ABOUT THE SPEAKER
Michael Norton - Social science researcher
Through clever studies, Michael Norton studies how we feel about what we buy and spend.

Why you should listen

Michael I. Norton is a professor of business administration in the marketing unit at the Harvard Business School. He holds a B.A. in Psychology and English from Williams and a Ph.D. in Psychology from Princeton. Prior to joining HBS, Professor Norton was a Fellow at the MIT Media Lab and MIT’s Sloan School of Management. His work has been published in a number of leading academic journals, including Science, the Journal of Personality and Social Psychology, Psychological Science, and the Annual Review of Psychology, and has been covered in media outlets such as the Economist, the Financial Times, the New York Times, the Wall Street Journal, and the Washington Post.

His research has twice been featured in the New York Times Magazine Year in Ideas issue, in 2007 (Ambiguity Promotes Liking) and 2009 (The Counterfeit Self). His “The IKEA Effect: When Labor Leads to Love” was featured in Harvard Business Review‘s Breakthrough Ideas for 2009.

More profile about the speaker
Michael Norton | Speaker | TED.com
TEDxCambridge

Michael Norton: How to buy happiness

Michael Norton: Jak kupić szczęście

Filmed:
4,136,439 views

W tej prelekcji z konferencji TEDxCambridge Michael Norton dzieli się wynikami fascynujących badań dotyczących faktu, że szczęście tak naprawdę można kupić, o ile nie przeznacza się pieniędzy tylko na siebie. Mówi o tym, jak prospołeczne wydawanie może przynieść nam korzyści osobiste i zawodowe oraz, rzecz jasna, pomóc innym.
- Social science researcher
Through clever studies, Michael Norton studies how we feel about what we buy and spend. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
So I want to talk todaydzisiaj about moneypieniądze and happinessszczęście,
0
0
3000
Powiem o pieniądzach i szczęściu,
00:18
whichktóry are two things
1
3000
2000
dwóch rzeczach,
00:20
that a lot of us spendwydać a lot of our time thinkingmyślący about,
2
5000
2000
o których wiele z nas często myśli,
00:22
eitherzarówno tryingpróbować to earnZarabiaj them or tryingpróbować to increasezwiększać them.
3
7000
3000
z nadzieją na ich pozyskanie.
00:25
And a lot of us resonaterezonować with this phrasewyrażenie.
4
10000
2000
Często powtarzamy frazę,
00:27
So we see it in religionsreligie and self-helpsamopomocy booksksiążki,
5
12000
2000
która pojawia się w poradnikach i religiach:
00:29
that moneypieniądze can't buykupować happinessszczęście.
6
14000
2000
szczęścia nie da się kupić.
00:31
And I want to suggestsugerować todaydzisiaj that, in factfakt, that's wrongźle.
7
16000
3000
Chcę pokazać, że to jednak nieprawda.
00:34
(LaughterŚmiech)
8
19000
2000
(Śmiech)
00:36
I'm at a businessbiznes schoolszkoła, so that's what we do.
9
21000
2000
Zajmujemy się tym w szkole biznesu, gdzie pracuję.
00:38
So that's wrongźle, and, in factfakt, if you think that,
10
23000
3000
Zatem to nieprawda. Jeśli sądzicie inaczej, źle wydajecie pieniądze.
00:41
you're actuallytak właściwie just not spendingwydatki it right.
11
26000
2000
Zatem to nieprawda. Jeśli sądzicie inaczej, źle wydajecie pieniądze.
00:43
So that insteadzamiast of spendingwydatki it the way you usuallyzazwyczaj spendwydać it,
12
28000
2000
Gdybyście zaczęli przeznaczać je na coś innego,
00:45
maybe if you spentwydany it differentlyróżnie,
13
30000
2000
Gdybyście zaczęli przeznaczać je na coś innego,
00:47
that mightmoc work a little bitkawałek better.
14
32000
2000
skutek byłby nieco lepszy.
00:49
And before I tell you the wayssposoby that you can spendwydać it that will make you happierszczęśliwsi,
15
34000
3000
Zanim powiem, jak wydawać i być szczęśliwszym,
00:52
let's think about the wayssposoby we usuallyzazwyczaj spendwydać it
16
37000
2000
zastanówmy się, dlaczego wydawanie pieniędzy
00:54
that don't, in factfakt, make us happierszczęśliwsi.
17
39000
2000
zwykle nas nie uszczęśliwia.
00:56
We had a little naturalnaturalny experimenteksperyment.
18
41000
2000
Zrobiliśmy mały eksperyment.
00:58
So CNNCNN, a little while agotemu, wrotenapisał this interestingciekawy articleartykuł
19
43000
3000
CNN opublikowało artykuł o tym,
01:01
on what happensdzieje się to people when they winzdobyć the lotteryloterii.
20
46000
3000
jak wygląda życie zwycięzców loterii.
01:04
It turnsskręca out people think when they winzdobyć the lotteryloterii theirich liveszyje are going to be amazingniesamowity.
21
49000
3000
Ludzie sądzą, że po wygranej życie stanie się cudowne.
01:07
This article'sArtykuł about how theirich liveszyje get ruinedzrujnowany.
22
52000
2000
Artykuł pokazuje, że dzieje się odwrotnie.
01:09
So what happensdzieje się when people winzdobyć the lotteryloterii
23
54000
2000
Wygrywający na loterii
01:11
is, numbernumer one, they spendwydać all the moneypieniądze and go into debtdług,
24
56000
3000
wydają wszystkie pieniądze i wpadają w długi.
