05:06
hundredshàng trăm of squareQuảng trường milesdặm, okay?
125
291000
3000
trong vòng hàng trăm dặm vuông.
05:09
This did a hugekhổng lồ amountsố lượng of damagehư hại.
126
294000
2000
Cái mảnh đá đó đã gây ra thiệt hại khổng lồ.
05:11
And again, this was a rockđá probablycó lẽ roughlygần
127
296000
2000
Một lần nữa, cái mảnh đá đó có lẽ cũng chừng
05:13
the sizekích thước of this auditoriumkhán phòng that we're sittingngồi in.
128
298000
2000
kích cở của phòng hội họp mà chúng ta đang ngồi.
05:15
In MeteorSao băng CraterMiệng núi lửa it was madethực hiện of metalkim loại,
129
300000
2000
Trong trường hợp của chổ thủng thiên thạch, nó được làm từ kim loại
05:17
and metalkim loại is much tougherkhó khăn hơn, so it madethực hiện it
130
302000
2000
và kim loại cứng hơn nhiều, vì vậy
05:19
to the groundđất.
131
304000
2000
nó có khả năng đâm vào mặt đất.
05:21
The one over TunguskaTunguska was probablycó lẽ madethực hiện
132
306000
2000
Cái thiên thạch ở Tunguska có lẻ
05:23
of rockđá, and that's much more crumblycrumbly, so it
133
308000
2000
làm bằng đá, và nó dễ vở hơn, vì vậy
05:25
blewthổi up in the airkhông khí. EitherMột trong hai way, these are
134
310000
2000
nó đã nổ tung trong không trung. Dù sao đi nữa, đây là
05:27
tremendousto lớn explosionsvụ nổ, 20 megatonsmegaton.
135
312000
3000
những vụ nổ phi thường, 20 megaton.
05:30
Now, when these things blowthổi up, they're not
136
315000
2000
Giờ, khi những thiên thể này nổ, chúng sẽ không
05:32
going to do globaltoàn cầu ecologicalsinh thái damagehư hại.
137
317000
3000
gây ra những thiệt hại sinh thái toàn cầu.
05:35
They're not going to do something like
138
320000
2000
Chúng sẽ không gây ra những gì giống
05:37
the dinosaur-killerkhủng long-killer did.
139
322000
2000
như cái đã giết khủng long.
05:39
They're just not biglớn enoughđủ.
140
324000
2000
Chúng không đủ lớn.
05:41
But they will do globaltoàn cầu economicthuộc kinh tế damagehư hại,
141
326000
2000
Nhưng chúng sẽ gây ra thiệt hại kinh tế toàn cầu,
05:43
because they don't have to hitđánh, necessarilynhất thiết,
142
328000
2000
bởi vì chúng không cần phải đâm vào mặt đất
05:45
to do this kindloại of damagehư hại.
143
330000
2000
để gây ra những thiệt hại như vậy.
05:47
They don't have to do globaltoàn cầu devastationtàn phá.
144
332000
2000
Chúng không cần phải gây ra hủy hoại toàn cầu.
05:49
If one of these things were to hitđánh
145
334000
2000
Nếu một trong những thiên thạch này đâm vào
05:51
prettyđẹp much anywhereở đâu, it would causenguyên nhân a panichoảng loạn.
146
336000
2000
bất cứ ở đâu, nó sẽ gây hoảng sợ.
05:53
But if it cameđã đến over a citythành phố, an importantquan trọng citythành phố --
147
338000
2000
Nhưng nếu nó va vào một thành phố, một thành phố quan trọng --
05:55
not that any citythành phố is more importantquan trọng than othersKhác,
148
340000
2000
không phải là có thành phố nào quan trọng hơn thành phố nào,
05:57
but some of them we dependtùy theo on them more
149
342000
2000
nhưng chúng ta phụ thuộc nhiều vào một số thành phố hơn
05:59
on the globaltoàn cầu economicthuộc kinh tế basisnền tảng -- that could do
150
344000
3000
về mặt kinh tế toàn cầu -- nó sẽ tạo ra
06:02
a hugekhổng lồ amountsố lượng of damagehư hại to us
151
347000
3000
một thiệt hại to lớn cho chúng ta
06:05
as a civilizationnền văn minh.
152
350000
2000
dưới dạng một nền văn minh.
06:07
So, now that I've scaredsợ hãi the crapcrap out of you ...
153
352000
3000
Vậy thì bây giờ sau khi tôi đã hù các bạn hết hồn ...
06:10
(LaughterTiếng cười)
154
355000
2000
(Cười)
06:12
what can we do about this? All right?
155
357000
2000
thì chúng ta có thể làm gì về vấn đề này?
06:14
This is a potentialtiềm năng threatmối đe dọa.
156
359000
2000
Đây là một mối đe dọa có thể xảy ra.
