ABOUT THE SPEAKER
Matthieu Ricard - Monk, author, photographer
Sometimes called the "happiest man in the world," Matthieu Ricard is a Buddhist monk, author and photographer.

Why you should listen

After training in biochemistry at the Institute Pasteur, Matthieu Ricard left science behind to move to the Himalayas and become a Buddhist monk -- and to pursue happiness, both at a basic human level and as a subject of inquiry. Achieving happiness, he has come to believe, requires the same kind of effort and mind training that any other serious pursuit involves.

His deep and scientifically tinged reflections on happiness and Buddhism have turned into several books, including The Quantum and the Lotus: A Journey to the Frontiers Where Science and Buddhism Meet. At the same time, he also makes sensitive and jaw-droppingly gorgeous photographs of his beloved Tibet and the spiritual hermitage where he lives and works on humanitarian projects.

His latest book on happiness is Happiness: A Guide to Developing Life's Most Important Skill; his latest book of photographs is Tibet: An Inner Journey.

More profile about the speaker
Matthieu Ricard | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2014

Matthieu Ricard: How to let altruism be your guide

Matthieu Ricard: ပရဟိတစိတ်ဟာ သင့်ကို လမ်းညွှန်ပေးပါစေ

Filmed:
2,200,601 views

ပရဟိတ ဆိုတာက ဘာပါလိမ့်? ရိုးရိုးလေး ပြောရရင်၊ အဲဒါက အခြားသူတွေကို စိတ်ချမ်းသာစေမယ့် စေတနာပါပဲ။ စိတ်ချမ်းမြေ့မှုကို သုတေသနပြုသူ နဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာ ဘုန်းတော်ကြီး ဖြစ်သူ Matthieu Ricard က ဆက်ပြီး မိန့်ကြားထားသေးတာက၊ ရေရှည် ဒါမှမဟုတ် ရေတို ကိစ္စတွေကို၊ အလုပ်ထဲမှာရော ဘဝထဲမှာပါ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို ချမှတ်ရာတွင်၊ ပရဟိတစိတ်ဟာ ကူပေးတဲ့ မဟာ မှန်ဘီလူးကြီးနဲ့ တူပါတယ်။
- Monk, author, photographer
Sometimes called the "happiest man in the world," Matthieu Ricard is a Buddhist monk, author and photographer. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

