TED2017
Helen Pearson: Lessons from the longest study on human development
Helen Pearson: Những bài học từ nghiên cứu dài nhất về sự phát triển của con người
Filmed:
Readability: 3.4
2,357,562 views
Trong vòng 70 năm qua, các nhà khoa học Anh đã nghiên cứu cuộc sống của hàng ngàn đứa trẻ để tìm ra nguyên nhân dẫn đến sự khác biệt khi chúng lớn lên, có đứa thì hạnh phúc và khỏe mạnh trong khi những đứa khác phải sống chật vật. Đây là dự án dài hơi nhất từ trước đến giờ về sự phát triển con người từng được tiến hành, và những người được nghiên cứu kĩ nhất trên đời cũng ra đời từ đó, thay đổi cách ta sống, học tập và dạy dỗ con cái. Đánh giá tổng quan về nghiên cứu tầm cỡ này, nhà báo khoa học Helen Pearson chia sẻ những phát hiện quan trọng và những sự thật giản dị về cuộc sống và cách làm cha làm mẹ tốt.
Helen Pearson - Science journalist, editor, author
Helen Pearson's book, "The Life Project," tells the extraordinary story of the longest-running study of human development in the world. Full bio
Helen Pearson's book, "The Life Project," tells the extraordinary story of the longest-running study of human development in the world. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Today I want to confess something to you,
0
1802
3324
Có một điều hôm nay tôi phải thừa nhận,
00:17
but first of all I'm going to ask you
a couple of questions.
a couple of questions.
1
5150
2895
nhưng trước tiên, tôi muốn đưa ra một vài
câu hỏi thế này.
câu hỏi thế này.
00:20
How many people here have children?
2
8069
1753
Có bao nhiêu bạn đây có con nhỏ?
00:23
And how many of you are confident
3
11676
1578
Và bao nhiêu người thấy
tự tin
tự tin
00:25
that you know how
to bring up your children
to bring up your children
4
13278
2054
rằng mình biết cách nuôi dạy con cái
00:27
in exactly the right way?
5
15356
1235
với cách đúng tuyệt đối?
00:28
(Laughter)
6
16615
3441
(Cười)
00:32
OK, I don't see too many hands
going up on that second one,
going up on that second one,
7
20080
3139
OK, lần này thì không thấy nhiều cánh tay
giơ lên nữa,
giơ lên nữa,
00:35
and that's my confession, too.
8
23243
1547
và đó cũng là điều tôi muốn nói.
00:36
I've got three boys;
9
24814
1251
Tôi có ba cậu con trai;
00:38
they're three, nine and 12.
10
26089
1807
ba tuổi, chín tuổi và mười hai tuổi.
00:39
And like you, and like most parents,
11
27920
2066
Và giống như các bạn, hay hầu hết bà mẹ,
00:42
the honest truth is I have
pretty much no idea what I'm doing.
pretty much no idea what I'm doing.
12
30010
2940
tôi thật sự không biết mình đang làm gì.
00:45
I want them to be
happy and healthy in their lives,
happy and healthy in their lives,
13
33649
2405
Tôi muốn chúng sống vui và khỏe mạnh,
00:48
but I don't know what I'm supposed to do
14
36078
1986
nhưng lại không biết nên làm thế nào
00:50
to make sure they are happy and healthy.
15
38088
2006
để chắc rằng chúng vui vẻ và khỏe mạnh.
00:52
There's so many books
offering all kinds of conflicting advice,
offering all kinds of conflicting advice,
16
40118
2977
Có vô vàn những cuốn sách với
đủ các lời khuyên trái chiều,
đủ các lời khuyên trái chiều,
00:55
it can be really overwhelming.
17
43119
1536
khiến ta bị rối loạn.
00:56
So I've spent most of their lives
just making it up as I go along.
just making it up as I go along.
18
44679
3096
Nên tôi dành hầu hết thời gian của mình
đối phó khi gặp vấn đề.
đối phó khi gặp vấn đề.
01:01
However, something changed me
a few years ago,
a few years ago,
19
49034
3016
Tuy nhiên, đã có điều khiến tôi thay đổi
vài năm trước,
vài năm trước,
01:04
when I came across a little secret
that we have in Britain.
that we have in Britain.
20
52074
2798
khi tình cờ phát hiện ra một bí mật
nhỏ ở nước Anh này.
nhỏ ở nước Anh này.
01:07
It's helped me become more confident
about how I bring up my own children,
about how I bring up my own children,
21
55365
3481
Và điều đó khiến tôi tự tin hơn về cách
nuôi dạy con cái của mình,
nuôi dạy con cái của mình,
01:10
and it's revealed a lot about
how we as a society can help all children.
how we as a society can help all children.
22
58870
3409
và nó cho thấy cách chúng ta, một xã hội,
có thể giúp đỡ tất cả trẻ em.
có thể giúp đỡ tất cả trẻ em.
01:14
I want to share that secret
with you today.
with you today.
23
62804
2178
Tôi muốn chia sẻ bí mật đó
với bạn hôm nay.
với bạn hôm nay.
01:18
For the last 70 years,
24
66128
1937
70 năm trở lại đây,
01:20
scientists in Britain have been following
thousands of children through their lives
thousands of children through their lives
25
68089
4477
nhiều nhà khoa học Anh đã nghiên cứu về
cuộc sống của hàng ngàn đứa trẻ
cuộc sống của hàng ngàn đứa trẻ
01:24
as part of an incredible scientific study.
26
72590
2004
trong một dự án khoa học tuyệt vời.
01:27
There's nothing quite like it
anywhere else in the world.
anywhere else in the world.
27
75471
2700
Mà chưa từng được tiến hành ở
bất kỳ đâu.
bất kỳ đâu.
