TEDSummit 2019
Johann Hari: This could be why you're depressed and anxious
Johann Hari: To może być przyczyna twojej depresji i stanów lękowych
Filmed:
Readability: 3.8
5,432,613 views
W poruszającej i życiowej prelekcji dziennikarz Johann Hari dzieli się nową wiedzą o przyczynach depresji i lęków, zaczerpniętą od ekspertów z całego świata oraz o pojawiających się rozwiązaniach. Hari mawia: „Jeśli masz depresję lub wpadasz w stany lękowe, nie jesteś słaby ani szalony - to twoje potrzeby nie zostały spełnione”.
Johann Hari - Journalist
Johann Hari spent three years researching the war on drugs; along the way, he discovered that addiction is not what we think it is. Full bio
Johann Hari spent three years researching the war on drugs; along the way, he discovered that addiction is not what we think it is. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
For a really long time,
0
1357
1571
Bardzo długo
00:14
I had two mysteries
that were hanging over me.
that were hanging over me.
1
2952
3134
ciążyły nade mną dwie zagadki.
00:18
I didn't understand them
2
6689
2261
Nie potrafiłem ich zrozumieć
00:20
and, to be honest, I was quite afraid
to look into them.
to look into them.
3
8974
2903
i, jeśli mam być szczery,
bałem się im przyglądać.
bałem się im przyglądać.
00:24
The first mystery was, I'm 40 years old,
4
12349
3547
Pierwsza zagadka: mam 40 lat
00:27
and all throughout my lifetime,
year after year,
year after year,
5
15920
3071
i przez ten czas co roku
00:31
serious depression and anxiety have risen,
6
19015
3356
wzrasta liczba depresji i fobii
00:34
in the United States, in Britain,
7
22395
2690
w USA, w Wielkiej Brytanii
00:37
and across the Western world.
8
25109
1754
i w całym świecie Zachodu.
00:39
And I wanted to understand why.
9
27173
2928
Chciałem zrozumieć - dlaczego?
00:43
Why is this happening to us?
10
31108
1867
Dlaczego nas to spotyka?
00:45
Why is it that with each year that passes,
11
33394
2642
Dlaczego co roku
00:48
more and more of us are finding it harder
to get through the day?
to get through the day?
12
36060
3254
coraz więcej z nas ma problem z tym,
żeby przetrwać kolejny dzień?
żeby przetrwać kolejny dzień?
00:51
And I wanted to understand this
because of a more personal mystery.
because of a more personal mystery.
13
39743
3557
Chciałem się tego dowiedzieć
przez inną zagadkę, która mnie dotyczyła.
przez inną zagadkę, która mnie dotyczyła.
00:55
When I was a teenager,
14
43324
1389
Kiedy byłem nastolatkiem,
00:56
I remember going to my doctor
15
44737
1421
poszedłem do swojego lekarza
00:58
and explaining that I had this feeling,
like pain was leaking out of me.
like pain was leaking out of me.
16
46182
4485
i opisałem mu poczucie,
że ból się ze mnie wylewa.
że ból się ze mnie wylewa.
01:03
I couldn't control it,
17
51237
1396
Nie mogłem nad tym zapanować,
01:04
I didn't understand why it was happening,
18
52657
2285
nie wiedziałem, co się dzieje.
01:06
I felt quite ashamed of it.
19
54966
2055
Wstydziłem się tego.
01:09
And my doctor told me a story
20
57045
1596
Lekarz odpowiedział mi,
01:10
that I now realize was well-intentioned,
21
58665
2013
teraz wiem, że w dobrej wierze,
01:12
but quite oversimplified.
22
60702
1692
choć nazbyt upraszczając,
01:14
Not totally wrong.
23
62418
1168
ale i nie zupełnie źle.
01:15
My doctor said, "We know
why people get like this.
why people get like this.
24
63610
2792
Powiedział: "Wiemy,
dlaczego to się dzieje z ludźmi.
dlaczego to się dzieje z ludźmi.
01:18
Some people just naturally get
a chemical imbalance in their heads --
a chemical imbalance in their heads --
25
66426
4232
Niektórzy z natury mają zaburzony
chemiczny balans w mózgu.
chemiczny balans w mózgu.
01:22
you're clearly one of them.
26
70682
1421
Musisz być jednym z nich.
01:24
All we need to do is give you some drugs,
27
72127
1984
Po prostu potrzebne ci leki.
01:26
it will get your chemical
balance back to normal."
balance back to normal."
28
74135
2364
To przywróci chemiczny balans do normy".
01:28
So I started taking a drug
called Paxil or Seroxat,
called Paxil or Seroxat,
29
76523
2410
Zacząłem brać leki Paxil albo Seroxat.
01:30
it's the same thing with different names
in different countries.
in different countries.
30
78957
3026
To ta sama substancja
pod różnymi nazwami.
pod różnymi nazwami.
Poczułem się znacznie lepiej.
01:34
And I felt much better,
I got a real boost.
I got a real boost.
31
82007
2483
01:36
But not very long afterwards,
32
84514
1411
Niewiele później
01:37
this feeling of pain started to come back.
