TEDxSFU
Mandy Len Catron: A better way to talk about love
Mandy Len Catron: အချစ်ခြင်းအကြောင်း ပြောဖို့ ပိုကောင်းတဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခု။
Filmed:
Readability: 3.9
2,605,858 views
"အချစ်မှာ ကျွန်မတို့ လဲကျကြတယ်။ ကျွန်မတို့ ချေမွခံရတယ်၊ အရူးအမူးဖြစ်ကြတယ်။ ရမက်နဲ့ ကျွမ်းလောင်ကြတယ်။ အချစ်ဟာ ကျွန်မတို့ကို အရူးအမူးဖြစ်စေပြီး ့အော့နှလုံးနာစေတယ်။ နှလုံးသားတွေ နာကျင်စေပြီး နောက်တော့ ကွဲအက်သွားတယ်။ ဒီနည်းလမ်းနဲ့ အချစ်အကြောင်း ပြောဆိုခြင်းဟာ ဒါကို ကျွန်မတို့ တွေ့ကြုံခံစားရပုံကို အခြေခံကျကျ ပုံသွင်းပေးပါတယ်။" လို့ စာရေးဆရာမ Mandy Len Catron က ဆိုပါတယ်။ အချစ်ကို အရးအမူး ဖြစ်ဖူးသူတိုင်းအတွက် ဒီဟောပြောချက်မှာ Catron ကနေပြီး အချစ်မှာ ကျွနု်တို့အတွက် ပိုပျော်ရွင်ကာ ဝေဒနာခံစားရမှု ပိုနည်းစေအောင် ကူညီပေးလောက်တဲ့ အချစ်အတွက် မတူညီတဲ့ ဥပစာတစ်ခုကို မီးမောင်းထိုးပြထားပါတယ်။
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
OK, so today I want to talk
about how we talk about love.
about how we talk about love.
0
553
4300
ကောင်းပြီ၊ ဒီနေ့ပြောချင်တာက ကျွန်မတို့
အချစ်အကြောင်း ပြောကြပုံပါ။
အချစ်အကြောင်း ပြောကြပုံပါ။
00:17
And specifically,
1
5237
1150
အထူးသဖြင့်တော့
00:18
I want to talk about what's wrong
with how we talk about love.
with how we talk about love.
2
6411
3435
ကျွန်မတို့ အချစ်အကြောင်း ပြောကြပုံက
မှားနေတာကို ပြောချင်တာပါ။
မှားနေတာကို ပြောချင်တာပါ။
00:22
Most of us will probably
fall in love a few times
fall in love a few times
3
10673
3407
ကျွန်မတို့ အများစုဟာ ဘဝတစ်လျှောက်မှာ
အကြိမ်အနည်းငယ်တော့
အကြိမ်အနည်းငယ်တော့
00:26
over the course of our lives,
4
14104
1465
ချစ်မိဖူးကြပါလိမ့်မယ်၊
00:27
and in the English language,
this metaphor, falling,
this metaphor, falling,
5
15593
4210
အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားမှာတော့
ဒီတင်စားတဲ့ လဲကျခြင်းက
ဒီတင်စားတဲ့ လဲကျခြင်းက
00:31
is really the main way that we
talk about that experience.
talk about that experience.
6
19827
3014
ဒီအတွေ့အကြုံအကြောင်း ပြောဆိုတဲ့
တကယ့် အဓိက နည်းလမ်းပါ။
တကယ့် အဓိက နည်းလမ်းပါ။
00:35
I don't know about you,
7
23592
1151
ရှင်တို့အကြောင်းမသိပေမဲ့
00:36
but when I conceptualize this metaphor,
8
24767
1927
ဒီတင်စားချက်ကို ရုပ်လုံးဖော်ကြည့်တဲ့အခါ
00:38
what I picture is straight
out of a cartoon --
out of a cartoon --
9
26718
2878
ကျွန်မ ပုံဖော်လို့ရတာက
တိုက်ရိုက် ကာတွန်းတစ်ခုကနေပါ၊
တိုက်ရိုက် ကာတွန်းတစ်ခုကနေပါ၊
00:42
like there's a man,
10
30076
1296
ဆိုပါစို့ လူတစ်ယောက်ရှိတယ်၊
00:43
he's walking down the sidewalk,
11
31396
1717
ပလက်ဖောင်းပေါ်မှာ လမ်းလျှောက်နေတယ်။
00:45
without realizing it, he crosses
over an open manhole,
over an open manhole,
12
33137
3112
အဖုံးပွင့်နေတဲ့ လူဆင်းပေါက်ကို
သူကျော်လိုက်တာကို မသိပဲနဲ့ပေါ့၊
သူကျော်လိုက်တာကို မသိပဲနဲ့ပေါ့၊
00:48
and he just plummets into the sewer below.
13
36273
3661
သူ အောက်က မိလ္လာထဲကို စောက်ထိုးကျသွားတယ်
00:51
And I picture it this way
because falling is not jumping.
because falling is not jumping.
14
39958
4080
ကျွန်မ ဒါကို ဒီလို ပုံဖော်တာက
လဲကျမှုဟာ ခုန်တာမဟုတ်လို့ပါ။
လဲကျမှုဟာ ခုန်တာမဟုတ်လို့ပါ။
00:56
Falling is accidental,
15
44769
2032
လဲကျခြင်းဟာ မတော်တဆပါ၊
00:58
it's uncontrollable.
16
46825
1902
ဒါက ထိန်းချုပ်မရနိုင်တာပါ။
01:00
It's something that happens to us
without our consent.
without our consent.
17
48751
3525
ကျွန်မတို့ မလိုချင်ပဲနဲ့
ကျွန်မတို့ဆီ ဖြစ်လာတဲ့ တစ်ခုခုပါ။
ကျွန်မတို့ဆီ ဖြစ်လာတဲ့ တစ်ခုခုပါ။
01:04
And this --
18
52300
1193
ဒါကတော့...
01:05
this is the main way we talk
about starting a new relationship.
about starting a new relationship.
19
53517
3567
ဒါက သံယောဇဉ်သစ်တစ်ခုကို စတဲ့အကြောင်း
ပြောတဲ့ အဓိကနည်းလမ်းပါ။
ပြောတဲ့ အဓိကနည်းလမ်းပါ။
01:10
I am a writer and I'm also
an English teacher,
an English teacher,
20
58336
3767
ကျွန်မက စာရေးဆရာမ၊ အင်္ဂလိပ်စာ
ဆရာမလည်းဖြစ်ပါတယ်၊
ဆရာမလည်းဖြစ်ပါတယ်၊
01:14
which means I think
about words for a living.
about words for a living.
21
62127
2285
ဆိုလိုတာက အသက်မွေးမှုအတွက်
စကားလုံးတွေကို တွေးတာ၊
စကားလုံးတွေကို တွေးတာ၊
01:16
You could say that I get paid
to argue that the language we use matters,
to argue that the language we use matters,
22
64436
4150
သုံးတဲ့ဘာသာစကားက အရေးပါတာလို့ စောဒကတက်ဖို့
ကျွန်မ လစာရတာလို့သင်တို့ပြောနိုင်ကာ
ကျွန်မ လစာရတာလို့သင်တို့ပြောနိုင်ကာ
01:20
and I would like to argue
that many of the metaphors we use
that many of the metaphors we use
23
68610
4200
အချစ်အကြာင်း ပြောဖို့ သုံးကြတဲ့ များစွာသော
တင်စားချက်တွေကို
တင်စားချက်တွေကို
01:24
to talk about love --
24
72834
1567
စောဒကတက်ချင်ပါတယ်၊
01:26
maybe even most of them --
25
74425
1823
၎င်းတို့ အများစုဟာ ပြဿနာတစ်ခုတောင်
01:28
are a problem.
26
76272
1401
ဖြစ်ချင်ဖြစ်မှာပါ။
01:30
So, in love, we fall.
27
78700
1893
ဒီတော့ အချစ်မှာ ကျွန်မတို့ လဲကျကြတယ်။
01:33
We're struck.
28
81766
1465
ကျွန်မတို့ ချေမွခံရတယ်၊
01:35
We are crushed.
29
83255
1396
အရူးအမူးဖြစ်ကြတယ်။
01:37
We swoon.
30
85331
1370
ကျွန်မတို့ မေ့မူးကြတယ်။
01:39
We burn with passion.
31
87186
1797
ရမက်နဲ့ ကျွမ်းလောင်ကြတယ်။
01:41
Love makes us crazy,
32
89738
1977
အချစ်ဟာ ကျွန်မတို့ကို အရူးအမူးဖြစ်စေပြီး
01:43
and it makes us sick.
33
91739
1564
အော့နှလုံးနာစေတယ်။
01:45
Our hearts ache,
34
93796
1360
နှလုံးသားတွေ နာကျင်စေပြီး
01:47
and then they break.
