ABOUT THE SPEAKERS

Fadi Chehadé - Technologist, entrepreneur
Fadi Chehadé is focused on finding ways for society to benefit from technology and strengthening international cooperation in the digital space.

Why you should listen

Fadi Chehadé is a serial entrepreneur who has founded and led several companies in the digital space including Vocado LLC (acquired by Oracle in 2018) and Viacore (purchased by IBM in 2006). He is an advisory board member with the World Economic Forum's Center for the Fourth Industrial Revolution that focuses on maximizing the benefits of science and technology for society. Chehadé is also a member of the UN Secretary-General’s High-Level Panel on Digital Cooperation that will advance proposals to strengthen international cooperation in the digital space.

Chehadé serves on the corporate boards of Sentry Data Systems and Interactions LLC and the advisory board of the University of Southern California’s Center on Public Diplomacy. For two years, he was a Senior Advisor to Prof. Klaus Schwab, Executive Chairman of the World Economic Forum, where he focused on public-private cooperation to address issues affecting the digital economy. As former President and CEO of ICANN, the global authority managing the Internet's logical infrastructure and ensuring "one" internet for the world, Chehadé guided its historic transition to an independent transnational institution governed jointly by private, public and civic stakeholders.

More profile about the speaker
Fadi Chehadé | Speaker | TED.com

Bryn Freedman - Editorial director and curator, TED Institute
Bryn Freedman helps those who want to give the "talk of their lives" in a clear, passionate and authentic way.

Why you should listen

Award-winning TV producer, investigative journalist and author, Bryn Freedman joined TED in 2014 as the editorial director and curator for the TED Institute. In her work with TED, Freedman creates and executes TED conference events for Fortune 500 companies, overseeing all editorial content as well as managing speaker coaches and determining both the topics for each talk and the overall conference theme. In addition to curating these events, she works as an executive speaker coach for professionals who want to give the "talk of their lives" in a clear, passionate and authentic way.

Freedman is also co-founder of Voices4Freedom, an international organization aimed at eradicating slavery through education and media.

More profile about the speaker
Bryn Freedman | Speaker | TED.com

TED Salon Verizon

Fadi Chehadé and Bryn Freedman: What everyday citizens can do to claim power on the internet

Fadi Chehadé and Bryn Freedman: အင်တာနက်ပေါ်က စွမ်းအားကို တောင်းဆိုဖို့ သာမန် ပြည်သူပြည်သားများတွေ ဘာလုပ်နိုင်လဲ။

Filmed: 2018-09-20

Readability: 4.2

1,526,164 views

နည်းပညာ ဗိသုကာ Fadi Chehadé ဟာ အင်တာနက် အလုပ်ဖြစ်လာစေခဲ့တဲ့ အခြေခံအဆောက်အအုံ တည်ဆောက်ရာမှာ ကူညီပေးခဲ့ပါတယ်၊ domain name စနစ်နဲ့ IP address စံတွေလို မရှိမဖြစ်လိုအပ်တဲ့ အရာတွေပါ။ ယနေ့တော့ သူဟာ လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွက် နည်းပညာကနေ အကျိုးကျေးဇူးခံစားဖို့ နည်းလမ်းရှာဖွေခြင်းကို အာရုံစိုက်ထားပါတယ်။ ဒီ TED Institute ရဲ့ ပြခန်းတာဝန်ခံ Bryn Freedman နဲ့ ကြွပ်ဆတ်ဆတ် စကားပြာခန်းတစ်ခုထဲမှာ Chehadé ကနေပြီး ဉာဏ်ရည်တုနဲ့ပတ်သက်ပြီး အနောက်နိုင်ငံတွေနဲ့ တရုတ်နိုင်ငံအကြား ဖြစ်ပေါ်နေဆဲ စစ်ပွဲအကြောင်း ဆွေးနွေးထားပါတယ်။ နည်းပညာ ကုမ္ပဏီတွေဟာ ဘဝတွေနဲ့ စီးပွားရေးတွေကို ပုံဖော်ဖို့ ၎င်းတို့မှာရှိတဲ့ စွမ်းအားရဲ့ အကြီးအမှူးတွေဖြစ်လာနိုင်ပုံနဲ့ သာမန်ပြည်သူပြည်သားကနေ အင်တာနက်ပေါ်က စွမ်းအားကို တောင်းဆိုဖို့ လုပ်နိုင်တာကိုပါ။

Fadi Chehadé - Technologist, entrepreneur
Fadi Chehadé is focused on finding ways for society to benefit from technology and strengthening international cooperation in the digital space. Full bioBryn Freedman - Editorial director and curator, TED Institute
Bryn Freedman helps those who want to give the "talk of their lives" in a clear, passionate and authentic way. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12

Bryn Freedman: So you said
that in the 20th century,

0

461

3411

Bryn Freedman: ဒီတော့
ရှင်ပြောခဲ့တာက ၂၀ ရာစုမှာ

00:15

global power was in the hands
of government.