01:30
Collecting information
on thousands of children
on thousands of children
28
78912
2192
Việc thu thập thông tin của hàng ngàn
đứa trẻ
đứa trẻ
01:33
is a really powerful thing to do,
29
81128
1573
là một việc rất có ảnh hưởng,
01:34
because it means we can compare
the ones who say,
the ones who say,
30
82725
2287
vì chúng có nghĩa là chúng ta có thể
so sánh đứa,
so sánh đứa,
01:37
do well at school or end up healthy
or happy or wealthy as adults,
or happy or wealthy as adults,
31
85036
3410
học tốt ở trường hay lớn lên thành
người khỏe mạnh, vui vẻ hay giàu có,
người khỏe mạnh, vui vẻ hay giàu có,
01:40
and the ones who struggle much more,
32
88470
1788
với đứa sống chật vật hơn rất nhiều.
01:42
and then we can sift through
all the information we've collected
all the information we've collected
33
90282
3001
sau đó chúng tôi có thể xem qua tất cả
thông tin thu thập được
thông tin thu thập được
01:45
and try to work out why
their lives turned out different.
their lives turned out different.
34
93307
2900
và cố gắng để hiểu tại sao cuộc đời
của chúng lại khác nhau.
của chúng lại khác nhau.
01:48
This British study --
it's actually a kind of crazy story.
it's actually a kind of crazy story.
35
96231
2956
Nghiên cứu tại Anh này, thật ra
là một câu chuyện hơi điên rồ.
là một câu chuyện hơi điên rồ.
01:51
So it all starts back in 1946,
36
99211
2405
Tất cả bắt đầu vào năm 1946,
01:53
just a few months
after the end of the war,
after the end of the war,
37
101640
2241
chỉ một vài tháng sau khi thế chiến
kết thúc,
kết thúc,
01:55
when scientists wanted to know
38
103905
1431
lúc đó khoa học muốn hiểu rằng
01:57
what it was like for a woman
to have a baby at the time.
to have a baby at the time.
39
105360
2795
một phụ nữ mang thai vào thời điểm đó
sẽ như thế nào.
sẽ như thế nào.
02:00
They carried out
this huge survey of mothers
this huge survey of mothers
40
108752
2407
Họ tiến hành cuộc khảo sát lớn
này trên các bà mẹ
này trên các bà mẹ
02:03
and ended up recording the birth
of nearly every baby
of nearly every baby
41
111183
2945
kết quả ghi chép được gần như tất cả
sự ra đời của các em bé
sự ra đời của các em bé
02:06
born in England, Scotland
and Wales in one week.
and Wales in one week.
42
114152
2563
ở Anh, Scotland và xứ Wales
trong một tuần.
trong một tuần.
02:09
That was nearly 14,000 babies.
43
117127
2384
Đó là khoảng 14,000 đứa bé.
02:12
The questions they asked these women
44
120504
1763
Những câu hỏi cho các bà mẹ này
02:14
are very different than the ones
we might ask today.
we might ask today.
45
122291
2462
rất khác so với cái mà hiện nay
chúng ta có thể hỏi.
chúng ta có thể hỏi.
02:16
They sound really old-fashioned now.
46
124777
1726
Chúng sẽ nghe rất lỗi thời lúc này.
02:18
They asked them things like,
47
126527
1335
Những câu hỏi như,
02:19
"During pregnancy,
48
127886
1206
"Khi mang thai,
02:21
did you get your full extra ration
of a pint of milk a day?"
of a pint of milk a day?"
49
129116
3109
chị có nhận đủ khẩu phần sữa bổ sung
1 lít sữa một ngày không?"
1 lít sữa một ngày không?"
02:25
"How much did you spend
on smocks, corsets,
on smocks, corsets,
50
133456
3318
"Chị tiêu bao nhiêu tiền vào áo khoác,
áo bó bụng,
áo bó bụng,
02:28
nightdresses, knickers and brassieres?"
51
136798
2919
váy ngủ và quần áo lót ?"
02:32
And this is my favorite one:
52
140838
1567
Và câu hỏi mà tôi thích nhất là:
02:34
"Who looked after your husband
while you were in bed with this baby?"
while you were in bed with this baby?"
53
142429
3252
"Ai chăm sóc chồng chị khi chị bận
chăm con?"
chăm con?"
02:37
(Laughter)
54
145705
4519
(Cười)
02:42
Now, this wartime study
actually ended up being so successful
actually ended up being so successful
55
150248
3395
Nghiên cứu thời chiến tranh này
thực ra có kết quả vô cùng thành công
thực ra có kết quả vô cùng thành công
02:45
that scientists did it again.
56
153667
1769
đến nỗi khoa học tiến hành lại.
02:47
They recorded the births
of thousands of babies born in 1958
of thousands of babies born in 1958
57
155460
3339
Họ ghi lại sự ra đời của hàng ngàn
đứa trẻ vào năm 1958
đứa trẻ vào năm 1958
02:50
and thousands more in 1970.
58
158823
1924
và hàng ngàn đứa nữa vào năm 1970.
02:53
They did it again in the early 1990s,
59
161096
2002
Họ làm thêm một lần đầu thập kỉ 90,
02:55
and again at the turn of the millennium.
60
163122
2048
và một lần nữa vào đầu thiên nhiên kỉ.
02:57
Altogether, more than 70,000 children
have been involved in these studies
have been involved in these studies
61
165194
3666
Tổng cộng đã có hơn 70,000 đứa trẻ
tham gia vào các nghiên cứu này
tham gia vào các nghiên cứu này
03:00
across those five generations.
62
168884
2013
xuyên suốt năm thế hệ đó.
