Mission Blue II
Anote Tong: My country will be underwater soon -- unless we work together
Anote Tong: Birlikte çalışmaz isek ülkem yakında sular altında kalacak
Filmed:
Readability: 3.7
1,133,033 views
Kiribati halkı için, iklim değişikliği tartışılacak, inkâr edilecek veya aleyhine yasa çıkarılacak bir şey değil, her gün yaşanan bir gerçek. Deniz seviyesindeki Pasifik adası ulusu yükselen su seviyesi nedeniyle sular altında kalabilir. Kiribati Cumhurbaşkanı Anote Tong'un TED organizatörü Chris Anderson ile söyleşisinde ülkesinde yaşanan mevcut iklim afetlerinden ve tehlikedeki geleceğini anlatırken: "İklim değişikliği ile baş etmek için fedakârlık ve sadakat gerekiyor. İnsanlara dünyanın değiştiğini insanlara anlatmalıyız." diyor.
Anote Tong - President of the Republic of Kiribati
Anote Tong has built worldwide awareness of the potentially devastating impacts of climate change. Full bio
Anote Tong has built worldwide awareness of the potentially devastating impacts of climate change. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Chris Anderson: Perhaps we could start
by just telling us about your country.
by just telling us about your country.
0
760
3656
Chris Anderson: Ülkenizle ilgili
bir meseleden başlayabilirsiniz.
bir meseleden başlayabilirsiniz.
00:16
It's three dots there on the globe.
Those dots are pretty huge.
Those dots are pretty huge.
1
4440
3856
Kürede üç nokta var, oldukça büyükler.
00:20
I think each one
is about the size of California.
is about the size of California.
2
8320
2656
Sanırım her biri yaklaşık Kaliforniya
büyüklüğünde.
büyüklüğünde.
00:23
Tell us about Kiribati.
3
11000
1856
Bize Kiribati'den bahsedin.
00:25
Anote Tong: Well, let me first begin
by saying how deeply grateful I am
by saying how deeply grateful I am
4
12880
4496
Anote Tong: Öncelikle, sorunumuzu
konuya ilgi gösteren insanlarla
konuya ilgi gösteren insanlarla
00:29
for this opportunity to share my story
with people who do care.
with people who do care.
5
17400
4136
paylaşma fırsatı verdiğiniz
için minnettarım.
için minnettarım.
00:33
I think I've been sharing my story with
a lot of people who don't care too much.
a lot of people who don't care too much.
6
21560
5576
Sanırım, sorunumuzu konuya ilgi
göstermeyen birçok insana anlattım.
göstermeyen birçok insana anlattım.
00:39
But Kiribati is comprised
of three groups of islands:
of three groups of islands:
7
27160
3856
Fakat Kiribati üç ada
topluluğundan oluşuyor:
topluluğundan oluşuyor:
00:43
the Gilbert Group on the west,
8
31040
2816
batıdaki Gilbert Grubu,
00:46
we have the Phoenix Islands in the middle,
9
33880
3336
ortadaki Phoenix Adaları
00:49
and the Line Islands in the east.
10
37240
4416
ve doğudaki Line Adaları.
00:53
And quite frankly, Kiribati
is perhaps the only country
is perhaps the only country
11
41680
3096
Ve açıkçası, Kiribati
dünyanın dört köşesinde
dünyanın dört köşesinde
00:57
that is actually
in the four corners of the world,
in the four corners of the world,
12
44800
2341
bulunan belki de tek ülke.
00:59
because we are in the Northern Hemisphere,
in the Southern Hemisphere,
in the Southern Hemisphere,
13
47166
3299
Çünkü Kuzey ve Güney
Yarıküredeyiz
Yarıküredeyiz
ve Uluslararası Gün Değiştirme
hattının doğusu ve batısındayız.
hattının doğusu ve batısındayız.
01:02
and also in the east and the west
of the International Date Line.
of the International Date Line.
14
50490
3055
01:05
These islands are entirely
made up of coral atolls,
made up of coral atolls,
15
53570
6326
Bu adalar tamamen mercan
resiflerinden oluşuyor
resiflerinden oluşuyor
01:12
and on average about
two meters above sea level.
two meters above sea level.
16
59920
4935
ve deniz seviyesinden yaklaşık
2 metre yüksekte.
2 metre yüksekte.
01:17
And so this is what we have.
17
64879
3457
Yani durum böyle.
01:20
Usually not more
than two kilometers in width.
than two kilometers in width.
18
68360
4816
Genişliği genelde 2 kilometreyi geçmez.
01:25
And so, on many occasions,
I've been asked by people,
I've been asked by people,
19
73200
2936
Dolayısıyla, çoğu kez, insanlar bana
01:28
"You know, you're suffering,
why don't you move back?"
why don't you move back?"
20
76160
2536
"Madem sıkıntı çekiyorsunuz,
01:30
They don't understand.
21
78720
1216
neden iç bölgelere
01:32
They have no concept
of what it is that's involved.
of what it is that's involved.
22
79960
3696
gitmiyorsunuz?" diye soruyorlar.
oysa, işin iç yüzünü bilmiyorlar.
oysa, işin iç yüzünü bilmiyorlar.
01:35
With the rising sea, they say,
"Well, you can move back."
"Well, you can move back."
23
83680
3576
Yükselen deniz seviyesiyle birlikte,
"İç bölgelere çekilebilirsiniz." diyorlar.
"İç bölgelere çekilebilirsiniz." diyorlar.
01:39
And so this is what I tell them.
24
87280
1576
Ben de onlara şunu söylüyorum:
01:41
If we move back, we will fall off
on the other side of the ocean. OK?
on the other side of the ocean. OK?
25
88880
4336
İç bölgelere çekilirsek, okyanusun
diğer tarafına düşeriz, anlıyor musunuz?
diğer tarafına düşeriz, anlıyor musunuz?
01:45
But these are the kinds of issues
that people don't understand.
that people don't understand.
26
93240
4776
Fakat bunlar insanların
anlamadığı konular.
anlamadığı konular.
CA: Bu kesinlikle konunun bir yönü.
01:50
CA: So certainly this is
just a picture of fragility there.
just a picture of fragility there.
27
98040
4216
01:54
When was it that you yourself realized
28
102280
2536
Ülkeniz için yaklaşan bir
tehlike olabileceğini
tehlike olabileceğini
01:57
that there might be
impending peril for your country?
impending peril for your country?
29
104840
3616
ne zaman anladınız?
02:00
AT: Well, the story of climate change
has been one that has been going on
has been one that has been going on
30
108480
3456
AT: İklim değişikliği konusu
oldukça uzun zamandır gündemde.
02:04
for quite a number of decades.
31
111960
1456
02:05
And when I came into office in 2003,
32
113440
4736
2003'te göreve geldiğimde,
02:10
I began talking about climate change
at the United Nations General Assembly,
at the United Nations General Assembly,
33
118200
4256
BM Genel Kurulu'nda
iklim değişikliği konusunda
iklim değişikliği konusunda
02:14
but not with so much passion,
34
122480
2736
konuşmaya başladım, fakat
pek coşkulu değildim,
pek coşkulu değildim,
02:17
because then there was still
this controversy among the scientists
this controversy among the scientists
35
125240
3616
çünkü o zaman bilim adamları
arasında bunun hâlâ
arasında bunun hâlâ
02:21
whether it was human-induced,
whether it was real or it wasn't.
whether it was real or it wasn't.
36
128880
5256
insan kaynaklı mı olduğu ve gerçek
olup olmadığı tartışılıyordu.
olup olmadığı tartışılıyordu.
