TEDxSnoIsleLibraries
Bill Bernat: How to connect with depressed friends
Bill Bernat: Làm thế nào để kết nối với những người bị trầm cảm.
Filmed:
Readability: 3.7
1,714,661 views
Bạn muốn bắt chuyện với một người bạn đang đấu tranh với bệnh trầm cảm nhưng không biết phải bắt đầu từ đâu? Nghệ sĩ hài đồng thời là người kể chuyện Bill Bernat sẽ cho bạn vài lời khuyên. Cùng học những điều nên và không nên làm để nói chuyện với người bị trầm cảm - và cách xử lý cuộc trò chuyện sắp tới cùng với sự uyển chuyển và một ít hài hước.
Bill Bernat - Mental health awareness advocate
Bill Bernat is a recovering addict living with bipolar condition who advocates for mental health awareness through speaking, comedy and storytelling. Full bio
Bill Bernat is a recovering addict living with bipolar condition who advocates for mental health awareness through speaking, comedy and storytelling. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Cuộc trò chuyện đã vực tôi dậy
hơn bất cứ lần nào khác trong đời,
hơn bất cứ lần nào khác trong đời,
00:12
The one conversation that uplifted me
more than any other in my life
more than any other in my life
0
690
5791
là khi một phụ nữ kể tôi nghe
làm thế nào vài ngày trước đó,
làm thế nào vài ngày trước đó,
00:18
was with a woman who told me
1
6505
2420
00:20
how, a few days earlier,
2
8949
1745
bà ấy đã lái chiếc xe Jeep Wrangler
tới vách núi Grand Canyon
tới vách núi Grand Canyon
00:22
she drove her Jeep Wrangler
to the edge of the Grand Canyon
to the edge of the Grand Canyon
3
10718
4105
ngồi đó, rồ ga động cơ
và nghĩ về việc lái xe lao tới.
và nghĩ về việc lái xe lao tới.
00:26
and sat there, revving the engine,
4
14847
2757
00:29
thinking about driving over.
5
17628
1737
Dù mắc chứng sợ giao tiếp khá nặng,
00:32
Even though I had severe social anxiety,
6
20655
2722
trong cuộc trò chuyện ấy,
tôi hoàn toàn thoải mái.
tôi hoàn toàn thoải mái.
00:35
in that conversation,
I was totally at ease.
I was totally at ease.
7
23401
2634
00:38
(Laughter)
8
26059
1501
(cười)
Bà ấy kể với tôi những chuyện đã xảy ra
với bà từ trước cho tới lúc ấy,
với bà từ trước cho tới lúc ấy,
00:39
She told me what was going on in her life
9
27584
2683
00:42
in the days and months leading up,
10
30291
2302
suy nghĩ của bà trong thời khắc đó,
tại sao bà muốn chết,
tại sao bà muốn chết,
00:44
what her thoughts were
at that exact moment,
at that exact moment,
11
32617
2232
00:46
why she wanted to die,
12
34873
1489
và vì sao đã không làm như vậy.
00:48
and why she didn't do it.
13
36386
1245
Chúng tôi gật gù, mỉm cười,
00:50
We nodded and half-smiled,
14
38271
2782
sau đó, tới lượt tôi
kể về hành trình của mình
kể về hành trình của mình
00:53
and then it was my turn
to talk about my journey
to talk about my journey
15
41077
2624
00:55
to a dining table
in the hygienic community area
in the hygienic community area
16
43725
4646
tại bàn ăn trong khu vực vệ sinh chung
của khoa sức khỏe tâm thần
tại bệnh viện thị trấn miền núi.
tại bệnh viện thị trấn miền núi.
01:00
of the mental health wing
of a mountain-town hospital.
of a mountain-town hospital.
17
48395
3496
Tôi đã uống quá nhiều thuốc ngủ,
và sau khi điều trị cho tôi,
và sau khi điều trị cho tôi,
01:04
I took too many sleeping pills,
18
52503
1517
01:06
and after they treated me for that,
19
54044
1706
01:07
they were like, "Hey, we would love it
if you would be our guest
if you would be our guest
20
55774
5831
họ phản ứng kiểu: "Này, thật vui có ông
là khách quen của khoa."
là khách quen của khoa."
01:13
in the psych ward."
21
61629
1494
01:15
(Laughter)
22
63147
4873
(cười)
Chúng tôi đùa rằng việc bà ấy tự sát
sẽ tạo ra một tấm bưu thiếp tuyệt đẹp.
sẽ tạo ra một tấm bưu thiếp tuyệt đẹp.
01:20
We joked that her suicide
would have made a way better postcard.
would have made a way better postcard.
23
68597
5047
01:25
(Laughter)
24
73668
1058
(cười)
Chúng tôi đã bàn chuyện công việc.
(cười)
(cười)
01:26
We talked shop.