03:02
They're called the British birth cohorts,
63
170921
2191
Và được gọi là nhóm tương sinh nước Anh,
03:05
and scientists have gone back
and recorded more information
and recorded more information
64
173136
2763
các nhà khoa học đã quay lại và thu thập
thêm thông tin
thêm thông tin
03:07
on all of these people
every few years ever since.
every few years ever since.
65
175923
2349
của tất cả mọi người
vài năm một lần từ đó đến nay.
vài năm một lần từ đó đến nay.
03:11
The amount of information
that's now been collected on these people
that's now been collected on these people
66
179091
3176
Khối lượng thông tin đến giờ thu thập được
của những người này
của những người này
03:14
is just completely mind-boggling.
67
182291
1580
thực sự rất đáng kinh ngạc.
03:15
It includes thousands
of paper questionnaires
of paper questionnaires
68
183895
2190
Bao gồm hàng ngàn phiếu câu hỏi
03:18
and terabytes' worth of computer data.
69
186109
1867
và tốn hàng terabyte dữ liệu máy tính.
03:20
Scientists have also built up
a huge bank of tissue samples,
a huge bank of tissue samples,
70
188473
2826
Giới khoa học cũng xây dựng một
ngân hàng lớn về mô,
ngân hàng lớn về mô,
03:23
which includes locks of hair,
nail clippings, baby teeth and DNA.
nail clippings, baby teeth and DNA.
71
191323
4480
bao gồm gốc tóc, móng tay, răng sữa,
và mẫu ADN.
và mẫu ADN.
03:28
They've even collected 9,000 placentas
from some of the births,
from some of the births,
72
196498
4555
Họ thậm chí còn thu được 9,000
nhau thai của một số kì sinh nở,
nhau thai của một số kì sinh nở,
03:33
which are now pickled in plastic buckets
in a secure storage warehouse.
in a secure storage warehouse.
73
201077
4314
hiện đang được ngâm bảo quản, cất giữ
trong một kho an toàn.
trong một kho an toàn.
03:38
This whole project has become unique --
74
206564
1896
Toàn bộ dự án này đã trở nên đặc biệt
03:40
so, no other country in the world
is tracking generations of children
is tracking generations of children
75
208484
3336
nên, không một nước nào khác có thể
theo dõi thế hệ trẻ em
theo dõi thế hệ trẻ em
03:43
in quite this detail.
76
211844
1336
kĩ lưỡng, tường tận đến thế.
03:45
These are some of the best-studied
people on the planet,
people on the planet,
77
213769
3031
Họ là những người được
nghiên cứu kĩ nhất trên thế giới,
nghiên cứu kĩ nhất trên thế giới,
03:48
and the data has become
incredibly valuable for scientists,
incredibly valuable for scientists,
78
216824
3104
và nguồn thông tin trở nên cực kỳ giá trị
cho giới khoa học,
cho giới khoa học,
03:51
generating well over 6,000
academic papers and books.
academic papers and books.
79
219952
3294
ra đời hơn 6,000 cuốn sách
và tài liệu học thuật.
và tài liệu học thuật.
03:56
But today I want to focus
on just one finding --
on just one finding --
80
224705
2859
Nhưng điều tôi muốn chú tâm hôm nay
chỉ là một phát hiện
chỉ là một phát hiện
03:59
perhaps the most important discovery
to come from this remarkable study.
to come from this remarkable study.
81
227588
4334
có lẽ là phát hiện quan trọng nhất
từ nghiên cứu đáng kinh ngạc này.
từ nghiên cứu đáng kinh ngạc này.
04:03
And it's also the one
that spoke to me personally,
that spoke to me personally,
82
231946
2338
Cũng chính là điều nổi bật
với cá nhân tôi,
với cá nhân tôi,
04:06
because it's about how to use science
to do the best for our children.
to do the best for our children.
83
234308
3314
bởi nó về cách ứng dụng khoa học
để phát triển tốt nhất cho con trẻ.
để phát triển tốt nhất cho con trẻ.
04:10
So, let's get the bad news
out of the way first.
out of the way first.
84
238588
2797
Đầu tiên, hãy bàn đến những cái tiêu cực.
04:14
Perhaps the biggest message
from this remarkable study is this:
from this remarkable study is this:
85
242206
3055
Thông điệp mạnh mẽ nhất từ nghiên cứu
vĩ đại này có lẽ là:
vĩ đại này có lẽ là:
04:18
don't be born into poverty
or into disadvantage,
or into disadvantage,
86
246137
3215
đừng sinh ra trong nghèo đói
hay khuyết tật,
hay khuyết tật,
04:21
because if you are,
87
249376
1214
bởi vì nếu thế,
04:22
you're far more likely
to walk a difficult path in life.
to walk a difficult path in life.
88
250614
2685
bạn rất có thể trải qua
một cuộc sống khó khăn.
một cuộc sống khó khăn.
04:26
Many children in this study
were born into poor families
were born into poor families
89
254103
2882
Có nhiều đứa trẻ trong dự án này
sinh ra trong gia đình nghèo
sinh ra trong gia đình nghèo
04:29
or into working-class families that had
cramped homes or other problems,
cramped homes or other problems,
90
257009
4327
hoặc lao động thấp, sống ở khu ổ chuột
hoặc gặp nhiều khó khăn khác,
hoặc gặp nhiều khó khăn khác,
04:33
and it's clear now
that those disadvantaged children
that those disadvantaged children
91
261360
2478
và rõ ràng những đứa trẻ có
hoàn cảnh khó khăn đó
hoàn cảnh khó khăn đó
04:35
have been more likely to struggle
on almost every score.
on almost every score.
92
263862
3092
sẽ phải đánh vật với học tập và
việc điểm số ở trường.
việc điểm số ở trường.
04:38
They've been more likely
to do worse at school,
to do worse at school,
93
266978
2350
Chúng thường biểu hiện tệ hơn ở trường,
04:41
to end up with worse jobs
and to earn less money.
and to earn less money.
