ABOUT THE SPEAKER
Charmian Gooch - Anti-corruption activist
Charmian Gooch is the 2014 TED Prize winner. At Global Witness, she exposes how a global architecture of corruption is woven into the extraction and exploitation of natural resources.

Why you should listen

Charmian Gooch co-founded the watchdog NGO Global Witness with colleagues Simon Taylor and Patrick Alley, in response to growing concerns over covert warfare funded by illicit trade in 1993. Since then, Global Witness has captured headlines for their exposé of "blood diamonds" in Uganda, of mineral exploitation in the Congo, of illegal timber trade between Cambodia and Thailand, and more. With unique expertise on the shadowy threads connecting corrupt businesses and governments, Global Witness continues its quest to uncover and root out the sources of exploitation.

In 2014, Gooch and Global Witness were awarded the $1 million TED Prize, along with the Skoll Award for Social Entrepreneurship, for their campaign to end anonymous companies. Gooch's TED Prize wish: for us to know who ultimately owns and controls companies and launch a new era of openness in business. Global Witness highlighted the importance of this issue in an investigation, aired on 60 Minutes, where they sent an undercover investigator into 13 New York law firms. The investigator posed as an adviser to a government minister in Africa and asked for thoughts on how to move money into the United States for a plane, a yacht and a brownstone. All but one firm offered advice. 

The Panama Papers, released in April of 2016, further demonstrate the need for transparency. The papers paint a picture of how the rich and powerful around the world use offshore accounts and anonymous companies to move money. "This secretive world is being opened up to global public scrutiny," said Gooch, on the day the papers were released.

 

More profile about the speaker
Charmian Gooch | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2013

