ABOUT THE SPEAKER
Daniel Levitin - Neuroscientist
Daniel Levitin incorporates findings from neuroscience into everyday life.

Why you should listen

Dr. Daniel Levitin is a neuroscientist at McGill University in Montreal, dean at Minerva Schools in San Francisco and a musician. His research focuses on pattern processing in the brain.

His three books This Is Your Brain on MusicThe World in Six Songs, and the recent The Organized Mind are all bestsellers. A polymath at heart, he has performed with top musicians and holds a few gold and platinum records.

Levitin earned his B.A. in Cognitive Psychology and Cognitive Science at Stanford University, and went on to earn his Ph.D. in Psychology from the University of Oregon, researching complex auditory patterns and pattern processing in expert and non-expert populations. He completed post-doctoral training at Stanford University Medical School (in Neuroimaging) and at UC Berkeley (in Cognitive Psychology). He has consulted on audio sound source separation for the U.S. Navy, and on audio quality for several rock bands and record labels (including the Grateful Dead and Steely Dan), and served as one of the “Golden Ears” expert listeners in the original Dolby AC3 compression tests. He worked for two years at the Silicon Valley think tank Interval Research Corporation.

He taught at Stanford University in the Department of Computer Science, the Program in Human-Computer Interaction, and the Departments of Psychology, Anthropology, Computer Music, and History of Science. 

More profile about the speaker
Daniel Levitin | Speaker | TED.com
TEDGlobal>London