06:16
Let me notechú thích that we have not had
157
361000
2000
Hãy để tôi nhấn mạnh là chúng ta chưa có
06:18
a giantkhổng lồ impactva chạm like the dinosaur-killerkhủng long-killer
158
363000
2000
một va chạm khổng lồ như cái giết chết loài khủng long
06:20
for 65 milliontriệu yearsnăm. They're very rarehiếm.
159
365000
3000
65 triệu năm trước. Những thiên thạch đó rất hiếm.
06:23
The smallernhỏ hơn onesnhững người happenxảy ra more oftenthường xuyên, but
160
368000
3000
Những vụ va chạm nhỏ xảy ra thường xuyên hơn, nhưng
06:26
probablycó lẽ on the ordergọi món of a millenniumThiên niên kỷ,
161
371000
2000
có lẽ với tần số thiên niên kỷ,
06:28
everymỗi fewvài centuriesthế kỉ or everymỗi fewvài thousandnghìn
162
373000
2000
mỗi vài thế kỷ hoặc vài ngàn năm,
06:30
yearsnăm, but it's still something to be awareý thức of.
163
375000
3000
nhưng nó vẫn là vấn đề cần quan tâm.
06:33
Well, what do we do about them?
164
378000
2000
Vậy thì chúng ta làm gì đối với chúng?
06:35
The first thing we have to do is find them.
165
380000
2000
Việc đầu tiên chúng ta cần làm là tìm ra chúng.
06:37
This is an imagehình ảnh of an asteroidtiểu hành tinh that passedthông qua
166
382000
2000
Đây là hình của một thiên thạch bay ngang
06:39
us in 2009.
167
384000
2000
qua chúng ta vào năm 2009.
06:41
It's right here.
168
386000
2000
Nó ngay ở đây.
06:43
But you can see that it's extremelyvô cùng faintmờ nhạt.
169
388000
2000
Nhưng bạn có thể thấy là nó rất mờ.
06:45
I don't even know if you can see that
170
390000
2000
Tôi cũng không biết là các bạn ở hàng cuối
06:47
in the back rowhàng. These are just starssao.
171
392000
2000
có thấy không. Những cái này chỉ là sao thôi.
06:49
This is a rockđá that was about 30 yardssân acrossbăng qua,
172
394000
2000
Đây là một hòn đá rộng khoảng 30 thước anh (10m),
06:51
so roughlygần the sizekích thước of the onesnhững người that blewthổi up
173
396000
2000
ví thế nó cùng kích thước với cái đã nổ
06:53
over TunguskaTunguska and hitđánh ArizonaArizona 50,000 yearsnăm agotrước.
174
398000
3000
phía trên Tunguska và đâm vào Arizona 50.000 năm trước.
06:56
These things are faintmờ nhạt.
175
401000
2000
Những thứ này rất mờ.
06:58
They're hardcứng to see, and the skybầu trời is really biglớn.
176
403000
2000
Chúng rất khó thấy, và bầu trời thì thật sự rất lớn.
07:00
We have to find these things first.
177
405000
2000
Chúng ta phải tìm những thiên thạch này trước.
07:02
Well the good newsTin tức is, we're looking for them.
178
407000
2000
Tin tốt ở đây là chúng ta đang tìm kiếm chúng.
07:04
NASANASA has devotedhết lòng moneytiền bạc to this.
179
409000
2000
NASA đã đầu tư tiền vào việc này.
07:06
The NationalQuốc gia ScienceKhoa học FoundationNền tảng, other
180
411000
2000
Viện khoa học quốc gia, và
07:08
countriesquốc gia are very interestedquan tâm in doing this.
181
413000
2000
các nước khác cũng làm việc này.
07:10
We're buildingTòa nhà telescopeskính thiên văn that are looking
182
415000
2000
Chúng ta đang xây dựng những kính thiên văn để
07:12
for the threatmối đe dọa. That's a great first stepbậc thang,
183
417000
2000
tìm ra những đe dọa. Đó là một bước đầu tiên tuyệt vời,
07:14
but what's the secondthứ hai stepbậc thang? The secondthứ hai stepbậc thang
184
419000
2000
vậy thì bước thứ hai là gì? Bước thứ hai
07:16
is that we see one headingphần mở đầu towardđối với us,
185
421000
2000
là nếu chúng ta nhìn thấy một cái nào hướng về chúng ta,
07:18
we have to stop it. What do we do?
186
423000
2000
chúng ta phải chặn nó. Chúng ta chặn bằng cách nào?
07:20
You've probablycó lẽ heardnghe about the asteroidtiểu hành tinh
187
425000
2000
Có lẽ các bạn đã nghe nói về thiên thạch
07:22
ApophisApophis. If you haven'tđã không yetchưa, you will.
188
427000
3000
Apophis. Nếu chưa, thì bạn sẽ nghe bây giờ.
