ABOUT THE SPEAKER
Daniel Tammet - Linguist, educator
Daniel Tammet is the author of "Born on a Blue Day," about his life with high-functioning autistic savant syndrome. He runs the language-learning site Optimnem, and his new book is "Embracing the Wide Sky: A Tour Across the Horizons of the Mind."

Why you should listen

Daniel Tammet is a writer, linguist and educator. He is the creator of Optimnem, a website that has provided language learning instruction to thousands around the globe. His 2006 memoir Born on a Blue Day describes his life with high-functioning autistic savant syndrome; his new book, Embracing the Wide Sky: A Tour Across the Horizons of the Mind, is a personal and scientific exploration of how the brain works and the differences and similarities between savant and non-savant minds.

Tammet set a European record on March 14, 2004, when he recited the mathematical constant pi (3.141...) to 22,514 decimal places from memory in a time of 5 hours, 9 minutes.

More profile about the speaker
Daniel Tammet | Speaker | TED.com
TED2011

Daniel Tammet: Different ways of knowing

Daniel Tammet: Ibat-ibang paraan ng kaalaman

Filmed:
2,246,769 views

Si Daniel Tammet ay may synesthesia o ibang pananaw sa wika, numero at nakikita -- ibig sabihin, ang kanyang pang-unawa sa mga salita, numero at kulay ay sama-samang hinabi sa isang bagong paraan upang makita at maunawaan ang mundo. May-akda ng "Ipinanganak sa Bughaw na Araw," si Tammet ay nagbabahagi ngayon ng kanyang sining at kaalaman sa wika- dito, sa isang sulyap sa kanyang magandang kaisipan.
- Linguist, educator
Daniel Tammet is the author of "Born on a Blue Day," about his life with high-functioning autistic savant syndrome. He runs the language-learning site Optimnem, and his new book is "Embracing the Wide Sky: A Tour Across the Horizons of the Mind." Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
I'm a savantsavant,
0
0
2000
Ako ay isang pantas,
00:17
or more preciselytiyak,
1
2000
2000
o sa tuwirang salita,
00:19
a high-functioninggumagana ng mataas
2
4000
2000
isang may kakayanang mabuhay ng normal
00:21
autisticautistic savantsavant.
3
6000
2000
na pantas na may ibang pananaw sa mundo.
00:23
It's a rarebihirang conditionkalagayan.
4
8000
2000
Ito ay isang bihirang kalagayan.
00:25
And rarerRarer a still when accompaniedsinamahan,
5
10000
3000
At mas bihira kung sasamahan,
00:28
as in my casekaso,
6
13000
2000
tulad ng kalagayan ko,
00:30
by self-awarenesskamalayan sa sarili
7
15000
2000
sa pamamagitan ng sariling-kamalayan,
00:32
and a masterymastery of languagewika.
8
17000
3000
at masusing kaalaman ng salita.
00:35
Very oftenmadalas when I meetmatugunan ang someoneisang tao
9
20000
3000
Madalas, kapag ako ay may nakikilala
00:38
and they learnmatuto this about me,
10
23000
2000
at nalaman nila ito tungkol sa akin,
00:40
there's a certainilang kinduri of awkwardnesspagkasaliwa.
11
25000
3000
may tiyak na uri ng pagka-asiwa.
00:43
I can see it in theirkanilang eyesmga mata.
12
28000
3000
Nakikita ko ito sa kanilang mga mata.
00:46
They want to askHilingin sa me something.
13
31000
3000
May gusto silang itanong sa akin.
00:49
And in the endkatapusan, quitemedyo oftenmadalas,
14
34000
2000
At sa huli, madalas,
00:51
the urgeHinihimok is strongermas malakas than they are
15
36000
3000
ang udyok ay mas malakas kaysa kanila
00:54
and they blurtblurt it out:
16
39000
2000
at kanilang isinasambulat:
00:56
"If I give you my datepetsa of birthkapanganakan,
17
41000
2000
“Kung ibibigay ko sa iyo ang araw ng aking kapanganakan,
00:58
can you tell me what day of the weekLinggo I was bornIsinilang on?"