35
95180
2006
နောက်တော့ ကွဲအက်သွားတယ်။
01:50
So our metaphors equate
the experience of loving someone
the experience of loving someone
36
98226
3144
ဒီတော့ ကျွန်မတို့ တင်စားချက်တွေက
တစ်ယောက်ယောက်ကိုချစ်တာကို
တစ်ယောက်ယောက်ကိုချစ်တာကို
01:53
to extreme violence or illness.
37
101394
2653
လွန်ကဲတဲ့ ကြမ်းတမ်းမှု( သို့)
မမာကျန်းမှုလို့ အတူပြုတယ်
မမာကျန်းမှုလို့ အတူပြုတယ်
01:56
(Laughter)
38
104071
2085
(ရယ်သံများ)
01:59
They do.
39
107101
1151
၎င်းတို့ လုပ်ကြတယ်။
02:00
And they position us as the victims
40
108276
1983
၎င်းတို့က ကျွန်မတို့ကို မမြင်နိုင်ပြီး
02:02
of unforeseen and totally
unavoidable circumstances.
unavoidable circumstances.
41
110283
3359
လုံးဝရှောင်မရတဲ့ အခြေအနေတွေရဲ့
သားကောင်အဖြစ် နေရာထားတယ်။
သားကောင်အဖြစ် နေရာထားတယ်။
02:06
My favorite one of these is "smitten,"
42
114547
2723
ကျွန် အကြိုက်ဆုံးတွေထဲက တစ်ခုက
"smitten"ပါ၊
"smitten"ပါ၊
02:09
which is the past participle
of the word "smite."
of the word "smite."
43
117294
2854
ဒါက "smite" ရဲ့ အတိတ်ကာလပြ
စကားလုံးပါ။
စကားလုံးပါ။
02:12
And if you look this word up
in the dictionary --
in the dictionary --
44
120172
3068
ဒီစကားလုံးကို အဘိဓာန်ထဲမှာ
ရှာကြည့်ရင်
ရှာကြည့်ရင်
02:15
(Laughter)
45
123264
1024
(ရယ်သံများ)
02:16
you will see that it can be defined
as both "grievous affliction,"
as both "grievous affliction,"
46
124312
4518
ဒါကို "ပြင်းထန်တဲ့ ချစ်ခင်မှု" နဲ့
"အင်မတန် ချစ်မိတယ်''
"အင်မတန် ချစ်မိတယ်''
02:20
and, "to be very much in love."
47
128854
2851
လို့ နှစ်ခုစလုံး အနက်ဖွင့်တာ တွေ့ရမယ်။
02:25
I tend to associate the word "smite"
with a very particular context,
with a very particular context,
48
133716
3344
ကျွန်မ "smite" ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို
သမ္မာကျမ်းဟောင်းထဲကထူးခြားတဲ့
သမ္မာကျမ်းဟောင်းထဲကထူးခြားတဲ့
02:29
which is the Old Testament.
49
137084
1564
စကားစပ်အဖြစ် ယှဉ်ကြည့်လိုပါတယ်။
02:31
In the Book of Exodus alone,
there are 16 references to smiting,
there are 16 references to smiting,
50
139560
4748
Exodus ကျမ်း တစ်ခုတည်းမှာတင်
smiting ကို ရည်ညွှန်းတာ ၁၆ ခုရှိတယ်။
smiting ကို ရည်ညွှန်းတာ ၁၆ ခုရှိတယ်။
02:36
which is the word that the Bible uses
for the vengeance of an angry God.
for the vengeance of an angry God.
51
144332
3773
ဒေါသထွက်နေတဲ့ ဘုရားသခင်ရဲ့ လက်တုံ့
ပြန်မှုအတွက် သမ္မာကျမ်းစာကသုံးတဲ့ စာလုံးပါ
ပြန်မှုအတွက် သမ္မာကျမ်းစာကသုံးတဲ့ စာလုံးပါ
02:40
(Laughter)
52
148129
1721
(ရယ်သံများ)
02:41
Here we are using the same word
to talk about love
to talk about love
53
149874
2705
ဒီမှာ ဒီစကားလုံးကိုပဲ ကျိုင်းကောင်
ကပ်ဘေးကို ရှင်းပြဖို့
ကပ်ဘေးကို ရှင်းပြဖို့
02:44
that we use to explain
a plague of locusts.
a plague of locusts.
54
152603
2426
သုံးတဲ့ အချစ်အကြောင်းပြောဖို့
သုံးနေတာတွေပါ၊
သုံးနေတာတွေပါ၊
02:47
(Laughter)
55
155053
1028
(ရယ်သံများ)
02:48
Right?
56
156105
1256
ဟုတ်တယ်နော်။
02:49
So, how did this happen?
57
157385
2092
ဒီတော့ ဒါဘယ်လို ဖြစ်ခဲ့တာလဲ။
02:51
How have we come to associate love
with great pain and suffering?
with great pain and suffering?
58
159501
3991
ဘယ်လိုဖြစ်ပြီး အချစ်ကို ကြီးမားတဲ့
နာကျင်မှု၊ ဝေဒနာနဲ့ ယှဉ်ဖြစ်တာလဲ။
နာကျင်မှု၊ ဝေဒနာနဲ့ ယှဉ်ဖြစ်တာလဲ။
02:55
And why do we talk about
this ostensibly good experience
this ostensibly good experience
59
163516
3989
ဘာဖြစ်လို အပြင်ပန်းအားဖြင့်
အတွေ့အကြုံကောင်းကို
အတွေ့အကြုံကောင်းကို
02:59
as if we are victims?
60
167529
2104
သားကောင်တွေလိုမျိုး ပြောကြတာလဲ။
03:02
These are difficult questions,
61
170556
1691
ဒါတွေက ခက်ခဲတဲ့ မေးခွန်းတွေဆိုပေမဲ့
03:04
but I have some theories.
62
172271
1646
ကျွန်မမှာ သီအိုရီတွေရှိပါတယ်။
03:05
And to think this through,
63
173941
1239
ဒါကို ထွင်းဖောက်တွေးဖို့
03:07
I want to focus on one
metaphor in particular,
metaphor in particular,
64
175204
2628
တင်စားမှုတစ်ခုကိုပဲ
အထူး အာရုံစိုက်ချင်ပါတယ်။
အထူး အာရုံစိုက်ချင်ပါတယ်။
03:09
which is the idea of love as madness.
65
177856
2171
ဒါက ရူးသွပ်မှုလို အချစ်ရဲ့ စိတ်ကူးပါ။
03:13
When I first started
researching romantic love,
researching romantic love,
66
181088
2707
စိတ်ကူးယဉ်အချစ်ကို စတင်
သုတေသနပြုတော့
သုတေသနပြုတော့
03:15
I found these madness
metaphors everywhere.
metaphors everywhere.
67
183819
2761
ဒီရူးသွပ်မှု တင်စားတာတွေကို
နေရာတိုင်းမှာ တွေ့ရှိခဲ့တယ်။
နေရာတိုင်းမှာ တွေ့ရှိခဲ့တယ်။
03:18
The history of Western culture
68
186604
2103
အနောက်တိုင်း ယဉ်ကျေးမှုသမိုင်းဟာ
03:20
is full of language that equates
love to mental illness.
love to mental illness.
69
188731
3937
အချစ်ကို စိတ်ပိုင်း မကျန်းမာမှုနဲ့
အနှိုင်းပြုတဲ့ ဘာသာစကားနဲ့ ပြည့်နေတယ်။
အနှိုင်းပြုတဲ့ ဘာသာစကားနဲ့ ပြည့်နေတယ်။
03:25
These are just a few examples.
70
193440
1927
ဒါတွေက နမူနာ အချို့လောက်ပါ။
03:27
William Shakespeare:
71
195391
1343
William Shakespeare:
03:28
"Love is merely a madness,"
72
196758
1433
"အချစ်ဟာ ရူးသွပ်မှု သက်သက်ပဲ"
03:30
from "As You Like It."
73
198215
1317
"As You Like It" ကပါ။
03:32
Friedrich Nietzsche:
74
200092
1257
Friedrich Nietzsche:
03:33
"There is always some madness in love."
75
201373
2503
"အချစ်မှာ ရူးသွပ်မှုတစ်ခု အမြဲရှိတယ်။"
03:36
"Got me looking, got me looking
so crazy in love -- "
so crazy in love -- "
76
204559
2866
"ငါ့ကို အချစ်မှာ အရူးအမူး ပုံပေါက်အောင်
လုပ်၊လုပ်နေတယ်။"
လုပ်၊လုပ်နေတယ်။"
03:39
(Laughter)
77
207449
2069
(ရယ်သံများ)
03:41
from the great philosopher,
Beyoncé Knowles.
Beyoncé Knowles.
