TED2017
Mei Lin Neo: The fascinating secret lives of giant clams
Mei Lin Neo: Đời sống ẩn dật thú vị của sò tai tượng
Filmed:
Readability: 4.7
1,252,129 views
Nghĩ về đại dương sâu thẳm, bạn có thể nghĩ ngay đến cá voi hay những rạn san hô. Những hãy dành ra chút suy nghĩ cho sò tai tượng, loài ốc lớn nhất thế giới. Những sinh vật kì diệu này có thể sống đến 100 tuổi, dài đến 137 cm và nặng bằng ba chú voi con. Trong bài diễn thuyết hấp dẫn của mình, nhà nghiên cứu sinh vật đại dương Mei Lin Neo chia sẻ niềm say mê đưa sinh vật biển huyền thoại này thành anh hùng biển cả.
Mei Lin Neo - Marine biologist
TED Fellow Mei Lin Neo is helping giant clams step out of their shells and show the world that they can be the heroes of the oceans, too. Full bio
TED Fellow Mei Lin Neo is helping giant clams step out of their shells and show the world that they can be the heroes of the oceans, too. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Ở nhà, bạn bè gọi tôi
bằng những biệt danh,
bằng những biệt danh,
00:12
Back home, my friends call me nicknames,
0
865
3046
như "Cô nàng Sò Tai Tượng"
00:15
such as "The Giant Clam Girl,"
1
3935
2233
"Nữ hoàng Sò",
00:18
"Clam Queen,"
2
6192
1283
00:19
or, "The Mother of Clams."
3
7499
2236
hay "Mẹ Sò".
00:21
(Laughter)
4
9759
1351
(Cười)
00:23
This is because every time I see them,
5
11134
2255
Vì mỗi lần thấy chúng,
00:25
I talk nonstop about giant clams all day,
6
13413
3261
tôi lại huyên thuyên không ngừng
suốt cả ngày,
suốt cả ngày,
00:28
every day.
7
16698
1277
mỗi ngày.
00:30
Giant clams are these massive
and colorful shelled marine animals,
and colorful shelled marine animals,
8
18954
3822
Sò Tai Tượng là loài động vật to lớn,
có vỏ rực rỡ, sống dưới biển
có vỏ rực rỡ, sống dưới biển
00:34
the largest of its kind.
9
22800
1648
lớn nhất trong giống loài của nó.
00:36
Just look at this shell.
10
24957
1716
Hãy nhìn vào cái vỏ này.
00:40
The biggest recorded individual
was four-and-a-half-feet long
was four-and-a-half-feet long
11
28322
3171
Cá thể lớn nhất từng được ghi nhận
dài 137cm
dài 137cm
và nặng gần 249,5 kg,
00:43
and weighed about 550 pounds.
12
31517
2374
00:45
That is almost as heavy
as three baby elephants.
as three baby elephants.
13
33915
3257
gần bằng ba chú voi con.
Truyền thuyết Nam Thái Bình Dương
từng xem chúng như sinh vật ăn thịt người,
từng xem chúng như sinh vật ăn thịt người,
00:50
South Pacific legends once described
giant clams as man-eaters
giant clams as man-eaters
14
38446
4417
00:54
that would lie in wait on the seabed
to trap unsuspecting divers.
to trap unsuspecting divers.
15
42887
4001
nằm im chờ đợi dưới đáy biển
để bẫy những thợ lặn mất cảnh giác.
để bẫy những thợ lặn mất cảnh giác.
00:59
A story goes that a diver
had lost his legs
had lost his legs
16
47371
3198
Truyện kể rằng một người thợ lặn
đã mất đi đôi chân
đã mất đi đôi chân
01:02
while trying to retrieve a pearl
from a giant clam.
from a giant clam.
17
50593
2915
khi cố lấy viên ngọc
từ một con sò khổng lồ.
từ một con sò khổng lồ.
01:06
I thought, "Really?"
18
54075
1415
"Thật chứ?", tôi nghĩ.
01:08
So out of curiosity,
19
56438
1664
Thế là vì tò mò,
01:10
I did an experiment using myself as bait.
20
58126
2647
Tôi đã làm một thí nghiệm,
dùng chính mình làm mồi nhử.
dùng chính mình làm mồi nhử.
01:13
(Laughter)
21
61193
1355
(Cười)
01:15
I carefully placed my hand
into the clam's mouth and waited.
into the clam's mouth and waited.
22
63109
3740
Tôi cẩn thận đặt tay vào
miệng con sò và chờ đợi.
miệng con sò và chờ đợi.