ကျွန်တော်တို့ လူသားတွေမှာ
ကောင်းမြတ်ခြင်းအတွက်
00:12
So we humans have an extraordinary
potential for goodness,
0
742
7221
ထူးကဲတဲ့ အလားလာများရှိကြတယ်။
ဒါပေမဲ့လည်း အန္တရာယ်ပေးနိုင်တဲ့
အလွန်ကြီးမားတဲ့
00:19
but also an immense power to do harm.
1
7963
4400
အင်အားတွေလည်း ရှိကြတယ်။
00:24
Any tool can be used to build
or to destroy.
2
12363
5666
တည်ဆောက်ရေး ဘယ်ကရိယာကိုမဆို
ဖျက်ဆီးတဲ့ နေရာမှာလည်း သုံးနိုင်တယ်။
00:30
That all depends on our motivation.
3
18036
3181
ဒါတွေအားလုံးဟာ ကျွန်ေတော်တို့ရဲ့
စိတ်လှုံ့ဆော်မှု ပေါ်မူတည်တယ်။
00:33
Therefore, it is all the more important
4
21217
3447
ဒါကြောင့် အရေးကြီဆုံးကတော့
တကိုယ်ကောင်းတဲ့ စိတ်ထက်အများအကျိုးကို
00:36
to foster an altruistic motivation
rather than a selfish one.
5
24664
4274
ဦးစားပေးတဲ့ စိတ်မွေးခြင်းဟာ
ပိုပိုအရေးပါလာပါတယ်။
အမှန်တကယ်တော့ ကျွန်တော်တို့ခေတ်မှာ
00:42
So now we indeed are facing
many challenges in our times.
6
30508
6500
စိန်ခေါ်မှုတွေ အများကြီးနှင့် ရင်ဆိုင်နေရတယ်။
ဒီဟာတွေက ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ
00:49
Those could be personal challenges.
7
37008
3317
စိန်ခေါ်မှုတွေ ဖြစ်နိုင်တယ်။
00:52
Our own mind can be our best friend
or our worst enemy.
8
40325
4586
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ပင်ကိုယ်စိတ်က
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အကောင်းဆုံး
သူငယ်ချင်း ဖြစ်နိုင်သလို အဆိုးဆုံး
သူငယ်ချင်းလည်း ဖြစ်နိုင်တယ်။
00:58
There's also societal challenges:
9
46341
2884
ထို့နောက် လူမှုရေးဆိုင်ရာ
စိန်ခေါ်မှု ဆိုတာလည်း ရှိသေးတယ်။
01:01
poverty in the midst of plenty,
inequalities, conflict, injustice.
10
49225
5699
ပေါကြွယ်ခြင်းအလယ်မှာ ဆင်းရဲမွဲတေမှု၊
မညီမျှ မှုတွေ၊ ပဍိပက္ခများ၊၊မတရားမှုတွေ၊
01:06
And then there are the new challenges,
which we don't expect.
11
54924
4196
ထိုနောက် ကျွန်တော်တို့ မမျှော်လင့်တဲ့
စိန်ခေါ်မှုအသစ်တွေ၊
01:11
Ten thousand years ago, there were
about five million human beings on Earth.
12
59120
4643
လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်း တသောင်းအရင်က
ကမ္ဘာမြေကြီးပေါ်မှာ လူသားငါးသန်းရှိခဲ့တယ်။
01:15
Whatever they could do,
13
63763
1610
သူတို့ဘာဘဲ လုပ်နိုင်လုပ်နိုင်
01:17
the Earth's resilience
would soon heal human activities.
14
65373
5186
ကမ္ဘာကြီးရဲ့ကြံ့ခိုင်မှုက
မကြာမီကပဲ လူ သား တွေရဲ့
လုပ်ဆောင်ချက်တွေကို ကုစားပေးနိုင်မယ်။
01:22
After the Industrial
and Technological Revolutions,
15
70559
3216
စက်မှုနှင့်နည်းပညာ တော်လှန်ရေးကြီးများအပြီး။
01:25
that's not the same anymore.
16
73775
2233
ဒါကမတူတော့ဘူး။
အခုကျွန်တော်တို့က ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကမ္ဘာကြီးကို
01:28
We are now the major agent
of impact on our Earth.
17
76008
4065
အဓိက အကျိုးသက်ရောက်
နေကြသူများဖြစ်ပါတယ်။
01:32
We enter the Anthropocene,
the era of human beings.
18
80073
4904
ကျွန်တော်တို့ Anthropocene ခေါ်
လူသားတွေရဲ့ ခေတ်သို့ဝင်လာပြီ။
01:36
So in a way, if we were to say
we need to continue this endless growth,
19
84977
6993
တနည်းအားဖြင့် အကယ်၍ ကျွန်တော်တို့က
ဒီအဆုံးမဲ့တိုးတက်မှုက်ကို ဆက်ချင်တယ်
01:43
endless use of material resources,
20
91970
3646
ပစ္စည်းအရင်းအမြစ်များကို
အဆုံးမဲ့အသုံးပြုချင်တယ်လို့ ပြောမယ်ဆိုလျှင်
ကျွန်တော်ရဲ့ နိုင်ငံတော်
ခေါင်းဆောင်ဟောင်းတဦး -
01:47
it's like if this man was saying --
21
95616
2898
ဒါဟာဒီလူပြောနေသလို --
01:50
and I heard a former head of state,
I won't mention who, saying --
22
98514
4872
ဘယ်သူဆိုတာတော့ မပြောဘူး -
ပြောခဲ့တာကြားဘူးတယ် -
"လွန်ခဲ့တဲ့ ငါးနှစ်အရင်က ကျွန်တော်တို့ဟာ
01:55
"Five years ago, we were at
the edge of the precipice.
23
103386
4009
ချောက်ကမ်းပါးရဲ့ အစွန်းမှာ ရှိနေခဲ့တယ်
01:59
Today we made a big step forward."
24
107395
2577
ဒီနေ့ ကျွန်တော်တို့ဟာ ကြီးမားတဲ့ခြေလှမ်း
တလှမ့်းရှေ့ကိုလှမ်းလိုက်ပြီ"
02:02
So this edge is the same
that has been defined by scientists
25
110587
6003
ဒီတော့ ဒီအစွန်းဟာ သိပ္ပံပညာရှင်များ
02:08
as the planetary boundaries.
26
116590
2654
ဂြိုဟ်နယ်နိမိတ်များလို့
သတ်မှတ်ထားတဲ့ အစွန်းနှင်အတူတူဘဲ
နောက် ထိုနယ်နိမိတ်အတွင်း
အကြောင်းခံအချက်
02:11
And within those boundaries,
they can carry a number of factors.
27
119244
4461
တော်တော်များများ ရှိနိုင်တယ်။
02:15
We can still prosper, humanity can still
prosper for 150,000 years
28
123705
5526
ကျွန်တော်တို့ အောင်မြင်ကြွယ်၀နိုင်သေးတယ်၊
လူသားမျိုးနွယ်များ
နောက်နှစ်ပေါင်း ၁၅၀,၀၀ဝ တိုင်အောင်
အောင်မြင်ကြွယ်၀နိုင်သေးတယ်။
02:21
if we keep the same stability of climate
29
129231
3332
အကယ်၍ ကျွန်တော်တို့ ရာသီဥတုကို
လွန်ခဲ့တဲ့အနှစ် ၁၀,၀၀၀ က
02:24
as in the Holocene
for the last 10,000 years.
30
132563
3158
Holocene ခေတ်မှာ ရှိခဲ့တဲ့အတိုင်း
ထိန်းသိမ်းနိုင်မယ် ဆိုရင်ပေါ့။
02:27
But this depends on choosing
a voluntary simplicity,
31
135721
5758
ဒါပေမဲ့ဒီဟာက မိမိဆန္ဒအရ ရိုးရှင်းတဲ့
ရွေးချယ်မှုပေါ်မူ တည်တယ်။
02:33
growing qualitatively, not quantitatively.
32
141479
2681
အရေအတွက် မဟုတ်ဘဲ
အရည်အချင်းနှင့်ကြီးထွားခြင်း။
02:36
So in 1900, as you can see,
we were well within the limits of safety.
33
144160
6234
ဒီတော့ သင်တို့မြင်ရတဲ့အတိုင်း
၁၉၀ဝ ခုနှစ်မှာ ကျွန်တော်တို့ဟာ
အန္တရာယ်ကင်းတဲ့ ဘောင်အတွင်းထဲမှာဘဲ ရှိနေတယ်။
02:42
Now, in 1950 came the great acceleration.
34
150394
5399
အခု ၁၉၅ဝခုနှစ်မှာ တိုးတက်မှုအရှိန်ဟာ
ကြီးမားလာပါတယ်။
အခုအသက်အောင့်ထားပါ၊ သိပ်မကြာပါဘူး
02:47
Now hold your breath, not too long,
to imagine what comes next.
35
155793
4969
နောက်ဘာလာမလဲ ဆိုတာ စဉ်းစားကြည့်ဖို့။
02:52
Now we have vastly overrun
