TEDGlobal 2017
Soyapi Mumba: Medical tech designed to meet Africa's needs
Soyapi Mumba: Công nghệ trong y tế để đáp ứng nhu cầu ở Châu Phi
Filmed:
Readability: 6.1
1,046,951 views
Ở vùng hạ Sahara Châu Phi, những trận bạo loạn, mức thâm nhập công nghệ thấp, mạng internet chậm và nhân lực thiếu ảnh hưởng xấu đến hệ thống chăm sóc sức khỏe. Để giải quyết những vấn đề này ở Malawi, TED Fellow Soyapi Mumba và đội ngũ của mình đã xây dựng một hệ thống mới, từ con số 0 -- từ phần mềm giúp lưu hồ sơ điện tử đến cơ sở vật chất cần thiết để vận hành. Trong bài nói chuyện ngắn nhưng đầy hy vọng, Mumba chia sẻ làm thế nào tư duy đa năng giúp tái định hình hệ thống chăm sóc sức khỏe trong một môi trường hạn chế về tài nguyên.
Soyapi Mumba - Technology innovator
TED Fellow Soyapi Mumba creates technology solutions for low-resource environments. Full bio
TED Fellow Soyapi Mumba creates technology solutions for low-resource environments. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Like every passionate
software engineer out there,
software engineer out there,
0
760
3456
Như mọi kĩ sư phần mềm
nhiệt huyết ngoài kia,
nhiệt huyết ngoài kia,
00:16
I closely follow technology
companies in Silicon Valley,
companies in Silicon Valley,
1
4240
3336
tôi theo dõi sâu sát các công ty
công nghệ ở thung lũng Silicon,
công nghệ ở thung lũng Silicon,
khá giống với cách các fan bóng đá
dõi theo đội của họ ở Châu Âu.
dõi theo đội của họ ở Châu Âu.
00:19
pretty much the same way soccer fans
follow their teams in Europe.
follow their teams in Europe.
2
7600
3120
00:23
I read articles on tech blogs
3
11640
2216
Tôi đọc các bài
trên blog công nghệ
trên blog công nghệ
00:25
and listen to podcasts on my phone.
4
13880
2120
và nghe những bản tin trên điện thoại.
00:29
But after I finish the article,
5
17080
1816
Nhưng sau khi đọc xong bài báo,
00:30
lock my phone and unplug the headphones,
6
18920
3336
khóa điện thoại và tháo tai nghe,
00:34
I'm back in sub-Saharan Africa,
7
22280
2216
tôi trở về với vùng hạ Sahara Châu Phi,
00:36
where the landscape is not quite the same.
8
24520
2440
nơi cảnh quang hoàn toàn khác.
00:40
We have long and frequent power outages,
9
28160
2640
Chúng tôi thường bị cúp điện
trong thời gian dài và thường xuyên,
trong thời gian dài và thường xuyên,
00:43
low penetration of computers,
10
31720
2056
ít được tiếp xúc với máy tính,
00:45
slow internet connections
11
33800
1936
đường truyền internet chậm
00:47
and a lot of patients
visiting understaffed hospitals.
visiting understaffed hospitals.
12
35760
4256
và rất nhiều bệnh nhân
tại các bệnh viện thiếu nhân lực.
tại các bệnh viện thiếu nhân lực.
00:52
Since the HIV epidemic,
13
40040
2136
Từ khi có bệnh dịch HIV,
bệnh viện đã vất vả để quản lý
các hồ sơ điều trị HIV thông thường
các hồ sơ điều trị HIV thông thường
00:54
hospitals have been struggling
to manage regular HIV treatment records
to manage regular HIV treatment records
14
42200
5656
00:59
for increasing volumes of patients.
15
47880
1840
cho số lượng bệnh nhân tăng nhanh.
01:02
For such environments,
16
50720
1736
Ở môi trường như vậy,
01:04
importing technology systems
developed elsewhere has not worked,
developed elsewhere has not worked,
17
52480
3896
việc nhập khẩu hệ thống công nghệ
từ nơi khác là không thể,
từ nơi khác là không thể,
01:08
but in 2006, I joined Baobab Health,
18
56400
3216
nhưng vào năm 2006,
tôi tham gia Baobab Health,
tôi tham gia Baobab Health,
01:11
a team that uses locally based engineers
19
59640
3536
một đội sử dụng kĩ sư địa phương
01:15
to develop suitable interventions
20
63200
2616
để phát triển
các biện pháp can thiệp phù hợp
các biện pháp can thiệp phù hợp
01:17
that are addressing
health care challenges in Malawi.
health care challenges in Malawi.