01:19
Hmm ...
23
67244
1267
Hừm...
Tay tôi vẫn còn.
01:20
I still have my hand.
24
68535
1400
Dường như, những sinh vật khổng lồ,
hiền lành này chỉ muốn rụt người
hiền lành này chỉ muốn rụt người
01:22
It seems that these gentle giants
would rather retreat
would rather retreat
25
70911
2720
01:25
and protect their fleshy bodies
26
73655
1581
và bảo vệ cơ thể mình
hơn là ăn thịt tôi.
hơn là ăn thịt tôi.
01:27
than feed on me.
27
75260
1211
01:28
So much for those killer clam myths!
28
76495
2382
Thần thoại sò ăn thịt người
rõ là hơi quá!
rõ là hơi quá!
01:31
Unfortunately, the reality is,
29
79958
2692
Không may, sự thật là,
01:34
we are the giant clams' biggest threat.
30
82674
2627
chúng ta là mối đe doạ
lớn nhất với chúng.
lớn nhất với chúng.
01:38
Considered a delicacy throughout
the Western Pacific and Indian Oceans,
the Western Pacific and Indian Oceans,
31
86035
4186
Được coi là đặc sản từ vùng
Tây Thái Bình Dương đến Ấn Độ Dương,
Tây Thái Bình Dương đến Ấn Độ Dương,
01:42
giant clams have been traditionally
fished as seafood.
fished as seafood.
32
90245
2811
sò tai tượng
thường bị đánh bắt như hải sản.
thường bị đánh bắt như hải sản.
01:45
Fishermen are particularly interested
in their adductor muscles,
in their adductor muscles,
33
93794
3540
Ngư dân đặc biệt thích
phần cơ khép vỏ của sò,
phần cơ khép vỏ của sò,
01:49
which are organs that hold
the two shells together like a hinge.
the two shells together like a hinge.
34
97358
3529
đây là cơ quan kết nối hai vỏ,
tương tự như bản lề.
tương tự như bản lề.
Chỉ vì phần cơ này,
01:53
Just for their muscles,
35
101716
1412
01:55
giant clams were almost
hunted to extinction
hunted to extinction
36
103152
2339
sò tai tượng bị khai thác
gần như tuyệt chủng
gần như tuyệt chủng
01:57
between the 1960s and 1980s.
37
105515
2665
từ những năm 1960 đến 1980.
02:01
Clamshells are also popular
in the ornamental trade
in the ornamental trade
38
109217
3520
Vỏ sò khá thông dụng
trong ngành mua bán đồ mỹ nghệ,
trong ngành mua bán đồ mỹ nghệ,
dùng để trưng bày
và làm trang sức.
và làm trang sức.
02:04
as jewelry and for display.
39
112761
1966
02:07
In the South China Sea,
40
115295
1742
Ở biển Đông,
02:09
fishermen went out of their way
to collect fossilized clamshells
to collect fossilized clamshells
41
117061
3902
ngư dân còn thu thập
vỏ sò hoá thạch
vỏ sò hoá thạch
02:12
by digging through large areas
of coral reefs.
of coral reefs.
42
120987
2605
bằng cách đào đục
các rạn san hô.
các rạn san hô.
02:15
These were later carved and sold
as so-called "ivory handicrafts" in China.
as so-called "ivory handicrafts" in China.
43
123991
5355
Rồi vỏ sò được tạo hình và bán đi
như "đồ ngà thủ công" ở Trung Quốc.
như "đồ ngà thủ công" ở Trung Quốc.
Sò tai tượng, sống hay chết,
đều không thoát khỏi tay ta.
đều không thoát khỏi tay ta.
02:21
Giant clams, dead or alive,
are not safe from us.
are not safe from us.
44
129937
3664
Đó là "sò hoạ".
02:25
It's a "clamity!"
45
133625
1352
02:27
(Laughter)
46
135425
4392
(Cười)
Chơi chữ clam (sò) + calamity (tai hoạ)
Chơi chữ clam (sò) + calamity (tai hoạ)
(Vỗ tay)
02:32
(Applause)
47
140698
4035
Với sự quan tâm hướng về
những loài sinh vật biển lôi cuốn hơn
những loài sinh vật biển lôi cuốn hơn
02:37
With the spotlight on more
charismatic marine animals
charismatic marine animals
48
145773
3626
như cá voi và các rạn san hô,
02:41
such as the whales and coral reefs,
49
149423
2166
02:43
it is easy to forget that other
marine life needs our help, too.
marine life needs our help, too.
