TED2017
Helen Pearson: Lessons from the longest study on human development
Хелен Пиерсон: Лекција од најдолгата студија за човечкиот развој
Filmed:
Readability: 3.4
2,357,562 views
Во изминатите 70 години, британските научници имаат проучувано илјадници деца во текот на нивните животи, за да откријат зошто некои завршуваат среќни и здрави додека други имаат потешкотии. Ова е најдолгата студија за човечкиот развој во светот која прикажува некои од најпроучуваните луѓе на планетата и го менува начинот на кој живееме, учиме и се однесуваме како родители. Низ јасниот приказ на Хелен Пеарсон, научник и новинар, дознаваме важни и едноставни вистини за животот и доброто воспитување.
Helen Pearson - Science journalist, editor, author
Helen Pearson's book, "The Life Project," tells the extraordinary story of the longest-running study of human development in the world. Full bio
Helen Pearson's book, "The Life Project," tells the extraordinary story of the longest-running study of human development in the world. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Today I want to confess something to you,
0
1802
3324
Денес сакам нешто да ви признам,
00:17
but first of all I'm going to ask you
a couple of questions.
a couple of questions.
1
5150
2895
но прво ќе ви поставам две прашања.
00:20
How many people here have children?
2
8069
1753
Колкумина од вас тука имате деца?
00:23
And how many of you are confident
3
11676
1578
И колкумина сте сигурни дека
00:25
that you know how
to bring up your children
to bring up your children
4
13278
2054
знаете како да ги воспитате вашите деца
00:27
in exactly the right way?
5
15356
1235
на најдобриот начин?
00:28
(Laughter)
6
16615
3441
(Смеа)
00:32
OK, I don't see too many hands
going up on that second one,
going up on that second one,
7
20080
3139
Добро,не гледам многу
кренати раце за второто прашање,
кренати раце за второто прашање,
00:35
and that's my confession, too.
8
23243
1547
и јас го признавам истото.
00:36
I've got three boys;
9
24814
1251
Имам три сина,
00:38
they're three, nine and 12.
10
26089
1807
имаат три, девет и дванаесет години.
00:39
And like you, and like most parents,
11
27920
2066
Како и вие, и многу други родители,
00:42
the honest truth is I have
pretty much no idea what I'm doing.
pretty much no idea what I'm doing.
12
30010
2940
да бидам искрена,
не ми е многу јасно што правам.
не ми е многу јасно што правам.
00:45
I want them to be
happy and healthy in their lives,
happy and healthy in their lives,
13
33649
2405
Сакам да бидат здрави и среќни во животот,
00:48
but I don't know what I'm supposed to do
14
36078
1986
но не знам што треба да правам
00:50
to make sure they are happy and healthy.
15
38088
2006
за да сум сигурна дека се здрави и среќни.
00:52
There's so many books
offering all kinds of conflicting advice,
offering all kinds of conflicting advice,
16
40118
2977
Има толку многу книги кои нудат
спротивставени совети.
спротивставени совети.
00:55
it can be really overwhelming.
17
43119
1536
Навистина премногу,
00:56
So I've spent most of their lives
just making it up as I go along.
just making it up as I go along.
18
44679
3096
затоа, го правам тоа во нивните животи
со попатни одлуки.
со попатни одлуки.
01:01
However, something changed me
a few years ago,
a few years ago,
19
49034
3016
Но, нешто ме промени пред неколку години
01:04
when I came across a little secret
that we have in Britain.
that we have in Britain.
20
52074
2798
кога дознав една мала тајна
што ја имаме во Британија.
што ја имаме во Британија.
01:07
It's helped me become more confident
about how I bring up my own children,
about how I bring up my own children,
21
55365
3481
Тоа ми помогна да станам посамоуверена
во воспитувањето на моите деца
во воспитувањето на моите деца
01:10
and it's revealed a lot about
how we as a society can help all children.
how we as a society can help all children.
22
58870
3409
и дознав многу за тоа како може
општеството да им помогне на децата.
општеството да им помогне на децата.
01:14
I want to share that secret
with you today.
with you today.
23
62804
2178
Денес сакам да ја споделам
тајната со вас.
тајната со вас.
01:18
For the last 70 years,
24
66128
1937
Изминатите 70 години,
01:20
scientists in Britain have been following
thousands of children through their lives
thousands of children through their lives
25
68089
4477
британските научници имаат следено
илјадници деца во текот на нивните животи
илјадници деца во текот на нивните животи
01:24
as part of an incredible scientific study.
26
72590
2004
како дел од една чудесна научна студија.
01:27
There's nothing quite like it
anywhere else in the world.
anywhere else in the world.
27
75471
2700
Нема ништо слично на неа во светот.
