ABOUT THE SPEAKER
David R. Dow - Death penalty lawyer
David R. Dow has defended over 100 death row inmates in 20 years.

Why you should listen

What does it feel like to know exactly the day and time you’re going to die -- because the state has decided for you? As a death penalty attorney in Texas, the state with the highest death penalty rate in the US, David R. Dow asks himself questions like this every day. In the past 20 years he has defended over 100 death row inmates, many of whom have died -- and most of whom were guilty. But according to an interview with Dow, “They should have been sentenced to life in prison instead of death at the hands of the state.” Dow is the Litigation Director at the Texas Defender Service and the Founder and Co-director of the Texas Innocence Network, an organization in which law students provide pro bono legal services to investigate claims of actual innocence brought by Texas prisoners. He writes on contract law, constitutional law and theory, and death penalty law, and has most recently published a book called The Autobiography of an Execution, partly a memoir and partly about the politics of capital punishment. Dow is a professor at the University of Houston Law Center.

More profile about the speaker
David R. Dow | Speaker | TED.com
TEDxAustin

David R. Dow: Lessons from death row inmates

David R. Dow: Lekcje z bloku śmierci

Filmed:
3,920,670 views

Co dzieje się przed morderstwem? Szukając sposobów na ograniczenie liczby spraw zagrożonych wyrokiem kary śmierci, David R.Dow uświadomił sobie, że zaskakująca liczba więźniów z bloku śmierci ma podobny życiorys. W tym wystąpieniu proponuje śmiały plan, który przede wszystkim ma zapobiec morderstwu. (Sfilmowano na konferencji TEDxAustin)
- Death penalty lawyer
David R. Dow has defended over 100 death row inmates in 20 years. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:17
Two weekstygodnie agotemu,
0
1567
1893
Dwa tygodnie temu
00:19
I was sittingposiedzenie at the
1
3460
2107
siedziałem przy kuchennym stole
00:21
kitchenkuchnia tablestół with my wifeżona KatyaKatya,
2
5567
3000
z moją żoną Katyą i rozmawialiśmy o tym,
00:24
and we were talkingmówić about what I was gonna talk about todaydzisiaj.
3
8567
4866
o czym będę dziś mówić.
00:29
We have an 11-year-old-roczny sonsyn; his nameNazwa is LincolnLincoln. He was sittingposiedzenie at the samepodobnie tablestół
4
13433
5027
Nasz 11-letni syn Lincoln siedział z nami,
00:34
doing his mathmatematyka homeworkPraca domowa.
5
18460
2693
odrabiając pracę domową z matematyki.
00:37
And duringpodczas a pausepauza in my conversationrozmowa
6
21153
1417
W którymś momencie rozmowy z Katyą
00:39
with KatyaKatya, I lookedspojrzał over at LincolnLincoln
7
23754
2513
spojrzałem na Lincolna.
00:42
and I was suddenlynagle thunderstruckThunderstruck
8
26267
1866
Nagle uderzyło mnie wspomnienie
00:46
by a recollectionwspomnienie of a clientklient of minekopalnia.
9
30167
3466
o moim dawnym kliencie.
00:49
My clientklient was a guy namedo imieniu Will.
10
33633
2892
Mój klient nazywał się Will.
00:52
He was from NorthPółnoc TexasTexas.
11
36525
1918
Był z północnego Teksasu.
00:54
He never knewwiedziałem his fatherojciec very well, because his fatherojciec left
12
38443
5096
Nigdy nie poznał ojca,
00:59
his mommama while she was pregnantw ciąży with him.
13
43539
3694
który zostawił jego mamę, kiedy ta była w ciąży.
01:03
And so, he was destinedprzeznaczone to be raisedpodniesiony by a singlepojedynczy mommama,
14
47233
4367
Musiała więc wychować go samotna matka,
01:07
whichktóry mightmoc have been all right
15
51600
1567
co mogłoby się udać, gdyby jego matka
01:09
exceptz wyjątkiem that this particularszczególny singlepojedynczy mommama
16
53167
2166
nie cierpiała akurat na schizofrenię paranoiczną.
01:11
was a paranoidParanoid schizophrenicschizofreniczny,
17
55333
3321
Kiedy Will miał 5 lat
01:14
and when Will was fivepięć yearslat oldstary she
triedwypróbowany to killzabić him with a butcherRzeźnik knifenóż.
18
58654
4613
próbowała zabić go rzeźnickim nożem.
01:19
She was
19
63267
1933
Umieszczono ją w szpitalu psychiatrycznym,
01:21
takenwzięty away by authoritieswładze and placedumieszczony in a
psychiatricpsychiatryczne hospitalszpital,
20
65200
4135
więc przez kilka lat
01:25
and so for the nextNastępny severalkilka yearslat Will
livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj with his olderstarsze brotherbrat
21
69335
3732
Will mieszkał ze starszym bratem,
01:28
untilaż do he committedzobowiązany suicidesamobójstwo by shootingstrzelanie
himselfsamego siebie throughprzez the heartserce.
22
73067
2885
póki ten nie popełnił samobójstwa strzałem w serce.
01:31
And after that
23
75952
3081
Potem tułał się między krewnymi,
01:34
Will bouncedodbił around from one familyrodzina
memberczłonek to anotherinne,
24
79033
3034
aż w końcu, jako dziewięciolatek,
01:37
untilaż do, by the time he was ninedziewięć yearslat oldstary,
he was essentiallygłównie livingżycie on his ownwłasny.
25
82067
5333
Will właściwie mieszkał już sam.
01:43
That morningranek that I was sittingposiedzenie with
KatyaKatya and LincolnLincoln, I lookedspojrzał at my sonsyn,
26
87400
4388
Tego ranka z Katyą i Lincolnem, spojrzałem na syna,
01:47
and I realizedrealizowany that when my clientklient, Will,
27
91788
4045
i uświadomiłem sobie, że Will w jego wieku
01:51
was his agewiek,
28
95833
2067
od dwóch lat mieszkał już sam.
01:53
he'don by been livingżycie by himselfsamego siebie for two yearslat.
29
97900
4033
od dwóch lat mieszkał już sam.
01:57
Will eventuallyostatecznie joinedDołączył a gangbanda
30
101933
2580
Will w końcu przyłączył się do gangu
02:00
and committedzobowiązany
31
104513
1347
i popełnił dużo bardzo poważnych przestępstw,
02:01
a numbernumer of very seriouspoważny crimeszbrodnie,
32
105860
2940
i popełnił dużo bardzo poważnych przestępstw,
02:04
includingwłącznie z, mostwiększość seriouslypoważnie of all,
33
108800
2833
w tym, najpoważniejsze ze wszystkich,
02:07
a horribleokropny, tragictragiczny murdermorderstwo.
34
111633
2296
straszne, tragiczne morderstwo.
02:09
And Will was ultimatelyostatecznie executedwykonywane
35
113929
5571
Ostatecznie na Willu wykonano egzekucję,
02:15
as punishmentkara for that crimeprzestępstwo.
36
119500
1933
jako karę za tę zbrodnię.
02:17
But I don't want to
37
121433
3003
Ale dziś nie chcę mówić o moralności kary śmierci.
02:20
talk todaydzisiaj
38
124436
1672
Ale dziś nie chcę mówić o moralności kary śmierci.