some of the planetary boundaries.
36
160762
6145
ယခုကျွန်တော်တို့ ဂြိုဟ်နယ်နိမိတ်အချို့ကို
အပြတ်အသတ် ကျော်နှင်းခဲ့ကြပြီ။
02:58
Just to take biodiversity,
at the current rate,
37
166907
3959
ဇီဝမျိုးကွဲကို လက်ရှိနှုန်းကို ယူကြည့်မယ်ဆိုရင်
၂၀၅၀ ခုနှစ် အရောက်မှာ ကမ္ဘာပေါ်ရှိမျိုးစိတ်
03:02
by 2050, 30 percent of all species
on Earth will have disappeared.
38
170866
6422
၃ဝ ရာခိုင်နှုန်း ပျောက်ကွယ်သွားပေလိမ့်မယ်။
ကျွန်တော်တို့က သူတို့ရဲ့ DNA တွေကို
ရေခဲသေတ္တာထဲမှာ
03:09
Even if we keep their DNA in some fridge,
that's not going to be reversible.
39
177288
5797
စောင့်ရှောက် ထားခဲ့ရင်တောင်
ဒါကို နောက်ပြန်လှည့် လို့မရတော့ဘူး။
03:15
So here I am sitting
40
183085
1851
ဒီတော့ ကျွန်တော် အခုထိုင်နေတာ
03:16
in front of a 7,000-meter-high,
21,000-foot glacier in Bhutan.
41
184936
5900
Bhutan မှာရှိတဲ့ မီတာ ၇၀၀၀ မြင် ရေခဲတုံးကြီး အရှေ့မှာပါ။
တတိယ ဝင်းရိုးစွန်းမှာ ရေခဲတုံးကြီး
၂၀၀၀ လောက် မြန်မြန်ဆန်ဆန်
03:22
At the Third Pole, 2,000 glaciers
are melting fast, faster than the Arctic.
42
190836
7151
အရေပျော်နေတာ အာတိတ်မှာထက် ပိုမြန်နေတယ်။
03:29
So what can we do in that situation?
43
197987
3007
အဲဒီတော့ ဒီလိုအခြေအနေမှာ
ကျွန်တော်တို့ဘာလုပ်နိုင်လဲ?
03:34
Well, however complex
politically, economically, scientifically
44
202144
7309
ကောင်းပြီ၊ ဘယ်လိုဘဲ နိုင်ငံရေးအရ စီးပွါးရေးအရ
သိပ္ပံအရ ရှုပ်ထွေးပါစေ
03:41
the question of the environment is,
45
209453
2398
သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ရဲ့ မေးခွန်းက -
03:43
it simply boils down to a question
of altruism versus selfishness.
46
211851
6827
နောက်ဆုံးတော့ မေးခွန်းက ကိုယ်ကျိုးစွန့်ဝါဒနှင့်
တကိုယ်ကောင်း ဆန်ခြင်းယှဉ်နေတာဘဲ။
ကျွန်တော်က "Groucho" သဘောထားဆန်တဲ့
"Marxist"ပါ
03:50
I'm a Marxist of the Groucho tendency.
47
218678
3609
(Groucho Marx ကလူရွှင်တော်တဦး)
03:54
(Laughter)
48
222287
1425
(ရယ်မောသံများ)
03:55
Groucho Marx said, "Why should I care
about future generations?
49
223712
3409
Groucho Marx ကပြောတယ်
"ငါက နောင်လာ နောက်သားတွေကို
ဘာကြောင့် ဂရုစိုက်ရမှာလဲ
03:59
What have they ever done for me?"
50
227121
2030
သူတို့က ငါ့အတွက် ဘာတွေများ လုပ်ပေးခဲ့လဲ?"
04:01
(Laughter)
51
229151
1496
(ရယ်မောသံများ)
04:02
Unfortunately, I heard
the billionaire Steve Forbes,
52
230647
4783
ကံဆိုးချင်တော့ ဘီလျံနာကြီး
Steve Forbes က Fox သတင်းမှာ
04:07
on Fox News, saying exactly
the same thing, but seriously.
53
235430
3528
ဒီအတိုင်းပြောတာ ကျွန်တော် ကြားဘူးတယ်။
တကယ်ပါ။
04:10
He was told about the rise of the ocean,
54
238958
2335
သူ့ကို သမုဒ္ဒရာကြီးပေါ်ထွန်းလာတဲ့
အကြောင်းပြောခဲ့တာကို
သူက "ဒီနေ့ ကျွန်တော့်ရဲ့ အကျင့်အမူကို
04:13
and he said, "I find it absurd
to change my behavior today
55
241293
3347
နောင်လာမယ့် အနှစ်တရာလောက်မှာ
04:16
for something that will happen
in a hundred years."
56
244640
3055
ဖြစ်မယ့်ကိစ္စအတွက် ပြောင်းလဲရမယ်
ဆိုတာ ရယ်စရာ ကောင်းတယ်"
04:19
So if you don't care
for future generations,
57
247695
2898
နောင်လာ နောက်သားတွေကို
သင်ဂရုမစိုက်ဘူး ဆိုရင်
04:22
just go for it.
58
250593
2901
ဒီအတိုင်ဘဲသွားနေမှာ။
04:25
So one of the main challenges of our times
59
253494
2926
ဒီတော့ ကျွန်တော်တို့ခေတ်ရဲ့
အဓိက စိန်ခေါ်မှုတခုက
04:28
is to reconcile three time scales:
60
256420
3118
အချိန် အတိုင်းတာသုံးပါးကို
ညှိနှိုင်းရန်ဖြစ်တယ်။
04:31
the short term of the economy,
61
259538
2145
ကာလတို စီးပွားရေး
04:33
the ups and downs of the stock market,
the end-of-the-year accounts;
62
261683
4232
စတော့ရှယ်ယာ အတက်အကျ၊ နှစ်ကုန်ငွေစာရင်း
04:37
the midterm of the quality of life --
63
265915
2706
ဘဝ အရည်အသွေးရဲ့ အလယ်ကာလ
04:40
what is the quality every moment of our
life, over 10 years and 20 years? --
64
268621
5324
ဆယ်နှစ်နှင့် အနှစ်နှစ်ဆယ်အတွင်း ကျွန်တော် တို့
ဘဝအချိန်တိုင်းရဲ့ အရည်အသွေး ကဘာလဲ----
04:45
and the long term of the environment.
65
273945
3609
နောက်ရေရှည် သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် အတွက်ပေါ့။
သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်
ထိန်းသိမ်း ကာကွယ်သူများနှင့်
04:49
When the environmentalists
speak with economists,
66
277554
2349
စီးပွားရေး ပညာရှင်များ စကားပြောတဲ့အခါ
04:51
it's like a schizophrenic dialogue,
completely incoherent.
67
279903
3079
လူနှင့်စိတ်သီးခြား ဖြစ်နေတဲ့ ရောဂါသည်တွေ
စကားလို လုံးဝမရှင်းလင်းဘူး။
04:54
They don't speak the same language.
68
282982
2832
သူတို့ပြောနေကြတာ ဘာသာစကား မတူပါဘူး။
04:57
Now, for the last 10 years,
I went around the world
69
285814
3540
အခုကျွန်တော် လွန်ခဲ့တဲ့ဆယ်နှစ်ထဲမှာ
တကမ္ဘာလုံးကို လှည့်လည်သွားခဲ့တယ်။
စီးပွားရေးပညာရှင်၊ သိပ္ပံပညာရှင်၊
အာရုံကြော သိပ္ပံပညာရှင် တွေ၊
05:01
meeting economists, scientists,
neuroscientists, environmentalists,
70
289354
4098
သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်း ကာကွယ်သူတွေ
ဒဿနပညာရှင်တွေ၊ ဟိမဝန္တာ တောင်းတန်း နဲ့
05:05
philosophers, thinkers
in the Himalayas, all over the place.
71
293452
4460
နေရာစုံက အတွေးပညာရှင်တွေ နှင့် တွေ့ခဲ့တယ်။
05:09
It seems to me, there's only one concept
72
297912
3922
ကျွန်တော့် အမြင်မှာတော့ စိတ်ကူးတခုပဲ
05:13
that can reconcile
those three time scales.
73
301834
2960
ဒီအချိန်အတိုင်းအတာ သုံးပါးကို ညှိနှိုင်းနိုင်မယ်။
05:16
It is simply having more
consideration for others.
74
304794
4404
ဒါက ရိုးရိုးရှင်းရှင်း အခြားသူတွေ အတွက်
စာနာထောက်ထားခြင်းပဲ။
အကယ်၍ သင့်မှာ သူများအတွက်
စာနာထောက်ထားစိတ်တွေ ပိုရှိလျှင်
05:21
If you have more consideration for others,
you will have a caring economics,
75