01:30
Collecting information
on thousands of children
on thousands of children
28
78912
2192
Да се собираат податоци за илјадници деца
01:33
is a really powerful thing to do,
29
81128
1573
е навистина моќна работа,
01:34
because it means we can compare
the ones who say,
the ones who say,
30
82725
2287
зашто можеме да ги
споредиме оние, на пример
споредиме оние, на пример
01:37
do well at school or end up healthy
or happy or wealthy as adults,
or happy or wealthy as adults,
31
85036
3410
кои се добри ученици, и како возрасни
се среќни, здрави и богати.
се среќни, здрави и богати.
01:40
and the ones who struggle much more,
32
88470
1788
и оние кои повеќе се мачат,
01:42
and then we can sift through
all the information we've collected
all the information we've collected
33
90282
3001
и потоа можеме
да ги анализираме собраните податоци
да ги анализираме собраните податоци
01:45
and try to work out why
their lives turned out different.
their lives turned out different.
34
93307
2900
и да се обидеме да дознаеме
зошто животот им бил поинаков.
зошто животот им бил поинаков.
01:48
This British study --
it's actually a kind of crazy story.
it's actually a kind of crazy story.
35
96231
2956
Ова е британско истражување
и приказната е малку чудна.
и приказната е малку чудна.
01:51
So it all starts back in 1946,
36
99211
2405
Започна во 1946-та
01:53
just a few months
after the end of the war,
after the end of the war,
37
101640
2241
неколку месеци
по завршувањето на војната;
по завршувањето на војната;
01:55
when scientists wanted to know
38
103905
1431
научниците сакале да дознаат
01:57
what it was like for a woman
to have a baby at the time.
to have a baby at the time.
39
105360
2795
како им е на жените кои
имале бебиња во тој период.
имале бебиња во тој период.
02:00
They carried out
this huge survey of mothers
this huge survey of mothers
40
108752
2407
Ја спровеле оваа обемна анкета за мајки
02:03
and ended up recording the birth
of nearly every baby
of nearly every baby
41
111183
2945
и завршиле со регистрирањето
на речиси сите бебиња
на речиси сите бебиња
02:06
born in England, Scotland
and Wales in one week.
and Wales in one week.
42
114152
2563
родени во Англија,Шкотска и Велс
во една недела.
во една недела.
02:09
That was nearly 14,000 babies.
43
117127
2384
Биле околу 14.000 бебиња.
Прашањата кои им биле поставени на жените
02:12
The questions they asked these women
44
120504
1763
се многу различни од оние
кои би ги прашале денес.
кои би ги прашале денес.
02:14
are very different than the ones
we might ask today.
we might ask today.
45
122291
2462
02:16
They sound really old-fashioned now.
46
124777
1726
Денес звучат многу застарени.
02:18
They asked them things like,
47
126527
1335
Прашувале, на пример:
02:19
"During pregnancy,
48
127886
1206
„За време на бременоста,
02:21
did you get your full extra ration
of a pint of milk a day?"
of a pint of milk a day?"
49
129116
3109
дали ја добивавте додатната количина
од 1/2 литар млеко дневно? “
од 1/2 литар млеко дневно? “
02:25
"How much did you spend
on smocks, corsets,
on smocks, corsets,
50
133456
3318
„Колку потрошивте на корсети,
труднички фустани,
труднички фустани,
02:28
nightdresses, knickers and brassieres?"
51
136798
2919
ноќници, килоти и градници? “
02:32
And this is my favorite one:
52
140838
1567
Ова ми е омиленото прашање:
02:34
"Who looked after your husband
while you were in bed with this baby?"
while you were in bed with this baby?"
53
142429
3252
„Кој се грижеше за вашиот сопруг
додека бевте со бебето во постела?“
додека бевте со бебето во постела?“
02:37
(Laughter)
54
145705
4519
(Смеа)
02:42
Now, this wartime study
actually ended up being so successful
actually ended up being so successful
55
150248
3395
Ова повоено истражување
заврши толку успешно
заврши толку успешно
02:45
that scientists did it again.
56
153667
1769
што научниците пак го спроведоа.
02:47
They recorded the births
of thousands of babies born in 1958
of thousands of babies born in 1958
57
155460
3339
Ги регистрираа раѓањата на илјадници
бебиња родени во 1958-та
бебиња родени во 1958-та
02:50
and thousands more in 1970.
58
158823
1924
и повеќе илјадници во 1970-та.
02:53
They did it again in the early 1990s,
59
161096
2002
Пак го направија тоа на почетокот на 90-те
02:55
and again at the turn of the millennium.
60
163122
2048
и уште еднаш на почетокот на 21 век.
02:57
Altogether, more than 70,000 children
have been involved in these studies
have been involved in these studies
61
165194
3666
Вкупно, над 70.000 деца се опфатени
во истражувањето
во истражувањето
03:00
across those five generations.
62
168884
2013
во текот на пет генерации.
03:02
They're called the British birth cohorts,
63
170921
2191
Ги нарекоа Британски родилни групи.