Daniel Levitin: How to stay calm when you know you'll be stressed

Filmed:
15,873,808 views

You're not at your best when you're stressed. In fact, your brain has evolved over millennia to release cortisol in stressful situations, inhibiting rational, logical thinking but potentially helping you survive, say, being attacked by a lion. Neuroscientist Daniel Levitin thinks there's a way to avoid making critical mistakes in stressful situations, when your thinking becomes clouded -- the pre-mortem. "We all are going to fail now and then," he says. "The idea is to think ahead to what those failures might be."
- Neuroscientist
Daniel Levitin incorporates findings from neuroscience into everyday life. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
A fewkilka yearslat agotemu,
I brokezepsuł się into my ownwłasny housedom.
0
1240
2560
Parę lat temu
włamałem się do własnego domu.
00:16
I had just drivennapędzany home,
1
4880
1216
Przyjechałem do siebie,
00:18
it was around midnightpółnocy
in the deadnie żyje of MontrealMontreal winterzimowy,
2
6120
2536
było około północy, Montreal, środek zimy,
00:20
I had been visitingprzyjezdny my friendprzyjaciel,
JeffJeff, acrossprzez townmiasto,
3
8680
2296
odwiedzałem przyjaciela Jeffa
poza miastem,
00:23
and the thermometerTermometr on the frontz przodu porchganek
readczytać minusminus 40 degreesstopni --
4
11000
4776
termometr na ganku
wskazywał minus 40 stopni
00:27
and don't botherprzeszkadza askingpytając
if that's CelsiusCelsjusza or FahrenheitFahrenheit,
5
15800
3096
i nie pytajcie czy Celsjusza
czy Fahrenheita,
00:30
minusminus 40 is where the two scaleswaga meetspotykać się --
6
18920
2456
przy minus 40 obie skale się schodzą.
00:33
it was very coldzimno.
7
21400
1256
Było bardzo zimno.
00:34
And as I stoodstał on the frontz przodu porchganek
fumblingprzebiera in my pocketskieszenie,
8
22680
3216
I kiedy tak stałem na ganku,
grzebiąc w kieszeniach,
00:37
I founduznany I didn't have my keysklucze.
9
25920
2256
okazało się, że nie mam kluczy.
00:40
In factfakt, I could see them
throughprzez the windowokno,
10
28200
2096
Dostrzegłem je przez okno.
00:42
lyingkłamstwo on the diningjadalnia roompokój tablestół
where I had left them.
11
30320
3096
Leżały na stole w jadalni,
gdzie je zostawiłem.
00:45
So I quicklyszybko ranpobiegł around
and triedwypróbowany all the other doorsdrzwi and windowsWindows,
12
33440
3136
Szybko okrążyłem dom,
sprawdzając pozostałe okna i drzwi,
00:48
and they were lockedzablokowany tightmocno.
13
36600
1576
wszystkie były zamknięte.
00:50
I thought about callingpowołanie a locksmithŚlusarz --
at leastnajmniej I had my cellphonekomórka,
14
38200
3143
Pomyślałem o wezwaniu ślusarza
- miałem przy sobie komórkę,
00:53
but at midnightpółnocy, it could take a while
for a locksmithŚlusarz to showpokazać up,
15
41367
3329
ale o północy
mogło chwilę potrwać zanim się zjawi,
00:56
and it was coldzimno.
16
44720
2160
a było zimno.
01:00
I couldn'tnie mógł go back to my friendprzyjaciel
Jeff'sJeff's housedom for the night
17
48421
2715
Nie mogłem wrócić na noc
do mojego przyjaciela Jeffa,
01:03
because I had an earlywcześnie flightlot
to EuropeEuropy the nextNastępny morningranek,
18
51160
2667
jako że miałem nazajutrz
wcześnie rano samolot do Europy
01:05
and I neededpotrzebne to get
my passportpaszport and my suitcasewalizka.
19
53851
2239
i musiałem zabrać paszport i walizkę.
01:08
So, desperatezdesperowany and freezingzamrożenie coldzimno,
20
56400
2496
Zdesperowany i zmarznięty
01:10
I founduznany a largeduży rockskała and I brokezepsuł się
throughprzez the basementpiwnica windowokno,
21
58920
3616
znalazłem duży kamień
i rozbiłem nim okno w piwnicy.
01:14
clearedwyczyszczone out the shardsodłamki of glassszkło,
22
62560
1976
Sprzątnąłem resztki szkła,
01:16
I crawledprzeszukanych throughprzez,
23
64560
1336
wczołgałem się do środka,
01:17
I founduznany a piecekawałek of cardboardTektura
and tapedtaśmą it up over the openingotwarcie,
24
65920
3416
znalazłem kawałek tektury
i przykleiłem do dziury.
01:21
figuringzastanawianie się that in the morningranek,
on the way to the airportLotnisko,
25
69360
2620
Uznałem, że rano w drodze na lotnisko
01:24
I could call my contractorkontrahent
and askzapytać him to fixnaprawić it.
26
72004
2772
zadzwonię do właściciela budynku
i poproszę, żeby to naprawił.
01:26
This was going to be expensivedrogi,
27
74800
1477
Będzie to sporo kosztowało,
01:28
but probablyprawdopodobnie no more expensivedrogi
than a middle-of-the-nightśrodku nocy locksmithŚlusarz,
28
76301
3555
ale prawdopodobnie mniej
niż ślusarz w środku nocy.
01:31
so I figuredwzorzysty, underpod the circumstancesokoliczności,
I was comingprzyjście out even.
29
79880
4160
W tych okolicznościach
wychodziłem więc na zero.
01:36
Now, I'm a neuroscientistneurolog by trainingtrening
30
84920
2176
Z wykształcenia jestem neurobiologiem,
01:39
and I know a little bitkawałek
about how the brainmózg performswykonuje underpod stressnaprężenie.
31
87120
4096
wiem co nieco o tym, jak mózg
zachowuje się pod wpływem stresu.
01:43
It releasesprasowe cortisolkortyzolu
that raisespodnosi your heartserce rateoceniać,
32
91240
3536
Uwalnia on kortyzol,
który zwiększa tętno,
01:46
it modulatesmoduluje adrenalineadrenalina levelspoziomy
33
94800
2256
zwiększa poziom adrenaliny
01:49
and it cloudschmury your thinkingmyślący.
34
97080
1480
i zaburza myślenie.
01:51
So the nextNastępny morningranek,
35
99080
1976
Następnego ranka zatem,
01:53
when I wokeobudził up on too little sleepsen,
36
101080
2456
kiedy obudziłem się niewyspany
01:55
worryingfrasobliwy about the holeotwór in the windowokno,
37
103560
2736
zmartwiony dziurą w oknie,
01:58
and a mentalpsychiczny noteUwaga
that I had to call my contractorkontrahent,
38
106320
2776
pamiętałem o telefonie do serwisu
02:01
and the freezingzamrożenie temperaturestemperatury,
39
109120
1696
i mroźnych temperaturach
02:02
and the meetingsspotkania I had upcomingnadchodzące in EuropeEuropy,
