TED2008
Benjamin Zander: The transformative power of classical music
Benjamin Zander: Âm nhạc cổ điển với sức mạnh thay đổi con người.
Filmed:
Readability: 2.5
13,160,338 views
Benjamin Zander theo đuổi hai niềm đam mê: một là nhạc cổ điển, hai là khơi dậy tình yêu nhạc cổ điển còn đang say ngủ trong mỗi con người chúng ta -- từ đó dẫn đến tình yêu dành cho những khả năng mới, những trải nghiệm và những kết nối mới.
Benjamin Zander - Conductor
A leading interpreter of Mahler and Beethoven, Benjamin Zander is known for his charisma and unyielding energy -- and for his brilliant pre-concert talks. Full bio
A leading interpreter of Mahler and Beethoven, Benjamin Zander is known for his charisma and unyielding energy -- and for his brilliant pre-concert talks. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Probably a lot of you know the story of the two salesmen
0
0
3000
Có lẽ nhiều người ở đây đã nghe câu chuyện
về hai vị thương nhân
về hai vị thương nhân
00:15
who went down to Africa in the 1900s.
1
3000
3000
ở Châu Phi hồi đầu thế kỉ 20.
00:18
They were sent down to find if there was any opportunity
2
6000
2000
Họ được gửi đi để mở đường cho việc
00:20
for selling shoes,
3
8000
2000
kinh doanh giày dép tại đó
00:22
and they wrote telegrams back to Manchester.
4
10000
3000
Khi cả hai gửi điện tín về thành Manchester
00:25
And one of them wrote, "Situation hopeless. Stop.
5
13000
4000
một người viết "Vô vọng. Chúng ta phải dừng lại thôi.
00:29
They don't wear shoes."
6
17000
1000
Ở đây người ta không mang giày".
00:30
And the other one wrote, "Glorious opportunity.
7
18000
3000
Người kia thì viết "Thật là một cơ hội vô giá,
00:33
They don't have any shoes yet."
8
21000
2000
Ở đây chưa ai có giày cả!"
00:35
(Laughter)
9
23000
1000
(Tiếng cười)
00:36
Now, there's a similar situation in the classical music world,
10
24000
3000
Trong giới nghe nhạc cổ điển cũng
đang diễn ra một tình trạng tương tự
đang diễn ra một tình trạng tương tự
00:40
because there are some people who think
11
28000
1000
vì có nhiều người tin rằng nhạc cổ điển
00:41
that classical music is dying.
12
29000
3000
đang dần dần biến mất.
00:45
And there are some of us who think you ain't seen nothing yet.
13
33000
3000
Một số người khác lại cho rằng,
người ta vẫn chưa biết gì về nhạc cổ điển cả.
người ta vẫn chưa biết gì về nhạc cổ điển cả.
00:48
And rather than go into statistics and trends,
14
36000
4000
Và bây giờ, thay vì đi vào các số liệu thống kê
và xu hướng âm nhạc
và xu hướng âm nhạc
00:52
and tell you about all the orchestras that are closing,
15
40000
2000
hay liệt kê ra danh sách
những dàn nhạc giao hưởng đã đóng cửa
những dàn nhạc giao hưởng đã đóng cửa
00:54
and the record companies that are folding,
16
42000
3000
hay những công ty thu âm
đang sắp phải giải thể
đang sắp phải giải thể
00:57
I thought we should do an experiment tonight -- an experiment.
17
45000
4000
Tôi nghĩ tối nay ta nên làm một thí nghiệm
một thí nghiệm.
một thí nghiệm.
01:01
Actually, it's not really an experiment, because I know the outcome.
18
49000
4000
Thật ra cũng không hẳn là một thí nghiệm đâu,
vì tôi đã biết trước kết quả rồi.
vì tôi đã biết trước kết quả rồi.
01:06
But it's like an experiment. Now, before we --
19
54000
2000
Nhưng nó sẽ chỉ giống như một thí nghiệm mà thôi.
Bây giờ, trước khi chúng ta --
Bây giờ, trước khi chúng ta --
01:08
(Laughter)
20
56000
4000
(Tiếng cười)
01:12
-- before we start, I need to do two things.
21
60000
2000
trước khi chúng ta bắt đầu,
tôi cần phải làm hai việc.
tôi cần phải làm hai việc.
01:14
One is I want to remind you of what a seven-year-old child
22
62000
4000
Đầu tiên tôi muốn nhắc các bạn
về tiếng đàn của một đứa trẻ bảy tuổi
về tiếng đàn của một đứa trẻ bảy tuổi
01:19
sounds like when he plays the piano.
23
67000
1000
khi đang tập chơi đàn piano.
01:20
Maybe you have this child at home.
24
68000
2000
Có thể các bạn
cũng đang có một đứa như vậy ở nhà.
cũng đang có một đứa như vậy ở nhà.
01:23
He sounds something like this.
25
71000
1000
Nó nghe như thế này này.
01:24
(Piano)
26
72000
20000
(Piano)
01:44
I see some of you recognize this child.
27
92000
2000
Có vẻ một vài người ở đây
đã nhận ra cậu bé này,
đã nhận ra cậu bé này,
01:46
Now, if he practices for a year and takes lessons, he's now eight
28
94000
5000
Giờ thì nó đã luyện tập được thêm một năm,
8 tuổi
8 tuổi
01:51
and he sounds like this.
29
99000
1000
nó sẽ chơi như thế này
01:52
(Piano)
30
100000
7000
(Piano)
01:59
Then he practices for another year and takes lessons -- now he's nine.
31
107000
3000
Rồi nó tập thêm một năm nữa,
giờ là 9 tuổi
giờ là 9 tuổi
02:02
(Piano)
32
110000
6000
(Piano)
02:08
Then he practices for another and takes lessons -- now he's 10.
33
116000
3000
Rồi lại tập thêm một năm nữa,
giờ là 10 tuổi.
giờ là 10 tuổi.
02:11
(Piano)
34
119000
7000
(Piano)
02:18
At that point, they usually give up.
35
126000
1000
Thường thì bọn nhỏ hay bỏ cuộc tại thời điểm đó
02:19
(Laughter)
36
127000
2000
(Tiếng cười)
02:21
(Applause)
37
129000
2000
(Vỗ tay)
02:23
Now, if you'd waited, if you'd waited for one more year,
38
131000
2000
Và nếu bạn kiên nhẫn chờ thêm một năm nữa ..
02:26
you would have heard this.
39
134000
1000
bạn sẽ được nghe thấy cái này.
02:27
(Piano)
40
135000
9000
(Piano)
02:36
Now, what happened was not maybe what you thought,
41
144000
3000
Những lời giải thích của bạn về sự thay đổi này,
chưa hẳn đã đúng,
chưa hẳn đã đúng,
02:39
which is, he suddenly became passionate, engaged,
42
147000
3000
có thể bạn nghĩ
nó bất chợt trở nên đam mê, say sưa với âm nhạc
nó bất chợt trở nên đam mê, say sưa với âm nhạc
02:42
involved, got a new teacher, he hit puberty, or whatever it is.
43
150000
3000
nó có một giáo viên mới, hay nó đến tuổi dậy thì v...v...
Nhưng thật sự, thứ mà đã thay đổi là:
Nhưng thật sự, thứ mà đã thay đổi là:
02:45
What actually happened was the impulses were reduced.