Charmian Gooch: Meet global corruption's hidden players

Charmian Gooch: Poznajmy ukrytych graczy globalnej korupcji

Filmed:
1,793,117 views

Gdy syn prezydenta rozpaczliwie biednego kraju zaczyna kupować rezydencje i samochody sportowe z oficjalnej pensji w wysokości 7 tys. dolarów, Charmian Gooch sugeruje, że ma to związek z korupcją. W swoim demaskującym i ciętym wystąpieniu pokazuje na konkretnych przykładach, jak tropiciele globalnej korupcji po śladach pieniędzy dochodzą do zaskakująco znajomych twarzy.
- Anti-corruption activist
Charmian Gooch is the 2014 TED Prize winner. At Global Witness, she exposes how a global architecture of corruption is woven into the extraction and exploitation of natural resources. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
When we talk about corruptionkorupcja,
0
397
2456
Gdy mowa o korupcji,
00:14
there are typicaltypowy typestypy of individualsosoby prywatne that springwiosna to mindumysł.
1
2853
3469
przychodzi na myśl pewien typ ludzi,
00:18
There's the formerbyły SovietRadziecki megalomaniacsmegalomani.
2
6322
2328
na przykład sowieccy megalomani
00:20
SaparmuratSaparmyrat NiyazovNyýazow, he was one of them.
3
8650
3189
pokroju Saparmurata Nijazowa.
00:23
UntilAż do his deathśmierć in 2006,
4
11839
1988
Aż do swojej śmierci w 2006 roku
00:25
he was the all-powerfulwszechmocny leaderlider of TurkmenistanTurkmenistan,
5
13827
3306
był wszechwładcą Turkmenistanu,
00:29
a CentralCentrum AsianAzjatycki countrykraj richbogaty in naturalnaturalny gasgaz.
6
17133
3765
bogatego w gaz ziemny kraju centralnej Azji.
00:32
Now, he really lovedkochany to issuekwestia presidentialprezydenckie decreesdekrety.
7
20898
3950
Uwielbiał wydawać prezydenckie dekrety.
00:36
And one renamedZmieniono nazwę the monthsmiesiące of the yearrok
8
24848
2245
Dekretem zmienił nazwy miesięcy,
00:39
includingwłącznie z after himselfsamego siebie and his mothermama.
9
27093
3150
w tym na cześć siebie i swojej matki.
00:42
He spentwydany millionsmiliony of dollarsdolarów
10
30243
2034
Wydał miliony dolarów
00:44
creatingtworzenie a bizarredziwaczne personalityosobowość cultkult,
11
32277
2820
na dziwaczny kult osobowości,
ukoronowany budową własnego
00:47
and his crowningUkoronowaniem glorychwała was the buildingbudynek
12
35097
1969
12-metrowego złotego posągu,
00:49
of a 40-foot-high-stopy-wysoka gold-platedpozłacany statuestatua of himselfsamego siebie
13
37066
4040
który stał dumnie na głównym placu stolicy,
00:53
whichktóry stoodstał proudlydumnie in the capital'sw stolicy centralcentralny squareplac
14
41106
3064
00:56
and rotatedobracany to followśledzić the sunsłońce.
15
44170
2992
obracając się za słońcem.
Nieco nietypowy gość.
00:59
He was a slightlynieco unusualniezwykły guy.
16
47162
2773
01:01
And then there's that clichCliché,
17
49935
1857
Następny stereotyp:
01:03
the AfricanAfrykańska dictatordyktator or ministerminister or officialurzędnik.
18
51792
3399
afrykańscy dyktatorzy, ministrowie i urzędnicy.
01:07
There's TeodorTeodorín ObiangObiang.
19
55191
3111
Weźmy Teodorína Obianga.
01:10
So his daddyTatuś is presidentprezydent for life of EquatorialRównikowych GuineaGwinea,
20
58302
4231
Tatuś jest dożywotnim prezydentem
Gwinei Równikowej,
01:14
a WestWest AfricanAfrykańska nationnaród that has exportedeksportowane
21
62533
3124
państwa w zachodniej Afryce
od lat 90. eksportującego ropę
wartą miliardy dolarów,
01:17
billionsmiliardy of dollarsdolarów of oilolej sinceod the 1990s
22
65657
3481
01:21
and yetjeszcze has a trulynaprawdę appallingprzerażający humanczłowiek rightsprawa recordrekord.
23
69138
4044
gdzie nadal nie dba się
o prawa człowieka.
Ogromna większość ludności żyje w nędzy,
01:25
The vastogromny majoritywiększość of its people
24
73182
1894
01:27
are livingżycie in really miserablenieszczęśliwy povertyubóstwo
25
75076
2955
Ogromna większość ludności żyje w nędzy,
pomimo przychodu na osobę
01:30
despitepomimo an incomedochód perza capitacapita that's on a parpar
26
78031
1978
01:32
with that of PortugalPortugalia.
27
80009
2640
takiego jak w Portugalii.
01:34
So ObiangObiang juniorJunior, well, he buyskupuje himselfsamego siebie
28
82649
2705
Obiang junior kupił sobie
01:37
a $30 millionmilion mansionMansion in MalibuMalibu, CaliforniaCalifornia.
29
85354
4432
za 30 mln dolarów willę w Malibu w Kaliforni.
01:41
I've been up to its frontz przodu gatesbramy.
30
89786
1101
Stałam pod jej bramami.
01:42
I can tell you it's a magnificentwspaniały spreadrozpiętość.
31
90887
3095
Wspaniała posiadłość.
01:45
He boughtkupiony an €18 millionmilion artsztuka collectionkolekcja
32
93982
3719
Za 18 mln euro kupił kolekcję sztuki,
01:49
that used to belongnależeć to fashionmoda designerprojektant YvesYves SaintSaint LaurentLaurent,
33
97701
4139
która należała do projektanta Yvesa Saint Laurenta,
bajeczną kolekcję sportowych aut,
01:53
a stackstos of fabulousfantastyczny sportsSport carssamochody,
34
101840
1546
01:55
some costingkalkulacji kosztów a millionmilion dollarsdolarów apiecekawałek --
35
103386
2557
niektórych w cenie miliona dolarów za sztukę,
01:57
oh, and a GulfstreamGulfstream jetstrumień, too.
36
105943
2316
aha, jeszcze samolot odrzutowy Gulfstream.
02:00
Now get this:
37
108259
1361
A teraz najlepsze.
02:01
UntilAż do recentlyostatnio, he was earningzarobkowy an officialurzędnik monthlymiesięczny salarywynagrodzenie
38
109620
4141
Do niedawna jego oficjalna pensja wynosiła
02:05
of lessmniej than 7,000 dollarsdolarów.
39
113761
4154
niespełna 7 tys. dolarów miesięcznie.
Dalej mamy Dana Etete.
02:09
And there's DanDan EteteEtete.
40
117915
2053
02:11
Well, he was the formerbyły oilolej ministerminister of NigeriaNigeria
41
119968
2644
To były minister ds. zasobów ropy w Nigerii
za rządów prezydenta Sani Abacha.
02:14
underpod PresidentPrezydent AbachaAbacha,
42
122612
1974
02:16
and it just so happensdzieje się he's a convictedskazany moneypieniądze laundererich too.
43
124586
3502
Był też skazany za pranie brudnych pieniędzy.
02:20
We'veMamy spentwydany a great dealsprawa of time
44
128088
2242
Dużo czasu zabrało nam dochodzenie
02:22
investigatingdochodzenie a $1 billionmiliard --
45
130330
2401
w sprawie wartej miliard dolarów,
02:24