40
110840
2456
oraz nadchodzących spotkaniach w Europie,
02:05
and, you know, with all
the cortisolkortyzolu in my brainmózg,
41
113320
3536
i, wiecie, z całym kortyzolem w mózgu
02:08
my thinkingmyślący was cloudypochmurno,
42
116880
1376
moje myślenie było zaburzone
02:10
but I didn't know it was cloudypochmurno
because my thinkingmyślący was cloudypochmurno.
43
118280
3416
ale nie wiedziałem
o tym przez zaburzone myślenie.
02:13
(LaughterŚmiech)
44
121720
1496
(śmiech)
02:15
And it wasn'tnie było untilaż do I got
to the airportLotnisko check-inZameldowanie counterlicznik,
45
123240
3256
Dopiero jak dotarłem do odprawy biletowej
02:18
that I realizedrealizowany I didn't have my passportpaszport.
46
126520
2256
zobaczyłem, że nie mam paszportu.
02:20
(LaughterŚmiech)
47
128800
2016
( śmiech)
02:22
So I racedścigał się home in the snowśnieg
and icelód, 40 minutesminuty,
48
130840
3456
Pędziłem więc przez śnieg i mróz
przez 40 minut,
02:26
got my passportpaszport,
racedścigał się back to the airportLotnisko,
49
134320
2456
wziąłem paszport
i pognałem z powrotem na lotnisko.
02:28
I madezrobiony it just in time,
50
136800
1816
Ledwo zdążyłem,
02:30
but they had givendany away
my seatsiedzenie to someonektoś elsejeszcze,
51
138640
2239
a i tak oddali już moje miejsce
komuś innemu,
02:32
so I got stuckutknął in the back of the planesamolot,
nextNastępny to the bathroomsłazienki,
52
140903
2976
a ja utknąłem z tyłu samolotu
obok toalet
02:35
in a seatsiedzenie that wouldn'tnie reclineleżeć,
on an eight-hourosiem godzin flightlot.
53
143903
3217
w nierozkładanym siedzeniu
na 8 godzinny lot.
02:39
Well, I had a lot of time to think
duringpodczas those eightosiem hoursgodziny and no sleepsen.
54
147880
3456
Miałem dużo czasu na myślenie
przez 8 godzin bez snu.
02:43
(LaughterŚmiech)
55
151360
1136
( śmiech)
02:44
And I startedRozpoczęty wonderingpełen zdumienia,
are there things that I can do,
56
152520
2656
I pomyślałem,
czy są rzeczy, które mogę zrobić
02:47
systemssystemy that I can put into placemiejsce,
57
155200
1936
metody, które mogę wdrożyć,
02:49
that will preventzapobiec badzły things
from happeningwydarzenie?
58
157160
2456
które zapobiegłyby złym rzeczom
02:51
Or at leastnajmniej if badzły things happenzdarzyć,
59
159640
1896
lub, gdy już coś się zdarzy,
02:53
will minimizezminimalizować the likelihoodprawdopodobieństwo
of it beingistota a totalcałkowity catastrophekatastrofa.
60
161560
5000
zminimalizują prawdopodobieństwo
katastrofy.
02:59
So I startedRozpoczęty thinkingmyślący about that,
61
167360
1576
Zacząłem o tym myśleć,
03:00
but my thoughtsmyśli didn't crystallizekrystalizować
untilaż do about a monthmiesiąc laterpóźniej.
62
168960
2858
ale dopiero miesiąc później
doznałem olśnienia.
03:03
I was havingmający dinnerobiad with my colleaguekolega,
DannyDanny KahnemanKahneman, the NobelLaureat Nagrody Nobla PrizeNagrody winnerzwycięzca,
63
171842
3694
Jadłem obiad z kolegą
Dannym Kahnemanem, noblistą,
03:07
and I somewhatnieco embarrassedlyrozpaczą told him
about havingmający brokenzłamany my windowokno,
64
175560
3376
i zawstydzony opowiedziałem mu
o wybitym oknie
03:10
and, you know, forgottenzapomniany my passportpaszport,
65
178960
2416
i o zapomnianym paszporcie.
03:13
and DannyDanny sharedudostępniony with me
66
181400
1216
I Danny powiedział mi,
03:14
that he'don by been practicingpraktykujący
something callednazywa prospectivepotencjalny hindsightperspektywy czasu.
67
182640
4496
że ćwiczy coś zwanego
"potencjalne przewidywanie po fakcie"
03:19
(LaughterŚmiech)
68
187160
1736
( śmiech)
03:20
It's something that he had gottenzdobyć
from the psychologistpsycholog GaryGary KleinKlein,
69
188920
3143
Usłyszał o tym od
psychologa Garyego Kleina,
03:24
who had writtenpisemny about it
a fewkilka yearslat before,
70
192087
2049
który opisał to kilka lat wcześniej,
03:26
alsorównież callednazywa the pre-mortempre-mortem.
71
194160
2096
określano to również "pre-mortem".
03:28
Now, you all know what the postmortempośmiertnych is.
72
196280
1953
Wszyscy wiecie czym jest postmortem.
03:30
WheneverGdy there's a disasterkatastrofa,
73
198257
1479
Jak tylko mamy katastrofę,
03:31
a teamzespół of expertseksperci come in and they try
to figurepostać out what wentposzedł wrongźle, right?
74
199760
4296
zespół ekspertów zbiera się i analizuje
co poszło nie tak.
03:36
Well, in the pre-mortempre-mortem, DannyDanny explainedwyjaśnione,
75
204080
2416
W przypadku pre-mortem, wg Danniego,
03:38
you look aheadprzed siebie and you try to figurepostać out
all the things that could go wrongźle,
76
206520
3896
patrzysz w przód i próbujesz przewidzieć
wszystko co może pójść nie tak,
03:42
and then you try to figurepostać out
what you can do
77
210440
2576
a następnie przewidujesz co możesz zrobić,
03:45
to preventzapobiec those things from happeningwydarzenie,
or to minimizezminimalizować the damageuszkodzić.
78
213040
3496
by zapobiec tym zdarzeniom
lub zminimalizować ich skutki.
03:48
So what I want to talk to you about todaydzisiaj
79
216560
2936
Chciałbym wam dziś powiedzieć
03:51
are some of the things we can do
in the formformularz of a pre-mortempre-mortem.
80
219520
3536
co możemy zrobić w ramach pre-mortem.
03:55
Some of them are obviousoczywisty,
some of them are not so obviousoczywisty.
81
223080
2896
Niektóre metody są oczywiste,
inne nie do końca.
03:58
I'll startpoczątek with the obviousoczywisty oneste.
82
226000
1936
Zacznę od tych oczywistych.
03:59
Around the home, designatewyznaczyć a placemiejsce
for things that are easilyz łatwością lostStracony.
83
227960
5080
Wyznacz w domu miejsce na rzeczy,
które szybko się gubią.
04:05
Now, this soundsDźwięki
like commonpospolity sensesens, and it is,
84
233680
3856
Wydaje się to zdroworozsądkowe,
04:09
but there's a lot of sciencenauka
to back this up,
85
237560
2536
ale jest wiele dowodów na poparcie tego,
04:12
basedna podstawie on the way our spatialprzestrzenny memorypamięć worksPrace.