07:25
If you've heardnghe about the MayanNgười Maya 2012
189
430000
2000
Nếu bạn đã nghe nói về ngày tận thế của
07:27
apocalypsetận thế, you're going to hearNghe about ApophisApophis,
190
432000
2000
người Maya vào 2012, bạn sẽ nghe nói về thiên thạch Apophis,
07:29
because you're keyedkeyed in to all the doomsdayNgày tận thế
191
434000
2000
bởi vì đằng nào bạn cũng luôn chú ý lắng nghe những thông tin
07:31
networksmạng lưới anywaydù sao.
192
436000
2000
về ngày tận thế.
07:34
ApophisApophis is an asteroidtiểu hành tinh that was discoveredphát hiện ra in 2004.
193
439000
3000
Apophis là một thiên thạch được khám phá vào năm 2004.
07:37
It's roughlygần 250 yardssân acrossbăng qua, so it's
194
442000
3000
Nó rộng khoảng 250 thước anh (80m), vì thế nó
07:40
prettyđẹp biglớn -- biglớn sizekích thước, you know,
195
445000
2000
tương đối lớn, bạn biết rồi đó,
07:42
biggerlớn hơn than a footballbóng đá stadiumsân vận động -- and it's going to
196
447000
2000
nó lớn hơn một sân bóng bầu dục -- và nó sẽ bay
07:44
passvượt qua by the EarthTrái đất in AprilTháng tư of 2029.
197
449000
3000
ngang qua Trái Đất vào tháng tư năm 2029.
07:47
And it's going to passvượt qua us so closegần that it's
198
452000
2000
Và nó sẽ bay gần chúng ta đến nỗi, nó thật ra
07:49
actuallythực ra going to come underneathbên dưới
199
454000
2000
sẽ bay bên dưới
07:51
our weatherthời tiết satellitesvệ tinh.
200
456000
2000
những vệ tinh thời tiết của chúng ta.
07:53
The Earth'sTrái đất gravitynghiêm trọng is going to bendbẻ cong the orbitquỹ đạo
201
458000
2000
Lực hấp dẫn của Trái Đất sẽ làm cong quỹ đạo của
07:55
of this thing so much that if it's just right,
202
460000
3000
thiên thạch này đến nỗi nếu nó vừa đủ,
07:58
if it passesvượt qua throughxuyên qua this regionkhu vực of spacekhông gian,
203
463000
3000
nếu nó bay qua phần không gian này,
08:01
this kidneythận bean-shapedhình đậu regionkhu vực calledgọi là
204
466000
2000
khu vực hình quả thận gọi là
08:03
the keyholeKeyhole, the Earth'sTrái đất gravitynghiêm trọng will bendbẻ cong it
205
468000
2000
lỗ khóa này, lực hấp dẫn của Trái Đất sẽ làm cong nó
08:05
just enoughđủ that sevenbảy yearsnăm latermột lát sau
206
470000
2000
vừa đủ để bảy năm sau
08:07
on AprilTháng tư 13, which is a FridayThứ sáu, I'll notechú thích,
207
472000
2000
vào ngày 13 tháng tư, một ngày thứ sáu
08:09
in the yearnăm 2036 ... (LaughterTiếng cười)
208
474000
3000
năm 2036 ... (Cười)
08:12
-- you can't plankế hoạch that kindloại of stuffđồ đạc --
209
477000
3000
-- bạn không thể nào lên những kế hoạch như vậy được --
08:15
ApophisApophis is going to hitđánh us. And it's
210
480000
2000
Apophis sẽ va vào chúng ta.
08:17
250 metersmét acrossbăng qua, so it would do
211
482000
2000
Với chiều rộng khoảng 250 thước Anh, nó sẽ gây ra
08:19
unbelievableKhông thể tin được damagehư hại.
212
484000
2000
thiệt hại không thể tưởng tượng nổi.
08:21
Now the good newsTin tức is that the oddstỷ lệ of it
213
486000
2000
Tin tốt ở đây là cái khả năng nó
08:23
actuallythực ra passingđi qua throughxuyên qua this keyholeKeyhole and
214
488000
2000
thật sự bay qua cái lỗ khóa và
08:25
hittingđánh us nextkế tiếp go-aroundGo-around are one in a milliontriệu,
215
490000
2000
va vào chúng ta lần kế tiếp là một phần triệu,
08:27
roughlygần -- very, very lowthấp oddstỷ lệ, so I personallycá nhân
216
492000
2000
khoảng như vậy -- một xác xuất rất thấp, vì thế bản thân tôi
08:29
am not lyingnói dối awaketỉnh táo at night worryinglo lắng about this at all.
217
494000
2000
không mất ngủ ban đêm vì lo về vấn đề này chút nào cả.
08:31
I don't think ApophisApophis is a problemvấn đề.
218
496000
2000
Tôi không nghĩ Apophis là một vấn đề.
08:33
In factthực tế, ApophisApophis is a blessingphước lành in disguisengụy trang,
219
498000
2000
Thật ra, Apophis là một cơ hội rất tốt,
08:35
because it woketỉnh dậy us up to the dangersnguy hiểm
220
500000
2000
vì nó đánh thức chúng ta về mối nguy hiểm
08:37
of these things.