01:14
and numbernumer two, all of theirich friendsprzyjaciele and everyonekażdy they'veoni ever metspotkał
25
59000
3000
Poza tym wszyscy ich znajomi
01:17
find them and bugpluskwa them for moneypieniądze.
26
62000
2000
starają się wyciągnąć od nich pieniądze.
01:19
And it ruinsruiny theirich socialspołeczny relationshipsrelacje, in factfakt.
27
64000
2000
A to rujnuje ich relacje społeczne.
01:21
So they have more debtdług and worsegorzej friendshipsprzyjaźnie
28
66000
2000
Mają więcej długów i mniej przyjaciół
01:23
than they had before they wonwygrał the lotteryloterii.
29
68000
2000
niż przed wygraną.
01:25
What was interestingciekawy about the articleartykuł
30
70000
2000
Ciekawe były komentarze do artykułu.
01:27
was people startedRozpoczęty commentingKomentując on the articleartykuł, readersczytelnicy of the thing.
31
72000
3000
Ciekawe były komentarze do artykułu.
01:30
And insteadzamiast of talkingmówić about
32
75000
2000
Czytelnicy nie pisali,
01:32
how it had madezrobiony them realizerealizować that moneypieniądze doesn't leadprowadzić to happinessszczęście,
33
77000
2000
że artykuł uświadomił im,
01:34
everyonekażdy instantlynatychmiast startedRozpoczęty sayingpowiedzenie,
34
79000
2000
że pieniądze szczęścia nie dają,
01:36
"You know what I would do if I wonwygrał the lotteryloterii ... ?"
35
81000
2000
tylko marzyli, co sami kupiliby za wygraną.
01:38
and fantasizingfantazjowanie about what they'doni by do.
36
83000
2000
tylko marzyli, co sami kupiliby za wygraną.
01:40
And here'soto jest just two of the oneste we saw that are just really interestingciekawy to think about.
37
85000
3000
Oto dwa komentarze warte przemyślenia.
01:43
One personosoba wrotenapisał in, "When I winzdobyć, I'm going to buykupować my ownwłasny little mountainGóra
38
88000
3000
"Kiedy wygram, kupię sobie małą górę
01:46
and have a little housedom on topTop."
39
91000
2000
i zbuduję na niej domek".
01:48
(LaughterŚmiech)
40
93000
2000
(Śmiech)
01:50
And anotherinne personosoba wrotenapisał, "I would fillwypełniać a bigduży bathtubwanna with moneypieniądze
41
95000
3000
Albo "Napełniłbym wannę kasą
01:53
and get in the tubwanna while smokingpalenie a bigduży fatgruby cigarcygaro
42
98000
2000
i leżałbym w niej, paląc cygara
01:55
and sippingpopijając a glassszkło of champagneszampan."
43
100000
2000
i sącząc szampana".
01:57
This is even worsegorzej now: "Then I'd have a pictureobrazek takenwzięty
44
102000
2000
Jeszcze gorzej:
01:59
and dozensdziesiątki of glossiesglossies madezrobiony.
45
104000
2000
"Zrobiłbym sobie tak zdjęcie.
02:01
AnyoneKtoś beggingżebranie for moneypieniądze or tryingpróbować to extortwyłudzić from me
46
106000
2000
Każdy błagający o pieniądze
02:03
would receiveotrzymać a copyKopiuj of the pictureobrazek and nothing elsejeszcze."
47
108000
3000
dostanie odbitkę i nic więcej".
02:06
(LaughterŚmiech)
48
111000
3000
(Śmiech)
02:09
And so manywiele of the commentskomentarze were exactlydokładnie of this typerodzaj,
49
114000
2000
Styl wielu komentarzy był właśnie taki,
02:11
where people got moneypieniądze
50
116000
2000
że ktoś dostaje pieniądze
02:13
and, in factfakt, it madezrobiony them antisocialantyspołeczne.
51
118000
2000
i staje się antyspołeczny.
02:15
So I told you that it ruinsruiny people'sludzie liveszyje and that theirich friendsprzyjaciele bugpluskwa them.
52
120000
3000
Fortuna rujnuje ludziom życie, a przyjaciele ich nękają.
02:18
It alsorównież, moneypieniądze oftenczęsto makesczyni us feel very selfishsamolubny
53
123000
2000
Przez pieniądze stajemy się samolubni,
02:20
and we do things only for ourselvesmy sami.
54
125000
2000
zajmujemy się tylko sobą.
02:22
Well maybe the reasonpowód that moneypieniądze doesn't make us happyszczęśliwy
55
127000
2000
Może pieniądze nie dają szczęścia dlatego,
02:24
is that we're always spendingwydatki it on the wrongźle things,
56
129000
2000
że wydajemy je na niewłaściwie rzeczy,
02:26
and in particularszczególny, that we're always spendingwydatki it on ourselvesmy sami.
57
131000
3000
a szczególnie, na siebie.
02:29
And we thought, I wondercud what would happenzdarzyć
58
134000
2000
Zadaliśmy sobie pytanie, co by się stało,
02:31
if we madezrobiony people spendwydać more of theirich moneypieniądze on other people.
59
136000
2000
gdyby ludzie wydawaliby więcej na innych.
02:33
So insteadzamiast of beingistota antisocialantyspołeczne with your moneypieniądze,
60
138000
3000
Gdybyśmy antyspołeczne wydawanie
02:36
what if you were a little more prosocialprospołeczne with your moneypieniądze?
61
141000
2000
zastąpili zachowaniami prospołecznymi.
02:38
And we thought, let's make people do it and see what happensdzieje się.
62
143000
2000
Postanowiliśmy to przetestować.