86
240120
3296
opierających się na funkcjonowaniu
naszej pamięci przestrzennej.
04:15
There's a structureStruktura in the brainmózg
callednazywa the hippocampushipokamp,
87
243440
2856
Istnieje struktura w mózgu
zwana hipokamp,
04:18
that evolvedewoluował over tenskilkadziesiąt
of thousandstysiące of yearslat,
88
246320
2936
która ewoluowała
przez dziesiątki tysięcy lat
04:21
to keep tracktor of the locationslokalizacje
of importantważny things --
89
249280
3776
tak, aby zapamiętywać lokalizację
istotnych rzeczy:
04:25
where the well is,
where fishryba can be founduznany,
90
253080
2416
gdzie jest studnia,
gdzie można znaleźć ryby,
04:27
that standstoisko of fruitowoc treesdrzewa,
91
255520
2496
układ drzew owocowych,
04:30
where the friendlyprzyjazny and enemywróg tribesplemiona liverelacja na żywo.
92
258040
2616
gdzie żyją przyjazne,
a gdzie wrogie plemiona.
04:32
The hippocampushipokamp is the partczęść of the brainmózg
93
260680
1905
Hipokamp jest częścią mózgu,
04:34
that in LondonLondyn taxicabTaksówki driversSterowniki
becomesstaje się enlargedpowiększony.
94
262609
3487
która jest powiększona
u londyńskich taksówkarzy.
04:38
It's the partczęść of the brainmózg
that allowspozwala squirrelswiewiórki to find theirich nutsorzechy.
95
266120
3696
To część mózgu, która pozwala wiewiórkom
znaleźć orzechy.
04:41
And if you're wonderingpełen zdumienia,
somebodyktoś actuallytak właściwie did the experimenteksperyment
96
269840
2858
I gdybyście się zastanawiali,
miał już miejsce eksperyment,
04:44
where they cutciąć off
the olfactorywęchowe sensesens of the squirrelswiewiórki,
97
272722
2774
w którym wycięto wiewiórkom
zmysł węchu
04:47
and they could still find theirich nutsorzechy.
98
275520
1816
a one nadal znajdowały orzechy.
04:49
They weren'tnie były usingza pomocą smellzapach,
they were usingza pomocą the hippocampushipokamp,
99
277360
2816
Nie używały zapachu,
używały hipokampu,
04:52
this exquisitelyznakomicie evolvedewoluował mechanismmechanizm
in the brainmózg for findingodkrycie things.
100
280200
5016
znakomicie rozwiniętego mechanizmu mózgu
do znajdowania rzeczy.
04:57
But it's really good for things
that don't moveruszaj się around much,
101
285240
3736
Ale jest on dobry dla rzeczy,
które się za bardzo nie przemieszczają,
05:01
not so good for things that moveruszaj się around.
102
289000
2456
nie tak dobry dla rzeczy ruszających się.
05:03
So this is why we losestracić carsamochód keysklucze
and readingczytanie glassesokulary and passportspaszporty.
103
291480
4296
Dlatego gubimy kluczyki do samochodu,
okulary do czytania i paszport.
05:07
So in the home,
designatewyznaczyć a spotmiejsce for your keysklucze --
104
295800
2496
Zatem w domu wyznacz miejsce
dla swoich kluczy -
05:10
a hookhak by the doordrzwi,
maybe a decorativedekoracyjne bowlmiska.
105
298320
2856
hak przy drzwiach,
może ozdobną miskę.
05:13
For your passportpaszport, a particularszczególny drawerszuflada.
106
301200
2096
Konkretną szufladę na paszport,
05:15
For your readingczytanie glassesokulary,
a particularszczególny tablestół.
107
303320
2776
konkretny stół na okulary.
05:18
If you designatewyznaczyć a spotmiejsce
and you're scrupulousskrupulatnie about it,
108
306120
3456
Jeżeli wyznaczysz miejsce
i będziesz go przestrzegał,
05:21
your things will always be there
when you look for them.
109
309600
2816
twoje rzeczy zawsze tam będą,
gdy będziesz ich szukał.
05:24
What about travelpodróżować?
110
312440
1216
Co z podróżami?
05:25
Take a cellkomórka phonetelefon pictureobrazek
of your creditkredyt cardskarty,
111
313680
2376
Zrób zdjęcie swoich kart kredytowych.
05:28
your driver'skierowcy licenselicencja, your passportpaszport,
112
316080
2296
swojego prawa jazdy, paszportu,
05:30
mailPoczta it to yourselfsiebie so it's in the cloudChmura.
113
318400
2256
wyślij je do siebie,
żeby były w "chmurze".
05:32
If these things are lostStracony or stolenskradziony,
you can facilitateułatwiać replacementwymiana.
114
320680
4376
Jeżeli zgubią się lub zostaną skradzione,
ułatwi ci to ich wymianę.
05:37
Now these are some ratherraczej obviousoczywisty things.
115
325080
2616
To te raczej oczywiste rzeczy.
05:39
RememberNależy pamiętać, when you're underpod stressnaprężenie,
the brainmózg releasesprasowe cortisolkortyzolu.
116
327720
3536
Pamiętaj, gdy jesteś zestresowany,
mózg wydziela kortyzol.
05:43
CortisolKortyzolu is toxictoksyczny,
and it causesprzyczyny cloudypochmurno thinkingmyślący.
117
331280
3216
Kortyzol jest toksyczny
i to powoduje zaburzenie myślenia.
05:46
So partczęść of the practicećwiczyć of the pre-mortempre-mortem
118
334520
2536
Zatem częścią ćwiczenia pre-mortem
05:49
is to recognizerozpoznać that underpod stressnaprężenie
you're not going to be at your bestNajlepiej,
119
337080
4256
jest uznanie, że w stresie
nie będziesz w najlepszej formie
05:53
and you should put systemssystemy in placemiejsce.
120
341360
2296
i że musisz mieć wdrożone systemy.
05:55
And there's perhapsmoże
no more stressfulstresujący a situationsytuacja
121
343680
2936
Nie ma bardziej stresującej sytuacji,
05:58
than when you're confrontedkonfrontowany
with a medicalmedyczny decisiondecyzja to make.
122
346640
3416
niż gdy musisz
podjąć decyzję dotyczącą zdrowia.
06:02
And at some pointpunkt, all of us
are going to be in that positionpozycja,
123
350080
3296
I prędzej czy później
każdy z nas będzie w pozycji,
06:05
where we have to make
a very importantważny decisiondecyzja
124
353400
2376
gdzie musi podjąć bardzo ważną decyzję
06:07
about the futureprzyszłość of our medicalmedyczny careopieka
or that of a lovedkochany one,
125
355800
3296
dotyczącą przyszłego leczenia
swojego bądź swoich bliskich,
06:11
to help them with a decisiondecyzja.
126
359120
1656
pomóc im w decyzji.
06:12
And so I want to talk about that.
127
360800
1616
I o tym też chcę powiedzieć.
06:14
And I'm going to talk about
a very particularszczególny medicalmedyczny conditionstan.