94
269352
2755
kiếm những công việc tệ hơn
và tiền lương thấp hơn.
và tiền lương thấp hơn.
04:44
Now, maybe that sounds really obvious,
95
272131
2007
Nghe thì có vẻ hiển nhiên,
04:46
but some of the results
have been really surprising,
have been really surprising,
96
274162
2695
song một vài trường hợp lại cho kết quả
khá bất ngờ,
khá bất ngờ,
04:48
so children who had a tough start in life
97
276881
1953
khi những đứa có khởi đầu khó khăn
04:50
are also more likely to end up
unhealthy as adults.
unhealthy as adults.
98
278858
2504
đến khi lớn lại lại có vấn đề về
sức khỏe.
sức khỏe.
04:53
They're more likely to be overweight,
99
281725
1767
Chúng thường dễ bị béo phì,
04:55
to have high blood pressure,
100
283516
1335
huyết áp cao,
04:56
and then decades down the line,
101
284875
2093
và sau hàng thập kỷ,
04:58
more likely to have a failing memory,
poor health and even to die earlier.
poor health and even to die earlier.
102
286992
4373
sẽ dễ bị suy giảm trí nhớ, sức khỏe kém
thậm chí là chết sớm.
thậm chí là chết sớm.
05:05
Now, I talked about what happens later,
103
293777
2913
Đấy là tôi đã nói là chúng xảy ra về sau,
05:08
but some of these differences emerge
at a really shockingly early age.
at a really shockingly early age.
104
296714
3317
nhưng một trong những sự khác biệt này
xuất hiện ở độ tuổi cực sớm.
xuất hiện ở độ tuổi cực sớm.
05:12
In one study,
105
300401
1288
Trong một nghiên cứu,
05:13
children who were growing up in poverty
106
301713
1895
những đứa trẻ lớn lên nghèo đói
05:15
were almost a year behind
the richer children on educational tests,
the richer children on educational tests,
107
303632
3861
tụt sau gần một năm trong các bài kiểm tra
giáo dục so với những đứa nhà giàu,
giáo dục so với những đứa nhà giàu,
05:19
and that was by the age of just three.
108
307517
1914
và đó mới chỉ lúc ba tuổi.
05:22
These types of differences have been found
again and again across the generations.
again and again across the generations.
109
310499
3858
Sự khác biệt này còn được phát hiện nhiều
lần hơn nữa qua các nhóm tuổi.
lần hơn nữa qua các nhóm tuổi.
05:26
It means that our early circumstances
have a profound influence
have a profound influence
110
314381
3270
Điều đó cho thấy hoàn cảnh xuất thân
có ảnh hưởng rất rõ ràng
có ảnh hưởng rất rõ ràng
05:29
on the way that the rest
of our lives play out.
of our lives play out.
111
317675
2645
tới tương lai của mỗi người.
05:32
And working out why that is
112
320344
1430
Và việc tìm ra căn nguyên
05:33
is one of the most difficult questions
that we face today.
that we face today.
113
321798
2820
là một trong những điều khó giải đáp
nhất đến tận bây giờ.
nhất đến tận bây giờ.
05:37
So there we have it.
114
325833
1657
Có thể rút ra được thế này.
05:39
The first lesson for successful life,
everyone, is this:
everyone, is this:
115
327514
2676
Thứ nhất, để có được một cuộc sống
viên mãn, chúng ta,
viên mãn, chúng ta,
05:42
choose your parents very carefully.
116
330214
1856
phải chọn bố mẹ cho cẩn thận.
05:44
(Laughter)
117
332094
1001
(Cười)
05:45
Don't be born into a poor family
or into a struggling family.
or into a struggling family.
118
333119
3052
Đừng sinh ra trong một gia đình nghèo
hay khó khăn chật vật.
hay khó khăn chật vật.
05:49
Now, I'm sure you can see
the small problem here.
the small problem here.
119
337369
2737
Giờ, tôi chắc rằng bạn đã thấy
vấn đề nhỏ ở đây.
vấn đề nhỏ ở đây.
05:52
We can't choose our parents
or how much they earn,
or how much they earn,
120
340130
3438
Chúng ta không thể chọn bố mẹ
hay tiền lương của họ,
hay tiền lương của họ,
05:55
but this British study has also struck
a real note of optimism
a real note of optimism
121
343592
3229
nhưng nghiên cứu tại Anh này vẫn đánh
vào quan điểm khách quan
vào quan điểm khách quan
05:58
by showing that not everyone
who has a disadvantaged start
who has a disadvantaged start
122
346845
3351
bằng việc chỉ ra rằng không phải
đứa trẻ nào có khởi đầu bất lợi
đứa trẻ nào có khởi đầu bất lợi
06:02
ends up in difficult circumstances.
123
350220
2595
sẽ dẫn đến hoàn cảnh khó khăn.
06:05
As you know, many people
have a tough start in life,
have a tough start in life,
124
353346
2453
Như đã biết, nhiều người
có khởi đầu vất vả,
có khởi đầu vất vả,
06:07
but they end up doing very well
on some measure nevertheless,
on some measure nevertheless,
125
355823
2859
nhưng lại trở nên thành công,
ít nhất ở một lĩnh vực nào đó,
ít nhất ở một lĩnh vực nào đó,
06:10
and this study starts to explain how.
126
358706
1791
dự án này bắt đầu giải thích vì sao.
06:13
So the second lesson is this:
127
361337
2101
Bài học thứ hai là:
06:15
parents really matter.
128
363462
1825
cha mẹ rất quan trọng.