02:40
So let's have some people do what they usuallyzazwyczaj do
63
145000
2000
W eksperymencie część osób
02:42
and spendwydać moneypieniądze on themselvessami,
64
147000
2000
dalej wydawała pieniądze na siebie,
02:44
and let's make some people give moneypieniądze away,
65
149000
2000
a reszta miała rozdawać pieniądze.
02:46
and measurezmierzyć theirich happinessszczęście and see if, in factfakt, they get happierszczęśliwsi.
66
151000
3000
My zmierzyliśmy wzrost poczucia szczęścia.
02:49
So the first way that we did this.
67
154000
2000
Oto pierwszy eksperyment.
02:51
On one VancouverVancouver morningranek, we wentposzedł out on the campuskampus
68
156000
2000
Pewnego poranka w Vancouver,
02:53
at UniversityUniwersytet of BritishBrytyjskie ColumbiaColumbia
69
158000
2000
na kampusie Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej,
02:55
and we approachedzbliżył się people and said, "Do you want to be in an experimenteksperyment?"
70
160000
2000
zapytaliśmy ludzi, czy chcą wziąć udział w eksperymencie.
02:57
They said, "Yes."
71
162000
2000
zapytaliśmy ludzi, czy chcą wziąć udział w eksperymencie.
02:59
We askedspytał them how happyszczęśliwy they were, and then we gavedał them an envelopekoperta.
72
164000
3000
Prosiliśmy o określenie poziomu szczęścia,
03:02
And one of the envelopeskoperty had things in it that said,
73
167000
2000
i wręczaliśmy koperty z wiadomością:
03:04
"By 5:00 pmPM todaydzisiaj, spendwydać this moneypieniądze on yourselfsiebie."
74
169000
3000
"Do 17 wydaj te pieniądze na siebie".
03:07
So we gavedał some examplesprzykłady of what you could spendwydać it on.
75
172000
3000
Podaliśmy przykłady, na co można je wydać.
03:10
Other people, in the morningranek, got a slippoślizg of paperpapier that said,
76
175000
2000
Inni dostali kartkę z informacją:
03:12
"By 5:00 pmPM todaydzisiaj, spendwydać this moneypieniądze on somebodyktoś elsejeszcze."
77
177000
3000
"Do 17 wydaj te pieniądze na kogoś innego".
03:15
AlsoRównież insidewewnątrz the envelopekoperta was moneypieniądze.
78
180000
2000
W kopercie były też pieniądze.
03:17
And we manipulatedmanipulować how much moneypieniądze we gavedał them.
79
182000
2000
Kwoty były różne.
03:19
So some people got this slippoślizg of paperpapier and fivepięć dollarsdolarów.
80
184000
3000
Niektórzy dostali kartkę i pięć dolarów,
03:22
Some people got this slippoślizg of paperpapier and 20 dollarsdolarów.
81
187000
3000
inni kartkę i dwadzieścia dolarów.
03:25
We let them go about theirich day. They did whatevercokolwiek they wanted to do.
82
190000
3000
Badani mieli pełną swobodę.
03:28
We founduznany out that they did in factfakt spendwydać it in the way that we askedspytał them to.
83
193000
3000
Wszyscy wydali pieniądze zgodnie z instrukcją.
03:31
We callednazywa them up at night and askedspytał them,
84
196000
2000
Wieczorem zapytaliśmy, na co wydali
03:33
"What'dCo miał you spendwydać it on, and how happyszczęśliwy do you feel now?"
85
198000
2000
i jak oceniają swój poziom szczęścia.
03:35
What did they spendwydać it on?
86
200000
2000
To byli studenci młodszych lat,
03:37
Well these are collegeSzkoła Wyższa undergradssześciopaki, so a lot of what they spentwydany it on for themselvessami
87
202000
2000
więc wiele wydatków na siebie
03:39
were things like earringskolczyki and makeupmakijaż.
88
204000
2000
to były drobiazgi, kolczyki, kosmetyki.
03:41
One womankobieta said she boughtkupiony a stuffednadziewany animalzwierzę for her niecesiostrzenica.
89
206000
3000
Ktoś kupił przytulankę dla siostrzenicy,
03:44
People gavedał moneypieniądze to homelessbezdomny people.
90
209000
2000
ktoś dał pieniądze bezdomnym.
03:46
HugeOgromne effectefekt here of StarbucksStarbucks.
91
211000
3000
Widać też rolę Starbucks.
03:49
(LaughterŚmiech)
92
214000
2000
(Śmiech)
03:51
So if you give undergraduatespoziomie przeddyplomowym fivepięć dollarsdolarów, it lookswygląda like coffeeKawa to them
93
216000
3000
Dla studenta 5 dolarów wygląda jak kawa,
03:54
and they runbiegać over to StarbucksStarbucks and spendwydać it as fastszybki as they can.
94
219000
3000
więc pobiegnie do Starbucks.
03:57
But some people boughtkupiony a coffeeKawa for themselvessami, the way they usuallyzazwyczaj would,
95
222000
3000
Niektórzy kupowali kawę dla siebie,
04:00
but other people said that they boughtkupiony a coffeeKawa for somebodyktoś elsejeszcze.
96
225000
2000
a inni mówili, że postawili ją komuś innemu.
04:02
So the very samepodobnie purchasezakup,
97
227000
2000
Mamy więc taki sam zakup,
04:04
just targetedukierunkowane towardw kierunku yourselfsiebie
98
229000
2000
ale przeznaczony albo dla siebie,
04:06
or targetedukierunkowane towardw kierunku somebodyktoś elsejeszcze.
99
231000
2000
albo dla kogoś innego.