18
43000
2000
maibibigay mo ba kung anong linggo ako ipinanganak?”
01:00
(LaughterTawanan)
19
45000
3000
(Tawanan)
01:03
Or they mentionbanggitin cubecube rootsmga ugat
20
48000
3000
O magbabangggit sila ng ‘cube roots’
01:06
or askHilingin sa me to recitebigkasin a long numbernumero ng or long textteksto.
21
51000
4000
o ako ay pabibigkasin ng mahabang numero o mahabang teksto.
01:10
I hopepag-asa you'llmakikita mo forgivepatawarin me
22
55000
2000
Ako sana ay inyong patawarin,
01:12
if I don't performmagsagawa ng
23
57000
3000
kung hindi ko gawin
01:15
a kinduri of one-manmag-isang savantsavant showipakita ang for you todayngayon.
24
60000
4000
ang isang uri ng palabas ng ‘isang taong pantas’ para sa inyo ngayon.
01:19
I'm going to talk insteadsa halip
25
64000
3000
Sa halip, ako ay magsasalita
01:22
about something
26
67000
2000
tungkol sa isang bagay
01:24
farmalayo more interestingkawili-wiling
27
69000
2000
na mas nakaka-aliw
01:26
than datespetsa of birthkapanganakan or cubecube rootsmga ugat --
28
71000
3000
kaysa sa petsa ng kapanganakan o ‘cube roots’.
01:29
a little deepermas malalim
29
74000
2000
mas malalim ng kaunti
01:31
and a lot closermas malapit, to my mindisip, than work.
30
76000
3000
At mas malapit sa aking isipan, kaysa gawa.
01:34
I want to talk to you brieflymaikling
31
79000
2000
Nais kong saglit na ipahayag sa inyo
01:36
about perceptionpandama.
32
81000
3000
ang tungkol sa pananaw.
01:39
When he was writingpagsulat ng the playsgumaganap and the shortmaikling storieskuwento
33
84000
3000
Nang sya ay nagsusulat ng mga dula at mga maikling kwento,
01:42
that would make his namepangalan,
34
87000
2000
na gagawa ng kanyang pangalan,
01:44
AntonAnton ChekhovChekhov keptiningatan a notebookkuwaderno
35
89000
3000
si Anton Chekhov ay nagtabi ng kwaderno
01:47
in whichna kung saan he notednabanggit down
36
92000
2000
kung saan nya isinulat
01:49
his observationsmga obserbasyon
37
94000
2000
ang kanyang mga obserbasyon
01:51
of the worldmundo around him --
38
96000
2000
sa mundong nakapaligid sa kanya --
01:53
little detailsmga detalye
39
98000
2000
mga maliliit na detalye
01:55
that other people seemtila to missMiss.
40
100000
3000
na tila hindi pansin ng ibang mga tao.
01:58
EveryBawat time I readBasahin ang ChekhovChekhov
41
103000
3000
Tuwing binabasa ko si Chekhov
02:01
and his uniquenatatanging visionpangitain of humantao life,
42
106000
4000
at ang kanyang natatatanging pananaw sa buhay ng tao,
02:05
I'm remindedIpinaalala of why I too
43
110000
2000
naaalala ko kung bakit ako rin
02:07
becameay naging a writermanunulat.
44
112000
2000
ay naging manunulat.
02:09
In my booksmga aklat,
45
114000
2000
Sa aking mga libro,
02:11
I exploreGalugarin ang the naturekalikasan of perceptionpandama
46
116000
2000
tinutuklas ko ang pinagmulan ng pananaw
02:13
and how differentiba 't ibang kindsmga uri of perceivingpagpansin
47
118000
3000
at kung paanong ang ibat-ibang pananaw
02:16
createlumikha differentiba 't ibang kindsmga uri of knowingBatid
48
121000
2000
ay lumilikha ng ibat-ibang uri ng kaalaman
02:18
and understandingpag-unawa.