that's right, a $1 billionmiliard
46
132731
1763
tak, miliard dolarów,
02:26
oilolej dealsprawa that he was involvedzaangażowany with,
47
134494
2661
transakcji naftowej, w której maczał palce,
02:29
and what we founduznany was prettyładny shockingwstrząsający,
48
137155
1952
i zszokowało nas to, co odkryliśmy,
02:31
but more about that laterpóźniej.
49
139107
2766
ale o tym za chwilę.
02:33
So it's easyłatwo to think that corruptionkorupcja happensdzieje się
50
141873
3517
Łatwo pomyśleć,
że korupcja ma miejsce gdzieś "tam",
02:37
somewheregdzieś over there,
51
145390
1860
02:39
carriedrealizowane out by a bunchwiązka of greedychciwy despotsdespotów
52
147250
2456
z winy chciwych despotów
02:41
and individualsosoby prywatne up to no good in countrieskraje
53
149706
1934
i nieuczciwych jednostek w krajach,
02:43
that we, personallyosobiście, maymoże know very little about
54
151640
3098
o których sami wiemy niewiele,
02:46
and feel really unconnectedniepołączone to
55
154738
1689
nijak nie czujemy się związani,
02:48
and unaffectednie ma wpływu by what mightmoc be going on.
56
156427
3488
i nie obchodzi nas, co się tam dzieje.
02:51
But does it just happenzdarzyć over there?
57
159915
3243
Ale czy faktycznie tak jest?
02:55
Well, at 22, I was very luckySzczęściarz.
58
163158
3279
W wieku 22 lat miałam wielkie szczęście.
02:58
My first jobpraca out of universityUniwersytet
59
166437
2781
Od razu po studiach dostałam pracę
03:01
was investigatingdochodzenie the illegalnielegalny tradehandel in AfricanAfrykańska ivoryKości Słoniowej.
60
169218
3984
przy dochodzeniu w sprawie
nielegalnego handlu kością słoniową.
03:05
And that's how my relationshipzwiązek with corruptionkorupcja really beganrozpoczął się.
61
173202
4229
Tak zaczęła się moja przygoda z korupcją.
03:09
In 1993, with two friendsprzyjaciele who were colleagueskoledzy,
62
177431
3008
W 1993 roku razem z dwoma kolegami,
03:12
SimonSimon TaylorTaylor and PatrickPatrick AlleyAleja,
63
180439
2803
Simonem Taylorem i Patrickiem Alley,
03:15
we setzestaw up an organizationorganizacja callednazywa GlobalGlobalny WitnessŚwiadek.
64
183242
3601
założyliśmy organizację Global Witness.
03:18
Our first campaignkampania was investigatingdochodzenie the rolerola
65
186843
2750
Nasza pierwsza kampania badała rolę
nielegalnego wyrębu
i finansowania wojny w Kambodży.
03:21
of illegalnielegalny loggingwycięcie lasu in fundingfinansowanie the warwojna in CambodiaKambodża.
66
189593
4306
03:25
So a fewkilka yearslat laterpóźniej, and it's now 1997,
67
193899
3043
Kilka lat później, rok 1997,
03:28
and I'm in AngolaAngola undercoverUndercover investigatingdochodzenie bloodkrew diamondsdiamenty.
68
196942
4761
prowadzę w Angoli tajne dochodzenie
w sprawie krwawych diamentów.
03:33
PerhapsByć może you saw the filmfilm,
69
201703
1727
Być może widzieliście film,
03:35
the HollywoodHollywood filmfilm "BloodKrew DiamondDiament,"
70
203430
1373
hollywoodzki "Krwawy diament",
03:36
the one with LeonardoLeonardo DiCaprioDiCaprio.
71
204803
1895
z Leonardo DiCaprio.
03:38
Well, some of that sprangzerwał from our work.
72
206698
3455
Częściowo zrodził się z naszej pracy.
03:42
LuandaLuanda, it was fullpełny of landwylądować minekopalnia victimsofiary
73
210153
2716
W Luandzie pełno było ofiar wypadków górniczych,
03:44
who were strugglingwalczy to surviveprzetrwać on the streetsulice
74
212869
2180
usiłujących przetrwać na ulicach,
03:47
and warwojna orphanssieroty livingżycie in sewerskanalizacja underpod the streetsulice,
75
215049
3088
sierot wojennych żyjących w kanałach,
03:50
and a tinymalutki, very wealthyzamożny eliteelita
76
218137
2089
a do tego mała, bogata elita
03:52
who gossipedplotek about shoppingzakupy tripswycieczki to BrazilBrazylia and PortugalPortugalia.
77
220226
3219
plotkująca o zakupach w Brazylii i Portugalii.
03:55
And it was a slightlynieco crazyzwariowany placemiejsce.
78
223445
2761
Miejsce nieco szalone.
03:58
So I'm sittingposiedzenie in a hotgorąco and very stuffyWypchany hotelhotel roompokój
79
226206
3684
Siedzę więc w dusznym pokoju hotelowym
czując się całkowicie przytłoczona.
04:01
feelinguczucie just totallycałkowicie overwhelmedprzytłoczony.
80
229890
3060
04:04
But it wasn'tnie było about bloodkrew diamondsdiamenty.
81
232950
2356
Ale nie chodziło o krwawe diamenty.
04:07
Because I'd been speakingmówienie to lots of people there
82
235306
2902
Rozmawiałam z wieloma osobami,
04:10
who, well, they talkedrozmawialiśmy about a differentróżne problemproblem:
83
238208
2368
które mówiły o innym problemie;
04:12
that of a massivemasywny websieć of corruptionkorupcja on a globalświatowy scaleskala
84
240576
3421
ogromnej sieci korupcji na skalę globalną
04:15
and millionsmiliony of oilolej dollarsdolarów going missingbrakujący.
85
243997
3334
i znikających milionach dolarów za ropę.
04:19
And for what was then a very smallmały organizationorganizacja
86
247331
2461
Dla małej kilkuosobowej organizacji
04:21
of just a fewkilka people,
87
249792
2148
jaką wówczas byliśmy,
04:23
tryingpróbować to even beginzaczynać to think how we mightmoc tacklesprzęt that
88
251940
2742
wymyślenie, jak się do tego zabrać,
04:26
was an enormousogromny challengewyzwanie.
89
254682
2471
było ogromnym wyzwaniem.
04:29
And in the yearslat that I've been,
90
257153
1309
Przez te lata
04:30
and we'vemamy all been campaigningprowadzenie kampanii and investigatingdochodzenie,
91
258462
2794
naszych kampanii i dochodzeń
04:33
I've repeatedlywielokrotnie seenwidziany that what makesczyni corruptionkorupcja
92
261256
2161
wielokrotnie widziałam,
04:35
on a globalświatowy, massivemasywny scaleskala possiblemożliwy,
93
263417
2370
że korupcję na skalę światową umożliwia
04:37
well it isn't just greedchciwość or the misuseniewłaściwe użycie of powermoc
94
265787
3134
nie tylko chciwość czy nadużycie władzy
04:40
or that nebulouschaotyczny phrasewyrażenie "weaksłaby governancezarządzanie."
95
268921
2439
lub coś pod niejasnym określeniem
"słabego zarządzania."
04:43
I mean, yes, it's all of those,
96
271360
2037
To wszystko też ma znaczenie,
04:45
but corruptionkorupcja, it's madezrobiony possiblemożliwy by the actionsdziałania
97
273397
2952
ale korupcja staje się możliwa
04:48