02:26
But I think that that debate
was fairly much concluded in 2007
was fairly much concluded in 2007
37
134160
6136
Fakat tartışma 2007'de IPCC'nin
4. Değerlendirme Raporu ile
4. Değerlendirme Raporu ile
02:32
with the Fourth Assessment
Report of the IPCC,
Report of the IPCC,
38
140320
5576
büyük ölçüde sonuca ulaştı.
02:38
which made a categorical statement
that it is real, it's human-induced,
that it is real, it's human-induced,
39
145920
6856
Raporda, tehlikenin gerçek ve insan
kaynaklı olduğu açıkça belirtiliyordu
kaynaklı olduğu açıkça belirtiliyordu
02:45
and it's predicting
some very serious scenarios
some very serious scenarios
40
152800
3936
ve Kiribati gibi bazı ülkeler için
02:48
for countries like mine.
41
156760
2536
ciddi senaryolar öngörülüyordu.
02:51
And so that's when I got very serious.
42
159320
3256
İşte, o zaman çok ciddileştim.
02:54
In the past, I talked about it.
43
162600
3976
Geçmişte, bu konuda
konuşmalar yaptım.
konuşmalar yaptım.
02:58
We were worried.
44
166600
1216
Endişeliydik.
03:00
But when the scenarios,
the predictions came in 2007,
the predictions came in 2007,
45
167840
3736
Fakat 2008'de senaryolar ve
öngörüler gündeme geldiğinde,
öngörüler gündeme geldiğinde,
03:03
it became a real issue for us.
46
171600
2336
bizim için gerçek bir soruna dönüştü.
03:06
CA: Now, those predictions are,
I think, that by 2100,
I think, that by 2100,
47
173960
5616
CA: Bu öngörüler 2100 yılında
deniz seviyelerinin 1 metre
deniz seviyelerinin 1 metre
03:11
sea levels are forecast to rise
perhaps three feet.
perhaps three feet.
48
179600
2776
kadar yükselebileceğine işaret ediyor.
03:14
There's scenarios where
it's higher than that, for sure,
it's higher than that, for sure,
49
182400
2620
Elbette daha fazla yükselebileceğine dair
03:17
but what would you say
to a skeptic who said,
to a skeptic who said,
50
185044
2136
senaryolar da mevcut, fakat
03:19
"What's three feet?
51
187204
1172
"Siz 2 metre yüksektesiniz
03:20
You're on average
six feet above sea level.
six feet above sea level.
52
188400
2176
Sorun ne peki?" diye soranlara
03:22
What's the problem?"
53
190600
1576
ne yanıt verirsiniz?
03:24
AT: Well, I think
it's got to be understood
it's got to be understood
54
192200
2056
AT: Öncelikle şunun anlaşılması lazım,
03:26
that a marginal rise in sea level
55
194280
2056
deniz seviyesinin az yükselmesi bile
03:28
would mean a loss of a lot of land,
56
196360
2576
çok miktarda toprak kaybı demek
03:31
because much of the land is low.
57
198960
3256
çünkü toprağın büyük bölümü alçakta.
03:34
And quite apart from that,
we are getting the swells at the moment.
we are getting the swells at the moment.
58
202240
5096
Ayrıca, şu anda deniz yükseliyor.
03:39
So it's not about getting two feet.
59
207360
2176
Dolayısıyla mesele yarım metre değil.
03:41
I think what many people do not understand
60
209560
3016
Sanırım birçok insanın anlamadığı şu
03:44
is they think climate change is something
that is happening in the future.
that is happening in the future.
61
212600
6176
iklim değişikliğinin gelecekte
oluşacağını sanıyorlar.
oluşacağını sanıyorlar.
Biz yelpazenin en ucundayız.
03:51
Well, we're at the very
bottom end of the spectrum.
bottom end of the spectrum.
62
218800
2816
Bunu zaten yaşıyoruz.
03:53
It's already with us.
63
221640
1256
Halkımızın bir bölümü
şimdiden yerlerini terk etti.
şimdiden yerlerini terk etti.
03:55
We have communities
who already have been dislocated.
who already have been dislocated.
64
222920
3816
03:58
They have had to move,
and every parliament session,
and every parliament session,
65
226760
3936
Buna mecburdular ve
her parlamento toplantısında
her parlamento toplantısında
04:02
I'm getting complaints
from different communities
from different communities
66
230720
2336
çeşitli kesimlerden şikayetler alıyorum,
04:05
asking for assistance to build seawalls,
67
233080
3056
deniz duvarları oluşturmak ve
taze su merceği hakkında
taze su merceği hakkında
04:08
to see what we can do
about the freshwater lens
about the freshwater lens
68
236160
2536
neler yapabileceğimizi görmek
için yardım istiyorlar
için yardım istiyorlar
04:10
because it's being destroyed,
69
238720
1816
çünkü zarar görüyor.
04:12
and so in my trips
to the different islands,
to the different islands,
70
240560
2736
Ve adaları ziyaret ettiğimde,
04:15
I'm seeing evidence of communities
71
243320
2696
gıda ürünlerinin kaybı ile,
04:18
which are now having to cope
with the loss of food crops,
with the loss of food crops,
72
246040
3616
su lenslerinin kirlenmesi ile
04:21
the contamination of the water lenses,
73
249680
3576
mücadele etmeye çalışanları görüyorum.
04:25
and I see these communities
perhaps leaving, having to relocate,
perhaps leaving, having to relocate,
74
253280
4336
Bu toplulukların 5-10 yıl içinde
yerlerini terk etmek zorunda
kalabileceklerini görüyorum.
kalabileceklerini görüyorum.
04:29
within five to 10 years.
75
257640
2336
04:32
CA: And then, I think the country
suffered its first cyclone,
suffered its first cyclone,
76
260000
3936
CA: Ve ülke ilk kasırgasını yaşadı
ve bu bununla ilişkili, değil mi?
ve bu bununla ilişkili, değil mi?
04:36
and this is connected, yes?
What happened here?
What happened here?
77
263960
3536
Ne oldu orada?
04:39
AT: Well, we're on the equator,
78
267520
2696
AT: Ekvatordayız ve bir çoğunuz
biliyorsunuz ki ekvatorda iseniz
biliyorsunuz ki ekvatorda iseniz
04:42
and I'm sure many of you understand
that when you're on the equator,
that when you're on the equator,
79
270240
4416
doldrum kuşağı rüzgarsızdır,
kasırga yaşamamamız gerekir.
kasırga yaşamamamız gerekir.
04:46
it's supposed to be in the doldrums.
We're not supposed to get the cyclones.
We're not supposed to get the cyclones.
80
274680
3576
Fırtınaları yaratıp kuzeye ve
güneye göndeririz.
güneye göndeririz.
04:50
We create them, and then we send them
either north or south.
either north or south.
81
278280
2810
04:53
(Laughter)
82
281114
1382
(Gülüşmeler)
04:54
But they aren't supposed to come back.
83
282520
1856
Fakat geri gelmemeleri gerekiyor.
04:56
But for the first time,
at the beginning of this year,
at the beginning of this year,
84
284400
2524
Fakat ilk kez, bu yılın başlarında,
04:59
the Cyclone Pam,
which destroyed Vanuatu,
which destroyed Vanuatu,
85
286948
3668
Pam Kasırgası, Vanuatu'yu tahrip etti
05:02
and in the process,
the very edges of it actually touched
the very edges of it actually touched
86
290640
3456
ve güneydeki iki adamızı etkiledi.
05:06
our two southernmost islands,
87
294120
2376
05:08
and all of Tuvalu was underwater
when Hurricane Pam struck.
when Hurricane Pam struck.
88
296520
5376
Tuvalu'nun tamamı sular altında kaldı.
Fakat güneydeki iki adamızın
yarısı dalgalar altında kaldı
yarısı dalgalar altında kaldı
05:14
But for our two southernmost islands,
89
301920
3696
05:17
we had waves come over half the island,
90
305640
3336
Böyle birşey daha önce hiç olmamıştı.