02:22
about the moralitymoralność of capitalkapitał punishmentkara. I certainlyna pewno think that my clientklient
39
126108
4249
Zdecydowanie uważam,
02:26
shouldn'tnie powinien have been executedwykonywane, but what I would like to do todaydzisiaj insteadzamiast
40
130357
5010
że mój klient nie powinien był zostać stracony.
02:31
is talk about the deathśmierć penaltykary
41
135367
2885
Dziś chciałbym pomówić o karze śmierci
02:34
in a way I've never doneGotowe before,
42
138252
2548
w sposób, w jaki jeszcze tego nie robiłem,
02:36
in a way
43
141008
1092
w sposób zupełnie niekontrowersyjny.
02:38
that is entirelycałkowicie noncontroversialnoncontroversial.
44
142100
2533
w sposób zupełnie niekontrowersyjny.
02:40
I think that's possiblemożliwy,
45
144633
2883
Sądzę, że to możliwe,
02:43
because there is a cornerkąt
46
147516
2717
ponieważ w debacie na temat kary śmierci jest punkt,
02:46
of the deathśmierć penaltykary debatedebata --
47
150233
1881
ponieważ w debacie na temat kary śmierci jest punkt,
02:48
maybe the mostwiększość importantważny cornerkąt --
48
152114
1786
może najważniejszy, co do którego
wszyscy się zgadzają,
02:49
where everybodywszyscy agreeszgadza się,
49
153900
3183
może najważniejszy, co do którego
wszyscy się zgadzają,
02:52
where the mostwiększość ardentżarliwy deathśmierć penaltykary supportersZwolennicy
50
157083
3950
gdzie najżarliwsi zwolennicy kary śmierci
02:56
and the mostwiększość vociferouskrzykliwy abolitionistszniesienie kary śmierci
51
161069
3978
i najgłośniejsi abolicjoniści są zgodni.
03:00
are on exactlydokładnie the samepodobnie pagestrona.
52
165047
2903
i najgłośniejsi abolicjoniści są zgodni.
03:03
That's the cornerkąt I want to explorebadać.
53
167950
3715
To jest punkt, który chcę zbadać.
03:07
Before I do that, thoughchociaż, I want to spendwydać a couplepara of minutesminuty tellingwymowny you how a deathśmierć
54
171665
4087
Opiszę, jak wygląda sprawa sądowa,
03:11
penaltykary casewalizka unfoldsrozwija się,
55
175752
2015
i omówię, czego nauczyło mnie 20 lat pracy
03:13
and then I want to tell you two lessonsLekcje that I have learnednauczyli over the last 20 yearslat
56
177767
5438
z klientami, którym groziła kara śmierci,
03:19
as a deathśmierć penaltykary lawyerprawnik,
57
183205
2362
z klientami, którym groziła kara śmierci,
03:21
from watchingoglądanie well more than a hundredsto casesprzypadki unfoldRozłóż in this way.
58
185567
4900
i obserwacji ponad stu podobnych przypadków.
03:26
You can think of a deathśmierć penaltykary casewalizka as
a storyfabuła
59
190467
3833
Sprawę, w której grozi kara śmierci
03:30
that has fourcztery chaptersrozdziały.
60
194300
2167
można traktować jak historię o czterech rozdziałach.
03:32
The first chapterrozdział of everykażdy casewalizka is exactlydokładnie the samepodobnie,
61
196467
3266
Pierwszy rozdział każdej sprawy
03:35
and it is tragictragiczny.
62
199733
1886
jest dokładnie taki sam i zawsze tragiczny.
03:37
It beginszaczyna się with the murdermorderstwo
63
201619
1106
Zaczyna się od morderstwa niewinnego człowieka,
03:38
of an innocentniewinny humanczłowiek beingistota,
64
202725
2864
Zaczyna się od morderstwa niewinnego człowieka,
03:41
and it's followedśledzić by a trialpróba
65
205589
1644
potem jest proces, morderca zostaje skazany
03:43
where the murderermorderca is convictedskazany and sentwysłane to deathśmierć rowrząd,
66
207233
2400
i wysłany do celi śmierci.
03:45
and that deathśmierć sentencezdanie is ultimatelyostatecznie
67
209633
1901
Ostatecznie sąd apelacyjny ten wyrok podtrzymuje.
03:47
upheldutrzymał w mocy by the statestan appellateApelacyjnego courtSąd.
68
211534
2133
Ostatecznie sąd apelacyjny ten wyrok podtrzymuje.
03:49
The seconddruga chapterrozdział consistsskłada się of a
complicatedskomplikowane legalprawny proceedingpostępowanie knownznany as
69
213667
4926
Rozdział drugi to skomplikowana procedura prawna,
03:54
a statestan habeashabeas corpusciało appealapel.
70
218593
2693
apelacja przeciwko legalności aresztowania.
03:57
The thirdtrzeci chapterrozdział is an even more complicatedskomplikowane legalprawny proceedingpostępowanie knownznany as a
71
221286
3481
Trzeci rozdział, jeszcze bardziej zawiły,
04:00
federalfederalny habeashabeas corpusciało proceedingpostępowanie.
72
224767
2166
to federalna procedura habeas corpus.
04:02
And the fourthczwarty chapterrozdział
73
226933
1767
W rozdziale czwartym może być różnie.
04:04
is one where a varietyróżnorodność of things can happenzdarzyć. The lawyersprawnicy mightmoc fileplik a clemencyłaski petitionPetycja,
74
228700
4150
Prawnicy mogą złożyć wniosek o ułaskawienie,
04:08
they mightmoc initiatezainicjować even more complexzłożony
litigationspór,
75
232850
3134
mogą wszcząć skomplikowany proces,
04:11
or they mightmoc not do anything at all.
76
235984
2349
albo mogą nic nie robić.
04:14
But that fourthczwarty chapterrozdział always endskończy się
77
238333
1634
Ale na końcu zawsze jest egzekucja.
04:15
with an executionwykonanie.
78
239967
2300
Kiedy ponad 20 lat temu
04:18
When I startedRozpoczęty representingreprezentowanie deathśmierć rowrząd
inmateswięźniowie more than 20 yearslat agotemu,
79
242267
4863
zacząłem reprezentować więźniów z bloku śmierci,
04:23
people on deathśmierć rowrząd did not have a right
to a lawyerprawnik in eitherzarówno the seconddruga
80
247130
3937
nie mieli oni prawa do prawnika ani w drugim,
04:26
or the fourthczwarty chapterrozdział of this storyfabuła.
81
251067
2700
ani w czwartym rozdziale tej historii.
04:29
They were on theirich ownwłasny.
82
253767
1513
Byli zdani na samych siebie.
04:31
In factfakt, it wasn'tnie było untilaż do the latepóźno 1980s that they acquirednabyte a
83
255280
3437
Dopiero pod koniec lat 80. zyskali prawo do obrońcy,
04:34
right to a lawyerprawnik duringpodczas the thirdtrzeci chapterrozdział
84
258717
2206
Dopiero pod koniec lat 80. zyskali prawo do obrońcy,
04:36
of the storyfabuła.
85
260923
1834
podczas trzeciego rozdziału historii.