of globalświatowy facilitatorsmediatorzy.
98
276349
3621
w wyniku działań globalnych mediatorów.
04:51
So let's go back to some of those people I talkedrozmawialiśmy about earlierwcześniej.
99
279970
3190
Wróćmy do osób, o których mówiłam wcześniej.
We wszystkich dochodzeniach
04:55
Now, they're all people we'vemamy investigatedbadane,
100
283160
1517
04:56
and they're all people who couldn'tnie mógł do what they do alonesam.
101
284677
2620
ci ludzie nie zrobiliby tego sami.
04:59
Take ObiangObiang juniorJunior. Well, he didn't endkoniec up
102
287297
2606
Weźmy Obianga juniora. Nie zdobyłby
05:01
with high-endhigh-end artsztuka and luxuryluksus housesdomy withoutbez help.
103
289903
3839
eksluzywnych dzieł sztuki
i luksusowych domów bez pomocy.
Robił interesy z globalnymi bankami.
05:05
He did businessbiznes with globalświatowy banksbanki.
104
293742
2175
05:07
A bankBank in ParisParyż heldtrzymany accountskonta of companiesfirmy controlledkontrolowane by him,
105
295917
3839
Bank w Paryżu prowadził konta
kontrolowanych przez niego spółek,
05:11
one of whichktóry was used to buykupować the artsztuka,
106
299756
2398
z których jedno posłużyło
do zakupu dzieł sztuki.
05:14
and AmericanAmerykański banksbanki, well, they funneledfunneled
107
302154
2641
Banki amerykańskie
05:16
73 millionmilion dollarsdolarów into the StatesPaństwa,
108
304795
2936
przelały 73 mln dolarów do Stanów,
05:19
some of whichktóry was used to buykupować that CaliforniaCalifornia mansionMansion.
109
307731
4099
z których część wykorzystano na zakup
rezydencji w Kaliforni.
05:23
And he didn't do all of this in his ownwłasny nameNazwa eitherzarówno.
110
311830
2908
Nawet nie posłużył się swoim nazwiskiem.
05:26
He used shellmuszla companiesfirmy.
111
314738
1754
Używał spółek fasadowych.
05:28
He used one to buykupować the propertynieruchomość, and anotherinne,
112
316492
2334
Przez jedną kupił nieruchomość,
a kolejnej, zapisanej na kogoś innego,
05:30
whichktóry was in somebodyktoś else'sw przeciwnym razie nameNazwa,
113
318826
2086
05:32
to payzapłacić the hugeolbrzymi billsrachunki it costkoszt to runbiegać the placemiejsce.
114
320912
3998
do płacenia ogromnych rachunków
za utrzymanie nieruchomości.
05:36
And then there's DanDan EteteEtete.
115
324910
2228
Następnie mamy Dana Etete.
05:39
Well, when he was oilolej ministerminister,
116
327138
2082
Jako minister przemysłu naftowego
05:41
he awardednagrodzony an oilolej blockblok now worthwartość over a billionmiliard dollarsdolarów
117
329220
5130
przyznał złoże ropy,
warte obecnie ponad miliard dolarów,
firmie, pewnie zgadniecie,
05:46
to a companyfirma that, guessodgadnąć what, yeah,
118
334350
2834
której był ukrytym właścicielem.
05:49
he was the hiddenukryty ownerwłaściciel of.
119
337184
2383
05:51
Now, it was then much laterpóźniej tradedw obrocie on
120
339567
3402
Następnie, dużo później,
z życzliwą pomocą rządu Nigerii,
05:54
with the kinduprzejmy assistancewsparcie of the NigerianNigeryjski governmentrząd --
121
342969
2514
05:57
now I have to be carefulostrożny what I say here —
122
345483
2164
muszę tu mówić ostrożnie,
05:59
to subsidiariesspółki zależne of ShellPowłoki and the ItalianWłoski EniEni,
123
347647
4149
trafiło ono do spółek zależnych
Shella i włoskiej Eni,
06:03
two of the biggestnajwiększy oilolej companiesfirmy around.
124
351796
2654
największych dziś korporacji petrochemicznych.
06:06
So the realityrzeczywistość is, is that the enginesilnik of corruptionkorupcja,
125
354450
2111
W rzeczywistości motor korupcji
06:08
well, it existsistnieje fardaleko beyondpoza the shoresbrzegi of countrieskraje
126
356561
2785
istnieje poza granicami krajów takich jak
06:11
like EquatorialRównikowych GuineaGwinea or NigeriaNigeria or TurkmenistanTurkmenistan.
127
359346
3199
Gwinea Równikowa, Nigeria czy Turkmenistan.
Ten motor napędzają pospołu
06:14
This enginesilnik, well, it's drivennapędzany
128
362545
2324
międzynarodowy system bankowości,
06:16
by our internationalmiędzynarodowy bankingBankowość systemsystem,
129
364869
2366
06:19
by the problemproblem of anonymousanonimowy shellmuszla companiesfirmy,
130
367235
2543
problem anonimowych spółek fasadowych,
06:21
and by the secrecytajność that we have affordedprzyznane
131
369778
2382
oraz dyskrecja, którą zapewniamy
06:24
bigduży oilolej, gasgaz and mininggórnictwo operationsoperacje,
132
372160
2969
wielkim operacjom
naftowym, gazowym i wydobywczym,
06:27
and, mostwiększość of all, by the failureniepowodzenie of our politicianspolitycy
133
375129
3733
i zwłaszcza politycy niezdolni do podjęcia działań
06:30
to back up theirich rhetoricretoryka and do something
134
378862
2075
na poparcie słów i wprowadzenie
06:32
really meaningfulznaczący and systemicsystemowy to tacklesprzęt this stuffrzeczy.
135
380937
4992
sensownego i kompleksowego rozwiązania problemu.
06:37
Now let's take the banksbanki first.
136
385929
2011
Zacznijmy od banków.
06:39
Well, it's not going to come as any surpriseniespodzianka
137
387940
2334
Nie będzie niespodzianką, gdy powiem,
06:42
for me to tell you that banksbanki acceptzaakceptować dirtybrudny moneypieniądze,
138
390274
4312
że banki nie tylko przyjmują brudne pieniądze,
06:46
but they prioritizepriorytet theirich profitszyski in other destructivedestrukcyjne wayssposoby too.
139
394586
4544
mają też inne destruktywne sposoby
priorytetyzowania zysków.
06:51
For exampleprzykład, in SarawakSarawak, MalaysiaMalezja.
140
399130
3107
Przykład z Sarawak w Malezji.
Ten region ma tylko
06:54
Now this regionregion, it has just fivepięć percentprocent
141
402237
3639
5% nienaruszonych lasów. Pięć procent.
06:57
of its forestslasy left intactnienaruszony. FivePięć percentprocent.
142
405876
5416
07:03
So how did that happenzdarzyć?
143
411292
1335
Jak to się stało?
07:04
Well, because an eliteelita and its facilitatorsmediatorzy
144
412627
3056
Elity i ich pomocnicy
07:07
have been makingzrobienie millionsmiliony of dollarsdolarów
145
415683
2174
zarabiają miliony dolarów
07:09
from supportingwspieranie loggingwycięcie lasu on an industrialprzemysłowy scaleskala
146
417857
3531
popierając wieloletni wyrąb lasu
na skalę przemysłową
07:13
for manywiele yearslat.
147
421388
2406
popierając wieloletni wyrąb lasu