44
153000
4000
Những lần ấn phím mạnh đã dần dần ít đi.
02:50
You see, the first time, he was playing
45
158000
1000
Bạn có thể thấy ở lần chơi đầu
02:51
with an impulse on every note.
46
159000
2000
từng nốt nhạc được ấn mạnh.
02:54
(Piano)
47
162000
2000
(Piano)
02:56
And the second, with an impulse every other note.
48
164000
2000
Rồi lần hai, cứ hai nốt một lần.
02:59
(Piano)
49
167000
2000
(Piano)
03:01
You can see it by looking at my head.
50
169000
1000
Nhìn đầu tôi mà đếm sẽ thấy.
03:03
(Laughter)
51
171000
1000
(Tiếng cười)
03:04
The nine-year-old
52
172000
2000
Đứa 9 tuổi
03:06
put an impulse on every four notes.
53
174000
1000
cứ mỗi 4 nốt một lần .
03:07
(Piano)
54
175000
2000
(Piano)
03:10
And the 10-year-old, on every eight notes.
55
178000
1000
và đứa 10 tuổi, lên đến 8 nốt.
03:11
(Piano)
56
179000
3000
(Piano)
03:14
And the 11-year-old, one impulse on the whole phrase.
57
182000
2000
Và đứa 11 tuổi, một nhịp cho cả một đoạn dài.
03:16
(Piano)
58
184000
3000
(Piano)
03:20
I know -- I don't know how we got into this position.
59
188000
2000
Tôi không tại hiểu sao
chúng ta lại phải uốn người như thế này.
chúng ta lại phải uốn người như thế này.
03:22
(Laughter)
60
190000
2000
(Tiếng cười)
03:25
I didn't say, "I'm going to move my shoulder over, move my body."
61
193000
2000
Tôi không hề định:
"Tôi sẽ nghiêng vai hay xoay người"
"Tôi sẽ nghiêng vai hay xoay người"
03:27
No, the music pushed me over,
62
195000
2000
Vâng, chính âm nhạc đã làm tôi ra như thế
03:29
which is why I call it one-buttock playing.
63
197000
2000
Tôi hay gọi vui thế này là
"Ngồi đàn trên một mông"
"Ngồi đàn trên một mông"
03:31
(Piano)
64
199000
2000
(Piano)
03:33
It can be the other buttock.
65
201000
1000
Cũng có thể đổi sang bên còn lại.
03:34
(Piano)
66
202000
4000
(Piano)
03:38
You know, a gentleman was once watching a presentation I was doing,
67
206000
3000
Có một người đàn ông từng xem tôi trình diễn
03:41
when I was working with a young pianist.
68
209000
1000
khi đó tôi đang chơi với một nhạc công trẻ
03:43
He was the president of a corporation in Ohio.
69
211000
2000
Ông ta là giám đốc
một tập đoàn kinh doanh ở Ohio
một tập đoàn kinh doanh ở Ohio
03:45
And I was working with this young pianist
70
213000
2000
Tôi nói với anh nghệ sĩ trẻ ấy rằng,
03:48
and I said, "The trouble with you is you're a two-buttock player.
71
216000
2000
"Vấn đề duy nhất của anh là anh
đang ngồi chơi nhạc trên cả 2 mông
đang ngồi chơi nhạc trên cả 2 mông
03:50
You should be a one-buttock player."
72
218000
2000
anh chỉ nên dùng một cái thôi!"
03:52
And I moved his body like that, while he was playing.
73
220000
2000
rồi tôi chỉnh lại tư thế
cho anh ta thế này khi chơi.
cho anh ta thế này khi chơi.
03:54
And suddenly, the music took off. It took flight.
74
222000
2000
Và bỗng nhiên, anh ấy chơi hay xuất thần
03:57
There was a gasp in the audience when they heard the difference.
75
225000
2000
Cả khán phòng há hốc miệng
khi nhận thấy sự thay đổi.
khi nhận thấy sự thay đổi.
03:59
And then I got a letter from this gentleman.
76
227000
2000
Và rồi ông giám đốc kia gửi thư cho tôi.
04:01
He said, "I was so moved.
77
229000
1000
Ông nói, "Tôi đã rất xúc động.
04:02
I went back and I transformed my entire company
78
230000
2000
"Khi trở lại Ohio, tôi đã bắt cả công ty của mình
04:05
into a one-buttock company."
79
233000
1000
ngồi trên một mông!"
04:06
(Laughter)
80
234000
3000
(Tiếng cười)
04:10
Now, the other thing I wanted to do is to tell you about you.
81
238000
2000
Điều thứ hai tôi muốn làm là mô tả cho các bạn
nghe về chính các bạn.
nghe về chính các bạn.
04:12
There are 1,600 people, I believe.
82
240000
3000
Tôi nghĩ có khoảng 1.600 người ở đây
04:15
My estimation is that probably 45 of you
83
243000
3000
Tôi đoán chỉ có khoảng 45 người ở đây
04:18
are absolutely passionate about classical music.
84
246000
2000
thật sự đam mê nhạc cổ điển.
04:21
You adore classical music. Your FM is always on that classical dial.
85
249000
5000
Họ ngưỡng mộ nó.
Đài FM luôn bật kênh nhạc cổ điển,
Đài FM luôn bật kênh nhạc cổ điển,
04:26
And you have CDs in your car, and you go to the symphony.
86
254000
3000
Xe của họ chất đầy các đĩa CD
và họ hay lui tới những buổi hòa nhạc,
và họ hay lui tới những buổi hòa nhạc,
04:29
And your children are playing instruments.
87
257000
1000
và con cái họ cũng biết chơi nhạc.
04:30
You can't imagine your life without classical music.
88
258000
2000
Những người ấy không thể sống
thiếu nhạc cổ điển.
thiếu nhạc cổ điển.
04:33
That's the first group; it's quite a small group.
89
261000
2000
Đó là nhóm thứ nhất, nhóm thiểu số.
04:35
Then there's another group, bigger group.
90
263000
2000
Nhóm thứ hai lớn hơn,
04:37
These are the people who don't mind classical music.
91
265000
2000
Bao gồm những con người không quan tâm gì.
04:39
(Laughter)
92
267000
1000
(Tiếng cười)
04:40
You know, you've come home from a long day,
93
268000
2000
Họ về nhà sau một ngày làm việc mệt nhọc
04:42
and you take a glass of wine, and you put your feet up.
94
270000
2000
uống một cốc rượu,
ngả người gác hai chân lên cao.
ngả người gác hai chân lên cao.
04:45
A little Vivaldi in the background doesn't do any harm.
95
273000
2000
Và nếu có Vivaldi vang lên nhè nhẹ
thì cũng ok thôi.
thì cũng ok thôi.
04:47
(Laughter)
96
275000
1000
(Tiếng cười)
04:48
That's the second group.
97
276000
1000
Đó là nhóm thứ 2.
04:49
Now comes the third group.
98
277000
1000
Nhóm thứ 3.
04:50
These are the people who never listen to classical music.
99
278000
2000
Họ là những người
không bao giờ nghe nhạc cổ điển
không bao giờ nghe nhạc cổ điển
04:52
It's just simply not part of your life.