25
74750
1384
01:28
(Laughter)
26
76448
1422
01:29
She allowed me to be deeply depressed
27
77894
2459
Bà ấy đã để tôi
được chán nản cùng cực
được chán nản cùng cực
01:32
and have a genuine connection
to another person, simultaneously.
to another person, simultaneously.
28
80377
4793
và có được một kết nối chân thật
với người khác.
với người khác.
Lần đầu tiên, tôi được nhìn nhận
là người bị trầm cảm,
là người bị trầm cảm,
01:37
For the first time,
29
85789
1158
01:38
I identified as somebody
living with depression,
living with depression,
30
86971
3174
và tôi cảm thấy thoải mái
về điều đó
về điều đó
01:42
and I felt good about it --
31
90169
1708
01:43
like I was wasn't a bad person for it.
32
91901
2118
như thể nó không hề
biến tôi thành một người xấu vậy.
biến tôi thành một người xấu vậy.
01:46
Now imagine one of the people
at that table was a member of your family
at that table was a member of your family
33
94918
4151
Hãy tưởng tượng một trong số
những người tại chiếc bàn đó
những người tại chiếc bàn đó
là người thân
hoặc bạn rất thân của bạn.
hoặc bạn rất thân của bạn.
01:51
or a close friend.
34
99093
1910
01:53
Would you be comfortable talking to them?
35
101027
1976
Liệu bạn có thoải mái
nói chuyện với họ?
nói chuyện với họ?
01:55
What if instead of the hospital,
36
103447
2079
Sẽ thế nào nếu thay vì ở viện,
họ lại ngồi ở bàn ăn nhà bạn
họ lại ngồi ở bàn ăn nhà bạn
01:57
they were at your kitchen table
37
105550
1527
và tâm sự rằng
họ đang rất tuyệt vọng?
họ đang rất tuyệt vọng?
01:59
and told you they were really depressed?
38
107101
1915
02:02
The World Health Organization
39
110295
2327
Theo Tổ chức Y tế thế giới,
02:04
says that depression is the leading cause
of ill health and disability worldwide,
of ill health and disability worldwide,
40
112646
6374
trầm cảm là nguyên nhân hàng đầu
gây bệnh tật và tàn tật trên toàn cầu,
gây bệnh tật và tàn tật trên toàn cầu,
ảnh hưởng tới 350 triệu người.
02:11
affecting 350 million people.
41
119044
3078
02:14
The National Institute of Mental Health
42
122146
1896
Viện Sức khỏe tâm thần quốc gia
02:16
reports seven percent of Americans
experiencing depression in a year.
experiencing depression in a year.
43
124066
4651
thống kê có bảy phần trăm người Mỹ
bị trầm cảm mỗi năm.
bị trầm cảm mỗi năm.
Trầm cảm đang vô cùng phổ biến,
song với kinh nghiệm bản thân,
song với kinh nghiệm bản thân,
02:21
So depression is super common,
44
129084
2738
02:23
yet in my experience,
45
131846
2677
phần lớn người ta không muốn
nói chuyện với người bị trầm cảm
nói chuyện với người bị trầm cảm
02:26
most folks don't want
to talk to depressed people
to talk to depressed people
46
134547
2966
trừ khi họ giả vờ rằng đang vui.
02:29
unless we pretend to be happy.
47
137537
1841
Vẻ ngoài phấn khởi luôn phù hợp
với những tương tác thường ngày.
với những tương tác thường ngày.
02:33
A cheerful facade is appropriate
for casual interactions.
for casual interactions.
48
141395
3636
02:37
A depressed person can ask for extra syrup
in their pumpkin spice latte
in their pumpkin spice latte
49
145055
4714
Một người bị trầm cảm có thể yêu cầu
thêm si-rô vào ly latte bí ngô của mình
thêm si-rô vào ly latte bí ngô của mình
mà không cần giải thích
rằng họ cần nó
rằng họ cần nó
02:41
without explaining that they need it
50
149793
2020
02:43
because they're trapped
in the infinite darkness of their soul
in the infinite darkness of their soul
51
151837
4069
vì đang mắc kẹt
trong bóng tối vô tận của tâm hồn
trong bóng tối vô tận của tâm hồn
và đã mất toàn bộ hi vọng để thoát ra...
(cười)
(cười)
02:47
and they've lost all hope of escape --
52
155930
2032
02:49
(Laughter)
53
157986
1001
...đùa chắc.
(cười)
(cười)
02:51
again.
54
159011
1151
02:52
(Laughter)
55
160186
3065
Trầm cảm không làm giảm bớt
khao khát được kết nối
khao khát được kết nối
02:55
Depression doesn't diminish
a person's desire
a person's desire
56
163275
3130
02:58
to connect with other people,
57
166429
1842
của một người với những người khác,
mà chỉ làm giảm khả năng của họ.
mà chỉ làm giảm khả năng của họ.
03:00
just their ability.