221
502000
2000
của những thiên thạch này.
08:39
This thing was discoveredphát hiện ra just a fewvài yearsnăm
222
504000
2000
Cái thiên thạch này được khám phá một vài năm trước
08:41
agotrước and could hitđánh us a fewvài yearsnăm from now.
223
506000
2000
và nó có thể va vào chúng ta trong vài năm sau.
08:43
It won'tsẽ không, but it givesđưa ra us a chancecơ hội to studyhọc
224
508000
2000
Nó sẽ không va, nhưng nó cho chúng ta một cơ hội để nghiên cứu
08:45
these kindscác loại of asteroidstiểu hành tinh. We didn't really
225
510000
2000
những loại thiên thạch này. Chúng ta đã không
08:47
necessarilynhất thiết understandhiểu không these keyholeskeyholes, and
226
512000
2000
thật sự hiểu được những lỗ khóa này, và
08:49
now we do and it turnslượt out
227
514000
2000
bây giờ chúng ta hiểu, và hóa ra
08:51
that's really importantquan trọng, because how do you
228
516000
2000
điều thật sự quan trọng là làm sao
08:53
stop an asteroidtiểu hành tinh like this?
229
518000
2000
bạn biết cách ngăn chặn những thiên thạch như thế này?
08:55
Well, let me askhỏi you, what happensxảy ra if you're
230
520000
2000
Để tôi hỏi bạn, điều gì sẽ xảy ra, nếu bạn
08:57
standingđứng in the middleở giữa of the roadđường and a car'sxe của
231
522000
2000
đang đứng giữa đường và một chiếc xe
08:59
headedđứng đầu for you? What do you do? You do this.
232
524000
2000
chạy về hướng bạn? Bạn sẽ làm gì? Bạn làm như vầy.
09:01
Right? MoveDi chuyển. The carxe hơi goesđi pastquá khứ you.
233
526000
2000
Đúng không? Dịch ra chỗ khác. Chiếc xe sẽ chạy ngang qua bạn.
09:03
But we can't movedi chuyển the EarthTrái đất, at leastít nhất
234
528000
2000
Nhưng chúng ta không di chuyển được Trái Đất, ít nhất
09:05
not easilydễ dàng, but we can movedi chuyển a smallnhỏ bé asteroidtiểu hành tinh.
235
530000
2000
là không dễ dàng, nhưng chúng ta có thể di chuyển một thiên thạch.
09:07
And it turnslượt out, we'vechúng tôi đã even donelàm xong it.
236
532000
2000
Và hóa ra, chúng ta đã từng làm việc đó.
09:09
In the yearnăm 2005, NASANASA launchedđưa ra a probethăm dò
237
534000
3000
Vào năm 2005, NASA phóng một vệ tinh thăm dò
09:12
calledgọi là DeepSâu ImpactTác động, which slammedsập sập into --
238
537000
3000
gọi là Deep Impact, nó va vào --
09:15
slammedsập sập a piececái of itselfchinh no into the nucleushạt nhân of a cometsao chổi.
239
540000
3000
va một mảnh của nó vào trung tâm của một sao chổi.
09:18
CometsSao chổi are very much like asteroidstiểu hành tinh.
240
543000
2000
Sao chổi cũng gần giống như thiên thạch vậy.
09:20
The purposemục đích wasn'tkhông phải là to pushđẩy it out of the way.
241
545000
2000
Mục đích không phải là đẩy nó đi chỗ khác.
09:22
The purposemục đích was to make a cratermiệng núi lửa to excavatekhai quật lên
242
547000
2000
Mục đích là tạo một chỗ trủng để bới lên
09:24
the materialvật chất and see what was underneathbên dưới
243
549000
2000
những vật liệu và xem xem có gì bên dưới
09:26
the surfacebề mặt of this cometsao chổi, which we learnedđã học
244
551000
2000
bề mặt của sao chổi, mà chúng ta đã biết
09:28
quitekhá a bitbit about.
245
553000
2000
khá nhiều rồi.
09:30
We did movedi chuyển the cometsao chổi a little tinynhỏ bé bitbit,
246
555000
2000
Chúng ta đã di chuyển cái sao chổi đó một ít,
09:32
not very much, but that wasn'tkhông phải là the pointđiểm.
247
557000
2000
không nhiều lắm, nhưng đó không phải là điểm chính.
09:34
HoweverTuy nhiên, think about this.
248
559000
2000
Tuy nhiên, hãy nghĩ như thế này.
09:36
This thing is orbitingquay quanh the sunmặt trời at
249
561000
2000
Cái sao chổi này quay quanh mặt trời
09:38
10 milesdặm permỗi secondthứ hai, 20 milesdặm permỗi secondthứ hai.
250
563000
2000
với tốc độ 10, 20 dặm một giây.
09:40
We shotbắn a spacekhông gian probethăm dò at it and hitđánh it. Okay?
251
565000
2000
Chúng ta phóng một vệ tinh và cho va vào nó. Đúng không?