78
209542
2598
ကြီးကျယ်လှတဲ့ ဒဿနပညာရှင်
Beyoncé Knowles ဆီကပါ။
Beyoncé Knowles ဆီကပါ။
03:44
(Laughter)
79
212164
1461
(ရယ်သံများ)
03:47
I fell in love for the first
time when I was 20,
time when I was 20,
80
215083
2834
ကျွန်မ ပထမဆုံး ချစ်မိတာက
အသက် ၂၀ မှာဖြစ်ပြီး
အသက် ၂၀ မှာဖြစ်ပြီး
03:49
and it was a pretty turbulent
relationship right from the start.
relationship right from the start.
81
217941
3179
ဒါ စကတည်းက အတော်လေး ရှုပ်ထွေးတဲ့
သံယောဇဉ်တစ်ခုပါ။
သံယောဇဉ်တစ်ခုပါ။
03:53
And it was long distance
for the first couple of years,
for the first couple of years,
82
221459
3205
ပထမ တစ်နှစ်၊နှစ်နှစ်မှာတော့
ရှည်လျားတဲ့ အကွာအဝေးဖြစ်ခဲ့ပြီး
ရှည်လျားတဲ့ အကွာအဝေးဖြစ်ခဲ့ပြီး
03:56
so for me that meant very high highs
and very low lows.
and very low lows.
83
224688
4596
ကျွန်မအတွက်တော့ အရမ်း မြင့်မြင့်သွားလိုက်၊
အရမ်း နိမ့်နိမ့်သွားလိုက်ပေါ့။
အရမ်း နိမ့်နိမ့်သွားလိုက်ပေါ့။
04:01
I can remember one moment in particular.
84
229794
2204
ကာလတစ်ခုကို အထူး မှတ်မိနိုင်သေးတယ်။
04:04
I was sitting on a bed
in a hostel in South America,
in a hostel in South America,
85
232580
3345
တောင်အမေရိကက တည်းခိုဆောင်တစ်ခုက
အိပ်ယာထက်မှာ ထိုင်နေပြီး
အိပ်ယာထက်မှာ ထိုင်နေပြီး
04:07
and I was watching the person
I love walk out the door.
I love walk out the door.
86
235949
3696
ကျွန်မ ချစ်တဲ့သူ တံခါးက ထွက်သွားတာ
စောင့်ကြည့်နေတုန်းပေါ့။
စောင့်ကြည့်နေတုန်းပေါ့။
04:12
And it was late,
87
240151
1613
ဒါက နောက်ကျနေပြီ၊
04:13
it was nearly midnight,
88
241788
1260
သန်းခေါင်နီးပါးပါ၊
04:15
we'd gotten into an argument over dinner,
89
243072
1977
ကျွန်မတို့ ညစာစားရင်း စကားများဖြစ်ခဲ့တယ်၊
04:17
and when we got back to our room,
90
245073
1949
ကျွန်မတို့ အခန်းကို ပြန်ရောက်တော့
04:19
he threw his things in the bag
and stormed out.
and stormed out.
91
247046
2725
အိတ်ထဲကို သူ့ပစ္စည်းတွေ ပစ်ထည့်ပြီး
ခြေဆောင့်ထွက်သွားတယ်။
ခြေဆောင့်ထွက်သွားတယ်။
04:23
While I can no longer remember
what that argument was about,
what that argument was about,
92
251141
3259
စကားများတဲ့ အကြောင်းကို
မမှတ်မိနိုင်တော့ပေမဲ့
မမှတ်မိနိုင်တော့ပေမဲ့
04:26
I very clearly remember
how I felt watching him leave.
how I felt watching him leave.
93
254424
4055
အရမ်း ရှင်းလင်းစွာ မှတ်မိနိုင်တာက သူထွက်
သွားတာ စောင့်ကြည့်ရင်းခံစားခဲ့ရတာကိုပါ။
သွားတာ စောင့်ကြည့်ရင်းခံစားခဲ့ရတာကိုပါ။
04:31
I was 22, it was my first time
in the developing world,
in the developing world,
94
259122
3545
ကျွန်မက ၂၂ နှစ်၊ ဖွံ့ဖြိုးနေတဲ့ ကမ္ဘာမှာ
ကျွန်မရဲ့ ပထမဆုံးဖြစ်ပြီး
ကျွန်မရဲ့ ပထမဆုံးဖြစ်ပြီး
04:35
and I was totally alone.
95
263424
2255
လုံးဝကို အထီးကျန်ခဲ့တာပါ။
04:38
I had another week until my flight home,
96
266412
3367
လေယာဉ်နဲ့ အိမ်မပြန်ခင်ထိ
နောက်တစ်ပတ်ကြာခဲ့တယ်၊
နောက်တစ်ပတ်ကြာခဲ့တယ်၊
04:41
and I knew the name
of the town that I was in,
of the town that I was in,
97
269803
2368
ကျွန်မ ရှိခဲ့တဲ့ မြို့အမည်ကို
သိခဲ့ပြီး
သိခဲ့ပြီး
04:44
and the name of the city
that I needed to get to to fly out,
that I needed to get to to fly out,
98
272195
3583
ကျွန်မ လေယဉ်စီးထွက်ဖို့ ရောက်ဖို့လိုတဲ့
မြို့အမည်ကို သိခဲ့ပေမဲ့
မြို့အမည်ကို သိခဲ့ပေမဲ့
04:47
but I had no idea how to get around.
99
275802
3256
ဘယ်လို သွားရမလဲ မသိခဲ့ဘူး။
04:51
I had no guidebook and very little money,
100
279842
3177
လမ်းညွန်စာအုပ်ကမရှိ၊
ငွေကလည်း မရှိသလောက်၊
ငွေကလည်း မရှိသလောက်၊
04:55
and I spoke no Spanish.
101
283043
1770
စပိန်လိုလည်း မပြောတတ်ဘူးလေ။
04:57
Someone more adventurous than me
102
285547
2097
ကျွန်မထက်ပိုပြီး စွန့်စားတ်သူတစ်ဦးဆို
04:59
might have seen this as
a moment of opportunity,
a moment of opportunity,
103
287668
2430
ဒါကို အခွင့်အလမ်းရဲ့ အခါသမယလို့
မြင်ကောင်းမြင်မယ်၊
မြင်ကောင်းမြင်မယ်၊
05:02
but I just froze.
104
290122
1830
ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတော့ ကြက်သေသေပြီး
05:04
I just sat there.
105
292406
1817
အဲဒီမှာ ထိုင်ပဲနေခဲ့တယ်။
05:06
And then I burst into tears.
106
294738
2043
ဒီနောက် ချုံးပွဲချငိုလိုက်တယ်။
05:09
But despite my panic,
107
297357
2371
ဒါပေမဲ့ တုန်လှုပ်နေပေမဲ့
05:11
some small voice in my head thought,
108
299752
2570
ကျွန်မ ခေါင်းထဲက အသံလေးက တွေးတာက
05:14
"Wow. That was dramatic.
109
302346
2337
"အိုး၊ ဒါဟာ ပြဇာတ်ဆန်လိုက်တာ၊
05:16
I must really be doing
this love thing right."
this love thing right."
110
304707
2699
ဒီချစ်စရာလေးကို သင့်တင့်အောင်
တစ်ခုခု လုပ်နေရမှာပေါ့လေ။"
တစ်ခုခု လုပ်နေရမှာပေါ့လေ။"
05:19
(Laughter)
111
307430
1788
(ရယ်သံများ)
05:21
Because some part of me
wanted to feel miserable in love.
wanted to feel miserable in love.
112
309242
4520
အကြောင်းက ကျွန်မရဲ့ အချို့အပိုင်းက
အချစ်မှာ စိတ်မသက်မသာဖြစ်တာခံစားချင်သေးတယ်။
အချစ်မှာ စိတ်မသက်မသာဖြစ်တာခံစားချင်သေးတယ်။
05:26
And it sounds so strange
to me now, but at 22,
to me now, but at 22,
113
314226
3440
အခုဆိုရင် ကျွန်မအတွက် အတော်
ထူးဆန်းတာပေါ့၊ ဒါပေမဲ့ ၂၂ နှစ်မှာ
ထူးဆန်းတာပေါ့၊ ဒါပေမဲ့ ၂၂ နှစ်မှာ
05:29
I longed to have dramatic experiences,
114
317690
3145
ဇာတ်လမ်းဆန်ဆန်
အတွေ့အကြုံတွေရှိဖို့ တမ်းတခဲ့ပြီး
အတွေ့အကြုံတွေရှိဖို့ တမ်းတခဲ့ပြီး
05:32
and in that moment, I was irrational
and furious and devastated,
and furious and devastated,
115
320859
5198
အဲဒီအချိန်က ကျွန်မဟာ မဆင်မခြင်၊
ဒေါသဖြစ်ကာ ယူကျုံးမရဖြစ်ခဲ့ကာ
ဒေါသဖြစ်ကာ ယူကျုံးမရဖြစ်ခဲ့ကာ
05:38
and weirdly enough,
116
326081
1224
ဘယ်လိုမှန်း မသိခဲ့အောင်ပဲ
05:39
I thought that this somehow
legitimized the feelings I had
legitimized the feelings I had
117
327329
3376
ကိုယ့်ကို ပစ်ထားခဲ့တဲ့ ကောင်အတွက်
ခံစားချက်တွေကို တစ်နည်းနည်းနဲ့
ခံစားချက်တွေကို တစ်နည်းနည်းနဲ့
05:42
for the guy who had just left me.