04:38
So what all of these deathśmierć rowrząd inmateswięźniowie had to do
86
262757
2676
Skazani na śmierć mogli liczyć tylko na adwokata,
04:41
was relypolegać on volunteerwolontariusz lawyersprawnicy
87
265433
3000
Skazani na śmierć mogli liczyć tylko na adwokata,
04:44
to handleuchwyt theirich legalprawny proceedingspostępowanie.
88
268433
2196
który zechciał podjąć się ich sprawy na ochotnika.
04:46
The problemproblem is that there were way more
guys on deathśmierć rowrząd
89
270629
3088
W bloku śmierci było dużo więcej skazanych
04:49
than there were lawyersprawnicy who had bothobie the interestzainteresowanie and the expertiseekspertyza to work on these casesprzypadki.
90
273717
5516
niż chętnych i kompetentnych obrońców.
04:55
And so inevitablynieuchronnie,
91
279233
1500
Nieuchronnie więc adwokaci zajmowali się najczęściej
04:56
lawyersprawnicy drifteddryfował to casesprzypadki that were
alreadyjuż in chapterrozdział fourcztery --
92
280733
3700
sprawami z rozdziału czwartego, co ma sens.
05:00
that makesczyni sensesens, of coursekurs. Those are the
casesprzypadki that are mostwiększość urgentpilne;
93
284433
3234
To sprawy najpilniejsze,
05:03
those are the guys who are closestnajbliższy to beingistota executedwykonywane.
94
287667
2666
tym osobom najbliżej do wykonania wyroku.
05:06
Some of these lawyersprawnicy were successfuludany; they managedzarządzane to get newNowy trialspróby for theirich clientsklienci.
95
290333
4189
Czasem udawało się uzyskać nowe rozprawy.
05:10
OthersInni of them managedzarządzane to extendposzerzać
the liveszyje of theirich clientsklienci, sometimesczasami by
96
294522
3945
Czasem udawało się przedłużyć życie klientom,
05:14
yearslat, sometimesczasami by monthsmiesiące.
97
298467
2000
czasami o lata, czasami o miesiące.
05:16
But the one thing that didn't happenzdarzyć
98
300467
2100
Ale jedna rzecz nigdy się nie udała:
05:18
was that there was never a seriouspoważny and
sustainedtrwały declineupadek in the numbernumer of
99
302567
4833
nie nastąpił zauważalny i stały spadek
w ilości egzekucji
05:23
annualroczny executionsegzekucje in TexasTexas.
100
307400
2400
wykonywanych rocznie w Teksasie.
05:25
In factfakt, as you can see from this graphwykres,
from the time that the TexasTexas executionwykonanie
101
309800
3767
Odkąd aparat teksańskich egzekucji
05:29
apparatusaparatury got efficientwydajny in the mid-Środek- to
late-późno-1990s,
102
313567
3333
w połowie i pod koniec lat 90. stał się wydajny,
05:32
there'veistnieje już only been a couplepara of yearslat where
the numbernumer of annualroczny executionsegzekucje dippedświatła mijania
103
316900
4333
tylko parę razy liczba egzekucji rocznie
05:37
belowponiżej 20.
104
321233
2167
spadła poniżej 20.
05:39
In a typicaltypowy yearrok in TexasTexas,
105
323400
1540
W typowym roku w Teksasie
05:40
we're averagingśrednio about
106
324940
2252
średnia wynosi dwie egzekucje miesięcznie.
05:43
two people a monthmiesiąc.
107
327192
1672
średnia wynosi dwie egzekucje miesięcznie.
05:44
In some yearslat in TexasTexas, we'vemamy executedwykonywane
closeblisko to 40 people, and this numbernumer
108
328864
4636
W niektórych latach stracono około 40 osób,
05:49
has never significantlyznacząco declinedodrzucona over
the last 15 yearslat.
109
333500
4722
a od 15 lat liczba ta nigdy znacząco nie spadła.
05:54
And yetjeszcze, at the samepodobnie time that we
continueKontyntynuj to executewykonać
110
338222
3645
Jednak chociaż co roku
05:57
about the samepodobnie numbernumer of people everykażdy
yearrok,
111
341867
2100
dokonujemy podobnej ilości egzekucji,
05:59
the numbernumer of people who we're sentencingskazanie
to deathśmierć
112
343967
2568
liczba osób skazywanych rocznie na śmierć
06:02
on an annualroczny basispodstawa
113
346535
1161
liczba osób skazywanych rocznie na śmierć
06:03
has droppedporzucone ratherraczej steeplystromo.
114
347696
2484
dość gwałtownie spada.
06:06
So we have this paradoxparadoks,
115
350180
1387
Mamy więc paradoks:
06:07
whichktóry is that the numbernumer of annualroczny
executionsegzekucje has remainedpozostał highwysoki
116
351567
4720
roczna liczba egzekucji pozostaje wysoka,
06:12
but the numbernumer of newNowy deathśmierć sentenceszdań
has goneodszedł down.
117
356287
4435
ale liczba nowych wyroków śmierci maleje.
06:16
Why is that?
118
360722
1278
Dlaczego tak jest?
06:17
It can't be attributedprzypisać to a declineupadek in the murdermorderstwo rateoceniać,
119
362000
2767
Nie z powodu spadku liczby morderstw,
06:20
because the murdermorderstwo rateoceniać has not declinedodrzucona
120
364767
1833
ponieważ liczba ta nie spadła aż tak,
06:22
nearlyprawie so steeplystromo as the redczerwony linelinia on
that graphwykres has goneodszedł down.
121
366600
4267
jak czerwona krzywa wyroków śmierci.
06:26
What has happenedstało się insteadzamiast is
122
370867
2866
To sądy coraz częściej skazują
06:29
that juriesjury have startedRozpoczęty to sentencezdanie
more and more people to prisonwięzienie
123
373733
3834
na karę dożywotniego więzienia,
06:33
for the restodpoczynek of theirich liveszyje withoutbez the
possibilitymożliwość of paroleParole,
124
377567
3500
bez możliwości zwolnienia warunkowego,
06:36
ratherraczej than sendingwysyłanie them to the
executionwykonanie chamberizba.
125
381067
3316
zamiast wysyłać ludzi do komory egzekucyjnej.
06:40
Why has that happenedstało się?
126
384383
2350
Nie dzieje się tak dlatego,
06:42
it hasn'tnie ma happenedstało się because of a
dissolutionrozpuszczenie of popularpopularny supportwsparcie
127
386733
4407
że brakuje szerokiego poparcia dla kary śmierci.
06:47
for the deathśmierć penaltykary. DeathŚmierć penaltykary opponentsprzeciwnicy take great solaceSolace in the factfakt
128
391140
3560
Przeciwników kary śmierci cieszy to, że w Teksasie
06:50
that deathśmierć penaltykary supportwsparcie in TexasTexas is at
an all-timewszech czasów lowNiska.
129
394700
4660
poparcie dla niej jest teraz rekordowo niskie.
06:55
Do you know what all-timewszech czasów lowNiska in TexasTexas
meansznaczy?
130
399360
2007
Co to oznacza?
06:57
It meansznaczy that it's in the lowNiska 60 percentprocent.
131
401367
2566
To trochę powyżej 60 procent.