05:21
and so this has never happened before.
91
309000
2456
Bu yeni bir durum.
05:23
It's a new experience.
92
311480
1576
05:25
And I've just come back
from my own constituency,
from my own constituency,
93
313080
5336
Seçmenlerimin yanından geliyorum.
On yıllardır orada bulunan
güzel ağaçların
05:30
and I've seen these beautiful trees
which had been there for decades,
which had been there for decades,
94
318440
3336
hepsi tamamen yok olmuştu.
05:34
they've been totally destroyed.
95
321800
1976
Durum bu,
05:36
So this is what's happening,
96
323800
1696
fakat yükselen deniz seviyeleri
05:37
but when we talk
about the rising sea level,
about the rising sea level,
97
325520
3856
hakkında konuştuğumuzda,
05:41
we think it's something
that happens gradually.
that happens gradually.
98
329400
3096
bunun zaman içinde, yavaş
oluştuğunu düşünüyoruz.
oluştuğunu düşünüyoruz.
05:44
It comes with the winds,
it comes with the swells,
it comes with the swells,
99
332520
3056
Rüzgarla ve dalgalarla geliyor,
05:47
and so they can be magnified,
100
335600
1936
dolayısıyla boyutları büyebiliyor
05:49
but what we are beginning to witness
is the change in the weather pattern,
is the change in the weather pattern,
101
337560
6176
fakat hava modelinin değiştiğini
fark etmeye başlıyoruz
fark etmeye başlıyoruz
05:55
which is perhaps the more urgent challenge
102
343760
2736
ve bu muhtemelen daha da acil
bir konu, muhtemelen
bir konu, muhtemelen
05:58
that we will face sooner
than perhaps the rising sea level.
than perhaps the rising sea level.
103
346520
4536
deniz seviyesindeki yükselişten
daha erken karşılaşacağız.
06:03
CA: So the country
is already seeing effects now.
is already seeing effects now.
104
351080
3256
CA: Ülke şimdiden etkilenmeye başladı.
06:06
As you look forward,
105
354360
2176
06:08
what are your options
as a country, as a nation?
as a country, as a nation?
106
356560
3936
Ülkenizin ve halkınızın geleceğini
nasıl görüyorsunuz?
nasıl görüyorsunuz?
06:12
AT: Well, I've been telling
this story every year.
this story every year.
107
360520
2656
AT: Bu hikayeyi her yıl anlatıyorum.
06:15
I think I visit a number of --
108
363200
1429
İnsanların bu konuyu
06:16
I've been traveling the world
to try and get people to understand.
to try and get people to understand.
109
364653
4963
anlamalarını sağlamak için
dünyayı dolaşıyorum.
dünyayı dolaşıyorum.
06:21
We have a plan, we think we have a plan.
110
369640
2456
Bir planımız olduğunu düşünüyorum.
06:24
And on one occasion,
I think I spoke in Geneva
I think I spoke in Geneva
111
372120
3416
Bir keresinde, Cenevre'de konuştum
06:27
and there was a gentleman
who was interviewing me
who was interviewing me
112
375560
4176
ve biri benimle mülakat yaptı,
06:31
on something like this,
113
379760
1736
ona şunu söyledim:
06:33
and I said, "We are looking
at floating islands,"
at floating islands,"
114
381520
2336
"Yüzen adalara bakıyoruz."
06:36
and he thought it was funny,
but somebody said,
but somebody said,
115
383880
2216
Bunun eğlenceli bir fikir
olduğunu düşündük,
olduğunu düşündük,
06:38
"No, this is not funny.
These people are looking for solutions."
These people are looking for solutions."
116
386120
3936
Fakat birileri şöyle söylüyor:
"Hayır bu hiç de eğlenceli değil.
"Hayır bu hiç de eğlenceli değil.
06:42
And so I have been looking
at floating islands.
at floating islands.
117
390080
3536
Bu insanlar bir çözüm arıyor."
06:45
The Japanese are interested
in building floating islands.
in building floating islands.
118
393640
3736
Japonlar yüzen adalar inşa
etmeye ilgi gösteriyor.
etmeye ilgi gösteriyor.
06:49
But, as a country,
we have made a commitment
we have made a commitment
119
397400
2936
Fakat ülke olarak biz,
06:52
that no matter what happens,
we will try as much as possible
we will try as much as possible
120
400360
3696
ne olursa olsun, olabildiğince
yerimizde kalmaya
yerimizde kalmaya
06:56
to stay and continue to exist as a nation.
121
404080
4176
ve bir ulus olarak kalmaya çalışacağız.
07:00
What that will take,
122
408280
1536
Bu neye mal olacaksa,
07:02
it's going to be
something quite significant,
something quite significant,
123
409840
3416
oldukça önemli bir şey olacak.
07:05
very, very substantial.
124
413280
2016
çok çok önemli bir şey.
07:07
Either we live on floating islands,
125
415320
1776
Deniz seviyesi yükseldikçe,
07:09
or we have to build up the islands
to continue to stay out of the water
to continue to stay out of the water
126
417120
3976
veya fırtınalar şiddetlendikçe,
07:13
as the sea level rises
and as the storms get more severe.
and as the storms get more severe.
127
421120
4736
suyun altında kalmamak için
ya yüzen adalarda yaşayacağız,
07:18
But even that, it's going to be
very, very difficult
very, very difficult
128
425880
2429
ya da adalar inşa edeceğiz.
07:20
to get the kind of resourcing
that we would need.
that we would need.
129
428333
2843
Böyle bile olsa,
ihtiyaç duyduğumuz kaynakları
ihtiyaç duyduğumuz kaynakları
07:23
CA: And then the only recourse
is some form of forced migration.
is some form of forced migration.
130
431200
3856
temin etmek çok zor olacak.
CA: O zaman tek yol bir tür göç.
07:27
AT: Well, we are also looking at that
131
435080
2216
AT: Bunu bile isteriz, çünkü
07:29
because in the event
that nothing comes forward
that nothing comes forward
132
437320
2896
uluslararası toplumdan hiçbir yardım
07:32
from the international community,
133
440240
1816
07:34
we are preparing,
134
442080
1256
gelmemesi ihtimaline göre hazırlanıyoruz.
07:35
we don't want to be caught
like what's happening in Europe.
like what's happening in Europe.
135
443360
3216
Bugün Avrupa'daki göç dalgası gibi,
hazırlıksız yakalanmak istemiyoruz.
hazırlıksız yakalanmak istemiyoruz.
07:38
OK? We don't want to mass migrate
at some point in time.
at some point in time.
136
446600
2696
07:41
We want to be able
to give the people the choice today,
to give the people the choice today,
137
449320
3416
Bir dönemde toplu halde
göç etmek istemiyoruz.
göç etmek istemiyoruz.
07:44
those who choose
and want to do that, to migrate.
and want to do that, to migrate.
138
452760
3656
Halkımıza, göç etmek isteyenlere
bugün seçenek sunabilmek istiyoruz.
07:48
We don't want something to happen
that they are forced to migrate
that they are forced to migrate
139
456440
5056
07:53
without having been prepared to do so.
140
461520
2296
Göçe hazırlıksız
yakalanmalarını istemiyoruz.
yakalanmalarını istemiyoruz.
07:56
Of course, our culture is very different,
our society is very different,
our society is very different,
141
463840
3496
Elbette kültürümüz çok farklı,
toplumumuz çok farklı,
toplumumuz çok farklı,
07:59
and once we migrate
into a different environment,
into a different environment,
142
467360
2336
bir kez farklı bir ortama,
08:01
a different culture,
143
469720
1216
farklı bir kültüre göç ettiğimizde
08:03
there's a whole lot
of adjustments that are required.
of adjustments that are required.