49
123000
3000
at pang-unawa.
02:23
Here are threetatlo questionsmga tanong
50
128000
2000
Narito ang tatlong katanungan
02:25
drawniguguhit from my work.
51
130000
2000
mula sa aking gawa.
02:27
RatherSa halip than try to figureFigure them out,
52
132000
2000
Sa halip na alamin ang mga ito,
02:29
I'm going to askHilingin sa you to considerisaalang-alang ang for a momentilang sandali
53
134000
3000
hinihiling ko sa inyo na isaalang-alang sandali
02:32
the intuitionsintuitions
54
137000
2000
ang sariling-wisyo
02:34
and the gutmatupok instinctskutob
55
139000
2000
at sariling pakiramdam
02:36
that are going throughsa pamamagitan ng your headulo and your heartpuso
56
141000
2000
sa inyong mga isipan at sa inyong mga puso
02:38
as you look at them.
57
143000
3000
habang tinitingnan ang mga ito.
02:41
For examplehalimbawa, the calculationPagkalkula:
58
146000
3000
Halimbawa, ang pagkalkula:
02:44
can you feel where on the numbernumero ng linena linya
59
149000
2000
Nararamdaman mo ba kung saan sa linya ng numero
02:46
the solutionsolusyon is likelymalamang to fallmahulog?
60
151000
3000
malamang na mahulog ang solusyon?
02:49
Or look at the foreigndayuhang wordsalita and the soundsmga tunog:
61
154000
3000
O tingnan ang banyagang salita at tunog:
02:52
can you get a sensekahulugan of the rangehanay of meaningskahulugan
62
157000
2000
Nakukuha mo ba ang ramdam at uri ng mga kahulugan
02:54
that it's pointingnakaturo you towardspatungo sa?
63
159000
3000
na itinuturo nito?
02:57
And in termsmga tuntunin of the linena linya of poetrytula,
64
162000
3000
At sa tuntunin ng tula,
03:00
why does the poetmakata use the wordsalita harepagong
65
165000
2000
bakit ang makata ay gumamit ng salitang liyebre
03:02
rathersa halip than rabbitkuneho?
66
167000
3000
kaysa sa kuneho?
03:06
I'm askingpagtatanong you to do this
67
171000
2000
Hinihiling kong gawin nyo ito
03:08
because I believe our personalpersonal perceptionspananaw, you see,
68
173000
4000
dahil naniniwala akong ang ating personal na pananaw, tingnan mo,
03:12
are at the heartpuso
69
177000
2000
ay nasa puso
03:14
of how we acquirekumuha ng mga knowledgekaalaman.
70
179000
2000
ng kung paano tayo kumukuha ng kaalaman.
03:16
AestheticPanglabas judgmentspaghatol,
71
181000
2000
Kabuoang paghatol,
03:18
rathersa halip than abstractAbstrakto (sining) reasoningpangangatwiran,
72
183000
3000
kaysa sa sariling pangangatwiran,
03:21
guideGabay and shapehugis the processproseso
73
186000
2000
ang gumagabay at humuhugis sa proseso
03:23
by whichna kung saan we all come to know
74
188000
3000
kung saan tayo ay natututo
03:26
what we know.
75
191000
2000
ng ating kaalaman.
03:28
I'm an extremematinding examplehalimbawa of this.
76
193000
3000
Ako ay isang matinding halimbawa nito.
03:31
My worldsmga daigdig of wordsmga salita and numbersmga numero
77
196000
3000
Ang aking mundo ng mga salita at numero
03:34
blurlumabo with colorkulay, emotionmatinding damdamin
78
199000
2000
ay hinarangan ng kulay, emosyon
03:36
and personalitypersonalidad.
79
201000
2000
at anyo.
03:38
As JuanJuan said,
80
203000
2000
Tulad ng sabi,
03:40
it's the conditionkalagayan that scientistssiyentipiko call synesthesiasynesthesia,
81
205000
3000
ito ay kondisyon na tinatawag ng mga siyentipiko na synesthesia,
03:43
an unusualhindi pangkaraniwang cross-talkmensahe sa krus
82
208000
2000
isang hindi pangakaraniwang tawiran
03:45
betweensa pagitan ng the sensespandamdam.