09:42
ImagineHãy tưởng tượng how hardcứng that mustphải be, and we did it.
252
567000
3000
Hãy tưởng tượng xem điều đó khó thế nào, và chúng ta đã làm được.
09:45
That meanscó nghĩa we can do it again.
253
570000
3000
Điêu đó có nghĩa là chúng ta có thể làm một lần nữa.
09:48
If we need, if we see an asteroidtiểu hành tinh that's comingđang đến
254
573000
2000
Nếu chúng ta cần, nếu chúng ta thấy một thiên thạch đang bay
09:50
towardđối với us, and it's headedđứng đầu right for us,
255
575000
2000
về hướng chúng ta, và nó hướng chính xác về chúng ta,
09:52
and we have two yearsnăm to go, boomsự bùng nổ! We hitđánh it.
256
577000
3000
và chúng ta có hai năm. Chúng ta phóng trúng nó.
09:55
You can try to -- you know, if you watch
257
580000
2000
Bạn có thể thử -- bạn biết đó, nếu bạn xem
09:57
the moviesphim, you mightcó thể think about,
258
582000
2000
phim, bạn có thể nghĩ,
09:59
why don't we use a nuclearNguyên tử weaponvũ khí?
259
584000
2000
tại sao chúng ta không dùng vũ khí hạt nhân?
10:01
It's like, well, you can try that, but the problemvấn đề is timingthời gian.
260
586000
2000
Bạn có thể thử làm vậy, nhưng vấn đề là thời điểm.
10:03
You shootbắn a nuclearNguyên tử weaponvũ khí at this thing,
261
588000
2000
Bạn phóng một vũ khí hạt nhận vào vật này,
10:05
you have to blowthổi it up withinbên trong a fewvài millisecondsmili giây
262
590000
2000
bạn phải làm nổ nó trong vòng vài phần ngàn giây
10:07
of tolerancelòng khoan dung or elsekhác you'llbạn sẽ just missbỏ lỡ it.
263
592000
2000
nếu không bạn sẽ trượt mất nó.
10:09
And there are a lot of other problemscác vấn đề
264
594000
2000
Và có nhiều vấn đề khác nữa
10:11
with that. It's very hardcứng to do.
265
596000
2000
khi làm vậy. Nó rất khó làm.
10:13
But just hittingđánh something? That's prettyđẹp easydễ dàng.
266
598000
2000
Nhưng đó chỉ là đâm thôi mà? Điều đó dễ chứ.
10:15
I think even NASANASA can do that,
267
600000
2000
Tôi nghĩ ngay cả NASA cũng làm được điều đó,
10:17
and they provedchứng tỏ that they can. (LaughterTiếng cười)
268
602000
2000
và họ đã chứng tỏ là họ làm được. (Cười)
10:19
The problemvấn đề is, what happensxảy ra if you hitđánh
269
604000
2000
Vấn đề là, khi bạn phóng trúng
10:21
this asteroidtiểu hành tinh, you've changedđã thay đổi the orbitquỹ đạo,
270
606000
2000
cái thiên thạch này, nó thay đổi quỹ đạo,
10:23
you measuređo the orbitquỹ đạo and then you find out,
271
608000
2000
ban đo cái quỹ đạo đó và bạn phát hiện rằng,
10:25
oh, yeah, we just pushedđẩy it into a keyholeKeyhole,
272
610000
2000
chúng ta vừa mới đẩy nó vào cái lỗ khóa,
10:27
and now it's going to hitđánh us in threesố ba yearsnăm.
273
612000
2000
và bây giờ nó sẽ va vào chúng ta trong 3 năm.
10:29
Well, my opinionquan điểm is, fine. Okay?
274
614000
2000
Vậy thì ý kiến của tôi là tốt thôi. Đúng không?
10:31
It's not hittingđánh us in sixsáu monthstháng. That's good.
275
616000
2000
Nó sẽ không va vào chúng ta trong 6 tháng. Đó là điều tốt.
10:33
Now we have threesố ba yearsnăm to do something elsekhác.
276
618000
3000
Bây giờ chúng ta có 3 năm để làm cái gì khác.
10:36
And you can hitđánh it again. That's kindloại of
277
621000
2000
Và bạn có thể phóng trúng nó lần nữa. Cái này thì lại vẻ
10:38
ham-fistedham-fisted. You mightcó thể just pushđẩy it into a thirdthứ ba
278
623000
2000
vụng về. Bạn có lẽ sẽ đẩy nó vào
10:40
keyholeKeyhole or whateverbất cứ điều gì, so you don't do that.
279
625000
2000
một lỗ khóa thứ ba hay cái gì tương tự, vì vậy bạn không làm vậy.
10:42
And this is the partphần, it's the partphần I just love.
280
627000
4000
Và đây là phần quan trọng, đây là phần mà tôi yêu thích.
