ABOUT THE SPEAKER
Teresa Bejan - Political theorist, author
Teresa Bejan writes about political theory, bringing historical perspectives to bear on contemporary questions.

Why you should listen

Teresa Bejan is Associate Professor of Political Theory and Fellow of Oriel College at the University of Oxford. She received her PhD with distinction from Yale in 2013 and was awarded the American Political Science Association's 2015 Leo Strauss Award for the best dissertation in political philosophy. In 2016 she was elected as the final Balzan-Skinner Fellow in Modern Intellectual History at Cambridge. Her inaugural lecture, "Acknowledging Equality," can be viewed here. Bejan publishes regularly in popular and scholarly venues and has taught at universities across the US, Canada, and the UK.

Bejan's first book, Mere Civility: Disagreement and the Limits of Toleration (Harvard University Press, 2017) was called "penetrating and sophisticated" by the New York Times, and her work has been featured on PBS, WNYC, CBC radio, Philosophy Bites and other podcasts. In addition to her many articles in academic journals and edited volumes, she has written on free speech and civility for The Atlantic and The Washington Post.

More profile about the speaker
Teresa Bejan | Speaker | TED.com
TED Salon Brightline Initiative

Teresa Bejan: Is civility a sham?

Teresa Bejan: Czy uprzejmość to fikcja?

Filmed:
1,652,624 views

Czym konkretnie jest uprzejmość i czego wymaga? W przemowie pełnej historycznych odniesień teoretyk polityki Teresa Bejan tłumaczy, jak uprzejmość wykorzystano zarówno jako fundament dla tolerancyjnych społeczeństw, jak również jako sposób na uciszanie lub dyskredytację przeciwników politycznych. Bejan radzi, że należy zamiast tego skupić się na "zwykłej uprzejmości": umiejętności całkowitego nie zgadzania się z innymi w taki sposób, by nie zaprzepaścić możliwości wspólnego życia w przyszłości.
- Political theorist, author
Teresa Bejan writes about political theory, bringing historical perspectives to bear on contemporary questions. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
This talk containszawiera maturedojrzałe languagejęzyk
ViewerPodgląd discretionuznania is advisedzaleca
0
136
3810
[Film zawiera treści dla widzów dorosłych
Oglądasz na własną odpowiedzialność]
Miejmy to za sobą.
00:17
Let's get this out of the way.
1
5293
2833
00:20
I'm here because I wrotenapisał
a bookksiążka about civilitygrzeczność,
2
8150
4200
Jestem tu, ponieważ napisałam
książkę o uprzejmości,
00:24
and because that bookksiążka cameoprawa ołowiana witrażu out
3
12374
2344
a ponieważ wydano ją akurat w czasie
00:26
right around the 2016
AmericanAmerykański presidentialprezydenckie electionwybór,
4
14742
3969
wyborów prezydenckich 2016 w USA,
00:30
I startedRozpoczęty gettinguzyskiwanie lots of invitationszaproszenia
to come and talk about civilitygrzeczność
5
18735
5652
zaczęłam dostawać mnóstwo zaproszeń,
żeby rozmawiać o uprzejmości
00:36
and why we need more of it
in AmericanAmerykański politicsPolityka.
6
24411
3945
i o jej potrzebie w polityce USA.
00:40
So great.
7
28380
1278
To świetnie.
00:42
The only problemproblem was that I had writtenpisemny
that bookksiążka about civilitygrzeczność
8
30737
4056
Problem w tym, że napisałam
tę książkę o uprzejmości,
00:46
because I was convincedprzekonany
that civilitygrzeczność is ...
9
34817
4119
ponieważ byłam przekonana,
że uprzejmość to...
00:52
bullshitgłupie gadanie.
10
40222
1158
pic na wodę.
00:53
(LaughterŚmiech)
11
41404
2048
(Śmiech)
00:55
Now, that maymoże sounddźwięk
like a highlywysoko uncivilnieuprzejmy thing to say,
12
43476
3049
To może brzmieć bardzo nieuprzejmie
00:58
and luckySzczęściarz for you, and for my publisherwydawca,
13
46549
2468
i na szczęście dla was i mojego wydawcy
01:01
I did eventuallyostatecznie come to changezmiana my mindumysł.
14
49041
2759
w końcu jednak zmieniłam zdanie.
01:03
In the coursekurs of writingpisanie that bookksiążka
15
51824
2003
W trakcie pisania tej książki
01:05
and studyingstudiować the long historyhistoria
of civilitygrzeczność and religiousreligijny tolerancetolerancja
16
53851
3659
i wertowania długiej historii
uprzejmości i tolerancji religijnej
01:09
in the 17thth centurystulecie,
17
57534
1730
w XVII wieku przyszło mi odkryć,
01:11
I cameoprawa ołowiana witrażu to discoverodkryć
that there is a virtueCnota of civilitygrzeczność,
18
59288
4834
że uprzejmość ma dużą wartość
01:16
and fardaleko from beingistota bullshitgłupie gadanie,
it's actuallytak właściwie absolutelyabsolutnie essentialistotny,
19
64146
3897
i nie jest żadną pierdołą,
a wręcz jest absolutnie niezbędna,
01:20
especiallyszczególnie for toleranttolerancyjny societiesspołeczeństwa,
20
68067
2057
zwłaszcza dla tolerancyjnych społeczeństw,
01:22
so societiesspołeczeństwa like this one,
that promiseobietnica not only to protectochraniać diversityróżnorodność
21
70148
5349
czyli takich jak to, które nie tylko
obiecują chronić różnorodność,
01:27
but alsorównież the heatedpodgrzewane and sometimesczasami
even hatefulnienawistny disagreementsnieporozumienia
22
75521
4866
ale również emocjonujące i czasami
nawet pełne nienawiści konflikty,
01:32
that that diversityróżnorodność inspiresinspiruje.