1

3896

2821

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စွမ်းအားဟာ
အစိုးရရဲ့လက်ထဲမှာ ရှိခဲ့တယ်ပေါ့။

00:18

At the beginning of this digital century,

2

6741

2469

ဒစ်ဂျစ်တယ် ရာစုအစမှာ

00:21

it really moved to corporations

3

9234

1761

ကော်ပိုရေးရှင်းတွေဆီ ပြောင်းသွားပြီး

00:23

and that in the future,
it would move to individuals.

4

11019

3905

အနာဂတ်မှာ လူတစ်ဦးချင်းဆီ
ရွေ့သွားလိမ့်မယ်ပေါ့။

00:26

And I've interviewed a lot of people,

5

14948

1786

လူအများကြီးကိုတွေ့ဆုံမေးမြန်းထားတယ်၊

00:28

and they say you're wrong,

6

16758

1852

သူတို့က ရှင်မှားတယ်လို့ပြောပြီး

00:30

and they are betting on the companies.

7

18634

2119

ကုမ္ပဏီတွေအပေါ် သူတို့အလေးပေးနေကြတယ်။

00:32

So why are you right,

8

20777

1659

ဒီတော့ ဘာကြောင့် ရှင်မှန်တာလဲ၊

00:34

and why are individuals going to win out?

9

22460

2483

ဘာကြောင့် တစ်ဦးချင်းတွေက
အောင်နိုင်မှာလဲ။

00:37

Fadi Chehadé: Because companies
cater to individuals,

10

25419

2549

Fadi Chehadé: ကုမ္ပဏီတွေဟာ
လူတစ်ဦးချင်းကို အားကိုးရလို့ပါ။

00:39

and we as the citizenry

11

27992

2033

ကျွန်တော်တို့ ပြည်သူပြည်သားတွေအနေနဲ့

00:42

need to start understanding
that we have a big role

12

30049

4491

ရှေ့ဆက်လှမ်းပြီး ကမ္ဘာကို ဘယ်လို
စိုးမိုးမလဲဆိုတာကို ပုံသွင်းရာမှာ

00:46

in shaping how the world
will be governed, moving forward.

13

34564

3036

ကြီးမားတဲ့ ကဏ္ဍတစ်ခုရှိတာကို
စတင်နားလည်ဖို့လိုတာပါ။

00:49

Yes, indeed, the tug of war right now
is between governments,

14

37624

4267

ဟုတ်ပါတယ်၊ တကယ်က လောလောဆယ်
လွန်ဆွဲပွဲက အစိုးရတွေအကြားမှာပါ

00:53

who lost much of their power to companies

15

41915

3070

ကုမ္ပဏီတွေအပေါ် ၎င်းတို့အာဏာစက်
အများကြီး ဆုံးရှုံးနေသူတွေပေါ့၊

00:57

because the internet is not built
around the nation-state system

16

45009

4258

အကြောင်းက အင်တာနက်ဟာ လွတ်လပ်သော
အမျိုးသားနိုင်ငံ စနစ်ဝန်းကျင်မှာ

01:01

around which governments have power.

17

49291

2040

တည်ဆောက်ထားတာ မဟုတ်လို့ပါ။

01:03

The internet is transnational.

18

51355

1857

အင်တာနက်ဟာ နိုင်ငံစုံပါဝင်နေတာပါ။

01:05

It's not international,
and it's not national,

19

53236

3039

နိုင်ငံတကာဆိုင်ရာ မဟုတ်ဘူး၊
အမျိုးသားဆိုင်ရာ မဟုတ်ဘူး။

01:08

and therefore the companies
became very powerful.

20

56299

2840

ဒါကြောင့် ကုမ္ပဏီတွေဟာ
အင်အားအလွန်ကြီးလာတာပါ။

01:12

They shape our economy.

21

60028

1874

၎င်းတို့ စီးပွားရေးကို ပုံသွင်းပေးတယ်။

01:13

They shape our society.

22

61926

1992

လူမှုအဖွဲအစ်းကို ပုံသွင်းပေးတယ်။

01:15

Governments don't know what to do.

23

63942

1643

အစိုးရတွေက ဘာလုပ်ရမှန်းမသိကြဘူး။

01:17

Right now, they're reacting.

24

65609

2016

လော့လောဆယ်တော့ သူတို့ တုံ့ပြန်နေကြတယ်။

01:19

And I fear that if we do not,
as the citizenry --

25

67649

3294

ကျွန်တော်လန့်တာက ပြည်သူပြည်သားတွေအနေနဲ့
ကျွန်တော်တို့ မလုပ်ကြဘူးဆိုရင်

01:22

which are, in my opinion,
the most important leg of that stool --

26

70967

4748

ကျွန်တေ့အမြင်အရ ဒါတွေဟာ ဒီထိုင်ခုံရဲ့
အရေးပါဆုံး ခြေထောက်ပါ၊

01:27

don't take our role,

27

75739

1522

ကိုယ့်ကဏ္ဍ ကိုယ်မယူရင်တော့

01:29

then you are right.