10:46
(LaughterTiếng cười)
281
631000
2000
(Cười)
10:48
After the biglớn machođại trượng phu "RrrrrrrRrrrrrr BAMBAM! We're
282
633000
2000
Sau cái màn vũ lực "Rrrr bùm! Chúng ta sẽ
10:50
gonna hitđánh this thing in the faceđối mặt,"
283
635000
2000
phóng thẳng vào mặt cái thiên thạch này,"
10:52
then we bringmang đến in the velvetNhung glovesGăng tay.
284
637000
3000
rồi chúng ta đeo găng tang.
10:55
(LaughterTiếng cười)
285
640000
3000
(Cười)
10:58
There's a groupnhóm of scientistscác nhà khoa học and engineersKỹ sư
286
643000
2000
Có một nhóm các nhà khoa học và kỹ sư
11:00
and astronautsphi hành gia and they call themselvesbản thân họ
287
645000
2000
và phi hành gia, và họ gọi nhau là
11:02
The B612 FoundationNền tảng. For those of you
288
647000
2000
Nhóm B612. Những ai đã từng
11:04
who'veai đã readđọc "The Little PrinceHoàng tử,"
289
649000
2000
đọc "Hoàng tử nhỏ",
11:06
you understandhiểu không that referencetài liệu tham khảo, I hopemong. The little princeHoàng tử
290
651000
2000
sẽ hiểu được ngụ ý ở đây, tôi hy vọng vậy. Hoàng tử nhỏ
11:08
who livedđã sống on an asteroidtiểu hành tinh, it was calledgọi là B612.
291
653000
2000
sống trên một thiên thạch gọi là B612.
11:10
These are smartthông minh guys -- menđàn ông and womenđàn bà --
292
655000
2000
Đây là những người rất thông minh -- cả nam và nữ --
11:12
astronautsphi hành gia, like I said, engineersKỹ sư.
293
657000
2000
phi hành gia, giống như tôi đã nói, kỹ sư.
11:14
RustyGỉ SchweickartSchweickart, who was an ApolloApollo 9
294
659000
2000
Rusty Schweickart, phi hành gia trên Apollo 9,
11:16
astronautdu hành vũ trụ, is on this. DanDan DurdaDurda, my friendngười bạn
295
661000
2000
nằm trong nhóm này. Dan Durda, một người bạn của tôi
11:18
who madethực hiện this imagehình ảnh, workscông trinh here at
296
663000
2000
đã tạo ra hình ảnh này, làm việc ở đây
11:20
SouthwestTây Nam ResearchNghiên cứu InstituteHọc viện in BoulderBoulder,
297
665000
2000
tại viện nghiên cứu Tây Nam ở Boulder,
11:22
on WalnutWalnut StreetStreet. He createdtạo this imagehình ảnh for this,
298
667000
2000
trên đường Walnut. Anh đã tạo ra những hình ảnh này,
11:24
and he's actuallythực ra one of the astronomersnhà thiên văn học
299
669000
2000
và anh thật ra là một trong những phi hành gia
11:26
who workscông trinh for them. If we see an asteroidtiểu hành tinh
300
671000
2000
làm việc với họ. Nếu chúng ta thấy một thiên thạch
11:28
that's going to hitđánh the EarthTrái đất and we have
301
673000
2000
sắp sửa va vào Trái Đất và chúng ta có
11:30
enoughđủ time, we can hitđánh it to movedi chuyển it into
302
675000
3000
đủ thời gian, chúng ta có thể phóng trúng nó để di chuyển nó
11:33
a better orbitquỹ đạo. But then what we do is we launchphóng
303
678000
3000
vào một quỹ đạo tốt hơn. Nhưng cái mà chúng ta làm là chúng ta
11:36
a probethăm dò that has to weighcân a tontấn or two.
304
681000
2000
phóng một vê tinh thăm dò nặng khoảng 1 hoặc 2 tấn.
11:38
It doesn't have to be hugekhổng lồ -- couplevợ chồng of tonstấn,
305
683000
3000
Nó không cần phải lớn -- chỉ vài tấn,
11:41
not that biglớn -- and you parkcông viên it nearở gần the asteroidtiểu hành tinh.
306
686000
3000
không lớn lắm -- và chúng ta đậu nó gần cái thiên thạch.
11:44
You don't landđất đai on it, because these things are
307
689000
2000
Bạn không đậu trên nó, bởi vì những thiên thạch này
11:46
tumblingđánh sạch bề mặt endkết thúc over endkết thúc. It's very hardcứng to landđất đai on them.
308
691000
2000
luôn xoay vòng vòng. Rất khó có thể đậu trên chúng.
11:48
InsteadThay vào đó you get nearở gần it.
309
693000
2000
Thay vì vậy, bạn đậu gần nó.
11:50
The gravitynghiêm trọng of the asteroidtiểu hành tinh pullskéo on the probethăm dò,
310
695000
2000
Lực hấp dẫn của cái thiên thạch sẽ kéo cái vệ tinh,
11:52
and the probethăm dò has a couplevợ chồng of tonstấn of masskhối lượng.