04:08
What did we find when we callednazywa them back at the endkoniec of the day?
100
233000
2000
Co się okazało?
04:10
People who spentwydany moneypieniądze on other people got happierszczęśliwsi.
101
235000
2000
Altruiści poczuli się szczęśliwsi.
04:12
People who spentwydany moneypieniądze on themselvessami, nothing happenedstało się.
102
237000
2000
U tych, którzy wydali na siebie,
04:14
It didn't make them lessmniej happyszczęśliwy, it just didn't do much for them.
103
239000
3000
poziom szczęścia się nie zmienił.
04:17
And the other thing we saw is the amountilość of moneypieniądze doesn't mattermateria that much.
104
242000
3000
Okazało się, że kwota nie miała większego znaczenia.
04:20
So people thought that 20 dollarsdolarów would be way better than fivepięć dollarsdolarów.
105
245000
3000
Wydaje się, że 20 dolarów działa lepiej niż 5,
04:23
In factfakt, it doesn't mattermateria how much moneypieniądze you spentwydany.
106
248000
3000
ale to tak naprawdę nie ma znaczenia.
04:26
What really matterssprawy is that you spentwydany it on somebodyktoś elsejeszcze
107
251000
2000
Liczy się to, że tę sumę
04:28
ratherraczej than on yourselfsiebie.
108
253000
2000
przeznacza się kogoś poza sobą.
04:30
We see this again and again
109
255000
2000
Potwierdza się to za każdym razem,
04:32
when we give people moneypieniądze to spendwydać on other people insteadzamiast of on themselvessami.
110
257000
3000
kiedy dajemy ludziom pieniądze do wydania na innych.
04:35
Of coursekurs, these are undergraduatespoziomie przeddyplomowym in CanadaKanada --
111
260000
2000
Ta populacja kanadyjskich studentów
04:37
not the world'srecyrodycyjstwo diecystwo recyrodycyjstwo diecystwo recy sektorcy mostwiększość representativeprzedstawiciel populationpopulacja.
112
262000
2000
to niereprezentatywna grupa społeczna.
04:39
They're alsorównież fairlydość wealthyzamożny and affluentzamożnych and all these other sortssortuje of things.
113
264000
3000
I jednocześnie grupa dość zamożna.
04:42
We wanted to see if this holdstrzyma trueprawdziwe everywherewszędzie in the worldświat
114
267000
3000
Chcieliśmy sprawdzić, czy ten efekt wystąpi wszędzie,
04:45
or just amongpośród wealthyzamożny countrieskraje.
115
270000
2000
czy tylko w krajach zamożnych.
04:47
So we wentposzedł, in factfakt, to UgandaUganda and ranpobiegł a very similarpodobny experimenteksperyment.
116
272000
2000
Badania kontynuowaliśmy w Ugandzie.
04:49
So imaginewyobrażać sobie, insteadzamiast of just people in CanadaKanada,
117
274000
2000
Więc nie tylko Kanadyjczyków pytaliśmy
04:51
we said, "NameNazwa the last time you spentwydany moneypieniądze on yourselfsiebie or other people.
118
276000
3000
o opisanie ostatniego wydatku
04:54
DescribeOpisać it. How happyszczęśliwy did it make you?"
119
279000
2000
i jego wpływu na poziom szczęścia.
04:56
Or in UgandaUganda, "NameNazwa the last time you spentwydany moneypieniądze
120
281000
2000
W Ugandzie pytaliśmy o to samo:
04:58
on yourselfsiebie or other people and describeopisać that."
121
283000
3000
"Kiedy ostatnio wydałeś coś na siebie lub innych
05:01
And then we askedspytał them how happyszczęśliwy they are again.
122
286000
2000
i jak oceniasz swój poziom szczęścia?"
05:03
And what we see is sortsortować of amazingniesamowity
123
288000
2000
To niesamowite, bo to powszechne tendencje,
05:05
because there's humanczłowiek universalsuniwersalia on what you do with your moneypieniądze
124
290000
2000
reakcje przebiegające wszędzie tak samo,
05:07
and then realreal culturalkulturalny differencesróżnice on what you do as well.
125
292000
3000
ale istnieją też istotne różnice kulturowe.
05:10
So for exampleprzykład,
126
295000
2000
Na przykład
05:12
one guy from UgandaUganda saysmówi this.
127
297000
2000
pewien facet z Ugandy powiedział:
05:14
He said, "I callednazywa a girldziewczyna I wishedchciał to love."
128
299000
2000
"Zadzwoniłem do dziewczyny, którą kocham".
05:16
They basicallygruntownie wentposzedł out on a datedata,
129
301000
2000
Umówił się z nią na randkę.
05:18
and he saysmówi at the endkoniec that he didn't "achieveosiągać" her up tilldo now.
130
303000
3000
Ale on mówi, że wciąż jej nie "zdobył".
05:21
Here'sTutaj jest a guy from CanadaKanada.
131
306000
3000
A to facet z Kanady.
05:24
Very similarpodobny thing.
132
309000
2000
Bardzo podobny przypadek.
05:26
"I tookwziął my girlfrienddziewczyna out for dinnerobiad.
133
311000
2000
"Zabrałem dziewczynę na kolację.
05:28
We wentposzedł to a moviefilm, we left earlywcześnie,
134
313000
2000
Poszliśmy do kina, wyszliśmy wcześniej,
05:30
and then wentposzedł back to her roompokój for ... " only cakeciasto -- just a piecekawałek of cakeciasto.