03:05
and scientists have gone back
and recorded more information
and recorded more information
64
173136
2763
Научниците имаат забележано
уште повеќе податоци
уште повеќе податоци
03:07
on all of these people
every few years ever since.
every few years ever since.
65
175923
2349
за овие лица низ годините оттогаш.
03:11
The amount of information
that's now been collected on these people
that's now been collected on these people
66
179091
3176
Збирот на податоци кои се собрани
03:14
is just completely mind-boggling.
67
182291
1580
е назамислив за човечкиот ум.
03:15
It includes thousands
of paper questionnaires
of paper questionnaires
68
183895
2190
Станува збор за илјадници анкетни страници
03:18
and terabytes' worth of computer data.
69
186109
1867
и терабајти на компјутерски податоци.
03:20
Scientists have also built up
a huge bank of tissue samples,
a huge bank of tissue samples,
70
188473
2826
Научниците исто собраа
огромен збир на примероци од ткива,
огромен збир на примероци од ткива,
03:23
which includes locks of hair,
nail clippings, baby teeth and DNA.
nail clippings, baby teeth and DNA.
71
191323
4480
кои содржат прамени коса,
парчиња нокти, бебешки заби и ДНК.
парчиња нокти, бебешки заби и ДНК.
03:28
They've even collected 9,000 placentas
from some of the births,
from some of the births,
72
196498
4555
Собраа дури и 9.000 плаценти од раѓања
03:33
which are now pickled in plastic buckets
in a secure storage warehouse.
in a secure storage warehouse.
73
201077
4314
кои се пастеризирани во пластични
садови во безбедни магацини.
садови во безбедни магацини.
03:38
This whole project has become unique --
74
206564
1896
Овој проект е единствен-
03:40
so, no other country in the world
is tracking generations of children
is tracking generations of children
75
208484
3336
ниту една друга земја во светот
нема толку подробни податоци
нема толку подробни податоци
03:43
in quite this detail.
76
211844
1336
за деца низ генерации.
03:45
These are some of the best-studied
people on the planet,
people on the planet,
77
213769
3031
Овие се едни од најтемелно
проучените луѓе на планетата.
проучените луѓе на планетата.
03:48
and the data has become
incredibly valuable for scientists,
incredibly valuable for scientists,
78
216824
3104
Од податоците, кои се бесценети
за научниците,
за научниците,
03:51
generating well over 6,000
academic papers and books.
academic papers and books.
79
219952
3294
произлегоа над 6.000 академски трудови.
03:56
But today I want to focus
on just one finding --
on just one finding --
80
224705
2859
Но, денес сакам да се осврнам
само на еден податок-
само на еден податок-
03:59
perhaps the most important discovery
to come from this remarkable study.
to come from this remarkable study.
81
227588
4334
можеби најневеројатното
откритие од ова значајна студија.
откритие од ова значајна студија.
04:03
And it's also the one
that spoke to me personally,
that spoke to me personally,
82
231946
2338
Тоа е нешто што ме допре и мене лично,
04:06
because it's about how to use science
to do the best for our children.
to do the best for our children.
83
234308
3314
зашто зборува како да ја примениме
науката за доброто на нашите деца.
науката за доброто на нашите деца.
04:10
So, let's get the bad news
out of the way first.
out of the way first.
84
238588
2797
Да почнеме со лошите вести прво.
04:14
Perhaps the biggest message
from this remarkable study is this:
from this remarkable study is this:
85
242206
3055
Можеби најголемата порака
од ова истражување е следната:
од ова истражување е следната:
04:18
don't be born into poverty
or into disadvantage,
or into disadvantage,
86
246137
3215
не се раѓајте во сиромаштија или немаштија,
04:21
because if you are,
87
249376
1214
бидејќи ако се случи тоа,
04:22
you're far more likely
to walk a difficult path in life.
to walk a difficult path in life.
88
250614
2685
веројатно ќе имате
тешкотии во животот.
тешкотии во животот.
04:26
Many children in this study
were born into poor families
were born into poor families
89
254103
2882
Многу од овие деца се родени
во сиромашни семејства
во сиромашни семејства
04:29
or into working-class families that had
cramped homes or other problems,
cramped homes or other problems,
90
257009
4327
или во работнички семејства,
збиени домови и други проблеми.
збиени домови и други проблеми.
04:33
and it's clear now
that those disadvantaged children
that those disadvantaged children
91
261360
2478
Јасно е дека овие обесправени деца
04:35
have been more likely to struggle
on almost every score.
on almost every score.
92
263862
3092
веројатно повеќе се
мачеле во секоја област.
мачеле во секоја област.
04:38
They've been more likely
to do worse at school,
to do worse at school,
93
266978
2350
Поголема била веројатноста
да се послаби ученици,
да се послаби ученици,
04:41
to end up with worse jobs
and to earn less money.
and to earn less money.
94
269352
2755
да имале полоша работа и помала плата.