06:17
In this study,
129
365907
1151
Trong dự án này,
06:19
children who had engaged,
interested parents,
interested parents,
130
367082
2118
những đứa trẻ có cha mẹ quan tâm,
lo lắng,
lo lắng,
06:21
ones who had ambition for their future,
131
369224
2064
những người có tham vọng cho tương lai,
06:23
were more likely to escape
from a difficult start.
from a difficult start.
132
371312
2834
thường sẽ thoát khỏi khở đầu khó khăn đó.
06:26
It seems that parents and what they do
are really, really important,
are really, really important,
133
374170
4025
Có vẻ như phụ huynh và việc họ làm
vô cùng, vô cùng quan trọng,
vô cùng, vô cùng quan trọng,
06:30
especially in the first few years of life.
134
378219
2104
đặc biệt là trong những năm đầu đời.
06:32
Let me give you an example of that.
135
380927
1668
Tôi sẽ ví dụ thế này.
06:34
In one study,
136
382619
1194
Trong một nghiên cứu,
06:35
scientists looked at about 17,000 children
who were born in 1970.
who were born in 1970.
137
383837
4056
các nhà khoa học khảo sát hơn 17,000
đứa trẻ ra đời năm 1970.
đứa trẻ ra đời năm 1970.
06:40
They sifted all the mountains of data
that they had collected
that they had collected
138
388779
2947
Họ phân tích toàn bộ thông tin
thu thập được
thu thập được
06:43
to try to work out
139
391750
1227
để tìm ra nguyên nhân
06:45
what allowed the children
who'd had a difficult start in life
who'd had a difficult start in life
140
393001
2881
cái gì đã cho phép các đứa trẻ
bắt đầu khó khăn ở cuộc sống
bắt đầu khó khăn ở cuộc sống
06:47
to go on and do well
at school nevertheless.
at school nevertheless.
141
395906
2123
dù vậy, vẫn tiếp tục và học tốt ở trường.
06:50
In other words, which ones beat the odds.
142
398053
2353
Nói cách khác, điều gì đánh bại
sự không may.
sự không may.
06:52
The data showed that what mattered
more than anything else was parents.
more than anything else was parents.
143
400430
3747
Số liệu chỉ ra rằng, điều quan trọng
hơn hết là ở cha mẹ.
hơn hết là ở cha mẹ.
06:56
Having engaged, interested parents
in those first few years of life
in those first few years of life
144
404201
3598
Những phụ huynh biết quan tâm, gần gũi với
trẻ trong giai đoạn đầu đời
trẻ trong giai đoạn đầu đời
06:59
was strongly linked to children going on
to do well at school later on.
to do well at school later on.
145
407823
3707
rất có thể dẫn đến trẻ học tốt ở trường
sau này.
sau này.
07:04
In fact, quite small things
that parents do
that parents do
146
412238
2966
Thực tế, những việc bố mẹ làm
tưởng chừng nhỏ
tưởng chừng nhỏ
07:07
are associated with good
outcomes for children.
outcomes for children.
147
415228
2478
nhưng lại có tác động tốt tới biểu hiện
của con trẻ.
của con trẻ.
07:10
Talking and listening to a child,
148
418370
1905
Chỉ là lắng nghe và trò chuyện,
07:12
responding to them warmly,
149
420299
1904
trả lời âu yếm,
07:14
teaching them their letters and numbers,
150
422227
1968
dạy chữ và số đếm,
07:16
taking them on trips and visits.
151
424219
1672
đưa chúng đi chơi, đi du lịch.
07:17
Reading to children every day
seems to be really important, too.
seems to be really important, too.
152
425915
3017
Đọc truyện cho trẻ mỗi ngày cũng
thực sự cần thiết.
thực sự cần thiết.
07:21
So in one study,
153
429504
1388
Như ở trong một nghiên cứu,
07:22
children whose parents were reading
to them daily when they were five
to them daily when they were five
154
430916
3287
những đứa trẻ được bố mẹ hằng ngày
đọc sách cho khi năm tuổi
đọc sách cho khi năm tuổi
07:26
and then showing an interest
in their education at the age of 10,
in their education at the age of 10,
155
434227
3049
và được phụ huynh quan tâm tới việc học
từ lên 10,
từ lên 10,
07:29
were significantly less likely
to be in poverty at the age of 30
to be in poverty at the age of 30
156
437300
4021
sẽ rất hiếm khi sống cảnh nghèo khổ
ở tuổi 30
ở tuổi 30
07:33
than those whose parents
weren't doing those things.
weren't doing those things.
157
441345
2592
so với những trẻ không được bố mẹ
quan tâm như vậy.
quan tâm như vậy.
07:37
Now, there are huge challenges
with interpreting this type of science.
with interpreting this type of science.
158
445111
4041
Giờ, có những khó khắn khổng lồ
trong việc hiểu rõ loại khoa học này.
trong việc hiểu rõ loại khoa học này.
07:41
These studies show
that certain things that parents do
that certain things that parents do
159
449681
2655
Những nghiên cứu này chỉ ra rằng
việc mà phụ huynh làm
việc mà phụ huynh làm
07:44
are correlated with good
outcomes for children,
outcomes for children,
160
452360
2362
có liên quan tới kết quả tích cực
của trẻ,
của trẻ,
07:46
but we don't necessarily know
those behaviors caused the good outcomes,
those behaviors caused the good outcomes,
161
454746
3413
nhưng chúng tôi không biết là liệu có phải
những hành động này
những hành động này
07:50
or whether some other factor
is getting in the way.
is getting in the way.
162
458183
2382
cho kết quả tốt hay là do yếu tố nào
khác nữa.
khác nữa.
07:52
For example, we have to take
genes into account,
genes into account,
163
460589
2245
Ví dụ, chúng tôi phải lấy yếu tố gen
vào xem xét
vào xem xét
07:54
and that's a whole other talk in itself.