58
168295
1368
Vì thế, dù bạn nghĩ gì, nói chuyện
với bạn bè hoặc người thân bị trầm cảm
với bạn bè hoặc người thân bị trầm cảm
03:02
So in spite of what you might think,
59
170460
2812
03:05
talking to friends and family
living with depression
living with depression
60
173296
2470
thực ra rất dễ dàng,
thậm chí, còn có thể rất vui.
thậm chí, còn có thể rất vui.
03:07
can be really easy and maybe even fun.
61
175790
3467
03:11
Not, like, Facebook-selfie-with-Lady-Gaga-
at-an-underground-party fun --
at-an-underground-party fun --
62
179281
5869
Không phải niềm vui selfie
cùng Lady Gaga tại một bữa tiệc kín,
cùng Lady Gaga tại một bữa tiệc kín,
tôi đang nói tới sự vui thích
03:17
I'm talking about the kind of fun
63
185174
2016
03:19
where people enjoy
each other's company effortlessly.
each other's company effortlessly.
64
187214
3156
khi mọi người tận hưởng
sự bầu bạn mà không cần phải cố gắng.
sự bầu bạn mà không cần phải cố gắng.
Không ai cảm thấy ngượng ngùng,
và cũng không ai
và cũng không ai
03:23
Nobody feels awkward,
65
191205
1382
03:24
and no one accuses the sad person
of ruining the holidays.
of ruining the holidays.
66
192611
4428
buộc tội một người âu sầu
rằng đã phá hỏng kì nghỉ của họ.
rằng đã phá hỏng kì nghỉ của họ.
Vì sao tồn tại sự ngăn cách
giữa người thường và người bị trầm cảm?
giữa người thường và người bị trầm cảm?
03:30
Why does this chasm even exist?
67
198244
3727
03:33
On the one side,
68
201995
1233
Một mặt, vài người bị trầm cảm
03:35
you have people living with depression
69
203252
2008
03:37
who may act in off-putting
or confusing ways
or confusing ways
70
205284
3261
có thể hành động
một cách khó chịu hoặc bối rối
một cách khó chịu hoặc bối rối
vì họ đang có một cuộc chiến trong đầu
mà không ai nhìn thấy.
mà không ai nhìn thấy.
03:40
because they're fighting
a war in their head
a war in their head
71
208569
2673
03:43
that nobody else can see.
72
211266
1543
Mặt khác, phần lớn mọi người
không nhìn thấy được ngăn cách này
không nhìn thấy được ngăn cách này
03:45
On the other side,
73
213307
1222
03:48
the vast majority of people
look across the chasm
look across the chasm
74
216074
2983
và lắc đầu "Tại sao
phải chán nản và ủ rũ như vậy?"
phải chán nản và ủ rũ như vậy?"
03:51
and shake their heads,
75
219081
1151
03:52
like, "Why you gotta be so depressed?"
76
220256
3016
Bạn có thể nhận ra sự phân cách này
ngay trong cuộc sống của mình.
ngay trong cuộc sống của mình.
03:56
You may recognize
a divide like this in your life.
a divide like this in your life.
77
224817
3640
Bạn muốn xây một cây cầu
nối liền nó?
nối liền nó?
04:01
Do you want to build a bridge across it?
78
229066
1989
Hoặc có thể không...
04:03
You may not want to build a bridge --
79
231712
2144
04:05
and that's a totally valid choice.
80
233880
2595
...và đó hoàn toàn
tùy thuộc vào bạn.
tùy thuộc vào bạn.
Hay bạn có thể muốn
kết nối một cách khắng khít hơn,
kết nối một cách khắng khít hơn,
04:09
Or maybe you'd like to build
a stronger connection,
a stronger connection,
81
237182
3478
04:12
but you have a lot
of questions and concerns.
of questions and concerns.
82
240684
4450
nhưng lại có
quá nhiều băn khoăn, lo lắng.
quá nhiều băn khoăn, lo lắng.
04:17
You're what I might call "bridge curious."
83
245158
3199
Tôi gọi đó là "cây cầu tò mò".
04:20
(Laughter)
84
248381
4284
(cười)
Đây là một vài lí do khả dĩ
04:24
Here are some possible reasons
85
252689
1434
04:26
why some of you
may avoid depressed people.
may avoid depressed people.
86
254147
2589
tại sao một số người
lại né tránh người bị trầm cảm.
lại né tránh người bị trầm cảm.
Có thể do sợ rằng nếu nói chuyện
với ai đó bị trầm cảm,
với ai đó bị trầm cảm,
04:29
You might be afraid
87
257807
1199
04:31
that if you talk to somebody
while they're depressed,
while they're depressed,
88
259030
2694
04:33
you're suddenly responsible
for their well-being.
for their well-being.
89
261748
2662
bạn sẽ phải chịu trách nhiệm
cho sức khỏe của họ.
cho sức khỏe của họ.
04:37
You're not expected to be Dr. Phil.