04:44
Now, maybe that sounds really obvious,
95
272131
2007
Можеби е очигледно
04:46
but some of the results
have been really surprising,
have been really surprising,
96
274162
2695
но некои од резултатите
се изненадувачки, така што
се изненадувачки, така што
04:48
so children who had a tough start in life
97
276881
1953
децата кои имале тежок почеток на живот
04:50
are also more likely to end up
unhealthy as adults.
unhealthy as adults.
98
278858
2504
биле со покревко здравје
како возрасни.
како возрасни.
04:53
They're more likely to be overweight,
99
281725
1767
Можеби и повеќе склони на дебелина,
04:55
to have high blood pressure,
100
283516
1335
со повисок крвен притисок,
04:56
and then decades down the line,
101
284875
2093
а потоа низ текот на децении
04:58
more likely to have a failing memory,
poor health and even to die earlier.
poor health and even to die earlier.
102
286992
4373
со послабо паметење, влошено здравје
и рана смрт.
и рана смрт.
05:05
Now, I talked about what happens later,
103
293777
2913
Зборувам за тоа што се случило подоцна,
05:08
but some of these differences emerge
at a really shockingly early age.
at a really shockingly early age.
104
296714
3317
но некои од овие разлики се појавуваат
на изненадувачки рана возраст.
на изненадувачки рана возраст.
05:12
In one study,
105
300401
1288
Во едно истражување,
05:13
children who were growing up in poverty
106
301713
1895
деца кои растеле во сиромаштија
05:15
were almost a year behind
the richer children on educational tests,
the richer children on educational tests,
107
303632
3861
биле речиси една година поназад од
побогатите деца на училишните тестирања
побогатите деца на училишните тестирања
05:19
and that was by the age of just three.
108
307517
1914
и тоа на возраст од три години.
05:22
These types of differences have been found
again and again across the generations.
again and again across the generations.
109
310499
3858
Вакви видови на разлики
се откривани низ генерации.
се откривани низ генерации.
05:26
It means that our early circumstances
have a profound influence
have a profound influence
110
314381
3270
Тоа значи дека почетните околности
имаат огромно влијание
имаат огромно влијание
05:29
on the way that the rest
of our lives play out.
of our lives play out.
111
317675
2645
на тоа како ќе се одвива
остатокот од нашиот живот.
остатокот од нашиот живот.
05:32
And working out why that is
112
320344
1430
Да дознаеме зошто е тоа така
05:33
is one of the most difficult questions
that we face today.
that we face today.
113
321798
2820
е едно од најтешките прашања
со кои се соочуваме денес.
со кои се соочуваме денес.
05:37
So there we have it.
114
325833
1657
Значи, еве го.
05:39
The first lesson for successful life,
everyone, is this:
everyone, is this:
115
327514
2676
Првата лекција за успешен живот е ова:
05:42
choose your parents very carefully.
116
330214
1856
изберете ги внимателно своите родители.
05:44
(Laughter)
117
332094
1001
(Смеа)
05:45
Don't be born into a poor family
or into a struggling family.
or into a struggling family.
118
333119
3052
Не раѓајте се во сиромашни
и оскудни семејства.
и оскудни семејства.
05:49
Now, I'm sure you can see
the small problem here.
the small problem here.
119
337369
2737
Сигурна сум дека го гледате
проблемот тука.
проблемот тука.
05:52
We can't choose our parents
or how much they earn,
or how much they earn,
120
340130
3438
Не можеме да ги бираме родителите,
и колку тие ќе заработуваат,
и колку тие ќе заработуваат,
05:55
but this British study has also struck
a real note of optimism
a real note of optimism
121
343592
3229
но ова истражување дава
и доза на оптизмизам
и доза на оптизмизам
05:58
by showing that not everyone
who has a disadvantaged start
who has a disadvantaged start
122
346845
3351
покажувајќи дека не секој
кој почнал без привилегии
кој почнал без привилегии
06:02
ends up in difficult circumstances.
123
350220
2595
завршил во тешки околности.
06:05
As you know, many people
have a tough start in life,
have a tough start in life,
124
353346
2453
Знаеме дека многу
имаат тешки почетоци,
имаат тешки почетоци,
06:07
but they end up doing very well
on some measure nevertheless,
on some measure nevertheless,
125
355823
2859
но сепак успеваат да дојдат до некаде.
06:10
and this study starts to explain how.
126
358706
1791
Ова истражување објаснува како.
06:13
So the second lesson is this:
127
361337
2101
Втората лекција е ова:
06:15
parents really matter.
128
363462
1825
родителите навистина се важни.
06:17
In this study,
129
365907
1151
Во истражувањето,
06:19
children who had engaged,
interested parents,
interested parents,
130
367082
2118
децата кои имале посветени родители,
06:21
ones who had ambition for their future,
131
369224
2064
кои имале амбиции за нивната иднина,
06:23
were more likely to escape
from a difficult start.
from a difficult start.