144
470960
2936
büyük bir adaptasyona
ihtiyaç duyacağız.
ihtiyaç duyacağız.
08:06
CA: Well, there's forced migration
in your country's past,
in your country's past,
145
473920
3256
CA: Ülkenizde geçmişte de zorunlu göç
08:09
and I think just this week,
146
477200
1656
yaşandı ve bu hafta
08:11
just yesterday
or the day before yesterday,
or the day before yesterday,
147
478880
3256
dün ya da önceki gün
08:14
you visited these people.
148
482160
2176
bu insanları ziyaret ettiniz.
08:16
What happened here? What's the story here?
149
484360
2176
Orada ne oldu? Hikayesi nedir?
08:18
AT: Yes, and I'm sorry,
I think somebody was asking
I think somebody was asking
150
486560
2416
AT: Evet, üzgünüm.
Sanırım bazıları
Sanırım bazıları
08:21
why we were sneaking off
to visit that place.
to visit that place.
151
489000
2976
burayı ziyaret etmek için
neden kaçtığımızı soruyor.
neden kaçtığımızı soruyor.
08:24
I had a very good reason, because we have
a community of Kiribati people
a community of Kiribati people
152
492000
3976
Çok iyi bir nedenim var, çünkü
Solomon Adaları'nın
Solomon Adaları'nın
08:28
living in that part
of the Solomon Islands,
of the Solomon Islands,
153
496000
4096
bir bölümünde yaşayan
bir Kiribati halkımız var,
bir Kiribati halkımız var,
08:32
but these were people who were relocated
from the Phoenix Islands, in fact,
from the Phoenix Islands, in fact,
154
500120
3856
fakat aslında bu insanlar 1960'larda
08:36
in the 1960s.
155
504000
1456
Phoenix Adaları'ndan gelmişlerdi.
08:37
There was serious drought, and the people
could not continue to live on the island,
could not continue to live on the island,
156
505480
4536
Ciddi kuraklık vardı,
adada yaşamını sürdüremedi
adada yaşamını sürdüremedi
08:42
and so they were moved
to live here in the Solomon Islands.
to live here in the Solomon Islands.
157
510040
3376
ve Solomon Adaları'na taşındılar.
08:45
And so yesterday it was very interesting
to meet with these people.
to meet with these people.
158
513440
3176
Ve dün bu insanlarla
buluşmak çok ilginç oldu.
buluşmak çok ilginç oldu.
08:48
They didn't know who I was.
They hadn't heard of me.
They hadn't heard of me.
159
516640
2456
Kim olduğumu bilmiyorlardı.
Adımı duymamışlardı.
Adımı duymamışlardı.
08:51
Some of them later recognized me,
160
519120
2576
Bazıları beni sonradan tanıdı,
08:53
but I think they were very happy.
161
521720
3576
fakat sanırım çok mutluydular.
08:57
Later they really wanted to have
the opportunity to welcome me formally.
the opportunity to welcome me formally.
162
525320
4416
Sonra beni resmi olarak
karşılamak istediler.
karşılamak istediler.
09:01
But I think what I saw yesterday
was very interesting
was very interesting
163
529760
3256
Fakat sanırım dün gördüklerim çok ilginçti
09:05
because here I see our people.
164
533040
1816
çünkü burada insanlarımı görüyorum.
09:07
I spoke in our language, and of course
they spoke back, they replied,
they spoke back, they replied,
165
534880
5816
Dilimizi konuştum ve tabii
onlarda yanıt verdiler.
onlarda yanıt verdiler.
09:12
but their accent, they are beginning
not to be able to speak Kiribati properly.
not to be able to speak Kiribati properly.
166
540720
4696
Fakat şiveleri var, Kiribati
dilini artık düzgün konuşamıyorlar.
dilini artık düzgün konuşamıyorlar.
09:17
I saw them, there was
this lady with red teeth.
this lady with red teeth.
167
545440
2496
Kırmızı renkli dişleri olan
bir bayan vardı,
bir bayan vardı,
09:20
She was chewing betel nuts,
168
547960
2216
hurma çiğniyordu,
09:22
and it's not something we do in Kiribati.
169
550200
2256
bu Kiribati'de yaptığımız birşey değil.
09:24
We don't chew betel nuts.
170
552480
2616
Biz hurma yemeyiz.
09:27
I met also a family who have married
the local people here,
the local people here,
171
555120
5856
Oradaki yerel halk ile
evlenmiş bir aile ile
evlenmiş bir aile ile
09:33
and so this is what is happening.
172
561000
4096
karşılaştım, yani böyle şeyler oluyor.
09:37
As you go into another community,
there are bound to be changes.
there are bound to be changes.
173
565120
3576
Başka bir topluluğa karıştıkça,
değişiklikler oluyor, bu kaçınılmaz.
değişiklikler oluyor, bu kaçınılmaz.
09:40
There is bound to be
a certain loss of identity,
a certain loss of identity,
174
568720
4456
Belirli bir kimlik kaybı
yaşanması kaçınılmaz.
yaşanması kaçınılmaz.
09:45
and this is what we will be
looking for in the future
looking for in the future
175
573200
3456
Gelecekte de, göç ettikçe,
09:48
if and when we do migrate.
176
576680
2256
bunu göreceğiz.
09:51
CA: It must have been
just an extraordinarily emotional day
just an extraordinarily emotional day
177
578960
3176
CA: Kimlik hakkındaki bu sorular nedeniyle
09:54
because of these questions about identity,
178
582160
2816
aşırı duygusal bir gün olmalı,
09:57
the joy of seeing you and perhaps
an emphasized sense of what they had lost.
an emphasized sense of what they had lost.
179
585000
5216
sizi görmenin heyecanı belki de onlara
10:02
And it's very inspiring to hear you say
you're going to fight to the end
you're going to fight to the end
180
590240
3381
kaybettikleri şeyleri hissettirdi.
10:05
to try to preserve
the nation in a location.
the nation in a location.
181
593645
4411
Ulusu bir yerde tutmak için
sonuna kadar mücadele edeceğinizi
sonuna kadar mücadele edeceğinizi
söylemeniz çok heyecan verici.
10:10
AT: This is our wish.
182
598080
1296
10:11
Nobody wants ever to leave their home,
183
599400
3056
AT: Dileğimiz bu yönde.
Hiç kimse evini, vatanını bırakmak istemez.
10:14
and so it's been
a very difficult decision for me.
a very difficult decision for me.
184
602480
3056
10:17
As a leader, you don't make plans
to leave your island, your home,
to leave your island, your home,
185
605560
5376
Bu benim için çok zor bir karar.
Bir lider, adasını bırakmak için
10:23
and so I've been asked
on a number of occasions,
on a number of occasions,
186
610960
2256
plan yapmaz.
10:25
"So how do you feel?"
187
613240
1216
Bana çok sorarlar:
"Ne hissediyorsunuz?"
"Ne hissediyorsunuz?"
10:26
And it doesn't feel good at all.
188
614480
3136
Hiç iyi bir his değil. Duygusal birşey.
Alışmaya çalıştım.
Alışmaya çalıştım.
10:29
It's an emotional thing,
and I've tried to live with it,
and I've tried to live with it,
189
617640
3576
10:33
and I know that on occasions, I'm accused
of not trying to solve the problem
of not trying to solve the problem
190
621240
4936
Bazen, sorunu çözmeye
çalışmamaya alışıyorum
çalışmamaya alışıyorum
10:38
because I can't solve the problem.
191
626200
1976
çünkü sorunu çözemem.
10:40
It's something that's got
to be done collectively.
to be done collectively.
192
628200
2816
Bu hep birlikte çözülebilecek birşey.