06:59
Now that's really good comparedporównywane to the
midŚrodek 1980s, when it was in
132
403933
3734
Nieźle w porównaniu z 80% w połowie lat 80.,
07:03
excessnadmiar of 80 percentprocent,
133
407667
1724
ale spadek poparcia dla kary śmierci
07:05
but we can't explainwyjaśniać the declineupadek in
deathśmierć sentenceszdań and the affinitypowinowactwo for
134
409391
4409
nie wyjaśnia spadku liczby wyroków śmierci
07:09
life withoutbez the possibilitymożliwość of paroleParole
by an erosionErozja of supportwsparcie for the deathśmierć
135
413800
3867
czy wzrostu liczby wyroków dożywotnich,
07:13
penaltykary, because people still supportwsparcie the
deathśmierć penaltykary.
136
417667
2466
gdyż ludzie nadal popierają karę śmierci.
07:16
What's happenedstało się to causeprzyczyna this phenomenonzjawisko?
137
420133
3074
Co zatem jest przyczyną tego zjawiska?
07:19
What's happenedstało się is
138
423207
1626
Otóż adwokaci reprezentujący skazańców
07:20
that lawyersprawnicy
139
424833
905
Otóż adwokaci reprezentujący skazańców
07:21
who representprzedstawiać deathśmierć rowrząd inmateswięźniowie have
shiftedprzesunięty theirich focusskupiać
140
425738
3695
przesunęli uwagę
07:25
to earlierwcześniej and earlierwcześniej chaptersrozdziały of the
deathśmierć penaltykary storyfabuła.
141
429433
4502
na wcześniejsze rozdziały historii kary śmierci.
07:29
So 25 yearslat agotemu, they focusedskupiony on
chapterrozdział fourcztery.
142
433935
3265
25 lat temu skupiali się na rozdziale czwartym.
07:33
And they wentposzedł from chapterrozdział fourcztery 25 yearslat agotemu to chapterrozdział threetrzy
143
437200
3863
Od rozdziału czwartego 25 lat temu
07:36
in the latepóźno 1980s.
144
441063
1704
przeszli do rozdziału trzeciego.
07:38
And they wentposzedł from chapterrozdział threetrzy in the
latepóźno 1980s to chapterrozdział two in
145
442767
3400
Od rozdziału trzeciego pod koniec lat 80.
07:42
the mid-Środek-1990s. And beginningpoczątek
in the mid-Środek- to late-późno-1990s,
146
446167
3200
przeszli do rozdziału drugiego w połowie lat 90.
07:45
they beganrozpoczął się to focusskupiać on chapterrozdział one of
the storyfabuła.
147
449367
3190
Od połowy lat 90.
skupiają się na rozdziale pierwszym.
07:48
Now you mightmoc think that this declineupadek in
deathśmierć sentenceszdań and the increasezwiększać in the
148
452557
4010
Możecie mieć różne zdanie na temat
07:52
numbernumer of life sentenceszdań is a good thing
or a badzły thing.
149
456567
2466
ilości wyroków śmierci i wyroków dożywocia.
07:54
I don't want to have a conversationrozmowa about that
todaydzisiaj.
150
459033
2556
Dzisiaj nie chcę o tym mówić.
07:57
All that I want to tell you is that the
reasonpowód that this has happenedstało się
151
461589
3158
Chcę tylko powiedzieć, że tak jest,
08:00
is because deathśmierć penaltykary lawyersprawnicy have
understoodzrozumiany
152
464747
3112
gdyż prawnicy zajmujący się karą śmierci zrozumieli,
08:03
that the earlierwcześniej you interveneinterweniować in a
casewalizka,
153
467859
2774
że im wcześniejsza interwencja,
08:06
the greaterwiększy the likelihoodprawdopodobieństwo that you're
going to savezapisać your client'sklienta life.
154
470633
4500
tym większa szansa na ocalenie życia klienta.
08:11
That's the first thing I've learnednauczyli.
155
475133
1867
Tego się najpierw dowiedziałem.
08:12
Here'sTutaj jest the seconddruga thing I learnednauczyli:
156
477000
1935
Po drugie dowiedziałem się, że mój klient Will
08:14
My clientklient Will
157
478935
1165
nie był wyjątkiem od reguły; on był regułą.
08:16
was not the exceptionwyjątek to the rulereguła;
158
480100
3456
nie był wyjątkiem od reguły; on był regułą.
08:19
he was the rulereguła.
159
483556
3077
nie był wyjątkiem od reguły; on był regułą.
08:22
I sometimesczasami say, if you tell me the nameNazwa
of a deathśmierć rowrząd inmatewięzień --
160
486633
3534
Podajcie mi nazwisko więźnia z celi śmierci,
08:26
doesn't mattermateria what statestan he's in, doesn't mattermateria if I've ever metspotkał him before --
161
490167
3048
nieważne z którego stanu, ani czy znam go osobiście,
08:29
I'll writepisać his biographyBiografia for you.
162
493215
2618
napiszę wam jego biografię.
08:31
And eightosiem out of 10 timesczasy,
163
495833
3200
W ośmiu przypadkach na 10,
08:34
the detailsdetale of that biographyBiografia
164
499033
1634
szczegóły tej biografii nie będą się zbytnio różnić.
08:36
will be more or lessmniej accuratedokładny.
165
500667
2463
szczegóły tej biografii nie będą się zbytnio różnić.
08:39
And the reasonpowód for that is that 80 percentprocent of the people on deathśmierć rowrząd are
166
503130
4003
80 % osób z bloku śmierci, tak jak Will,
08:43
people who cameoprawa ołowiana witrażu from the samepodobnie sortsortować of
dysfunctionaldysfunkcyjnych familyrodzina that Will did.
167
507133
3967
wywodzi się z rodzin dysfunkcyjnych.
08:47
EightyOsiemdziesiąt percentprocent of the people on deathśmierć rowrząd
168
511100
1968
80 procent osób z bloku śmierci miało kontakt
08:48
are people who had exposureekspozycji
169
513068
2132
80 procent osób z bloku śmierci miało kontakt
08:51
to the juvenilenieletni justicesprawiedliwość systemsystem.
170
515200
2633
z systemem wymiaru sprawiedliwości dla nieletnich.
08:53
That's the seconddruga lessonlekcja
171
517833
2131
To druga lekcja, jakiej się nauczyłem.
08:55
that I've learnednauczyli.
172
519964
1803
To druga lekcja, jakiej się nauczyłem.
08:57
Now we're right on the cuspszpic of that cornerkąt
173
521767
3400
Zaraz dojdziemy do tego punktu,
09:01
where everybody'swszyscy going to agreeZgodzić się.
174
525167
3146
gdzie wszyscy jesteśmy zgodni.
09:04
People in this roompokój mightmoc disagreenie zgadzać się
175
528313
2193
Osoby na tej sali mogą mieć odmienne zdanie
09:06
about whetherczy Will should have been
executedwykonywane,
176
530506
2113
na temat egzekucji Willa,
09:08
but I think everybodywszyscy would agreeZgodzić się
177
532619
2514
ale sądzę, że wszyscy się zgodzimy,
09:11
that the bestNajlepiej possiblemożliwy versionwersja of his storyfabuła
178
535133
3700
że w najlepszej wersji tej historii
09:14
would be a storyfabuła
179
538833
1334
morderstwo w ogóle nie ma miejsca.