28

77285

1193

ခင်ဗျား မှန်ပါတယ်။

01:30

The detractors, or the people telling you
that businesses will prevail, are right.

29

78502

4761

ပုတ်ခတ်သူတွေ (သို့) လုပ်ငန်းတွေပျံ့နှံ့မယ်
လို့ ခင်ဗျားကိုပြောသူတွေ မှန်ပါတယ်

01:35

It will happen.

30

83287

1151

ဒါဖြစ်လာပါလိမ့်မယ်။

01:36

BF: So are you saying that individuals
will force businesses

31

84462

3832

BF: ဒီတော့ ရှင်ပြောနေတာက
တစ်ဦးချင်းတွေက လုပ်ငန်းတွေကို ဖိအားပေးမယ်

01:40

or business will be forced
to be responsive,

32

88318

2508

(သို့) လုပ်ငန်းဟာ လိုလိုလားလားရှိဖို့
ဖိအားပေးခံရမယ်

01:42

or is there a fear that they won't be?

33

90850

3373

(သို့) ၎င်းတို့ ဖိအားပေးခံရမှာ
မဟုတ်ဆိုတဲ့ ပူပန်မှုရှိလား။

01:46

FC: I think they will be.

34

94247

1372

FC: ဖိအားပေးခံရမယ် ထင်ပါတယ်။

01:47

Look at two weeks ago,

35

95643

1850

လွန်ခံ့တဲ့ နှစ်ပတ်ကို ကြည့်ပါ။

01:49

a small company called Skip
winning over Uber and Lyft and everyone

36

97517

4412

Skip ဆိုတဲ့ ကုမ္ပဏီလေးဟာ
San Francisco စကူတာလုပ်ငန်း

01:53

to actually get the license
for the San Francisco scooter business.

37

101953

4928

လုပ်ခွင့်ရဖို့ Uber ၊ Lyft နဲ့ လူတိုင်းကို
စည်းရုံးနေနိုင်ခဲ့တယ်။

01:59

And if you read why did Skip win,

38

107232

2166

Skip ဘာကြောင့်နိုင်ခဲ့လဲဆိုတာ ဖတ်မိရင်

02:01

because Skip listened
to the people of San Francisco,

39

109422

2896

Skip ဟာနေရာတိုင်းမှာ
လွှင့်ပစ်ခံနေရတဲ့ စကူတာတွေကို

02:04

who were tired of scooters
being thrown everywhere,

40

112342

2849

ငြီးငွေ့နေတဲ့ San Francisco က
လူတွေကို  လုပ်ခွင့်ပေးခဲ့ပြီး

02:07

and actually went to the city and said,

41

115215

2674

မြို့ကို သွားကာ ပြောခဲ့တာကြောင့်ပါ။

02:09

"We will deploy the service,

42

117913

2166

"ဝန်ဆောင်မှုကို ထိထိရောက်ရောက် အသုံးချမယ်၊

02:12

but we will respond
to the people's requirements

43

120103

3056

ဒါပေမဲ့ ကျုပ်တို့ကိုယ်တိုင် စနစ်တကျ
စီစဉ်တဲ့စည်းမျဉ်းတွေတစ်ဝိုက်က

02:15

that we organize ourselves
around a set of rules."

44

123183

3070

လူတွေရဲ့ လိုအပ်ချက်တွေကို
မဆိုင်းမတွ တုံ့ပြန်ပေးမယ်"

02:18

They self-governed their behavior,
and they won the contract

45

126277

3366

အပြူအမူကို ကိုယ်ပိုင်ထိန်းချုပ်နိုင်တယ်
အချို့အင်အားကြီး ကုမ္ပဏီတွေကို

02:21

over some very powerful companies.

46

129667

2040

ကျော်ပြီးကန်ထရိုက်ရခဲ့တယ်။

02:23

BF: So speaking of guidelines
and self-governance,

47

131731

3566

BF: ဒီတော့ လမ်းညွှန်ချက်တွေနဲ့
ကိုယ်ပိုင်ထိန်းချုပ်မှုဆိုလို့

02:27

you've spent an entire lifetime
creating guidelines and norms

48

135321

4021

ရှင်ဟာ တစ်သက်တာလုံး အင်တာနက်အတွက်
လမ်းညွှန်တွေနဲ့ စံတွေဖန်တီးရင်း

02:31

for the internet.

49

139366

1698

ကုန်ဆုံးခဲ့တယ်။

02:33

Do you think those days are over?

50

141088

1739

ဒီနေ့တွေ လွန်သွားပြီလို့ ရှင်ထင်လား။

02:34

Who is going to guide,
who is going to control,

51

142851

2762

ဘယ်သူက လမ်းညွှန်တော့မလဲ၊
ဘယ်သူက ထိန်းချုပ်တော့မလဲ၊

02:37

and who is going to create those norms?