132
371312
2834
ги избегнале тешките почетоци.
06:26
It seems that parents and what they do
are really, really important,
are really, really important,
133
374170
4025
Родителите и она што тие
го прават е навистина важно,
го прават е навистина важно,
06:30
especially in the first few years of life.
134
378219
2104
особено во првата година од животот.
06:32
Let me give you an example of that.
135
380927
1668
Ќе ви дадам пример.
06:34
In one study,
136
382619
1194
Во една студија,
06:35
scientists looked at about 17,000 children
who were born in 1970.
who were born in 1970.
137
383837
4056
научниците набљудувале околу 17.000 деца
родени во 1970-та.
родени во 1970-та.
06:40
They sifted all the mountains of data
that they had collected
that they had collected
138
388779
2947
Ги анализирале бројните
податоци кои си собрале
податоци кои си собрале
06:43
to try to work out
139
391750
1227
за да откријат
06:45
what allowed the children
who'd had a difficult start in life
who'd had a difficult start in life
140
393001
2881
што им овозможи на децата
кои имале тежок почеток
кои имале тежок почеток
06:47
to go on and do well
at school nevertheless.
at school nevertheless.
141
395906
2123
да истраат и успеат на училиште.
06:50
In other words, which ones beat the odds.
142
398053
2353
Со други зборови, кои успеале и покрај сѐ.
06:52
The data showed that what mattered
more than anything else was parents.
more than anything else was parents.
143
400430
3747
Податоците покажале дека најважното
нешто од сѐ, се родителите.
нешто од сѐ, се родителите.
06:56
Having engaged, interested parents
in those first few years of life
in those first few years of life
144
404201
3598
Имањето на посветени, заинтересирани
родители во првите години од животот
родители во првите години од животот
06:59
was strongly linked to children going on
to do well at school later on.
to do well at school later on.
145
407823
3707
било тесно повразно со подоцнежниот
успех на децата на училиште.
успех на децата на училиште.
07:04
In fact, quite small things
that parents do
that parents do
146
412238
2966
Всушност, малите нешта
кои ги прават родителите
кои ги прават родителите
07:07
are associated with good
outcomes for children.
outcomes for children.
147
415228
2478
имаат врска со добрите
резултати на децата.
резултати на децата.
07:10
Talking and listening to a child,
148
418370
1905
Да се зборува со детето, да се слуша,
07:12
responding to them warmly,
149
420299
1904
да се одоговара со топлина,
07:14
teaching them their letters and numbers,
150
422227
1968
да се учат со него буквите и броевите,
07:16
taking them on trips and visits.
151
424219
1672
да се оди на излети и посети.
07:17
Reading to children every day
seems to be really important, too.
seems to be really important, too.
152
425915
3017
Да му се чита на детето секојдневно
е многу важно, истотака.
е многу важно, истотака.
07:21
So in one study,
153
429504
1388
Во една студија,
07:22
children whose parents were reading
to them daily when they were five
to them daily when they were five
154
430916
3287
децата на кои родителите секојдневно
им читале на 5-год. возраст,
им читале на 5-год. возраст,
07:26
and then showing an interest
in their education at the age of 10,
in their education at the age of 10,
155
434227
3049
и се интересирале за нивното образование
на 10 год. возраст
на 10 год. возраст
07:29
were significantly less likely
to be in poverty at the age of 30
to be in poverty at the age of 30
156
437300
4021
имале помалку шанси да живеат
во сиромаштија на 30-год. возраст,
во сиромаштија на 30-год. возраст,
07:33
than those whose parents
weren't doing those things.
weren't doing those things.
157
441345
2592
за разлика од оние чии родители
не го правеле тоа.
не го правеле тоа.
07:37
Now, there are huge challenges
with interpreting this type of science.
with interpreting this type of science.
158
445111
4041
Постојат големи предизвици
при толкувањето на овој вид наука.
при толкувањето на овој вид наука.
Истражувањата покажуваат дека одредени
нешта кои ги прават родителите
нешта кои ги прават родителите
07:41
These studies show
that certain things that parents do
that certain things that parents do
159
449681
2655
07:44
are correlated with good
outcomes for children,
outcomes for children,
160
452360
2362
се поврзани со позитивните
резултати за децата,
резултати за децата,
07:46
but we don't necessarily know
those behaviors caused the good outcomes,
those behaviors caused the good outcomes,
161
454746
3413
но не знаеме дали тоа однесување
ги дава добрите резултати
ги дава добрите резултати
07:50
or whether some other factor
is getting in the way.
is getting in the way.
162
458183
2382
или постојат некои други фактори.
07:52
For example, we have to take
genes into account,
genes into account,
163
460589
2245
На пример, треба
да ги земем предвид и гените,
да ги земем предвид и гените,
07:54
and that's a whole other talk in itself.
164
462858
2147
што е друга тема веќе.