128
362440
3016
I zamierzam powiedzieć o
bardzo konkretnym schorzeniu,
06:17
But this standsstojaki as a proxyserwer proxy for all kindsrodzaje
of medicalmedyczny decision-makingpodejmowanie decyzji,
129
365480
3536
ale jest ono przykładem
dla wszystkich decyzji medycznych,
06:21
and indeedw rzeczy samej for financialbudżetowy decision-makingpodejmowanie decyzji,
and socialspołeczny decision-makingpodejmowanie decyzji --
130
369040
4016
jak i decyzji finansowych
społecznych,
06:25
any kinduprzejmy of decisiondecyzja you have to make
131
373080
2256
wszelkich decyzji, które musisz podjąć,
06:27
that would benefitzasiłek from a rationalracjonalny
assessmentoszacowanie of the factsfakty.
132
375360
4016
a które zyskają na racjonalnej
ocenie faktów.
06:31
So supposeprzypuszczać you go to your doctorlekarz
and the doctorlekarz saysmówi,
133
379400
3136
Przypuśćmy, ze idziesz do lekarza
i słyszysz:
06:34
"I just got your lablaboratorium work back,
your cholesterol'sCholesterol jest a little highwysoki."
134
382560
4120
"Mam właśnie Pańskie wyniki-
Pana cholesterol jest trochę za wysoki."
06:39
Now, you all know that highwysoki cholesterolpoziom cholesterolu
135
387240
3016
Wszyscy wiemy, że wysoki cholesterol
06:42
is associatedpowiązany with an increasedzwiększony riskryzyko
of cardiovascularsercowo-naczyniowe diseasechoroba,
136
390280
4136
wiąże się z podwyższonym ryzykiem
chorób sercowo-naczyniowych,
06:46
heartserce attackatak, strokeuderzenie.
137
394440
1416
ataku serca, wylewu.
06:47
And so you're thinkingmyślący
138
395880
1216
Myślisz więc,
06:49
havingmający highwysoki cholesterolpoziom cholesterolu
isn't the bestNajlepiej thing,
139
397120
2096
podwyższony cholesterol
nie jest najlepszy,
06:51
and so the doctorlekarz saysmówi,
"You know, I'd like to give you a drugnarkotyk
140
399240
3016
a lekarz mówi:
"Przepiszę Panu lek,
06:54
that will help you
lowerniższy your cholesterolpoziom cholesterolu, a statinstatyny."
141
402280
2776
statynę, który pomoże obniżyć cholesterol"
06:57
And you've probablyprawdopodobnie heardsłyszał of statinsstatyny,
142
405080
1896
Zapewne słyszałeś o statynach,
06:59
you know that they're amongpośród
the mostwiększość widelyszeroko prescribedprzepisane drugsleki
143
407000
2810
wiesz, że to jedne z najczęściej
przepisywanych leków
07:01
in the worldświat todaydzisiaj,
144
409834
1174
na świecie.
07:03
you probablyprawdopodobnie even know
people who take them.
145
411032
2079
Zapewne znasz osoby,
które je zażywają.
07:05
And so you're thinkingmyślący,
"Yeah! Give me the statinstatyny."
146
413135
2381
i stwierdzasz:
"Tak, proszę przepisać statyny"
07:07
But there's a questionpytanie
you should askzapytać at this pointpunkt,
147
415541
2435
Ale powinieneś w tym momencie zapytać,
07:10
a statisticStatystyczny you should askzapytać for
148
418000
1856
poprosić o statystykę,
07:11
that mostwiększość doctorslekarze
don't like talkingmówić about,
149
419880
2456
o której lekarze rozmawiają niechętnie,
07:14
and pharmaceuticalfarmaceutyczny companiesfirmy
like talkingmówić about even lessmniej.
150
422360
3160
a koncerny farmaceutyczne
jeszcze mniej.
07:18
It's for the numbernumer neededpotrzebne to treatleczyć.
151
426800
2376
Chodzi o "liczbę wymagających leczenia"
(NNT)
07:21
Now, what is this, the NNTNNT?
152
429200
1976
Czym jest ta liczba? NNT?
07:23
It's the numbernumer of people
that need to take a drugnarkotyk
153
431200
3056
Liczba ludzi, którzy muszą wziąć lek
07:26
or undergopoddawane są a surgeryChirurgia
or any medicalmedyczny procedureprocedura
154
434280
2856
lub przejść operację,
czy inny zabieg,
07:29
before one personosoba is helpedpomógł.
155
437160
2376
zanim pomoże to jednej osobie.
07:31
And you're thinkingmyślący,
what kinduprzejmy of crazyzwariowany statisticStatystyczny is that?
156
439560
2856
I myślisz,
co to za szalona statystyka.
07:34
The numbernumer should be one.
157
442440
1216
Powinno to być "1" .
07:35
My doctorlekarz wouldn'tnie prescribeprzepisać
something to me
158
443680
2056
Mój lekarz nie przepisze mi czegoś,
07:37
if it's not going to help.
159
445760
1285
co nie pomoże.
07:39
But actuallytak właściwie, medicalmedyczny practicećwiczyć
doesn't work that way.
160
447069
2484
Niestety, pomoc lekarska
nie działa w ten sposób.
07:41
And it's not the doctor'slekarza faultwina,
161
449578
1531
I to nie wina lekarzy,
07:43
if it's anybody'skogokolwiek faultwina,
it's the faultwina of scientistsnaukowcy like me.
162
451134
2919
ale jeżeli to niczyja wina,
to jest to wina naukowców, jak ja.
07:46
We haven'tnie mam figuredwzorzysty out
the underlyingpoważniejszych mechanismsmechanizmy well enoughdość.
163
454077
2865
Nie zbadaliśmy wystarczająco
podstawowych mechanizmów .
07:48
But GlaxoSmithKlineGlaxoSmithKline estimatesszacunki
164
456966
2410
Glaxo, Smith, Kline szacują,
07:51
that 90 percentprocent of the drugsleki work
in only 30 to 50 percentprocent of the people.
165
459400
4976
że 90% leków działa tylko na
30-50% ludzi,
07:56
So the numbernumer neededpotrzebne to treatleczyć
for the mostwiększość widelyszeroko prescribedprzepisane statinstatyny,
166
464400
3816
zatem liczba wymagających leczenia
dla najczęściej przepisywanych statyn
08:00
what do you supposeprzypuszczać it is?
167
468240
2136
ile według was wynosi?
08:02
How manywiele people have to take it
before one personosoba is helpedpomógł?
168
470400
2816
Ile osób musi ją zażyć
zanim komuś pomoże?
08:05
300.
169
473240
1200
300
08:07
This is accordingwedług to researchBadania
170
475075
1381
Pokazują to badanie
08:08
by researchBadania practitionerspraktyków
JeromeJerome GroopmanGroopman and PamelaPamela HartzbandHartzband,
171
476480
3496
przeprowadzone przez lekarzy
Jerome Groopman and Pamela Hartzband,
08:12
independentlyniezależnie confirmedzatwardziały by BloombergBloomberg.comcom.
172
480000
2776
niezależnie potwierdzone przez
Bloomberg.com.
08:14
I ranpobiegł throughprzez the numbersliczby myselfsiebie.
173
482800