311
697000
3000
và cái vệ tinh thì có trọng lượng một vài tấn.
11:55
It has a little tinynhỏ bé bitbit of gravitynghiêm trọng, but it's enoughđủ
312
700000
2000
Nó có một lực hấp dẫn rất nhỏ, nhưng cũng đủ
11:57
that it can pullkéo the asteroidtiểu hành tinh, and you have your
313
702000
2000
để kéo cái thiên thạch, và bạn có
11:59
rocketstên lửa setbộ up, so you can -- oh, you can barelyvừa đủ
314
704000
2000
tên lửa đặt sẵn, cho nên bạn có thể -- ô bạn gần thấy
12:01
see it here, but there's rockettên lửa plumeschùm -- and you
315
706000
2000
được nó ở đây, nhưng có những chùm tên lửa -- và bạn
12:03
basicallyvề cơ bản, these guys are connectedkết nối by theirhọ
316
708000
2000
cơ bản, là những cái này được kết nối bởi
12:05
ownsở hữu gravitynghiêm trọng, and if you movedi chuyển the probethăm dò very
317
710000
3000
lực hấp dẫn riêng của chúng, và nếu bạn di chuyển cái vệ tinh
12:08
slowlychậm rãi, very, very gentlynhẹ nhàng, you can very easilydễ dàng
318
713000
4000
một cách rất chậm, rất rất nhẹ nhàng, bạn có thể rất dễ dàng
12:12
finessefinesse that rockđá into a safean toàn orbitquỹ đạo.
319
717000
3000
khéo léo di chuyển cái thiên thạch đó vào một quỹ đạo an toàn.
12:15
You can even put in orbitquỹ đạo around the EarthTrái đất
320
720000
2000
Bạn có thể đặt nó vào quỹ đạo xung quanh Trái Đất
12:17
where we could minetôi it, althoughmặc dù that's a
321
722000
2000
để bạn có thể khai thác nó, mặc dù đó là một
12:19
wholetoàn thể other thing. I won'tsẽ không go into that.
322
724000
2000
việc hoàn toàn khác. Tôi sẽ không đi vào đó.
12:21
(LaughterTiếng cười)
323
726000
2000
(Cười)
12:23
But we'dThứ Tư be richgiàu có!
324
728000
2000
Nhưng chúng ta sẽ giàu!
12:25
(LaughterTiếng cười)
325
730000
5000
(Cười)
12:30
So think about this, right?
326
735000
2000
Hãy nghĩ về việc đó, đúng không?
12:32
There are these giantkhổng lồ rocksđá flyingbay out there,
327
737000
2000
Có những hòn đá khổng lồ bay trong không trung,
12:34
and they're hittingđánh us, and they're doing
328
739000
2000
và chúng chuẩn bị va vào chúng ta, và chúng chuẩn bị
12:36
damagehư hại to us, but we'vechúng tôi đã figuredhình dung out how to do
329
741000
2000
gây thiệt hại chúng ta, nhưng chúng ta đã khám phá ra cách để
12:38
this, and all the piecesmiếng are in placeđịa điểm to do this.
330
743000
3000
đối phó, và đã có tất cả các thứ cần thiết để làm điều đó.
12:41
We have astronomersnhà thiên văn học in placeđịa điểm with telescopeskính thiên văn
331
746000
2000
Chúng ta có phi hành gia với những kính thiên văn
12:43
looking for them. We have smartthông minh people,
332
748000
2000
đang tìm kiếm chúng. Chúng ta có những người thông minh,
12:45
very, very smartthông minh people, who are concernedliên quan
333
750000
2000
rất rất thông minh quan tâm
12:47
about this and figuringtìm kiếm out how to fixsửa chữa the
334
752000
2000
đến vấn đề này và đang tìm ra cách để giải quyết
12:49
problemvấn đề, and we have the technologyCông nghệ to do this.
335
754000
3000
và chúng ta có công nghệ để làm việc này.
12:52
This probethăm dò actuallythực ra can't use chemicalhóa chất rocketstên lửa.
336
757000
2000
Cái vệ tinh đó thật ra không thể sử dụng tên lửa hóa học.
12:54
ChemicalHóa chất rocketstên lửa providecung cấp too much thrustđẩy, too
337
759000
2000
Tên lửa hóa học có lực đẩy quá mạnh, mạnh hơn
12:56
much pushđẩy. The probethăm dò would just shootbắn away.
338
761000
2000
cần thiết. Cái vệ tinh chỉ sẽ bay đi chỗ khác.
12:58
We inventedphát minh something calledgọi là an ionion drivelái xe,
339
763000
2000
Chúng ta đã phát minh ra một cái gọi là động cơ ion,
13:00
which is a very, very, very low-thrustlực đẩy thấp engineđộng cơ.
340
765000
3000
đó là một động cơ có sức đẩy rất rất rất thấp.