118
330729
1839
တရားဝင်ဖြစ်အောင်လုပ်ခဲ့
တာလို့ ထင်တယ်
တာလို့ ထင်တယ်
05:46
I think on some level I wanted
to feel a little bit crazy,
to feel a little bit crazy,
119
334163
4363
အဆင့်တစ်ခုမှာ နည်းနည်းလေး
ရူးသွပ်တာခံစားချင်ခဲ့တာက
ရူးသွပ်တာခံစားချင်ခဲ့တာက
05:50
because I thought that
that was how loved worked.
that was how loved worked.
120
338550
3532
ဒါက အချစ်လုပ်ဆောင်ပုံလို့
ထင်ခဲ့လို့ပါ။
ထင်ခဲ့လို့ပါ။
05:55
This really should not be surprising,
121
343141
1807
ဒါက တကယ့်ကို အံဩစရာ မဖြစ်သင့်ဘူး၊
05:56
considering that according to Wikipedia,
122
344972
2454
Wikipedia အရ ထောက်ဆမယ်ဆိုရင်
05:59
there are eight films,
123
347450
2273
ရုပ်ရှင် ရှစ်ကား၊
06:01
14 songs,
124
349747
1997
သီချင်း ၁၄ ပုဒ်၊
06:03
two albums and one novel
with the title "Crazy Love."
with the title "Crazy Love."
125
351768
3197
အယ်ဘမ် နှစ်ခု၊ ဝတ္ထုတစ်ပုဒ်ဟာ
"ရူးသွပ်တဲ့ အချစ်" ခေါင်းစဉ်နဲ့ပါ။
"ရူးသွပ်တဲ့ အချစ်" ခေါင်းစဉ်နဲ့ပါ။
06:07
About half an hour later,
he came back to our room.
he came back to our room.
126
355837
3126
နောက် နာရီဝက်ကြာတော့
သူ ကျွန်မတို့အခန်းကို ပြန်လာတယ်။
သူ ကျွန်မတို့အခန်းကို ပြန်လာတယ်။
06:10
We made up.
127
358987
1151
ပြန်ပေါင်းထုပ်ကြတယ်။
06:12
We spent another mostly
happy week traveling together.
happy week traveling together.
128
360162
2817
နောက် အများစု ပျော်ရွှင်တဲ့ တစ်ပတ်
ခရီး အတူထွက် ကုန်ဆုံးတယ်
ခရီး အတူထွက် ကုန်ဆုံးတယ်
06:15
And then, when I got home,
129
363003
1432
ဒီနောက် အိမ်ပြန်ရောက်တော့
06:16
I thought, "That was so
terrible and so great.
terrible and so great.
130
364459
4984
တွေးမိတာက "အတော်ကို ဆိုးဝါးခဲ့ပြီး
အတော်ကောင်းခဲ့တာပဲ၊
အတော်ကောင်းခဲ့တာပဲ၊
06:21
This must be a real romance."
131
369989
1715
ဒါ တကယ့် ချစ်ဇာတ်လမ်း ဖြစ်ရမယ်"ပေါ့။
06:25
I expected my first love
to feel like madness,
to feel like madness,
132
373006
2700
ကျွန်မ အချစ်ဦး
ရူးသွပ်မှုလို ခံစားဖို့ မျှော်လင့်ခဲ့တယ်
ရူးသွပ်မှုလို ခံစားဖို့ မျှော်လင့်ခဲ့တယ်
06:27
and of course, it met
that expectation very well.
that expectation very well.
133
375730
3780
တကယ်တော့ ဒီမျှော်လင့်ချက်ကို
ကောင်းကောင်းကြီး ဆုံခဲ့တယ်။
ကောင်းကောင်းကြီး ဆုံခဲ့တယ်။
06:31
But loving someone like that --
134
379941
1691
ဒါပေမဲ့ လူတစ်ဦးကို ဒီလိုချစ်တာ
06:33
as if my entire well-being depended
on him loving me back --
on him loving me back --
135
381656
4095
ကျွန်မ ကျန်းမာသုခ အလုံးစုံဟာ သူကျွန်မကို
ပြန်ချစ်တာအပေါ်မူတည်နေတာမျိုးဟာ
ပြန်ချစ်တာအပေါ်မူတည်နေတာမျိုးဟာ
06:37
was not very good for me
136
385775
2093
ကျွန်မအတွက် (သို့) သူ့အတွက်
06:39
or for him.
137
387892
1150
သိပ်မကောင်းလှပါဘူး။
06:41
But I suspect this experience of love
is not that unusual.
is not that unusual.
138
389850
3701
ဒါပေမဲ့ အချစ်အတွေ့အကြုံက ဒီလောက်
တစ်မူထူးခြားမနေဘူးလို့ သံသယရှိတယ်။
တစ်မူထူးခြားမနေဘူးလို့ သံသယရှိတယ်။
06:46
Most of us do feel a bit mad
in the early stages of romantic love.
in the early stages of romantic love.
139
394026
4211
ကျွန်မတို့အများစုဟာ စိတ်ကူးယဉ်အချစ်ရဲ့
အစောပိုင်းအဆင့်တွေမှာ အနည်းငယ် ရူးကြပါတယ်၊
အစောပိုင်းအဆင့်တွေမှာ အနည်းငယ် ရူးကြပါတယ်၊
06:50
In fact, there is research to confirm
that this is somewhat normal,
that this is somewhat normal,
140
398815
3816
အမှန်က ဒါဟာ အတော်လေး ပုံမှန်ဆိုတာ
အတည်ပြုဖို့ သုတေသနရှိပါတယ်၊
အတည်ပြုဖို့ သုတေသနရှိပါတယ်၊
06:55
because, neurochemically speaking,
141
403280
1886
အကြောင်းက အာရုံကြောဓာတုပိုင်းဆိုရင်
06:57
romantic love and mental illness
are not that easily distinguished.
are not that easily distinguished.
142
405190
4562
စိတ်ကူးယဉ်အချစ်နဲ့ စိတ်မကျန်းမာမှုဟာ
အဲဒီလောက် လွယ်လွယ် မကွဲပြားဘူး။
အဲဒီလောက် လွယ်လွယ် မကွဲပြားဘူး။
07:03
This is true.
143
411046
1151
ဒါက အမှန်ပါ၊
07:04
This study from 1999 used blood tests
144
412221
4559
၁၉၉၉ က ဒီလေ့လာမှုဟာ
ချစ်စဦးတွေရဲ့ ဆီရိုတိုနင် အဆင့်တွေဟာ
ချစ်စဦးတွေရဲ့ ဆီရိုတိုနင် အဆင့်တွေဟာ
07:08
to confirm that the serotonin
levels of the newly in love
levels of the newly in love
145
416804
3094
အလွန်အကျွံ စွဲလမ်းတဲ့ရောဂါ
တွေ့ရှိထားသူတွေရဲ့
တွေ့ရှိထားသူတွေရဲ့
07:11
very closely resembled
the serotonin levels
the serotonin levels
146
419922
2797
ဆီရိုတိုနင်အဆင့်တွေနဲ့
အလွန် နီးစပ်စွာ ဆင်တူတာကို
အလွန် နီးစပ်စွာ ဆင်တူတာကို
07:14
of people who had been diagnosed
with obsessive-compulsive disorder.
with obsessive-compulsive disorder.
147
422743
3305
အတည်ပြုဖို့ သွေးစစ်ချက်တွေကို သုံးခဲ့တယ်။
07:18
(Laughter)
148
426072
1008
(ရယ်သံများ)
07:19
Yes, and low levels of serotonin
149
427104
2697
ဟုတ်ပါတယ်၊ ဆီရိုတိုနင် အဆင့်တွေနိမ့််တာဟာ
07:21
are also associated
with seasonal affective disorder
with seasonal affective disorder
150
429825
3602
ရာသီအလိုက် ထိခိုက်တဲ့
ရောဂါနဲ့ စိတ်ကျမှုနဲ့လည်း
ရောဂါနဲ့ စိတ်ကျမှုနဲ့လည်း
07:25
and depression.