83
210000
3000
sa pagitan ng mga mga kabuluhan.
03:51
Here are the numbersmga numero one to 12
84
216000
2000
Narito ang mga numero mula isa hanggang labing dalawa
03:53
as I see them --
85
218000
2000
sa aking paningin --
03:55
everybawat numbernumero ng with its ownsariling shapehugis and characterpagkatao.
86
220000
4000
ang bawat numero na may sariling hugis at anyo.
03:59
One is a flashflash of whiteputi lightliwanag.
87
224000
2000
Ang isa ay isang sinag ng puting liwanag.
04:01
SixAnim na is a tinymaliit na maliit and very sadmalungkot blackitim holebutas.
88
226000
5000
Ang anim ay isang napakaliit at napakalunggkot na itim na butas.
04:06
The sketchesSketches are in blackitim and whiteputi here,
89
231000
3000
Ang mga guhit dito ay nasa itim at puti,
04:09
but in my mindisip they have colorskulay.
90
234000
2000
ngunit sa aking isipan ito ay may mga kulay.
04:11
ThreeTatlong is greenberde.
91
236000
2000
Ang tatlo ay berde.
04:13
FourApat na is blueasul.
92
238000
2000
Apat ay asul.
04:15
FiveLimang is yellowdilaw.
93
240000
3000
Lima ay dilaw.
04:20
I paintpintura as well.
94
245000
2000
Nagdidibuho rin ako.
04:22
And here is one of my paintingskuwadro na gawa.
95
247000
3000
at narito ang isa sa aking mga dibuho.
04:25
It's a multiplicationmultiplikasyon of two primepunong numbersmga numero.
96
250000
4000
Ito ay pagpaparami ng dalawang malakas na numero.
04:29
Three-dimensionalTatlong-dimensional shapeshugis
97
254000
2000
Tatlong may-sukat na hugis
04:31
and the spaceespasyo they createlumikha in the middleGitnang
98
256000
3000
at ang puwang na nilikha sa gitna
04:34
createslumilikha ng a newbagong shapehugis,
99
259000
2000
ay lumikha ng bagong hugis,
04:36
the answerang sagot to the sumsum.
100
261000
3000
ang kasagutan sa kabuuan.
04:39
What about biggermas malaki numbersmga numero?
101
264000
2000
Paano ang malalaking bilang?
04:41
Well you can't get much biggermas malaki than PiPi,
102
266000
4000
Kunsabagay, hindi mo na kayang lumaki pa sa Pi
04:45
the mathematicalmatematika constantpare-pareho.
103
270000
2000
ang walang tigil na numero.
04:47
It's an infinitewalang katapusan numbernumero ng --
104
272000
2000
Ito ay walang katapusang numero --
04:49
literallyliteral goesnapupunta on forevermagpakailanman.
105
274000
2000
tuwirang patungo sa magpakaylanman.
04:51
In this paintingpagpipinta that I madeginawa
106
276000
2000
Sa dibuhong ito na aking ginawa
04:53
of the first 20 decimalsay nirecord or of PiPi,
107
278000
4000
na mga unang dalawampu ng ng ikapuu ng Pi,
04:57
I take the colorskulay
108
282000
2000
kinuha ko ang mga kulay
04:59
and the emotionsemosyon and the texturestexture
109
284000
3000
at mga emosyon at mga habi
05:02
and I pullhila them all togethermagkakasama
110
287000
2000
at sama-sama ko itong hinila
05:04
into a kinduri of rollinglumiligid numericalang numerical landscapetanawin.
111
289000
5000
upang maging isang uri ng tanawin na gumugulong na mga numero.
05:09
But it's not only numbersmga numero that I see in colorskulay.
112
294000
3000
Subalit hindi lamang mga numero ang nakikita ko sa mga kulay.