90
265521
2998
Bạn không cần
phải trở thành Dr. Phil đâu.
phải trở thành Dr. Phil đâu.
Hãy cứ tỏ ra thân thiện
giống Ellen vậy.
giống Ellen vậy.
04:40
Just be friendly --
91
268965
1191
04:42
more like Ellen.
92
270180
1533
04:43
(Laughter)
93
271737
3476
(cười)
Có thể bạn lo lắng không biết nói gì,
04:47
You may worry that you won't
know what to say,
know what to say,
94
275519
3021
04:50
and every attempt
at conversation will be awkward,
at conversation will be awkward,
95
278564
4420
và mọi cố gắng
trở thành ngượng nghịu,
trở thành ngượng nghịu,
04:55
and the only time you'll feel comfortable
96
283008
2396
và khoảnh khắc duy nhất
bạn thấy thoải mái
bạn thấy thoải mái
04:57
is when you both just give up on talking
97
285428
1905
là khi cả hai cùng im lặng
và nhìn chằm chằm vào điện thoại.
và nhìn chằm chằm vào điện thoại.
04:59
and stare at your phones.
98
287357
1665
Ngôn từ không phải thứ
quan trọng nhất ta cần để tâm tới.
quan trọng nhất ta cần để tâm tới.
05:02
Words are not the most important
thing to focus on.
thing to focus on.
99
290304
4241
Có thể bạn sợ hãi đối mặt
với cái bóng của chính mình.
với cái bóng của chính mình.
05:07
You might fear seeing your shadow.
100
295931
4262
05:12
Hey, if you have been
successfully outrunning
successfully outrunning
101
300217
3366
Này, nếu bạn đã từng
chạy thoát thành công
chạy thoát thành công
05:15
your personal emotional demons,
102
303607
2463
khỏi con quỷ cảm xúc trong bạn,
điều đó thật tuyệt vời.
điều đó thật tuyệt vời.
05:18
that's awesome.
103
306094
1771
Chúc bạn vững phong độ.
(cười)
(cười)
05:20
May the wind be at your back.
104
308401
1992
05:22
(Laughter)
105
310417
1015
05:23
You can be the least
woo-woo person in the world
woo-woo person in the world
106
311456
3713
Bạn có thể là người vô thần
nhất trên thế giới
nhất trên thế giới
05:27
and still connect with depressed people.
107
315193
2016
và vẫn kết giao
với những người bị trầm cảm.
với những người bị trầm cảm.
05:30
Maybe you've heard
that depression is contagious,
that depression is contagious,
108
318477
2841
Có lẽ bạn đã nghe đâu đó rằng
trầm cảm có thể lây lan
trầm cảm có thể lây lan
và bạn e sợ mắc phải nó.
05:33
and you're afraid of catching it.
109
321342
1981
Vậy hãy mang theo nước rửa tay.
(cười)
(cười)
05:35
Bring some hand sanitizer.
110
323347
2012
05:37
(Laughter)
111
325383
1001
Khả năng cao là bạn sẽ "mắc phải" niềm vui
từ kết giao giữa người với người.
từ kết giao giữa người với người.
05:38
You're much more likely to catch
the joy of human bonding.
the joy of human bonding.
112
326408
4488
Bạn có thể nhìn nhận khác đi
về người bị trầm cảm
về người bị trầm cảm
05:43
Maybe you see
depressed people differently.
depressed people differently.
113
331657
2006
05:45
You think of them as flawed or defective.
114
333687
3268
thay vì không hoàn hảo
hay có khiếm khuyết.
hay có khiếm khuyết.
Nhiều nghiên cứu đại học cho thấy
05:50
Multiple university studies have shown
115
338299
3008
05:53
that A students are more likely
to have bipolar condition.
to have bipolar condition.
116
341331
4455
những sinh viên hạng A có nhiều khả năng
gặp tình trạng rối loạn lưỡng cực.
gặp tình trạng rối loạn lưỡng cực.
Bộ não của chúng ta không bị hỏng
hay hư hại,
hay hư hại,
05:58
Our brains aren't broken or damaged,
117
346705
2913
chúng chỉ hoạt động khác đi mà thôi.
06:01
they just work differently.
118
349642
1951
06:03
I spent a lot of years thinking
happy people just don't get it.
happy people just don't get it.
119
351617
5706
Tôi đã từng rất tin rằng người vui vẻ
thì sao mà hiểu được (trầm cảm).
thì sao mà hiểu được (trầm cảm).
(cười)
06:09
(Laughter)
120
357347
1147
Thậm chí, tôi đã không thèm
phân biệt đối xử với họ.
phân biệt đối xử với họ.
06:10
I did eventually stop
discriminating against happy people --
discriminating against happy people --
121
358518
3625
06:14
(Laughter)
122
362167
3104
(cười)
Tôi bắt đầu vật lộn với trầm cảm
từ lúc lên tám,
từ lúc lên tám,
06:18
I began battling depression
when I was eight,
when I was eight,
123
366433
2906
và hàng thập kỷ sau đó,
ngạc nhiên là, tôi dần giành chiến thắng.
ngạc nhiên là, tôi dần giành chiến thắng.