309198
4901
သင့်မှာ ဂရုစိုက်တဲ့ စီးပွားရေးရှိမယ် -
05:26
where finance is at the service of society
76
314099
2952
အဲ့ဒီမှာ ဘဏ္ဍာရေးက လူ့အဖွဲ့စည်း အတွက်
ဝန်ဆောင်မှုပေးရန် လိုပြီး
05:29
and not society at the service of finance.
77
317051
3268
လူ့အဖွဲ့စည်းက ဘဏ္ဍာရေးကို
ဝန်ဆောင်မှုပေးနေတာမျိုး မဖြစ်သင့်ပါ။
05:32
You will not play at the casino
78
320319
1868
သင်ဟာ သူများအပ်နှံထားထဲ့
အရင်းအမြစ်တွေနှင့်
05:34
with the resources that people
have entrusted you with.
79
322187
2886
ကာစီနိုဝိုင်းတွေမှာ သွားကစားလို့ ဘယ်ရမလဲ။
05:37
If you have more consideration for others,
80
325073
2846
သင့်မှာ သူများတွေ အပေါ် စာနာစိတ်ပိုရှိရင်
05:39
you will make sure
that you remedy inequality,
81
327919
3477
သင်ဟာ မညီမျှမှုတွေကို ဧကန်မုချ ကုစားမယ်။
05:43
that you bring some kind
of well-being within society,
82
331396
3740
သင်ဟာ လူ့အသိုင်းအဝိုင်းထဲကို
စိတ်သက်သာစေရာ တမျိုးမျိုးကို
05:47
in education, at the workplace.
83
335136
2040
ပညာရေးမှာ သို့မဟုတ် အလုပ်နေရာသို့ယူလာမယ်။
05:49
Otherwise, a nation that is
the most powerful and the richest
84
337176
3423
ဒီလိုမဟုတ်ရင် အာဏာအရှိဆုံးနှင့်
အကြွယ်ဝဆုံးနိုင်ငံဖြစ်ပေမဲ့၊
05:52
but everyone is miserable,
what's the point?
85
340599
3087
ဒါပေမဲ့ အားလုံးက စိတ်ဆင်းရဲနေလျှင်
ဘာအဓိပ္ပါယ် ရှိနိုင်ပါ့မလဲ။
05:55
And if you have more
consideration for others,
86
343686
2287
နောက် သင့်မှာ သူများတွေအပေါ်
စာနာစိတ်ပိုရှိရင်
05:57
you are not going to ransack
that planet that we have
87
345973
3396
သင်ဟာ ကျွန်တော်တို့မှာ ရှိနေတဲ့ ဂြိုဟ်ကမ္ဘာကို
မွှေနှောက် ပစ်ထာခဲ့မှာ မဟုတ်ဘူး။
နောက် အခုနှုန်းထားနဲ့ ကျွန်တော်တို့မှာ
06:01
and at the current rate, we don't
have three planets to continue that way.
88
349369
4334
ဒီအတိုင်းနေဖို့ ဂြိုဟ်ကမ္ဘာ သုံးလုံးမရှိဘူး။
06:05
So the question is,
89
353703
2353
ဒီတော့ မေးခွန်းက --
ဟုတ်ပြီး အဖြေကတော့ ကိုယ်ကျိုးမငဲ့ခြင်း။
06:08
okay, altruism is the answer,
it's not just a novel ideal,
90
356056
4331
ဒါက စိတ်ကူး စံနှုန်း အသစ်မဟုတ်ဘူး။
06:12
but can it be a real, pragmatic solution?
91
360387
3224
ဒါပေမဲ့ တကယ် လက်တွေ့ကျကျ ဖြေရှင်းနည်းလား။
06:15
And first of all, does it exist,
92
363611
2858
နောက်ပထမဦးဆုံး ဒါတကယ် ရောရှိလို့လား။
ပရဟိတ အစစ်အမှန် ဒါမှမဟုတ် ကျွန်တော်တို့က
06:18
true altruism, or are we so selfish?
93
366469
3744
ဒီလာက်တောင် တကိုယ်ကောင်း ဆန်ကြသလား။
06:22
So some philosophers thought
we were irredeemably selfish.
94
370213
5340
ဒီတော တချိန်မှာ ဒဿနပညာရှင်တွေ
စဉ်စားတာကတော့
ကျွန်တော်တို့ဟာ ပြန်ပြင်မရနိုင်လောက်အောင်
06:27
But are we really all just like rascals?
95
375553
5212
တကိုယ်ကောင်း ဆန်ကြတယ်။ ဒါပေမဲ့ တကယ်ဘဲ
ကျွန်တော်တို့ဟာ ဆိုးပေတဲ့လူတွေလား။
06:32
That's good news, isn't it?
96
380765
2814
ဒါကသတင်း ကောင်းဘဲနော်၊ မဟုတ်ဘူးလား။
Hobbesလို ဒဿနပညာရှင် တော်တော်များများကလဲ
06:35
Many philosophers,
like Hobbes, have said so.
97
383579
2529
ဒီအတိုင်းဘဲ ပြောကြတယ်။
06:38
But not everyone looks like a rascal.
98
386108
3321
ဒါပေမဲ့ လူတိုင်းဟာ ဆိုးပေတဲ့ ရုပ်မျိုး မပေါက်ဘူး။
06:41
Or is man a wolf for man?
99
389429
2833
ဒါမှမဟုတ် လူကလူအတွက် ဝံပုလွေလား၊
06:44
But this guy doesn't seem too bad.
100
392262
2888
ဒါပေမဲ့ဒီ လူကသိပ်ဆိုးတယ်လို့ မထင်ရဘူး။
06:47
He's one of my friends in Tibet.
101
395150
2923
သူက တီဘက်က ကျွန်တော်
မိတ်ဆွအမျိုးသမီး တဦးပါ။
06:50
He's very kind.
102
398073
2239
သူဟာ သိပ်ပြီး ကြင်နာတတ်သူပါ။
06:52
So now, we love cooperation.
103
400312
3625
ဒီတော့ကျွန်တော်တို့က
ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းကို နှစ်သက်တယ်။
06:55
There's no better joy
than working together, is there?
104
403937
4338
ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းထက်
ပျော်စရာကောင်း တာ ဘာမှမရှိဘူး၊ ရှိလား။
07:00
And then not only humans.
105
408275
4075
နောက် လူသားတွေတင် မဟုတ်ဘူး
07:04
Then, of course, there's
the struggle for life,
106
412350
2487
ထို့နောက်ဘဝအတွက် ရုန်းကန်မှုတွေ
အမှန်တကယ်ရှိတယ်။
07:06
the survival of the fittest,
social Darwinism.
107
414837
4341
Darwin ရဲ့ လူမှုရေး အဆိုအရ
သန်မာဆုံးသူက ရှင်သန်ကျန်ရစ်မယ်။
ဒါပေမဲ့ ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း --
07:11
But in evolution, cooperation --
though competition exists, of course --
108
419178
5837
ယှဉ်ပြိုင်မှုတွေ ရှိသော်လဲ၊ အမှန်တကယ် --
ရှုပ်ထွေးမှုး အဆင့်ဆင့် သို့ရောက်အောင်
07:17
cooperation has to be much more creative
to go to increased levels of complexity.
109
425015
5717
ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းက တီထွင်မှု ပိုရှိရမယ်။
ကျွန်တော်တို့က မဟာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သူတွေ
07:22
We are super-cooperators
and we should even go further.
110
430732
4682
နောက် ကျွန်တော်တို့ တိုးပြီးတောင်သွားရမယ်။
07:27
So now, on top of that,
the quality of human relationships.
111
435414
6029
အဲဒီတော့ ဒီပေါ်မှာ လူသားတွေရဲ့
ဆက်နွယ်မှုတွေ ရှိသေးတယ်။
OECD က အားလုံးဝင်ငွေ အပါအဝင်
အကြောင်းခံ ၁ဝ မျိုးအပေါ်မှာ
07:33
The OECD did a survey among 10 factors,
including income, everything.
112
441443
4482
စစ်တမ်း ကောက်ခံတယ်။
လူတွေ ပထမဦးဆုံး ပြောတာက ကျွန်တော့်ရဲ့
07:37
The first one that people said,
that's the main thing for my happiness,
113
445925
3343
ပျော်ရွှင်မှုကြောင့် အဓိက လိုအပ်တာက
07:41
is quality of social relationships.
114
449268
3353
လူသားတွေရဲ့ ဆက်နွယ်မှုရဲ့ အရည်အသွေး
07:44
Not only in humans.
115
452621
2877
လူသားတွေထဲမှာဘဲ မဟုတ်ဘူး။
07:47
And look at those great-grandmothers.
116
455498
3346