135
315000
4000
wróciliśmy do jej pokoju na "kawałek ciasta"
05:34
HumanCzłowieka universaluniwersalny -- so you spendwydać moneypieniądze on other people,
136
319000
2000
Ludzkie uniwersalia - wydaje się pieniądze
05:36
you're beingistota nicemiły to them.
137
321000
2000
na innych ludzi, jest się dla nich miłym.
05:38
Maybe you have something in mindumysł, maybe not.
138
323000
2000
Niekoniecznie ma się konkretny cel.
05:40
But then we see extraordinaryniezwykły differencesróżnice.
139
325000
2000
Ale widać też różnice.
05:42
So look at these two.
140
327000
2000
Popatrzcie na te przykłady.
05:44
This is a womankobieta from CanadaKanada.
141
329000
2000
To kobieta z Kanady.
05:46
We say, "NameNazwa a time you spentwydany moneypieniądze on somebodyktoś elsejeszcze."
142
331000
2000
"Kiedy wydałaś pieniądze na kogoś innego?"
05:48
She saysmówi, "I boughtkupiony a presentteraźniejszość for my mommama.
143
333000
2000
"Kupiłam prezent mamie,
05:50
I drovestado to the mallcentrum handlowe in my carsamochód, boughtkupiony a presentteraźniejszość, gavedał it to my mommama."
144
335000
2000
pojechałam po niego do centrum handlowego".
05:52
PerfectlyIdealnie nicemiły thing to do.
145
337000
2000
Przemiłe zachowanie.
05:54
It's good to get giftsprezenty for people that you know.
146
339000
2000
Dobrze dawać prezenty bliskim.
05:56
ComparePorównaj that to this womankobieta from UgandaUganda.
147
341000
2000
Porównajcie z tą kobietą z Ugandy.
05:58
"I was walkingpieszy and metspotkał a long-timeod dawna friendprzyjaciel
148
343000
2000
"Spotkałam starą znajomą,
06:00
whosektórego sonsyn was sickchory with malariamalaria.
149
345000
2000
której syn ma malarię.
06:02
They had no moneypieniądze, they wentposzedł to a clinicklinika and I gavedał her this moneypieniądze."
150
347000
3000
Nie mieli pieniędzy na leczenie, więc jej dałam."
06:05
This isn't $10,000, it's the locallokalny currencyWaluta.
151
350000
3000
To nie 10 000 dolarów, tylko lokalna waluta.
06:08
So it's a very smallmały amountilość of moneypieniądze, in factfakt.
152
353000
2000
Tak naprawdę to niewielka suma.
06:10
But enormouslyogromnie differentróżne motivationsmotywacje here.
153
355000
2000
Ale widzimy odmienne motywacje.
06:12
This is a realreal medicalmedyczny need,
154
357000
2000
To prawdziwa potrzeba zdrowotna,
06:14
literallydosłownie a life-savingratujący życie donationdarowizna.
155
359000
2000
datek ratujący życie.
06:16
AbovePowyżej, it's just kinduprzejmy of, I boughtkupiony a giftprezent for my mothermama.
156
361000
2000
Pierwsza sytuacja to prezent dla mamy.
06:18
What we see again thoughchociaż
157
363000
2000
Znowu jednak widzimy,
06:20
is that the specifickonkretny way that you spendwydać on other people
158
365000
2000
że sposób wydania pieniędzy na innych
06:22
isn't nearlyprawie as importantważny
159
367000
2000
nie jest bynajmniej tak istotny
06:24
as the factfakt that you spendwydać on other people
160
369000
2000
jak sam fakt wydania na kogoś innego.
06:26
in orderzamówienie to make yourselfsiebie happyszczęśliwy,
161
371000
2000
By samego siebie uszczęśliwić,
06:28
whichktóry is really quitecałkiem importantważny.
162
373000
2000
liczy się sam fakt.
06:30
So you don't have to do amazingniesamowity things with your moneypieniądze to make yourselfsiebie happyszczęśliwy.
163
375000
3000
Nie trzeba szaleć z kasą, żeby dodać sobie szczęścia.
06:33
You can do smallmały, trivialtrywialny things and yetjeszcze still get these benefitskorzyści from doing this.
164
378000
3000
Można zająć się drobnostkami i czerpać korzyści.
06:36
These are only two countrieskraje.
165
381000
2000
Opowiedziałem tylko o dwóch krajach.
06:38
We alsorównież wanted to go even broaderszerszy and look at everykażdy countrykraj in the worldświat if we could
166
383000
3000
Chcieliśmy zbadać powszechny związek
06:41
to see what the relationshipzwiązek is betweenpomiędzy moneypieniądze and happinessszczęście.
167
386000
3000
między pieniędzmi a szczęściem.
06:44
We got datadane from the GallupGallup OrganizationOrganizacja,
168
389000
2000
Zyskaliśmy dane z Instytutu Gallupa,
06:46
whichktóry you know from all the politicalpolityczny pollsankiety that have been happeningwydarzenie latelyostatnio.
169
391000
3000
który znacie z sondaży politycznych.
06:49
They askzapytać people, "Did you donatedarować moneypieniądze to charitydobroczynność recentlyostatnio?"
170
394000
2000
Pytali ludzi, czy wydają na cele charytatywne
06:51
and they askzapytać them, "How happyszczęśliwy are you with your life in generalgenerał?"
171
396000
3000
i jaki jest ich ogólny poziom szczęścia w życiu.
06:54
And we can see what the relationshipzwiązek is betweenpomiędzy those two things.
172
399000
2000
Widzimy zależność między tymi dwoma obszarami.
06:56
Are they positivelypozytywnie correlatedwspółzależny? GivingDając moneypieniądze makesczyni you happyszczęśliwy.