07:57
But scientists working
with this British study
with this British study
165
465489
2223
Но,научниците кои работат
на ова истражување,
на ова истражување,
07:59
are working really hard to get at causes,
166
467736
2166
работат напорно да дојдат до причините
08:01
and this is one study I particularly love.
167
469926
2021
и еве една студија која посебно ја сакам.
08:03
In this one,
168
471971
1182
Во неа,
08:05
they looked at the bedtime routines
of about 10,000 children
of about 10,000 children
169
473177
2867
се набљудуваа навиките
на легнување на 10.000 деца
на легнување на 10.000 деца
08:08
born at the turn of the millennium.
170
476068
1792
родени на почетокот на милениумот.
08:09
Were the children going to bed
at regular times,
at regular times,
171
477884
2329
Дали децата легнуваат во редовно време,
08:12
or did they go to bed
at different times during the week?
at different times during the week?
172
480237
2898
или дали тоа се менува
во текот на неделата.
во текот на неделата.
08:15
The data showed that those children
who were going to bed at different times
who were going to bed at different times
173
483159
3573
Податоците покажуваат дека децата
кои оделе на спиење во различно време
кои оделе на спиење во различно време
08:18
were more likely
to have behavioral problems,
to have behavioral problems,
174
486756
2373
имале проблеми со однесувањето,
08:21
and then those that switched
to having regular bedtimes
to having regular bedtimes
175
489153
2709
додека оние кои редовно оделе на спиење
08:23
often showed an improvement in behavior,
176
491886
2386
покажале подобрување во однесувањето
08:26
and that was really crucial,
177
494296
1356
и тоа е најзначајно
08:27
because it suggested
it was the bedtime routines
it was the bedtime routines
178
495676
2272
бидејќи се потврдило
дека навиките на легнување
дека навиките на легнување
08:29
that were really helping things
get better for those kids.
get better for those kids.
179
497972
2715
допринеле нештата да бидат
подобри за децата.
подобри за децата.
08:33
Here's another one to think about.
180
501261
1621
Еве уште еден пример.
08:34
In this one,
181
502906
1158
Овде,
08:36
scientists looked at children
who were reading for pleasure.
who were reading for pleasure.
182
504088
2891
научниците набљудувале деца
кои читале од задоволство.
кои читале од задоволство.
08:39
That means that they picked up
a magazine, a picture book, a story book.
a magazine, a picture book, a story book.
183
507003
4053
Тоа значи читале списанија,
сликовници,раскази.
сликовници,раскази.
08:43
The data showed that children
who were reading for pleasure
who were reading for pleasure
184
511806
2773
Податоците покажале дека
деца кои читале од задоволство
деца кои читале од задоволство
08:46
at the ages of five and 10
185
514603
2260
на возраст од 5 и 10 год.
08:48
were more likely to go on in school
better, on average,
better, on average,
186
516887
2896
имале поголеми шанси во просек
да бидат подобри на училиште,
да бидат подобри на училиште,
08:51
on school tests later in their lives.
187
519807
1971
на школските тестови подоцна во животот.
08:53
And not just tests of reading,
188
521802
1705
Не само на тестовите за читање,
08:55
but tests of spelling and maths as well.
189
523531
2140
туку за правопис и математика истотака.
08:58
This study tried to control
for all the confounding factors,
for all the confounding factors,
190
526505
2810
Истражувањето се обиде
да ги контролира нејасните фактори
да ги контролира нејасните фактори
09:01
so it looked at children
who were equally intelligent
who were equally intelligent
191
529339
2484
и се набљудуваа деца
кои биле еднакво интелигентни
кои биле еднакво интелигентни
09:03
and from the same social-class background,
192
531847
2032
и од иста социјално-класна структура.
09:05
so it seemed as if it was the reading
which really helped those children
which really helped those children
193
533903
3383
Се покажа дека читањето
им помогнало на децата
им помогнало на децата
09:09
go on and score better on those
school tests later in their lives.
school tests later in their lives.
194
537310
3143
да одат напред и бидат подобри
на школските тестови подоцна.
на школските тестови подоцна.
09:13
Now at the start,
195
541777
1150
На почетокот реков,
09:14
I said the first lesson from this study
196
542951
1949
дека првата лекција од истражувањето
09:16
was not to be born into poverty
or into disadvantage,
or into disadvantage,
197
544924
2548
е да не се родите во сиромаштија
или немаштија,
или немаштија,
09:19
because those children tend to follow
more difficult paths in their lives.
more difficult paths in their lives.
198
547496
3552
бидејќи тие деца имаат
изгледи за потежок живот.
изгледи за потежок живот.
09:23
But then I said that parenting matters,
199
551072
2237
Потоа реков дека воспитувањето е важно.
09:25
and that good parenting,
if you can call it that,
if you can call it that,
200
553333
2302
и дека доброто воспитување
09:27
helps children beat the odds
201
555659
1336
им помага на децата и покрај сè
09:29
and overcome some
of those early disadvantages.
of those early disadvantages.