52

145637

2151

ဘယ်သူက ဒီစံတွေကို ဖန်တီးတော့မလဲ။

02:39

FC: The rules that govern
the technology layers of the internet

53

147812

5360

FC: အင်တာနက်ရဲ့ နည်းပညာ အလွှာတွေကို
ထိန်းချုပ်တဲ့ စည်းမျဉ်းတွေဟာ

02:45

are now well put in place,

54

153196

2683

အခု ကောင်းကောင်း တည်ဆောက်မထားဘူး။

02:47

and I was very busy for a few years
setting those rules

55

155903

3452

အင်တာနက်ကို ကွန်ရက်တစ်ခုဖန်တီးတဲ့
အင်တာနက်ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းဝန်းကျင်က

02:51

around the part of the internet
that makes the internet one network.

56

159379

4117

စည်းမျဉ်းတွေချမှတ်ရင်း နှစ်အနည်းငယ်
ကျွန်တော် အလုပ်အတော်ရှုပ်နေခဲ့တယ်။

02:55

The domain-name system, the IP numbers,

57

163520

2485

domain name စနစ်နဲ့ IP numbers တွေ

02:58

all of that is in place.

58

166029

1716

ဒါအားလုံး တည်ဆောက်တာပေါ့။

02:59

However, as we get now
into the upper layers of the internet,

59

167769

4334

ဒါပေမဲ့ အခုဆို အင်တာနက်ရဲ့
အပေါ်လွှာတွေထဲ ရောက်ရှိလာတဲ့အခါ

03:04

the issues that affect
me and you every day --

60

172127

2826

ကျွန်တော်နဲ့ ခင်းဗျားတို့ကို နေ့စဉ်
ထိခိုက်စေတဲ့ ပြဿနာတွေလေ

03:06

privacy, security, etc. --

61

174977

2802

အနှောင့်အယှက်ကင်းမှု၊ လုံခြုံမှုစတာတွေပေါ့

03:09

the system to create norms for those
unfortunately is not in place.

62

177803

7000

ဒါတွေအတွက် စံတွေဖန်တီးဖို့ စနစ်က
ဖြစ်ချင်တော့ တည်ဆောက်မထားဘူး။

03:17

So we do have an issue.

63

185109

1604

ဒီတော့ ပြဿနာတစ်ခု ရှိကိုရှိနေတယ်။

03:18

We have a system
of cooperation and governance

64

186737

3650

အခုလောလောဆယ် ဖန်တီးဖို့လိုတဲ့
ပူပေါင်းမှုနဲ့ အုပ်ချုပ်မှုရဲ့ စနစ်တစ်ခု

03:22

that really needs to be created right now

65

190411

2834

ကျွန်တော်တို့မှာရှိနေတယ်။

03:25

so that companies, governments
and the citizenry can agree

66

193269

4731

ဒစ်ဂျစ်တယ်လောက ဘယ်လို
ရှေ့ဆက်တော့မယ်ဆိုတာ ကုမ္ပဏီတွေ၊

03:30

how this new digital world
is going to advance.

67

198024

2342

အစိုးရတွေနဲ့ ပြည်သူပြည်သားတွေ
သဘောတူနိုင်ဖို့ပါ။

03:32

BF: So what gives
a digital company any incentive?

68

200390

3182

BF: ဒီတော့ ဘာက ဒစ်ဂျစ်တယ် ကုမ္ပဏီတွေကို
မက်လုံးပေးလဲ။

03:35

Let's say -- Facebook comes to mind --

69

203596

2025

ဆိုပါစို့၊ Facebook စိတ်မှာ ပေါ်လာတယ်

03:37

they would say they have
their users' best interests at heart,

70

205645

2945

သူတို့က အသုံးပြုသူတွေရဲ့ အကျိုးကို
အလိုလားဆုံးလို့ဆိုကြပေမဲ့

03:40

but I think a lot of people
would disagree with that.

71

208614

2539

လူအတော်များများကတော့
ဒါကို သဘောမတူကြဘူးလို့ထင်တယ်။

03:43

FC: It's been very difficult to watch
how tech companies have reacted

72

211177

5908

FC: နည်းပညာကုမ္ပဏီတွေ ပြည်သူပြည်သားတွေရဲ့
တုံ့ပြန်မှုကို၊ ၎င်းတို့ရဲ နည်းပညာတွေကို

03:49

to the citizenry's response
to their technologies.

73

217109

3039

တုံ့ပြန်ပုံကို စောင့်ကြည့်က
အင်မတန်ခက်သွားပြီ။

03:52

And some of them, two or three years ago,
basically dismissed it.

74

220791

3684

အချို့က လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်နှစ်၊ သုံးနှစ်ကကို
အခြေခံအားဖြင့် ဒါကို ပယ်ချခဲ့တယ်။

03:56

The word that I heard in many board rooms
is, "We're just a technology platform.