100
280000
2000
Đơn giản vì cuộc sống của họ
không có những thứ kiểu như vậy.
không có những thứ kiểu như vậy.
04:55
You might hear it like second-hand smoke at the airport, but --
101
283000
2000
họ có thể nghe một chút kiểu
hít lại khói thuốc ở sân bay, nhưng --
hít lại khói thuốc ở sân bay, nhưng --
04:57
(Laughter)
102
285000
2000
(Tiếng cười)
04:59
-- and maybe a little bit of a march from "Aida"
103
287000
1000
-- và một chút hành khúc Aida
khi bước chân vào trong các tiền sảnh lớn
khi bước chân vào trong các tiền sảnh lớn
05:00
when you come into the hall. But otherwise, you never hear it.
104
288000
3000
Nhưng chính xác là,
họ chả bao giờ nghe nó cả.
họ chả bao giờ nghe nó cả.
05:04
That's probably the largest group of all.
105
292000
1000
Có lẽ đây là nhóm đông người nhất
05:05
And then there's a very small group.
106
293000
2000
Và còn nữa, một nhóm khá nhỏ
05:07
These are the people who think they're tone-deaf.
107
295000
3000
Bao gồm những người
tự cho mình là mù nhạc.
tự cho mình là mù nhạc.
05:10
Amazing number of people think they're tone-deaf.
108
298000
2000
Một lượng đáng kể những người
tự cho mình là mù âm nhạc.
tự cho mình là mù âm nhạc.
05:13
Actually, I hear a lot, "My husband is tone-deaf."
109
301000
2000
Tôi đã nghe những câu kiểu này khá nhiều:
"Chồng tôi bị mù âm nhạc!"
"Chồng tôi bị mù âm nhạc!"
05:15
(Laughter)
110
303000
1000
(Tiếng cười)
05:16
Actually, you cannot be tone-deaf. Nobody is tone-deaf.
111
304000
3000
Sự thật là, bạn không thể bị mù âm nhạc được.
Chả ai bị như vậy cả.
Chả ai bị như vậy cả.
05:19
If you were tone-deaf, you couldn't change the gears
112
307000
3000
Nếu bạn mù nhạc thật,
bạn đã chẳng thể cài số bằng tay
bạn đã chẳng thể cài số bằng tay
05:22
on your car, in a stick shift car.
113
310000
2000
cho chiếc xe hơi của mình.
05:24
You couldn't tell the difference between
114
312000
2000
và cũng chẳng thể phân biệt được
05:26
somebody from Texas and somebody from Rome.
115
314000
2000
giọng Texas với giọng Rome.
05:28
And the telephone. The telephone. If your mother calls
116
316000
4000
Và cái điện thoại, ngay cả khi mẹ bạn gọi đến
05:33
on the miserable telephone, she calls and says, "Hello,"
117
321000
2000
bằng một chiếc điện thoại cũ kĩ,
khi bà nói "Alô"
khi bà nói "Alô"
05:35
you not only know who it is, you know what mood she's in.
118
323000
3000
bạn đã luôn nhận ra đó là mẹ
và cảm nhận được tâm trạng của bà lúc ấy.
và cảm nhận được tâm trạng của bà lúc ấy.
05:39
You have a fantastic ear. Everybody has a fantastic ear.
119
327000
3000
Thính giác của bạn hoàn hảo.
Của ai cũng vậy.
Của ai cũng vậy.
05:42
So nobody is tone-deaf.
120
330000
2000
Vậy nên không có ai mù nhạc cả.
05:44
But I tell you what. It doesn't work for me to go on with this thing,
121
332000
4000
Nhưng để tôi kể cho bạn nghe,
tôi thấy không thể tiếp tục
tôi thấy không thể tiếp tục
05:48
with such a wide gulf between those who understand,
122
336000
3000
khi mà luôn có một khoảng cách xa vời
giữa những người hiểu,
giữa những người hiểu,
05:52
love and [are] passionate about classical music,
123
340000
2000
yêu và đam mê âm nhạc cổ điển,
05:54
and those who have no relationship to it at all.
124
342000
3000
với những người
không có một chút liên quan gì đến nó cả.
không có một chút liên quan gì đến nó cả.
05:57
The tone-deaf people, they're no longer here.
125
345000
2000
Ở đây tôi không tính
những người "mù nhạc" nữa
những người "mù nhạc" nữa
05:59
But even between those three categories, it's too wide a gulf.
126
347000
4000
Nhưng thậm chí chỉ với 3 nhóm như vậy
cũng đã là một khó khăn rất lớn rồi.
cũng đã là một khó khăn rất lớn rồi.
06:03
So I'm not going to go on until every single person in this room,
127
351000
4000
Vậy nên tôi sẽ không đi đâu cả,
cho đến khi mỗi người trong khán phòng này,
cho đến khi mỗi người trong khán phòng này,
06:07
downstairs and in Aspen, and everybody else looking,
128
355000
5000
những người dân của Aspen, và cả những người
06:13
will come to love and understand classical music.
129
361000
3000
đang theo dõi nữa,
bắt đầu biết yêu và hiểu về nhạc cổ điển.
bắt đầu biết yêu và hiểu về nhạc cổ điển.
06:16
So that's what we're going to do.
130
364000
2000
Đó là những gì tối nay ta sẽ làm cho bằng được.
06:19
Now, you notice that there is not the slightest doubt in my mind
131
367000
5000
Các bạn có để ý là
trên mặt tôi không hề có chút nghi ngại gì
trên mặt tôi không hề có chút nghi ngại gì
06:24
that this is going to work if you look at my face, right?
132
372000
3000
khi khẳng định như thể
mình sẽ làm được điều đó, đúng không?
mình sẽ làm được điều đó, đúng không?
06:27
It's one of the characteristics of a leader that he not doubt
133
375000
4000
Đó là tính cách cần có của những người dẫn đầu
06:31
for one moment the capacity of the people he's leading
134
379000
3000
Anh ta phải tin tưởng vào khả năng bản thân,
rằng mình có thể
rằng mình có thể
06:35
to realize whatever he's dreaming.
135
383000
2000
làm cho mọi người khác cùng trở nên khao khát.
06:37
Imagine if Martin Luther King had said, "I have a dream.
136
385000
3000
Sẽ như thế nào nếu Martin Luther King lại nói
"Tôi có một mơ ước!
"Tôi có một mơ ước!
06:40
Of course, I'm not sure they'll be up to it."
137
388000
2000
Nhưng cũng không chắc
người ta có muốn vậy không nữa"
người ta có muốn vậy không nữa"
06:42
(Laughter)
138
390000
3000
(Tiếng cười)
06:46
All right. So I'm going to take a piece of Chopin.
139
394000
2000
Được rồi. Giờ tôi sẽ chơi thử nhạc của Chopin.
06:48
This is a beautiful prelude by Chopin. Some of you will know it.
140
396000
5000
Đây là một đoạn dạo đầu rất hay,
có thể vài người trong số các bạn biết nó
có thể vài người trong số các bạn biết nó
06:54
(Music)
141
402000
28000
(Âm nhạc)
07:22
Do you know what I think probably happened in this room?
142
430000
2000
Có biết tôi vừa đoán được điều gì đang xảy ra không?
07:25
When I started, you thought, "How beautiful that sounds."