06:21
and decades later, to my surprise,
124
369363
2147
06:23
I started winning.
125
371534
1574
Tôi thay đổi từ luôn cảm thấy khốn khổ
sang tận hưởng cuộc sống.
sang tận hưởng cuộc sống.
06:25
I shifted from being miserable
much of the time
much of the time
126
373132
3965
06:29
to enjoying life.
127
377121
2110
Tôi sống khá ổn
với tình trạng rối loạn lưỡng cực,
với tình trạng rối loạn lưỡng cực,
06:31
I live pretty well
with my bipolar condition,
with my bipolar condition,
128
379255
3170
06:34
and I've overcome some other
mental health conditions
mental health conditions
129
382449
2479
và tôi đã vượt qua
một vài trạng thái tâm thần khác
một vài trạng thái tâm thần khác
06:36
like overeating, addiction
and social anxiety.
and social anxiety.
130
384952
3301
như phản ứng phàm ăn,
nghiện ngập và sợ giao tiếp.
nghiện ngập và sợ giao tiếp.
Vậy là tôi sống
ở cả hai chiến tuyến.
ở cả hai chiến tuyến.
06:40
So I live on both sides of this chasm.
131
388634
3663
Và tôi muốn đưa một vài hướng dẫn
dựa vào kinh nghiệm bản thân,
dựa vào kinh nghiệm bản thân,
06:44
And I'm offering some guidance
132
392974
4718
06:49
based on my experience
133
397716
2709
giúp bạn xây dựng cây cầu
vượt qua cách biệt ấy, nếu bạn muốn.
vượt qua cách biệt ấy, nếu bạn muốn.
06:52
to help you build a bridge across it
134
400449
2309
06:54
if you want to.
135
402782
1442
06:56
It's not hard science,
136
404248
1948
Không phải là khoa học khó hiểu gì,
06:58
but I worked with a lot people
I know who've lived with depression
I know who've lived with depression
137
406220
4501
nhưng tôi đã làm việc
với nhiều người bị trầm cảm
với nhiều người bị trầm cảm
07:02
to refine these suggestions.
138
410745
2223
để chắt lọc nên những gợi ý này.
Trước tiên, những điều bạn muốn tránh...
07:06
First up, some things
you might want to avoid --
you might want to avoid --
139
414086
2564
07:08
some "don'ts."
140
416674
1342
... những điều "không nên" làm.
07:11
One of the most off-putting
things you can say is,
things you can say is,
141
419213
3501
Một trong những điều
kém hấp dẫn nhất để nói là:
kém hấp dẫn nhất để nói là:
07:14
"Just get over it."
142
422738
1562
"Cứ cố gắng vượt qua."
07:17
Great idea -- love it,
143
425411
1969
Một ý tưởng không tồi - tôi thích,
07:19
it's just we already thought of that.
144
427404
2317
chỉ là ai mà chẳng từng nghĩ vậy.
07:21
(Laughter)
145
429745
6409
(cười)
Thiếu khả năng để vượt qua
chính là trầm cảm.
chính là trầm cảm.
07:28
The absence of the ability
to just get over it is depression.
to just get over it is depression.
146
436178
4277
07:32
(Laughter)
147
440479
3813
(cười)
(vỗ tay)
07:36
(Applause)
148
444316
4846
Chúng tôi cảm nhận được nó
ngay trong cơ thể...
ngay trong cơ thể...
07:41
We feel it in our bodies --
149
449186
3739
đó là một điều hữu hình
với chúng tôi.
với chúng tôi.
07:44
it's a physical thing for us.
150
452949
2405
07:47
And medically it's no different
151
455378
2007
Về mặt y học, nó không khác gì
07:49
from telling someone
with a broken ankle or cancer,
with a broken ankle or cancer,
152
457409
2382
nói với người bị ung thư
hay vỡ mắt cá chân
hay vỡ mắt cá chân
07:51
"just get over it."
153
459815
1308
rằng: "Cứ vượt qua thôi."
Đừng quá mù quáng
sửa đổi chúng tôi.
sửa đổi chúng tôi.
07:56
Don't be hell-bent on fixing us.
154
464477
3112
Cảm ơn vì điều đó, nhưng...
07:59
Like, thank you, but ...
155
467613
4355
áp lực có thể làm người bị trầm cảm
cảm thấy như đang làm bạn thất vọng.
cảm thấy như đang làm bạn thất vọng.
08:03
the pressure can make us depressed people
feel like we're disappointing you.
feel like we're disappointing you.
156
471992
4335
08:08
Also, things that make
some people feel better
some people feel better
157
476930
2861
Thêm nữa, thứ khiến người khác thấy khá
hơn chưa chắc hữu hiệu với chúng tôi.
hơn chưa chắc hữu hiệu với chúng tôi.