151
433451
1280
ဆက်စပ်နေပါတယ်။
07:27
So there is some evidence
152
435687
2260
ဒီတော့ အချစ်ဟာ ကျွန်မတို့ စိတ်နေစိတ်ထားနဲ့
07:29
that love is associated with changes
to our moods and our behaviors.
to our moods and our behaviors.
153
437971
4348
အပြုအမူတွေကို ပြောင်းလဲမှုတွေနဲ့ ဆက်စပ်
ပေးတယ်ဆိုတဲ့ အထောက်အထားရှိပါတယ်။
ပေးတယ်ဆိုတဲ့ အထောက်အထားရှိပါတယ်။
07:34
And there are other studies to confirm
154
442343
4007
ဆက်ဆံရေးအများစုဟာ ဒီနည်းနဲ့ စတင်တာလို့
07:38
that most relationships begin this way.
155
446374
3690
အတည်ပြုဖို့ အခြားလေ့လာမှုတွေ ရှိပါတယ်။
07:42
Researchers believe
that the low levels of serotonin
that the low levels of serotonin
156
450660
4163
ဆီရိုတိုနင် အဆင့်နိမ့်တာဟာ
အချစ်ရဲ့ ရည်မှန်းရာအကြောင်း
အချစ်ရဲ့ ရည်မှန်းရာအကြောင်း
07:46
is correlated with obsessive thinking
about the object of love,
about the object of love,
157
454847
4035
လွန်ကဲတဲ့ တွေးခြင်းနဲ့ ဆက်နွယ်နေတယ်လို့
သုတေသီတွေ ယုံကြည်ပါတယ်။
သုတေသီတွေ ယုံကြည်ပါတယ်။
07:50
which is like this feeling that someone
has set up camp in your brain.
has set up camp in your brain.
158
458906
4058
ဒါက တစ်ဦးဦးဟာ သင့်ဦးနှောက်ထဲမှာ
စခန်းချနေတယ်လို့ ခံစားတာမျိုးပါ။
စခန်းချနေတယ်လို့ ခံစားတာမျိုးပါ။
07:54
And most of us feel this way
when we first fall in love.
when we first fall in love.
159
462988
2931
ကျွန်မတို့ အများစုဟာ ပထမဆုံး ချစ်တဲ့အခါ
ဒီနည်း ခံစားကြပါတယ်။
ဒီနည်း ခံစားကြပါတယ်။
07:57
But the good news is,
it doesn't always last that long --
it doesn't always last that long --
160
465943
3126
ဒါပေမဲ့ သတင်းကောင်းက
ဒါက အမြဲ အရှည်မတည်တံ့ပါဘူး
ဒါက အမြဲ အရှည်မတည်တံ့ပါဘူး
08:01
usually from a few months
to a couple of years.
to a couple of years.
161
469093
3173
များသောအားဖြင့် လအနည်းငယ်ကနေ
တစ်နှစ်၊နှစ်နှစ်ပါ။
တစ်နှစ်၊နှစ်နှစ်ပါ။
08:05
When I got back from my trip
to South America,
to South America,
162
473352
2808
တောင် အမေရိက ခရီးကပြန်လာတော့
08:08
I spent a lot of time alone in my room,
163
476184
3577
အချိန်အတော်များများကို အခန်းထဲမှာ
တစ်ယောက်တည်း
တစ်ယောက်တည်း
08:11
checking my email,
164
479785
1340
ကျွန်မချစ်တဲ့ ငနဲဆီက
08:13
desperate to hear from the guy I loved.
165
481149
2363
သေမလောက် ကြားရဖို့
အီးမေး စစ်ရင်း ကုန်ဆုံးခဲ့တယ်၊
အီးမေး စစ်ရင်း ကုန်ဆုံးခဲ့တယ်၊
08:16
I decided that if my friends could not
understand my grievous affliction,
understand my grievous affliction,
166
484545
5348
သူငယ်ချင်းတွေက ကျွန်မရဲ့အင်မတန် ဆိုးတဲ့
ဝေဒနာကို နားမလည်နိုင်ရင် သူတို့ ဆက်ဆံရေး
ဝေဒနာကို နားမလည်နိုင်ရင် သူတို့ ဆက်ဆံရေး
08:21
then I did not need their friendship.
167
489917
1949
မလို့အပ်ဘူးလို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်တယ်။
08:23
So I stopped hanging out
with most of them.
with most of them.
168
491890
2083
ဒါနဲ့ သူတို့အများစုနဲ့ တွဲသွားတာ
ရပ်လိုက်တယ်
ရပ်လိုက်တယ်
08:26
And it was probably the most
unhappy year of my life.
unhappy year of my life.
169
494387
4194
ဒါဟာ ကျွန်မဘဝရဲ့ မပျော်ရွှင်ဆုံး
နှစ်ဖြစ်လောက်ပါတယ်။
နှစ်ဖြစ်လောက်ပါတယ်။
08:31
But I think I felt like
it was my job to be miserable,
it was my job to be miserable,
170
499086
4114
ဒါပေမဲ့ စိတ်မချမ်းမသာဖြစ်ဖို့က
ကျွန်မရဲ့ အလုပ်လိုမျိုးဖြစ်မိတယ်ထင်တယ်။
ကျွန်မရဲ့ အလုပ်လိုမျိုးဖြစ်မိတယ်ထင်တယ်။
08:35
because if I could be miserable,
171
503849
1792
အကြောင်းက စိတ်မချမ်းမြေ့ဖြစ်နိုင်ရင်
08:37
then I would prove how much I loved him.
172
505665
2667
ကျွန်မ သူ့ကို ဘယ်လောက်ချစ်ခဲ့တာ
သက်သေပြလိမ့်မယ်။
သက်သေပြလိမ့်မယ်။
08:40
And if I could prove it,
173
508356
1885
ဒါကို ကျွန်မ သက်သေပြနိုင်ရင်
08:42
then we would have to end up
together eventually.
together eventually.
174
510265
2954
ကျွန်မတို့ နောက်ဆုံး အတူတူ
အဆုံးသတ်ဖို့လိုတယ်။
အဆုံးသတ်ဖို့လိုတယ်။
08:46
This is the real madness,
175
514050
2088
ဒါက တကယ့် ရူးသွပ်မှုပါ၊
08:48
because there is no cosmic rule
176
516162
2395
အကြောင်းက ကြီးမားတဲ့ ဝေဒနာခံစားခြင်းဟာ
08:50
that says that great suffering
equals great reward,
equals great reward,
177
518581
3362
ကြီးမားတဲ့ ဆုလာဘ်နဲ့ ညီမျှတယ်လို့
စကြာဝဠာဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းမရှိဘူလေ။
စကြာဝဠာဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းမရှိဘူလေ။
08:54
but we talk about love as if this is true.
178
522478
3904
ဒါပေမဲ့ ဒါက အမှန်လိုမျိုး အချစ်အကြောင်း
ကျွန်မတို့ ပြောကြတယ်။
ကျွန်မတို့ ပြောကြတယ်။
08:59
Our experiences of love
are both biological and cultural.
are both biological and cultural.
179
527463
3676
ကျွန်မတို့ အချစ် အတွေ့အကြုံတွေဟာ
ဇီဝပိုင်း၊ ယဉ်ကျေးမှုပိုင်း နှစ်ခုစလုံးပါ။
ဇီဝပိုင်း၊ ယဉ်ကျေးမှုပိုင်း နှစ်ခုစလုံးပါ။
09:03
Our biology tells us that love is good
180
531774
2459
ကျွ့န်မတို့ ဇီဝဗေဒက အချစ်ဟာ ကောင်းတယ်လို့
09:06
by activating these reward
circuits in our brain,
circuits in our brain,
181
534257
3154
ဦးနှောက်အတွင်းက ဆုလာဘ် ပတ်လမ်းတွေကို
အသက်သွင်းကာ ပြောပြပြီး
အသက်သွင်းကာ ပြောပြပြီး
09:09
and it tells us that love is painful
when, after a fight or a breakup,
when, after a fight or a breakup,
182
537435
4620
အာရုံကြောဓာတုဗေဒဆိုင်ရာ ဆုလာဘ် ဆုတ်ခွာတဲ့
ရန်ဖြစ်တာ(သို့) လမ်းခွဲတဲ့အခါ
ရန်ဖြစ်တာ(သို့) လမ်းခွဲတဲ့အခါ
09:14
that neurochemical reward is withdrawn.
183
542079
2610
အချစ်ဆိုတာ နာကျင်တယ်လို့ ပြောပြတယ်။
09:17
And in fact -- and maybe
you've heard this --
you've heard this --
184
545155
2442
တကယ်က ဖြစ်လောက်တာက
ဒါကို သင်တို့ ကြားပြီးသားပါ
ဒါကို သင်တို့ ကြားပြီးသားပါ
09:19
neurochemically speaking,
185
547621
1844
အာရုံကြောဓာတုပိုင်းအရဆိုရင်
09:21
going through a breakup is a lot
like going through cocaine withdrawal,
like going through cocaine withdrawal,
186
549489
3434
လမ်းပခွဲတာကို ဖြတ်ကျော်တာဟာ
ကိုကိန်း ဖြတ်တာလိုမျိုးပါ၊
ကိုကိန်း ဖြတ်တာလိုမျိုးပါ၊
09:25
which I find reassuring.