10:43
Climate change is a global phenomenon,
and as I've often argued,
and as I've often argued,
193
631040
5776
İklim değişikliği küresel bir sorun,
sıkça söylediğim gibi,
sıkça söylediğim gibi,
10:49
unfortunately, the countries,
when we come to the United Nations --
when we come to the United Nations --
194
636840
4496
maalesef, Birleşmiş Milletler konusunda
10:53
I was in a meeting with
the Pacific Island Forum countries
the Pacific Island Forum countries
195
641360
4896
Pasifik Adaları Forumu ülkeleriyle
biraraya geliyordum,
biraraya geliyordum,
10:58
where Australia and New Zealand
are also members,
are also members,
196
646280
2496
Avustralya ve Yeni Zelanda da üyedir.
11:01
and we had an argument.
197
648800
1736
Bir savımız vardı.
11:02
There was a bit of a story in the news
198
650560
2696
Haberlere yansımıştı,
11:05
because they were arguing
that to cut emissions,
that to cut emissions,
199
653280
4296
çünkü salınımı azaltmayı tartışıyorlardı.
11:09
it would be something
that they're unable to do
that they're unable to do
200
657600
2256
Bu başaramayacakları birşeydi,
11:12
because it would affect the industries.
201
659880
3216
çünkü sanayiyi etkiliyor.
11:15
And so here I was saying,
202
663120
1456
Orada şunu söyledim:
11:16
OK, I hear you,
203
664600
2216
Tamam, sizi duyuyorum,
11:19
I understand what you're saying,
204
666840
1656
ne söylediğinizi anlıyorum.
11:20
but try also to understand what I'm saying
205
668520
2256
Fakat siz de benim söylediklerimi anlayın.
11:23
because if you do not cut your emissions,
206
670800
2616
Salınımı azaltmaz iseniz,
hayatımız tehlike altında.
hayatımız tehlike altında.
11:25
then our survival is on the line.
207
673440
2376
Dolayısıyla buna,
11:28
And so it's a matter for you
to weigh this, these moral issues.
to weigh this, these moral issues.
208
675840
4336
bu ahlaki konulara önem vermelisiniz.
11:32
It's about industry as opposed to
the survival of a people.
the survival of a people.
209
680200
4016
Bir halkın hayatta kalması yerine
sanayinin ayakta kalması.
sanayinin ayakta kalması.
11:36
CA: You know, I ask you yesterday
what made you angry,
what made you angry,
210
684240
2656
CA: Size dün neye kızdığınızı sordum,
11:39
and you said, "I don't get angry."
But then you paused.
But then you paused.
211
686920
3496
"Ben kızmam" dediniz,
fakat sonra duraksadınız.
fakat sonra duraksadınız.
11:42
I think this made you angry.
212
690440
1616
Sanırım bu sizi kızdırdı.
11:44
AT: I'd refer you to my earlier
statement at the United Nations.
statement at the United Nations.
213
692080
4896
AT: BM'de yaptığım konuşmalara
bakmanızı öneririm.
bakmanızı öneririm.
11:49
I was very angry, very frustrated
and then depressed.
and then depressed.
214
697000
4936
Öfkeliydim, çok hayalkırıklığı ve
depresyon yaşadım.
depresyon yaşadım.
11:54
There was a sense of futility
215
701960
1976
Kazanamayacağımız bir mücadeleyi boşuna
11:56
that we are fighting a fight
that we have no hope of winning.
that we have no hope of winning.
216
703960
5456
sürdürdüğümüz gibi bir his vardı.
12:01
I had to change my approach.
217
709440
2176
Yaklaşımımı değiştirmem gerekiyordu.
12:03
I had to become more reasonable
218
711640
2096
Daha rasyonel olmalıydım
12:05
because I thought people would listen
to somebody who was rational,
to somebody who was rational,
219
713760
3143
çünkü insanlar rasyonel kişileri dinliyor,
12:09
but I remain radically rational,
whatever that is.
whatever that is.
220
716927
2569
fakat ne olursa olsun çok rasyonel kaldım.
12:11
(Laughter)
221
719520
1616
(Kahkahalar)
12:13
CA: Now, a core part
of your nation's identity is fishing.
of your nation's identity is fishing.
222
721160
3736
CA: Balıkçılık, ulusal kimliğinizin
hayati bir parçası.
hayati bir parçası.
12:17
I think you said pretty much everyone
is involved in fishing in some way.
is involved in fishing in some way.
223
724920
3496
Sanırım herkesin bir şekilde balıkçılıkla
ilişkili olduğunu söylemiştiniz.
ilişkili olduğunu söylemiştiniz.
12:20
AT: Well, we eat fish
every day, every day,
every day, every day,
224
728440
2776
AT: Her gün balık yiyoruz,
12:23
and I think there is no doubt
that our rate of consumption of fish
that our rate of consumption of fish
225
731240
4536
dünyada en fazla balık tüketen biziz.
12:28
is perhaps the highest in the world.
226
735800
2136
Fazla hayvanımız yok, dolayısıyla
12:30
We don't have a lot of livestock,
227
737960
2456
balık tüketiyoruz.
12:32
so it's fish that we depend on.
228
740440
2776
CA: hem yerel düzeyde, hem de küresel
12:35
CA: So you're dependent on fish,
both at the local level
both at the local level
229
743240
3136
ton balığı ticaretinde ülkenin gelirleri
12:38
and for the revenues
that the country receives
that the country receives
230
746400
2696
bakımından balığa bağımlısınız.
Buna rağmen,
Buna rağmen,
12:41
from the global fishing business for tuna,
231
749120
2576
birkaç yıl önce çok
radikal bir karar aldınız.
radikal bir karar aldınız.
12:43
and yet despite that, a few years ago
you took a very radical step.
you took a very radical step.
232
751720
4896
Biraz anlatır mısınız? Sanırım
Phoenix Adaları'nda
Phoenix Adaları'nda
12:48
Can you tell us about that?
233
756640
1376
birşey oldu.
12:50
I think something happened
right here in the Phoenix Islands.
right here in the Phoenix Islands.
234
758040
3336
AT: Bizim için hangi balıkların önemli
12:53
AT: Let me give some of the background
of what fish means for us.
of what fish means for us.
235
761400
5296
olduğu konusunda müsadenizle
biraz bilgi vereyim.
biraz bilgi vereyim.
12:58
We have one of the largest
tuna fisheries remaining in the world.
tuna fisheries remaining in the world.
236
766720
3936
Dünyadaki ton balığı rezervlerinin
en büyüklerinden birine sahibiz.
en büyüklerinden birine sahibiz.
13:02
In the Pacific, I think we own
something like 60 percent
something like 60 percent
237
770680
2856
Pasifik'te, mevcut ton balığı
rezervinin %60'ına
rezervinin %60'ına
13:05
of the remaining tuna fisheries,
238
773560
1896
sahibiz. Bazı türler için de
13:07
and it remains relatively healthy
for some species, but not all.
for some species, but not all.
239
775480
4256
hala nispeten sağlıklı.
13:11
And Kiribati is one of the three
major resource owners,
major resource owners,
240
779760
5120
Kiribati, en büyük üç ton
kaynağından birine sahip.
kaynağından birine sahip.
Şu anda, gelirlerimizin %80-90'ını
13:18
tuna resource owners.
241
785920
1696
13:19
And at the moment, we have been getting
242
787640
3576
erişim ücretlerinden, lisans ücretlerinden
13:23
something like 80 to 90
percent of our revenue
percent of our revenue
243
791240
2896
elde ediyoruz.
13:26
from access fees, license fees.
244
794160
2456
CA: Ulusal gelirlerinizin.
13:28
CA: Of your national revenue.
245
796640
1856
AT: Evet, ulusal gelirlerimizin,
13:30
AT: National revenue,
246
798520
1816
13:32
which drives everything that we do
247
800360
2816
herşeyimizi, hastaneleri, okulları,
bu gelirlerle yapıyoruz.