173
401000
3000
Są skorelowane dodatnio? Dawanie pieniędzy uszczęśliwia.
06:59
Or are they negativelynegatywnie correlatedwspółzależny?
174
404000
2000
A istnieje korelacja ujemna?
07:01
On this mapmapa, greenZielony will mean they're positivelypozytywnie correlatedwspółzależny
175
406000
2000
Kolor zielony oznacza dodatnią korelację,
07:03
and redczerwony meansznaczy they're negativelynegatywnie correlatedwspółzależny.
176
408000
3000
a czerwony ujemną.
07:06
And you can see, the worldświat is crazilyszaleńczo greenZielony.
177
411000
2000
Jak widać, świat jest szaleńczo zielony.
07:08
So in almostprawie everykażdy countrykraj in the worldświat
178
413000
2000
W prawie każdym kraju świata,
07:10
where we have this datadane,
179
415000
2000
z którego pozyskaliśmy dane,
07:12
people who give moneypieniądze to charitydobroczynność are happierszczęśliwsi people
180
417000
2000
ludzie łożący na dobroczynność są szczęśliwsi
07:14
that people who don't give moneypieniądze to charitydobroczynność.
181
419000
2000
niż ci, którzy tego nie robią.
07:16
I know you're all looking at that redczerwony countrykraj in the middleśrodkowy.
182
421000
3000
Wiem, że patrzycie na ten czerwony kraj w środku.
07:19
I would be a jerkkretyn and not tell you what it is,
183
424000
2000
Nie będę wredny i powiem,
07:21
but in factfakt, it's CentralCentrum AfricanAfrykańska RepublicRepublika.
184
426000
2000
że to Republika Środkowoafrykańska.
07:23
You can make up storieshistorie. Maybe it's differentróżne there for some reasonpowód or anotherinne.
185
428000
2000
Myślicie, że są konkretne powody tej różnicy.
07:25
Just belowponiżej that to the right is RwandaRwanda thoughchociaż,
186
430000
2000
Ale tuż poniżej znajduje się Rwanda,
07:27
whichktóry is amazinglyzadziwiająco greenZielony.
187
432000
2000
która jest niesamowicie zielona.
07:29
So almostprawie everywherewszędzie we look
188
434000
2000
Zatem prawie wszędzie
07:31
we see that givingdający moneypieniądze away makesczyni you happierszczęśliwsi
189
436000
2000
rozdawanie pieniędzy uszczęśliwia bardziej,
07:33
than keepingkonserwacja it for yourselfsiebie.
190
438000
2000
niż zatrzymywanie ich dla siebie.
07:35
What about your work life, whichktóry is where we spendwydać all the restodpoczynek of our time
191
440000
3000
A co z życiem zawodowym, w którym spędzamy czas,
07:38
when we're not with the people we know.
192
443000
2000
kiedy nie jesteśmy z bliskimi?
07:40
We decidedzdecydowany to infiltrateinfiltracji some companiesfirmy and do a very similarpodobny thing.
193
445000
3000
Postanowiliśmy prześwietlić kilka firm w podobny sposób.
07:43
So these are salesobroty teamszespoły in BelgiumBelgia.
194
448000
2000
Oto grupy sprzedażowe w Belgii.
07:45
They work in teamszespoły; they go out and sellSprzedać to doctorslekarze
195
450000
2000
Pracują w zespołach, docierają do lekarzy
07:47
and try to get them to buykupować drugsleki.
196
452000
2000
i starają się im sprzedać leki.
07:49
So we can look and see how well they sellSprzedać things
197
454000
3000
Możemy zbadać, jak dobrze idzie im sprzedaż,
07:52
as a functionfunkcjonować of beingistota a memberczłonek of a teamzespół.
198
457000
2000
jako funkcja członkostwa w zespole.
07:54
Some teamszespoły, we give people on the teamzespół some moneypieniądze for themselvessami
199
459000
2000
W niektórych z grup dajemy członkom pieniądze
07:56
and say, "SpendSpędzić it howeverjednak you want on yourselfsiebie,"
200
461000
2000
i pozwalamy wydać na siebie,
07:58
just like we did with the undergradssześciopaki in CanadaKanada.
201
463000
2000
tak jak w przypadku studentów.
08:00
But other teamszespoły we say, "Here'sTutaj jest 15 euroeuro.
202
465000
2000
Ale inne grupy dostają po 15 euro,
08:02
SpendSpędzić it on one of your teammatesdrużyny this weektydzień.
203
467000
2000
do wydania na innego członka grupy.
08:04
BuyKupię them something as a giftprezent or a presentteraźniejszość and give it to them.
204
469000
3000
Prosimy, by kupili drugiej osobie drobny prezent.
08:07
And then we can see, well now we'vemamy got teamszespoły that spendwydać on themselvessami
205
472000
3000
Więc niektóre grupy wydają na siebie,
08:10
and we'vemamy got these prosocialprospołeczne teamszespoły
206
475000
2000
a niektóre są prospołeczne.
08:12
who we give moneypieniądze to make the teamzespół a little bitkawałek better.
207
477000
2000
Tym dajemy pieniądze, by je ulepszyć.
08:14
The reasonpowód I have a ridiculousśmieszny pinataPinata there
208
479000
2000
Mam tu tę absurdalną pinatę,
08:16
is one of the teamszespoły pooledzbiorczych theirich moneypieniądze and boughtkupiony a pinataPinata,
209
481000
2000
ponieważ jedna z grup zrzuciła się na pinatę,
08:18
and they all got around and smashedrozbity the pinataPinata and all the candycukierek fellspadł out and things like that.