164
462858
2147
và đó là một câu chuyện hoàn toàn
khác nữa.
khác nữa.
07:57
But scientists working
with this British study
with this British study
165
465489
2223
Nhưng các nhà khoa học tham gia
nghiên cứu này
nghiên cứu này
07:59
are working really hard to get at causes,
166
467736
2166
đang cố gắng hết sức tìm ra nguyên nhân
08:01
and this is one study I particularly love.
167
469926
2021
và đây là nghiên cứu tôi đặc biệt thích.
08:03
In this one,
168
471971
1182
Trong cái này,
08:05
they looked at the bedtime routines
of about 10,000 children
of about 10,000 children
169
473177
2867
họ quan sát thói quen ngủ của
khoảng 10,000 đứa trẻ
khoảng 10,000 đứa trẻ
08:08
born at the turn of the millennium.
170
476068
1792
sinh ra đầu thiên niên kỉ.
08:09
Were the children going to bed
at regular times,
at regular times,
171
477884
2329
Chúng thường ngủ vào giờ nhất định,
08:12
or did they go to bed
at different times during the week?
at different times during the week?
172
480237
2898
hay đi ngủ vào các giờ khác nhau
trong tuần?
trong tuần?
08:15
The data showed that those children
who were going to bed at different times
who were going to bed at different times
173
483159
3573
Số liệu chỉ ra những trẻ có giờ giấc
ngủ thất thường
ngủ thất thường
08:18
were more likely
to have behavioral problems,
to have behavioral problems,
174
486756
2373
sẽ có xu hướng bị các vấn đề
về cách cư xử
về cách cư xử
08:21
and then those that switched
to having regular bedtimes
to having regular bedtimes
175
489153
2709
và khi chúng thay đổi thói quen sang
ngủ đúng giờ
ngủ đúng giờ
08:23
often showed an improvement in behavior,
176
491886
2386
thì thấy rõ sự cải thiện hơn về ứng xử,
08:26
and that was really crucial,
177
494296
1356
và đó là điều rất quan trọng
08:27
because it suggested
it was the bedtime routines
it was the bedtime routines
178
495676
2272
bởi chính thói quen đi ngủ
08:29
that were really helping things
get better for those kids.
get better for those kids.
179
497972
2715
thực sự giúp ích cho những đứa trẻ
đó tiến bộ.
đó tiến bộ.
08:33
Here's another one to think about.
180
501261
1621
Có một vấn đề nữa cần xem xét.
08:34
In this one,
181
502906
1158
Cũng nghiên cứu này,
08:36
scientists looked at children
who were reading for pleasure.
who were reading for pleasure.
182
504088
2891
các nhà khoa học quan sát những trẻ
đọc sách để giải trí.
đọc sách để giải trí.
08:39
That means that they picked up
a magazine, a picture book, a story book.
a magazine, a picture book, a story book.
183
507003
4053
Có nghĩa là chúng
đọc tạp chí, sách ảnh, sách truyện.
đọc tạp chí, sách ảnh, sách truyện.
08:43
The data showed that children
who were reading for pleasure
who were reading for pleasure
184
511806
2773
Số liệu chỉ ra
những trẻ thích đọc để giải trí
những trẻ thích đọc để giải trí
08:46
at the ages of five and 10
185
514603
2260
trong nhóm năm và mười tuổi tuổi
08:48
were more likely to go on in school
better, on average,
better, on average,
186
516887
2896
nói chung, thường sẽ học tốt,
08:51
on school tests later in their lives.
187
519807
1971
với điểm số cao trong các bài kiểm tra.
08:53
And not just tests of reading,
188
521802
1705
Không chỉ là kiểm tra đọc,
08:55
but tests of spelling and maths as well.
189
523531
2140
mà còn kiểm tra đánh vần và toán học.
08:58
This study tried to control
for all the confounding factors,
for all the confounding factors,
190
526505
2810
Nghiên cứu cố gắng loại bỏ các yếu tố
gây nhiễu,
gây nhiễu,
09:01
so it looked at children
who were equally intelligent
who were equally intelligent
191
529339
2484
bằng cách khảo sát những trẻ thông minh
tương đồng
tương đồng
09:03
and from the same social-class background,
192
531847
2032
và có chung một hoàn cảnh xuất thân,
09:05
so it seemed as if it was the reading
which really helped those children
which really helped those children
193
533903
3383
và cho rằng có vẻ việc
đọc thực sự giúp ích cho các đứa trẻ đó
đọc thực sự giúp ích cho các đứa trẻ đó
09:09
go on and score better on those
school tests later in their lives.
school tests later in their lives.
194
537310
3143
về việc học và đạt điểm cao trong các
bài kiểm tra sau này.
bài kiểm tra sau này.
09:13
Now at the start,
195
541777
1150
Ở phần đầu,
09:14
I said the first lesson from this study
196
542951
1949
tôi có nói bài học đầu tiên rút ra được
09:16
was not to be born into poverty
or into disadvantage,
or into disadvantage,
197
544924
2548
là không nên sinh ra trong gia đình nghèo
09:19
because those children tend to follow
more difficult paths in their lives.
more difficult paths in their lives.
198
547496
3552
bởi sau này chúng sẽ lại rơi vào vòng
luẩn quẩn của nghèo đói.
luẩn quẩn của nghèo đói.
09:23
But then I said that parenting matters,
199
551072
2237
Nhưng tôi cũng nói cách dạy dỗ quan trọng,
09:25
and that good parenting,
if you can call it that,
if you can call it that,
200
553333
2302
và việc làm bố mẹ tốt,
nếu bạn gọi như vậy,
nếu bạn gọi như vậy,
09:27
helps children beat the odds
201
555659
1336
có thể giúp trẻ vượt khó
09:29
and overcome some
of those early disadvantages.
of those early disadvantages.