နောက် ဒီအဖွားတွေကို ကြည့်ပါဦး။
ဒီတော့ အခုကျွန်တော်တို့
ဒီအတွေးအခေါ်လေးနဲ့
07:50
So now, this idea
that if we go deep within,
117
458846
5154
နက်ရှိုင်းစွာ ဝင်ပြီးလေ့လာကြည့်ရင်
ကျွန်တော်တို့ဟာ ပြန်ပြင် မရနိုင်လောက်အောင်
တကိုယ်ကောင်းဆန်ကြတယ်
07:56
we are irredeemably selfish,
118
464000
2570
07:58
this is armchair science.
119
466570
2654
ဒါဟာထိုင်ရာမထ သိပ္ပံပညာဘဲ။
08:01
There is not a single sociological study,
120
469224
2267
ဘယ် လူမှုဗေဒ လေ့လာချက်
စိတ္တဗေဒ လေ့လာချက်ကမှ
08:03
psychological study,
that's ever shown that.
121
471491
3246
ဒါကို မသင်ပြခဲ့ဘူး။
08:06
Rather, the opposite.
122
474737
1960
အဲဒီလိုမဟုတ်ဘဲ ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်နေတယ်။
08:08
My friend, Daniel Batson,
spent a whole life
123
476697
3658
ကျွန်တော့်မိတ်ဆွေ Daniel Batson က
လူတွေကို ဓာတ်ခွဲခန်းထဲ
08:12
putting people in the lab
in very complex situations.
124
480355
2763
အလွန်ရှုပ်ထွေးတဲ့ အခြေအနေထဲ
ထည့်ပြီး သူ့တဘဝလုံး
နောက် အမှန်တကယ် ကျွန်တော်တို့က
တခါတရံ တကိုယ်ကောင်းဆန်တယ်
08:15
And of course we are sometimes selfish,
and some people more than others.
125
483118
4369
နောက်အချို့လူတွေက သူများထက်ပိုတယ်။
08:19
But he found that systematically,
no matter what,
126
487487
2662
ဒါပေမဲ့ သူရှာတွေ့တာက စနှစ်တကျ နဲ့
08:22
there's a significant number of people
127
490149
3000
သိသာ ထင်ရှားတဲ့ လူအရအတွက်က
08:25
who do behave altruistically,
no matter what.
128
493149
3355
ဘာဘဲဖြစ်ဖြစ် စာနာထောက်ထားစွာ ပြုမူကြတယ်။
အကယ်၍ သင်ဟာ တဦးတယောက်ကို နက်ရှိုင်းစွာ
08:28
If you see someone
deeply wounded, great suffering,
129
496504
3192
ဒါဏ်ရာရပြီး နာကျင်ခံစားနေရတာ တွေ့ခဲလျှင်
08:31
you might just help
out of empathic distress --
130
499696
2622
သင်ဟာ မျှဝေခံစားစိတ်နှင့်
ကူညီကောင်း ကူညီးလိမ့်မယ် --
သင်ရပ်မြကြည့်နိုင်ဘူး၊
ဒီတော့ဒီလူကို ဆက်ကြည့်နေမဲ့အစား
08:34
you can't stand it, so it's better to help
than to keep on looking at that person.
131
502318
4150
ကူညီလိုက်တာ ပိုကောင်းတယ်။
08:38
So we tested all that, and in the end,
he said, clearly people can be altruistic.
132
506468
5876
ဒါတွေကျွန်တော်တို့ စမ်းသပ်တယ် နောက်ဆုံးတော့
လူတွေက ကိုယ်ခြင်းစာနာနိုင်တယ်လို့
သူကပြောတယ်။
08:44
So that's good news.
133
512344
1940
ဒါဟာ သတင်းကောင်းဘဲ။
08:46
And even further, we should look
at the banality of goodness.
134
514284
5612
ဒါထက်ပိုပြီး ကျွန်တော်တို့ ကောင်းမှုရဲ့
ရိုးသားခြင်းကို ကြည့်သင့်တယ်။
ဒီမှာကြည့်ပါဦး။
08:51
Now look at here.
135
519896
1704
ကျွန်တော်တို့ ပြန်ထွက်လာတဲ့အခါ
08:53
When we come out, we aren't
going to say, "That's so nice.
136
521600
2770
"ဒါကောင်းလိုက်တာ"လို့ ပြောမှာမဟုတ်ဘူး။
08:56
There was no fistfight while this mob
was thinking about altruism."
137
524370
4567
ဒီလူအုပ်က ကိုယ်ချင်း စာနာမှု
အကြောင်း ပြောနေကြတုန်းက
လက်သီးထိုးပွဲမဖြစ်ဘူး"
09:00
No, that's expected, isn't it?
138
528937
2162
မဟုတ်ဘူး၊ ဒါကလဲ မျှော်လင့်ထားတဲ့
အတိုင်းဘဲ မဟုတ်ဘူးလား။
အကယ်၍များ လက်သီးထိုးပွဲသာ
ဖြစ်ခဲ့ရင် ကျွန်တော်တို့
09:03
If there was a fistfight,
we would speak of that for months.
139
531099
3179
ဒီအကြောင်း လပေါင်းများစွာ ပြောနေကြမှာ။
09:06
So the banality of goodness is something
that doesn't attract your attention,
140
534278
3671
ဒီတော့ ကောင်းမှုရဲ့ ရိုးသားခြင်းဟာ
သင့်အာရုံကို မစွဲဆောင်နိုင်ဘူး။
09:09
but it exists.
141
537949
1488
ဒါပေမဲ့ ဒါကရှိနေတယ်။
09:11
Now, look at this.
142
539437
5476
အခု ဒါကိုကြည့်ပါ။
09:21
So some psychologists said,
143
549253
2801
အချို့စိတ္တဗေဒ ပညာရှင်တွေက
ကျွန်တော်က ဟိမလယာမှာ
လူသားချင်း စာနာထောက်ထားထဲ့
09:24
when I tell them I run 140 humanitarian
projects in the Himalayas
144
552054
3237
စီမံကိန်း အခု ၁၄ဝ ကို ဆောင်ရွက်နေတယ်
09:27
that give me so much joy,
145
555291
2254
နောက်ဒါက ကျွန်တော့်ကို သိပ်ပြီး
ပျော်ရွှင်စေတယ်လို့ ပြောရင်
09:29
they said, "Oh, I see,
you work for the warm glow.
146
557545
3254
သူတို့က "ဩ အင်း ခင်ဗျားက
ကျော်ကြားမှုအတွက် လုပ်နေတာ
09:32
That is not altruistic.
You just feel good."
147
560799
2904
ပရဟိတမဟုတ်ဘူး။
ခင်ဗျားခံစားမှု ကောင်းလို့လုပ်တာ။"
09:35
You think this guy,
when he jumped in front of the train,
148
563703
3288
ဒီလူက မီးရထားအရှေ့ကို ခုန်ဝင်တဲ့အချိန်
09:38
he thought, "I'm going to feel
so good when this is over?"
149
566991
2286
"အဲဒီနောက်မှာ ငါ့ဘဝ ကောင်းလာမှာဘဲ"
စဉ်းစားနေတယ်လို့ သင်တို့ထင်လား။
09:41
(Laughter)
150
569277
2286
(ရယ်မောသံ)
09:43
But that's not the end of it.
151
571563
2286
ဒါပေမဲ့ ဒါက အဆုံးမသတ်သေးဘူး။
09:45
They say, well, but when
you interviewed him, he said,
152
573849
2542
သူတို့က- အင်း ခင်ဗျားက
သူ့ကိုတွေ့ဆုံ မေးမြန်းတော့ သူက
"ကျွန်တော့်မှာ တခြားရွေးချယ်စရာ မရှိဘူး၊
09:48
"I had no choice.
I had to jump, of course."
153
576391
3135
ကျွန်တော်ခုန်ရတာပေါ့" လို့ပြောတယ်။
09:51
He has no choice. Automatic behavior.
It's neither selfish nor altruistic.
154
579526
3881
သူ့မှာ တခြားရွေးချယ်စရာမရှိဘူး။
အလိုလိုနေရင်း လုပ်ကိုင်မှု။
သူဟာ တကိုယ်ကောင်းဆန်တာ မဟုတ်သလို
09:55
No choice?
155
583407
1475
ကိုယ်ခြင်းစာနာတာလဲမဟုတ်ဘူး။
ရွေးချယ်စရာမရှိဘူးလား။
09:56
Well of course, this guy's
not going to think for half an hour,
156
584882
2962
အင်းဟုတ်ပါတယ်၊ ဒီလူက နာရီဝက်လောက်
အချိန်ယူ စဉ်းစားမယ့်သူများ မဟုတ်ပါ။
09:59
"Should I give my hand? Not give my hand?"
157
587844
2037
"ကျွန်တော် လက်ကမ်းပေးရမလား?
မပေးရဘူးလား။"
10:01
He does it. There is a choice,
but it's obvious, it's immediate.
158
589881
3795
သူဟာ လုပ်လိုက်တယ်။ အဲဒါကရွေးချယ်မှုဘဲ၊
ရှင်းနေတာဘဲ၊ မြန်ဆန်ခဲ့တယ်။