na skalę przemysłową
07:15
So we sentwysłane an undercoverUndercover investigatorbadacza in
148
423794
2254
Wysłaliśmy tam tajnego badacza,
07:18
to secretlypotajemnie filmfilm meetingsspotkania with membersczłonków of the rulingorzeczenie eliteelita,
149
426048
3590
żeby potajemnie nakręcił film ze spotkań
z elitą rządzącą.
07:21
and the resultingwynikające footagenagranie, well, it madezrobiony some people very angryzły,
150
429638
3331
Uzyskany materiał rozzłościł parę osób,
07:24
and you can see that on YouTubeYouTube,
151
432969
2250
co można obejrzeć na YouTube,
07:27
but it provedudowodnione what we had long suspectedpodejrzany,
152
435219
1588
ale potwierdził coś, co już dawno podejrzewaliśmy.
07:28
because it showedpokazał how the state'sPaństwa chiefszef ministerminister,
153
436807
3886
Film pokazał, jak główny minister państwa,
07:32
despitepomimo his laterpóźniej denialsOdmów,
154
440693
1910
mimo późniejszych zaprzeczeń,
07:34
used his controlkontrola over landwylądować and forestlas licenseslicencje
155
442603
3399
korzystał z uprawnień do przyznawania zezwoleń
na użytkowanie gruntów i lasów,
aby wzbogacić siebie i swoją rodzinę.
07:38
to enrichwzbogacić himselfsamego siebie and his familyrodzina.
156
446002
3031
07:41
And HSBCHSBC, well, we know that HSBCHSBC bankrolledfinansowała
157
449033
4599
Wiemy, że bank HSBC finansował
największe firmy wyrębu w regionie,
07:45
the region'sregionu largestNajwiększa loggingwycięcie lasu companiesfirmy
158
453632
2009
07:47
that were responsibleodpowiedzialny for some of that destructionzniszczenie
159
455641
2336
odpowiedzialne za część zniszczeń
07:49
in SarawakSarawak and elsewheregdzie indziej.
160
457977
2656
w regionie Sarawak i nie tylko.
Bank pogwałcił własną politykę
zrównoważonego rozwoju,
07:52
The bankBank violatednaruszone its ownwłasny sustainabilityzrównoważony rozwój policieszasady in the processproces,
161
460633
3708
07:56
but it earnedzarobione around 130 millionmilion dollarsdolarów.
162
464341
3820
ale zarobił około 130 mln dolarów.
08:00
Now shortlyWkrótce after our exposExposé,
163
468161
2336
Wkrótce po naszej demaskatorskiej publikacji
08:02
very shortlyWkrótce after our exposExposé earlierwcześniej this yearrok,
164
470497
2602
w tym roku,
08:05
the bankBank announcedogłosił a policypolityka reviewrecenzja on this.
165
473099
3004
bank ogłosił rewizję polityki w tej sprawie.
08:08
And is this progresspostęp? Maybe,
166
476103
2586
Czy to jest postęp? Może,
08:10
but we're going to be keepingkonserwacja a very closeblisko eyeoko
167
478689
2503
ale będziemy bacznie przyglądać się sprawie.
08:13
on that casewalizka.
168
481192
2337
ale będziemy bacznie przyglądać się sprawie.
08:15
And then there's the problemproblem of anonymousanonimowy shellmuszla companiesfirmy.
169
483529
3413
Jest też problem anonimowych spółek fasadowych.
08:18
Well, we'vemamy all heardsłyszał about what they are, I think,
170
486942
2829
Wszyscy wiemy, czym one są,
08:21
and we all know they're used quitecałkiem a bitkawałek
171
489771
2496
i że dość często wykorzystują je
08:24
by people and companiesfirmy who are tryingpróbować to avoiduniknąć
172
492267
2586
osoby i spółki próbujące uniknąć
08:26
payingintratny theirich properprawidłowe duesskładki to societyspołeczeństwo,
173
494853
3047
płacenia społeczeństwu swoich powinności,
08:29
alsorównież knownznany as taxespodatki.
174
497900
2053
znanych również jako podatki.
08:31
But what doesn't usuallyzazwyczaj come to lightlekki
175
499953
2909
Zazwyczaj nie wychodzi na jaw
08:34
is how shellmuszla companiesfirmy are used to stealkraść
176
502862
4550
rola spółek fasadowych w kradzieży
08:39
hugeolbrzymi sumssumy of moneypieniądze, transformationaltransformacyjne sumssumy of moneypieniądze,
177
507412
3372
ogromnych, transformacyjnych sum pieniędzy
z biednych krajów.
08:42
from poorubogi countrieskraje.
178
510784
2046
08:44
In virtuallywirtualnie everykażdy casewalizka of corruptionkorupcja that we'vemamy investigatedbadane,
179
512830
3420
W każdym badanym przypadku korupcji
08:48
shellmuszla companiesfirmy have appearedpojawił się,
180
516250
2212
pojawiają się spółki fasadowe,
08:50
and sometimesczasami it's been impossibleniemożliwy to find out
181
518462
2360
i czasami nie da się odkryć,
08:52
who is really involvedzaangażowany in the dealsprawa.
182
520822
3512
kto naprawdę uczestniczył w transakcji.
08:56
A recentniedawny studybadanie by the WorldŚwiat BankBank
183
524334
2328
Niedawne badanie przeprowadzone
przez Bank Światowy
08:58
lookedspojrzał at 200 casesprzypadki of corruptionkorupcja.
184
526662
2950
przyjrzało się 200 przypadkom korupcji.
W ponad 70% przypadków
09:01
It founduznany that over 70 percentprocent of those casesprzypadki
185
529612
3090
09:04
had used anonymousanonimowy shellmuszla companiesfirmy,
186
532702
2954
użyto anonimowych spółek fasadowych,
09:07
totalingSumowanie almostprawie 56 billionmiliard dollarsdolarów.
187
535656
3382
na sumę prawie 56 mld dolarów.
09:11
Now manywiele of these companiesfirmy were in AmericaAmeryka
188
539038
2262
Wiele z tych spółek mieści się w Ameryce
09:13
or the UnitedStany Zjednoczone KingdomBrytania,
189
541300
1310
lub Zjednoczonym Królestwie,
09:14
its overseasza granicą territoriesterytoria and CrownKorona dependencieszależności,
190
542610
2401
lub terytoriach podległych koronie brytyjskiej,
09:17
and so it's not just an offshoreOffshore problemproblem,
191
545011
2254
więc to nie tylko problem daleki,
09:19
it's an on-shorena lądzie one too.
192
547265
2292
ale również lokalny.
09:21
You see, shellmuszla companiesfirmy, they're centralcentralny
193
549557
2139
Spółki fasadowe mają kluczowe znaczenie
09:23
to the secretsekret dealsoferty whichktóry maymoże benefitzasiłek wealthyzamożny elitesElit
194
551696
3254
w sekretnych transakcjach
korzystnych dla bogatych elit,
09:26
ratherraczej than ordinaryzwykły citizensobywatele.
195
554950
3024
a nie zwykłych obywateli.
09:29
One strikinguderzający recentniedawny casewalizka that we'vemamy investigatedbadane
196
557974
3246
We frapującej sprawie jaką niedawno badaliśmy,
09:33
is how the governmentrząd in the DemocraticDemokratycznej RepublicRepublika of CongoKongo
197
561220