75

224499

5365

ဘုတ်အဖွဲအစည်အဝေးတွေမှာ ကြားခဲ့တဲ့စကားက
"ကျုပ်တို့ဟာ နည်းပညာ ပလက်ဖောင်းတစ်ခုပါ၊

04:01

It's not my issue
if my technology platform

76

229888

2888

နည်းပညာပလက်ဖောင်းက
မိသားစုတွေ ပါကစ္စတန်က မိန်းကလေးတွေကို

04:04

causes families
to go kill their girls in Pakistan.

77

232800

2811

သွားသတ်တာဖြစ်စေတာဆိုရင်
ဒါ ကျွန်တော့ ကိစ္စမဟုတ်ဘူး၊

04:07

It's not my issue. It's their problem.

78

235635

2287

ဒါ ကျွန်တော့ကိစ္စ မဟုတ်ဘူး၊
ဒါ သူတို့ပြဿနာလေ။

04:09

I just have a technology platform."

79

237946

1969

ကျွန်တော့မှာ နည်းပညာ
ပလက်ဖောင်းပဲရှိတာလေ။"

04:11

Now, I think we are now entering a stage

80

239939

3215

ကဲ အဆင့်တစ်ခုကို
ကျွန်တော်တို့ ဝင်နေတာမဟုတ်ဘူထင်တယ်

04:15

where companies are starting to realize
this is no longer sustainable,

81

243178

5311

ဒါဟာ ခံနိုင်စွမ်းတော့ဘူးဆိုတာကို
ကုမ္ပဏီတွေ စတင်သဘောပေါက်ရာနဲ့

04:20

and they're starting to see the pushback

82

248513

2166

လူတွေ၊သုံးစွဲသူတွေ၊ နိုင်ငံသားတွေဆီက

04:22

that's coming
from people, users, citizens,

83

250703

3135

လာနေတဲ့ သဘောမကျတဲ့ တုံ့ပြန်မှုကို
စတင်မြင်ရတဲ့နေရာပါ။

04:25

but also governments
that are starting to say,

84

253862

2614

"ဒါက မဖြစ်နိုင်ဘူး" လို့ စတင်ပြောနေတဲ့

04:28

"This cannot be."

85

256500

1563

အစိုးရတွေကတေွရောပါ။

04:30

So I think there is a maturity
that is starting to set,

86

258087

5429

ဒီတော့ စတင်တည်ဆောက်ဖို့ အများစုတစ်စု
ရှိတယ်ထင်တယ်၊

04:35

especially in that Silicon Valley area,

87

263540

2474

အထူးသဖြင့် Silicon Valley ဒေသမှာ

04:38

where people are beginning to say,
"We have a role."

88

266038

4523

"ကျုပ်တို့မှာ ကဏ္ဍတစ်ခုရှိတယ်"လို့
လူတွေ စပြောနတဲ့နေရာပေါ့။

04:42

So when I speak to these leaders, I say,

89

270585

2556

ဒီတော့ ဒီခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ ပြောတဲ့အခါ
ကျွန်တော်ပြောတာက

04:45

"Look, you could be the CEO,
a very successful CEO of a company,

90

273165

3853

"ကြည့်၊ ခင်ဗျားဟာ CEO ဖြစ်နိုင်တယ်၊
ကုမ္ပဏီရဲ့ အရမ်းအောင်မြင်တဲ့ CEO တစ်ဦးပါ၊

04:49

but you could also be a steward."

91

277042

2071

ဒါပေမဲ့ ကြီးကြပ်သူလည်းဖြစ်နိုင်ပါတယ်"

04:51

And that's the key word.

92

279669

1213

ဒါက အဓိက စကာလုံးလေ၊

04:52

"You could be a steward
of the power you have

93

280906

3552

"သန်းထောင်ရှိတဲ့ လူတွေရဲ့ဘဝတွေနဲ့
စီးပွားရေးတွေကို ပုံသွင်းပေးဖို့

04:56

to shape the lives and the economies
of billions of people.

94

284482

3912

ခင်ဗျားမှာရှိတဲ့ အာဏာကို
ကြီးကြပ်သူ တစ်ဦးဖြစ်နိုင်တယ်။

05:00

Which one do you want to be?"

95

288967

1584

ဘယ်ဟာ ခင်ဗျားဖြစ်ချင်လဲ။"

05:03

And the answer is,
it's not one or the other.

96

291218

2603

အဖြေကတော့
ဒါလည်းမဟုတ် ဟိုဟာလည်းမဟုတ်တာပါ။

05:06

This is what we are missing right now.