10:05
And then, also, there he had a choice.
159
593676
2361
ဒါပေမဲ့ သူ့မှာ ရွေးချယ်မှုရှိခဲ့တယ်။
10:08
(Laughter)
160
596037
2701
(ရယ်မောသံများ)
10:10
There are people who had choice,
like Pastor André Trocmé and his wife,
161
598738
3762
ဘုန်းတော်ကြီး André Trocmé နှင့် သူ့ဇနီးက
ရွေးချယ်ခွင့်ရှိတဲ့သူတွေ
10:14
and the whole village
of Le Chambon-sur-Lignon in France.
162
602500
2687
နောက် ပြင်သစ်မှာရှိတဲ့
Le Chambon-sur-Lignon တရွာလုံး
10:17
For the whole Second World War,
they saved 3,500 Jews,
163
605187
3948
သူတို့က ဒုတိယကမ္ဘာစစ် တလျှောက်လုံးမှာ
ဂျူးလူမျိုး ၃၅၀ဝ ကိုကယ်ခဲ့တယ်။
10:21
gave them shelter,
brought them to Switzerland,
164
609135
2657
ဒီလူတွေကို နေရာထိုင်ခင်းပေးတယ်
နောက် Switzerland သို့ခေါ်ဆောင်ခဲ့တယ်။
ဒါတွေက ဖြစ်နိုင်ချေအနည်းဆုံး၊
သူတို့နှင့် သူတို့မိသားစုတွေ
10:23
against all odds, at the risk
of their lives and those of their family.
165
611792
3445
အသက်အန္တရာယ်
ရှိနိုင်တာသိလျှက်နှင့် လုပ်ခဲ့တာ။
10:27
So altruism does exist.
166
615237
2157
ဒီတော့ ကိုယ်ခြင်းစာ တရားဆိုတာရှိတယ်။
10:29
So what is altruism?
167
617394
1725
ပရဟိတတရား ဆိုတာက ဘာလဲ?
10:31
It is the wish: May others be happy
and find the cause of happiness.
168
619119
3902
ဒါက လူအများ ပျော်ရွှင်ပါစေ၊
သူတို့ပျော်ရွှင်မှု အကြောင်းအရာ
ရှာတွေ့ပါစေ ဆိုတဲ့ဆန္ဒ။
10:35
Now, empathy is the affective resonance
or cognitive resonance that tells you,
169
623021
5245
နောက်ကိုယ်ချင်းစာတယ်ဆိုတာ
အကျိုးသက်ရောက်မှု ပဲ့တင်သံ
သို့မဟုတ် သိမြင်ခြင်းရဲ့ ပဲ့တင်သံ ဒီဟာက
10:40
this person is joyful,
this person suffers.
170
628266
2711
လူတယောက်က ပျော်နေလား၊
ဝမ်းနည်းနေလားကို သင့်ကိုပြောပြတယ်။
10:42
But empathy alone is not sufficient.
171
630977
3486
ကိုယ်ချင်းစာစိတ် တခုထဲက မလုံလောက်ဘူး။
10:46
If you keep on being
confronted with suffering,
172
634463
2223
သင်ဟာ ဆင်းရဲဒုက္ခနှင့်
အစဉ်အမြဲ ထိတွေ့နေရရင်
10:48
you might have empathic distress, burnout,
173
636686
2761
သင့်မှာ ကိုယ်ချင်းစာနာတဲ့ စိတ်ဒုက္ခတွေ ခံစားရမယ်။
10:51
so you need the greater sphere
of loving-kindness.
174
639447
4060
ဒီတော့ သင့်မှာ ချစ်ခင်ကြင်နာခြင်းအတွက်
ကျယ်ပြန့်တဲ့ နယ်မြေလိုမယ်။
10:55
With Tania Singer at the Max Planck
Institute of Leipzig,
175
643507
2727
Tania Singer နှင့် Leipzig က
Max Planck Institute မှာ
10:58
we showed that the brain networks for
empathy and loving-kindness are different.
176
646234
6101
ကျွန်တော်တို့ ကိုယ်ခြင်းစာ
စိတ်နှင့် ချစ်ခင် ကြင်နာစိတ်ရဲ့
ဦးနှောက်ကွန်ရက်တွေက
ခြားနားခြင်းကို ပြသခဲ့တယ်။
11:04
Now, that's all well done,
177
652335
2081
အခုတော့ အဲဒါတွေ လုပ်ပြီးပြီ။
11:06
so we got that from evolution,
from maternal care, parental love,
178
654416
5374
ဒီတော့ ကျွန်တော်တို့ မိခင်ရဲ့ကြင်နာမှု
မိဘမေတ္တာတွေကို ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်ကရခဲ့တယ်။
11:11
but we need to extend that.
179
659790
1835
ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်တို့ ဒါကို နည်းနည်းချဲ့ဖို့လိုတယ်။
11:13
It can be extended even to other species.
180
661625
3343
ဒါက မျိုးနွယ်စုတစုကနေ နောက်တစုကို ချဲ့နိုင်တယ်။
11:16
Now, if we want a more altruistic society,
we need two things:
181
664968
4407
ကျွန်တော်တို့ ပိုမိုပရဟိတဆန်တဲ့
လူ့အသိုင်းအဝိုင်းကြောင့် နှစ်မျိုးလိုတယ်။
11:21
individual change and societal change.
182
669375
3217
ဒါကတော့ တဦးခြင်းပြောင်းလဲမှုနောက်
လူမူရေး ပြောင်းလွဲမှုဖြစ်တယ်။
11:24
So is individual change possible?
183
672592
2558
အဲဒီတော့ တဦးခြင်းပြောင်းလဲမှုက ဖြစ်နိုင်လား။
11:27
Two thousand years
of contemplative study said yes, it is.
184
675150
3199
နှစ်ပေါင်း နှစ်ထောင်ကြာ ဆင်ခြင်လေ့လာမှုတွေက
ဟုတ်ပါတယ် ဖြစ်ပါတယ်တဲ့။
အခု ဦးနောက်အာရုံကြော ဆိုင်ရာသိပ္ပံ နှင့်
ဗီဇလုပ်ငန်း ထိန်းချုပ်မှုရဲ့
11:30
Now, 15 years of collaboration
with neuroscience and epigenetics
185
678349
3602
၁၅ နှစ်ကြာ ပူးပေါင်းမှုကလဲ
ဟုတ်တယ် ပရဟိတ လေ့ကျင့်မှု
လုပ်ရင် ကျွန်တော်တို့ရဲ့
11:33
said yes, our brains change
when you train in altruism.
186
681951
4484
ဦးနှောက်တွေက ပြောင်းလဲနိုင်တယ်။
11:38
So I spent 120 hours in an MRI machine.
187
686435
4272
ဒီတော့ ကျွန်တော် MRI စက်ထဲမှာ
နာရီပေါင်း ၁၂ဝ ကုန်ဆုံးခဲ့တယ်။
11:42
This is the first time I went
after two and a half hours.
188
690707
2786
ဒါက နှစ်နာရီခွဲရဲ့ နောက်မှာ
ကျွန်တော် ပထမဆုံး အကြိမ်သွားခဲ့တာ။
11:45
And then the result has been published
in many scientific papers.
189
693493
3674
နောက် ဒီအဖြေကိုလဲ သိပ္ပံဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်း
အများအပြားထဲ ပုံနိုပ်ထုတ်ဝေခဲ့တယ်။
11:49
It shows without ambiguity
that there is structural change
190
697167
3582
ဒါဟာ ဟိုမှာဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံ
အပြောင်းအလဲရှိကြောင်း ဒွိဟမရှိနိုင်ဘူး
နောက်သင်ဟာ ပရဟိတ
မေတ္တာတရားကို ကျင့်ရင်
11:52
and functional change in the brain
when you train the altruistic love.
191
700749
3753
ဦးနှောကဟာ လုပ်ငန်းအရ ပြောင်းလဲပြပါတယ်။
11:56
Just to give you an idea:
192
704502
1750
သင်တို့ကို အတွေးအခေါ်လေး သိရအောင်
11:58
this is the meditator at rest on the left,
193
706252
2821
ဒါက ဝဲဘက်မှာ တရားထိုင်သူ နားနေတာ။
12:01
meditator in compassion meditation,
you see all the activity,
194
709073
3703
တရားထိုင်သူရဲ့ ဂရုဏာတရားကျင့်စဉ်။
လုပ်ရှားမှုတွေ သင်တို့မြင်ရမယ်။
12:04
and then the control group at rest,
nothing happened,
195
712776
2554
နောက် ထိန်းချုပ်ကြည့်တဲ့
အုပ်စု နားနေစဉ် -ဘာမှမဖြစ်ဘူး
12:07
in meditation, nothing happened.
196
715330
1942
တရားထိုင်စဉ်လဲ ဘာမှမဖြစ်ဘူး။