2400
Przejrzałem te liczby.
08:17
300 people have to
take the drugnarkotyk for a yearrok
174
485920
2376
300 osób musi brać lek przez rok,
08:20
before one heartserce attackatak, strokeuderzenie
or other adversedziałań niepożądanych eventzdarzenie is preventedzapobiegł.
175
488320
3976
zanim uniknie się jednego ataku serca,
wylewu czy innych powikłań.
08:24
Now you're probablyprawdopodobnie thinkingmyślący,
176
492320
1381
Teraz zapewne myślicie:
08:25
"Well, OK, one in 300 chanceszansa
of loweringopuszczanie my cholesterolpoziom cholesterolu.
177
493725
2811
"Ok, jeden do stu, że uda się
zmniejszyć cholesterol,
08:28
Why not, docdoc? Give me
the prescriptionrecepta anywaytak czy inaczej."
178
496560
2216
dlaczego nie? Proszę wypisać receptę"
08:30
But you should askzapytać at this pointpunkt
for anotherinne statisticStatystyczny,
179
498800
2856
Ale powinieneś poprosić
o kolejną statystykę,
08:33
and that is, "Tell me
about the sidebok effectsruchomości." Right?
180
501680
2576
a mianowicie "Jakie są efekty uboczne?"
08:36
So for this particularszczególny drugnarkotyk,
181
504280
1656
Dla tego konkretnego leku
08:37
the sidebok effectsruchomości occurpojawić się
in fivepięć percentprocent of the patientspacjenci.
182
505960
3656
efekty uboczne występują
u 5 procent pacjentów
08:41
And they includezawierać terriblestraszny things --
183
509640
1667
i obejmują okropne rzeczy:
08:43
debilitatingwyniszczające musclemięsień and jointpołączenie painból,
gastrointestinalprzewodu pokarmowego distressrozpacz --
184
511331
4444
osłabienie mięśni i bóle stawów,
zaburzenia żołądkowo-jelitowe.
08:47
but now you're thinkingmyślący, "FivePięć percentprocent,
185
515799
1859
Lecz teraz myślisz
" Pięć procent,
08:49
not very likelyprawdopodobne
it's going to happenzdarzyć to me,
186
517682
2014
małe szanse,
że spotka to akurat mnie
08:51
I'll still take the drugnarkotyk."
187
519720
1238
będę brał leki."
08:52
But wait a minutechwila.
188
520982
1194
Ale zaczekaj.
08:54
RememberNależy pamiętać underpod stressnaprężenie
you're not thinkingmyślący clearlywyraźnie.
189
522200
2336
Pamiętaj, że w stresie nie myślisz jasno,
08:56
So think about how you're going
to work throughprzez this aheadprzed siebie of time,
190
524560
3165
więc z wyprzedzeniem pomyśl
jak z tym się uporasz,
08:59
so you don't have to manufactureprodukcja
the chainłańcuch of reasoningrozumowanie on the spotmiejsce.
191
527750
3198
żebyś nie musiał na miejscu
tworzyć ciągu argumentów.
09:02
300 people take the drugnarkotyk, right?
One person'sosoby helpedpomógł,
192
530973
2492
300 osób zażyje lek, tak?
Pomoże on jednej osobie,
09:05
fivepięć percentprocent of those 300
have sidebok effectsruchomości,
193
533489
2407
u pięciu procent wystąpią efekty uboczne,
09:07
that's 15 people.
194
535920
1480
co daje 15 osób.
09:09
You're 15 timesczasy more likelyprawdopodobne
to be harmedskrzywdzony by the drugnarkotyk
195
537800
3896
Masz zatem 15 razy większe szanse,
że lek ci zaszkodzi,
09:13
than you are to be helpedpomógł by the drugnarkotyk.
196
541720
2816
niż że może on ci pomóc.
09:16
Now, I'm not sayingpowiedzenie whetherczy you
should take the statinstatyny or not.
197
544560
2905
I nie mówię teraz, czy powinieneś zażyć
statyny czy nie.
09:19
I'm just sayingpowiedzenie you should have
this conversationrozmowa with your doctorlekarz.
198
547489
3143
Mówię tylko, że powinieneś porozmawiać
z lekarzem.
09:22
MedicalMedyczne ethicsEtyka requireswymaga it,
199
550656
1320
Wymaga tego etyka lekarska,
09:24
it's partczęść of the principlezasada
of informedpowiadomiony consentzgoda.
200
552000
2296
stanowi to część zasady
świadomej zgody.
09:26
You have the right to have accessdostęp
to this kinduprzejmy of informationInformacja
201
554320
3216
Masz prawo mieć dostęp
do tego typu informacji,
09:29
to beginzaczynać the conversationrozmowa about whetherczy
you want to take the risksryzyko or not.
202
557560
3896
do podjęcia rozmowy o tym,
czy chcesz podjąć ryzyko.
09:33
Now you mightmoc be thinkingmyślący
203
561480
1216
Możesz teraz myśleć,
09:34
I've pulledciągnięty this numbernumer
out of the airpowietrze for shockzaszokować valuewartość,
204
562720
2696
że zmyśliłem tę liczbę,
żeby wywołać szok,
09:37
but in factfakt it's ratherraczej typicaltypowy,
this numbernumer neededpotrzebne to treatleczyć.
205
565440
3256
ale liczba wymagających leczenia
jest raczej typowa.
09:40
For the mostwiększość widelyszeroko performedwykonany surgeryChirurgia
on menmężczyźni over the agewiek of 50,
206
568720
4616
Przy najpowszechniejszym zabiegu
wśród mężczyzn powyżej pięćdziesiątki-
09:45
removalusuwanie of the prostateprostata for cancernowotwór,
207
573360
2216
usunięcia prostaty z powodu nowotworu,
09:47
the numbernumer neededpotrzebne to treatleczyć is 49.
208
575600
2576
liczba wymagających leczenia
wynosi 49.
09:50
That's right, 49 surgerieszabiegi chirurgiczne are doneGotowe
for everykażdy one personosoba who'skto jest helpedpomógł.
209
578200
4176
Naprawdę, wykonuje się 49 zabiegów
na jedną wyleczoną osobę.
09:54
And the sidebok effectsruchomości in that casewalizka
occurpojawić się in 50 percentprocent of the patientspacjenci.
210
582400
4656
A efekty uboczne w tym przypadku
występują u 50% pacjentów.
09:59
They includezawierać impotenceimpotencja,
erectileerekcji dysfunctiondysfunkcja,
211
587080
2856
Obejmują one impotencje,
zaburzenia erekcji,
10:01
urinarydróg moczowych incontinencenietrzymanie moczu, rectalodbytnicy tearingrozdzierający,
212
589960
2776
nietrzymanie moczu,
uszkodzenia odbytnicy,
10:04
fecalkał incontinencenietrzymanie moczu.
213
592760
1456
nietrzymanie stolca.
10:06
And if you're luckySzczęściarz, and you're one
of the 50 percentprocent who has these,
214
594240
3496
I jeśli masz szczęście,
a jesteś wśród tych 50% pacjentów
10:09
they'lloni to zrobią only last for a yearrok or two.
215
597760
2040
skutki potrwają tylko przez rok lub dwa.
10:12
So the ideapomysł of the pre-mortempre-mortem