13:03
It generatestạo ra the forcelực lượng a piececái of papergiấy would
341
768000
2000
Nó tạo ra một lực bằng với lực một tờ giấy
13:05
have on your handtay, incrediblyvô cùng lightánh sáng,
342
770000
2000
đặt lên trên bàn tay của bạn, vô cùng nhẹ,
13:07
but it can runchạy for monthstháng and yearsnăm,
343
772000
3000
nhưng nó có thể chạy hàng tháng và hàng năm,
13:10
providingcung cấp that very gentledịu dàng pushđẩy.
344
775000
3000
cung cấp cái lực đẩy rất nhẹ đó.
13:13
If anybodybất kỳ ai here is a fanquạt of the originalnguyên "StarNgôi sao TrekTrek,"
345
778000
2000
Nếu có ai ở đây là người hâm mộ của phim Star Trek,
13:15
they ranchạy acrossbăng qua an alienngười ngoài hành tinh shiptàu that had
346
780000
2000
họ gặp một chiếc phi thuyền ngoài hành tinh
13:17
an ionion drivelái xe, and SpockSpock said,
347
782000
2000
có động cơ ion, và Spock đã nói
13:19
"They're very technicallyvề mặt kỹ thuật sophisticatedtinh vi.
348
784000
2000
"Họ có công nghệ rất phức tạp.
13:21
They're a hundredhàng trăm yearsnăm aheadphía trước of us with this drivelái xe."
349
786000
2000
Họ đi trước chúng ta hàng trăm năm với động cơ này."
13:23
Yeah, we have an ionion drivelái xe now. (LaughterTiếng cười)
350
788000
2000
Vâng, bây giờ chúng ta có một động cơ ion. (Cười)
13:25
We don't have the EnterpriseDoanh nghiệp, but
351
790000
2000
Chúng ta không có chiếc Enterprise, nhưng
13:27
we'vechúng tôi đã got an ionion drivelái xe now.
352
792000
2000
hiện nay chúng ta đã có một động cơ ion.
13:29
(ApplauseVỗ tay)
353
794000
3000
(Vỗ tay)
13:32
SpockSpock.
354
797000
2000
Spock.
13:34
(LaughterTiếng cười)
355
799000
3000
(Cười)
13:37
So ...
356
802000
2000
Vậy thì ...
13:39
that's the differenceSự khác biệt, that's the differenceSự khác biệt
357
804000
2000
đó là điểm khác biệt, đó là điểm khác biệt
13:41
betweengiữa us and the dinosaurskhủng long.
358
806000
2000
giữa chúng ta và loài khủng long.
13:43
This happenedđã xảy ra to them.
359
808000
2000
Cái này đã xảy ra với chúng.
13:45
It doesn't have to happenxảy ra to us.
360
810000
2000
Nó sẽ không xảy ra với chúng ta.
13:47
The differenceSự khác biệt betweengiữa the dinosaurskhủng long and us
361
812000
3000
Điểm khác biệt giữa loài khủng long và chúng ta
13:50
is that we have a spacekhông gian programchương trình
362
815000
2000
là chúng ta có một chương trình không gian
13:52
and we can votebỏ phiếu,
363
817000
2000
và chúng ta có thể bầu cử,
13:54
and so we can changethay đổi our futureTương lai.
364
819000
3000
và vì thế chúng ta có thể thay đổi tương lai của chúng ta.
13:57
(LaughterTiếng cười)
365
822000
1000
(Cười)
13:58
We have the abilitycó khả năng to changethay đổi our futureTương lai.
366
823000
3000
Chúng ta có khả năng thay đổi tương lai của chúng ta.
14:01
65 milliontriệu yearsnăm from now,
367
826000
2000
65 triệu năm sau,
14:03
we don't have to have our bonesxương
368
828000
2000
chúng ta sẽ không phải có xương của chúng ta
14:05
collectingthu gom dustbụi bặm in a museumviện bảo tàng.
369
830000
2000
bám bụi trong một viện bảo tàng.
14:07
Thank you very much.
370
832000
2000
Xin cảm ơn rất nhiều.
14:09
(ApplauseVỗ tay)
371
834000
1000
(Vỗ tay)
Translated by Tuan Pham
Reviewed by Duc Nguyen

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Phil Plait - Astronomer
Phil Plait blogs at Bad Astronomy, where he deconstructs misconceptions and explores the wonder of the universe.

Why you should listen

Phil Plait is the Bad Astronomer. Not a bad astronomer, but a blogger for Slate who debunks myths and misconceptions about astronomy -- and also writes about the beauty, wonder and importance of fundamental research.

He worked for six years on the Hubble Space Telescope, and directed public outreach for the Fermi Gamma-ray Space Telescope. He is a past president of the James Randi Educational Foundation, and was the host of Phil Plait's Bad Universe, a documentary series on the Discovery Channel.

Read more from Phil Plait in the Huffington Post's special TEDWeekends feature, "Asteroids: Getting Ready" >>

More profile about the speaker
Phil Plait | Speaker | TED.com