97

294568

2481

ဒါက ကျွန်တော်တို့ အခု လွဲနေတာပါ။

05:09

So when an adult like Brad Smith,
the president of Microsoft,

98

297073

4028

ဒီတော့ Brad Smith လို လူကြီးတစ်ဦး
Microsoft ရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌက

05:13

said a few months ago,

99

301125

1488

လွန်ခဲ့တဲ့ လအနည်းငယ်က ပြောတာက

05:14

"We need a new set of Geneva Conventions

100

302637

2920

"ကျုပ်တို့ ဒစ်ဂျစ်တယ် ဟင်းလင်းပြင်ရဲ့
လုံခြုံမှုကို စီမံဖို့

05:17

to manage the security
of the digital space,"

101

305581

2689

Geneva Conventions အသစ်တစ်ခု လိုတယ်။"

05:20

many of the senior leaders
in Silicon Valley

102

308294

3667

Silicon Valley က အကြီးတန်းခေါင်းဆောင်
အများအပြားက သူ့စကားလုံးတွေကို

05:23

actually spoke against his words.

103

311985

3317

တကယ်ပဲ ဆန့်ကျင်ပြောဆိုခဲ့တယ်။

05:27

"What do you mean, Geneva Convention?

104

315326

1836

"Geneva Conventions က
ဘာကိုဆိုလိုတာလဲ၊

05:29

We don't need any Geneva Conventions.
We self-regulate."

105

317186

2947

ဘာ Geneva Conventions မှ မလိုဘူး၊
ကျုပ်တို့ဘာသာ ထိန်းညှိတာလေ။"

05:32

But that mood is changing,

106

320157

2108

ဒါပေမဲ့ ဒီသဘောထားက ပြောင်းနေပြီး

05:34

and I'm starting to see many leaders say,

107

322289

3206

"ကျုပ်တို့ကို ကူညီကြပါ" လို့ပြောတဲ့
ခေါင်းဆောင်အတော်များများကို

05:37

"Help us out."

108

325519

1295

စတွေ့နေရတယ်။

05:39

But here lies the conundrum.

109

327201

2053

ဒါပေမဲ့ ဒီမှာ ဦးနှောက်စားတာရှိတယ်၊

05:41

Who is going to help those leaders
do the right thing?

110

329909

2913

ဒီခေါင်းဆောင်တွေ မှန်တာလုပ်ရာမှာ
ဘယ်သူက ကူညီမှာလဲ။

05:44

BF: So who is going to help them?

111

332846

2579

BF: ဒါဆို သူတို့ကို ဘယ်သူကူညီမှာလဲ။

05:47

Because I'd love
to interview you for an hour,

112

335449

4136

အကြောင်းက ရှင့်ကို တစ်နာရီ
တွေ့ဆုံမေးမြန်ချင်ပေမဲ့

05:51

but give me your biggest fear
and your best hope

113

339609

5229

ဒါကို ဘယ်လိုအလုပ်ဖြစ်မလဲဆိုတာအတွက်
သင့်ရဲ့ အကြောက်ဆုံးနဲ့

05:56

for how this is going to work out.

114

344862

1881

အကောင်းဆုံး မျှော်လင့်ချက်ကို ပေးပါ။

06:00

FC: My biggest hope
is that we will become each stewards

115

348981

6739

FC: ကျွန်တော့ရဲ့ အကြီးဆုံး မျှော်လင့်ချက်က
ကျွန်တော်တို့ဟာ ဒစ်ဂျစ်တယ် လောကသစ်ရဲ့

06:07

of this new digital world.

116

355744

1590

ကြီးကြပ်သူတွေဖြစ်လာမယ်။

06:09

That's my biggest hope,

117

357358

1381

ဒါ အကြီးဆုံး မျှော်လင့်ချက်ပါ

06:10

because I do think, often,
we want to put the blame on others.

118

358763

5024

အကြောင်းက ကျွန်တော်ထင်တာက မကြာခဏတော့
အခြားသူတွေကို အပြစ်ပုံချင်ကြလို့ပါ။

06:15

"Oh, it's these CEOs.
They're behaving this way."

119

363811

2401

"အိုး၊ ဒီ CEOs တွေ၊
သူတို့က ဒီလိုလုပ်နေတာကိုး။"

06:18

"These governments are not doing enough."

120

366236

2000

"ဒီအစိုးရတွေက သိပ်မလုပ်ကြပါဘူ။"

06:20

But how about us?

121

368260

1664

ကျွန်တော်တို့ကျတော့ရော။

06:21

How is each of us actually taking
the responsibility to be a steward

122

369948

5072

တစ်ဦးချင်းစီဟာ ကျွန်တော်တို့
နေထိုင်ရာဒစ်ဂျစ်တယ် ဟင်းလင်းပြင်ရဲ့

06:27

of the digital space we live in?