143
433000
2000
Khi tôi vừa bắt đầu,
các bạn nghĩ "Nghe thật là hay!"
các bạn nghĩ "Nghe thật là hay!"
07:27
(Music)
144
435000
13000
(Âm nhạc)
07:41
"I don't think we should go to the same place
145
449000
1000
"Anh đề nghị hè năm sau
07:42
for our summer holidays next year."
146
450000
2000
mình đừng đi đến đây nữa"
07:44
(Laughter)
147
452000
3000
(Tiếng cười)
07:47
It's funny, isn't it? It's funny how those thoughts
148
455000
3000
Nghe buồn cười nhỉ, đúng không?
Cái cách mà những ý nghĩ đó
Cái cách mà những ý nghĩ đó
07:50
kind of waft into your head.
149
458000
3000
thoảng qua trong đầu của các bạn ấy.
07:53
And of course --
150
461000
1000
Và dĩ nhiên--
07:54
(Applause)
151
462000
3000
(Vỗ tay)
07:57
-- and of course, if the piece is long and you've had a long day,
152
465000
2000
- và dĩ nhiên, nếu tôi tiếp tục nữa thì có lẽ
08:00
you might actually drift off.
153
468000
1000
sẽ có nhiều người phải ngủ gục mất.
08:01
Then your companion will dig you in the ribs
154
469000
2000
Sẽ còn tệ hơn nữa khi cô bạn gái đi cùng
huých vào xương sườn của bạn và gọi
huých vào xương sườn của bạn và gọi
08:03
and say, "Wake up! It's culture!" And then you feel even worse.
155
471000
4000
"Dậy đi! Anh có biết nghệ thuật là gì không vậy!".
08:07
But has it ever occurred to you that the reason you feel sleepy
156
475000
3000
Nhưng có bao giờ bạn nghĩ rằng,
nguyên nhân làm cho bạn buồn ngủ
nguyên nhân làm cho bạn buồn ngủ
08:11
in classical music is not because of you, but because of us?
157
479000
2000
khi nghe nhạc cổ điển, không phải do bạn,
mà là do chính chúng tôi không?
mà là do chính chúng tôi không?
08:13
Did anybody think while I was playing,
158
481000
2000
Đã có ai từng thấy tôi chơi nhạc và nghĩ,
08:15
"Why is he using so many impulses?"
159
483000
2000
"Sao ông ta lên gân nhiều thế?"
08:17
If I'd done this with my head you certainly would have thought it.
160
485000
3000
Nếu tôi làm cái đầu mình như thế này,
chắc nhiều cũng sẽ nghĩ giống vậy.
chắc nhiều cũng sẽ nghĩ giống vậy.
08:21
(Music)
161
489000
5000
(Âm nhạc)
08:26
And for the rest of your life, every time you hear classical music,
162
494000
4000
Và từ nay trở về sau,
cứ mỗi lần nghe nhạc cổ điển,
cứ mỗi lần nghe nhạc cổ điển,
08:30
you'll always be able to know if you hear those impulses.
163
498000
4000
bạn sẽ luôn biết được anh nhạc công đã lên gân
ở những chỗ nào.
ở những chỗ nào.
08:34
So let's see what's really going on here.
164
502000
2000
Ok, bây giờ hãy xem xét kĩ hơn
cách người ta chơi đàn
cách người ta chơi đàn
08:36
We have a B. This is a B. The next note is a C.
165
504000
5000
Tôi ấn vào nốt B. Đây là B. Nốt kế tiếp là C,
08:41
And the job of the C is to make the B sad. And it does, doesn't it?
166
509000
3000
với nhiệm vụ là làm cho B có vẻ buồn.
Quả thật như vậy, thấy không?
Quả thật như vậy, thấy không?
08:44
(Laughter)
167
512000
3000
(Tiếng cười)
08:47
Composers know that. If they want sad music,
168
515000
2000
Mọi nhạc sĩ đều hiểu điều đó,
nếu họ muốn nhạc của mình buồn
nếu họ muốn nhạc của mình buồn
08:49
they just play those two notes.
169
517000
1000
chỉ việc chơi hai nốt ấy thôi.
08:50
(Music)
170
518000
5000
(Âm nhạc)
08:55
But basically, it's just a B, with four sads.
171
523000
2000
Về cơ bản, đó là một nốt B với 4 nỗi buồn
08:57
(Laughter)
172
525000
2000
(Tiếng cười)
09:00
Now, it goes down to A. Now to G. And then to F.
173
528000
5000
Bây giờ, tôi đi dần xuống A, rồi G, rồi tới F.
09:05
So we have B, A, G, F. And if we have B, A, G, F,
174
533000
4000
Vậy ta sẽ có B, A, G, F. Nếu ta có B, A , G, F rồi,
09:10
what do we expect next? Oh, that might have been a fluke.
175
538000
6000
nốt tiếp theo nên là gì nhỉ?
Oh, đó có lẽ chỉ là may mắn mà thôi.
Oh, đó có lẽ chỉ là may mắn mà thôi.
09:16
Let's try it again. Ooh, the TED choir.
176
544000
6000
Thử lại lần nữa xem.
Ôi, dàn xướng ca của TED
Ôi, dàn xướng ca của TED
09:22
(Laughter)
177
550000
3000
(Tiếng cười)
09:25
And you notice nobody is tone-deaf, right? Nobody is.
178
553000
4000
Bạn đã công nhận là không ai bị mù nhạc chứ?
Không ai bị như vậy cả.
Không ai bị như vậy cả.
09:29
You know, every village in Bangladesh
179
557000
2000
Bạn biết đấy, mỗi một ngôi làng ở Banladesh
09:31
and every hamlet in China -- everybody knows:
180
559000
5000
cũng như mỗi thôn xóm ở Trung Quốc
-- mọi người đều hiểu rằng:
-- mọi người đều hiểu rằng:
09:37
da, da, da, da -- da. Everybody knows, who's expecting that E.
181
565000
3000
da, da, da, da - da.
Mọi người đều biết, đó sẽ là nốt E.
Mọi người đều biết, đó sẽ là nốt E.
09:40
Now, Chopin didn't want to reach the E there,
182
568000
3000
Bây giờ, Chopin chưa muốn kết thúc ở đó
với nốt E
với nốt E
09:44
because what will have happened? It will be over, like Hamlet.
183
572000
2000
bởi vì điều gì sẽ xảy chứ?
Nó sẽ lặp lại, giống như trong kịch Hamlet vậy.
Nó sẽ lặp lại, giống như trong kịch Hamlet vậy.
09:46
Do you remember Hamlet? Act one, scene three,
184
574000
2000
Bạn có biết Hamlet chứ? Hồi thứ nhất, cảnh thứ 3.
09:49
he finds out that his uncle killed his father.
185
577000
1000
anh ta phát hiện người chú đã giết cha của mình.
09:50
You remember, he keeps on going up to his uncle
186
578000
2000
Tôi còn nhớ, Hamlet dần tiến tới chỗ người chú
09:52
and almost killing him. And then he backs away,
187
580000
1000
và suýt giết được ông ta. Nhưng anh ta lùi về,
09:53
and he goes up to him again and almost kills him.
188
581000
3000
rồi lại tiến lên và suýt giết được người chú lần nữa.