05:12
WordsMga salita too, for me,
113
297000
2000
Ang mga salita rin, para sa akin,
05:14
have colorskulay and emotionsemosyon
114
299000
2000
ay may mga kulay at emosyon
05:16
and texturestexture.
115
301000
2000
at mga habi.
05:18
And this is an openingPambungad phrasemga katagang
116
303000
2000
At ito ay isang pambungad na salita
05:20
from the novelnobela "LolitaLolita."
117
305000
2000
mula sa nobelang "Lolita".
05:22
And NabokovNabokov was himselfkanyang sarili synestheticsynesthetic.
118
307000
4000
at si Nabokov mismo ay isang synthesthetic.
05:26
And you can see here
119
311000
2000
At iyong makikita dito
05:28
how my perceptionpandama of the soundtunog L
120
313000
3000
kung paanong ang aking pandama sa tunog na L
05:31
helpstumutulong sa the alliterationalliteration
121
316000
2000
ay tumulong sa sa pag-ulit
05:33
to jumpTumalon right out.
122
318000
3000
upang ito ay umangat.
05:36
AnotherIsa pang examplehalimbawa:
123
321000
2000
Isa pang halimbawa:
05:38
a little bitkaunti more mathematicalmatematika.
124
323000
2000
medyo matematikal.
05:40
And I wondermagtaka if some of you will noticePansinin ang
125
325000
2000
At iniisip ko kung ang iba sa inyo ay mapansin
05:42
the constructionkonstruksyon of the sentencepangungusap
126
327000
2000
ang paggawa ng pangungusap
05:44
from "The Great GatsbyGatsby."
127
329000
3000
mula sa "Magiting na Gatsby"
05:48
There is a processionprusisyon of syllablessyllables --
128
333000
3000
May prusisyon ng mga pantig ng salita --
05:51
wheattrigo, one;
129
336000
2000
Trigo, isa;
05:53
prairiesgayun, two;
130
338000
2000
parang, dalawa;
05:55
lostnawala SwedeSwede townsbayan, threetatlo --
131
340000
3000
nawalang bayan ng Sweko, tatlo --
05:58
one, two, threetatlo.
132
343000
2000
isa, dalawa, tatlo.
06:00
And this effectepekto is very pleasantkaaya-aya on the mindisip,
133
345000
4000
At ang epekto nito ay kaaya-aya sa isipan,
06:04
and it helpstumutulong sa the sentencepangungusap
134
349000
2000
at ito at tumutulong sa pangungusap
06:06
to feel right.
135
351000
3000
para maging mabuti sa pakiramdam.
06:09
Let's go back to the questionsmga tanong
136
354000
2000
Bumalik tayo sa katanungan
06:11
I posedginamitan you a momentilang sandali agoang nakalipas.
137
356000
3000
na aking binigay sa inyo kanina.
06:14
64 multiplieddumami ang mga by 75.
138
359000
3000
animnaput-apat padamihin ng pitumput-lima.
06:17
If some of you playMaglaro chessahedres,
139
362000
3000
Kung ang ilan sa inyo ang naglalaro ng chess,
06:20
you'llmakikita mo know that 64
140
365000
2000
malalaman nyo na ang animnaput-apat
06:22
is a squareSquare numbernumero ng,
141
367000
3000
ay isang parisukat na numero,
06:25
and that's why chessboardschessboards,
142
370000
2000
kaya ang chessboards,
06:27
eightwalong by eightwalong,
143
372000
2000
na may sukat na walo- pagitan -walo,
06:29
have 64 squaresparisukat.
144
374000
3000
ay may animnaput-apat na parisukat.
06:32
So that givesay nagbibigay us a formanyo
145
377000
2000
Kaya ito ay nagbibigay sa atin ng hugis
06:34
that we can picturelarawan, that we can perceivenatatalastas.
146
379000
3000
na ating maisasalarawan na ating maiisip.
06:37
What about 75?
147
382000
3000
Paano ang pitumput-lima?