202
557019
2803
và chiến thắng những khó khăn
vật chất đầu đời.
vật chất đầu đời.
09:31
So wait,
203
559846
1325
Nhưng chờ đã,
09:33
does that actually mean, then,
that poverty doesn't matter after all?
that poverty doesn't matter after all?
204
561195
3344
liệu có phải hoàn cảnh sống khó khăn
không có ảnh hưởng gì hết?
không có ảnh hưởng gì hết?
09:38
You could argue it doesn't matter
if a child is born poor --
if a child is born poor --
205
566216
3012
Có thể cho rằng việc một đứa trẻ
sinh ra trong gia đình nghèo
sinh ra trong gia đình nghèo
09:41
as long as their parents are good parents,
they're going to do just fine.
they're going to do just fine.
206
569252
3721
nhưng nếu có bố mẹ tốt, thì chả sao hết,
chúng vẫn ổn thôi.
chúng vẫn ổn thôi.
09:44
I don't believe that's true.
207
572997
1407
Tôi không nghĩ điều này đúng.
09:46
This study shows that poverty
and parenting matter.
and parenting matter.
208
574428
2511
Rõ ràng ta thấy ảnh hưởng từ cả
cha mẹ và cảnh sống.
cha mẹ và cảnh sống.
09:49
And one study actually
put figures on that,
put figures on that,
209
577438
2000
Có một nghiên cứu với số liệu
khảo sát
khảo sát
09:51
so it looked at children
growing up in persistent poverty
growing up in persistent poverty
210
579462
2699
những đứa trẻ lớn lên trong cảnh
đói nghèo chi phối
đói nghèo chi phối
09:54
and how well they were doing at school.
211
582185
2069
và kết quả của chúng ở trường.
09:56
The data showed
212
584596
1151
Chỉ ra rằng
09:57
that even when their parents
were doing everything right --
were doing everything right --
213
585771
2856
ngay cả khi bố mẹ chúng đều cố gắng
làm mọi điều tốt nhất như
làm mọi điều tốt nhất như
10:00
putting them to bed on time
214
588651
1302
cho con ngủ đúng giờ
10:01
and reading to them every day
and everything else --
and everything else --
215
589977
2437
và đọc cho chúng nghe mỗi ngày
hay việc khác
hay việc khác
10:04
that only got those children so far.
216
592438
1833
cũng không thay đổi được nhiều.
10:06
Good parenting only reduced
the educational gap
the educational gap
217
594610
2969
Làm bố mẹ tốt chỉ giảm được khoảng cách
về giáo dục
về giáo dục
10:09
between the rich and poor children
by about 50 percent.
by about 50 percent.
218
597603
3013
khoảng 50% giữa nhóm trẻ giàu và
nhóm trẻ nghèo.
nhóm trẻ nghèo.
10:13
Now that means that poverty
leaves a really lasting scar,
leaves a really lasting scar,
219
601472
4151
Vậy cho nên sự nghèo khó thực sự
có một ảnh hưởng lâu dài,
có một ảnh hưởng lâu dài,
10:17
and it means that if we really want
to ensure the success and well-being
to ensure the success and well-being
220
605647
3382
và nếu như chúng ta muốn đảm bảo
sự thành công và hành vi tốt
sự thành công và hành vi tốt
10:21
of the next generation,
221
609053
1437
cho thế hệ sau,
10:22
then tackling child poverty
is an incredibly important thing to do.
is an incredibly important thing to do.
222
610514
3888
cho trẻ em điều kiện sống tốt là một điều
cực kỳ quan trọng cần làm.
cực kỳ quan trọng cần làm.
10:27
Now, what does all this mean
for you and me?
for you and me?
223
615882
2388
Điều này với tôi và bạn tức là sao?
10:30
Are there lessons here
we can all take home and use?
we can all take home and use?
224
618294
2430
Và điều mà chúng ta ở đây rút ra
cho mình là gì?
cho mình là gì?
10:32
As a scientist and a journalist,
225
620748
1530
Với tư cách khoa học và nhà báo,
10:34
I like to have some science
to inform my parenting ...
to inform my parenting ...
226
622302
2548
Tôi muốn có khoa học trong
cách dạy con của mình...
cách dạy con của mình...
10:37
and I can tell you that when
you're shouting at your kids
you're shouting at your kids
227
625912
2757
và tôi có thể nói với bạn rằng
khi bạn la hét với con cái
khi bạn la hét với con cái
10:40
to go to bed on time,
228
628693
1260
bắt chúng đi ngủ sớm,
10:41
it really helps to have
the scientific literature on your side.
the scientific literature on your side.
229
629977
3032
theo khoa học thì bạn đang làm
rất đúng rồi đấy.
rất đúng rồi đấy.
10:45
(Laughter)
230
633033
1019
(Cười)
10:46
And wouldn't it be great to think
231
634076
1603
Và có tuyệt không khi nghĩ rằng
10:47
that all we had to do to have
happy, successful children
happy, successful children
232
635703
2709
tất cả mọi thứ ta cần làm
để con vui vẻ, thành công
để con vui vẻ, thành công
10:50
was to talk to them,
be interested in their future,
be interested in their future,
233
638436
2699
là tâm sự, quan tâm về tương lai của chúng,
10:53
put them to bed on time,
and give them a book to read?
and give them a book to read?
234
641159
2574
cho chúng đi ngủ đúng giờ,
đưa một quyển sách để đọc?
đưa một quyển sách để đọc?
10:55
Our job would be done.
235
643757
1150
Bố mẹ chỉ cần thế thôi.
10:57
Now, as you can imagine,
236
645369
1469
Giờ, như các bạn hình dung,
10:58
the answers aren't quite
as simple as that.
as simple as that.
237
646862
3209
câu trả lời không đơn giản chỉ có vậy.