50
151613
3700
ta dễ quên mất rằng còn nhiều
loài khác cũng đang cần giúp đỡ.
loài khác cũng đang cần giúp đỡ.
02:47
My fascination with giant clams
got me started on conservation research
got me started on conservation research
51
155732
4919
Niềm say mê sò tai tượng
khiến tôi bắt đầu nghiên cứu bảo tồn
khiến tôi bắt đầu nghiên cứu bảo tồn
lấp đầy lỗ hổng kiến thức
về hệ sinh thái và hành vi của chúng.
về hệ sinh thái và hành vi của chúng.
02:52
to fill in the knowledge gaps
on their ecology and behavior.
on their ecology and behavior.
52
160675
3243
Một trong những phát hiện
của chúng tôi là sò tai tượng
của chúng tôi là sò tai tượng
02:56
One of the discoveries that we made
was that giant clams could walk
was that giant clams could walk
53
164472
3392
02:59
across the seafloor.
54
167888
1405
có thể đi dưới đáy biển.
Bạn không nghe nhầm đây:
chúng có thể đi.
chúng có thể đi.
03:02
Yes, you heard me right:
55
170352
1522
03:03
they can walk.
56
171898
1201
Để khám phá được điều này,
03:05
To find out,
57
173535
1193
03:06
we placed numerous baby clams on a grid.
58
174752
2233
chúng tôi đặt nhiều con sò non
trên tấm lưới.
trên tấm lưới.
03:09
Now watch what happens over 24 hours.
59
177009
2898
Giờ thì xem
chuyện gì xảy ra trong 24 giờ nhé.
chuyện gì xảy ra trong 24 giờ nhé.
Chúng tôi nghĩ việc di chuyển quan trọng
trong việc chạy trốn kẻ săn mồi
trong việc chạy trốn kẻ săn mồi
03:17
We think that walking is important
for getting away from predators
for getting away from predators
60
185072
3762
và tìm bạn tình để giao phối.
03:20
and finding mates for breeding.
61
188858
1988
03:22
While it can hard to imagine
any movement in these enormous animals,
any movement in these enormous animals,
62
190870
4053
Thật khó để tưởng tượng
việc loài vật khổng lồ này di chuyển.
việc loài vật khổng lồ này di chuyển.
03:26
giant clams up to 400 pounds
can still walk,
can still walk,
63
194947
3484
Sò tai tượng nặng hơn 180kg
vẫn có thể đi,
vẫn có thể đi,
03:30
they just move slower.
64
198455
1708
chỉ là chậm hơn mà thôi.
03:33
During my PhD, I discovered
more secrets about the giant clams.
more secrets about the giant clams.
65
201528
4387
Trong thời gian học tiến sĩ, tôi khám phá
nhiều bí mật về sò tai tượng.
nhiều bí mật về sò tai tượng.
Nhưng công việc này
vẫn còn gì đó thiếu sót.
vẫn còn gì đó thiếu sót.
03:37
But there was something
missing in my work.
missing in my work.
66
205939
3225
Tôi tự hỏi:
03:42
I found myself asking,
67
210003
1949
"Tại sao con người nên quan tâm
đến việc bảo tồn sò tai tượng?"--
đến việc bảo tồn sò tai tượng?"--
03:43
"Why should people care
about conserving giant clams?" --
about conserving giant clams?" --
68
211976
3459
03:47
other than myself, of course.
69
215459
1849
ngoại trừ tôi, đương nhiên rồi.
03:50
(Laughter)
70
218933
3861
(Cười)
Hóa ra sò tai tượng
có vai trò quan trọng với rạn san hô.
có vai trò quan trọng với rạn san hô.
03:55
It turns out that giant clams
have a giant impact on coral reefs.
have a giant impact on coral reefs.
71
223893
4162
04:00
These multitasking clams
are reef builders,
are reef builders,
72
228494
3359
Loài đa năng này
là thứ tạo nên rạn san hô,
là thứ tạo nên rạn san hô,
nhà máy sản xuất thức ăn,
04:03
food factories,
73
231877
1775
04:05
shelters for shrimps and crabs
74
233676
2347
nơi trú ẩn cho tôm và cua
04:08
and water filters,
75
236047
1202
và máy lọc nước,
04:09
all rolled into one.
76
237273
1351
tất cả trong một sinh vật.