is to think aheadprzed siebie of time
216
600880
3616
Ideą pre-mortem jest zatem
myślenie wprzód
10:16
to the questionspytania
that you mightmoc be ablezdolny to askzapytać
217
604520
2536
o pytaniach, które będziesz mógł zadać,
10:19
that will pushPchać the conversationrozmowa forwardNaprzód.
218
607080
2376
a które posuną rozmowę do przodu.
10:21
You don't want to have to manufactureprodukcja
all of this on the spotmiejsce.
219
609480
3096
Nie musisz tworzyć
wszystkiego na poczekaniu.
10:24
And you alsorównież want to think
about things like qualityjakość of life.
220
612600
2896
I zawsze pomyśl o takich rzeczach,
jak jakość życia,
10:27
Because you have a choicewybór oftentimesczęsto,
221
615520
1776
ponieważ często masz wybór,
10:29
do you I want a shorterkrótszy life
that's pain-freebez bólu,
222
617320
2296
czy chcesz krótsze, bezbolesne życie,
10:31
or a longerdłużej life that mightmoc have
a great dealsprawa of painból towardsw kierunku the endkoniec?
223
619640
3776
czy dłuższe życie, które może
wiązać się bólem do samego końca.
10:35
These are things to talk about
and think about now,
224
623440
2416
Należy pomyśleć i porozmawiać
o tym już teraz
10:37
with your familyrodzina and your lovedkochany oneste.
225
625880
1816
z rodziną i najbliższymi.
10:39
You mightmoc changezmiana your mindumysł
in the heatciepło of the momentza chwilę,
226
627720
2496
Możesz zmienić zdanie
pod wpływem chwili,
10:42
but at leastnajmniej you're practicedpraktykowane
with this kinduprzejmy of thinkingmyślący.
227
630240
3056
ale przynajmniej już jesteś obeznany
z takim sposobem myślenia.
10:45
RememberNależy pamiętać, our brainmózg underpod stressnaprężenie
releasesprasowe cortisolkortyzolu,
228
633320
4616
Pamiętaj, nasz mózg pod wpływem stresu
uwalnia kortyzol
10:49
and one of the things
that happensdzieje się at that momentza chwilę
229
637960
2336
i jedną z rzeczy, która się wtedy dzieje,
10:52
is a wholecały bunchwiązka on systemssystemy shutzamknąć down.
230
640320
1936
jest wyłączenie się wielu układów.
10:54
There's an evolutionaryewolucyjny reasonpowód for this.
231
642280
1905
Ma to swoje ewolucyjne wyjaśnienie.
10:56
Face-to-faceTwarzą w twarz with a predatordrapieżnik,
you don't need your digestivepokarmowego systemsystem,
232
644209
3407
Będąc twarzą w twarz z drapieżnikiem,
nie potrzebujesz układu trawienia
10:59
or your libidolibido, or your immuneodporny systemsystem,
233
647640
2456
libido, czy też układu odpornościowego,
11:02
because if you're bodyciało is expendingwydatkowaniu
metabolismmetabolizm on those things
234
650120
3656
gdyż jeśli twoje ciało skupi metabolizm
na tych układach,
11:05
and you don't reactreagować quicklyszybko,
235
653800
1656
i nie zareagujesz szybko
11:07
you mightmoc becomestają się the lion'sLion's lunchlunch,
and then noneŻaden of those things mattermateria.
236
655480
3976
skończysz jako przekąska lwa
i nic z tego nie będzie się liczyć.
11:11
UnfortunatelyNiestety,
237
659480
1416
Niestety,
11:12
one of the things that goesidzie out the windowokno
duringpodczas those timesczasy of stressnaprężenie
238
660920
3616
jedną z rzeczy, które wyłączamy
w momentach stresu
11:16
is rationalracjonalny, logicallogiczny thinkingmyślący,
239
664560
1976
jest racjonalne, logiczne myślenie,
11:18
as DannyDanny KahnemanKahneman
and his colleagueskoledzy have shownpokazane.
240
666560
3416
jak zostało to pokazane przez Kahnemana
i jego kolegów.
11:22
So we need to trainpociąg ourselvesmy sami
to think aheadprzed siebie
241
670000
3176
Musimy więc ćwiczyć myślenie w przód
11:25
to these kindsrodzaje of situationssytuacje.
242
673200
2256
o tego typu sytuacjach.
11:27
I think the importantważny pointpunkt here
is recognizingrozpoznawanie that all of us are flawedskaza.
243
675480
6176
Myślę, że istotne jest, byśmy uznali,
że nikt z nas nie jest bez wad.
11:33
We all are going to failzawieść now and then.
244
681680
2856
Wszyscy od czasu do czasu
poniesiemy porażkę.
11:36
The ideapomysł is to think aheadprzed siebie
to what those failuresawarie mightmoc be,
245
684560
3616
Ideą jest, byśmy przewidzieli z góry
jakie porażki na nas czekają,
11:40
to put systemssystemy in placemiejsce
that will help minimizezminimalizować the damageuszkodzić,
246
688200
3896
by wdrożyć systemy,
które pomogą zminimalizować szkody
11:44
or to preventzapobiec the badzły things
from happeningwydarzenie in the first placemiejsce.
247
692120
3520
lub zapobiec wydarzeniu się złych rzeczy.
11:48
GettingCoraz back to that
snowysnowy night in MontrealMontreal,
248
696280
2656
Wracając do tamtej śnieżnej nocy
w Montrealu
11:50
when I got back from my tripwycieczka,
249
698960
1736
gdy wróciłem z wyjazdu,
11:52
I had my contractorkontrahent installzainstalować
a combinationpołączenie lockzamek nextNastępny to the doordrzwi,
250
700720
3856
zainstalowano mi kłódkę z szyfrem
przy drzwiach
11:56
with a keyklawisz to the frontz przodu doordrzwi in it,
an easyłatwo to rememberZapamiętaj combinationpołączenie.
251
704600
3536
z kluczem do frontowych drzwi w środku,
z łatwym do zapamiętania kodem.
12:00
And I have to admitprzyznać,
252
708160
1216
I muszę przyznać,
12:01
I still have pileshemoroidy of mailPoczta
that haven'tnie mam been sortedposortowane,
253
709400
3416
wciąż mam mnóstwo
nieposortowanych maili
12:04
and pileshemoroidy of emailse-maile
that I haven'tnie mam goneodszedł throughprzez.
254
712840
2576
i mnóstwo maili,
przez które nie przeszedłem,
12:07
So I'm not completelycałkowicie organizedzorganizowany,
255
715440
1776
więc nie jestem w pełni zorganizowany
12:09
but I see organizationorganizacja
as a gradualstopniowy processproces,
256
717240
3136
ale postrzegam organizację
jako stopniowy proces,
12:12
and I'm gettinguzyskiwanie there.
257
720400
1216
i wciąż zmierzam do celu.
12:13
Thank you very much.
258
721640
1216
Dziękuję bardzo!
12:14
(ApplauseAplauz)
259
722880
4392
( Oklaski)
Translated by Adam Sikorski
Reviewed by Magda Michałek