13:35
in governments, hospitals,
schools and what have you.
schools and what have you.
248
803200
4016
Fakat bunu kapatmaya karar verdik.
13:39
But we decided to close this,
and it was a very difficult decision.
and it was a very difficult decision.
249
807240
5216
Çok zor bir karardı.
Siyaseten ve yerel olarak,
Siyaseten ve yerel olarak,
13:44
I can assure you, politically,
locally, it was not easy,
locally, it was not easy,
250
812480
5536
kolay değildi.
Fakat balıkçılığı sürdürülebilir
halde tutmak için
halde tutmak için
13:50
but I was convinced that we had to do this
251
818040
3936
13:54
in order to ensure
that the fishery remains sustainable.
that the fishery remains sustainable.
252
822000
4576
bunu yapmak zorunda
olduğumuzu düşündük.
olduğumuzu düşündük.
13:58
There had been some indications
that some of the species,
that some of the species,
253
826600
2776
Başta irigöz balığı olmak üzere,
14:01
in particular the bigeye,
was under serious threat.
was under serious threat.
254
829400
4136
bazı balık türlerinin
ciddi tehdit altında
ciddi tehdit altında
14:05
The yellowfin was also heavily fished.
255
833560
3376
olduğuna dair göstergeler vardı.
14:09
Skipjack remains healthy.
256
836960
1736
Çizgili ton balığı hala iyi durumda.
14:10
And so we had to do something like that,
and so that was the reason I did that.
and so that was the reason I did that.
257
838720
4776
Yani birşeyler yapmamız gerekiyordu,
kararımızın nedeni buydu.
kararımızın nedeni buydu.
14:15
Another reason why I did that
258
843520
3896
Bir başka nedeni ise şuydu,
14:19
was because I had been asking
the international community
the international community
259
847440
4696
iklim değişikliğiyle mücadele etmek için
14:24
that in order to deal with climate change,
in order to fight climate change,
in order to fight climate change,
260
852160
4536
fedakarlık yapılması ve
kararlı olunması gerektiği
kararlı olunması gerektiği
14:28
there has got to be sacrifice,
there has got to be commitment.
there has got to be commitment.
261
856720
3896
konusunda uluslararası topluma
çağrıda bulunuyordum.
çağrıda bulunuyordum.
14:32
So in asking the international community
to make a sacrifice,
to make a sacrifice,
262
860640
5296
Onlarda fedakarlık yapmalarını isterken,
14:38
I thought we ourselves
need to make that sacrifice.
need to make that sacrifice.
263
865960
2816
bizim de fedakarlık yapmamız
gerektiğini düşündüm.
gerektiğini düşündüm.
14:41
And so we made the sacrifice.
264
868800
1816
Dolayısıyla bu kararı aldık.
14:42
And forgoing commercial fishing
265
870640
4943
Phoenix Adaları'ndaki koruma alanlarında
ticari balıkçılıktan vazgeçmek
ticari balıkçılıktan vazgeçmek
14:47
in the Phoenix Islands protected area
266
875608
2608
bir gelir kaybı demekti.
14:50
would mean a loss of revenue.
267
878240
1856
Hala bu zararın ne ölçüde olacağını
14:52
We are still trying to assess
what that loss would be
what that loss would be
268
880120
2477
anlamaya çalışıyoruz. Çünkü
14:54
because we actually closed it off
at the beginning of this year,
at the beginning of this year,
269
882621
5235
aslında bunu yılbaşında yasakladık
15:00
and so we will see by the end of this year
270
887880
2336
ve ne kadar gelir kaybına neden olacağını
15:02
what it means in terms
of the lost revenue.
of the lost revenue.
271
890240
3496
bu yılın sonunda göreceğiz.
15:05
CA: So there's so many things
playing into this.
playing into this.
272
893760
2256
CA: Yani burada bir çok faktör var.
15:08
On the one hand,
it may prompt healthier fisheries.
it may prompt healthier fisheries.
273
896040
6976
Bir taraftan da, bu durum daha sağlıklı
balıkçılığın ortaya çıkmasını sağlayabilir.
balıkçılığın ortaya çıkmasını sağlayabilir.
15:15
I mean, how much are you able
to move the price up
to move the price up
274
903040
2376
Yani, diğer bölgelerde fiyatları
15:17
that you charge for the remaining areas?
275
905440
2496
ne kadar artırabilirsiniz?
15:20
AT: The negotiations
have been very difficult,
have been very difficult,
276
907960
4616
AT: Müzakereler çok zorlu geçti,
15:24
but we have managed
to raise the cost of a vessel day.
to raise the cost of a vessel day.
277
912600
3856
fakat balıkçı gemilerinin
günlük fiyatını artırmayı başardık.
günlük fiyatını artırmayı başardık.
15:28
For any vessel
to come in to fish for a day,
to come in to fish for a day,
278
916480
2616
Bir balıkçı gemisinin
günlük avlanmaya çıkma maliyeti
günlük avlanmaya çıkma maliyeti
15:31
we have raised the fee from --
it was $6,000 and $8,000,
it was $6,000 and $8,000,
279
919120
3616
6,000$ ila 8,000$ arasındaydı,
15:34
now to $10,000, $12,000 per vessel day.
280
922760
4576
şimdi gemi başına 10,000$ ila
12,000$ e yükselttik.
12,000$ e yükselttik.
15:39
And so there's been
that significant increase.
that significant increase.
281
927360
3216
Önemli bir artış oldu.
15:42
But at the same time,
what's important to note is,
what's important to note is,
282
930600
4576
Fakat aynı zamanda,
şunu da belirtmek gerekir ki,
şunu da belirtmek gerekir ki,
15:47
whereas in the past these fishing boats
283
935200
4336
geçmişte balıkçı tekneleri günde
15:51
might be fishing in a day
and maybe catch 10 tons,
and maybe catch 10 tons,
284
939560
3936
10 ton balık yakalarken,
15:55
now they're catching maybe 100 tons
because they've become so efficient.
because they've become so efficient.
285
943520
3896
bugün etkinlikleri arttı ve
100 ton tutar hale geldiler.
100 ton tutar hale geldiler.
Bizim de benzer şekilde
tepki vermemiz gerekiyor.
tepki vermemiz gerekiyor.
15:59
And so we've got to respond likewise.
286
947440
2336
16:02
We've got to be very, very careful
because the technology has so improved.
because the technology has so improved.
287
949800
4176
Çok çok dikkatli olmalıyız,
çünkü teknoloji çok gelişti.
çünkü teknoloji çok gelişti.
16:06
There was a time when the Brazilian fleet
moved from the Atlantic to the Pacific.
moved from the Atlantic to the Pacific.
288
954000
5416
Biz zamanlar Brezilya donanması
Atlantik'ten Pasifik'e yola çıkmış,
Atlantik'ten Pasifik'e yola çıkmış,
fakat ulaşamamıştı.
16:11
They couldn't.
289
959440
1216
16:12
They started experimenting
if they could, per se.
if they could, per se.
290
960680
3216
Bunu başarıp başaramayacaklarını
denemeye başladılar.
denemeye başladılar.
16:16
But now they've got ways of doing it,
and they've become so efficient.
and they've become so efficient.
291
963920
3680
Fakat günümüzde çok etkin hale geldiler
ve bunu başarmanın çeşitli yolları bulundu
16:21
CA: Can you give us a sense
of what it's like in those negotiations?
of what it's like in those negotiations?
292
969000
3198
CA: Müzakerelerin nasıl geçtiğine
16:24
Because you're up against companies
293
972223
1697
16:26
that have hundreds of millions
of dollars at stake, essentially.
of dollars at stake, essentially.
294
973944
3592
dair görüşlerinizi alabilir miyiz?