08:11
may not work for us.
158
479815
1727
Bạn không thể chữa trầm cảm
bằng cách ăn kem...
bằng cách ăn kem...
08:13
You can't cure clinical depression
by getting ice cream ...
by getting ice cream ...
159
481566
3658
08:17
which is unfortunate, because
that would be living the dream.
that would be living the dream.
160
485949
3622
thật không may,
đúng thật là hão huyền.
đúng thật là hão huyền.
(cười)
08:21
(Laughter)
161
489595
2861
Không nên để bụng
vì những phản ứng tiêu cực.
vì những phản ứng tiêu cực.
08:25
Don't take a negative response personally.
162
493698
5033
Tôi có một người bạn
khoảng một năm trước
khoảng một năm trước
08:31
So, I have a friend who, about a year ago,
163
499216
3683
08:34
messaged me that he was really
isolated and depressed.
isolated and depressed.
164
502923
3213
đã nhắn tin cho tôi rằng
ông ấy cảm thấy bị cô lập và suy sụp.
ông ấy cảm thấy bị cô lập và suy sụp.
Tôi đã gợi ý cho ông
làm một vài thứ,
làm một vài thứ,
08:38
And I suggested some things for him to do,
165
506603
2501
nhưng chỉ nhận được hồi đáp
"Không, không và không."
"Không, không và không."
08:41
and he was like, "No, no and no."
166
509128
2333
08:43
And I got mad,
167
511485
1151
Tôi bắt đầu điên lên
08:44
like, how dare he not embrace
my brilliant wisdom?
my brilliant wisdom?
168
512660
3937
sao ông dám từ chối
người thông minh lỗi lạc như tôi chứ?
người thông minh lỗi lạc như tôi chứ?
(cười)
08:48
(Laughter)
169
516621
1716
08:50
And then I remembered
times I've been depressed,
times I've been depressed,
170
518361
3466
Sau đó, tôi nhớ lại những lúc
mình bị trầm cảm
mình bị trầm cảm
và nghĩ mọi viễn cảnh tương lai
đều sẽ là đọa đày
đều sẽ là đọa đày
08:53
and how I thought I was doomed
in all possible futures,
in all possible futures,
171
521851
4616
08:58
or everybody suddenly hated me,
and things like that.
and things like that.
172
526491
3672
hoặc bỗng nhiên, tất cả mọi người
ghét mình hay đại loại vậy.
ghét mình hay đại loại vậy.
Bất kể có bao nhiêu người
khuyên tôi hãy nghĩ khác đi,
khuyên tôi hãy nghĩ khác đi,
09:03
It didn't matter how many people
told me otherwise --
told me otherwise --
173
531498
3219
09:06
I didn't believe them.
174
534741
1403
tôi đã không tin họ.
Vậy nên, tôi để bạn bè biết
tôi có để tâm,
tôi có để tâm,
09:09
So I let my friend know I cared,
175
537220
3088
nhưng không hề để bụng.
09:12
and I didn't take it personally.
176
540332
2278
Đừng để việc thiếu hứng thú
làm bạn hoảng sợ.
làm bạn hoảng sợ.
09:15
Don't let a lack of bubbly
happiness freak you out.
happiness freak you out.
177
543956
5286
Đây không phải là cá mập tấn công.
09:21
It's not a shark attack.
178
549594
1581
"Gọi cứu hộ bờ biển mau lên,
bạn tôi đang buồn quá!"
bạn tôi đang buồn quá!"
09:23
"Call the coast guard, my friend is sad!"
179
551648
2944
(cười)
09:26
(Laughter)
180
554616
1662
Chúng tôi có thể buồn
nhưng vẫn cảm thấy ổn.
nhưng vẫn cảm thấy ổn.
09:28
We can be sad and OK at the same time.
181
556302
3753
Tôi sẽ không nhắc lại,
09:32
I'm going to say that again,
182
560835
1334
09:34
because in our society,
we're taught the opposite,
we're taught the opposite,
183
562193
3601
vì trong xã hội này,
chúng ta được dạy điều ngược lại,
chúng ta được dạy điều ngược lại,
khiến nó trở nên phản trực giác.
09:37
and so it's counterintuitive.
184
565818
2115
Mọi người có thể thấy buồn
và thấy ổn cùng một lúc.
và thấy ổn cùng một lúc.
09:40
People can be sad and OK at the same time.
185
568556
4278
Một vài điều áp dụng được với bạn,
một số khác thì không.
một số khác thì không.
09:45
So some of these things may apply
to you personally, some may not.
to you personally, some may not.
186
573819
3120
Hãy tiếp thu điều gì hữu ích.
09:48
Take what's useful.
187
576963
1150
09:50
And remember, you don't have to connect.