21
65840
3856
giải quyết các vấn đề
về chăm sóc sức khỏe ở Malawi.
về chăm sóc sức khỏe ở Malawi.
01:21
We designed an electronic
health record system
health record system
22
69720
3416
Chúng tôi thiết kế một hệ thống
hồ sơ sức khỏe điện tử
hồ sơ sức khỏe điện tử
01:25
that is used by health care workers
while seeing patients.
while seeing patients.
23
73160
3336
được các nhân viên y tế sử dụng
khi gặp bệnh nhân.
khi gặp bệnh nhân.
01:28
And in the process we realized that we
not only had to design the software,
not only had to design the software,
24
76520
4576
Ttrong quá trình đó, chúng tôi nhận ra
rằng thiết kế phần mềm thôi là chưa đủ
rằng thiết kế phần mềm thôi là chưa đủ
01:33
we had to implement
the infrastructure as well.
the infrastructure as well.
25
81120
2360
mà còn phải
xây dựng cơ sở hạ tầng.
xây dựng cơ sở hạ tầng.
01:36
We don't have enough medical staff
26
84640
2216
Không có đủ nhân viên y tế
01:38
to comprehensively examine every patient,
27
86880
2856
để kiểm tra toàn diện từng bệnh nhân,
01:41
so we embedded clinical guidelines
within the software
within the software
28
89760
3056
vậy nên chúng tôi tích hợp
các hướng dẫn y tế vào trong phần mềm
các hướng dẫn y tế vào trong phần mềm
01:44
to guide nurses and clerks
29
92840
2176
để hướng dẫn y tá và nhân viên văn phòng
01:47
who assist with handling
some of the workload.
some of the workload.
30
95040
2160
giúp xử lí một vài công việc.
Ai cũng có sinh nhật,
01:50
Everyone has a birthday,
31
98000
1656
01:51
but not everyone knows their birthday,
32
99680
2496
nhưng không phải ai
cũng biết sinh nhật của mình,
cũng biết sinh nhật của mình,
01:54
so we wrote algorithms
to handle estimated birthdates
to handle estimated birthdates
33
102200
3816
nên chúng tôi đã viết thuật toán
để xử lí những ngày sinh áng chừng
để xử lí những ngày sinh áng chừng
01:58
as complete dates.
34
106040
1280
cũng như những ngày chính xác.
02:00
How do we follow up
patients living in slums
patients living in slums
35
108200
3936
Làm thế nào để theo dõi những bệnh nhân
sống trong khu ổ chuột
sống trong khu ổ chuột
02:04
with no street and house numbers?
36
112160
2200
khi không có số đường và số nhà?
02:07
We used landmarks to approximate
their physical addresses.
their physical addresses.
37
115200
3880
Chúng tôi sử dụng những dấu mốc
để áng chừng nơi ở của họ.
để áng chừng nơi ở của họ.
02:12
Malawi had no IDs
to uniquely identify patients,
to uniquely identify patients,
38
120040
3440
Malawi không có số chứng minh
để nhận dạng từng bệnh nhân
để nhận dạng từng bệnh nhân
02:16
so we had to implement unique patient IDs
39
124480
3136
nên chúng tôi phải bổ sung
số ID riêng cho từng bệnh nhân
số ID riêng cho từng bệnh nhân
02:19
to link patient records across clinics.
40
127640
2240
để liên kết hồ sơ bệnh án
giữa các phòng khám.
giữa các phòng khám.
02:22
The IDs are printed as barcodes
41
130919
2441
Những số ID được in
như mã vạch
như mã vạch
02:26
on labels that are stuck
on personal health booklets
on personal health booklets
42
134200
2856
trên nhãn dán dính
trên sổ khám bệnh
trên sổ khám bệnh
02:29
kept by each patient.
43
137080
1200
mà mỗi bệnh nhân
giữ bên mình.
giữ bên mình.
02:31
With this barcoded ID,
44
139000
1976
Với những mã vạch này,
02:33
a simple scan with a barcode reader
45
141000
2416
một máy scan đơn giản
với đầu đọc mã vạch
với đầu đọc mã vạch
02:35
quickly pulls up the patient's records.
46
143440
2240
sẽ nhanh chóng nắm được
hồ sơ của bệnh nhân.
hồ sơ của bệnh nhân.
02:38
No need to rewrite their personal details
47
146440
2296
Không cần phải viết lại
thông tin cá nhân
thông tin cá nhân
02:40
on paper registers at every visit.
48
148760
2416
trên giấy đăng kí
mỗi lần thăm khám.
mỗi lần thăm khám.
02:43
And suddenly, queues became shorter.
49
151200
2656
Nhờ đó,
hàng người đứng chờ được thu ngắn.
hàng người đứng chờ được thu ngắn.