06:40
Well if 100,
148
385000
2000
Sabagay, kung sa tingin mo ang isang-daan,
06:42
if we think of 100 as beingang pagiging like a squareSquare,
149
387000
3000
ay maraming parisukat na,
06:45
75 would look like this.
150
390000
3000
Ang aninnaput-lima ay ganito ang hitsura.
06:48
So what we need to do now
151
393000
2000
Kung ganun, ang kailangan nating gawin ngayon
06:50
is put those two picturesmga larawan
152
395000
2000
ay pagsamahin ang dalawang larawang ito
06:52
togethermagkakasama in our mindisip --
153
397000
2000
sa ating isip --
06:54
something like this.
154
399000
3000
tulad nito.
06:57
64 becomesay nagiging 6,400.
155
402000
4000
animnaput-apat magiging anim na libo at apat na daan.
07:01
And in the right-handkanang cornersulok,
156
406000
4000
At sa kanang bahagi,
07:05
you don't have to calculatekalkulahin anything.
157
410000
2000
hindi mo na kailangang magkalkula ng anuman.
07:07
FourApat na acrosssa iba 't ibang, fourapat na up and down --
158
412000
2000
Apat pahalang, apat pataas at pababa --
07:09
it's 16.
159
414000
3000
ito ay labing-anim.
07:12
So what the sumsum is actuallytalagang askingpagtatanong you to do
160
417000
2000
Kaya ang hinihiling ng kabuuan na gawin mo
07:14
is 16,
161
419000
2000
ay labing-anim,
07:16
16, 16.
162
421000
3000
labing-anim labing-anim, labing-anim.
07:19
That's a lot easiermas madali
163
424000
2000
Yan ay mas madali
07:21
than the way that the schoolpaaralan taughtItinuro you to do mathmatematika, I'm sure.
164
426000
3000
kaysa paraang tinuro sa iyo ng paaralan para gawin ang Matematika, sigurado ako.
07:24
It's 16, 16, 16, 48,
165
429000
2000
ito ay labing-anim, labing-anim, labing-anim, apatnaput-walo,
07:26
4,800 --
166
431000
2000
Apat na libo at walong daan --
07:28
4,800,
167
433000
2000
Apat na libo at walong daan,
07:30
the answerang sagot to the sumsum.
168
435000
3000
ang sagot na kabuuan.
07:33
EasyMadaling when you know how.
169
438000
2000
Madali kapag alam mo na.
07:35
(LaughterTawanan)
170
440000
3000
(Tawanan)
07:38
The secondIkalawang questiontanong was an IcelandicIcelandic wordsalita.
171
443000
3000
Ang ikalawang katanungan ay isang Icelandic na salita.
07:41
I'm assumingipagpapalagay na there are not manymaraming people here
172
446000
3000
Ipinapalagay kong hindi maraming tao dito
07:44
who speakmagsalita IcelandicIcelandic.
173
449000
2000
ang nagsasalita ng Icelandic.
07:46
So let me narrowmakitid na the choicesmga pagpili down to two.
174
451000
3000
Kaya liitan natin ang mga pagpipilian sa dalawa.
07:51
HnugginnHnugginn:
175
456000
2000
Hnugginn:
07:53
is it a happymasaya wordsalita,
176
458000
2000
ito ba ay isang masayang salita,
07:55
or a sadmalungkot wordsalita?
177
460000
2000
o isang malungkot na salita?
07:57
What do you say?
178
462000
2000
Ano ang iyong masasabi?
08:00
Okay.
179
465000
2000
Okay.
08:02
Some people say it's happymasaya.
180
467000
2000
Ang sabi ng iba ito ay masaya.
08:04
MostKaramihan people, a majorityKaramihan of people,
181
469000
2000
Karamihan ng mga tao, maraming tao,
08:06
say sadmalungkot.
182
471000
2000
sabi ay malungkot.
08:08
And it actuallytalagang meansibig sabihin ay sadmalungkot.
183
473000
4000
At ang tunay na ibig sabihin nito ay malungkot.