2976
rząd Demokratycznej Republiki Konga
sprzedał państwowy pakiet
cennych aktywów górniczych
09:36
soldsprzedany off a seriesseria of valuablecenny, state-ownedpaństwowych mininggórnictwo assetsmajątek
198
564196
4357
09:40
to shellmuszla companiesfirmy in the BritishBrytyjskie VirginDziewica IslandsWyspy.
199
568553
3354
spółkom fasadowym
z Brytyjskich Wysp Dziewiczych.
09:43
So we spokeprzemówił to sourcesźródła in countrykraj,
200
571907
2272
Rozmawialiśmy ze źródłami w kraju,
09:46
trawledprzebadali throughprzez companyfirma documentsdokumenty and other informationInformacja
201
574179
3036
przejrzeliśmy dokumenty firmowe i inne informacje
09:49
tryingpróbować to piecekawałek togetherRazem a really trueprawdziwe pictureobrazek of the dealsprawa.
202
577215
4055
próbując poskładać prawdziwy obraz transakcji.
Przeraziło nas odkrycie, że te spółki fasadowe
09:53
And we were alarmedzaniepokojony to find that these shellmuszla companiesfirmy
203
581270
2825
09:56
had quicklyszybko flippedodwrócenie manywiele of the assetsmajątek on
204
584095
2516
szybko przerzuciły wiele aktywów dalej,
09:58
for hugeolbrzymi profitszyski to majorpoważny internationalmiędzynarodowy mininggórnictwo companiesfirmy
205
586611
4221
za ogromne zyski, do międzynarodowych firm
przemysłu wydobywczego
10:02
listedkatalogowany in LondonLondyn.
206
590832
2363
zarejestrowanych w Londynie.
10:05
Now, the AfricaAfryka ProgressPostęp PanelPanelu, led by KofiKofi AnnanAnnan,
207
593195
3256
Według organizacji Africa Progress Panel
kierowanej przez Kofiego Annana,
Kongo straciło na tych transakcjach
10:08
they'veoni calculatedobliczone that CongoKongo maymoże have lostStracony
208
596451
2888
10:11
more than 1.3 billionmiliard dollarsdolarów from these dealsoferty.
209
599339
5104
ponad 1,3 mld dolarów.
To prawie dwa razy tyle, ile wynosi roczny budżet
10:16
That's almostprawie twicedwa razy
210
604443
2253
10:18
the country'skraju annualroczny healthzdrowie and educationEdukacja budgetbudżet combinedłączny.
211
606696
5640
ochrony zdrowia i edukacji państwa.
Czy lud Konga kiedykolwiek odzyska
swoje pieniądze?
10:24
And will the people of CongoKongo, will they ever get theirich moneypieniądze back?
212
612336
2626
10:26
Well, the answerodpowiedź to that questionpytanie,
213
614962
1658
Odpowiedź na to pytanie,
10:28
and who was really involvedzaangażowany and what really happenedstało się,
214
616620
1894
oraz kto był zamieszany i co naprawdę się stało,
10:30
well that's going to probablyprawdopodobnie remainpozostawać lockedzablokowany away
215
618514
2503
prawdopodobnie pozostanie zamknięta
10:33
in the secretiveskryty companyfirma registriesrejestry of the BritishBrytyjskie VirginDziewica IslandsWyspy
216
621017
3149
w tajnych księgach firm
Brytyjskich Wysp Dziewiczych czy im podobnych,
10:36
and elsewheregdzie indziej unlesschyba że we all do something about it.
217
624166
4834
chyba że sami coś z tym zrobimy.
10:41
And how about the oilolej, gasgaz and mininggórnictwo companiesfirmy?
218
629000
2987
A ropa, gaz i przedsiębiorstwa górnicze?
10:43
Okay, maybe it's a bitkawałek of a clichCliché to talk about them.
219
631987
2714
Może truizmem jest mówić o tym,
10:46
CorruptionKorupcja in that sectorsektor, no surpriseniespodzianka.
220
634701
2120
bo korupcja w tym sektorze nikogo nie dziwi.
10:48
There's corruptionkorupcja everywherewszędzie, so why focusskupiać on that sectorsektor?
221
636821
4433
Korupcja jest wszędzie, więc po co
skupiać się na tym sektorze?
10:53
Well, because there's a lot at stakestawka.
222
641254
2200
Ponieważ gra idzie o nie byle co.
10:55
In 2011, naturalnaturalny resourceratunek exportsEksport
223
643454
4097
W 2011 roku eksport zasobów naturalnych
10:59
outweighedprzeważają aidpomoc flowsprzepływy by almostprawie 19 to one
224
647551
3512
przewyższał pomoc zagraniczną
w proporcji 19:1
11:03
in AfricaAfryka, AsiaAsia and LatinŁaciński AmericaAmeryka. NineteenDziewiętnaście to one.
225
651063
4423
w Afryce, Azji i Ameryce Łacińskiej.
Dziewiętnaście do jednego.
To strasznie dużo szkół, uniwersytetów,
11:07
Now that's a hellpiekło of a lot of schoolsszkoły and universitiesuniwersytety
226
655486
3637
11:11
and hospitalsszpitale and businessbiznes startupsStartupy,
227
659123
1977
szpitali oraz nowych przedsiębiorstw,
11:13
manywiele of whichktóry haven'tnie mam materializedmaterialized and never will
228
661100
2262
które nie powstały i nigdy nie powstaną,
ponieważ rozkradziono część pieniędzy.
11:15
because some of that moneypieniądze has simplypo prostu been stolenskradziony away.
229
663362
4427
Wróćmy do ropy i przedsiębiorstw górniczych,
11:19
Now let's go back to the oilolej and mininggórnictwo companiesfirmy,
230
667789
2404
i do Dana Etete oraz transakcji za 1 mld dolarów.
11:22
and let's go back to DanDan EteteEtete and that $1 billionmiliard dealsprawa.
231
670193
3017
Wybaczcie, teraz będę czytać z kartki,
11:25
And now forgiveprzebaczyć me, I'm going to readczytać the nextNastępny bitkawałek
232
673210
3289
11:28
because it's a very liverelacja na żywo issuekwestia, and our lawyersprawnicy
233
676499
2297
bo to paląca kwestia.
Nasi prawnicy przyjrzeli się jej dokładnie
11:30
have been throughprzez this in some detailSzczegół
234
678796
2190
11:32
and they want me to get it right.
235
680986
3310
i muszę przedstawić ją odpowiednio.
11:36
Now, on the surfacepowierzchnia, the dealsprawa appearedpojawił się straightforwardbezpośredni.
236
684296
4173
Z pozoru transakcja była prosta.
11:40
SubsidiariesSpółki zależne of ShellPowłoki and EniEni
237
688469
2100
Spółki zależne Shella i Eni
11:42
paidpłatny the NigerianNigeryjski governmentrząd for the blockblok.
238
690569
2974
zapłaciły rządowi Nigerii za złoża.
11:45
The NigerianNigeryjski governmentrząd transferredprzeniesione
239
693543
2163
Rząd Nigerii przekazał
11:47
preciselydokładnie the samepodobnie amountilość, to the very dollardolar,
240
695706
2824
taką samą kwotę, co do dolara,
11:50
to an accountkonto earmarkedprzeznaczone for a shellmuszla companyfirma
241
698530
4615
na konto przeznaczone dla spółki fasadowej,
której ukrytym właścicielem był Etete.
11:55
whosektórego hiddenukryty ownerwłaściciel was EteteEtete.
242
703145
2126
11:57