123

375044

2229

ကြီးကြပ်သူ တစ်ဦးဖြစ်ဖို့
တာဝန်ဘယ်လိုယူကြမလဲ။

06:29

And one of the things I've been pushing
on university presidents

124

377297

3223

တက္ကသိုလ် ဥက္ကဋ္ဌတွေကို ကျွန်တော်
တွန်းအားပေးနေတာတွေထဲက တစ်ခုက

06:32

is we need every engineering and science
and computer science student

125

380544

4340

ကျွန်တော်တို့ဟာ ကုတ်နောက်တစ်ကြောင်းရေးဖို့
(သို့) IoT ကိရိယာ ပုံစံထုတ်ကြမယ့်သူ

06:36

who is about to write
the next line of code

126

384908

2535

စက်မှုပညာ၊သိပ္ပံပညာ၊
ကွန်ပြူတာသိပ္ပံပညာ

06:39

or design the next IoT device

127

387467

2309

ကျောင်းသားတိုင်းကို လိုအပ်တယ်၊

06:41

to actually have in them
a sense of responsibility and stewardship

128

389800

4827

သူတိုတည်ဆောက်တာတွေအပေါ် တာဝန်ယူမှုနဲ့
ကြီးကြပ်အုပ်ချုပ်မှုသဘောတစ်ခု

06:46

towards what they're building.

129

394651

1509

သူတို့ဆီမှာရှိစေဖို့ပါ။

06:48

So I suggested we create a new oath,

130

396184

2396

ဒီတော့ Hippocratic Oath လို
ကျမ်းသစ္စာအသစ်တစ်ခု

06:50

like the Hippocratic Oath,

131

398604

1659

ဖန်တီးဖို့ အကြံပြုခဲ့တယ်။

06:52

so that every student
entering an engineering program

132

400287

2928

ကျောင်းသားတိုင်း စက်မှုပညာ
အစီအစဉ်တစ်ခုကို ဝင်ရောက်ပြီး

06:55

takes a technocratic oath or a wisdom oath

133

403239

3601

စက်မှုပညာရှင် ကျမ်းသစ္စာ (သို့)
အသိပညာ ကျမ်းသစ္စာတစ်ခုဆိုနိုင်ဖို့

06:58

or some oath of commitment
to the rest of us.

134

406864

2913

(သို့) ကျန်တဲ့ကျွန်တော်တို့ကို
ရည်စူးမှုရဲ့ ကျမ်းသစ္စာပေါ့။

07:01

That's my best hope, that we all rise.

135

409801

2676

ဒါ ကျွန်တော့ အမျှော်လင့်ဆုံး
အားလုံး မြင့်တက်တာပါ။

07:04

Because governments and businesses
will fight over this power game,

136

412501

4913

အစိုးရတွေနဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေဟာ
ဒီအာဏာ ကစားပွဲကို စောဒကတက်ကြမှာဖြစ်လို့ပါ၊

07:09

but where are we?

137

417438

1534

ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်တို့က ဘယ်မှာလဲ။

07:10

And unless we play into that power table,

138

418996

4452

ဒီအာဏာ ဇယားထဲမှာ ဝင်မပါဘူးဆိုရင်

07:15

I think we'll end up in a bad place.

139

423472

2899

မကောင်းတဲ့နေရာတစ်ခုမှာ ကျွန်တော်တို့
အဆုံးသတ်သွားမယ်ထင်တယ်။

07:18

My biggest fear?

140

426395

1275

ကျွန်တော် အကြောက်ဆုံးလား။

07:21

My biggest fear,
to be very tactical today,

141

429392

2864

အကြောက်ဆုံးက
ယနေ့ နည်းဗျူဟာမြောက်ဖို့ပါ။

07:24

what is keeping me up at night

142

432280

2239

ညမှာ ကျွန်တော့ကို အိပ်ရေးပျက်နေစေတာက

07:26

is the current war between
the West, the liberal world,

143

434543

5714

လွတ်လပ်စွာတွေးခေါ်တဲ့ ကမ္ဘာ အနောက်နဲ့

07:33

and China,

144

441304

1509

တရုတ်တို့ကြားက

07:34

in the area of artificial intelligence.

145

442837

2277

ဉာဏ်ရည်တုနယ်ပယ်ထဲက
လက်ရှိစစ်ပွဲပါ။

07:37

There is a real war going on,

146

445138

2246

တကယ့်စစ်ပွဲတစ်ခု ဆက်ဖြစ်နေပါတယ်။

07:39

and for those of us who have lived
through the nuclear nonproliferation age

147

447408

4991

နူးကလိယ ပျံ့ပွားမှုတာဆီးရေးခေတ်အတွင်းမှာ
နေထိုင်ခဲ့ကြတဲ့ ကျွန်တော်တို့အတွက်နဲ့

07:44

and saw how people agreed

148

452423

2364

သိပ် အန္တရယ်ရှိတဲ့ အရာတွေကို
ဇယားကနေဖယ်ရှားဖို့

07:46

to take some very dangerous
things off the table,

149

454811

2790

လူတွေသဘောတူကြပုံကို
မြင်ခဲ့ပါတယ်။

07:50

well, the Carnegie Endowment
just finished a study.