23
80411
1625
które ta różnorodność powoduje.
01:35
You see, the thing about disagreementnieporozumienia
24
83400
2148
Konflikt ma to do siebie,
01:37
is that there is a reasonpowód
25
85572
2352
że nie bez powodu
01:39
that "disagreeableprzykre" is a synonymsynonim
for "unpleasantnieprzyjemny."
26
87948
3330
kojarzy się z nieprzyjemnościami.
01:44
As the EnglishAngielski philosopherfilozof
ThomasThomas HobbesHobbes pointedspiczasty out
27
92337
2858
Angielski filozof Thomas Hobbes
stwierdził już w roku 1642,
01:47
all the way back in 1642,
28
95219
2741
01:49
that's because the meresam actdziałać
of disagreementnieporozumienia is offensiveofensywa.
29
97984
4920
że już sam akt niezgody jest obraźliwy.
01:55
And HobbesHobbes is still right.
It worksPrace like this:
30
103972
2454
Hobbes nadal ma rację, a działa to tak:
01:58
so, if you and I disagreenie zgadzać się,
31
106450
2896
jeśli ty i ja się nie zgadzamy,
02:01
and I'm right, because I always am,
32
109370
3278
a ja mam rację, bo zawsze mam,
02:04
how am I to make sensesens of the factfakt
that you are so very, very wrongźle?
33
112672
5166
to jak mam się pogodzić z faktem,
że ty tak bardzo się mylisz?
02:10
It couldn'tnie mógł possiblymożliwie be that you've just
come to a differentróżne conclusionwniosek
34
118488
3427
Nie mógłbyś dojść do takiego wniosku
w dobrej wierze.
02:13
in good faithwiara?
35
121939
1151
02:15
No, you mustmusi be up to something,
you mustmusi be stupidgłupi,
36
123114
3086
Nie, musisz coś knuć, musisz być głupi,
02:18
bigotedzajadły, interestedzainteresowany.
37
126224
2034
być fanatykiem albo mieć ukryty interes.
02:20
Maybe you're insaneszalony.
38
128282
1344
Może jesteś niespełna rozumu.
02:21
And the samepodobnie goesidzie the other way. Right?
39
129650
1966
I to samo w drugą stronę.
02:23
So the meresam factfakt
of your disagreeingnie zgadzając się with me
40
131640
3426
Więc już sam fakt,
że się ze mną nie zgadzasz,
02:27
is implicitlyniejawnie an insultZniewaga not only
to my viewswidoki, but to my intelligenceinteligencja, too.
41
135090
5738
jest domniemaną obelgą,
nie tylko dla moich przekonań,
ale i inteligencji.
02:32
And things only get worsegorzej
when the disagreementsnieporozumienia at stakestawka
42
140852
3380
I może być tylko gorzej,
gdy w grę wchodzą konflikty,
02:36
are the oneste that we somehowjakoś
considerrozważać to be fundamentalfundamentalny,
43
144256
2937
które w pewien sposób mają
dla nas fundamentalne znaczenie,
02:39
whetherczy to our worldviewsświatopoglądów
or to our identitiestożsamości.
44
147217
3425
czy to dla naszego światopoglądu
czy to dla naszej tożsamości.
02:42
You know the kindsrodzaje of disagreementnieporozumienia I mean.
45
150666
2564
Wiecie, o jakie konflikty mi chodzi.
02:45
One doesn't discussomawiać religionreligia or politicsPolityka
46
153254
2654
Nie porusza się tematu religii, polityki,
02:47
or increasinglycoraz bardziej, the politicsPolityka
of popularpopularny culturekultura, at the dinnerobiad tablestół,
47
155932
4301
czy też coraz częściej
polityki popkultury przy stole,
02:52
because these are the disagreementsnieporozumienia,
48
160257
1745
ponieważ właśnie na te tematy
02:54
these are the things that people
really, seriouslypoważnie disagreenie zgadzać się about,
49
162026
3462
ludzie poważnie potrafią się pokłócić
02:57
and they definedefiniować themselvessami againstprzeciwko
theirich opponentsprzeciwnicy in the controversyspór.
50
165512
5115
i ta opozycja staje się
częścią ich tożsamości.
03:03
But of coursekurs
those fundamentalfundamentalny disagreementsnieporozumienia
51
171535
3159
Oczywiście właśnie takie
fundamentalne nieporozumienia
03:06
are preciselydokładnie the oneste
that toleranttolerancyjny societiesspołeczeństwa
52
174718
2942
tolerancyjne społeczeństwa jak USA
03:09
like the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa
proposezaproponować to toleratetolerować,
53
177684
3711
chcą tolerować,
03:13
whichktóry perhapsmoże explainswyjaśnia why,
historicallyhistorycznie, at leastnajmniej,
54
181419
3642
co pewnie tłumaczy, dlaczego,
przynajmniej historycznie,
03:17
toleranttolerancyjny societiesspołeczeństwa haven'tnie mam been
the happy-clappyszczęśliwy-clappy communitiesspołeczności of differenceróżnica
55
185085
4612
społeczeństwa tolerancyjne nie są
tak sielankowe i różnorodne,
03:21
that you sometimesczasami hearsłyszeć about.
56
189721
1904
jak czasem się słyszy.
03:23
No, they tendzmierzać to be placesmiejsca
where people have to holdutrzymać theirich nosesnosy
57
191649
4576
Często ich mieszkańcy muszą zacisnąć zęby
03:28
and rubRUB alongwzdłuż togetherRazem
despitepomimo theirich mutualwzajemny contemptpogarda.
58
196249
3286
i jakoś się dotrzeć,
pomimo obustronnej pogardy.
03:32
That's what I learnednauczyli
from studyingstudiować religiousreligijny tolerancetolerancja
59
200282
2642
Tego nauczyłam się
podczas badań tolerancji religijnej
03:34
in earlywcześnie modernnowoczesny EnglandAnglia and AmericaAmeryka.
60
202948
2549
we wczesnej nowożytnej Anglii i USA.
03:37
And I alsorównież learnednauczyli
that the virtueCnota that makesczyni
61
205521
3270
Dowiedziałam się też, że tym, co umożliwia
03:40
that un-murderousun-mordercze coexistencewspółistnienie,
if you will, possiblemożliwy,
62
208815
5864
koegzystencję bez chęci mordu
03:46
is the virtueCnota of civilitygrzeczność,
63
214703
1921
jest właśnie uprzejmość,
03:48
because civilitygrzeczność makesczyni
our disagreementsnieporozumienia tolerabledopuszczalne
64
216648
4429
ponieważ uprzejmość sprawia,
że da się znosić nieporozumienia,
03:53
so that we can sharedzielić a life togetherRazem
even if we don't sharedzielić a faithwiara --
65
221101
6820
dzięki czemu można żyć wspólnie,
nawet bez podzielania poglądów
03:59
religiousreligijny, politicalpolityczny or otherwisew przeciwnym razie.
66
227945
2238
religijnych, politycznych lub innych.
04:03
Still, I couldn'tnie mógł help but noticeogłoszenie
67
231838
3064
Mimo to nie mogłam nie zauważyć,
04:06
that when mostwiększość people
talk about civilitygrzeczność todaydzisiaj --
68
234926
3024
że gdy większość ludzi
mówi dzisiaj o uprzejmości,
04:09
and boychłopak, do they talk
about civilitygrzeczność a lot --
69
237974
2921
i, kurczę, mówią o niej dużo,
04:12
they seemwydać się to have something elsejeszcze in mindumysł.
70
240919
1999
wydają się mieć coś innego na myśli.
04:14
So if civilitygrzeczność is the virtueCnota that makesczyni it
possiblemożliwy to toleratetolerować disagreementnieporozumienia
71
242942
4350
Jeśli uprzejmość jest wartością,
która umożliwia tolerowanie nieporozumień,
04:19
so that we can actuallytak właściwie
engageangażować with our opponentsprzeciwnicy,
72
247316
3016
żeby dało się dyskutować z przeciwnikami,
04:22
talkingmówić about civilitygrzeczność
73
250356
1675
mówienie o uprzejmości
04:24
seemswydaje się to be mainlygłównie
a strategystrategia of disengagementwycofanie.
74
252055
2960
wydaje się być głównie
strategią na wycofanie się.
04:27
It's a little bitkawałek like threateninggroźne
to take your ballpiłka and go home
75
255839
3461
Jakby ktoś groził, że weźmie piłkę
i pójdzie do domu
04:31
when the gamegra isn't going your way.
76
259324
2562
gdy gra nie przebiega po jego myśli.
04:33
Because the funnyzabawny thing about incivilitynieuprzejmość
77
261910
2089
Bo nieuprzejmość
04:36
is that it's always
the singrzech of our opponentsprzeciwnicy.
78
264023
3523
to zawsze grzech naszych przeciwników.
04:40
It's funnyzabawny.
79
268044
1360
To zabawne.
04:41
When it comespochodzi to our ownwłasny badzły behaviorzachowanie,
80
269428
1861
Jeśli chodzi o nasze
własne złe zachowanie,
04:43
well, we seemwydać się to developrozwijać
sudden-onsetnagłe wystąpienie amnesiaamnezja,
81
271313
3457
zaczynamy nagle cierpieć na amnezję
04:46
or we can always justifyuzasadniać it
as an appropriatewłaściwy responseodpowiedź
82
274794
5127
lub widzimy w nim uzasadnioną reakcję
04:51
to the latestnajnowszy outrageskandal from our opponentsprzeciwnicy.
83
279945
2802
na najnowszą zniewagę
ze strony przeciwników.
04:54
So, "How can I be civilcywilny to someonektoś
who is setzestaw out to destroyzniszczyć
84
282771
4469
"Jak mam uprzejmy dla kogoś,
kto chce zniszczyć
04:59
everything I standstoisko for?
85
287264
1567
wszystko to, za czym stoję?
05:00
And by the way, they startedRozpoczęty it."
86
288855
1678
I, tak swoją drogą , to on zaczął".
05:03
It's all terrificallyNiesamowicie convenientwygodna.
87
291423
1698
To niezwykle wygodne.
05:06
AlsoRównież convenientwygodna is the factfakt
that mostwiększość of today'sdzisiaj bigduży civilitygrzeczność talkersmówców
88
294160
5294
Równie wygodny jest fakt,
że większość orędowników uprzejmości
05:11
tendzmierzać to be quitecałkiem vagueniejasny and fuzzyzamazany
89
299478
2425
wypowiada się dosyć mgliście i niejasno
05:13
when it comespochodzi to what they think
civilitygrzeczność actuallytak właściwie entailspociąga za sobą.
90
301927
3997
o tym, czego właściwie uprzejmość wymaga.
05:17
We're told that civilitygrzeczność
is simplypo prostu a synonymsynonim for respectPoszanowanie,
91
305948
4188
Mówi się, że uprzejmość
to po prostu synonim szacunku,
05:22
for good mannersmaniery, for politenessgrzeczność,
92
310160
2954
dobrych manier, grzeczności,
05:25
but at the samepodobnie time, it's clearjasny
that to accuseoskarżać someonektoś of incivilitynieuprzejmość
93
313138
5019
ale jednocześnie jest jasne,
że oskarżenie kogoś o nieuprzejmość
05:30
is much, much worsegorzej
than callingpowołanie them impoliteNiegrzeczny,
94
318181
3929
jest o wiele, wiele gorsze
niż nazwanie go niegrzecznym,
05:34
because to be uncivilnieuprzejmy
is to be potentiallypotencjalnie intolerablenie do zniesienia
95
322134
5323
ponieważ nieuprzejmość
może być o wiele bardziej nieznośna
05:39
in a way that merelyjedynie beingistota rudeniegrzeczny isn't.
96
327481
3056
niż niegrzeczność.
05:42
So to call someonektoś uncivilnieuprzejmy,
to accuseoskarżać them of incivilitynieuprzejmość,
97
330561
4008
Nazwanie kogoś nieuprzejmym,
oskarżenie o nieuprzejmość,
05:46
is a way of communicatingprzyległy
that they are somehowjakoś beyondpoza the paleblady,
98
334593
4627
daje do zrozumienia,
że dane zachowanie jest nie do przyjęcia
05:51
that they're not worthwartość
engagingujmujący with at all.
99
339244
2373
i nie ma w ogóle sensu
wdawać się w dyskusję.
05:55
So here'soto jest the thing:
100
343820
1246
Sprawa jest następująca:
05:58
civilitygrzeczność isn't bullshitgłupie gadanie,
101
346135
2406
uprzejmość to nie żadna pierdoła
06:00
it's preciouscenny because it's the virtueCnota
that makesczyni fundamentalfundamentalny disagreementnieporozumienia
102
348565
4917
jest cenna, ponieważ dzięki niej
fundamentalny spór jest nie tylko możliwy,
06:06
not only possiblemożliwy but even
sometimesczasami occasionallysporadycznie productiveproduktywny.
103
354554
2928
ale czasem wręcz przydatny.
06:10
It's preciouscenny, but it's alsorównież
really, really difficulttrudny.
104
358412
2880
Jest cenna, ale jest również
bardzo, bardzo trudna.
06:15
CivilityGrzeczność talk, on the other handdłoń,
105
363058
2636
Z drugiej strony mówienie o uprzejmości
06:17
well, that's really easyłatwo,
106
365718
2857
jest bardzo, bardzo łatwe,
06:20
really easyłatwo,
107
368599
1384
bardzo łatwe,
06:22
and it alsorównież is almostprawie always
completekompletny bullshitgłupie gadanie,
108
370007
3508
i jest też prawie zawsze
kompletną bzdurą,
06:26
whichktóry makesczyni things slightlynieco awkwardniewygodne for me
109
374919
3373
co sprawia, że czuję się niezręcznie
06:30
as I continueKontyntynuj to talk to you
about civilitygrzeczność.
110
378316
2150
opowiadając wam dalej o uprzejmości.
06:33
(LaughterŚmiech)
111
381165
1612
(Śmiech)
06:34
AnywayW każdym razie, we tendzmierzać to forgetzapomnieć it,
112
382801
3588
Tak czy inaczej, zwykle zapominamy,
06:38
but politicianspolitycy and intellectualsintelektualistów
have been warningostrzeżenie us for decadesdziesiątki lat now
113
386413
3527
że politycy i intelektualiści
od lat ostrzegają,
06:41
that the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa
is facingokładzina a crisiskryzys of civilitygrzeczność,
114
389964
2596
że uprzejmość w USA przechodzi kryzys.
06:44
and they'veoni tendedraczej to blamewinić that crisiskryzys
on technologicaltechniczny developmentsrozwój sytuacji,
115
392584
3322
Winią za to rozwój techniczny,
06:47
on things like cablekabel TVTELEWIZOR,
talk radioradio, socialspołeczny mediagłoska bezdźwięczna.
116
395930
4048
kablówkę, radio, media społecznościowe.
06:52
But any historianhistoryk will tell you
117
400002
1545
Ale każdy historyk wam powie,
06:53
that there never was a goldenzłoty agewiek
of disagreementnieporozumienia,
118
401571
2349
że nigdy nie było złotej ery dla niezgody,
06:55
let alonesam good feelingsuczucia,
119
403944
1526
nie mówiąc już o dobrej woli,
06:57
not in AmericanAmerykański politicsPolityka.
120
405494
1834
na pewno nie w amerykańskiej polityce.
06:59
In my bookksiążka, thoughchociaż, I arguespierać się
that the first modernnowoczesny crisiskryzys of civilitygrzeczność
121
407352
3541
W swojej książce dowodzę,
że pierwszy nowożytny kryzys uprzejmości
07:02
actuallytak właściwie beganrozpoczął się about 500 yearslat agotemu,
122
410917
2820
tak naprawdę rozpoczął się 500 lat temu,
07:05
when a certainpewny professorprofesor of theologyteologii
namedo imieniu MartinMartin LutherLuter
123
413761
3625
za sprawą pewnego
profesora teologii, Marcina Lutra,
07:09
tookwziął advantageZaletą of a recentniedawny advancementpostęp
in communicationskomunikacja technologytechnologia,
124
417410
3691
który skorzystał
z ówczesnej nowinki technicznej,
07:13
the printingdruk pressnaciśnij,
125
421125
1254
prasy drukarskiej,
07:14
to call the PopePapież the AntichristAntychryst,
126
422403
3166
aby nazwać papieża antychrystem
07:18
and thusa zatem inadvertentlynieumyślnie launchuruchomić
the ProtestantProtestancki ReformationReformacja.
127
426768
3382
i tym sposobem zapoczątkować
reformację protestancką.
07:22
So think of the pressnaciśnij, if you will,
as the TwitterTwitter of the 16thth centurystulecie,
128
430174
4285
Pomyślcie o druku
jak o Twitterze XVI wieku,
07:26
and MartinMartin LutherLuter as the originaloryginalny trollTroll.
129
434483
2580
a o Marcinie Lutrze
jako o pierwszym trollu.
07:29
And I'm not exaggeratingprzesadzam here.
130
437087
2145
I wcale tutaj nie przesadzam.
07:31
He oncepewnego razu declaredzdeklarowany himselfsamego siebie unableniezdolny to praymodlić się
131
439256
3350
Raz stwierdził, że nie może się modlić
07:34
withoutbez at the samepodobnie time cursingprzeklinać
132
442630
2135
bez przeklinania w tym samym czasie
07:36
his "anti-Christianantychrześcijańscy,"
i.e. CatholicKatolicki, opponentsprzeciwnicy.
133
444789
3358
swoich "anty-chrześcijańskich"
wrogów, czyli katolików.
07:40
And of coursekurs, those CatholicKatolicki opponentsprzeciwnicy
clutchedchwycił theirich pearlsPerły
134
448171
2918
Oczywiście ci katoliccy wrogowie
łapali się za serce
i również wtedy wzywali do uprzejmości,
07:43
and callednazywa for civilitygrzeczność then, too,
135
451113
1685
07:44
but all the while,
they gavedał as good as they got
136
452822
2310
ale równocześnie nie zostawali dłużni,
07:47
with traditionaltradycyjny slursłuków like "hereticHeretic,"
137
455156
1842
używając takich obelg, jak "heretyk"
07:49
and, worstnajgorszy of all, "ProtestantProtestancki,"
138
457022
2237
lub najgorszej ze wszystkich:
"protestant",
07:52
whichktóry beganrozpoczął się in the 16thth centurystulecie
as an insultZniewaga.
139
460262
3039
co na początku XVI wieku było wyzwiskiem.
07:57
The thing about
civilitygrzeczność talk, then as now,
140
465377
3123
Robiąc pogadankę
o uprzejmości, i wtedy i teraz,
08:00
was that you could call out
your opponentprzeciwnik for going lowNiska,
141
468524
4977
można upomnieć przeciwnika
za niski poziom wypowiedzi,
08:05
and then take advantageZaletą
of the moralmorał highwysoki groundziemia
142
473525
2247
zyskując nad nim przewagę moralną,
08:07
to go as lowNiska or lowerniższy,
143
475796
2348
stawiając go niżej od siebie,
08:10
because callingpowołanie for civilitygrzeczność
setszestawy up the speakergłośnik
144
478168
2268
ponieważ wezwanie do uprzejmości
08:12
as a modelModel of decorumDecorum
while implicitlyniejawnie, subtlysubtelnie stigmatizingpiętnujący
145
480460
3787
stawia mówiącego za wzór,
subtelnie stygmatyzując każdego,
08:16
anyonektokolwiek with the temerityzuchwałość
to disagreenie zgadzać się as uncivilnieuprzejmy.
146
484271
2944
kto śmie mu oponować, jako dzikusa.
08:20
And so civilitygrzeczność talk in the 17thth centurystulecie
becomesstaje się a really effectiveefektywny way
147
488433
4532
Pogadanki o uprzejmości w XVII wieku
stały się skutecznym narzędziem
08:24
for membersczłonków of the religiousreligijny establishmentzakład
148
492989
2136
dla członków ugrupowań religijnych
08:27
to silencecisza, suppressstłumić, excludeWyklucz dissentersdysydentów
outsidena zewnątrz of the establishedustanowiony churchkościół,
149
495149
5247
do uciszania, tłumienia,
wykluczania dysydentów poza Kościół,
08:32
especiallyszczególnie when they spokeprzemówił out
againstprzeciwko the statusstatus quoQuo.
150
500420
2885
szczególnie, gdy wypowiadali się
przeciwko statusowi quo.
08:35
So AnglicanAnglikański ministersMinistrów
could lecturewykład atheistsAteiści
151
503329
2376
Dlatego anglikańscy pastorowie
pouczali ateistów
08:37
on the offensivenessobrazę of theirich discourserozprawiać.
152
505729
2347
o obraźliwości takiego dyskursu.
08:40
EveryoneKażdy could complainskarżyć się about the QuakersKwakrzy
153
508100
2326
Wszyscy mogli narzekać na kwakrów
08:42
for refusingodmowy to doffDoff and donDon theirich hatskapelusze
154
510450
2167
za to, że nie zdejmowali kapelusza
08:44
or theirich "uncouthnieokrzesany" practicećwiczyć
of shakingdrżący handsręce.
155
512641
3055
albo za ich "barbarzyński"
zwyczaj ściskania dłoni.
08:48
But those accusationsoskarżenia of incivilitynieuprzejmość
156
516601
2215
Ale te oskarżenia o nieuprzejmość
08:50
prettyładny soonwkrótce becamestał się
pretextspretekstami for persecutionprześladowania.
157
518840
2864
szybko stały się pretekstem
do prześladowań.
08:54
So fardaleko, so familiarznajomy, right?
158
522738
2350
Brzmi znajomo, prawda?
08:57
We see that strategystrategia again and again.
159
525112
2563
Widzimy tę strategię cały czas.
08:59
It's used to silencecisza civilcywilny rightsprawa
protestersProtestujący in the 20thth centurystulecie.
160
527699
5079
Była stosowana, by uciszyć obrońców
praw obywatelskich w XX wieku.
09:04
And I think it explainswyjaśnia
why partisanspartyzantów on bothobie sidesboki of the aisleprzy przejściu
161
532802
4112
To chyba tłumaczy,
czemu zwolennicy
obu stron sięgają po ten,
09:08
keep reachingosiągając for this,
franklyszczerze, antiquatedprzestarzały,
162
536938
2610
szczerze mówiąc, przestarzały,
09:11
earlywcześnie modernnowoczesny languagejęzyk of civilitygrzeczność
163
539572
2660
wczesnonowożytny język uprzejmości
09:14
preciselydokładnie when they want to communicatekomunikować się
that certainpewny people and certainpewny viewswidoki
164
542256
4201
właśnie po to, żeby zakomunikować,
że pewni ludzie
i pewne poglądy są niżej krytyki,
09:18
are beyondpoza the paleblady,
165
546481
2093
09:20
but they want to savezapisać
themselvessami the troublekłopot
166
548598
2119
jednocześnie oszczędzając sobie kłopotów
09:22
of actuallytak właściwie makingzrobienie an argumentargument.
167
550741
2302
faktycznej dyskusji.
09:25
So no wondercud skepticssceptycy like me
tendzmierzać to rollrolka our eyesoczy
168
553067
3468
Nie dziwi więc, że sceptycy,
jak ja, przewracają oczami,
09:28
when the callspołączenia for
conversationalkonwersacyjne virtueCnota beginzaczynać,
169
556559
2747
słysząc wezwania
do tej wartości w konwersacji,
09:31
because insteadzamiast of healinggojenie
our socialspołeczny and politicalpolityczny divisionsdywizje,
170
559330
2944
ponieważ zamiast zaleczyć
społeczne i polityczne podziały,
09:34
it seemswydaje się like so much civilitygrzeczność talk
is actuallytak właściwie makingzrobienie the problemproblem worsegorzej.
171
562298
3491
mówienie tyle o uprzejmości
chyba tylko pogłębia problem.
09:37
It's savingoszczędność us the troublekłopot
of actuallytak właściwie speakingmówienie to eachkażdy other,
172
565813
3421
Ratuje nas przed kłopotem
prawdziwego dialogu,
09:41
allowingpozwalać us to speakmówić
pastprzeszłość eachkażdy other or at eachkażdy other
173
569258
3937
pozwalając nam mówić
nad głową rozmócy lub do niego,
09:45
while signalingsygnalizacja our superiorlepszy virtueCnota
174
573219
2395
sygnalizując naszą wyższość
09:47
and lettingpuszczanie the audiencepubliczność know
whichktóry sidebok we're on.
175
575638
2525
i dając wszystkim znać,
po której jesteśmy stronie.
09:51
And givendany this, I think
one mightmoc be forgivenodpuszczone, as I did,
176
579388
4128
Biorąc to pod uwagę,
chyba można wybaczyć każdemu,
kto tak jak ja uznał, że skoro
tyle gadania o uprzejmości to bzdury,
09:55
for assumingzarozumiały that because
so much civilitygrzeczność talk is bullshitgłupie gadanie,
177
583540
3159
09:58
well then, the virtueCnota of civilitygrzeczność
mustmusi be bullshitgłupie gadanie, too.
178
586723
2968
to i sama uprzejmość to pic na wodę.
10:02
But here, again, I think a little
historicalhistoryczny perspectiveperspektywiczny goesidzie a long way.
179
590675
3725
Ale tu chyba też potrzeba trochę historii.
10:06
Because rememberZapamiętaj, the samepodobnie
earlywcześnie modernnowoczesny crisiskryzys of civilitygrzeczność
180
594424
3407
Pamiętajcie, że ten sam
wczesnonowożytny kryzys uprzejmości,
10:09
that launcheduruchomiona the ReformationReformacja
181
597855
1959
który zapoczątkował Reformację,
10:11
alsorównież gavedał birthnarodziny to toleranttolerancyjny societiesspołeczeństwa,
182
599838
2761
powołał do życia społeczeństwa tolerancji,
10:14
placesmiejsca like RhodeRhode IslandWyspa, PennsylvaniaPensylwania,
183
602623
2675
miejsca jak Rhode Island, Pensylwanię
10:17
and indeedw rzeczy samej, eventuallyostatecznie the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa,
184
605322
2620
i wreszcie Stany Zjednoczone,
10:19
placesmiejsca that at leastnajmniej aspireddążyli
to protectochraniać disagreementnieporozumienia
185
607966
4865
miejsca, które przynajmniej starały się
chronić nieporozumienia,
10:24
as well as diversityróżnorodność,
186
612855
1777
jak również różnorodność,
10:27
and what madezrobiony that possiblemożliwy
was the virtueCnota of civilitygrzeczność.
187
615997
5380
a wartością, która to umożliwiła,
była właśnie uprzejmość.
10:33
What madezrobiony disagreementnieporozumienia tolerabledopuszczalne,
188
621401
1723
To, dzięki czemu spory są znośne,
10:35
what it madezrobiony it possiblemożliwy
for us to sharedzielić a life,
189
623148
2917
współżycie społeczne możliwe
10:38
even when we didn't sharedzielić a faithwiara,
190
626089
2380
mimo różnic w wierze,
10:40
was a virtueCnota,
191
628493
1810
było cnotą
10:42
but one, I think,
that is perhapsmoże lessmniej aspirationalaspiracji
192
630327
3230
lecz chyba mniej pożądaną,
a o wiele bardziej kontrowersyjną niż ta,
10:45
and a lot more confrontationalkonfrontacyjne
193
633581
1929
10:47
than the one that people
who talk about civilitygrzeczność a lot todaydzisiaj
194
635534
3635
którą ludzie mówiący dziś o uprzejmości
10:51
tendzmierzać to have in mindumysł.
195
639193
1302
mają na myśli.
10:52
So I like to call that virtueCnota
"meresam civilitygrzeczność."
196
640519
3634
Dlatego lubię nazywać tę
wartość "zwykłą uprzejmością".
10:57
You maymoże know it as the virtueCnota
that allowspozwala us to get throughprzez
197
645288
3850
Możecie znać ją jako cechę,
która pozwala przetrwać
11:01
our relationsrelacje with an ex-spouseex-małżonka,
198
649162
2436
relacje z byłym małżonkiem
11:03
or a badzły neighborsąsiad,
199
651622
1508
lub złym sąsiadem,
11:05
not to mentionwzmianka a memberczłonek
of the other partyprzyjęcie.
200
653154
2301
nie mówiąc już o członku innej partii.
11:07
Because to be merelyjedynie civilcywilny
is to meetspotykać się a lowNiska barbar grudginglyniechętnie,
201
655973
5233
Ponieważ zwykła uprzejmość
to zgoda na niskie wymagania
11:14
and that, again, makesczyni sensesens,
202
662289
1676
i to znowu ma sens,
11:15
because civilitygrzeczność is a virtueCnota
that's meantOznaczało to help us disagreenie zgadzać się,
203
663989
3683
bo uprzejmość to wartość,
która ma pomóc nam się nie zgadzać
11:19
and as HobbesHobbes told us
all those centurieswieki agotemu,
204
667696
3015
i, jak mówił przed wiekami Hobbes,
11:22
disagreeableprzykre meansznaczy unpleasantnieprzyjemny
for a reasonpowód.
205
670735
3777
nie bez powodu "konflikt"
oznacza "nieprzyjemności".
11:28
But if it isn't bullshitgłupie gadanie,
what exactlydokładnie is civilitygrzeczność or meresam civilitygrzeczność?
206
676576
5010
Jeśli to nie są bzdury,
czym jest uprzejmość i czysta uprzejmość?
11:33
What does it requirewymagać?
207
681610
1150
Czego wymaga?
11:35
Well, to startpoczątek, it is not and cannotnie może be
208
683575
4461
Po pierwsze to nie jest
i nie może być to samo,
11:40
the samepodobnie thing
as beingistota respectfulpełen szacunku or politeuprzejmy,
209
688060
3674
co okazywanie szacunku czy grzeczności,
11:43
because we need civilitygrzeczność preciselydokładnie
when we're dealingpostępowanie with those people
210
691758
3366
bo potrzebujemy uprzejmości
do radzenia sobie z ludźmi,
11:47
that we find it the mostwiększość difficulttrudny,
or maybe even impossibleniemożliwy, to respectPoszanowanie.
211
695148
4571
wobec których szacunek
jest bardzo trudny lub nawet niemożliwy.
11:52
SimilarlyPodobnie, beingistota civilcywilny
can't be the samepodobnie as beingistota nicemiły,
212
700401
3112
Podobnie bycie uprzejmym
to nie to samo, co bycie miłym,
11:55
because beingistota nicemiły meansznaczy not tellingwymowny
people what you really think about them
213
703537
6143
bo miła osoba nie mówi, co myśli o innych
12:01
or theirich wrongźle, wrongźle viewswidoki.
214
709704
2531
lub o ich jakże mylnych poglądach.
12:04
No, beingistota civilcywilny meansznaczy speakingmówienie your mindumysł,
215
712948
3754
Bycie uprzejmym to mówienie, co się myśli,
12:10
but to your opponent'sprzeciwnika facetwarz,
216
718008
3381
ale otwarcie,
12:13
not behindza her back.
217
721413
1904
nie za plecami przeciwnika.
12:16
BeingJest merelyjedynie civilcywilny
meansznaczy not pullingciągnięcie our punchesciosy,
218
724130
4667
Bycie zwyczajnie uprzejmym oznacza,
że nie wstrzymujemy się od uderzeń,
12:20
but at the samepodobnie time, it meansznaczy maybe
not landinglądowanie all those punchesciosy all at oncepewnego razu,
219
728821
3780
ale że jednocześnie
nie uderzamy z pełną siłą,
12:24
because the pointpunkt of meresam civilitygrzeczność
220
732625
2481
ponieważ zasadą zwykłej uprzejmości jest
12:27
is to allowdopuszczać us to disagreenie zgadzać się,
to disagreenie zgadzać się fundamentallyzasadniczo,
221
735130
4082
umożliwienie niezgody,
nawet fundamentalnej,
12:31
but to do so withoutbez denyingzaprzeczanie or destroyingniszczenie
the possibilitymożliwość of a commonpospolity life tomorrowjutro
222
739236
6524
ale tak, żeby nie niszczyć
opcji dalszego współżycia
12:37
with the people that we think
are standingna stojąco in our way todaydzisiaj.
223
745784
3817
z osobami, które według nas
stoją nam na drodze.
12:42
And in that sensesens, I think
civilitygrzeczność is actuallytak właściwie closelydokładnie relatedzwiązane z
224
750768
3104
Dlatego też myślę, że uprzejmość
jest blisko spokrewniona
12:45
to anotherinne virtueCnota, the virtueCnota of courageodwaga.
225
753896
2309
z inną wartością - odwagą.
12:48
So meresam civilitygrzeczność is havingmający the courageodwaga
to make yourselfsiebie disagreeableprzykre,
226
756229
6389
Czysta uprzejmość jest więc odwagą,
by się nie zgodzić i trzymać się tego,
12:54
and to stayzostać that way,
227
762642
1873
12:56
but to do so while stayingprzebywający in the roompokój
228
764539
3499
ale pozostając na polu walki,
13:00
and stayingprzebywający presentteraźniejszość to your opponentsprzeciwnicy.
229
768062
2722
obecnym wobec przeciwników.
13:03
And it alsorównież meansznaczy that, sometimesczasami,
callingpowołanie bullshitgłupie gadanie on people'sludzie civilitygrzeczność talk
230
771745
4683
To oznacza też, że nazwanie głupotą
czyjegoś gadania o uprzejmości,
13:08
is really the only civilcywilny thing to do.
231
776452
2165
jest czasem jedyną uprzejmą opcją.
13:11
At leastnajmniej that's what I think.
232
779133
1817
Przynajmniej tak uważam.
13:13
But look, if I've learnednauczyli anything
from studyingstudiować the long historyhistoria
233
781934
4072
Długa historia tolerancji
religijnej w XVII wieku
13:18
of religiousreligijny tolerancetolerancja
in the 17thth centurystulecie, it's this:
234
786030
2857
nauczyła mnie,
że jeśli mówisz o uprzejmości
by uniknąć konfrontacji,
13:21
if you're talkingmówić about civilitygrzeczność
as a way to avoiduniknąć an argumentargument,
235
789905
4864
13:26
to isolateizolować yourselfsiebie
in the more agreeablePrzyjemny companyfirma
236
794793
3928
by się odizolować
w mniej konfliktowym towarzystwie
13:30
of the like-mindedo podobnych poglądach
who alreadyjuż agreeZgodzić się with you,
237
798745
2442
osób o poglądach podobnych twoim,
13:34
if you find yourselfsiebie
never actuallytak właściwie speakingmówienie to anyonektokolwiek
238
802433
3699
jeśli nigdy nie rozmawiasz z kimś,
13:38
who really, trulynaprawdę, fundamentallyzasadniczo
disagreesnie zgadza się with you,
239
806156
4483
kto naprawdę, rzeczywiście,
fundamentalnie się z tobą nie zgadza,
13:42
well, you're doing civilitygrzeczność wrongźle.
240
810663
2920
to wyrządzasz uprzejmości krzywdę.
13:47
Thank you.
241
815091
1151
Dziękuję.
13:48
(ApplauseAplauz)
242
816266
4226
(Brawa)
Translated by Marta Chudzik
Reviewed by Rysia Wand

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Teresa Bejan - Political theorist, author
Teresa Bejan writes about political theory, bringing historical perspectives to bear on contemporary questions.

Why you should listen

Teresa Bejan is Associate Professor of Political Theory and Fellow of Oriel College at the University of Oxford. She received her PhD with distinction from Yale in 2013 and was awarded the American Political Science Association's 2015 Leo Strauss Award for the best dissertation in political philosophy. In 2016 she was elected as the final Balzan-Skinner Fellow in Modern Intellectual History at Cambridge. Her inaugural lecture, "Acknowledging Equality," can be viewed here. Bejan publishes regularly in popular and scholarly venues and has taught at universities across the US, Canada, and the UK.

Bejan's first book, Mere Civility: Disagreement and the Limits of Toleration (Harvard University Press, 2017) was called "penetrating and sophisticated" by the New York Times, and her work has been featured on PBS, WNYC, CBC radio, Philosophy Bites and other podcasts. In addition to her many articles in academic journals and edited volumes, she has written on free speech and civility for The Atlantic and The Washington Post.

More profile about the speaker
Teresa Bejan | Speaker | TED.com