09:16
where no murdermorderstwo ever occurswystępuje.
180
540167
4782
morderstwo w ogóle nie ma miejsca.
09:20
How do we do that?
181
544949
1984
Jak to zrobić?
09:22
When our sonsyn LincolnLincoln was workingpracujący on that
mathmatematyka problemproblem
182
546933
4030
Dwa tygodnie temu Lincoln odrabiał matematykę.
09:26
two weekstygodnie agotemu, it was a bigduży, gnarlygnarly problemproblem.
183
550963
3042
Dostał duży, skomplikowany problem.
09:29
And he was learninguczenie się how, when you have a bigduży oldstary gnarlygnarly problemproblem,
184
554005
3483
Uczył się, że duże problemy
09:33
sometimesczasami the solutionrozwiązanie is to sliceplasterek it
into smallermniejszy problemsproblemy.
185
557488
3912
trzeba czasem rozbić na mniejsze.
09:37
That's what we do for mostwiększość problemsproblemy -- in
mathmatematyka and physicsfizyka, even in socialspołeczny policypolityka --
186
561400
3567
Tak jak w matematyce, fizyce czy polityce społecznej,
09:40
we sliceplasterek them into smallermniejszy, more
manageablew zarządzaniu problemsproblemy.
187
564967
3766
upraszczamy problemy, żeby móc je rozwiązać.
09:44
But everykażdy oncepewnego razu in a while,
188
568733
1735
Ale bywa i tak, jak mówił Dwight Eisenhower,
09:46
as DwightDwight EisenhowerEisenhower said,
189
570468
2032
Ale bywa i tak, jak mówił Dwight Eisenhower,
09:48
the way you solverozwiązać a problemproblem
190
572500
1520
że aby rozwiązać problem,
09:49
is to make it biggerwiększy.
191
574020
2080
trzeba go powiększyć.
09:52
The way we solverozwiązać this problemproblem
192
576100
3933
Nasz sposób rozwiązania tego problemu
09:55
is to make the issuekwestia of the deathśmierć
penaltykary biggerwiększy.
193
580033
3856
to nagłośnienie kwestii kary śmierci.
09:59
We have to say, all right.
194
583889
2244
Trzeba powiedzieć, no dobrze,
10:02
We have these fourcztery chaptersrozdziały
195
586133
2261
mamy cztery rozdziały historii kary śmierci,
10:04
of a deathśmierć penaltykary storyfabuła,
196
588394
2839
mamy cztery rozdziały historii kary śmierci,
10:07
but what happensdzieje się before
197
591233
1767
ale co się dzieje, zanim ta historia się zacznie?
10:08
that storyfabuła beginszaczyna się?
198
593000
2127
ale co się dzieje, zanim ta historia się zacznie?
10:11
How can we interveneinterweniować in the life of a murderermorderca
199
595127
4806
Jak możemy interweniować w życie mordercy,
10:15
before he's a murderermorderca?
200
599933
2667
zanim stanie się mordercą?
10:18
What optionsopcje do we have
201
602600
2349
Jak możemy zawrócić taką osobę ze ścieżki,
10:20
to nudgePosuwanie that personosoba
202
604949
1384
Jak możemy zawrócić taką osobę ze ścieżki,
10:22
off of the pathścieżka
203
606333
1234
która prowadzi do tego, co wszyscy,
10:23
that is going to leadprowadzić to a resultwynik that
everybodywszyscy --
204
607567
4163
która prowadzi do tego, co wszyscy,
10:27
deathśmierć penaltykary supportersZwolennicy and deathśmierć penaltykary
opponentsprzeciwnicy --
205
611730
2856
tak zwolennicy jak i przeciwnicy kary śmierci,
10:30
still think
206
614586
747
uważamy za fatalny rezultat:
10:31
is a badzły resultwynik:
207
615333
2434
uważamy za fatalny rezultat:
10:33
the murdermorderstwo of an innocentniewinny humanczłowiek beingistota?
208
617767
2566
morderstwo niewinnej osoby.
10:38
You know, sometimesczasami people say
209
622248
2685
Czasami mówi się o czymś: "to żadna filozofia".
10:40
that something
210
624933
1240
Czasami mówi się o czymś: "to żadna filozofia".
10:42
isn't rocketrakieta sciencenauka.
211
626173
2127
Chodzi o to, że filozofia jest bardzo skomplikowana,
10:44
And by that, what they mean is rocketrakieta
sciencenauka is really complicatedskomplikowane
212
628300
3333
Chodzi o to, że filozofia jest bardzo skomplikowana,
10:47
and this problemproblem that we're talkingmówić
about now is really simpleprosty.
213
631633
3502
a problem, o którym mówimy, jest naprawdę prosty.
10:51
Well that's rocketrakieta sciencenauka;
214
635135
1432
Oto filozofia - wzór na siłę ciągu rakiety.
10:52
that's the mathematicalmatematyczny expressionwyrażenie
215
636567
1800
Oto filozofia - wzór na siłę ciągu rakiety.
10:54
for the thrustnacisk createdstworzony by a rocketrakieta.
216
638367
3866
Oto filozofia - wzór na siłę ciągu rakiety.
10:58
What we're talkingmówić about todaydzisiaj
217
642233
2367
Dzisiaj mówimy o czymś równie skomplikowanym.
11:00
is just as complicatedskomplikowane.
218
644600
2401
Dzisiaj mówimy o czymś równie skomplikowanym.
11:02
What we're talkingmówić about todaydzisiaj is alsorównież
219
647001
2624
Dzisiaj również mówimy o filozofii.
11:05
rocketrakieta sciencenauka.
220
649625
2647
Dzisiaj również mówimy o filozofii.
11:08
My clientklient Will
221
652272
1811
Mój klient Will i 80% skazańców w bloku śmierci
11:09
and 80 percentprocent of the people on
deathśmierć rowrząd
222
654083
2670
Mój klient Will i 80% skazańców w bloku śmierci
11:12
had fivepięć chaptersrozdziały in theirich liveszyje
223
656753
3447
przeżyło pięć rozdziałów życia, zanim weszli
11:16
that cameoprawa ołowiana witrażu before
224
660200
1533
przeżyło pięć rozdziałów życia, zanim weszli
11:17
the fourcztery chaptersrozdziały of the deathśmierć penaltykary
storyfabuła.
225
661733
1800
w cztery rozdziały historii kary śmierci.
11:19
I think of these fivepięć chaptersrozdziały as pointszwrotnica
of interventioninterwencja,
226
663533
4767
Te pięć rozdziałów to pięć szans na interwencję,
11:24
placesmiejsca in theirich liveszyje when our societyspołeczeństwo
227
668300
2867
to chwile, kiedy społeczeństwo mogło interweniować
11:27
could'vemógł intervenedinterweniował in theirich liveszyje and
nudgedtrącił them off of the pathścieżka that they were on
228
671167
4933
i zawrócić ich ze ścieżki, na której się znaleźli,
11:32
that createdstworzony a consequencekonsekwencja that we all -- deathśmierć penaltykary supportersZwolennicy or deathśmierć
229
676100
4268
ścieżki prowadzącej do następstw, które my wszyscy,
11:36
penaltykary opponentsprzeciwnicy --
230
680368
1718
zwolennicy i przeciwnicy kary śmierci,
11:37
say was a badzły resultwynik.