150

458787

3323

ကဲ၊ Carnegie Endowment က
လေ့လာမှုတစ်ခု မကြာခင်က ပြီးခဲ့တယ်။

07:54

They talked to every country
that made nuclear weapons

151

462490

2731

နူးကလိယလက်နက်တွေထုတ်လုပ်တဲ့
နိုင်ငံတိုင်းကို ဆွေးနွေးကာ

07:57

and asked them,

152

465245

1777

သူတို့ကို မေးခဲ့တာက

07:59

"Which digital 'weapon'
would you take off the table

153

467046

5759

"အခြားသူတစ်ဦးရဲ့ ကျောင်းတွေ၊
ဆေးရုံတွေကို ဆန့်ကျင်တဲ့

08:04

against somebody else's
schools or hospitals?"

154

472829

2594

ဘယ်ဒစ်ဂျစ်တယ်လက်နက်ကို
ဇယားကနေ ဖယ်ရှားမလား။"

08:07

And the answer --

155

475828

1199

အဖြေကတော့...

08:09

from every nuclear power --
to this question was,

156

477051

3444

နူးကလိယစွမ်းအင်တိုင်းကနေ.....
ဒီမေးခွန်းအထိက

08:13

nothing.

157

481447

1150

ဘာမှရှိဘူး။

08:15

That's what I'm worried about ...

158

483693

1793

ဒါက ကျွန်တော် ပူပန်မိတာပါ၊

08:18

The weaponization of the digital space,

159

486161

2920

ဒစ်ဂျစ်တယ်ဟင်းလင်းပြင်ရဲ့
လက်နက်အဖြစ် ပြောင်းလဲမှုနဲ့

08:21

and the race to get there.

160

489105

1612

ပြိုင်ပွဲက အဲဒီကိုရောက်ဖို့ပါ။

08:22

BF: Well, it sounds like
you've got a lot of work to do,

161

490741

2795

BF: ရှင့်မှာ လုပ်စရာတွေ
အများကြီးရှိတဲ့ပုံရတယ်၊

08:25

and so do the rest of us.

162

493560

1571

ကျန်တဲ့ ကျွန်မတို့ရောပေါ့။

08:27

Fadi, thank you so much.
I really appreciate it.

163

495155

2686

Fadi ရေ၊ ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်
တကယ် အသိအမှတ်ပြုပါတယ်။

08:29

FC: Thank you.

164

497865

1151

FC: ကျေးဇူးပါ ခင်ဗျာ။

08:31

(Applause)

165

499040

2539

(လက်ခုပ်သံများ)

Translated by sann tint
Reviewed by Myo Aung

ABOUT THE SPEAKERS

Fadi Chehadé - Technologist, entrepreneur
Fadi Chehadé is focused on finding ways for society to benefit from technology and strengthening international cooperation in the digital space.

Why you should listen

Fadi Chehadé is a serial entrepreneur who has founded and led several companies in the digital space including Vocado LLC (acquired by Oracle in 2018) and Viacore (purchased by IBM in 2006). He is an advisory board member with the World Economic Forum's Center for the Fourth Industrial Revolution that focuses on maximizing the benefits of science and technology for society. Chehadé is also a member of the UN Secretary-General’s High-Level Panel on Digital Cooperation that will advance proposals to strengthen international cooperation in the digital space.

Chehadé serves on the corporate boards of Sentry Data Systems and Interactions LLC and the advisory board of the University of Southern California’s Center on Public Diplomacy. For two years, he was a Senior Advisor to Prof. Klaus Schwab, Executive Chairman of the World Economic Forum, where he focused on public-private cooperation to address issues affecting the digital economy. As former President and CEO of ICANN, the global authority managing the Internet's logical infrastructure and ensuring "one" internet for the world, Chehadé guided its historic transition to an independent transnational institution governed jointly by private, public and civic stakeholders.

More profile about the speaker
Fadi Chehadé | Speaker | TED.com

Bryn Freedman - Editorial director and curator, TED Institute
Bryn Freedman helps those who want to give the "talk of their lives" in a clear, passionate and authentic way.

Why you should listen

Award-winning TV producer, investigative journalist and author, Bryn Freedman joined TED in 2014 as the editorial director and curator for the TED Institute. In her work with TED, Freedman creates and executes TED conference events for Fortune 500 companies, overseeing all editorial content as well as managing speaker coaches and determining both the topics for each talk and the overall conference theme. In addition to curating these events, she works as an executive speaker coach for professionals who want to give the "talk of their lives" in a clear, passionate and authentic way.

Freedman is also co-founder of Voices4Freedom, an international organization aimed at eradicating slavery through education and media.

More profile about the speaker
Bryn Freedman | Speaker | TED.com

THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM

Fadi Chehadé and Bryn Freedman: အင်တာနက်ပေါ်က စွမ်းအားကို တောင်းဆိုဖို့ သာမန် ပြည်သူပြည်သားများတွေ ဘာလုပ်နိုင်လဲ။ | TED Talk | TED.com