Now, that's not badzły going for a convictedskazany moneypieniądze laundererich.
243
705271
3389
Nieźle jak na kogoś skazanego
za pranie brudnych pieniędzy.
12:00
And here'soto jest the thing.
244
708660
1457
A teraz sedno tej sprawy.
12:02
After manywiele monthsmiesiące of diggingkopanie around
245
710117
1877
Po wielu miesiącach przekopywania
12:03
and readingczytanie throughprzez hundredssetki of pagesstrony of courtSąd documentsdokumenty,
246
711994
3535
i czytania setek stron dokumentów sądowych,
12:07
we founduznany evidencedowód that, in factfakt,
247
715529
1955
znaleźliśmy dowód, że w rzeczywistości,
12:09
ShellPowłoki and EniEni had knownznany that the fundsfundusze
248
717484
3429
w Shell i Eni wiedzieli, że fundusze
12:12
would be transferredprzeniesione to that shellmuszla companyfirma,
249
720913
3075
będą przekazane spółce fasadowej,
12:15
and franklyszczerze, it's hardciężko to believe they didn't know
250
723988
3707
i trudno uwierzyć, że nie wiedzieli
z kim tak naprawdę mają do czynienia.
12:19
who they were really dealingpostępowanie with there.
251
727695
3291
12:22
Now, it just shouldn'tnie powinien take these sortssortuje of effortsstarania
252
730986
3088
Nie powinno wymagać aż takiego wysiłku
12:26
to find out where the moneypieniądze in dealsoferty like this wentposzedł.
253
734074
2529
uzyskanie informacji o pieniądzach
z takich transakcji.
12:28
I mean, these are statestan assetsmajątek.
254
736603
1569
Przecież to majątek państwowy.
12:30
They're supposeddomniemany to be used for the benefitzasiłek
255
738172
1466
Powinien być wykorzystany
12:31
of the people in the countrykraj.
256
739638
1733
na rzecz ludności kraju.
12:33
But in some countrieskraje, citizensobywatele and journalistsdziennikarze
257
741371
3189
Jednak w niektórych krajach
obywatele i dziennikarze
12:36
who are tryingpróbować to exposeexpose storieshistorie like this
258
744560
1955
próbujący obnażyć takie historie,
12:38
have been harassedprześladowani and arrestedaresztowany
259
746515
1486
są prześladowani i aresztowani,
12:40
and some have even riskedryzykowali theirich liveszyje to do so.
260
748001
4539
a czasem ryzykują życie.
12:44
And finallywreszcie, well, there are those who believe
261
752540
3804
Wreszcie są ludzie, którzy wierzą,
12:48
that corruptionkorupcja is unavoidablenieuniknione.
262
756344
2324
że korupcja jest nieunikniona.
12:50
It's just how some businessbiznes is doneGotowe.
263
758668
2149
Po prostu tak się robi niektóre interesy.
12:52
It's too complexzłożony and difficulttrudny to changezmiana.
264
760817
2565
Zmiana byłaby zbyt skomplikowana i trudna.
W efekcie po prostu godzimy się z tym.
12:55
So in effectefekt, what? We just acceptzaakceptować it.
265
763382
2927
Ale jako bojownik i badacz
12:58
But as a campaignerobrońca and investigatorbadacza,
266
766309
2393
mam inny punkt widzenia,
13:00
I have a differentróżne viewwidok,
267
768702
1051
13:01
because I've seenwidziany what can happenzdarzyć
268
769753
2170
bo wiem, co może się zdarzyć,
13:03
when an ideapomysł gainszyski momentumpęd.
269
771923
2554
kiedy pomysł nabiera tempa.
13:06
In the oilolej and mininggórnictwo sectorsektor, for exampleprzykład,
270
774477
2744
Na przykład w przemyśle naftowym i górnictwie
13:09
there is now the beginningpoczątek
271
777221
1251
mamy początki
13:10
of a trulynaprawdę worldwidena calym swiecie transparencyprzezroczystość standardstandard
272
778472
3261
prawdziwie światowego standardu transparentności,
13:13
that could tacklesprzęt some of these problemsproblemy.
273
781733
3020
który może rozwiązać niektóre problemy.
13:16
In 1999, when GlobalGlobalny WitnessŚwiadek callednazywa
274
784753
2422
W 1999 roku, kiedy Global Witness
13:19
for oilolej companiesfirmy to make paymentspłatności on dealsoferty transparentprzezroczysty,
275
787175
3339
wezwał firmy naftowe do ujawniania transakcji,
13:22
well, some people laughedzaśmiał się at the extremeskrajny naivetnaiveté
276
790514
3789
niektórzy śmiali się ze skrajnej naiwności
tego skromnego pomysłu.
13:26
of that smallmały ideapomysł.
277
794303
2103
13:28
But literallydosłownie hundredssetki of civilcywilny societyspołeczeństwo groupsgrupy
278
796406
3570
Ale dosłownie setki grup
społeczeństwa obywatelskiego
13:31
from around the worldświat cameoprawa ołowiana witrażu togetherRazem
279
799976
1878
z całego świata połączyły się,
13:33
to fightwalka for transparencyprzezroczystość,
280
801854
1609
żeby walczyć o transparentność,
13:35
and now it's fastszybki becomingtwarzowy the normnorma and the lawprawo.
281
803463
3981
która szybko staje się normą i prawem.
13:39
Two thirdstrzecie of the valuewartość
282
807444
1972
Dwie trzecie wartości
13:41
of the world'srecyrodycyjstwo diecystwo recyrodycyjstwo diecystwo recy sektorcy oilolej and mininggórnictwo companiesfirmy
283
809416
2320
światowych przedsiębiorstw naftowych i górniczych
obejmują prawa transparentności. Dwie trzecie.
13:43
are now coveredpokryty by transparencyprzezroczystość lawsprawa. Two thirdstrzecie.
284
811736
3771
13:47
So this is changezmiana happeningwydarzenie.
285
815507
1473
Czyli zmiana ma miejsce.
13:48
This is progresspostęp.
286
816980
1890
To jest postęp.
13:50
But we're not there yetjeszcze, by fardaleko.
287
818870
3123
Ale jeszcze daleka droga.
13:53
Because it really isn't about corruptionkorupcja
288
821993
2246
Bo tak naprawdę nie chodzi o korupcję
13:56
somewheregdzieś over there, is it?
289
824239
2115
gdzieś tam daleko, zgadza się?
13:58
In a globalizedzglobalizowany worldświat, corruptionkorupcja
290
826354
2205
W zglobalizowanym świecie korupcja
14:00
is a trulynaprawdę globalizedzglobalizowany businessbiznes,
291
828559
2263
jest prawdziwie zglobalizowanym biznesem,
14:02
and one that needswymagania globalświatowy solutionsrozwiązania,
292
830822
2115
który potrzebuje globalnych rozwiązań,
popartych przez nas wszystkich
jako obywateli świata,
14:04
supportedutrzymany and pushedpchnął by us all, as globalświatowy citizensobywatele,
293
832937
4000
Tu i teraz.
14:08
right here.
294
836937
1162
14:10
Thank you.
295
838099
1190
Dziękuję
14:11
(ApplauseAplauz)
296
839289
6816
(Brawa)
Translated by A. Konstancja Wiszniewska
Reviewed by Rysia Wand