231
682086
2020
uznajemy za fatalne.
11:40
Now, duringpodczas eachkażdy of these fivepięć
chaptersrozdziały:
232
684106
2627
Podczas każdego z tych pięciu rozdziałów:
11:42
when his mothermama was pregnantw ciąży with him;
233
686733
1634
kiedy jego mama była w ciąży,
11:44
in his earlywcześnie childhooddzieciństwo yearslat;
234
688367
2266
kiedy był w podstawówce i w gimnazjum,
11:46
when he was in elementarypodstawowy schoolszkoła;
235
690633
1867
w szkole średniej, i potem,
11:48
when he was in middleśrodkowy schoolszkoła and then highwysoki
schoolszkoła;
236
692500
2167
gdy trafił do sądu dla nieletnich,
11:50
and when he was in the juvenilenieletni justicesprawiedliwość
systemsystem -- duringpodczas eachkażdy of those fivepięć chaptersrozdziały,
237
694667
3500
podczas każdego z tych pięciu rozdziałów,
11:54
there were a wideszeroki varietyróżnorodność of things that societyspołeczeństwo could have doneGotowe.
238
698167
3215
było dużo rzeczy, które społeczeństwo mogło zrobić.
11:57
In factfakt, if we just imaginewyobrażać sobie
239
701382
2118
Jest pięć różnych sposobów
11:59
that there are fivepięć differentróżne modestryby of
interventioninterwencja, the way that societyspołeczeństwo could interveneinterweniować
240
703500
5100
na jakie społeczeństwo może interweniować
12:04
in eachkażdy of those fivepięć chaptersrozdziały,
241
708600
1884
w każdym z pięciu rozdziałów.
12:06
and we could mixmieszać and matchmecz them any way
we want,
242
710484
2216
Można je dowolnie łączyć i dopasowywać;
12:08
there are 3,000 -- more than 3,000 -- possiblemożliwy strategiesstrategie
243
712700
4170
istnieje więc ponad 3000 możliwych strategii,
12:12
that we could embraceuścisk in orderzamówienie to nudgePosuwanie
kidsdzieciaki like Will
244
716870
3863
żeby zawrócić dzieci takie jak Will,
12:16
off of the pathścieżka that they're on.
245
720733
2834
ze złej ścieżki, na której się znalazły.
12:19
So I'm not standingna stojąco here todaydzisiaj
246
723567
1755
Nie przyszedłem tu dziś z gotowym rozwiązaniem.
12:21
with the solutionrozwiązanie.
247
725322
2078
Nie przyszedłem tu dziś z gotowym rozwiązaniem.
12:23
But the factfakt that we still have a lot to learnuczyć się,
248
727400
4533
Ale to, że musimy się jeszcze wiele nauczyć,
12:27
that doesn't mean that we don't know a lot alreadyjuż.
249
731933
3373
nie oznacza, że nic nie wiemy.
12:31
We know from experiencedoświadczenie in other statesstany
250
735306
2894
Wiemy z doświadczeń w innych stanach,
12:34
that there are a wideszeroki varietyróżnorodność of modestryby
of interventioninterwencja
251
738200
3667
że jest wiele metod interwencji.
12:37
that we could be usingza pomocą in TexasTexas, and in
everykażdy other statestan that isn't usingza pomocą them,
252
741867
3888
Można ich użyć w Teksasie i innych stanach,
12:41
in orderzamówienie to preventzapobiec a consequencekonsekwencja that we all agreeZgodzić się is badzły.
253
745755
4993
żeby zapobiec złym konsekwencjom.
12:46
I'll just mentionwzmianka a fewkilka.
254
750748
2623
Wspomnę tylko o kilku.
12:49
I won'tprzyzwyczajenie talk todaydzisiaj about reformingReformowanie the
legalprawny systemsystem.
255
753371
3925
Nie będę dziś mówił o reformie systemu prawnego.
12:53
That's probablyprawdopodobnie a topictemat that is bestNajlepiej
reservedzastrzeżone for a roompokój fullpełny of lawyersprawnicy and judgessędziowie.
256
757296
4771
To temat dla sali pełnej prawników i sędziów.
12:57
InsteadZamiast tego, let me talk about a couplepara of
modestryby of interventioninterwencja
257
762067
3820
Za to chciałbym omówić parę sposobów interwencji,
13:01
that we can all help accomplishukończyć,
258
765887
2368
w realizacji których wszyscy możemy pomóc,
13:04
because they are modestryby of interventioninterwencja
that will come about
259
768255
2485
ponieważ metody te zadziałają wtedy,
13:06
when legislatorsustawodawcy and policymakersPolitycy, when taxpayerspodatnicy and citizensobywatele,
260
770740
3960
gdy ustawodawcy, podatnicy i obywatele,
13:10
agreeZgodzić się that that's what we oughtpowinni to be
doing
261
774700
2233
zgodzą się, że to właśnie powinniśmy robić,
13:12
and that's how we oughtpowinni to be spendingwydatki our moneypieniądze.
262
776933
2334
i na to wydawać pieniądze.
13:15
We could be providingże earlywcześnie childhooddzieciństwo careopieka
263
779267
2386
Można by zapewnić wczesną opiekę dla dzieci
13:17
for economicallyekonomicznie disadvantagedniekorzystnej sytuacji and
otherwisew przeciwnym razie troubledzmartwiony kidsdzieciaki,
264
781653
5814
w niekorzystnej sytuacji finansowej czy życiowej,
13:23
and we could be doing it for freewolny.
265
787467
2383
i można by to robić za darmo.
13:25
And we could be nudgingtrąca kidsdzieciaki like Will
off of the pathścieżka that we're on.
266
789850
4110
Można by zawrócić dzieci takie jak Will ze złej drogi.
13:29
There are other statesstany that do that, but we don't.
267
793960
3840
Są już stany, które to robią, ale nie my.
13:33
We could be providingże specialspecjalny schoolsszkoły, at
bothobie the highwysoki schoolszkoła levelpoziom
268
797800
4101
Można by zapewnić specjalne szkoły średnie,
13:37
and the middleśrodkowy schoolszkoła levelpoziom, but even in K-K-5,
269
801901
3367
gimnazja, czy nawet przedszkola i podstawówki,
13:41
that targetcel economicallyekonomicznie and otherwisew przeciwnym razie
disadvantagedniekorzystnej sytuacji kidsdzieciaki, and particularlyszczególnie kidsdzieciaki
270
805268
4389
dla dzieci pokrzywdzonych przez los,
13:45
who have had exposureekspozycji
271
809657
1176
zwłaszcza tych, które zetknęły się
13:46
to the juvenilenieletni justicesprawiedliwość systemsystem.
272
810833
2100
z sądem dla nieletnich.
13:48
There are a handfulgarść of statesstany that do that;
273
812933
1867
Jest kilka stanów, które już to robią,
13:50
TexasTexas doesn't.
274
814800
2682
ale nie Teksas.
13:53
There's one other thing we can be doing --
275
817482
1818
Można zrobić jeszcze coś,
13:55
well, there are a bunchwiązka of other things that we could be doing -- there's one other thing that we could be
276
819300
2338
w zasadzie wiele rzeczy.
13:57
doing that I'm going to mentionwzmianka, and this is
gonna be the only controversialkontrowersyjny thing
277
821638
2562
Chcę poruszyć dzisiaj jedną kontrowersyjną rzecz,
14:00
that I say todaydzisiaj.
278
824200
2633
Chcę poruszyć dzisiaj jedną kontrowersyjną rzecz,
14:02
We could be interveninginterwencji
279
826833
1300
Moglibyśmy interweniować bardziej agresywnie
14:04
much more aggressivelyagresywnie
280
828133
2100
Moglibyśmy interweniować bardziej agresywnie
14:06
into dangerouslyniebezpiecznie dysfunctionaldysfunkcyjnych homesdomy,
281
830233
3224
w przypadku niebezpiecznie dysfunkcyjnych domów,
14:09
and gettinguzyskiwanie kidsdzieciaki out of them
282
833457
1843
i zabierać dzieci, zanim mamusie złapią za nóż
14:11
before theirich momsmamusie pickwybierać up butcherRzeźnik knivesNoże
and threatenzagrażają to killzabić them.
283
835300
5471
i będą próbowały je zabić.
14:16
If we're gonna do that,
284
840771
2020
Jeśli to zrobimy, musimy je gdzieś umieścić.
14:18
we need a placemiejsce to put them.
285
842791
2076
Nawet jeśli zrobimy to wszystko,
14:20
Even if we do all of those things, some
kidsdzieciaki are going to fallspadek throughprzez the cracksspękanie
286
844867
3404
niektóre dzieci nam się wymkną
14:24
and they're going to endkoniec up in that last
chapterrozdział before the murdermorderstwo storyfabuła beginszaczyna się,
287
848271
3596
i skończą w ostatnim rozdziale przed morderstwem,
14:27
they're going to endkoniec up in the juvenilenieletni
justicesprawiedliwość systemsystem.
288
851867
2033
wylądują w sądzie dla nieletnich.
14:29
And even if that happensdzieje się,
289
853900
3102
Nawet wówczas nie jest jeszcze za późno.
14:32
it's not yetjeszcze too latepóźno.
290
857002
1904
Nawet wówczas nie jest jeszcze za późno.
14:34
There's still time to nudgePosuwanie them,
291
858906
2794
Jeszcze można zawrócić je z tej drogi,
14:37
if we think about nudgingtrąca them
292
861700
1757
jeśli rozważamy pokierowanie nimi,
14:39
ratherraczej than just punishingkaranie them.
293
863457
2369
a nie ich karanie.
14:41
There are two professorsprofesorowie in the NortheastPółnocny wschód --
one at YaleYale and one at MarylandMaryland --
294
865826
2740
Na północnym wschodzie dwóch profesorów,
14:44
they setzestaw up a schoolszkoła
295
868566
1767
jeden w Yale, drugi w Maryland,
14:46
that is attachedprzywiązany to a juvenilenieletni prisonwięzienie.
296
870333
3900
założyło przywięzienną szkołę dla nieletnich.
14:50
And the kidsdzieciaki are in prisonwięzienie, but they go
to schoolszkoła from eightosiem in the morningranek
297
874233
3249
Dzieci są w więzieniu, ale na 8 rano chodzą do szkoły
14:53
untilaż do fourcztery in the afternoonpopołudnie.
298
877482
1685
i są tam do szesnastej.
14:55
Now, it was logisticallylogistycznie difficulttrudny.
299
879167
1636
Było to logistycznie trudne.
14:56
They had to recruitrekrutacji teachersnauczyciele
300
880803
1164
Musieli zwerbować nauczycieli
14:57
who wanted to teachnauczać insidewewnątrz a prisonwięzienie, they had to establishustalić strictścisły
301
881967
3366
chętnych do pracy w więzieniu
oraz wprowadzić ścisły podział
15:01
separationseparacja betweenpomiędzy the people who work
at the schoolszkoła and the prisonwięzienie authoritieswładze,
302
885333
3202
na pracowników szkoły i władze więzienne,
15:04
and mostwiększość dauntinglyurwiskami of all, they neededpotrzebne
to inventwymyślać a newNowy curriculumprogram because
303
888535
3432
i, co najtrudniejsze, wymyślić nowy program,
15:07
you know what?
304
891967
1000
bo termin rozpoczęcia kary nie miał związku
15:08
People don't come into and out of prisonwięzienie
on a semestersemestru basispodstawa.
305
892967
5500
z podziałem roku szkolnego na semestry.
15:14
But they did all those things.
306
898467
3117
Ale zrobili to wszystko.
15:17
Now what do all of these things have in commonpospolity?
307
901584
2749
A co to wszystko ma ze sobą wspólnego?
15:20
What all of these things have in commonpospolity
is that they costkoszt moneypieniądze.
308
904333
6367
Wszystko to kosztuje.
15:26
Some of the people in the roompokój mightmoc be
oldstary enoughdość to rememberZapamiętaj
309
910700
3028
Niektórzy na tej sali może pamiętają
15:29
the guy on the oldstary oilolej filterfiltr commercialReklama w telewizji.
310
913728
3762
gościa ze starej reklamy filtru olejowego.
15:33
He used to say, "Well, you can payzapłacić me now
311
917490
3810
Mówił: "Możecie zapłacić mi teraz
15:37
or you can payzapłacić me laterpóźniej."
312
921300
3067
albo możecie zapłacić mi później”.
15:40
What we're doing
313
924367
2133
W systemie stosującym karę śmierci, płacimy później.
15:42
in the deathśmierć penaltykary systemsystem
314
926500
2020
W systemie stosującym karę śmierci, płacimy później.
15:44
is we're payingintratny laterpóźniej.
315
928520
3599
W systemie stosującym karę śmierci, płacimy później.
15:48
But the thing is
316
932119
1848
Na każde 15 tys. dolarów wydanych na interwencję
15:49
that for everykażdy 15,000 dollarsdolarów
that we spendwydać interveninginterwencji
317
933967
3866
Na każde 15 tys. dolarów wydanych na interwencję
15:53
in the liveszyje of economicallyekonomicznie and
otherwisew przeciwnym razie disadvantagedniekorzystnej sytuacji kidsdzieciaki
318
937833
4367
w życie dzieci pokrzywdzonych przez los
15:58
in those earlierwcześniej chaptersrozdziały,
319
942200
1320
we wczesnych rozdziałach,
15:59
we savezapisać 80,000 dollarsdolarów in crime-relatedprzestępstwa costskoszty down the roadDroga.
320
943520
4413
oszczędzimy później 80 000 dolarów.
16:03
Even if you don't agreeZgodzić się
321
947933
1763
Nawet jeśli nie zgodzicie się,
16:05
that there's a moralmorał imperativetryb rozkazujący that we do it,
322
949696
2396
że imperatyw moralny nakazuje tak zrobić,
16:09
it just makesczyni economicgospodarczy sensesens.
323
953435
2577
to zgodzicie się, że ma to sens ekonomiczny.
16:14
I want to tell you about the last conversationrozmowa that
I had with Will.
324
958589
4023
Opowiem jeszcze o ostatniej rozmowie z Willem.
16:18
It was the day that he was going to be executedwykonywane,
325
962612
4088
Było to w dzień jego egzekucji
16:22
and we were just talkingmówić.
326
966700
4312
i po prostu sobie rozmawialiśmy.
16:26
There was nothing left to do
327
971012
1055
W jego sprawie nic już nie można było zrobić.
16:27
in his casewalizka.
328
972067
1615
W jego sprawie nic już nie można było zrobić.
16:29
And we were talkingmówić about his life.
329
973682
2351
Rozmawialiśmy o jego życiu.
16:31
And he was talkingmówić first about his dadtata,
who he hardlyledwie knewwiedziałem,
330
976033
2867
Mówił o zmarłym już ojcu, którego prawie nie znał.
16:34
who had diedzmarły,
331
978900
833
Mówił o zmarłym już ojcu, którego prawie nie znał.
16:35
and then about his mommama,
332
979733
2634
O swojej mamie, którą znał, a która nadal żyje.
16:38
who he did know,
333
982367
1764
O swojej mamie, którą znał, a która nadal żyje.
16:40
who is still aliveżywy.
334
984131
2169
O swojej mamie, którą znał, a która nadal żyje.
16:42
And I said to him,
335
986300
2700
Powiedziałem:
16:44
"I know the storyfabuła.
336
989000
2051
"Znam tę historię. Czytałem akta.
16:46
I've readczytać the recordsdokumentacja.
337
991051
1816
"Znam tę historię. Czytałem akta.
16:48
I know that she triedwypróbowany to killzabić you."
338
992867
2642
Wiem, że próbowała cię zabić.
16:51
I said, "But I've always wonderedzastanawiałem się whetherczy you
really
339
995509
2438
Zawsze byłem ciekaw, czy naprawdę to pamiętasz.
16:53
actuallytak właściwie rememberZapamiętaj that."
340
997947
2120
Zawsze byłem ciekaw, czy naprawdę to pamiętasz.
16:55
I said, "I don't rememberZapamiętaj anything
341
1000067
1503
Ja nic nie pamiętam z okresu, kiedy miałem pięć lat.
16:57
from when I was fivepięć yearslat oldstary.
342
1001570
2159
Ja nic nie pamiętam z okresu, kiedy miałem pięć lat.
16:59
Maybe you just rememberZapamiętaj somebodyktoś tellingwymowny you."
343
1003729
2938
Może pamiętasz, bo ktoś ci to opowiadał”.
17:02
And he lookedspojrzał at me and he leanedpochylił się forwardNaprzód,
344
1006667
2500
Will popatrzył na mnie i nachylił się:
17:05
and he said, "ProfessorProfesor," -- he'don by knownznany me for
12 yearslat, he still callednazywa me ProfessorProfesor.
345
1009167
3600
"Profesorze (po 12 latach znajomości wciąż tak na mnie mówił),
17:08
He said, "ProfessorProfesor, I don't mean any
disrespectBrak szacunku by this,
346
1012767
3315
nie chcę być nieuprzejmy, ale kiedy mama
17:11
but when your mamaMama
347
1016082
1651
nie chcę być nieuprzejmy, ale kiedy mama
17:13
picksopcji up a butcherRzeźnik knifenóż that lookswygląda biggerwiększy
than you are,
348
1017733
3100
bierze nóż rzeźnicki większy od ciebie,
17:16
and chasespościgi you throughprzez the housedom
screamingkrzyczeć she's gonna killzabić you,
349
1020833
3800
i gania cię po domu wrzeszcząc, że cię zabije,
17:20
and you have to lockzamek yourselfsiebie in the
bathroomłazienka and leanpochylać się againstprzeciwko the doordrzwi and
350
1024633
3825
a ty zamykasz się w łazience, opierasz się o drzwi
17:24
hollerHoller for help untilaż do the policePolicja get
there,"
351
1028458
2763
i wrzeszczysz o pomoc, póki nie przyjedzie policja..."
17:27
he lookedspojrzał at me and he said,
352
1031221
3079
Popatrzył na mnie i dokończył:
17:30
"that's something you don't forgetzapomnieć."
353
1034300
3500
"... tego się nie zapomina”.
17:33
I hopenadzieja there's one thing you all won'tprzyzwyczajenie forgetzapomnieć:
354
1037800
2500
Mam nadzieję, że zapamiętacie jedną rzecz:
17:36
In betweenpomiędzy the time you arrivedprzybył here
this morningranek and the time we breakprzerwa for lunchlunch,
355
1040300
2856
Od waszego przyjazdu do przerwy na lunch
17:39
there are going to be fourcztery homicideszabójstw
356
1043156
3411
w Stanach Zjednoczonych wydarzą się 4 zabójstwa.
17:42
in the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa.
357
1046567
1433
w Stanach Zjednoczonych wydarzą się 4 zabójstwa,
17:43
We're going to devotepoświęcać enormousogromny socialspołeczny
resourceszasoby to punishingkaranie the people who
358
1048000
4167
Ogromne środki pójdą na ukaranie przestępców,
17:48
commitpopełnić those crimeszbrodnie, and that's
appropriatewłaściwy, because we should punishkarać
359
1052167
2300
ponieważ takich ludzi należy karać.
17:50
people who do badzły things.
360
1054467
2066
ponieważ takich ludzi należy karać.
17:52
But threetrzy of those crimeszbrodnie are
preventabledo uniknięcia.
361
1056533
3567
Ale trzech z tych zbrodni można było uniknąć.
17:56
If we make the pictureobrazek biggerwiększy
362
1060100
2910
Jeśli spojrzymy na to w szerszej perspektywie,
17:59
and devotepoświęcać our attentionUwaga to the
earlierwcześniej chaptersrozdziały,
363
1063172
4644
i poświęcimy uwagę wcześniejszym rozdziałom,
18:03
then we're never going to writepisać the
first sentencezdanie
364
1067816
3384
nie będzie trzeba pisać pierwszego zdania
18:07
that beginszaczyna się the deathśmierć penaltykary storyfabuła.
365
1071200
1794
opowieści o karze śmierci.
18:08
Thank you.
366
1072994
1706
Dziękuję.
18:10
(ApplauseAplauz)
367
1074700
1331
(Brawa)
Translated by Rysia Wand
Reviewed by Joanna Duchnowska

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
David R. Dow - Death penalty lawyer
David R. Dow has defended over 100 death row inmates in 20 years.

Why you should listen

What does it feel like to know exactly the day and time you’re going to die -- because the state has decided for you? As a death penalty attorney in Texas, the state with the highest death penalty rate in the US, David R. Dow asks himself questions like this every day. In the past 20 years he has defended over 100 death row inmates, many of whom have died -- and most of whom were guilty. But according to an interview with Dow, “They should have been sentenced to life in prison instead of death at the hands of the state.” Dow is the Litigation Director at the Texas Defender Service and the Founder and Co-director of the Texas Innocence Network, an organization in which law students provide pro bono legal services to investigate claims of actual innocence brought by Texas prisoners. He writes on contract law, constitutional law and theory, and death penalty law, and has most recently published a book called The Autobiography of an Execution, partly a memoir and partly about the politics of capital punishment. Dow is a professor at the University of Houston Law Center.

More profile about the speaker
David R. Dow | Speaker | TED.com