09:56
And the critics, all of whom are sitting in the back row there,
189
584000
2000
Và những nhà phê bình
đang ngồi dưới hàng ghế đằng kia,
đang ngồi dưới hàng ghế đằng kia,
09:58
they have to have an opinion, so they say, "Hamlet is a procrastinator."
190
586000
3000
đều đồng ý với nhau rằng:
"Hamlet thật là chần chừ"
"Hamlet thật là chần chừ"
10:01
(Laughter)
191
589000
1000
(Tiếng cười)
10:02
Or they say, "Hamlet has an Oedipus complex."
192
590000
2000
hoặc họ cũng có thể cho rằng:
"Hamlet bị mắc chứng Oedipus"
"Hamlet bị mắc chứng Oedipus"
10:05
No, otherwise the play would be over, stupid.
193
593000
3000
Sai rồi, nếu không chần chừ như vậy
thì màn kịch sẽ kết thúc mất.
thì màn kịch sẽ kết thúc mất.
10:08
That's why Shakespeare puts all that stuff in Hamlet --
194
596000
2000
Đó chính là lí do
Shakespeare đã viết Hamlet dài như vậy!
Shakespeare đã viết Hamlet dài như vậy!
10:11
you know, Ophelia going mad and the play within the play,
195
599000
2000
Ta đều biết, Ophelia trở nên điên loạn,
rồi những đoạn kịch cứ tiếp diễn,
rồi những đoạn kịch cứ tiếp diễn,
10:13
and Yorick's skull, and the gravediggers.
196
601000
1000
nào là cái sọ của Yorick,
rồi đến những kẻ đào huyệt xuất hiện ...
rồi đến những kẻ đào huyệt xuất hiện ...
10:15
That's in order to delay -- until act five, he can kill him.
197
603000
3000
Chúng được đưa vào để trì hoãn, để đến hồi 5
Hamlet mới giết được người chú của mình.
Hamlet mới giết được người chú của mình.
10:18
It's the same with the Chopin. He's just about to reach the E,
198
606000
5000
Chopin cũng giống như vậy thôi.
Khi ông ấy đã suýt chạm vào nốt E
Khi ông ấy đã suýt chạm vào nốt E
10:23
and he says, "Oops, better go back up and do it again."
199
611000
2000
thì bỗng dừng lại và nói
"Ồ, có lẽ mình nên quay lại và chơi một lần nữa!"
"Ồ, có lẽ mình nên quay lại và chơi một lần nữa!"
10:25
So he does it again.
200
613000
3000
Thế là ông ấy chơi lại
10:29
Now, he gets excited. (Piano) That's excitement,
201
617000
3000
một cách đầy phấn khích. (Piano)
Đó là một chút ngẫu hứng thôi
Đó là một chút ngẫu hứng thôi
10:32
you don't have to worry about it.
202
620000
1000
đừng để ý.
10:34
Now, he gets to F-sharp, and finally he goes down to E,
203
622000
2000
Bây giờ, Chopin đã tới nốt F#,
và cuối cùng cũng chạm tới được nốt E.
và cuối cùng cũng chạm tới được nốt E.
10:36
but it's the wrong chord -- because the chord he's looking for
204
624000
3000
Nhưng hợp âm đó không đúng
-- Ông ấy cần một hợp âm khác kia,
-- Ông ấy cần một hợp âm khác kia,
10:40
is this one, (Piano) and instead he does ...
205
628000
3000
(Piano) vậy là thay vào đó, ông ấy đã ...
10:43
(Piano) Now, we call that a deceptive cadence, because it deceives us.
206
631000
4000
(Piano) chúng ta gọi đó là một Giai Kết Tránh,
vì nó làm ta lầm tưởng bài nhạc sắp kết thúc.
vì nó làm ta lầm tưởng bài nhạc sắp kết thúc.
10:48
I always tell my students, "If you have a deceptive cadence,
207
636000
2000
Tôi luôn dạy học trò của mình
"Nếu gặp phải một giai kết tránh,
"Nếu gặp phải một giai kết tránh,
10:50
be sure to raise your eyebrows. Then everybody will know."
208
638000
2000
nhớ đá lông mày lên,
để mọi người biết mà nghe tiếp"
để mọi người biết mà nghe tiếp"
10:52
(Laughter)
209
640000
3000
(Tiếng cười)
10:55
(Applause)
210
643000
3000
(Vỗ tay)
10:59
Right. So, he gets to E, but it's the wrong chord.
211
647000
2000
Được rồi, bây giờ, Chopin đã tới được E,
nhưng lại là một hợp âm sai.
nhưng lại là một hợp âm sai.
11:01
Now, he tries E again. That chord doesn't work.
212
649000
3000
Ông ấy thử lại lần nữa. Không đúng
11:04
Now, he tries the E again. That chord doesn't work.
213
652000
3000
Thử E lại lần nữa. Không đúng.
11:07
Now, he tries E again, and that doesn't work.
214
655000
2000
E một lần nữa, vẫn không đúng
11:10
And then finally ... (Piano)
215
658000
3000
Và rồi cuối cùng ... (Piano)
11:13
There was a gentleman in the front row who went, "Mmm."
216
661000
4000
Người đàn ông ngồi ở hàng ghế đầu kia
đã "Mmm"
đã "Mmm"
11:18
It's the same gesture he makes when he comes home
217
666000
2000
Đó là cách mà ông ta về nhà sau một ngày dài,
11:20
after a long day, turns off the key in his car and says,
218
668000
3000
khóa chiếc xe hơi của mình lại và thốt lên
11:24
"Aah, I'm home." Because we all know where home is.
219
672000
3000
"Aah, về tới nhà rồi!". Vì mỗi người chúng ta
đều biết đâu là nhà của mình.
đều biết đâu là nhà của mình.
11:27
So this is a piece which goes from away to home.
220
675000
3000
Tóm lại đây là một khúc nhạc
bắt đầu "từ xa" và cuối cùng là "về đến nhà"
bắt đầu "từ xa" và cuối cùng là "về đến nhà"
11:30
And I'm going to play it all the way through
221
678000
2000
Tôi sẽ chơi nó lại từ đầu
11:32
and you're going to follow. B, C, B, C, B, C, B --
222
680000
3000
và mọi người hãy dõi theo nhé.
B, C, B, C, B, C, B --
B, C, B, C, B, C, B --
11:35
down to A, down to G, down to F.
223
683000
2000
Xuống tới A, xuống G, xuống F.
11:37
Almost goes to E, but otherwise the play would be over.
224
685000
2000
Gần tới E, nhưng không, cuộc dạo chơi lặp lại.
11:40
He goes back up to B. He gets very excited. Goes to F-sharp. Goes to E.
225
688000
2000
Chopin trở lại với B. Ông ấy bắt đầu thấy thích thú. Xuống tới F# rồi xuống tới E.
11:42
It's the wrong chord. It's the wrong chord. It's the wrong chord.
226
690000
2000
Sai rồi. Sai rồi. Sai rồi.
11:45
And finally goes to E, and it's home.
227
693000
2000
Và cuối cùng về đến E, về đến nhà rồi.
11:47
And what you're going to see is one-buttock playing.