08:12
(LaughterTawanan)
184
477000
3000
(Tawanan)
08:15
Why do, statisticallybatay sa estadistika,
185
480000
3000
Bakit, sa istatistika,
08:18
a majorityKaramihan of people
186
483000
2000
ang karamihan ng mga tao
08:20
say that a wordsalita is sadmalungkot, in this casekaso,
187
485000
2000
ang sabi nila ito ay salitang malungkot, sa kasong ito,
08:22
heavymabigat in other caseskaso?
188
487000
3000
mabigat sa iba?
08:25
In my theoryteorya, languagewika evolves— nagbabago ang in suchgayong a way
189
490000
3000
Sa aking teorya, ang wika ay nabubuo sa isang paraan
08:28
that soundsmga tunog matchtugma,
190
493000
2000
na ang mga tugmang-tunog,
08:30
correspondtumutugma with, the subjectivesubjective,
191
495000
3000
ay tumutugon sa personal,
08:33
with the personalpersonal,
192
498000
2000
kasama ng personal,
08:35
intuitivemadaling maunawaan experiencekaranasan
193
500000
2000
na pag-intindi mula sa karanasan
08:37
of the listenertagapakinig.
194
502000
2000
ng nakikinig.
08:40
Let's have a look at the thirdikatlong questiontanong.
195
505000
3000
Tingnan natin ang ikatlong katanungan.
08:44
It's a linena linya from a poemtula by JohnJuan KeatsKay Keats hanggang.
196
509000
3000
Ito ay isang linya mula sa isang tula ni John Keats
08:47
WordsMga salita, like numbersmga numero,
197
512000
3000
Ang mga salita, tulad ng numero
08:50
expressExpress fundamentalpangunahing relationshipsugnayan ng
198
515000
3000
ay nagpapahayag ng mga pangunahing relasyon
08:53
betweensa pagitan ng objectsmga bagay
199
518000
2000
sa pagitan ng mga bagay
08:55
and eventspangyayari and forcespwersa
200
520000
2000
at mga kaganapan at mga pwersa
08:57
that constituteang bumubuo ng our worldmundo.
201
522000
2000
na bumubuo ng ating mundo.
08:59
It standsay nakatayo to reasondahilan kung bakit that we, existingumiiral in this worldmundo,
202
524000
3000
Nangangahulugan ito na tayo, na nabubuhay sa mundong ito,
09:02
should in the coursekurso of our livesbuhay
203
527000
2000
sa ating tanang-buhay,
09:04
absorbsaluhin ang mga intuitivelylikas those relationshipsugnayan ng.
204
529000
3000
ay dapat na intindihin ang mga relasyong ito.
09:07
And poetsmakata, like other artistsmga artist,
205
532000
3000
At ang mga manunula tulad ng iba pang mga lakandula,
09:10
playMaglaro with those intuitivemadaling maunawaan understandingspang-unawa.
206
535000
3000
ay naglalaro nang may ganitong pang-unawang kaisipan.
09:13
In the casekaso of harepagong,
207
538000
3000
Sa kaso ng liyebre,
09:16
it's an ambiguousmalabo soundtunog in EnglishIngles.
208
541000
2000
ito ng isang malabong tunog sa Ingles.
09:18
It can alsodin mean the fibersfibers that growlumago from a headulo.
209
543000
3000
Nangangahulugan din ito ng, mga hibla na tumutubo sa ulo.
09:21
And if we think of that --
210
546000
2000
At kung iisipin natin yan --
09:23
let me put the picturelarawan up --
211
548000
2000
hayaan mo akong ilagay ang larawan sa taas --
09:25
the fibersfibers representay kumakatawan sa vulnerabilitykahinaan.
212
550000
3000
Ang mga hibla ay kumakatawan sa kahinaan.
09:29
They yieldani to the slightestkahit kaunti movementkilusang
213
554000
3000
Ito ay maselang matatanggal sa kaunting galaw
09:32
or motiongalaw or emotionmatinding damdamin.
214
557000
3000
o kilos o emosyon.