187
553675
1636
စိတ်အေးစရာလို့ ထင်ပါတယ်။
09:27
(Laughter)
188
555335
1150
(ရယ်သံများ)
09:29
And then our culture uses language
189
557066
2832
ဒီနောက် ကျွန်မတို့ ယဉ်ကျေးမှုက
အချစ်အကြောင်း စိတ်ကူးတွေကို
အချစ်အကြောင်း စိတ်ကူးတွေကို
09:31
to shape and reinforce
these ideas about love.
these ideas about love.
190
559922
2781
ပုံသွင်းဖို့နဲ့ အားကောင်းစေဖို့
ဘာသာစကားတွေ အသုံးပြုတယ်။
ဘာသာစကားတွေ အသုံးပြုတယ်။
09:34
In this case, we're talking
about metaphors about pain
about metaphors about pain
191
562727
2624
ဒီကိစ္စမှာ နာကျင်မှု၊
စွဲလမ်းမှုနဲ့ ရူးသွပ်မှုတွေရဲ့
စွဲလမ်းမှုနဲ့ ရူးသွပ်မှုတွေရဲ့
09:37
and addiction and madness.
192
565375
1515
တင်စားချက်တွေအကြောင်း ပြောကြတယ်
09:39
It's kind of an interesting feedback loop.
193
567826
2444
ဒါက စိတ်ဝင်စားစရာ တုံ့ပြန်
ကွင်းဆက် တစ်ခုလိုပါ။
ကွင်းဆက် တစ်ခုလိုပါ။
09:42
Love is powerful and at times painful,
194
570294
3517
အချစ်ဟာ စွမ်းအားရှိပြီး တစ်ခါတစ်ခါကျတော့
နာကျင်ရကာ
နာကျင်ရကာ
09:45
and we express this
in our words and stories,
in our words and stories,
195
573835
2765
ဒါကို ကိုယ့် စကာလုံးတွေ၊
ဇာတ်လမ်းတွေထဲမှာ ဖော်ပြကြပေမဲ့
ဇာတ်လမ်းတွေထဲမှာ ဖော်ပြကြပေမဲ့
09:49
but then our words and stories prime us
196
577182
2498
နောက်တော့ ကျွန်မတို့ စကားလုံးတွေနဲ့
ဇာတ်လမ်းတွေဟာ
ဇာတ်လမ်းတွေဟာ
09:51
to expect love to be powerful and painful.
197
579704
3462
အချစ်ကို စွမ်းအားရှိကာ နာကျင်ရန်
မျှော်လင့်ဖို့ ကျွန်မတို့ကို သင်ပေးတယ်
မျှော်လင့်ဖို့ ကျွန်မတို့ကို သင်ပေးတယ်
09:55
What's interesting to me
is that all of this happens
is that all of this happens
198
583955
3173
ကျွန်မကို စိတ်ဝင်စားစေတာက
ဒါအားလုံး ဖြစ်ပျက်တာက တစ်သက်တာ
ဒါအားလုံး ဖြစ်ပျက်တာက တစ်သက်တာ
09:59
in a culture that values
lifelong monogamy.
lifelong monogamy.
199
587152
2723
တစ်လင်တစ်မယားစနစ်ကို
တန်ဖိုးထားတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတစ်ခုမှာပါ။
တန်ဖိုးထားတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတစ်ခုမှာပါ။
10:02
It seems like we want it both ways:
200
590658
2061
ကျွန်မတို့က နည်းနှစ်ခုလုံး လိုချင်ပုံရတယ်။
10:04
we want love to feel like madness,
201
592743
2351
အချစ်ကို ရူးသွပ်မှုလိုမျိုး လိုချင်တယ်၊
10:07
and we want it to last an entire lifetime.
202
595718
3146
ဒါကို တစ်သက်တာလုံး တည်တံ့ချင်ကြတယ်။
10:11
That sounds terrible.
203
599561
1563
အတော်လေး ဆိုးပုံရတယ်နော်။
10:13
(Laughter)
204
601148
1529
(ရယ်သံများ)
10:15
To reconcile this,
205
603853
1596
ဒါကို ပြေလည်ဖို့
10:17
we need to either change our culture
or change our expectations.
or change our expectations.
206
605473
5025
ကျွန်မတို့ရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုကို (သို့)
မျှော်လင့်ချက်တွေ ပြောင်းတာ လုပ်ဖို့လိုတယ်
မျှော်လင့်ချက်တွေ ပြောင်းတာ လုပ်ဖို့လိုတယ်
10:23
So, imagine if we were all
less passive in love.
less passive in love.
207
611408
3593
ကျွန်မတို့အားလုံး အချစ်မှာ တုံဏှိဘာဝေ
ဖြစ်တာ နည်းတယ်လို့ စိတ်ကူးကြည့်ပါ
ဖြစ်တာ နည်းတယ်လို့ စိတ်ကူးကြည့်ပါ
10:27
If we were more assertive,
more open-minded, more generous
more open-minded, more generous
208
615642
4146
ကျွန်မတို့ ပိုပြီး ရဲတင်းရင်
ပိုပွင့်လင်းပြီး ပိုရက်ရောရင်
ပိုပွင့်လင်းပြီး ပိုရက်ရောရင်
10:31
and instead of falling in love,
209
619812
3301
အချစ်မှာ လဲကျတယ်ဆိုတာထက်
10:35
we stepped into love.
210
623137
2225
အချစ်ထဲကို လှမ်းဝင်လိုက်တာပါ။
10:38
I know that this is asking a lot,
211
626223
1929
ဒါက အများကြီး တောင်းခံတာကို သိပေမဲ့
10:40
but I'm not actually
the first person to suggest this.
the first person to suggest this.
212
628176
3474
ဒါကို အကြံပေးတာ ကျွန်မက ပထမဆုံး
ပုဂ္ဂိုလ် မဟုတ်ပါဘူး။
ပုဂ္ဂိုလ် မဟုတ်ပါဘူး။
10:45
In their book, "Metaphors We Live By,"
213
633012
2509
သူတို့စာအုပ်ဖြစ်တဲ့ "Metaphors We Live By"
မှာ
မှာ
10:47
linguists Mark Johnson and George Lakoff
suggest a really interesting solution
suggest a really interesting solution
214
635545
5114
ဘာသာဗေဒပညာရှင် Johnson နဲ့ Lakoff တို့ဟာ
အကျပ်ရိုက်တာအတွက် စိတ်ဝင်စားစရာ
အကျပ်ရိုက်တာအတွက် စိတ်ဝင်စားစရာ
10:52
to this dilemma,
215
640683
1218
အဖြေကို အကြံပြုထားတယ်၊
10:54
which is to change our metaphors.
216
642491
2416
ဒါကတော့ ကျွန်မတို့ရဲ့ တင်စားမှုတွေကို
ပြောင်းဖို့ပါ
ပြောင်းဖို့ပါ
10:57
They argue that metaphors really do shape
the way we experience the world,
the way we experience the world,
217
645795
4417
တင်စားမှုတွေက ကျွန်မတို့ လောကကို
တေွ့ကြုံခံစားပုံကို ပုံသွင်းပေးတယ်၊ အနာဂတ်
တေွ့ကြုံခံစားပုံကို ပုံသွင်းပေးတယ်၊ အနာဂတ်
11:03
and that they can even act
as a guide for future actions,
as a guide for future actions,
218
651071
3498
လုပ်ဆောင်မှုတွေအတွက် မလွဲနိင်တဲ့
ဟောကိန်းတွေလို လမ်းညွှန်အဖြစ်တောင်
ဟောကိန်းတွေလို လမ်းညွှန်အဖြစ်တောင်
11:06
like self-fulfilling prophecies.
219
654593
1888
လုပ်ဆောင်တယ်လို့ ငြင်းခုံထားပါတယ်။
11:09
Johnson and Lakoff suggest
a new metaphor for love:
a new metaphor for love:
220
657489
3556
Johnson နဲ့ Lakoff တို့က အချစ်အတွက်
တင်စားမှုအသစ်ကို ညွှန်ပြတာက
တင်စားမှုအသစ်ကို ညွှန်ပြတာက
11:13
love as a collaborative work of art.
221
661977
2114
အချစ်က အနုပညာရဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်တဲ့
အနုပညာ
အနုပညာ
11:16
I really like this way
of thinking about love.
of thinking about love.