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Daniel Levitin - Neuroscientist
Daniel Levitin incorporates findings from neuroscience into everyday life.

Why you should listen

Dr. Daniel Levitin is a neuroscientist at McGill University in Montreal, dean at Minerva Schools in San Francisco and a musician. His research focuses on pattern processing in the brain.

His three books This Is Your Brain on MusicThe World in Six Songs, and the recent The Organized Mind are all bestsellers. A polymath at heart, he has performed with top musicians and holds a few gold and platinum records.

Levitin earned his B.A. in Cognitive Psychology and Cognitive Science at Stanford University, and went on to earn his Ph.D. in Psychology from the University of Oregon, researching complex auditory patterns and pattern processing in expert and non-expert populations. He completed post-doctoral training at Stanford University Medical School (in Neuroimaging) and at UC Berkeley (in Cognitive Psychology). He has consulted on audio sound source separation for the U.S. Navy, and on audio quality for several rock bands and record labels (including the Grateful Dead and Steely Dan), and served as one of the “Golden Ears” expert listeners in the original Dolby AC3 compression tests. He worked for two years at the Silicon Valley think tank Interval Research Corporation.

He taught at Stanford University in the Department of Computer Science, the Program in Human-Computer Interaction, and the Departments of Psychology, Anthropology, Computer Music, and History of Science. 

More profile about the speaker
Daniel Levitin | Speaker | TED.com