202
557019
2803
да ги надминат почетните препреки.
09:31
So wait,
203
559846
1325
Чекајте,
09:33
does that actually mean, then,
that poverty doesn't matter after all?
that poverty doesn't matter after all?
204
561195
3344
дали тоа значи дека сиромаштијата
воопшто не е важна?
воопшто не е важна?
09:38
You could argue it doesn't matter
if a child is born poor --
if a child is born poor --
205
566216
3012
Може да тврдите дека не е важно
ако детето е родено сиромашно,
ако детето е родено сиромашно,
09:41
as long as their parents are good parents,
they're going to do just fine.
they're going to do just fine.
206
569252
3721
сè додека неговите родители
се добри родители, ќе биде добро.
се добри родители, ќе биде добро.
Не верувам дека е така.
09:44
I don't believe that's true.
207
572997
1407
Истражувањето покажува дека
сиромаштијата и воспитувањето се важни.
сиромаштијата и воспитувањето се важни.
09:46
This study shows that poverty
and parenting matter.
and parenting matter.
208
574428
2511
09:49
And one study actually
put figures on that,
put figures on that,
209
577438
2000
Едно истражување направи проценка
09:51
so it looked at children
growing up in persistent poverty
growing up in persistent poverty
210
579462
2699
кај деца кои израснале
во трајна сиромаштија
во трајна сиромаштија
09:54
and how well they were doing at school.
211
582185
2069
за да се види какви биле како ученици.
09:56
The data showed
212
584596
1151
Податоците покажале
09:57
that even when their parents
were doing everything right --
were doing everything right --
213
585771
2856
дека иако родителите исправно постапувале-
10:00
putting them to bed on time
214
588651
1302
ги легнувале на време,
10:01
and reading to them every day
and everything else --
and everything else --
215
589977
2437
им читале секојдневно и сè друго-
10:04
that only got those children so far.
216
592438
1833
само толку успеале.
10:06
Good parenting only reduced
the educational gap
the educational gap
217
594610
2969
Доброто воспитание
само го намали образовниот јаз
само го намали образовниот јаз
10:09
between the rich and poor children
by about 50 percent.
by about 50 percent.
218
597603
3013
меѓу богатите и сиромашните деца
за околу 50%.
за околу 50%.
10:13
Now that means that poverty
leaves a really lasting scar,
leaves a really lasting scar,
219
601472
4151
Тоа значи дека сиромаштијата
остава траен белег
остава траен белег
10:17
and it means that if we really want
to ensure the success and well-being
to ensure the success and well-being
220
605647
3382
и ако навистина сакаме
да возможиме успех и благосостојба
да возможиме успех и благосостојба
10:21
of the next generation,
221
609053
1437
за наредните генерации,
10:22
then tackling child poverty
is an incredibly important thing to do.
is an incredibly important thing to do.
222
610514
3888
од исклучителна важност е да се справиме
со детската сиромаштија.
со детската сиромаштија.
10:27
Now, what does all this mean
for you and me?
for you and me?
223
615882
2388
Што значи тоа за сите нас?
10:30
Are there lessons here
we can all take home and use?
we can all take home and use?
224
618294
2430
Има лекции кои можеме
да ги научиме и примениме?
да ги научиме и примениме?
10:32
As a scientist and a journalist,
225
620748
1530
Како научник и новинар,
10:34
I like to have some science
to inform my parenting ...
to inform my parenting ...
226
622302
2548
сакам науката да го поткрепи
моето воспитување
моето воспитување
10:37
and I can tell you that when
you're shouting at your kids
you're shouting at your kids
227
625912
2757
и ви велам,кога ги карате децате
10:40
to go to bed on time,
228
628693
1260
да легнат на време,
10:41
it really helps to have
the scientific literature on your side.
the scientific literature on your side.
229
629977
3032
навистина помага
да ја имате при рака науката.
да ја имате при рака науката.
10:45
(Laughter)
230
633033
1019
(Смеа)
10:46
And wouldn't it be great to think
231
634076
1603
Не би било прекрасно да знаеме
10:47
that all we had to do to have
happy, successful children
happy, successful children
232
635703
2709
дека сè што треба за да имаме
успешни и среќни деца
успешни и среќни деца
10:50
was to talk to them,
be interested in their future,
be interested in their future,
233
638436
2699
е да им зборуваме, да се интересираме
за нивната иднина,
за нивната иднина,
10:53
put them to bed on time,
and give them a book to read?
and give them a book to read?
234
641159
2574
да ги легнуваме на време
и да им даваме да читаат?
и да им даваме да читаат?
10:55
Our job would be done.
235
643757
1150
Работата ќе е завршена.
10:57
Now, as you can imagine,
236
645369
1469
Можете да замислите,
10:58
the answers aren't quite
as simple as that.
as simple as that.