228
695000
3000
Và giờ hãy chuẩn bị để thưởng thức
màn trình diễn trên một mông
màn trình diễn trên một mông
11:50
(Laughter)
229
698000
3000
(Tiếng cười)
11:53
Because for me, to join the B to the E,
230
701000
2000
Để chạy xuyên suốt từ B về E,
11:56
I have to stop thinking about every single note along the way,
231
704000
5000
Tôi phải dừng việc nghĩ về từng nốt nhạc
một cách riêng lẻ, thay vào đó
một cách riêng lẻ, thay vào đó
12:01
and start thinking about the long, long line from B to E.
232
709000
5000
phải nắm bắt được một lúc
cả chặng dài từ đầu tới cuối.
cả chặng dài từ đầu tới cuối.
12:07
You know, we were just in South Africa, and you can't go to South Africa
233
715000
4000
Gần đây, chúng tôi có ghé thăm Nam Phi,
và chắc hẳn khi nhắc đến Nam Phi
và chắc hẳn khi nhắc đến Nam Phi
12:11
without thinking of Mandela in jail for 27 years.
234
719000
3000
các bạn đều sẽ liên tưởng đến
27 năm tù của Mandela.
27 năm tù của Mandela.
12:15
What was he thinking about? Lunch?
235
723000
2000
Ông ấy đã nghĩ gì trong suốt những năm ấy?
Ăn trưa sao?
Ăn trưa sao?
12:17
No, he was thinking about the vision for South Africa
236
725000
3000
Không, ông ấy nghĩ về tương lai của Nam Phi
12:21
and for human beings. That's what kept --
237
729000
1000
và cho cả loài người. Chúng ta gọi đó là
12:22
this is about vision. This is about the long line.
238
730000
3000
Tầm Nhìn, Mandela chỉ nghĩ về nó mà thôi.
12:25
Like the bird who flies over the field
239
733000
2000
Cũng giống như một chú chim,
khi bay qua cả cánh đồng rộng lớn
khi bay qua cả cánh đồng rộng lớn
12:27
and doesn't care about the fences underneath, all right?
240
735000
4000
thì sẽ không cần phải quan tâm đến
những bờ rào phía dưới nữa.
những bờ rào phía dưới nữa.
12:31
So now, you're going to follow the line all the way from B to E.
241
739000
3000
Được rồi, bây giờ tôi sẽ chơi như vậy suốt từ B tới E.
12:34
And I've one last request before I play this piece all the way through.
242
742000
4000
Và một yêu cầu cuối cùng trước khi tôi bắt đầu,
12:38
Would you think of somebody who you adore, who's no longer there?
243
746000
5000
Các bạn hãy nghĩ về một người thân của mình,
người đã không còn ở cạnh bạn nữa
người đã không còn ở cạnh bạn nữa
12:43
A beloved grandmother, a lover --
244
751000
3000
có thể là một người bà đáng kính,
hay người yêu của bạn ---
hay người yêu của bạn ---
12:47
somebody in your life who you love with all your heart,
245
755000
3000
một người mà bạn yêu với cả trái tim,
12:50
but that person is no longer with you.
246
758000
3000
nhưng đã không còn bên cạnh bạn nữa.
12:54
Bring that person into your mind, and at the same time
247
762000
3000
Hãy hồi tưởng lại họ, đồng thời dõi theo
12:57
follow the line all the way from B to E,
248
765000
4000
những nốt nhạc từ B tới E
13:01
and you'll hear everything that Chopin had to say.
249
769000
8000
bạn sẽ hiểu những gì Chopin muốn nói.
13:09
(Music)
250
777000
111000
(Âm nhạc)
15:00
(Applause)
251
888000
7000
(Vỗ tay)
15:07
Now, you may be wondering,
252
895000
5000
Bây giờ, có lẽ bạn đang tự hỏi
15:12
you may be wondering why I'm clapping.
253
900000
6000
có lẽ bạn đang tự hỏi tại sao tôi cũng vỗ tay
15:18
Well, I did this at a school in Boston
254
906000
2000
Tôi đã làm như vậy
tại một ngôi trường ở Boston
tại một ngôi trường ở Boston
15:20
with about 70 seventh graders, 12-year-olds.
255
908000
4000
trước 70 học sinh lớp 7, 12 tuổi.
15:24
And I did exactly what I did with you, and I told them
256
912000
2000
Tôi đã làm chính xác như ban nãy,
tôi giải thích
tôi giải thích
15:26
and explained them and the whole thing.
257
914000
1000
và yêu cầu chúng làm tất cả ...
15:27
And at the end, they went crazy, clapping. They were clapping.
258
915000
2000
Và khi tôi chơi xong,
chúng đều đứng dậy vỗ tay điên cuồng.
chúng đều đứng dậy vỗ tay điên cuồng.
15:30
I was clapping. They were clapping.
259
918000
1000
Tôi vỗ tay, chúng cũng vỗ tay.
15:31
Finally, I said, "Why am I clapping?"
260
919000
2000
Cuối cùng tôi mới hỏi
"Tại sao ta cũng vỗ tay?"
"Tại sao ta cũng vỗ tay?"
15:33
And one of the little kids said, "Because we were listening."
261
921000
1000
Và một đứa trẻ trả lời
15:34
(Laughter)
262
922000
5000
"Vì chúng ta đều đã được nghe nhạc!"
15:40
Think of it. 1,600 people, busy people,
263
928000
2000
Nghĩ thử xem, 1,600 con người bận rộn,
15:42
involved in all sorts of different things,
264
930000
2000
ngồi ở đây và cùng nhau làm mọi thứ:
15:45
listening, understanding and being moved by a piece by Chopin.
265
933000
6000
thưởng thức, thấu hiểu và cùng xúc động
trước một tác phẩm của Chopin.
trước một tác phẩm của Chopin.
15:51
Now that is something.
266
939000
1000
Thật đáng nhớ.
15:52
Now, am I sure that every single person followed that,
267
940000
3000
Bây giờ, liệu có chắc chắn rằng
tất cả những ai đã dõi theo
tất cả những ai đã dõi theo
15:55
understood it, was moved by it? Of course, I can't be sure.
268
943000
2000
đã thấu hiểu, đều cảm thấy xúc động không?
Dĩ nhiên, tôi không dám chắc.
Dĩ nhiên, tôi không dám chắc.
15:58
But I tell you what happened to me.
269
946000
1000
Nhưng để tôi kể cho các bạn nghe
một câu chuyện
một câu chuyện
15:59
I was in Ireland during the Troubles, 10 years ago,
270
947000
3000
10 năm trước, tôi đã đến Ireland, giai đoạn Troubles
(thời kì chủ nghĩa bè phái ở Ireland nửa sau TK20)
(thời kì chủ nghĩa bè phái ở Ireland nửa sau TK20)
16:02
and I was working with some Catholic and Protestant kids
271
950000
3000
tôi đến để hòa giải các xung đột
và đã tiếp xúc với một số trẻ em
và đã tiếp xúc với một số trẻ em
16:05
on conflict resolution. And I did this with them --
272
953000
4000
Công Giáo và Tin Lành ở đây.
Và cũng thực hiện những điều tương tự ---
Và cũng thực hiện những điều tương tự ---
16:10
a risky thing to do, because they were street kids.
273
958000
2000
một việc khá mạo hiểm
với những đứa trẻ đường phố.
với những đứa trẻ đường phố.