04:11
In a nutshell,
77
239146
1397
Tóm lại, sò tai tượng
có đóng góp quan trọng
có đóng góp quan trọng
04:12
giant clams play a major contributing role
78
240567
2369
cho chính rạn san hô
mà nó cư ngụ,
mà nó cư ngụ,
04:14
as residents of their own reef home,
79
242960
2327
và chỉ cần có nó,
rạn san hô sẽ khỏe mạnh.
rạn san hô sẽ khỏe mạnh.
04:17
and just having them around
keeps the reef healthy.
keeps the reef healthy.
80
245311
3103
Và bởi vì nó có thể sống
đến 100 năm,
đến 100 năm,
04:21
And because they can live
up to 100 years old,
up to 100 years old,
81
249180
3111
sò tai tượng là dấu chỉ quan trọng
cho sức khỏe của rạn.
cho sức khỏe của rạn.
04:24
giant clams make vital indicators
of coral reef health.
of coral reef health.
82
252315
3370
04:28
So when giant clams
start to disappear from coral reefs,
start to disappear from coral reefs,
83
256267
3046
Nên khi biến mất khỏi đó,
sự vắng mặt của nó
như hồi huông cảnh báo
như hồi huông cảnh báo
04:31
their absence can serve as an alarm bell
84
259957
1997
04:33
for scientists to start paying attention,
85
261978
2284
để các nhà khoa học bắt đầu chú ý,
04:36
similar to the canary in a coal mine.
86
264286
2251
giống như chim hoàng yến trong mỏ than.
04:39
But giant clams are endangered.
87
267138
1943
Nhưng sò tai tượng đang bị đe dọa.
04:41
The largest clam in the world
is facing the threat of extinction,
is facing the threat of extinction,
88
269855
3486
Giống sò to nhất trên thế giới
đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng,
đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng,
04:45
with more than 50 percent
of the wild population severely depleted.
of the wild population severely depleted.
89
273365
4530
với sự giảm sút nghiêm trọng
của 50% số lượng cá thể trong tự nhiên.
của 50% số lượng cá thể trong tự nhiên.
04:50
And the ecological benefits
of having giant clams on coral reefs
of having giant clams on coral reefs
90
278603
3804
Và những lợi ích sinh thái
mà sò tai tượng mang đến cho rạn san hô
mà sò tai tượng mang đến cho rạn san hô
04:54
are likely to continue
only if populations are healthy,
only if populations are healthy,
91
282431
4511
chỉ có thể được duy trì
nếu có quần thể sò khoẻ mạnh,
nếu có quần thể sò khoẻ mạnh,
khiến việc bảo tồn chúng
càng trở nên cấp bách.
càng trở nên cấp bách.
04:58
making their conservation paramount.
92
286966
2337
05:01
So I stand here today to give a voice
to the giant clams,
to the giant clams,
93
289970
3627
Ngày hôm nay, tôi đứng đây,
để lên tiếng, thay mặt cho chúng
để lên tiếng, thay mặt cho chúng
vì tôi quan tâm rất nhiều
tới những sinh vật tuyệt vời này,
tới những sinh vật tuyệt vời này,
05:05
because I care a whole lot
for these amazing animals,
for these amazing animals,
94
293621
3007
05:08
and they deserve to be cared for.
95
296652
2118
và chúng xứng đáng được quan tâm.
05:11
It is time for the giant clams
to step out of their shells,
to step out of their shells,
96
299603
3556
Đây là lúc sò tai tượng
chui ra khỏi vỏ,
chui ra khỏi vỏ,
05:15
and show the world that they, too,
can be the heroes of the oceans.
can be the heroes of the oceans.
97
303183
4147
và cho thế giới thấy,
chúng cũng có thể là anh hùng của biển cả.
chúng cũng có thể là anh hùng của biển cả.
Xin cám ơn rất nhiều.
05:19
Thank you very much.
98
307354
1215
05:20
(Applause)
99
308593
4153
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Mei Lin Neo - Marine biologistTED Fellow Mei Lin Neo is helping giant clams step out of their shells and show the world that they can be the heroes of the oceans, too.
Why you should listen
Dr. Mei Lin Neo is a research fellow at the St. John's Island National Marine Laboratory , having started her research work on the giant clams since 2006. Her current research expertise lies in the mariculture of giant clams, experimental marine ecology and marine conservation. Neo is also a TED Fellow and an advocate for science communication as a voice for the conservation of giant clams. Outside of research, she actively volunteers in local conservation groups to promote marine conservation messages and educate fellow volunteers.
Mei Lin Neo | Speaker | TED.com