222
664872
3050
အချစ်အကြောင်း ဒီလိုတွေးတာကို
ကျွန်မ တကယ် သဘောကျတယ်။
ကျွန်မ တကယ် သဘောကျတယ်။
11:21
Linguists talk about metaphors
as having entailments,
as having entailments,
223
669028
3522
ဘာသာဗေဒပညာရှင်တွေက တင်စားမှုတွေအကြောင်း
ပတ်သက်မှုတွေရှိတာအဖြစ်ဆွေးနွေးတယ်
ပတ်သက်မှုတွေရှိတာအဖြစ်ဆွေးနွေးတယ်
11:24
which is essentially a way of considering
all the implications of,
all the implications of,
224
672574
3796
ဒါက အခြေခံအားဖြင့် ပတ်သက်မှုအားလုံးကို
ထည့်တွက်တဲ့ နည်းတစ်ခု၊
ထည့်တွက်တဲ့ နည်းတစ်ခု၊
11:28
or ideas contained
within, a given metaphor.
within, a given metaphor.
225
676394
2932
(သို့) ပေးထားတဲ့ တင်စားမှုအတွင်းက
ပါဝင်နေတဲ့ စိတ်ကူးတွေပါ။
ပါဝင်နေတဲ့ စိတ်ကူးတွေပါ။
11:31
And Johnson and Lakoff
talk about everything
talk about everything
226
679350
2909
Johnson နဲ့ Lakoff တို့ဟာ
ပတ်သက်တဲ့ အနုအပညာ လက်ရာတစ်ခုမှာ
ပတ်သက်တဲ့ အနုအပညာ လက်ရာတစ်ခုမှာ
11:34
that collaborating
on a work of art entails:
on a work of art entails:
227
682283
2152
ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်တာ အားလုံးကို
ဆွေးနွေးတယ်၊
ဆွေးနွေးတယ်၊
11:36
effort, compromise,
patience, shared goals.
patience, shared goals.
228
684976
4155
အားထုတ်မှု၊ ညှိနှိုင်းမှု၊ သည်းခံမှု၊
တူညီတဲ့ ရည်မှန်းချက်တွေပါ။
တူညီတဲ့ ရည်မှန်းချက်တွေပါ။
11:41
These ideas align nicely
with our cultural investment
with our cultural investment
229
689655
3830
ဒီစိတ်ကူးတွေက ရေရှည် ချစ်ရေး နှစ်မြှုပ်မှု
ထဲကို ယဉ်ကျေးမှုပိုင်း မြှုပ်နှံမှုနဲ့
ထဲကို ယဉ်ကျေးမှုပိုင်း မြှုပ်နှံမှုနဲ့
11:45
in long-term romantic commitment,
230
693509
2073
ကောင်းမွန်စွာ ပူးပေါင်းတာမက
11:47
but they also work well
for other kinds of relationships --
for other kinds of relationships --
231
695606
3611
အခြား သံယောဇဉ်အမျိုးအစားတွေအတွက်လည်း
ကောင်းမွန်စွာ အလုပ်လုပ်ပါတယ်၊
ကောင်းမွန်စွာ အလုပ်လုပ်ပါတယ်၊
11:52
short-term, casual, polyamorous,
non-monogamous, asexual --
non-monogamous, asexual --
232
700020
5656
ရေတို၊ အပျော်း၊ မျက်နှာများမှု၊
တစ်လင်တစ်မယားမဟုတ်သူ၊ လိင်မှုကင်းမှုတို့ပါ
တစ်လင်တစ်မယားမဟုတ်သူ၊ လိင်မှုကင်းမှုတို့ပါ
11:57
because this metaphor brings
much more complex ideas
much more complex ideas
233
705700
3885
အကြောင်းက ဒီတင်စားမှုက တစ်ဦးဦးကို
ချစ်ခြင်းဆီ အများကြီး ပိုရှုပ်ထွေးတဲ့
ချစ်ခြင်းဆီ အများကြီး ပိုရှုပ်ထွေးတဲ့
12:01
to the experience of loving someone.
234
709609
2040
စိတ်ကူးတွေယူလာလို့ပါ။
12:04
So if love is a collaborative work of art,
235
712670
4394
ဒီတော့ အချစ်ဆိုတာ အနုပညာရဲ့ ပူးပေါင်း
ဆောင်ရွက်တဲ့ လက်ရာဆိုရင်
ဆောင်ရွက်တဲ့ လက်ရာဆိုရင်
12:09
then love is an aesthetic experience.
236
717088
3412
အချစ်ဟာ သုခုမဟန် အတွေ့အကြုံတစ်ခုပါ။
12:13
Love is unpredictable,
237
721524
1895
အချစ်ဟာ မခန့်မှန်းနိုင်ပါဘူး၊
12:16
love is creative,
238
724153
2024
အချစ်ဟာ ဖန်တီးတတ်တယ်၊
12:18
love requires communication
and discipline,
and discipline,
239
726898
4133
အချစ်ဟာ ဆက်သွယ်မှုနဲ့
စည်းကမ်းလိုအပ်တယ်၊
စည်းကမ်းလိုအပ်တယ်၊
12:23
it is frustrating
and emotionally demanding.
and emotionally demanding.
240
731055
3189
စိတ်ပျက်စရာနဲ့ စိတ်ပိုင်းအရ
အားထုတ်မှု လိုအပ်တာပါ။
အားထုတ်မှု လိုအပ်တာပါ။
12:26
And love involves both joy and pain.
241
734677
3350
အချစ်ဟာ ပျော်ရွှင်မှုနဲ့ နာကျင်မှုပါဝင်တယ်
12:30
Ultimately, each experience
of love is different.
of love is different.
242
738742
3619
နောက်ဆုံး အချစ်ရဲ့ တွေ့ကြုံမှုတစ်ခုစီဟာ
ကွဲပြားပါတယ်။
ကွဲပြားပါတယ်။
12:35
When I was younger,
243
743759
1627
ကျွန်မ ငယ်စဉ်က
12:37
it never occurred to me that I was allowed
to demand more from love,
to demand more from love,
244
745410
4668
အချစ်ဆီက ပိုတောင်းဆိုဖို့ ခွင့်ပြုခံရတာ
တစ်ခါမှ ကျွန်မမှာ မဖြစ်ခဲ့ပါဘူး၊
တစ်ခါမှ ကျွန်မမှာ မဖြစ်ခဲ့ပါဘူး၊
12:42
that I didn't have to just accept
whatever love offered.
whatever love offered.
245
750102
3693
အချစ်က ပေးကမ်းသမျှကို
လက်ခံစရာကို မလိုခဲ့တာပါ။
လက်ခံစရာကို မလိုခဲ့တာပါ။
12:46
When 14-year-old Juliet first meets --
246
754775
3329
အသက် ၁၄ နှစ်မှာ ဂျူးလိယက် ပထမဆုံး
တွေ့တော့
တွေ့တော့
12:50
or, when 14-year-old Juliet
cannot be with Romeo,
cannot be with Romeo,
247
758128
3925
(သို့) အသက် ၁၄ နှစ်မှာ ဂျူးလိယက်
ပြီးခဲ့တဲ့ လေးရက်က တွေ့ခဲ့တဲ့
ပြီးခဲ့တဲ့ လေးရက်က တွေ့ခဲ့တဲ့
12:54
whom she has met four days ago,
248
762077
2637
ရိုမီယိုနဲ့ အတူရှိမနေနိုင်တဲ့အခါ
12:56
she does not feel disappointed or angsty.
249
764738
3810
ဂျူးလိယက် စိတ်ပျက်တာ၊ စိတ်ကုန်တာ
မခံစားခဲ့ရပါဘူး။
မခံစားခဲ့ရပါဘူး။
13:01
Where is she?
250
769022
1357
သူမက ဘယ်မှာလဲ။
13:02
She wants to die.
251
770403
1294
သူမ သေချင်တယ်။
13:04
Right?
252
772236
1151
ဟုတ်လား၊
13:05
And just as a refresher,
at this point in the play,
at this point in the play,
253
773411
2469
သစ်လွင်သူ တစ်ယောက်လိုပဲ
ပြဇာတ်ထဲက ဒီနေရာ
ပြဇာတ်ထဲက ဒီနေရာ
13:07
act three of five,
254
775904
1308
ငါးခန်းထဲက အခန်းသုံးမှာ
13:09
Romeo is not dead.
255
777236
1821
ရိုမီယို မသေပါဘူး၊
13:11
He's alive,
256
779641
1340
သူ ရှင်နေတုန်းပါ၊
13:13
he's healthy,
257
781005
1388
သူက ကျန်းမာတယ်၊
13:14
he's just been banished from the city.