09:35
So what you have is an atmospherekapaligiran
215
560000
4000
Kaya ang mayroon ka ay isang kapaligiran
09:39
of vulnerabilitykahinaan and tensiontensiyon.
216
564000
2000
ng kahinaan at tensyon.
09:41
The harepagong itselfmismo, the animalhayop --
217
566000
2000
Ang liyebre mismo, ang hayop --
09:43
not a catpusa, not a dogaso, a harepagong --
218
568000
3000
hindi isang pusa, hindi isang aso, isang liyebre --
09:46
why a harepagong?
219
571000
2000
bakit isang liyebre?
09:48
Because think of the picturelarawan --
220
573000
2000
Dahil isipin mo ang larawan --
09:50
not the wordsalita, the picturelarawan.
221
575000
2000
hindi ang salita, ang larawan.
09:52
The overlonghabaan earsmga tainga,
222
577000
2000
Ang sobrang-laking tainga,
09:54
the overlargeoverlarge feetmga paa,
223
579000
2000
Ang sobrang-laking paa,
09:56
helpstumutulong sa us to picturelarawan, to feel intuitivelylikas,
224
581000
3000
ay tumutulong sa atin na maisalarawan, na maramdaman sa isipan,
09:59
what it meansibig sabihin ay to limpnanlalata
225
584000
3000
kung ano ang ibig sabihin ng paglakad ng hindi normal
10:02
and to tremblemanginig.
226
587000
3000
at pagewang-gewang.
10:05
So in these fewilang minutesminuto,
227
590000
2000
Kaya sa kaunting minuto,
10:07
I hopepag-asa I've been ablemagagawang to sharemagbahagi
228
592000
2000
umaasa ako na naibahagi ko sa inyo
10:09
a little bitkaunti of my visionpangitain of things
229
594000
3000
ang kaunti kong pananaw sa ibang bagay
10:12
and to showipakita ang you
230
597000
3000
at ipakita ko sa inyo
10:15
that wordsmga salita can have colorskulay and emotionsemosyon,
231
600000
3000
kung paanong ang mga salita ay pwedeng magkaroon mga kulay at emosyon,
10:18
numbersmga numero, shapeshugis and personalitiesmga personalidad.
232
603000
3000
numero, hugis at anyo.
10:21
The worldmundo is richermayaman,
233
606000
2000
Ang mundo ay masagana,
10:23
vastermangyari
234
608000
2000
malawak
10:25
than it too oftenmadalas seemstila to be.
235
610000
3000
higit pa sa inakala mong anyo nito.
10:28
I hopepag-asa that I've givenibinigay you the desirehangarin
236
613000
3000
Umaasa ako na nabigyan ko kayo ng pagnanasa
10:31
to learnmatuto to see the worldmundo with newbagong eyesmga mata.
237
616000
3000
na matutong makita ang mundo nang may bagong pananaw.
10:34
Thank you.
238
619000
2000
Salamat sa inyo.
10:36
(ApplausePalakpakan)
239
621000
11000
(Palakpakan)
Translated by GemMa Linas Buquiran
Reviewed by Polimar Balatbat

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Daniel Tammet - Linguist, educator
Daniel Tammet is the author of "Born on a Blue Day," about his life with high-functioning autistic savant syndrome. He runs the language-learning site Optimnem, and his new book is "Embracing the Wide Sky: A Tour Across the Horizons of the Mind."

Why you should listen

Daniel Tammet is a writer, linguist and educator. He is the creator of Optimnem, a website that has provided language learning instruction to thousands around the globe. His 2006 memoir Born on a Blue Day describes his life with high-functioning autistic savant syndrome; his new book, Embracing the Wide Sky: A Tour Across the Horizons of the Mind, is a personal and scientific exploration of how the brain works and the differences and similarities between savant and non-savant minds.

Tammet set a European record on March 14, 2004, when he recited the mathematical constant pi (3.141...) to 22,514 decimal places from memory in a time of 5 hours, 9 minutes.

More profile about the speaker
Daniel Tammet | Speaker | TED.com