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Charmian Gooch - Anti-corruption activist
Charmian Gooch is the 2014 TED Prize winner. At Global Witness, she exposes how a global architecture of corruption is woven into the extraction and exploitation of natural resources.

Why you should listen

Charmian Gooch co-founded the watchdog NGO Global Witness with colleagues Simon Taylor and Patrick Alley, in response to growing concerns over covert warfare funded by illicit trade in 1993. Since then, Global Witness has captured headlines for their exposé of "blood diamonds" in Uganda, of mineral exploitation in the Congo, of illegal timber trade between Cambodia and Thailand, and more. With unique expertise on the shadowy threads connecting corrupt businesses and governments, Global Witness continues its quest to uncover and root out the sources of exploitation.

In 2014, Gooch and Global Witness were awarded the $1 million TED Prize, along with the Skoll Award for Social Entrepreneurship, for their campaign to end anonymous companies. Gooch's TED Prize wish: for us to know who ultimately owns and controls companies and launch a new era of openness in business. Global Witness highlighted the importance of this issue in an investigation, aired on 60 Minutes, where they sent an undercover investigator into 13 New York law firms. The investigator posed as an adviser to a government minister in Africa and asked for thoughts on how to move money into the United States for a plane, a yacht and a brownstone. All but one firm offered advice. 

The Panama Papers, released in April of 2016, further demonstrate the need for transparency. The papers paint a picture of how the rich and powerful around the world use offshore accounts and anonymous companies to move money. "This secretive world is being opened up to global public scrutiny," said Gooch, on the day the papers were released.

 

More profile about the speaker
Charmian Gooch | Speaker | TED.com