258
782417
2194
မြို့ကနေ နှင်ထုတ်ခံလိုက်ရတာပါ။
13:17
I understand that 16th-century Verona
is unlike contemporary North America,
is unlike contemporary North America,
259
785853
6001
၁၆ ရာစု Verona ဟာ ယနေ့ခေတ်
North America လို မဟုတ်တာ ကျွန်မ နားလည်တယ်
North America လို မဟုတ်တာ ကျွန်မ နားလည်တယ်
13:23
and yet when I first read this play,
260
791878
2978
ဒါပေမဲ့ ဒီပြဇာတ်ကို ပထမ ဖတ်တုန်းက
13:26
also at age 14,
261
794880
2393
အသက်ကလည်း ၁၄ နှစ်ဆိုတော့
13:29
Juliet's suffering made sense to me.
262
797297
2683
ဂျူးလိယက်ရဲ့ ဝေဒနာက ကျွန်မအတွက်
အဓိပ္ပာယ်ရှိပါတယ်။
အဓိပ္ပာယ်ရှိပါတယ်။
13:33
Reframing love as something
I get to create with someone I admire,
I get to create with someone I admire,
263
801295
5357
ကျွန်မ ထိန်းချုပ်မှု(သို့) သဘောတူမှုမပါပဲ
ကျွန်မကို ဖြစ်စေတဲ့ တစ်ခုခုဆိုတာထက်
ကျွန်မကို ဖြစ်စေတဲ့ တစ်ခုခုဆိုတာထက်
13:38
rather than something
that just happens to me
that just happens to me
264
806676
2444
ကိုယ်ချစ်ခင်တဲ့သူတစ်ယောက်နဲ့
ဖန်တီးဖို့ အရာအဖြစ်
ဖန်တီးဖို့ အရာအဖြစ်
13:41
without my control or consent,
265
809144
2522
အချစ်ကို ပြန်လည်ဘောင်ခတ်ခြင်းဟာ
13:43
is empowering.
266
811690
1605
လုပ်ပိုင်ခွင့်ပေးခြင်းပါ။
13:45
It's still hard.
267
813779
1618
ဒါက ခက်ပါသေးတယ်။
13:47
Love still feels totally maddening
and crushing some days,
and crushing some days,
268
815421
5532
အချစ်ဟာ လုံးဝကို ရူးသွပ်ပြီး
နေ့တစ်ချို့ကို နင်းခြေတာခံစားရဆဲဖြစ်ကာ
နေ့တစ်ချို့ကို နင်းခြေတာခံစားရဆဲဖြစ်ကာ
13:52
and when I feel really frustrated,
269
820977
2115
ကျွန်မ တကယ်ကို စိတ်ပျက်တဲ့အခါ
13:55
I have to remind myself:
270
823116
1330
ကိုယ့်ကိုယ်ကို သတိပေးရတာက
13:56
my job in this relationship
is to talk to my partner
is to talk to my partner
271
824995
3344
ဒီသံယောဇဉ်မှာ ကိုယ့်အလုပ်က
ကိုယ့်အဖော်ကို ကိုယ်က ဘာကို
ကိုယ့်အဖော်ကို ကိုယ်က ဘာကို
14:00
about what I want to make together.
272
828363
2051
အတူ ဖန်တီးချင်တာအကြာင်း
ပြောပြဖို့ပါ။
ပြောပြဖို့ပါ။
14:03
This isn't easy, either.
273
831923
2334
ဒါလည်း မလွယ်ဘူးလေ။
14:06
But it's just so much better
than the alternative,
than the alternative,
274
834756
3447
ဒါပေမဲ့ အခြားနည်းလမ်း၊
ရူးသွပ်တာမျိုး ခံစားရတယ်ဆိုတာထက်တော့
ရူးသွပ်တာမျိုး ခံစားရတယ်ဆိုတာထက်တော့
14:10
which is that thing
that feels like madness.
that feels like madness.
275
838672
2777
အများကြီး ပိုကောင်းပါတယ်။
14:14
This version of love is not about winning
or losing someone's affection.
or losing someone's affection.
276
842839
5357
ဒီအချစ်ရဲ့အဆိုက တစ်ဦးဦးရဲ့ ချစ်ခင်ခြင်းကို
ရတာ (သို့) ဆုံးရှုံးတာနဲ့ မဆိုင်ပါဘူး။
ရတာ (သို့) ဆုံးရှုံးတာနဲ့ မဆိုင်ပါဘူး။
14:20
Instead, it requires
that you trust your partner
that you trust your partner
277
848761
3598
ဒီအစား သင်က သင့်အဖော်ကို ယုံကြည်ဖို့နဲ့
ယုံကြည်ဖို့ ခက်တယ်လို့
ယုံကြည်ဖို့ ခက်တယ်လို့
14:24
and talk about things
when trusting feels difficult,
when trusting feels difficult,
278
852383
3074
ခံစားရတဲ့အခါ ဒီအကြောင်းတွေကို
ဆွေးနွေးဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
ဆွေးနွေးဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
14:27
which sounds so simple,
279
855481
2446
ဒါက အရမ်း ရိုးစင်းပုံရေပေမဲ့
14:29
but is actually a kind
of revolutionary, radical act.
of revolutionary, radical act.
280
857951
4496
တကယ့်ကို လုံးလုံးလျားလျား
အခြေခံကျတဲ့ လုပ်ဆောင်မှုမျိုးပါ။
အခြေခံကျတဲ့ လုပ်ဆောင်မှုမျိုးပါ။
14:35
This is because you get to stop
thinking about yourself
thinking about yourself
281
863062
3264
အကြောင်းကတော့ ကိုယ်အကြောင်းတွေးတာ၊
14:39
and what you're gaining
or losing in your relationship,
or losing in your relationship,
282
867230
3141
ရနေတာ၊ ဆုံးရှုံးနေတာကို ရပ်ပစ်စေပြီး
14:42
and you get to start thinking
about what you have to offer.
about what you have to offer.
283
870395
3397
သင်က ဘာပေးဖို့လိုတာကို
စတွေးမိစေလို့ပါ။
စတွေးမိစေလို့ပါ။
14:46
This version of love
allows us to say things like,
allows us to say things like,
284
874811
3405
ဒီအချစ်ရဲ့ အဆိုက ဒီလိုမျိုးတွေ
ပြောဖြစ်စေပါတယ်။
ပြောဖြစ်စေပါတယ်။
14:50
"Hey, we're not very good collaborators.
Maybe this isn't for us."
Maybe this isn't for us."
285
878240
4830
"ဟေး၊ တိုတွေဟာ သိပ်တော်တဲ့ ပူပေါင်းသူတွေ
မဟုတ်ဘူး၊ဒါက တို့အတွက် မဖြစ်လောက်ဘူးး"
မဟုတ်ဘူး၊ဒါက တို့အတွက် မဖြစ်လောက်ဘူးး"
14:55
Or, "That relationship
was shorter than I had planned,
was shorter than I had planned,
286
883733
3861
(သို့) ဒီသံယောဇဉ်က စီစဉ်ထားခဲ့တာထက်
ပိုတိုတောင်းပေမဲ့
ပိုတိုတောင်းပေမဲ့
14:59
but it was still kind of beautiful."
287
887618
2172
လှတော့ လှနေသေးတာမျိုးပဲ"
15:02
The beautiful thing
about the collaborative work of art
about the collaborative work of art
288
890836
2790
အနုအညာရဲ့ စုပေါင်း လက်ရာအကြောင်း
ကောင်းကွက်က
ကောင်းကွက်က
15:05
is that it will not paint
or draw or sculpt itself.
or draw or sculpt itself.
289
893650
2891
၎င်းကိုယ်၌ကို ဆေးခြယ်၊
ပုံဆွဲ၊ ထုဆစ်မှာ မဟုတ်တာပါ။
ပုံဆွဲ၊ ထုဆစ်မှာ မဟုတ်တာပါ။
15:09
This version of love allows us
to decide what it looks like.
to decide what it looks like.
290
897098
3911
ဒီအချစ်ရဲ့ အဆိုက အချစ်က ဘယ်ပုံဆိုတာ
ဆုံးဖြတ်ဖို့ ကျွန်မတို့ကို ခွင့်ပြုပေးတယ်။
ဆုံးဖြတ်ဖို့ ကျွန်မတို့ကို ခွင့်ပြုပေးတယ်။
15:13
Thank you.
291
901033
1151
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
15:14
(Applause)
292
902208
2023
(လက်ခုပ်သံများ)
ABOUT THE SPEAKER
Mandy Len Catron - WriterMandy Len Catron explores love stories.
Why you should listen
Originally from Appalachian Virginia, Mandy Len Catron is a writer living and working in Vancouver, British Columbia. Her book How to Fall in Love with Anyone, is available for preorder on Amazon. Catron's writing has appeared in the New York Times, The Washington Post, and The Walrus, as well as literary journals and anthologies. She writes about love and love stories at The Love Story Project and teaches English and creative writing at the University of British Columbia. Her article "To Fall in Love with Anyone, Do This" was one of the most popular articles published by the New York Times in 2015.
Mandy Len Catron | Speaker | TED.com