237
646862
3209
одговорите не се толку едноставни.
11:02
For one thing, this study
looks at what happens
looks at what happens
238
650095
2191
Ова истражување согледува што се случува
11:04
to thousands and thousands
of children on average,
of children on average,
239
652310
2421
со илјадници деца во просек
11:06
but that doesn't necessarily say
what will help my child or your child
what will help my child or your child
240
654755
3598
но не кажува што ќе му помогне
на моето или вашето дете
на моето или вашето дете
11:10
or any individual child.
241
658377
1737
или на било кое дете.
11:12
In the end, each of our children
is going to walk their own path,
is going to walk their own path,
242
660138
3208
На крај, нашите деца
ќе одат по сопствен пат
ќе одат по сопствен пат
11:15
and that's partly defined
by the genes they inherit
by the genes they inherit
243
663370
2579
и тоа е делумно предодредено
од наследените гени
од наследените гени
11:17
and of course all the experiences
they have through their lives,
they have through their lives,
244
665973
3001
и секако, од искуството
кое ќе го стекнуваат во животот,
кое ќе го стекнуваат во животот,
11:20
including their interactions
with us, their parents.
with us, their parents.
245
668998
2452
заедно со нашите односи како родители.
11:23
I will tell you what I did
after I learned all this.
after I learned all this.
246
671474
2455
Ќе ви кажам што направив јас
откако го научив ова.
откако го научив ова.
11:25
It's a bit embarrassing.
247
673953
1150
Малку ми е непријатно.
11:27
I realized I was so busy working,
248
675952
2473
Сфатив дека сум многу зафатена
со работата,
со работата,
11:30
and ironically,
249
678449
1159
за иронија на судбината,
11:31
learning and writing about this incredible
study of British children,
study of British children,
250
679632
3584
додека учев и пишував за ова истражување
за британските деца,
за британските деца,
11:35
that there were days when I hardly
even spoke to my own British children.
even spoke to my own British children.
251
683240
3458
имаше денови кога едвај зборував
со моите британски деца.
со моите британски деца.
11:39
So at home, we introduced talking time,
252
687446
2254
Така, решивме да имаме време за разговор
11:41
which is just 15 minutes
at the end of the day
at the end of the day
253
689724
2144
што е околу 15 мин. на крајот на денот
11:43
when we talk and listen to the boys.
254
691892
2166
кога им зборуваме и ги слушаме децата.
11:46
I try better now to ask them
what they did today,
what they did today,
255
694707
3311
Сега сум на добар пат да ги прашувам
што правеле во денот,
што правеле во денот,
11:50
and to show that I value
what they do at school.
what they do at school.
256
698042
2331
да им покажам дека ми значи
како се на училиште.
како се на училиште.
11:52
Of course, I make sure
they always have a book to read.
they always have a book to read.
257
700985
2642
Се разбира, проверувам
дали имаат што да читаат.
дали имаат што да читаат.
11:55
I tell them I'm ambitious
for their future,
for their future,
258
703651
2245
Им велам дека имам
амбиции за нивната иднина,
амбиции за нивната иднина,
11:57
and I think they can be happy
and do great things.
and do great things.
259
705920
3160
и дека можат да бидат среќни
и да прават големи нешта.
и да прават големи нешта.
12:02
I don't know that any of that
will make a difference,
will make a difference,
260
710009
2782
Не знам дали нешто од сето
тоа ќе направи промена,
тоа ќе направи промена,
12:04
but I'm pretty confident
it won't do them any harm,
it won't do them any harm,
261
712815
2390
но убедена сум дека нема да им наштети,
12:07
and it might even do them some good.
262
715229
1731
дури може нешто добро да им донесе.
12:09
Ultimately, if we want happy children,
263
717735
2844
На крај, ако сакаме среќни деца,
12:12
all we can do is listen to the science,
264
720603
2040
треба да ја слушаме науката
12:14
and of course,
265
722667
1166
и се разбира
12:15
listen to our children themselves.
266
723857
1826
да ги слушаме сопствените деца.
12:17
Thank you.
267
725707
1154
Ви благодарам!
ABOUT THE SPEAKER
Helen Pearson - Science journalist, editor, authorHelen Pearson's book, "The Life Project," tells the extraordinary story of the longest-running study of human development in the world.
Why you should listen
In March 1946, scientists began tracking almost every British baby born in a single week. What they discovered would change how we are born, grow up, raise children, live and die. Helen Pearson's 2016 book, The Life Project, is the story of this incredible project and the remarkable discoveries that have come from it. It was named best science book of the year by The Observer and was a book of the year for The Economist.
As Chief Magazine Editor for the world’s leading science journal, Nature, Pearson oversees all its journalism and opinion content. Her own stories have won accolades including the 2010 Wistar Institute Science Journalism Award and two best feature awards from the Association of British Science Writers.
Helen Pearson | Speaker | TED.com