188
578728
3377
Và nhớ là, bạn không bị buộc
phải kết nối với chúng tôi.
phải kết nối với chúng tôi.
Nếu bạn muốn, thì đây
là vài gợi ý,
là vài gợi ý,
09:55
If you want to,
189
583609
1510
09:57
here are some suggestions that may help --
190
585143
2086
một vài điều "nên" làm.
09:59
some "dos."
191
587253
1150
10:01
Talk to us in your natural voice, right?
192
589484
2874
Trò chuyện với chúng tôi
với giọng tự nhiên.
với giọng tự nhiên.
10:04
(Laughter)
193
592382
2431
(cười)
Không cần phải nói giọng buồn bã
vì chúng tôi đã đủ buồn rồi,
vì chúng tôi đã đủ buồn rồi,
10:06
You don't need to put on a sad voice
because we're depressed --
because we're depressed --
194
594837
5254
giống như không cần phải hắt xì
khi nói với người bị cảm vậy.
khi nói với người bị cảm vậy.
10:12
you don't sneeze when you're talking
to somebody with a cold.
to somebody with a cold.
195
600115
2933
10:15
(Laughter)
196
603072
3210
(cười)
Lạc quan không hề thô lỗ.
Nhưng hãy cứ là chính bạn, được chứ?
Nhưng hãy cứ là chính bạn, được chứ?
10:18
It's not rude to be upbeat.
197
606306
2542
10:20
You can be you, OK?
198
608872
2584
Nếu sẵn sàng ở đó vì chúng tôi,
10:23
If you make an offer to be there for us,
199
611480
2897
10:26
clearly state what you can and can't do.
200
614401
2761
hãy nói rõ những điều bạn có thể
và không thể làm.
và không thể làm.
Tôi từng bảo với mọi người
"Cứ gọi hoặc nhắn tin bất cứ lúc nào"
"Cứ gọi hoặc nhắn tin bất cứ lúc nào"
10:29
I have told people,
"Hey, call or text any time,
"Hey, call or text any time,
201
617907
2474
10:32
but I might not be able
to get back to you that same day."
to get back to you that same day."
202
620405
2986
nhưng chưa chắc tôi
trả lời ngay được đâu."
trả lời ngay được đâu."
10:36
It's totally cool to not make an offer,
203
624221
3244
Hoàn toàn là điều bình thường
khi không đưa ra đề nghị,
khi không đưa ra đề nghị,
10:39
or to make a narrow offer
with really clear boundaries around it.
with really clear boundaries around it.
204
627489
4287
hoặc đề nghị
với một giới hạn rõ ràng.
với một giới hạn rõ ràng.
Hãy cho chúng tôi cảm giác chủ động.
10:45
Give us a sense of control.
205
633258
2277
Ví dụ, hỏi ý chúng tôi.
10:50
Like, get our consent.
206
638052
2358
10:52
I have a friend who, a while back,
207
640434
2881
Tôi có một người bạn,
khoảng thời gian trước,
khoảng thời gian trước,
10:55
when I was having a depressive episode,
208
643339
2088
khi tôi đang trong
những ngày buồn phiền,
những ngày buồn phiền,
đã đến giúp đỡ và nói rằng:
"Tôi muốn giữ liên lạc với ông.
"Tôi muốn giữ liên lạc với ông.
10:57
reached out and said,
"Hey, I want to check in with you.
"Hey, I want to check in with you.
209
645451
2679
11:00
Can I call you every day?
210
648154
1192
Gọi điện mỗi ngày?
Hay nhắn tin hàng ngày rồi gọi sau?
Hay nhắn tin hàng ngày rồi gọi sau?
11:01
Maybe text you every day
and call later in the week?
and call later in the week?
211
649370
2430
Ông thấy cái nào ổn?
11:03
What works for you?"
212
651824
1331
Bằng cách hỏi ý tôi,
bà ấy đã khiến tôi hoàn toàn tin tưởng
bà ấy đã khiến tôi hoàn toàn tin tưởng
11:06
By getting my permission,
she earned my complete confidence
she earned my complete confidence
213
654409
3183
11:09
and remains one of my best friends today.
214
657616
2967
và vẫn luôn là một
trong những người bạn tốt nhất của tôi.
trong những người bạn tốt nhất của tôi.
Lời khuyên cuối cùng của tôi là:
11:14
And my last suggestion is:
215
662189
2232
Hãy trò chuyện về
những thứ không phải là trầm cảm,
những thứ không phải là trầm cảm,
11:17
interact about not depression,
216
665562
2841
nghĩa là những thứ bình thường.
11:20
aka, normal stuff.
217
668427
2126
11:22
I have a friend who,
when people were worried about him,
when people were worried about him,
218
670577
3737
Một người bạn của tôi,
khi mọi người lo lắng về ông ấy,
khi mọi người lo lắng về ông ấy,
họ sẽ gọi và rủ xem
ông có muốn đi mua sắm không
ông có muốn đi mua sắm không
11:26
they would call and ask
if he wanted to go shopping
if he wanted to go shopping
219
674338
2692
11:29
or help them clean out their garage.