11:02
For one thing, this study
looks at what happens
looks at what happens
238
650095
2191
Có một điều, nghiên cứu này
nhìn vào hiện thực
nhìn vào hiện thực
11:04
to thousands and thousands
of children on average,
of children on average,
239
652310
2421
của hàng ngàn đứa trẻ, trên trung bình,
11:06
but that doesn't necessarily say
what will help my child or your child
what will help my child or your child
240
654755
3598
nhưng đâu có nghĩa nó sẽ giúp ích cho
con của bạn hay con của tôi
con của bạn hay con của tôi
11:10
or any individual child.
241
658377
1737
hay bất kì đứa trẻ nào.
11:12
In the end, each of our children
is going to walk their own path,
is going to walk their own path,
242
660138
3208
Tóm lại là, mỗi đứa trẻ đều sẽ có
lựa chọn con đường đi riêng,
lựa chọn con đường đi riêng,
11:15
and that's partly defined
by the genes they inherit
by the genes they inherit
243
663370
2579
và một phần là do bẩm sinh
11:17
and of course all the experiences
they have through their lives,
they have through their lives,
244
665973
3001
còn lại tất nhiên là từ trải nghiệm trong
cuộc sống của chúng,
cuộc sống của chúng,
11:20
including their interactions
with us, their parents.
with us, their parents.
245
668998
2452
bao gồm các tương tác của chúng với ta,
các bố mẹ.
các bố mẹ.
11:23
I will tell you what I did
after I learned all this.
after I learned all this.
246
671474
2455
Tôi sẽ nói điều tôi đã làm
sau khi hiểu được tất cả.
sau khi hiểu được tất cả.
11:25
It's a bit embarrassing.
247
673953
1150
Nó khá là xấu hổ.
11:27
I realized I was so busy working,
248
675952
2473
Tôi nhận ra rằng mình đã quá bận rộn
với công việc,
với công việc,
11:30
and ironically,
249
678449
1159
và mỉa mai thay,
11:31
learning and writing about this incredible
study of British children,
study of British children,
250
679632
3584
học và viết về nghiên cứu tuyệt vời này ở
trẻ con Anh, đến nỗi mà
trẻ con Anh, đến nỗi mà
11:35
that there were days when I hardly
even spoke to my own British children.
even spoke to my own British children.
251
683240
3458
có những này tôi hầu như không
trò chuyện với các con người Anh của mình.
trò chuyện với các con người Anh của mình.
11:39
So at home, we introduced talking time,
252
687446
2254
Nên ở nhà, chúng tôi tạo ra
thời gian trò chuyện
thời gian trò chuyện
11:41
which is just 15 minutes
at the end of the day
at the end of the day
253
689724
2144
chỉ khoảng 15 phút vào cuối ngày,
11:43
when we talk and listen to the boys.
254
691892
2166
khi chúng tôi tâm sự và lắng nghe
các cậu bé.
các cậu bé.
11:46
I try better now to ask them
what they did today,
what they did today,
255
694707
3311
Tôi giờ cố gắng hơn để hỏi chúng
đã làm gì hôm nay,
đã làm gì hôm nay,
11:50
and to show that I value
what they do at school.
what they do at school.
256
698042
2331
để thấy tôi trân trọng
việc con làm trên trường.
việc con làm trên trường.
11:52
Of course, I make sure
they always have a book to read.
they always have a book to read.
257
700985
2642
Đương nhiên, tôi đảm bảo
chúng luôn có sách để đọc.
chúng luôn có sách để đọc.
11:55
I tell them I'm ambitious
for their future,
for their future,
258
703651
2245
Tôi nói tôi có tham vọng
cho tương lai của chúng
cho tương lai của chúng
11:57
and I think they can be happy
and do great things.
and do great things.
259
705920
3160
và tôi nghĩ chúng có thể hạnh phúc và làm
được điều lớn lao.
được điều lớn lao.
12:02
I don't know that any of that
will make a difference,
will make a difference,
260
710009
2782
Tôi không biết liệu những việc đó
thay đổi được gì,
thay đổi được gì,
12:04
but I'm pretty confident
it won't do them any harm,
it won't do them any harm,
261
712815
2390
nhưng tôi tin tưởng rằng nó
sẽ không làm hại chúng,
sẽ không làm hại chúng,
12:07
and it might even do them some good.
262
715229
1731
thậm chí có thể có ích cho chúng.
12:09
Ultimately, if we want happy children,
263
717735
2844
Cuối cùng, nếu chúng ta muốn
những đứa trẻ hạnh phúc,
những đứa trẻ hạnh phúc,
12:12
all we can do is listen to the science,
264
720603
2040
mọi thứ ta có thể làm là
nghe theo khoa học
nghe theo khoa học
12:14
and of course,
265
722667
1166
và đương nhiên,
12:15
listen to our children themselves.
266
723857
1826
hãy lắng nghe chính con của mình.
12:17
Thank you.
267
725707
1154
Cảm ơn.
ABOUT THE SPEAKER
Helen Pearson - Science journalist, editor, authorHelen Pearson's book, "The Life Project," tells the extraordinary story of the longest-running study of human development in the world.
Why you should listen
In March 1946, scientists began tracking almost every British baby born in a single week. What they discovered would change how we are born, grow up, raise children, live and die. Helen Pearson's 2016 book, The Life Project, is the story of this incredible project and the remarkable discoveries that have come from it. It was named best science book of the year by The Observer and was a book of the year for The Economist.
As Chief Magazine Editor for the world’s leading science journal, Nature, Pearson oversees all its journalism and opinion content. Her own stories have won accolades including the 2010 Wistar Institute Science Journalism Award and two best feature awards from the Association of British Science Writers.
Helen Pearson | Speaker | TED.com