16:12
And one of them came to me the next morning and he said,
274
960000
3000
Nhưng rồi một trong số chúng
đã đến và kể với tôi rằng,
đã đến và kể với tôi rằng,
16:16
"You know, I've never listened to classical music in my life,
275
964000
3000
"Xưa nay cháu chưa từng được nghe nhạc cổ điển,
16:19
but when you played that shopping piece ... "
276
967000
1000
nhưng khi bác chơi cái thứ shopping (Chopin) đó ..."
16:20
(Laughter)
277
968000
3000
(Tiếng cười)
16:23
He said, "My brother was shot last year and I didn't cry for him.
278
971000
4000
nó nói, "Anh của cháu bị bắn chết năm ngoái
nhưng cháu đã không hề khóc.
nhưng cháu đã không hề khóc.
16:28
But last night, when you played that piece,
279
976000
1000
Nhưng tối qua, khi nghe bác chơi nhạc,
16:29
he was the one I was thinking about.
280
977000
3000
cháu đã nghĩ về anh
16:32
And I felt the tears streaming down my face.
281
980000
2000
Nước mắt của cháu đã trào ra rất nhiều.
16:34
And you know, it felt really good to cry for my brother."
282
982000
3000
Ông biết đấy, cháu cảm thấy thật nhẹ nhõm
khi có thể khóc vì anh ấy".
khi có thể khóc vì anh ấy".
16:37
So I made up my mind at that moment
283
985000
2000
Giây phút đó, tôi đã khẳng định
với bản thân mình rằng,
với bản thân mình rằng,
16:39
that classical music is for everybody. Everybody.
284
987000
7000
nhạc cổ điển là thứ âm nhạc
dành cho mọi người!
dành cho mọi người!
16:47
Now, how would you walk -- because you know,
285
995000
2000
Bây giờ, bạn sẽ đi đứng như thế nào
-- khi bạn biết,
-- khi bạn biết,
16:49
my profession, the music profession doesn't see it that way.
286
997000
4000
cái nghề của tôi, nghề chơi nhạc
không nhìn nhận theo kiểu như vậy.
không nhìn nhận theo kiểu như vậy.
16:53
They say three percent of the population likes classical music.
287
1001000
3000
Người ta nói rằng
chỉ có 3% dân số yêu thích nhạc cổ điển,
chỉ có 3% dân số yêu thích nhạc cổ điển,
16:56
If only we could move it to four percent, our problems would be over.
288
1004000
4000
giá như có thể nâng lên 4%
thì tất cả vấn đề sẽ đều được giải quyết.
thì tất cả vấn đề sẽ đều được giải quyết.
17:01
I say, "How would you walk? How would you talk? How would you be?
289
1009000
3000
Tôi mới nói, "Bạn sẽ đi đi lại lại
và lẩm bẩm như thế nào
và lẩm bẩm như thế nào
17:04
If you thought, three percent of the population likes classical music,
290
1012000
3000
nếu bạn nghĩ,
chỉ có 3% dân số yêu thích nhạc cổ điển
chỉ có 3% dân số yêu thích nhạc cổ điển
17:08
if only we could move it to four percent. How would you walk?
291
1016000
2000
và giá như ta có thể nâng nó lên thành 4%.
Hay bạn sẽ đi lại
Hay bạn sẽ đi lại
17:10
How would you talk? How would you be?
292
1018000
2000
và lẩm bẩm như thế nào,
17:12
If you thought, everybody loves classical music --
293
1020000
2000
nếu bạn nghĩ,
tất cả mọi người đều yêu thích nhạc cổ điển --
tất cả mọi người đều yêu thích nhạc cổ điển --
17:14
they just haven't found out about it yet."
294
1022000
2000
Chỉ là họ chưa biết đấy thôi!"
17:16
(Laughter)
295
1024000
1000
(Tiếng cười)
17:17
See, these are totally different worlds.
296
1025000
2000
Bạn thấy đấy,
đó là hai cảnh tượng hoàn toàn khác nhau.
đó là hai cảnh tượng hoàn toàn khác nhau.
17:20
Now, I had an amazing experience. I was 45 years old,
297
1028000
3000
Tôi có một trải nghiệm tuyệt vời thế này,
vào năm 45 tuổi
vào năm 45 tuổi
17:23
I'd been conducting for 20 years, and I suddenly had a realization.
298
1031000
5000
và hơn 20 năm chỉ huy dàn nhạc,
tôi chợt nhận ra rằng,
tôi chợt nhận ra rằng,
17:29
The conductor of an orchestra doesn't make a sound.
299
1037000
3000
Người nhạc trưởng của dàn nhạc
luôn luôn im lặng.
luôn luôn im lặng.
17:32
My picture appears on the front of the CD --
300
1040000
2000
Đây là những hình ảnh của tôi
trên bìa các đĩa CD
trên bìa các đĩa CD
17:34
(Laughter)
301
1042000
3000
(Tiếng cười)
17:37
-- but the conductor doesn't make a sound.
302
1045000
2000
-- Người nhạc trưởng
không tạo ra bất kì âm thanh nào cả,
không tạo ra bất kì âm thanh nào cả,
17:40
He depends, for his power, on his ability to make other people powerful.
303
1048000
4000
Ông ta sử dụng chính sức mạnh của mình
để truyền lửa cho người khác.
để truyền lửa cho người khác.
17:44
And that changed everything for me. It was totally life changing.
304
1052000
4000
Suy nghĩ ấy đã thay đổi tôi hoàn toàn.
Một sự giác ngộ của cuộc đời
Một sự giác ngộ của cuộc đời
17:49
People in my orchestra came up to me and said,
305
1057000
1000
Các nhạc công đã đến bên cạnh tôi và hỏi:
17:50
"Ben, what happened?" That's what happened.
306
1058000
2000
"Ben, có chuyện gì vậy?" Chính là nó.
17:52
I realized my job was to awaken possibility in other people.
307
1060000
5000
Tôi đã nhận ra nhiệm vụ của mình
là đánh thức những tiềm ẩn bên trong người khác.
là đánh thức những tiềm ẩn bên trong người khác.
17:57
And of course, I wanted to know whether I was doing that.
308
1065000
3000
Và tất nhiên, tôi cũng muốn biết
liệu nãy giờ mình đã làm được vậy chưa.
liệu nãy giờ mình đã làm được vậy chưa.
18:00
And you know how you find out? You look at their eyes.
309
1068000
3000
Các bạn có muốn biết không?
Cứ nhìn vào những đôi mắt thì biết.
Cứ nhìn vào những đôi mắt thì biết.
18:03
If their eyes are shining, you know you're doing it.
310
1071000
4000
Một khi chúng sáng lấp lánh
thì tôi biết mình đã làm được.
thì tôi biết mình đã làm được.
18:08
You could light up a village with this guy's eyes.
311
1076000
1000
Ánh mắt của anh chàng này
có thể thắp sáng cả một ngôi làng đấy
có thể thắp sáng cả một ngôi làng đấy
18:09
(Laughter)
312
1077000
2000
(Tiếng cười)
18:11
Right. So if the eyes are shining, you know you're doing it.
313
1079000
2000
Đúng vậy, nếu những đôi mắt kia sáng lên,
bạn biết mình đã thành công
bạn biết mình đã thành công
18:13
If the eyes are not shining, you get to ask a question.
314
1081000
3000
Nếu chúng không lấp lánh,
bạn phải tự vấn chính mình
bạn phải tự vấn chính mình
18:16
And this is the question:
315
1084000
1000
với câu hỏi rằng:
18:17
who am I being, that my players' eyes are not shining?
316
1085000
6000
"Tôi đã là ai,
mà những ánh mắt đó không ngời lên?
mà những ánh mắt đó không ngời lên?
18:24
We can do that with our children, too.
317
1092000
1000
Cũng có thể làm như vậy
với con trẻ của chúng ta
với con trẻ của chúng ta
18:25
Who am I being, that my children's eyes are not shining?
318
1093000
5000
Ta là ai, mà đôi mắt của chúng
không sáng ngời lên?
không sáng ngời lên?
18:31
That's a totally different world.
319
1099000
2000
Đó là một thế giới hoàn toàn khác.
18:33
Now, we're all about to end this magical, on-the-mountain week,
320
1101000
5000
Bây giờ, khi sắp kết thúc buổi tối kì diệu hôm nay,
kiểu "một tuần ở trên núi"
kiểu "một tuần ở trên núi"
18:39
and we're going back into the world.
321
1107000
1000
để chuẩn bị trở về với thế giới của chúng ta
18:40
And I say, it's appropriate for us to ask the question,
322
1108000
4000
Có hợp lí không nếu tôi đặt câu hỏi:
18:44
who are we being as we go back out into the world?
323
1112000
5000
chúng ta là ai khi trở lại với thế giới ấy?
18:49
And you know, I have a definition of success.
324
1117000
2000
Bạn biết đấy, định nghĩa của sự thành công,
đối với tôi thật đơn giản
đối với tôi thật đơn giản
18:52
For me, it's very simple. It's not about wealth and fame and power.
325
1120000
2000
Không liên quan gì đến sức khỏe,
danh vọng hay quyền lực cả.
danh vọng hay quyền lực cả.
18:54
It's about how many shining eyes I have around me.
326
1122000
3000
Thành công chính là
những đôi mắt đang sáng ngời xung quanh tôi.
những đôi mắt đang sáng ngời xung quanh tôi.
18:58
So now, I have one last thought, which is
327
1126000
3000
Được rồi, một điều nữa
mà tôi muốn chia sẻ với các bạn,
mà tôi muốn chia sẻ với các bạn,
19:01
that it really makes a difference what we say --
328
1129000
3000
rằng sức mạnh của lời nói có thể
19:04
the words that come out of our mouth.
329
1132000
2000
thay đổi hoàn toàn rất nhiều thứ
19:06
I learned this from a woman who survived Auschwitz,
330
1134000
4000
Tôi học được điều này
từ một người phụ nữ, một trong số ít
từ một người phụ nữ, một trong số ít
19:10
one of the rare survivors.
331
1138000
1000
những người sống sót ở Auschwitz (trại tập trung
ở Phần Lan, xây dựng bởi Đức Quốc Xã)
ở Phần Lan, xây dựng bởi Đức Quốc Xã)
19:11
She went to Auschwitz when she was 15 years old,
332
1139000
4000
Cô ấy đã tới Auschiwitz khi mới 15 tuổi,
19:16
and her brother was eight, and the parents were lost.
333
1144000
7000
cùng với cậu em trai 8 tuổi,
hai chị em mồ côi cha mẹ.
hai chị em mồ côi cha mẹ.
19:23
And she told me this, she said,
334
1151000
5000
Cô ấy đã kể với tôi rằng,
19:28
"We were in the train going to Auschwitz, and I looked down
335
1156000
3000
"Khi đang trên tàu tới Auschwitz,
tôi nhìn xuống và thấy
tôi nhìn xuống và thấy
19:31
and saw my brother's shoes were missing.
336
1159000
2000
giày của thằng nhỏ đã bị mất.
19:34
And I said, 'Why are you so stupid, can't you keep your things together
337
1162000
3000
Tôi đã mắng nó: 'Sao mày ngu quá vậy,
chỉ có giữ đồ của mình thôi
chỉ có giữ đồ của mình thôi
19:37
for goodness' sake?' " The way an elder sister
338
1165000
1000
mà cũng không làm được hả?".
19:38
might speak to a younger brother.
339
1166000
4000
Đó là cái cách một người chị lớn
nói với em trai mình.
nói với em trai mình.
19:42
Unfortunately, it was the last thing she ever said to him,
340
1170000
3000
Nhưng thật không may,
đó cũng là những điều cuối cùng
đó cũng là những điều cuối cùng
19:45
because she never saw him again. He did not survive.
341
1173000
4000
cô ấy có thể nói với em mình
vì cậu bé đã không thể sống sót.
vì cậu bé đã không thể sống sót.
19:49
And so when she came out of Auschwitz, she made a vow.
342
1177000
2000
Khi rời khỏi Auschwitz,
cô gái đã thề một lời thề.
cô gái đã thề một lời thề.
19:52
She told me this. She said, "I walked out of Auschwitz into life
343
1180000
4000
Cô ấy kể với tôi rằng
'Tôi bước chân ra khỏi Auschwitz,
'Tôi bước chân ra khỏi Auschwitz,
19:56
and I made a vow. And the vow was, I will never say anything
344
1184000
5000
và tôi đã thề rằng,
tôi sẽ không bao giờ nói ra những lời
tôi sẽ không bao giờ nói ra những lời
20:02
that couldn't stand as the last thing I ever say."
345
1190000
3000
vốn không thể trở thành những lời cuối cùng
của chính mình nữa.'".
của chính mình nữa.'".
20:05
Now, can we do that? No. And we'll make ourselves wrong
346
1193000
4000
Chúng ta có làm vậy được không? Không.
Chúng ta sẽ phạm sai lầm
Chúng ta sẽ phạm sai lầm
20:10
and others wrong. But it is a possibility to live into. Thank you.
347
1198000
7000
và làm người khác sai lầm nữa.
Nhưng cũng thật đáng để sống hướng về nó.
Nhưng cũng thật đáng để sống hướng về nó.
20:17
(Applause)
348
1205000
5000
Cảm ơn đã lắng nghe.
(Vỗ tay)
(Vỗ tay)
20:23
Shining eyes, shining eyes.
349
1211000
11000
Mắt lấp lánh, mắt lấp lánh.
20:34
Thank you, thank you.
350
1222000
3000
Cảm ơn, cảm ơn rất nhiều.
20:38
(Music)
351
1226000
5000
(Âm nhạc)
ABOUT THE SPEAKER
Benjamin Zander - ConductorA leading interpreter of Mahler and Beethoven, Benjamin Zander is known for his charisma and unyielding energy -- and for his brilliant pre-concert talks.
Why you should listen
Since 1979, Benjamin Zander has been the conductor of the Boston Philharmonic. He is known around the world as both a guest conductor and a speaker on leadership -- and he's been known to do both in a single performance. He uses music to help people open their minds and create joyful harmonies that bring out the best in themselves and their colleagues.
His provocative ideas about leadership are rooted in a partnership with Rosamund Stone Zander, with whom he co-wrote The Art of Possibility.
Benjamin Zander | Speaker | TED.com