Çünkü yüz milyonlarca dolarını riske eden
Çünkü yüz milyonlarca dolarını riske eden
16:29
How do you hold the line?
295
977560
3336
firmalara karşısınız.
Çizginizi nasıl sürdürdünüz?
Çizginizi nasıl sürdürdünüz?
16:33
Is there any advice you can give
296
980920
2056
Ülkeniz ve balıkçılığınız için
16:35
to other leaders who are dealing
with the same companies
with the same companies
297
983000
3056
en fazlasını elde etme konusunda
16:38
about how to get
the most for your country,
the most for your country,
298
986080
4296
aynı firmalarla müzakere eden
diğer liderlere ne önerirsiniz?
diğer liderlere ne önerirsiniz?
16:42
get the most for the fish?
299
990400
4016
Tavsiyeniz ne olur?
16:46
What advice would you give?
300
994440
1536
16:48
AT: Well, I think we focus
too often on licensing
too often on licensing
301
996000
6256
AT: Sanırım, getiri miktarını
artırmak için, genellikle,
lisanslamaya fazla odaklanıyoruz.
lisanslamaya fazla odaklanıyoruz.
Çünkü, lisans ücretlerinden
16:54
in order to get the rate of return,
302
1002280
1667
16:56
because what we are getting
from license fees
from license fees
303
1003971
2805
yakalanan balıkların limandaki değerinin
16:59
is about 10 percent
of the landed value of the catch
of the landed value of the catch
304
1006800
2616
yaklaşık %10'unu alıyoruz.
17:01
on the side of the wharf,
not in the retail shops.
not in the retail shops.
305
1009440
3136
satıcı dükkandaki fiyatın değil.
17:04
And we only get about 10 percent.
306
1012600
3976
Sadece %10 alıyoruz.
17:08
What we have been trying
to do over the years
to do over the years
307
1016600
2616
Geçtiğimiz yıllarda yapmaya
çalıştığımız şey,
çalıştığımız şey,
17:11
is actually to increase
our participation in the industry,
our participation in the industry,
308
1019240
3856
ürün toplama, işleme
ve nihai aşamada pazarlama
ve nihai aşamada pazarlama
17:15
in the harvesting, in the processing,
309
1023120
2616
konularında
sektöre katılımımızı artırmaktı.
sektöre katılımımızı artırmaktı.
17:17
and eventually, hopefully, the marketing.
310
1025760
1857
Nüfuz etmek kolay değil,
17:19
They're not easy to penetrate,
311
1027642
3694
fakat bu yönde çalışıyoruz.
17:23
but we are working towards that,
312
1031359
2297
Evet, yanıtım artırmak.
17:25
and yes, the answer would be to enhance.
313
1033680
2616
Getiri oranımızı artırmak için,
17:28
In order to increase our rate of return,
we have to become more involved.
we have to become more involved.
314
1036319
4217
daha fazla dahil olmak zorundayız.
17:32
And so we've started doing that,
315
1040560
3176
Nüfuz etmeye başladık,
17:35
and we have to restructure the industry.
316
1043760
4256
sektörü de yeniden
yapılandırmak zorundayız.
yapılandırmak zorundayız.
17:40
We've got to tell these people
that the world has changed.
that the world has changed.
317
1048040
3376
Dünyanın değiştiğini
bu insanlara anlatmak zorundayız.
bu insanlara anlatmak zorundayız.
17:43
Now we want to produce the fish ourselves.
318
1051440
2416
Şimdi balığı kendimiz üretmek istiyoruz.
17:46
CA: And meanwhile,
for your local fishermen,
for your local fishermen,
319
1053880
2096
CA: Bu arada, yerel balıkçılarınız,
17:48
they are still able to fish,
320
1056000
3096
hala balık tutabiliyorlar,
17:51
but what is business like for them?
321
1059120
2456
fakat bu iş onlara nasıl görünüyor?
17:53
Is it getting harder?
Are the waters depleted?
Are the waters depleted?
322
1061600
2336
Giderek zorlaşıyor mu?
Denizlerde balık tükeniyor mu?
Denizlerde balık tükeniyor mu?
17:56
Or is that being run
on a sustainable basis?
on a sustainable basis?
323
1063960
3456
Yoksa bu iş sürdürülebilir
bir şekilde mi yapılıyor?
bir şekilde mi yapılıyor?
17:59
AT: For the artisanal fishery,
324
1067440
1456
AT: Elle tutulan balıkçılık için,
18:01
we do not participate
in the commercial fishing activity
in the commercial fishing activity
325
1068920
3256
iç piyasaya sunma amacı dışında
18:04
except only to supply the domestic market.
326
1072200
3016
ticari balıkçılık faaliyetlerine katılmıyoruz.
18:07
The tuna fishery is really
entirely for the foreign market,
entirely for the foreign market,
327
1075240
3296
Ton balığı tamamen dış piyasa için,
18:10
mostly here in the US, Europe, Japan.
328
1078560
6216
yani ABD, Avrupa ve Japonya için tutuluyor.
18:17
So I am a fisherman, very much,
329
1084800
4536
Ben de bir balıkçıyım,
18:21
and I used to be able to catch yellowfin.
330
1089360
3176
eskiden sarı kanat tutabiliyordum.
18:24
Now it's very, very rare
to be able to catch yellowfin
to be able to catch yellowfin
331
1092560
2776
Fakat artık sarı kanat çok nadir çıkıyor.
18:27
because they are being lifted
out of the water by the hundreds of tons
out of the water by the hundreds of tons
332
1095360
3376
Çünkü gırgır ağlarıyla, denizden tonlarca
18:30
by these purse seiners.
333
1098760
1880
gruplar halinde çıkarılıyorlar.
18:34
CA: So here's a couple
of beautiful girls from your country.
of beautiful girls from your country.
334
1102360
4936
CA: Burada ülkenizden gelen
birkaç güzel bayan var.
birkaç güzel bayan var.
18:39
I mean, as you think about their future,
335
1107320
3216
Onların geleceğini düşündüğünüzde,
18:42
what message would you have for them
336
1110560
2656
onlara ve dünyaya
18:45
and what message
would you have for the world?
would you have for the world?
337
1113240
3016
ne mesajlar vermek istersiniz?
18:48
AT: Well, I've been telling the world
that we really have to do something
that we really have to do something
338
1116280
3429
AT: Dünyaya şunu söylüyorum:
iklimde oluşan değişiklikler
iklimde oluşan değişiklikler
konusunda bir şeyler yapmalıyız.
18:51
about what is happening to the climate
339
1119733
1843
18:53
because for us, it's about
the future of these children.
the future of these children.
340
1121600
2776
Çünkü bu çocuklarımızın geleceği demek.
18:56
I have 12 grandchildren, at least.
341
1124400
1936
En az 12 torunum var.
18:58
I think I have 12, my wife knows.
342
1126360
2016
Sanırım 12 idi, eşim daha iyi bilir.
19:00
(Laughter)
343
1128400
2216
(Kahkahalar)
19:02
And I think I have eight children.
344
1130640
3016
Ve sanırım sekiz çocuğum var.
19:05
It's about their future.
345
1133680
1256
Konu onların geleceğini ilgilendiriyor.
19:07
Every day I see my grandchildren,
about the same age as these young girls,
about the same age as these young girls,
346
1134960
3736
Her gün torunlarımı görüyorum,
Bu genç kızlarla yaşıtlar,
Bu genç kızlarla yaşıtlar,
19:10
and I do wonder,
347
1138720
2416
ve merak ediyorum
19:13
and I get angry sometimes, yes I do.
348
1141160
2216
ve bazen de kızıyorum, gerçekten.
19:15
I wonder what is to become of them.
349
1143400
2056
Onlara ne olacağını merak ediyorum.
19:17
And so it's about them
350
1145480
3136
Konu bizim ulusal çıkarlarımızla değil
onlarla ilgili,
onlarla ilgili,
19:20
that we should be telling everybody,
351
1148640
2256
bunu herkese anlatmalıyız.
19:23
that it's not about
their own national interest,
their own national interest,
352
1150920
2256
çünkü maalesef iklim değişikliği
19:25
because climate change,
regrettably, unfortunately,
regrettably, unfortunately,
353
1153200
3656
birçok ülke tarafından bizim
19:29
is viewed by many countries
as a national problem. It's not.
as a national problem. It's not.
354
1156880
4096
ulusal sorunumuz olarak görülüyor.
Öyle değil.
Öyle değil.
19:33
And this is the argument
we got into recently with our partners,
we got into recently with our partners,
355
1161000
3000
Son zamanlarda Avustralya ve
19:36
the Australians and New Zealanders,
356
1164024
1696
Yeni Zelanda gibi ortaklarımızla
19:37
because they said,
"We can't cut any more."
"We can't cut any more."
357
1165744
3312
bunu tartışmaya başladık. Çünkü,
"Daha fazla kesemeyiz" diyorlar.
"Daha fazla kesemeyiz" diyorlar.
19:41
This is what one of the leaders,
the Australian leader, said,
the Australian leader, said,
358
1169080
3616
Avustralya lideri böyle söyledi,
19:44
that we've done our part,
we are cutting back.
we are cutting back.
359
1172720
4256
salınımı kestiklerini ve üzerlerine
düşeni yaptıklarını söyledi.
düşeni yaptıklarını söyledi.
19:49
I said, What about the rest?
Why don't you keep it?
Why don't you keep it?
360
1177000
3656
Kendisine "Ya geri kalanı?
Bunu neden sürdürmüyorsunuz?" dedim.
Bunu neden sürdürmüyorsunuz?" dedim.
Sınırlarınızdaki diğer emisyonları
azaltmaya devam ederseniz,
azaltmaya devam ederseniz,
19:52
If you could keep
the rest of your emissions
the rest of your emissions
361
1180680
2696
19:55
within your boundaries,
within your borders,
within your borders,
362
1183400
2296
hiçbir sorumuz kalmaz, dedim.
19:57
we'd have no question.
363
1185720
1776
Dilediğiniz kadar
devam edebilirsiniz.
devam edebilirsiniz.
19:59
You can go ahead as much as you like.
364
1187520
1816
Fakat maalesef,
20:01
But unfortunately,
you're sending it our way,
you're sending it our way,
365
1189360
2136
üzerimize salıyorsunuz ve bu
20:03
and it's affecting
the future of our children.
the future of our children.
366
1191520
2191
çocuklarımızın geleceğini etkiliyor"
20:05
And so surely I think that is the heart
of the problem of climate change today.
of the problem of climate change today.
367
1193735
5041
dedim. Günümüzdeki iklim
değişikliği sorununun özü bu.
değişikliği sorununun özü bu.
20:11
We will be meeting in Paris
at the end of this year,
at the end of this year,
368
1198800
3056
Bu yılın sonunda Paris'te toplanacağız.
20:14
but until we can think of this
as a global phenomenon,
as a global phenomenon,
369
1201880
3936
Bunun küresel bir sorun
olduğunu düşünene kadar
olduğunu düşünene kadar
20:18
because we create it,
individually, as nations,
individually, as nations,
370
1205840
3256
çünkü bunu bireyler ve uluslar olarak
20:21
but it affects everybody else,
371
1209120
1936
biz yarattık fakat herkesi etkiliyor,
20:23
and yet, we refuse
to do anything about it,
to do anything about it,
372
1211080
3616
buna rağmen bu konuda bir şeyler
yapmayı reddediyoruz.
yapmayı reddediyoruz.
20:26
and we deal with it as a national problem,
373
1214720
2456
Bu yüzden bununla ulusal bir
sorun olarak biz
sorun olarak biz
20:29
which it is not -- it is a global issue,
374
1217200
2096
mücadele etmek zorunda kalıyoruz.
Oysa bu küresel bir sorun
Oysa bu küresel bir sorun
20:31
and it's got to be
dealt with collectively.
dealt with collectively.
375
1219320
2720
ve birlikte mücadele etmemiz gerekiyor.
20:35
CA: People are incredibly bad
at responding to graphs and numbers,
at responding to graphs and numbers,
376
1223120
4336
CA: İnsanlar grafiklere ve rakamlara
pek iyi yanıt veremiyorlar
pek iyi yanıt veremiyorlar
20:39
and we shut our minds to it.
377
1227480
3776
ve zihinlerini buna kapatıyorlar.
20:43
Somehow, to people, we're slightly better
at responding to that sometimes.
at responding to that sometimes.
378
1231280
6256
Bazen insanlara daha iyi tepki veriyoruz.
20:49
And it seems like it's
very possible that your nation,
very possible that your nation,
379
1237560
2936
Öyle görünüyor ki, ulus olarak
20:52
despite, actually because of
the intense problems you face,
the intense problems you face,
380
1240520
4456
karşılaştığınız yoğun sorunlar nedeniyle
20:57
you may yet be the warning light
to the world that shines most visibly,
to the world that shines most visibly,
381
1245000
4896
dünya için en görünür,
en güçlü uyarı ışığı olabilir.
en güçlü uyarı ışığı olabilir.
Olağanüstü liderliğiniz
21:02
most powerfully.
382
1249920
1976
21:04
I just want to thank you,
I'm sure, on behalf of all of us,
I'm sure, on behalf of all of us,
383
1251920
2817
ve buraya geldiğiniz için
teşekkür etmek istiyorum.
teşekkür etmek istiyorum.
21:06
for your extraordinary leadership
and for being here.
and for being here.
384
1254762
2494
Sn. Başkan çok teşekkürler.
21:09
Mr. President, thank you so much.
385
1257280
1573
AT: Teşekkür ederim.
21:11
AT: Thank you.
386
1258873
773
(Alkışlar)
21:11
(Applause)
387
1259666
2454
ABOUT THE SPEAKER
Anote Tong - President of the Republic of KiribatiAnote Tong has built worldwide awareness of the potentially devastating impacts of climate change.
Why you should listen
His Excellency Anote Tong is the fourth President of the Republic of Kiribati. He was first elected as President on 10 July 2003 and subsequently won two more elections in 2007 and in 2012. He is now serving his last term, which will end in mid-2015. Under his leadership, President Anote Tong also holds the portfolio of Head of State and Minister of Foreign Affairs and Immigration.
Anote Tong was born in 1952 on Fanning Island (also known as Tabuaeran) in the Line Islands and is a member of the Kiribati House of Parliament from the constituency of Maiana Island in the central Kiribati group.
Educated in New Zealand and in England at the University of Canterbury and the London School of Economics respectively, President Tong holds a Bachelor of Science and a Master of Economics under his belt.
Since the beginning of his presidency, President Anote Tong has become a strong climate change advocate and has built worldwide awareness of the potentially devastating impacts of climate change.
He has stated on many occasions that Kiribati may cease to exist altogether and that its entire population may need to be resettled not as climate change refugees but as citizens who migrate on merit and with dignity.
With one of the lowest carbon-emission footprints in the world, Tong has often described Kiribati as a “frontline country” that has been among the first to experience dramatic climate change impacts.
As an extraordinary measure to set an example for the rest of the world, President Tong created the Phoenix Islands Protected Area, one of the largest marine protected areas in the world with a size of 408,250 square kilometers which was inscribed as a United Nations World Heritage site in 2008.
President Tong has won a number of awards and recognition that acknowledges his contribution and leadership on climate change and ocean conservation.
Anote Tong | Speaker | TED.com