02:45
This meant patients, typically mothers
with little children on their backs,
with little children on their backs,
50
153880
4896
Nghĩa là bệnh nhân, đặc biệt là
những bà mẹ có con nhỏ trên vai,
những bà mẹ có con nhỏ trên vai,
02:50
had to spend less time
waiting to be assisted.
waiting to be assisted.
51
158800
3136
ít phải chờ đợi hơn
để nhận được sự giúp đỡ.
để nhận được sự giúp đỡ.
02:53
And if they lose their booklets,
52
161960
1936
Và nếu họ làm mất sổ khám,
02:55
their records can still be pulled
by searching with their names.
by searching with their names.
53
163920
3176
vẫn có thể tìm thấy hồ sơ
bằng việc dò tên.
bằng việc dò tên.
02:59
Now, the way we pronounce
and spell names varies tremendously.
and spell names varies tremendously.
54
167120
4720
Giờ thì, có sự khác biệt rất lớn
trong cách phát âm và đánh vần tên.
trong cách phát âm và đánh vần tên.
03:04
We freely mix R's and L's,
55
172360
2280
Chúng tôi thoải mái trộn lẫn
chữ R và L,
chữ R và L,
03:07
English and vernacular
versions of their names.
versions of their names.
56
175080
2840
tiếng Anh và bản dịch bản xứ
tên của họ.
tên của họ.
Thậm chí đồng âm,
03:10
Even soundex,
57
178680
1416
03:12
a standard method for grouping words
by how similar they sound,
by how similar they sound,
58
180120
4416
một phương pháp tiêu chuẩn
nhóm những từ đồng âm với nhau
nhóm những từ đồng âm với nhau
dễ gây nhầm lẫn.
03:16
was not good enough.
59
184560
1576
03:18
So we had to modify it
60
186160
1696
Nên chúng tôi phải điều chỉnh
03:19
to help us link and match
existing records.
existing records.
61
187880
3800
để giúp kết nối và so sánh
những hồ sơ hiện có.
những hồ sơ hiện có.
03:26
Before the iPhone,
62
194160
1200
Trước khi Iphone ra đời,
03:28
software engineers
developed for personal computers,
developed for personal computers,
63
196040
3816
những kỹ sư phần mềm
đã phát triển máy tính cá nhân,
đã phát triển máy tính cá nhân,
03:31
but from our experience,
64
199880
1256
nhưng từ kinh nghiệm,
03:33
we knew our power system
is not reliable enough
is not reliable enough
65
201160
3376
chúng tôi biết hệ thống
của mình là không đủ tin cậy
của mình là không đủ tin cậy
03:36
for personal computers.
66
204560
1280
cho máy tính cá nhân.
03:38
So we repurposed touch screen
point-of-sale terminals
point-of-sale terminals
67
206480
4656
Nên chúng tôi
dùng màn hình cảm ứng
dùng màn hình cảm ứng
03:43
that are meant for retail shops
68
211160
1696
thường thấy ở các cửa hàng bán lẻ
03:44
to become clinical workstations.
69
212880
1760
cho phòng khám.
03:47
At the time, we imported
internet appliances called i-Openers
internet appliances called i-Openers
70
215920
4160
Chúng tôi nhập khẩu
những thiết bị internet tên i-Opener
những thiết bị internet tên i-Opener
03:52
that were manufactured
during the dot-com era
during the dot-com era
71
220960
3016
được sản xuất suốt kỷ nguyên dot-com
03:56
by a failed US company.
72
224000
1840
bởi một công ty thất bại của Mỹ.
03:59
We modified their screens
73
227080
2296
Chúng tôi điều chỉnh màn hình
04:01
to add touch sensors
74
229400
1376
thêm vào bộ phận cảm ứng
04:02
and their power system
to run from rechargeable batteries.
to run from rechargeable batteries.
75
230800
3320
và hệ thống năng lượng
chạy bằng pin có thể sạc lại.
chạy bằng pin có thể sạc lại.
04:06
When we started, we didn't find
a reliable network to transmit data,
a reliable network to transmit data,
76
234680
5136
Khi bắt đầu, chúng tôi không tìm được
một mạng lưới tin cậy để truyền dữ liệu,
một mạng lưới tin cậy để truyền dữ liệu,
04:11
especially from rural hospitals.
77
239840
1640
nhất là từ các bệnh viện
ở nông thôn.
ở nông thôn.
04:14
So we built our own towers,
78
242240
2720
Nên chúng tôi đã xây
những tòa tháp của riêng mình,
những tòa tháp của riêng mình,
04:17
created a wireless network
79
245720
1896
tạo ra mạng lưới không dây
04:19
and linked clinics in Lilongwe,
80
247640
2416
và liên kết những phòng khám
ở Lilongwe,
ở Lilongwe,
04:22
Malawi's capital.