12:09
They have not been trained.
197
717272
1978
သူတို့ကို လေ့ကျင့် ပေးမထားဘူး။
12:11
So do you need 50,000 hours
of meditation? No, you don't.
198
719250
4421
ဒီတော့သင်က နာရီပေါင်း ၅၀,၀၀၀
တရား ထိုင်ရမှာလား၊ မလိုပါဘူး။
12:15
Four weeks, 20 minutes a day,
of caring, mindfulness meditation
199
723671
4166
လေးပတ်ဘဲ။ ဂရုဏာ နှင့် သတိတရား ကို
တရက်ကို မိနစ်၂၀ ကျင့်၊
ထိန်းချုပ်တဲ့ အုပ်စုထက် စာရင်အခုပဲ
12:19
already brings a structural change
in the brain compared to a control group.
200
727838
6303
ဦးနှောက် အထဲမှာ လုပ်ငန်းအရ
ပြောင်းလဲမှုတွေရှိနေပြီ။
12:26
That's only 20 minutes a day
for four weeks.
201
734141
3738
ဒါက တရက်ကို မိနစ်၂၀ လေးပတ်ထဲပဲ။
12:29
Even with preschoolers --
Richard Davidson did that in Madison.
202
737879
3338
မူကြိုကလေးတွေ ကိုတောင် Richard Davidson က
Madison တွင် စမ်းကြည့်ခဲ့သေးတယ်။
ရှစ်ပတ် ကြာတဲ့အစီစဉ်။ ကျေးဇူတရား၊
ဂရုဏာ မေတ္တာ၊
12:33
An eight-week program: gratitude, loving-
kindness, cooperation, mindful breathing.
203
741217
6410
ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ခြင်း
သတိတရားနှင့် အသက်ရှူခြင်း။
12:39
You would say,
"Oh, they're just preschoolers."
204
747627
2255
အို သူတို့က မူကြိုကလေးတွေဘဲလို့ သင်တို့ကပြောမယ် ။
12:41
Look after eight weeks,
205
749882
1626
ရှစ်ပတ်နေပြီး ဒီမှာကြည့်
12:43
the pro-social behavior,
that's the blue line.
206
751508
2450
ဒီအပြာလိုင်းလေးက လူ့အသိုင်းအဝိုင်း
လိုလားသူရဲ့ အပြုအမှု။
12:45
And then comes the ultimate
scientific test, the stickers test.
207
753958
5444
နောက်ဆုံးအနေနှင့် သိပ္ပံနည်းကျ စမ်းသပ်မှု -
စတီကာ စမ်းသပ်မှု။
အဦးဆုံး သင်တို့က
ကလေးတဦးချင်းကို အတန်းထဲမှာ
12:51
Before, you determine for each child
who is their best friend in the class,
208
759402
3948
သူ့ရဲ့အချစ်ဆုံး သူငယ်ချင်းက ဘယ်သူလဲ
မနှစ်သက်ဆုံးကလေး၊ မသိတဲ့ကလေး၊
12:55
their least favorite child,
an unknown child, and the sick child,
209
763350
4075
နေမကောင်းတဲ့ ကလေးလို့
သတ်မှတ်မပေးဘဲ၊ နောက်မှာ
12:59
and they have to give stickers away.
210
767425
2704
သူတို့တတွေကို စတီကာတွေကို ပေးဝေရမယ်။
ကိုယ်က ဝင်ရောက်မစွက်ခင် သူတို့က
13:02
So before the intervention,
they give most of it to their best friend.
211
770129
4052
သူတို့အခင်ဆုံး သူငယ်ချင်းကို
ပေးလိုက်ပြီဖြစ်မယ်။
13:06
Four, five years old,
20 minutes three times a week.
212
774181
3459
လေးငါးနှစ် အရွယ်လေးတွေ
မိနစ်၂၀ -တပတ်ကိုသုံးကြိမ်
13:09
After the intervention,
no more discrimination:
213
777640
3483
ဝင်ရောက်စွက်ဖက်လိုက်တဲ့ နောက်မှာ
ဘာခွဲခြားမှုမှ မရှိတော့ဘူး
အချစ်ဆုံး သူငယ်ချင်းကိုရော၊
မနှစ်သက်ဆုံး ကလေးကိုပါ
13:13
the same amount of stickers to their
best friend and the least favorite child.
214
781123
3925
စတီကာ ညီတူညီမျှပေးကြတယ်။
13:17
That's something we should do
in all the schools in the world.
215
785048
3388
ဒါက ဒီကမ္ဘာပေါ်မှာ ရှိတဲ့
ကျောင်းအားလုံးမှာ လုပ်သင့်တယ်။
13:20
Now where do we go from there?
216
788436
1994
အခုဒီကနေ ကျွန်တော်တို့ ဘယ်ကိုသွားကြမလဲ။
13:22
(Applause)
217
790430
4248
(လက်ခုပ်သံများ)
13:26
When the Dalai Lama heard that,
he told Richard Davidson,
218
794678
2681
ဒါလိုင်လာမာက ဒါကိုကြားတော့
Richard Davidson ကို
13:29
"You go to 10 schools, 100 schools,
the U.N., the whole world."
219
797359
3456
မင်း ကျောင်း၁၀ ကျောင်းကိုသွား၊ ကျောင်း၁၀၀၊
ကုလသမဂ္ဂ၊ တကမ္ဘာလုံးကိုသွား။
13:32
So now where do we go from there?
220
800815
1684
ဒီတော့ အခု ဟိုကနေ ကျွန်တော်တို့
ဘယ်ကိုသွားကြမလဲ?
13:34
Individual change is possible.
221
802499
2263
တဦးချင်း ပြောင်းလဲမှုက ဖြစ်နိုင်တယ်။
13:36
Now do we have to wait for an altruistic
gene to be in the human race?
222
804762
4616
ကျွန်တော်တို့က လူသားမျိုးနွယ် အထဲမှာ
ကိုယ်ချင်းစာနာမှု ရှိလာမှာကို စောင့်နိုင်ပါသလား။
13:41
That will take 50,000 years,
too much for the environment.
223
809378
3754
အဲဒါက နောက်အနှစ် ၅၀၀၀၀ကြာနိုင်ရာ၊
သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်အတွက် သိပ်ကြာလွန်းတယ်။
13:45
Fortunately, there is
the evolution of culture.
224
813132
4435
ကံကောင်းထောက်မစွာဖြင့် ယဉ်ကျေးမှုထဲမှာလည်း
ဆင့်ကဲ ဖြစ်စဉ်များရှိတယ်။
13:49
Cultures, as specialists have shown,
change faster than genes.
225
817567
5734
ပါရဂူတွေ ထောက်ပြသလို ယဉ်ကျေးမှု တွေက
မျိုးဗီဇများထက် ပြောင်းလဲမှုမြန်ပါတယ်။
13:55
That's the good news.
226
823301
1528
ဒါက သတင်းကောင်းဘဲ။
13:56
Look, attitude towards war
has dramatically changed over the years.
227
824829
3360
ဒီမှာကြည့် စစ်ပွဲတွေကိုမြင်တဲ့ သဘောထားက
အချိန်ကာလ ကြာမြင့်လာတာနှင့် ပြောင်းလဲလာပြီ။
14:00
So now individual change and cultural
change mutually fashion each other,
228
828189
5181
အဲဒါက တဦးချင်းပြောင်လဲမှု နှင့် ယဉ်ကျေးမှု
ပြောင်းလဲမှုက အပြန်အလှန် ပုံသွင်းပေးကြတယ်။
14:05
and yes, we can achieve
a more altruistic society.
229
833370
2776
နောက်ဟုတ်တယ် ကျွန်တော်တို့ပိုပြီး
ပရဟိတဆန်တဲ့ လူ့အဖွဲ့စည်းကိုရနိုင်တယ်။
14:08
So where do we go from there?
230
836146
1742
ဟိုကနေ ကျွန်တော်တို့ ဘယ်ကိုသွားကြမလဲ?
14:09
Myself, I will go back to the East.
231
837888
2249
ကျွန် တော်ကတော့ အရှေ့ပိုင်းကို ပြန်သွားမယ်။
14:12
Now we treat 100,000 patients
a year in our projects.
232
840137
3460
ကျွန်တော်တို့စီမံကိန်းထဲမှာ တနှစ်ကိုလူနာ
၁၀၀,၀၀၀ ကို ဆေးကုသတယ်။
14:15
We have 25,000 kids in school,
four percent overhead.
233
843597
3749
ကျွန်တော်တို့ ကျောင်းမှာ ကလေး၂၅,၀၀၀ ရှိတယ်။
၄ ရာခိုင်နှုန်း ပိုပိုမိုမို။
14:19
Some people say, "Well,
your stuff works in practice,
234
847346
2575
လူတချို့ကတော့ "ခင်ဗျားတို့အလုပ်က
လက်တွေ့မှာတော့ အလုပ်ဖြစ်တယ်။