220
677054
2331
hoặc muốn phụ họ một tay
dọn dẹp gara.
dọn dẹp gara.
11:31
Your depressed friends
could be a good source of free labor --
could be a good source of free labor --
221
679920
2960
Người bạn bị trầm cảm có thể
là nhân lực miễn phí đấy.
là nhân lực miễn phí đấy.
11:34
(Laughter)
222
682904
7000
(cười)
Điều tôi thực sự
muốn hướng tới là,
muốn hướng tới là,
11:44
What I'm really getting at is,
223
692132
3333
11:47
invite them to contribute
to your life in some way,
to your life in some way,
224
695489
4563
mời họ góp phần vào
cuộc sống của bạn theo cách nào đó,
cuộc sống của bạn theo cách nào đó,
11:52
even if it's as small
as asking you to go see a movie
as asking you to go see a movie
225
700076
4531
thậm chí, nhỏ nhặt như
mời bạn đi xem bộ phim
mời bạn đi xem bộ phim
mà bạn rất muốn coi ngoài rạp.
11:56
that you wanted to see in the theater.
226
704631
1831
Đó là hàng loạt những điều nên,
không nên và có thể làm,
không nên và có thể làm,
11:59
So that's a lot
of dos and don'ts and maybes,
of dos and don'ts and maybes,
227
707588
3889
12:03
and it's not by any means
a definitive list.
a definitive list.
228
711501
3134
và đó hoàn toàn không phải
một danh sách cố định.
một danh sách cố định.
Thứ cần nhớ là tất cả
đều bắt nguồn từ một nguyên tắc.
đều bắt nguồn từ một nguyên tắc.
12:08
The thing to remember
is that they're all grounded
is that they're all grounded
229
716146
2791
12:10
in one guiding principle.
230
718961
2312
Nó là thứ cho phép người phụ nữ
trên chiếc Jeep Wrangler
trên chiếc Jeep Wrangler
12:13
It's what allowed the woman
in the Jeep Wrangler
in the Jeep Wrangler
231
721709
2730
hướng tôi đến sự bình phục
mà chẳng cần phải cố gắng.
mà chẳng cần phải cố gắng.
12:17
to start me on the path to recovery
without even trying.
without even trying.
232
725725
3285
12:21
She talked to me like I belonged
233
729674
3368
Bà ấy nói chuyện với tôi
như thể tôi đã thuộc về
như thể tôi đã thuộc về
12:25
and contributed exactly as I was
at that moment.
at that moment.
234
733066
4817
và đóng góp vào cuộc sống của bà ấy
ngay từ chính khoảnh khắc đó.
ngay từ chính khoảnh khắc đó.
Nếu trò chuyện với một người bị trầm cảm
như thể cuộc đời của họ quý giá,
như thể cuộc đời của họ quý giá,
12:31
If you talk to a depressed person
as if their life is just as valuable,
as if their life is just as valuable,
235
739270
4608
đầy nhiệt huyết và đẹp đẽ
như chính cuộc đời bạn
như chính cuộc đời bạn
12:35
intense and beautiful as yours,
236
743902
2442
12:38
then there's no need
to build a bridge between you,
to build a bridge between you,
237
746368
3930
thì chẳng cần phải xây cầu nối
giữa các bạn làm gì,
giữa các bạn làm gì,
vì bạn đã tự phá bỏ vách ngăn.
12:42
because you've closed the chasm.
238
750322
1760
Tập trung vào điều đó
thay vì vào câu chữ,
thay vì vào câu chữ,
12:45
Focus on that instead of your words,
239
753684
3809
và đó có thể là cuộc nói chuyện
tuyệt vời nhất trong cuộc đời họ.
tuyệt vời nhất trong cuộc đời họ.
12:51
and it may be the most uplifting
conversation of their life.
conversation of their life.
240
759021
4017
Điều đó giúp gì
cho những người bạn quan tâm?
cho những người bạn quan tâm?
12:56
What could that do
for somebody you care about?
for somebody you care about?
241
764568
2960
Và có thể giúp gì cho bạn?
13:00
What could it do for you?
242
768203
2325
Xin cảm ơn.
13:03
Thank you.
243
771181
1151
13:04
(Applause)
244
772356
4921
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Bill Bernat - Mental health awareness advocateBill Bernat is a recovering addict living with bipolar condition who advocates for mental health awareness through speaking, comedy and storytelling.
Why you should listen
Bill Bernatleads storytelling workshops and fundraisers for nonprofit organizations including the National Alliance on Mental Illness. He has appeared on Comedy Central and The Moth Radio Hour. He has worked as a computer programmer at NASA and helped take LookSmart public as an engineering leader. He currently works as a content marketing director for Adaptiva.
Bill Bernat | Speaker | TED.com