81
250080
1200
thủ đô của Malawi.
04:24
(Applause)
82
252600
2880
(Vỗ tay)
04:29
With a team of engineers
83
257600
1600
Với một đội ngũ kỹ sư
04:32
working within a hospital campus,
84
260200
2296
chỉ làm việc trong khuôn viên bệnh viện,
04:34
we observed health care workers
use the system
use the system
85
262520
2656
chúng tôi quan sát
nhân viên y tế sử dụng
nhân viên y tế sử dụng
04:37
and iteratively
build an information system
build an information system
86
265200
3216
và xây dựng hệ thống thông tin
04:40
that is now managing HIV records
87
268440
3816
hiện đang quản lí hồ sơ HIV
04:44
in all major public hospitals in Malawi.
88
272280
3616
cho tất cả các bệnh viện công
ở Malawi.
ở Malawi.
04:47
These are hospitals serving
over 2,000 HIV patients, each clinic.
over 2,000 HIV patients, each clinic.
89
275920
5200
Có những bệnh viện phục vụ hơn 2.000
bệnh nhân HIV, mỗi phòng khám.
bệnh nhân HIV, mỗi phòng khám.
04:54
Now, health care workers
who used to spend days
who used to spend days
90
282680
2856
Hiện nay, nhân viên y tế,
thay vì dành nhiều ngày
thay vì dành nhiều ngày
04:57
to tally and prepare quarterly reports
91
285560
2136
để gắn nhãn,chuẩn bị báo cáo quý,
04:59
are producing the same reports
within minutes,
within minutes,
92
287720
2240
có thể tạo ra những báo cáo tương tự
chỉ trong vài phút,
chỉ trong vài phút,
05:02
and health care experts
from all over the world
from all over the world
93
290960
3856
và các chuyên gia chăm sóc sức khỏe
khắp thế giới
khắp thế giới
05:06
are now coming to Malawi
to learn how we did it.
to learn how we did it.
94
294840
3040
giờ, đã đến Malawi
để học hỏi.
để học hỏi.
05:10
(Applause)
95
298880
3456
(Vỗ tay)
05:14
It is inspiring and fun
96
302360
2576
Việc theo dõi
các xu hướng công nghệ toàn cầu
các xu hướng công nghệ toàn cầu
05:16
to follow technology trends
across the globe,
across the globe,
97
304960
2816
thực sự là hào hứng
và truyền cảm hứng
và truyền cảm hứng
05:19
but to make them work
98
307800
2096
nhưng để biến chúng thành hiện thực
05:21
in low-resourced environments
99
309920
2176
trong những môi trường
hạn chế về tài nguyên
hạn chế về tài nguyên
05:24
like public hospitals
in sub-Saharan Africa,
in sub-Saharan Africa,
100
312120
3176
như các bệnh viện công
ở vùng hạ Sahara Châu Phi,
ở vùng hạ Sahara Châu Phi,
05:27
we have had to become jacks-of-all-trades
101
315320
3776
chúng tôi đã phải
trở thành những người đa năng
trở thành những người đa năng
05:31
and build whole systems,
including the infrastructure,
including the infrastructure,
102
319120
3536
và xây dựng toàn bộ hệ thống,
bao gồm cả cơ sở hạ tầng,
bao gồm cả cơ sở hạ tầng,
05:34
from the ground up.
103
322680
1240
từ con số 0.
05:36
Thank you.
104
324560
1216
Xin cảm ơn.
05:37
(Applause)
105
325800
5000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Soyapi Mumba - Technology innovatorTED Fellow Soyapi Mumba creates technology solutions for low-resource environments.
Why you should listen
As Director of Public Health Informatics at Baobab Health Trust, Soyapi Mumba oversees development of electronic health surveillance and reporting systems for public hospitals in Malawi. Previously, he led the software development of Malawi's national electronic health record system which empowers low-resourced public clinics to serve large volumes of patients while following treatment guidelines and meeting reporting requirements.
Mumba is a TED Fellow and a prize winner of "Share an Idea, Save a Life" national competition for innovations in maternal, newborn and child health. His work has been featured in the book The Bright Continent: Breaking Rules and Making Change in Modern Africa.
Mumba lives in Lilongwe, Malawi, with his wife Miriam and their twin boys. He holds a Master of Science degree in Biomedical Informatics from University of Pittsburgh, Pennsylvania and a Bachelor of Science degree in Computer Science from University of Hertfordshire, England.
Soyapi Mumba | Speaker | TED.com