14:21
but does it work in theory?"
235
849921
2024
ဒါပေမဲ့သီအိုရီမှာရော?"
14:23
There's always positive deviance.
236
851945
3342
ဟိုမှာက အပြုသဘော သွေဖည်မှု အမြဲရှိတယ်။
14:27
So I will also go back to my hermitage
237
855287
2419
ကျွန်တော်က ကျွန်တော့်
ရသေ့ကျောင်းကို ပြန်သွားပြီး
14:29
to find the inner resources
to better serve others.
238
857706
3289
လူအများကို ပိုကောင်းမွန်စွာ လုပ်ကြွေးဖို့
မိမိအတွင်းထဲမှာ အင်အားတွေကို ရှာမယ်။
14:32
But on the more global level,
what can we do?
239
860995
3187
ဒါပေမဲ့ကမ္ဘာ့ကြီး အဆင့်မှာ
ကျွန်တော်တို့ ဘာလုပ်နိုင်လဲ?
14:36
We need three things.
240
864182
1791
ကျွန်တော်တို့ ပထမဆုံး အရာသုံးမျိုးလိုတယ်။
14:37
Enhancing cooperation:
241
865973
2352
ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းကို မြှင့်တင်ရန်။
14:40
Cooperative learning in the school
instead of competitive learning,
242
868325
3716
ကျောင်းမှာ ယှဉ်ပြိုင်သင်ကြားရေး အစား
ပူးပေါင်း သင်ကြားရေး။
14:44
Unconditional cooperation
within corporations --
243
872041
3571
ကော်ပိုရေရှင်းတွေမှာ ချွင်းချက်မရှိ
ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း။
14:47
there can be some competition
between corporations, but not within.
244
875612
4407
အခြားကော်ပရေးရှင်းတချို နှင့် ယှဉ်ပြိုင်မှု
အနည်းအကျင်း ရှိနိုင်ပေမဲ့၊ အတွင်းမှာမရှိရဘူး။
14:52
We need sustainable harmony.
I love this term.
245
880019
3952
ကျွန်တော်တို့ ရေရှည် ညီညွတ်မှု ရှိရမယ်၊
ကျွန်တော်ဒီစကားရပ်ကိုမြတ်နှိးတယ်။
14:55
Not sustainable growth anymore.
246
883971
1943
အခုဟာက ရေရှည်
တည်တန့်တဲ့ ဖွံ့ဖြိုးမှု မဟုတ်ဘူး
14:57
Sustainable harmony means now
we will reduce inequality.
247
885914
3586
အခု ရေရှည်တည်မယ့် ညီညွတ်ခြင်းက
မညီမျှမှုကို လျှော့ချမယ့် သဘောပါ။
15:01
In the future, we do more with less,
248
889500
4326
အနာဂတ်မှာ ကျွန်တော်တို့
အနည်းအကျဉ်းနှင့် ရောင့်ရဲမယ်။
15:05
and we continue to grow qualitatively,
not quantitatively.
249
893826
4484
နောက် ကျွန်တော်တို့ အရေအတွက်အရ မဟုတ်ဘဲ
အရည်အချင်း အရကြီးထွားလာကြမယ်။
15:10
We need caring economics.
250
898310
2305
ကျွန်တော်တို့ဟာ လူတွေကို
ဂရုစိုက်တဲ့ စီးပွားရေးကို လိုတယ်။
15:12
The Homo economicus cannot deal
with poverty in the midst of plenty,
251
900615
5831
လူသား ဆိုတာ ပေါကြွခြင်း အလယ်မှာ
ဆင်းရဲမှုကို ကိုမကိုင်တွယ်နိုင်ဘူး။
15:18
cannot deal with the problem
of the common goods
252
906446
2352
လေထု နှင့် သမုဒ္ဒရာ စတဲ့ ဘုံပစ္စည်းတွေရဲ့
15:20
of the atmosphere, of the oceans.
253
908798
2298
ပြဿနာကို မဖြေရှင်းနိုင်ဘူး။
15:23
We need a caring economics.
254
911096
1583
လူတွေကို ဂရုစိုက်တဲ့ စီးပွားရေးကို လိုအပ်တယ်။
စီးပွာရေးဟာ စာနာမှုရှိရမယ်လို့ ပြောရင်
15:24
If you say economics
should be compassionate,
255
912679
2109
သူ တို့က "ဒါ ငါတို့ အလုပ်မဟုတ်ဘူ" လို့ပြောမယ်။
15:26
they say, "That's not our job."
256
914788
1485
ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်တို့က သူတို့ဂရုမစိုက်ပါလား လို့ပြောရင်
အဲဒါ ဘယ်ကြည့်ကောင်းမလဲ။
15:28
But if you say they don't care,
that looks bad.
257
916273
3315
ကျွန်တော်တို့ဟာ အရပ်အဖွဲ့အစည်းထဲမှာ
ကတိကဝတ်လိုတယ်၊ တကမ္ဘာလုံးမှ တာဝန်ခံဖို့လိုတယ်။
15:31
We need local commitment,
global responsibility.
258
919588
3379
ကျွန်တော်တို့ ပရဟိတစိတ်ကို ကျန်ရှိနေတဲ့
၁.၆ သန်းသော မျိုးနွယ်စုတွေသို့ ဖြန့်ပေးဖို့လိုတယ်။
15:34
We need to extend altruism
to the other 1.6 million species.
259
922967
5340
အာရုံခံစားနိုင်တဲ့ သတ္တဝါတွေဟာ
ဒီကမ္ဘာကြီးမှာ ယှဉ်တွဲနေထိုင်သူတွေပါ
15:40
Sentient beings
are co-citizens in this world.
260
928307
3425
နောက် ကျွန်တော်တို့ ပရဟိတကိုလုပ်ရဲရမယ်။
15:43
and we need to dare altruism.
261
931732
2992
အဒီတော့ ပရဟိတ တော်လှန်ရေးကြီး အဓွန့်ရှည်ပါစေ။
15:46
So, long live the altruistic revolution.
262
934724
3881
ပရဟိတ တော်လှန်ရေးကြီး အဓွန့်ရှည်ပါစေ။
15:50
Viva la revolución de altruismo.
263
938605
4550
ပရဟိတ တော်လှန်ရေးကြီး အဓွန့်ရှည်ပါစေ။
(လက်ခုပ်သံများ)
15:55
(Applause)
264
943155
5360
(လက်ခုပ်သံများ)
16:00
Thank you.
265
948515
1981
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
16:02
(Applause)
266
950496
1952
(လက်ခုပ်သံများ)
Translated by Kyi Kyi
Reviewed by sann tint

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Matthieu Ricard - Monk, author, photographer
Sometimes called the "happiest man in the world," Matthieu Ricard is a Buddhist monk, author and photographer.

Why you should listen

After training in biochemistry at the Institute Pasteur, Matthieu Ricard left science behind to move to the Himalayas and become a Buddhist monk -- and to pursue happiness, both at a basic human level and as a subject of inquiry. Achieving happiness, he has come to believe, requires the same kind of effort and mind training that any other serious pursuit involves.

His deep and scientifically tinged reflections on happiness and Buddhism have turned into several books, including The Quantum and the Lotus: A Journey to the Frontiers Where Science and Buddhism Meet. At the same time, he also makes sensitive and jaw-droppingly gorgeous photographs of his beloved Tibet and the spiritual hermitage where he lives and works on humanitarian projects.

His latest book on happiness is Happiness: A Guide to Developing Life's Most Important Skill; his latest book of photographs is Tibet: An Inner Journey.

More profile about the speaker
Matthieu Ricard | Speaker | TED.com
THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM