TEDxCambridge
Michael Norton: How to buy happiness
Michael Norton: Mutluluk nasıl satın alınır?
Filmed:
Readability: 2.7
4,136,439 views
Michael Norton TEDxCambridge'de, kendiniz için harcamadığınızda paranın mutluluğu dahi nasıl satın alabileceği üzerine etkileyici bir araştırmasını paylaşıyor. Toplumun yararına olan harcamaların size, işinize ve hatta
diğer insanlara faydasının dokunabileceği bir çok yöntem hakkında şaşırtıcı veriler için dinleyiniz.
Michael Norton - Social science researcher
Through clever studies, Michael Norton studies how we feel about what we buy and spend. Full bio
Through clever studies, Michael Norton studies how we feel about what we buy and spend. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
So I want to talk today about money and happiness,
0
0
3000
Bugün para ve mutluluk
hakkında konuşmak istiyorum
hakkında konuşmak istiyorum
00:18
which are two things
1
3000
2000
Çoğumuzun zamanını harcadığı 2 şey,
00:20
that a lot of us spend a lot of our time thinking about,
2
5000
2000
ya para kazanmaya çalışmak,
00:22
either trying to earn them or trying to increase them.
3
7000
3000
ya da para biriktirmeye çalışmak.
00:25
And a lot of us resonate with this phrase.
4
10000
2000
Ve şu terim çoğumuzda yankı uyandırıyor.
00:27
So we see it in religions and self-help books,
5
12000
2000
Dinlerde ve kişisel gelişim
kitaplarında görürüz ki,
kitaplarında görürüz ki,
00:29
that money can't buy happiness.
6
14000
2000
"Para mutluluğu satın alamaz."
00:31
And I want to suggest today that, in fact, that's wrong.
7
16000
3000
Bugün aslında bunun yanlış
olduğunu belirtmek istiyorum.
olduğunu belirtmek istiyorum.
00:34
(Laughter)
8
19000
2000
(Gülüşmeler)
00:36
I'm at a business school, so that's what we do.
9
21000
2000
Bir işletme okulundayım, yaptığımız iş bu.
00:38
So that's wrong, and, in fact, if you think that,
10
23000
3000
Yanlış olan, aslında düşünürseniz
00:41
you're actually just not spending it right.
11
26000
2000
sadece doğru harcamıyorsunuz.
00:43
So that instead of spending it the way you usually spend it,
12
28000
2000
Öyle ki, alıştığınız harcama yerine,
00:45
maybe if you spent it differently,
13
30000
2000
belki başka türlü harcasaydınız,
00:47
that might work a little bit better.
14
32000
2000
biraz daha işe yarayabilirdi.
00:49
And before I tell you the ways that you can spend it that will make you happier,
15
34000
3000
Sizi mutlu edecek harcama
yöntemlerini anlatmadan önce,
yöntemlerini anlatmadan önce,
00:52
let's think about the ways we usually spend it
16
37000
2000
genelde mutlu etmeyen
yöntemleri düşünelim,
yöntemleri düşünelim,
00:54
that don't, in fact, make us happier.
17
39000
2000
aslında bizi mutlu ediyor.
00:56
We had a little natural experiment.
18
41000
2000
Küçük bir doğal deney yaptık.
00:58
So CNN, a little while ago, wrote this interesting article
19
43000
3000
CNN kısa bir süre önce,
piyangoyu kazandıklarında
piyangoyu kazandıklarında
01:01
on what happens to people when they win the lottery.
20
46000
3000
insanlara ne olduğu hakkında,
şu ilginç makaleyi yayınladı.
şu ilginç makaleyi yayınladı.
01:04
It turns out people think when they win the lottery their lives are going to be amazing.
21
49000
3000
Piyangoyu kazanınca
hayatlarının harika
olacağını düşünüyormuş.
olacağını düşünüyormuş.
01:07
This article's about how their lives get ruined.
22
52000
2000
Bu makale ise hayatlarının
nasıl bozulduğu hakkında.
nasıl bozulduğu hakkında.
01:09
So what happens when people win the lottery
23
54000
2000
Öyleyse, piyango kazananların
başına gelen şey;
başına gelen şey;
01:11
is, number one, they spend all the money and go into debt,
24
56000
3000
birincisi; paranın hepsini harcayıp
borca giriyorlar,
borca giriyorlar,
01:14
and number two, all of their friends and everyone they've ever met
25
59000
3000
ikincisi; arkadaşları ve
karşılaştıkları herkes
karşılaştıkları herkes
01:17
find them and bug them for money.
26
62000
2000
onları bulup para için
rahatsız ediyor.
rahatsız ediyor.
01:19
And it ruins their social relationships, in fact.
27
64000
2000
Bu durum sosyal ilişkilerini
yok ediyor aslında.
yok ediyor aslında.
01:21
So they have more debt and worse friendships
28
66000
2000
Yani piyangoyu kazanmadan
daha öncesine göre,
daha öncesine göre,
01:23
than they had before they won the lottery.
29
68000
2000
çok borçları ve kötü arkadaşlıkları var.
01:25
What was interesting about the article
30
70000
2000
Bu makale hakkında ilginç olan şey,
01:27
was people started commenting on the article, readers of the thing.
31
72000
3000
okurların, hakkında
yorum yapmasıydı.
yorum yapmasıydı.
01:30
And instead of talking about
32
75000
2000
Paranın mutluluk getirmediğini,
01:32
how it had made them realize that money doesn't lead to happiness,
33
77000
2000
nasıl anladıkları
hakkında konuşmaktansa,
hakkında konuşmaktansa,
01:34
everyone instantly started saying,
34
79000
2000
herkes bir anda
01:36
"You know what I would do if I won the lottery ... ?"
35
81000
2000
"Piyangoyu kazansaydım
ne yapardım biliyorsun"
ne yapardım biliyorsun"
01:38
and fantasizing about what they'd do.
36
83000
2000
demeye ve yapacaklarını
hayal etmeye başladı.
hayal etmeye başladı.
01:40
And here's just two of the ones we saw that are just really interesting to think about.
37
85000
3000
Ve işte görüştüğümüz birisinden,
hakkında düşünmenin
ilginç olduğu 2 hayal;
ilginç olduğu 2 hayal;
01:43
One person wrote in, "When I win, I'm going to buy my own little mountain
38
88000
3000
Birisi şöyle yazmış;
"Kazandığımda, kendi
küçük dağımı alacağım ...
küçük dağımı alacağım ...
01:46
and have a little house on top."
39
91000
2000
... ve tepesinde evim olacak"
01:48
(Laughter)
40
93000
2000
(Gülüşmeler)
01:50
And another person wrote, "I would fill a big bathtub with money
41
95000
3000
Diğer bir kişi ise;
"Büyük bir küveti parayla doldururdum...
01:53
and get in the tub while smoking a big fat cigar
42
98000
2000
... koca puromu içerek ve
bir kadeh şampanya yudumlayarak ...
bir kadeh şampanya yudumlayarak ...
01:55
and sipping a glass of champagne."
43
100000
2000
... içine girerdim"
01:57
This is even worse now: "Then I'd have a picture taken
44
102000
2000
Bu daha da kötü;
01:59
and dozens of glossies made.
45
104000
2000
"Sonra bir fotoğraf çektirir
ve onlarca dergi yaptırırdım ...
ve onlarca dergi yaptırırdım ...
02:01
Anyone begging for money or trying to extort from me
46
106000
2000
... para için yalvaran ya da
gaspetmeye çalışan biri ...
gaspetmeye çalışan biri ...
02:03
would receive a copy of the picture and nothing else."
47
108000
3000
... yalnızca fotoğrafın
kopyasını alırdı."
kopyasını alırdı."
02:06
(Laughter)
48
111000
3000
(Gülüşmeler)
02:09
And so many of the comments were exactly of this type,
49
114000
2000
Ve para alanların içinde,
02:11
where people got money
50
116000
2000
yorumların çoğu
tam olarak bu şekilde.
tam olarak bu şekilde.
02:13
and, in fact, it made them antisocial.
51
118000
2000
Bu onların antisosyal olduğunu gösterir.
02:15
So I told you that it ruins people's lives and that their friends bug them.
52
120000
3000
Bunun hayatlarını mahvettiğini ve
arkadaşlarının rahatsız
ettiğini söylemiştim.
ettiğini söylemiştim.
02:18
It also, money often makes us feel very selfish
53
123000
2000
Ayrıca, para genellikle
bencil hissettirir ve
bencil hissettirir ve
02:20
and we do things only for ourselves.
54
125000
2000
sadece kendimiz için
bir şeyler yaparız.
bir şeyler yaparız.
02:22
Well maybe the reason that money doesn't make us happy
55
127000
2000
Belki de paranın bizi
mutlu etmemesinin sebebi,
mutlu etmemesinin sebebi,
02:24
is that we're always spending it on the wrong things,
56
129000
2000
sürekli yanlış şeylere harcamamızdır,
02:26
and in particular, that we're always spending it on ourselves.
57
131000
3000
özellikle hep kendimize harcamamız.
02:29
And we thought, I wonder what would happen
58
134000
2000
Ve düşündük, merak ediyorum da,
02:31
if we made people spend more of their money on other people.
59
136000
2000
İnsanlar parasının çoğunu
başkaları için harcasaydı,
başkaları için harcasaydı,
02:33
So instead of being antisocial with your money,
60
138000
3000
neler olurdu?
Yani paranızla antisosyal olmak yerine,
02:36
what if you were a little more prosocial with your money?
61
141000
2000
biraz daha topluma faydalı olsaydınız?
02:38
And we thought, let's make people do it and see what happens.
62
143000
2000
Ve düşündük, insanlar bunu denesinler,
02:40
So let's have some people do what they usually do
63
145000
2000
neler olacak görelim.
Bazıları alıştıkları şeyi yapsın
02:42
and spend money on themselves,
64
147000
2000
ve kendilerince harcasınlar,
02:44
and let's make some people give money away,
65
149000
2000
bazıları parayı versinler,
mutluluklarını karşılaştırsınlar
mutluluklarını karşılaştırsınlar
02:46
and measure their happiness and see if, in fact, they get happier.
66
151000
3000
ve gerçekten mutlu olacaklar mı görsünler.
02:49
So the first way that we did this.
67
154000
2000
Denediğimiz ilk yöntem şuydu.
02:51
On one Vancouver morning, we went out on the campus
68
156000
2000
Bir Vancouver sabahı,
British Columbia Üniversitesi'ndeki
kampüse gittik,
kampüse gittik,
02:53
at University of British Columbia
69
158000
2000
02:55
and we approached people and said, "Do you want to be in an experiment?"
70
160000
2000
ve insanlara yaklaşıp sorduk;
"Bir deneye katılmak ister misiniz?"
"Evet" dediler.
"Evet" dediler.
02:57
They said, "Yes."
71
162000
2000
Onlara nasıl mutlu olduklarını sorduk
02:59
We asked them how happy they were, and then we gave them an envelope.
72
164000
3000
ve sonra bir zarf verdik.
03:02
And one of the envelopes had things in it that said,
73
167000
2000
Zarflardan birinin içinde şu yazıyordu;
03:04
"By 5:00 pm today, spend this money on yourself."
74
169000
3000
"Bugün akşam 5'e kadar,
bu parayı kendinize harcayın"
bu parayı kendinize harcayın"
03:07
So we gave some examples of what you could spend it on.
75
172000
3000
Neler harcayacaklarına dair
bazı örnekler verdik.
bazı örnekler verdik.
03:10
Other people, in the morning, got a slip of paper that said,
76
175000
2000
Diğerleri ise, üzerinde
şu yazan kağıt fiş aldı;
şu yazan kağıt fiş aldı;
03:12
"By 5:00 pm today, spend this money on somebody else."
77
177000
3000
"Akşam 5'e kadar bu parayı
başka birisine harcayın"
başka birisine harcayın"
03:15
Also inside the envelope was money.
78
180000
2000
Ayrıca zarfın içinde para vardı.
03:17
And we manipulated how much money we gave them.
79
182000
2000
Verdiğimiz para miktarını değiştirdik.
03:19
So some people got this slip of paper and five dollars.
80
184000
3000
Bazıları bu fişi ve 5 dolar aldı.
03:22
Some people got this slip of paper and 20 dollars.
81
187000
3000
Bazıları ise bu fişi ve 20 dolar aldı.
03:25
We let them go about their day. They did whatever they wanted to do.
82
190000
3000
Günlerine başlamalarına izin verdik.
03:28
We found out that they did in fact spend it in the way that we asked them to.
83
193000
3000
İstediklerini yaptılar.
Gerçekten istediğimiz şekilde
harcadıklarını farkettik.
harcadıklarını farkettik.
03:31
We called them up at night and asked them,
84
196000
2000
Gece onları aradık ve sorduk;
03:33
"What'd you spend it on, and how happy do you feel now?"
85
198000
2000
"Parayı neye harcadın ve
Ne kadar mutlu hissediyorsun?"
Ne kadar mutlu hissediyorsun?"
03:35
What did they spend it on?
86
200000
2000
Parayı neye harcadılar?
03:37
Well these are college undergrads, so a lot of what they spent it on for themselves
87
202000
2000
Bunlar kolej öğrencileri,
kendilerine harcadıkları şeylerin çoğu
kendilerine harcadıkları şeylerin çoğu
03:39
were things like earrings and makeup.
88
204000
2000
küpeler ve makyaj malzemeleriydi.
03:41
One woman said she bought a stuffed animal for her niece.
89
206000
3000
Bir kadın, yeğeni için
oyuncak aldığını söyledi.
oyuncak aldığını söyledi.
03:44
People gave money to homeless people.
90
209000
2000
Bazıları parayı evsizlere verdi.
03:46
Huge effect here of Starbucks.
91
211000
3000
Starbucks’ın buradaki büyük etkisi.
03:49
(Laughter)
92
214000
2000
(Gülüşmeler)
03:51
So if you give undergraduates five dollars, it looks like coffee to them
93
216000
3000
Yani, üniversite öğrencilerine
5 dolar verirseniz,
5 dolar verirseniz,
bu onlara kahve gibi gözükür,
03:54
and they run over to Starbucks and spend it as fast as they can.
94
219000
3000
Starbucks’a koşarlar ve
en hızlı şekilde harcarlar.
en hızlı şekilde harcarlar.
03:57
But some people bought a coffee for themselves, the way they usually would,
95
222000
3000
Ancak bazıları her zamanki gibi
kendisine bir kahve aldı,
kendisine bir kahve aldı,
04:00
but other people said that they bought a coffee for somebody else.
96
225000
2000
bazıları ise kahveyi
başkası için aldığını söyledi.
başkası için aldığını söyledi.
04:02
So the very same purchase,
97
227000
2000
Çok benzer alımlar,
04:04
just targeted toward yourself
98
229000
2000
sadece kendinize yönelik amaçlanmış,
04:06
or targeted toward somebody else.
99
231000
2000
ya da bir başkasına.
04:08
What did we find when we called them back at the end of the day?
100
233000
2000
Sonunda onları tekrar
aradığımızda ne bulduk?
aradığımızda ne bulduk?
04:10
People who spent money on other people got happier.
101
235000
2000
Parayı başkalarına harcayanlar
daha mutlu oldu.
daha mutlu oldu.
04:12
People who spent money on themselves, nothing happened.
102
237000
2000
Kendisine harcayanlarsa,
hiçbir şey olmadı.
hiçbir şey olmadı.
04:14
It didn't make them less happy, it just didn't do much for them.
103
239000
3000
Bu onları daha az mutlu yapmadı,
sadece pek bir şey katmadı.
04:17
And the other thing we saw is the amount of money doesn't matter that much.
104
242000
3000
Ve gördüğümüz diğer şey,
paranın miktarı o kadar da önemli değil.
04:20
So people thought that 20 dollars would be way better than five dollars.
105
245000
3000
İnsanlar şöyle düşündü;
20 dolar, 5 dolardan daha iyi olurdu.
04:23
In fact, it doesn't matter how much money you spent.
106
248000
3000
Aslında ne kadar harcadığınız farketmez.
04:26
What really matters is that you spent it on somebody else
107
251000
2000
Önemli olan şey,
kendiniz yerine başkasına harcamanızdır.
04:28
rather than on yourself.
108
253000
2000
04:30
We see this again and again
109
255000
2000
Parayı kendilerine harcamak yerine
başkası için verdiğimizde,
başkası için verdiğimizde,
04:32
when we give people money to spend on other people instead of on themselves.
110
257000
3000
bunu tekrar tekrar görüyoruz.
04:35
Of course, these are undergraduates in Canada --
111
260000
2000
Tabi ki bunlar Kanada’daki öğrenciler,
04:37
not the world's most representative population.
112
262000
2000
dünyanın en temsili nüfusu değil.
04:39
They're also fairly wealthy and affluent and all these other sorts of things.
113
264000
3000
Onlar oldukça zengin, varlıklı
ve bunun gibi şeyler.
04:42
We wanted to see if this holds true everywhere in the world
114
267000
3000
Dünyada her yerde mi geçerli, yoksa sadece
04:45
or just among wealthy countries.
115
270000
2000
zengin ülkelerde mi böyle
diye görmek istedik.
diye görmek istedik.
04:47
So we went, in fact, to Uganda and ran a very similar experiment.
116
272000
2000
Bu nedenle Uganda’ya bile gittik
ve çok basit bir deney yaptık.
04:49
So imagine, instead of just people in Canada,
117
274000
2000
“Kendine veya başkasına,
para harcadığın son zamanı seç ...
para harcadığın son zamanı seç ...
04:51
we said, "Name the last time you spent money on yourself or other people.
118
276000
3000
04:54
Describe it. How happy did it make you?"
119
279000
2000
...Tanımla. Seni ne kadar mutlu etmişti?”
04:56
Or in Uganda, "Name the last time you spent money
120
281000
2000
diye sorduğumuz
Kanada’daki insanlar yerine,
Kanada’daki insanlar yerine,
04:58
on yourself or other people and describe that."
121
283000
3000
aynısını sorduğumuz
Uganda'daki insanları hayal edin,
Uganda'daki insanları hayal edin,
05:01
And then we asked them how happy they are again.
122
286000
2000
Ve sonra, ne kadar
mutlu olduklarını tekrar sorduk.
mutlu olduklarını tekrar sorduk.
05:03
And what we see is sort of amazing
123
288000
2000
Gördüğümüz şey şaşırtıcı türdendi
05:05
because there's human universals on what you do with your money
124
290000
2000
çünkü parayla ne yaptığınız üzerine
05:07
and then real cultural differences on what you do as well.
125
292000
3000
evrensel kültürler ve de
gerçek kültür farklılıkları var.
gerçek kültür farklılıkları var.
05:10
So for example,
126
295000
2000
Mesela, Uganda’lı birisi şöyle diyor;
05:12
one guy from Uganda says this.
127
297000
2000
05:14
He said, "I called a girl I wished to love."
128
299000
2000
"Aşık olduğum kızı aradım... "
05:16
They basically went out on a date,
129
301000
2000
Normal bir şekilde randevulaşmışlar,
05:18
and he says at the end that he didn't "achieve" her up till now.
130
303000
3000
ve en sonunda diyor ki,
kızı şu ana kadar elde edememiş.
kızı şu ana kadar elde edememiş.
05:21
Here's a guy from Canada.
131
306000
3000
Bu adam ise Kanada’dan.
05:24
Very similar thing.
132
309000
2000
Çok benzer bir durum.
05:26
"I took my girlfriend out for dinner.
133
311000
2000
"Kız arkadaşımı akşam yemeğine çıkardım...
05:28
We went to a movie, we left early,
134
313000
2000
...Sinemaya gittik, erken çıktık
ve sonra odasına geri döndük…"
ve sonra odasına geri döndük…"
05:30
and then went back to her room for ... " only cake -- just a piece of cake.
135
315000
4000
Yalnızca ...
Kek için, sadece bir parça kek.
05:34
Human universal -- so you spend money on other people,
136
319000
2000
05:36
you're being nice to them.
137
321000
2000
İnsanoğlu..
Parayı başkasına harcıyorsun,
Parayı başkasına harcıyorsun,
05:38
Maybe you have something in mind, maybe not.
138
323000
2000
ona iyi davranmış oluyorsun.
Belki aklınızda bir şey var,
belki de yok.
belki de yok.
05:40
But then we see extraordinary differences.
139
325000
2000
Ancak daha sonra
sıradışı farklar gördük.
sıradışı farklar gördük.
05:42
So look at these two.
140
327000
2000
Şu iki örneğe bakın.
05:44
This is a woman from Canada.
141
329000
2000
Kanada’dan bir kadın.
"Başkasına para harcadığın
bir zaman seç" dedik.
bir zaman seç" dedik.
05:46
We say, "Name a time you spent money on somebody else."
142
331000
2000
05:48
She says, "I bought a present for my mom.
143
333000
2000
Dedi ki;
"Anneme bir hediye almıştım ...
"Anneme bir hediye almıştım ...
05:50
I drove to the mall in my car, bought a present, gave it to my mom."
144
335000
2000
... Arabayla AVM'ye gittim,
hediye aldım, anneme verdim"
hediye aldım, anneme verdim"
05:52
Perfectly nice thing to do.
145
337000
2000
Yapılacak tamamen hoş bir şey.
05:54
It's good to get gifts for people that you know.
146
339000
2000
İnsanlara hediye almak güzeldir,
bilirsiniz.
bilirsiniz.
05:56
Compare that to this woman from Uganda.
147
341000
2000
Şimdi bunu, Uganda’lı kadınla kıyaslayın.
05:58
"I was walking and met a long-time friend
148
343000
2000
"Yürüyordum ve oğlu sıtma hastası olan
çok eski bir arkadaşımla karşılaştım ...
çok eski bir arkadaşımla karşılaştım ...
06:00
whose son was sick with malaria.
149
345000
2000
06:02
They had no money, they went to a clinic and I gave her this money."
150
347000
3000
... Hiç parası yoktu, kliniğe gittiler
ve parayı onlara verdim."
ve parayı onlara verdim."
06:05
This isn't $10,000, it's the local currency.
151
350000
3000
Bu miktar, 10 bin dolar değil,
yerel para birimi.
yerel para birimi.
06:08
So it's a very small amount of money, in fact.
152
353000
2000
Yani çok düşük bir miktar, gerçekten.
06:10
But enormously different motivations here.
153
355000
2000
Bunlar aşırı derecede farklı dürtüler.
06:12
This is a real medical need,
154
357000
2000
Bu gerçek bir tıbbi ihtiyaç,
06:14
literally a life-saving donation.
155
359000
2000
abartısız hayat kurtarıcı bir bağış.
06:16
Above, it's just kind of, I bought a gift for my mother.
156
361000
2000
Yukarıda sadece bir örnek,
"Anneme hediye aldım."
"Anneme hediye aldım."
06:18
What we see again though
157
363000
2000
Tekrar gördüğümüz gibi;
06:20
is that the specific way that you spend on other people
158
365000
2000
Parayı başkalarına harcadığınız
özel yöntemlerin,
özel yöntemlerin,
06:22
isn't nearly as important
159
367000
2000
kendinizi mutlu etmek için
başkalarına harcadığınız gerçeği kadar
başkalarına harcadığınız gerçeği kadar
06:24
as the fact that you spend on other people
160
369000
2000
06:26
in order to make yourself happy,
161
371000
2000
önemli olmamasıdır,
aslında önemli bir gerçek.
aslında önemli bir gerçek.
06:28
which is really quite important.
162
373000
2000
Kendinizi mutlu etmek için,
06:30
So you don't have to do amazing things with your money to make yourself happy.
163
375000
3000
paranızla ilginç şeyler
yapmak zorunda değilsiniz.
yapmak zorunda değilsiniz.
06:33
You can do small, trivial things and yet still get these benefits from doing this.
164
378000
3000
Küçük, ufak tefek şeyler yapabilirsiniz,
bunları yapmak yine de
size yarar sağlar.
size yarar sağlar.
06:36
These are only two countries.
165
381000
2000
Bunlar sadece iki ülke.
06:38
We also wanted to go even broader and look at every country in the world if we could
166
383000
3000
Parayla mutluluk arasındaki
ilişkiyi görebilseydik,
ilişkiyi görebilseydik,
daha uzaklara gitmeyi ve
dünyadaki her ülkeye bakmayı isterdik.
dünyadaki her ülkeye bakmayı isterdik.
06:41
to see what the relationship is between money and happiness.
167
386000
3000
06:44
We got data from the Gallup Organization,
168
389000
2000
Ülkelerin son günlerde yaptığı
anketlerdeki bildiğiniz verileri,
anketlerdeki bildiğiniz verileri,
06:46
which you know from all the political polls that have been happening lately.
169
391000
3000
Gallup Organizasyonu'ndan temin ettik.
06:49
They ask people, "Did you donate money to charity recently?"
170
394000
2000
İnsanlara soruyorlar;
"Son zamanlarda hayır kurumuna
para bağışladınız mı?"
para bağışladınız mı?"
06:51
and they ask them, "How happy are you with your life in general?"
171
396000
3000
"Hayatta genel olarak
ne kadar mutlusunuz?"
ne kadar mutlusunuz?"
06:54
And we can see what the relationship is between those two things.
172
399000
2000
Böylece bu 2 şey arasındaki ilişkinin
ne olduğunu görebiliriz.
ne olduğunu görebiliriz.
06:56
Are they positively correlated? Giving money makes you happy.
173
401000
3000
Olumlu olarak mı bağlantılılar?
Para vermek sizi mutlu eder.
Para vermek sizi mutlu eder.
06:59
Or are they negatively correlated?
174
404000
2000
Yoksa olumsuz olarak mı?
07:01
On this map, green will mean they're positively correlated
175
406000
2000
Bu haritada,
yeşil olumlu olarak
bağlantılı olduğunu gösteriyor,
bağlantılı olduğunu gösteriyor,
07:03
and red means they're negatively correlated.
176
408000
3000
kırmızı ise olumsuz bir şekilde.
07:06
And you can see, the world is crazily green.
177
411000
2000
Ve dünyanın delicesine
yeşil olduğunu görebilirsiniz.
yeşil olduğunu görebilirsiniz.
07:08
So in almost every country in the world
178
413000
2000
Yani, veri topladığımız dünyadaki
neredeyse her ülkede,
neredeyse her ülkede,
07:10
where we have this data,
179
415000
2000
07:12
people who give money to charity are happier people
180
417000
2000
hayır kurumuna para bağışlayanlar,
bağışlamayanlardan daha mutlu.
bağışlamayanlardan daha mutlu.
07:14
that people who don't give money to charity.
181
419000
2000
07:16
I know you're all looking at that red country in the middle.
182
421000
3000
Ortadaki kırmızı ülkeye
baktığınızı biliyorum.
baktığınızı biliyorum.
07:19
I would be a jerk and not tell you what it is,
183
424000
2000
Pisliğin teki olup
bu ülkenin ne olduğunu söylemezdim,
bu ülkenin ne olduğunu söylemezdim,
07:21
but in fact, it's Central African Republic.
184
426000
2000
ama Orta Afrika Cumhuriyeti.
07:23
You can make up stories. Maybe it's different there for some reason or another.
185
428000
2000
Efsaneler uydurabilirsiniz.
Her nedense bu durum orada farklı.
07:25
Just below that to the right is Rwanda though,
186
430000
2000
Gerçi hemen sağ altında
07:27
which is amazingly green.
187
432000
2000
şaşırtıcı bir şekilde
yeşil olan Rwanda var.
yeşil olan Rwanda var.
07:29
So almost everywhere we look
188
434000
2000
Neredeyse baktığımız her yerde,
07:31
we see that giving money away makes you happier
189
436000
2000
para vermenin, kendinize saklamaktan
07:33
than keeping it for yourself.
190
438000
2000
daha fazla sizi mutlu ettiğini görüyoruz.
07:35
What about your work life, which is where we spend all the rest of our time
191
440000
3000
Ya iş hayatınız,
tanıdığımız insanlarla olmadığımızda
tanıdığımız insanlarla olmadığımızda
07:38
when we're not with the people we know.
192
443000
2000
kalan vaktimizin çoğunu geçirdiğimiz yer.
07:40
We decided to infiltrate some companies and do a very similar thing.
193
445000
3000
Bazı şirketlerin içine girmeye
karar verdik
karar verdik
ve benzer bir şeyi yaptık.
07:43
So these are sales teams in Belgium.
194
448000
2000
Bunlar Belçika’daki satış ekiplerinden.
07:45
They work in teams; they go out and sell to doctors
195
450000
2000
Takım olarak çalışıyorlar,
dışarı çıkıyorlar ve
dışarı çıkıyorlar ve
07:47
and try to get them to buy drugs.
196
452000
2000
doktorlara ilaç satmak için uğraşıyorlar.
07:49
So we can look and see how well they sell things
197
454000
3000
Bir takımın üyesi olmanın işlevi olarak,
07:52
as a function of being a member of a team.
198
457000
2000
ne kadar iyi sattıklarını,
bakınca görebiliyoruz.
bakınca görebiliyoruz.
07:54
Some teams, we give people on the team some money for themselves
199
459000
2000
Bazı takımlara, kendileri için para verip,
07:56
and say, "Spend it however you want on yourself,"
200
461000
2000
"Parayı dilediğiniz gibi
kendinize harcayın.” dedik,
kendinize harcayın.” dedik,
07:58
just like we did with the undergrads in Canada.
201
463000
2000
tıpkı Kanada’daki öğrenciler gibi.
08:00
But other teams we say, "Here's 15 euro.
202
465000
2000
Ancak diğer takımlara,
08:02
Spend it on one of your teammates this week.
203
467000
2000
"İşte 15 Euro. Bu hafta parayı takım
arkadaşlarından birine harca...
arkadaşlarından birine harca...
08:04
Buy them something as a gift or a present and give it to them.
204
469000
3000
...Hediye olarak bir şeyler al,
ve ona ver” dedik.
ve ona ver” dedik.
08:07
And then we can see, well now we've got teams that spend on themselves
205
472000
3000
Ve pekala, görüyoruz ki elimizde;
parayı kendilerine
harcayan takımlar ve
harcayan takımlar ve
08:10
and we've got these prosocial teams
206
475000
2000
biraz daha verimli olsun
diye para verdiğimiz
diye para verdiğimiz
08:12
who we give money to make the team a little bit better.
207
477000
2000
toplum yanlısı takımlar var.
08:14
The reason I have a ridiculous pinata there
208
479000
2000
Oradaki oyuncağın sebebi,
08:16
is one of the teams pooled their money and bought a pinata,
209
481000
2000
bir takımın,
paraları toplayıp satın alması.
paraları toplayıp satın alması.
08:18
and they all got around and smashed the pinata and all the candy fell out and things like that.
210
483000
3000
Toplanıp oyuncağı dağıtmışlar,
içindeki şekerler etrafa saçılmış,
içindeki şekerler etrafa saçılmış,
08:21
A very silly, trivial thing to do,
211
486000
2000
bunu gibi şeyler.
Yapılacak saçma bir şey.
08:23
but think of the difference on a team that didn't do that at all,
212
488000
3000
ancak bunu hiç yapmayan bir takımla
arasındaki farkı düşünün,
arasındaki farkı düşünün,
08:26
that got 15 euro, put it in their pocket,
213
491000
2000
15 Euro alan, parayı ceplerine koyan,
08:28
maybe bought themselves a coffee,
214
493000
2000
belki kendilerine
kahve almış olan bir takım,
kahve almış olan bir takım,
08:30
or teams that had this prosocial experience
215
495000
2000
ya da toplum yanlısı davranış gösteren,
08:32
where they all bonded together to buy something and do a group activity.
216
497000
3000
birbirine bağlı ve grup aktivitesi için
bir şeyler satın alan bir takım.
bir şeyler satın alan bir takım.
08:35
What we see is that, in fact, the teams that are prosocial sell more stuff
217
500000
3000
Gördüğümüz şey, gerçekten,
toplum yanlısı olan takımlar,
parayı bireysel harcayanlara göre
parayı bireysel harcayanlara göre
08:38
than the teams that only got money for themselves.
218
503000
2000
08:40
And one way to think about it
219
505000
2000
daha fazla şey sattılar.
Ve düşünülecek bir şey de,
08:42
is for every 15 euro you give people for themselves,
220
507000
2000
insanlara kendileri için
verdiğiniz her 15 Euro’da,
verdiğiniz her 15 Euro’da,
08:44
they put it in their pocket, they don't do anything different than they did before.
221
509000
3000
parayı ceplerine koyuyorlar
ve öncekilerden farklı
bir şey yapmıyorlar.
bir şey yapmıyorlar.
08:47
You don't get any money from that.
222
512000
2000
Böyle para kazanamazsınız.
08:49
You actually lose money because it doesn't motivate them to perform any better.
223
514000
3000
Aslında para kaybedersiniz,
çünkü daha iyisi için
onları motive etmez.
onları motive etmez.
08:52
But when you give them 15 euro to spend on their teammates,
224
517000
2000
Ama arkadaşlarına harcamaları için
15 Euro verdiğinizde,
15 Euro verdiğinizde,
08:54
they do so much better on their teams
225
519000
2000
bu paraya yatırım yaparak
büyük başarı kazanacağınız,
büyük başarı kazanacağınız,
08:56
that you actually get a huge win on investing this kind of money.
226
521000
3000
çok iyi şeyleri
takımları için yapıyorlar.
takımları için yapıyorlar.
08:59
And I realize that you're probably thinking to yourselves,
227
524000
2000
Ve şunu farkettim;
galiba kendinizi düşünüyorsunuz.
galiba kendinizi düşünüyorsunuz.
09:01
this is all fine,
228
526000
2000
her şey gayet iyi,
09:03
but there's a context that's incredibly important for public policy
229
528000
2000
ama kamu düzeni için inanılmaz
derecede önemli bir durum var
derecede önemli bir durum var
09:05
and I can't imagine it would work there.
230
530000
2000
ve orada işe yaradığını hayal edemiyorum.
09:07
And basically that if he doesn't show me that it works here,
231
532000
2000
Ve temel olarak,
burada çalıştığını göstermezse,
burada çalıştığını göstermezse,
09:09
I don't believe anything he said.
232
534000
2000
söylediği hiçbir şeye inanmayacağım.
09:11
And I know what you're all thinking about are dodgeball teams.
233
536000
3000
Hepinizin düşündüğü şeyin,
yakartop takımı olduğunu biliyorum.
yakartop takımı olduğunu biliyorum.
09:14
(Laughter)
234
539000
2000
(Gülüşmeler)
09:16
This was a huge criticism that we got
235
541000
2000
Bu söylememiz gereken
büyük bir eleştiriydi.
büyük bir eleştiriydi.
09:18
to say, if you can't show it with dodgeball teams, this is all stupid.
236
543000
3000
Yakartop takımıyla gösteremezseniz,
bunların hepsi aptalcadır.
bunların hepsi aptalcadır.
09:21
So we went out and found these dodgeball teams
237
546000
2000
Dışarı çıkıp yakartop takımları bulduk,
09:23
and infiltrated them.
238
548000
2000
ve içlerine gizlice katıldık.
09:25
And we did the exact same thing as before.
239
550000
2000
Ve öncekilerin tamamen aynısını yaptık.
09:27
So some teams, we give people on the team money, they spend it on themselves.
240
552000
3000
Yani bazı takımlar,
Takım içindekiler; para verdiklerimiz,
09:30
Other teams, we give them money
241
555000
2000
Diğer takımlar ise,
takım arkadaşlarına harcayanlar.
takım arkadaşlarına harcayanlar.
09:32
to spend on their dodgeball teammates.
242
557000
2000
09:34
The teams that spend money on themselves
243
559000
2000
Parayı kendilerine harcayan takımlar,
09:36
are just the same winning percentages as they were before.
244
561000
2000
eskisi gibi aynı
kazanma yüzdesine sahip.
kazanma yüzdesine sahip.
09:38
The teams that we give the money to spend on each other,
245
563000
2000
Takım arkadaşlarına harcamaları için
para verdiklerimiz ise,
para verdiklerimiz ise,
09:40
they become different teams
246
565000
2000
farklı bir takım oldular ve
09:42
and, in fact, they dominate the league by the time they're done.
247
567000
2000
gerçekten lig bitene kadar
domine ettiler.
domine ettiler.
09:44
Across all of these different contexts --
248
569000
2000
Bu farklı durumların tamamında,
09:46
your personal life, you work life,
249
571000
2000
özel hayatınızda, işinizde, hatta
bina içi sporu gibi saçma şeylerde,
bina içi sporu gibi saçma şeylerde,
09:48
even silly things like intramural sports --
250
573000
2000
09:50
we see spending on other people has a bigger return for you
251
575000
2000
parayı başkasına harcamanın,
kendinize harcamaktan daha büyük
getirileri olduğunu görüyoruz.
getirileri olduğunu görüyoruz.
09:52
than spending on yourself.
252
577000
3000
09:55
And so I'll just say, I think if you think money can't buy happiness
253
580000
2000
Bu nedenle, sadece şunu söyleyeceğim;
para mutluluğu satın alamaz
diye düşünüyorsanız,
diye düşünüyorsanız,
09:57
you're not spending it right.
254
582000
2000
09:59
The implication is not you should buy this product instead of that product
255
584000
3000
doğru harcamıyorsunuzdur.
Buradaki çıkarım,
"Bu ürün yerine şunu almalısın,
kendini böyle mutlu edersin" değil.
kendini böyle mutlu edersin" değil.
10:02
and that's the way to make yourself happier.
256
587000
2000
10:04
It's in fact, that you should stop thinking
257
589000
2000
Asıl çıkarım,
kendinize hangi ürünü alacağınız
konusunda düşünmeyi bırakmak
konusunda düşünmeyi bırakmak
10:06
about which product to buy for yourself
258
591000
2000
10:08
and try giving some of it to other people instead.
259
593000
3000
ve bunun yerine birazını
başkalarına vermeye çalışmaktır.
başkalarına vermeye çalışmaktır.
10:11
And we luckily have an opportunity for you.
260
596000
3000
Neyse ki sizin için bir fırsatımız var.
DonorsChoose.org
kar amacı gütmeyen bir site,
kar amacı gütmeyen bir site,
10:14
DonorsChoose.org is a non-profit
261
599000
2000
10:16
for mainly public school teachers in low-income schools.
262
601000
3000
çoğunlukla düşük gelirli devlet
okulundaki öğretmenler için.
okulundaki öğretmenler için.
10:19
They post projects,
263
604000
2000
Bir proje paylaştılar.
Diyorlar ki;
Diyorlar ki;
10:21
so they say, "I want to teach Huckleberry Finn to my class and we don't have the books,"
264
606000
2000
"Sınıfıma Huckleberry Finn’i
göstermek istiyorum ama kitapları yok."
göstermek istiyorum ama kitapları yok."
10:23
or "I want a microscope to teach my students science
265
608000
2000
"Öğrencilere bilimi öğretmek için
bir mikroskop istiyorum ...
bir mikroskop istiyorum ...
10:25
and we don't have a microscope."
266
610000
2000
10:27
You and I can go on and buy it for them.
267
612000
2000
... ve bir mikroskobumuz yok."
Siz ya da ben, çıkıp satın alabiliriz.
10:29
The teacher writes you a thank you note. The kids write you a thank you note.
268
614000
3000
Bir öğretmen ya da bir çocuk
10:32
Sometimes they send you pictures of them using the microscope.
269
617000
2000
size teşekkür notu yazıyor.
Bazen mikroskop kullanırkenki
fotoğraflarını gönderiyorlar.
fotoğraflarını gönderiyorlar.
10:34
It's an extraordinary thing.
270
619000
2000
10:36
Go to the website and start yourself on the process
271
621000
2000
Bu olağanüstü bir şey.
Siteye gidin ve düşünmeye başlayın,
10:38
of thinking, again, less about "How can I spend money on myself?"
272
623000
3000
bir kez daha,
"Kendim için nasıl para harcayabilirim"
hakkında daha az,
hakkında daha az,
10:41
and more about "If I've got five dollars or 15 dollars,
273
626000
3000
"5 ya da 15 dolarım olsa,
insanların yararına ne yapabilirim"
insanların yararına ne yapabilirim"
10:44
what can I do to benefit other people?"
274
629000
2000
hakkında daha fazla düşünün.
10:46
Because ultimately when you do that, you'll find that you'll benefit yourself much more.
275
631000
3000
Çünkü bunu yaptığınızda
eninde sonunda,
eninde sonunda,
kendinize daha fazla
faydası olduğunu göreceksiniz.
faydası olduğunu göreceksiniz.
10:49
Thank you.
276
634000
2000
Teşekkürler.
10:51
(Applause)
277
636000
2000
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Michael Norton - Social science researcherThrough clever studies, Michael Norton studies how we feel about what we buy and spend.
Why you should listen
Michael I. Norton is a professor of business administration in the marketing unit at the Harvard Business School. He holds a B.A. in Psychology and English from Williams and a Ph.D. in Psychology from Princeton. Prior to joining HBS, Professor Norton was a Fellow at the MIT Media Lab and MIT’s Sloan School of Management. His work has been published in a number of leading academic journals, including Science, the Journal of Personality and Social Psychology, Psychological Science, and the Annual Review of Psychology, and has been covered in media outlets such as the Economist, the Financial Times, the New York Times, the Wall Street Journal, and the Washington Post.
His research has twice been featured in the New York Times Magazine Year in Ideas issue, in 2007 (Ambiguity Promotes Liking) and 2009 (The Counterfeit Self). His “The IKEA Effect: When Labor Leads to Love” was featured in Harvard Business Review‘s Breakthrough Ideas for 2009.
Michael Norton | Speaker | TED.com