210
483000
3000
a później rozbili ją, wypadły słodycze i tak dalej.
08:21
A very sillygłupi, trivialtrywialny thing to do,
211
486000
2000
Niepoważna drobnostka,
08:23
but think of the differenceróżnica on a teamzespół that didn't do that at all,
212
488000
3000
ale pomyślcie, jak różni ich to od grupy, która nic nie zrobiła.
08:26
that got 15 euroeuro, put it in theirich pocketkieszeń,
213
491000
2000
Dostali 15 euro, włożyli do kieszeni,
08:28
maybe boughtkupiony themselvessami a coffeeKawa,
214
493000
2000
może kupili sobie kawę. Porównajcie to z grupami
08:30
or teamszespoły that had this prosocialprospołeczne experiencedoświadczenie
215
495000
2000
zachęconymi do prospołecznej postawy,
08:32
where they all bondedwolnocłowy togetherRazem to buykupować something and do a groupGrupa activityczynność.
216
497000
3000
które zjednoczył wspólny zakup i rozrywka.
08:35
What we see is that, in factfakt, the teamszespoły that are prosocialprospołeczne sellSprzedać more stuffrzeczy
217
500000
3000
Grupy prospołeczne sprzedają więcej niż te,
08:38
than the teamszespoły that only got moneypieniądze for themselvessami.
218
503000
2000
które wydają na siebie.
08:40
And one way to think about it
219
505000
2000
Można o tym myśleć tak,
08:42
is for everykażdy 15 euroeuro you give people for themselvessami,
220
507000
2000
że kiedy ktoś dostaje 15 euro tylko dla siebie,
08:44
they put it in theirich pocketkieszeń, they don't do anything differentróżne than they did before.
221
509000
3000
wkłada je do kieszeni i nie robi niczego nowego.
08:47
You don't get any moneypieniądze from that.
222
512000
2000
Nie można tak zarobić więcej.
08:49
You actuallytak właściwie losestracić moneypieniądze because it doesn't motivatemotywować them to performwykonać any better.
223
514000
3000
Traci się, bo nie ma motywacji do lepszego działania.
08:52
But when you give them 15 euroeuro to spendwydać on theirich teammatesdrużyny,
224
517000
2000
Gdy grupa ma wydać na innych,
08:54
they do so much better on theirich teamszespoły
225
519000
2000
znaczenie lepiej idzie jej sprzedaż,
08:56
that you actuallytak właściwie get a hugeolbrzymi winzdobyć on investinginwestowanie this kinduprzejmy of moneypieniądze.
226
521000
3000
więc dużo się zyskuje przez taką inwestycję.
08:59
And I realizerealizować that you're probablyprawdopodobnie thinkingmyślący to yourselvessię,
227
524000
2000
Zdaję sobie sprawę, że pewnie myślicie,
09:01
this is all fine,
228
526000
2000
że wszystko to brzmi dobrze,
09:03
but there's a contextkontekst that's incrediblyniewiarygodnie importantważny for publicpubliczny policypolityka
229
528000
2000
ale jest kontekst społeczny,
09:05
and I can't imaginewyobrażać sobie it would work there.
230
530000
2000
przez który nie przeniesiemy tego na politykę.
09:07
And basicallygruntownie that if he doesn't showpokazać me that it worksPrace here,
231
532000
2000
Jeśli wam nie pokażę, jak to działa tutaj,
09:09
I don't believe anything he said.
232
534000
2000
to nie uwierzycie w ani jedno słowo.
09:11
And I know what you're all thinkingmyślący about are dodgeballDodgeball teamszespoły.
233
536000
3000
Myślicie teraz o grze w dwa ognie.
09:14
(LaughterŚmiech)
234
539000
2000
(Śmiech)
09:16
This was a hugeolbrzymi criticismkrytyka that we got
235
541000
2000
Krytycy mówią, że jeśli nie udowodnimy tego
09:18
to say, if you can't showpokazać it with dodgeballDodgeball teamszespoły, this is all stupidgłupi.
236
543000
3000
na drużynach dwóch ogni,
09:21
So we wentposzedł out and founduznany these dodgeballDodgeball teamszespoły
237
546000
2000
nasza teoria jest brednią.
09:23
and infiltratedinfiltracji them.
238
548000
2000
Więc zbadaliśmy takie drużyny
09:25
And we did the exactdokładny samepodobnie thing as before.
239
550000
2000
taką samą procedurą.
09:27
So some teamszespoły, we give people on the teamzespół moneypieniądze, they spendwydać it on themselvessami.
240
552000
3000
Część dostała kasę na siebie.
09:30
Other teamszespoły, we give them moneypieniądze
241
555000
2000
W innych daliśmy członkom pieniądze
09:32
to spendwydać on theirich dodgeballDodgeball teammatesdrużyny.
242
557000
2000
do wydania na innych członków drużyny.
09:34
The teamszespoły that spendwydać moneypieniądze on themselvessami
243
559000
2000
Tam, gdzie wydawano na siebie,
09:36
are just the samepodobnie winningzwycięski percentagesprocenty as they were before.
244
561000
2000
statystyki wygranych nie wzrosły.
09:38
The teamszespoły that we give the moneypieniądze to spendwydać on eachkażdy other,
245
563000
2000
Tam, gdzie wydawano na innych,
09:40
they becomestają się differentróżne teamszespoły
246
565000
2000
zaszła duża zmiana
09:42
and, in factfakt, they dominatezdominować the leagueliga by the time they're doneGotowe.
247
567000
2000
i od eksperymentu dominują w lidze.
09:44
AcrossCałej all of these differentróżne contextsKonteksty --
248
569000
2000
Patrząc przekrojowo,
09:46
your personalosobisty life, you work life,
249
571000
2000
na życie osobiste i zawodowe,
09:48
even sillygłupi things like intramuralstacjonarne sportsSport --
250
573000
2000
a nawet wewnątrzszkolne sporty,
09:50
we see spendingwydatki on other people has a biggerwiększy returnpowrót for you
251
575000
2000
widzimy, że wydawanie na innych
09:52
than spendingwydatki on yourselfsiebie.
252
577000
3000
niesie większy zysk.
09:55
And so I'll just say, I think if you think moneypieniądze can't buykupować happinessszczęście
253
580000
2000
Jeśli myślicie, że pieniądze szczęścia nie dają,
09:57
you're not spendingwydatki it right.
254
582000
2000
to znaczy, że źle je wydajecie.
09:59
The implicationdomniemanie is not you should buykupować this productprodukt insteadzamiast of that productprodukt
255
584000
3000
Nie chodzi o wybranie najlepszego produktu,
10:02
and that's the way to make yourselfsiebie happierszczęśliwsi.
256
587000
2000
tak nie damy sobie szczęścia.
10:04
It's in factfakt, that you should stop thinkingmyślący
257
589000
2000
Przestańcie myśleć o tym,
10:06
about whichktóry productprodukt to buykupować for yourselfsiebie
258
591000
2000
co sobie kupić.
10:08
and try givingdający some of it to other people insteadzamiast.
259
593000
3000
Spróbujcie dzielić się z innymi.
10:11
And we luckilyna szczęście have an opportunityokazja for you.
260
596000
3000
Mamy dla was taką możliwość.
10:14
DonorsChooseDonorsChoose.orgorg is a non-profitnon-profit
261
599000
2000
DonorsChoose.org to organizacja non-profit,
10:16
for mainlygłównie publicpubliczny schoolszkoła teachersnauczyciele in low-incomeniski przychód schoolsszkoły.
262
601000
3000
dla nauczycieli w szkołach o ograniczonych budżetach.
10:19
They poststanowisko projectsprojektowanie,
263
604000
2000
Nauczyciele zamieszczają swoje projekty:
10:21
so they say, "I want to teachnauczać HuckleberryHuckleberry FinnFinn to my classklasa and we don't have the booksksiążki,"
264
606000
2000
"Chcę uczyć o Tomku Sawyerze, ale nie mamy książek".
10:23
or "I want a microscopemikroskopu to teachnauczać my studentsstudenci sciencenauka
265
608000
2000
"Chcę na przyrodzie wykorzystać mikroskop,
10:25
and we don't have a microscopemikroskopu."
266
610000
2000
ale szkoła nie ma mikroskopu".
10:27
You and I can go on and buykupować it for them.
267
612000
2000
Możemy pomóc im kupić materiały.
10:29
The teachernauczyciel writespisze you a thank you noteUwaga. The kidsdzieciaki writepisać you a thank you noteUwaga.
268
614000
3000
Nauczyciele i dzieciaki wam podziękują.
10:32
SometimesCzasami they sendwysłać you pictureskino of them usingza pomocą the microscopemikroskopu.
269
617000
2000
Wyślą zdjęcie, jak korzystają z mikroskopu.
10:34
It's an extraordinaryniezwykły thing.
270
619000
2000
To coś nadzwyczajnego.
10:36
Go to the websitestronie internetowej and startpoczątek yourselfsiebie on the processproces
271
621000
2000
Wejdźcie na stronę i przestawcie się
10:38
of thinkingmyślący, again, lessmniej about "How can I spendwydać moneypieniądze on myselfsiebie?"
272
623000
3000
na myślenie mniej o tym, jak wydać na siebie,
10:41
and more about "If I've got fivepięć dollarsdolarów or 15 dollarsdolarów,
273
626000
3000
a więcej o tym, jak swoje 5 albo 15 dolarów
10:44
what can I do to benefitzasiłek other people?"
274
629000
2000
przeznaczyć na korzyści dla innych.
10:46
Because ultimatelyostatecznie when you do that, you'llTy będziesz find that you'llTy będziesz benefitzasiłek yourselfsiebie much more.
275
631000
3000
Bo ostatecznie właśnie takie myślenie
10:49
Thank you.
276
634000
2000
i wam przyniesie korzyść. Dziękuję.
10:51
(ApplauseAplauz)
277
636000
2000
(Brawa)
Translated by Martyna Bajek
Reviewed by Mateusz Jaszak

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Michael Norton - Social science researcher
Through clever studies, Michael Norton studies how we feel about what we buy and spend.

Why you should listen

Michael I. Norton is a professor of business administration in the marketing unit at the Harvard Business School. He holds a B.A. in Psychology and English from Williams and a Ph.D. in Psychology from Princeton. Prior to joining HBS, Professor Norton was a Fellow at the MIT Media Lab and MIT’s Sloan School of Management. His work has been published in a number of leading academic journals, including Science, the Journal of Personality and Social Psychology, Psychological Science, and the Annual Review of Psychology, and has been covered in media outlets such as the Economist, the Financial Times, the New York Times, the Wall Street Journal, and the Washington Post.

His research has twice been featured in the New York Times Magazine Year in Ideas issue, in 2007 (Ambiguity Promotes Liking) and 2009 (The Counterfeit Self). His “The IKEA Effect: When Labor Leads to Love” was featured in Harvard Business Review‘s Breakthrough Ideas for 2009.

More profile about the speaker
Michael Norton | Speaker | TED.com