33
85949
2001
to uczucie bólu zaczęło wracać.
01:39
So I was given higher and higher doses
34
87974
1828
Zwiększano mi dawki,
01:41
until, for 13 years, I was taking
the maximum possible dose
the maximum possible dose
35
89826
3211
aż przez 13 lat dostawałem
największą dawkę
największą dawkę
01:45
that you're legally allowed to take.
36
93061
2016
dozwoloną prawnie.
01:47
And for a lot of those 13 years,
and pretty much all the time by the end,
and pretty much all the time by the end,
37
95402
3469
Przez większość tych 13 lat,
szczególnie pod koniec
szczególnie pod koniec
01:50
I was still in a lot of pain.
38
98895
1500
ciągle odczuwałem wielki ból.
01:52
And I started asking myself,
"What's going on here?
"What's going on here?
39
100419
2976
Zacząłem pytać samego siebie:
"Co tu się dzieje?".
"Co tu się dzieje?".
01:55
Because you're doing everything
40
103419
1542
Bo robiłem wszystko, co należy
01:56
you're told to do by the story
that's dominating the culture --
that's dominating the culture --
41
104985
3140
według tej opowieści,
która zdominowała kulturę.
która zdominowała kulturę.
02:00
why do you still feel like this?"
42
108149
2119
"Dlaczego ciągle się tak czuję?"
02:02
So to get to the bottom
of these two mysteries,
of these two mysteries,
43
110292
2872
Żeby rozwiązać te dwie zagadki
02:05
for a book that I've written
44
113188
1408
i napisać o tym książkę,
02:06
I ended up going on a big journey
all over the world,
all over the world,
45
114620
2505
ruszyłem w podróż dookoła świata.
02:09
I traveled over 40,000 miles.
46
117149
1419
Pokonałem 65 000 kilometrów.
02:10
I wanted to sit with the leading
experts in the world
experts in the world
47
118592
2493
Chciałem porozmawiać
z ekspertami z całego świata
z ekspertami z całego świata
02:13
about what causes depression and anxiety
48
121109
2167
o tym, co powoduje depresję i stany lękowe
02:15
and crucially, what solves them,
49
123300
1872
a zwłaszcza - co je leczy,
02:17
and people who have come through
depression and anxiety
depression and anxiety
50
125196
2624
i z tymi, którzy pokonali depresje i lęki
02:19
and out the other side
in all sorts of ways.
in all sorts of ways.
51
127844
2112
na wiele różnych sposobów.
02:21
And I learned a huge amount
52
129980
1486
Wiele się nauczyłem
02:23
from the amazing people
I got to know along the way.
I got to know along the way.
53
131490
2555
od wspaniałych ludzi,
których udało mi się poznać.
których udało mi się poznać.
02:26
But I think at the heart
of what I learned is,
of what I learned is,
54
134069
2976
Ale myślę, że podstawą tego,
czego się nauczyłem, jest to:
czego się nauczyłem, jest to:
02:29
so far, we have scientific evidence
55
137069
3035
jak na razie, mamy naukowe dowody
02:32
for nine different causes
of depression and anxiety.
of depression and anxiety.
56
140128
3707
dziewięciu różnych przyczyn
depresji i fobii.
depresji i fobii.
02:35
Two of them are indeed in our biology.
57
143859
2809
Dwie z nich mają podłoże biologiczne.
02:38
Your genes can make you
more sensitive to these problems,
more sensitive to these problems,
58
146692
2683
Geny mogą zwiększyć podatność,
02:41
though they don't write your destiny.
59
149399
1934
ale nie stanowią wyroku.
02:43
And there are real brain changes
that can happen when you become depressed
that can happen when you become depressed
60
151357
3611
Prawdą jest też, że zmiany w mózgu
powodowane przez depresję,
powodowane przez depresję,
02:46
that can make it harder to get out.
61
154992
1698
mogą utrudniać jej pokonanie.
02:48
But most of the factors
that have been proven
that have been proven
62
156714
2182
Ale większość czynników,
które według badań
które według badań
02:50
to cause depression and anxiety
63
158920
1841
powodują depresję i lęki,
02:52
are not in our biology.
64
160785
1765
nie leżą w naszej biologii.
02:55
They are factors in the way we live.
65
163520
2214
To czynniki związane z tym, jak żyjemy.
02:58
And once you understand them,
66
166116
1491
Ich zrozumienie ukazuje
02:59
it opens up a very different
set of solutions
set of solutions
67
167631
3096
zupełnie inne rozwiązania,
03:02
that should be offered to people
68
170751
1548
które należy proponować
03:04
alongside the option
of chemical antidepressants.
of chemical antidepressants.
69
172323
2937
obok chemicznych antydepresantów.
03:07
For example,
70
175284
1793
Na przykład:
03:09
if you're lonely, you're more likely
to become depressed.
to become depressed.
71
177101
3448
kiedy jesteś samotny,
łatwiej wpadniesz w depresję.
łatwiej wpadniesz w depresję.
03:12
If, when you go to work,
you don't have any control over your job,
you don't have any control over your job,
72
180573
3111
Jeśli w pracy nie masz
żadnej kontroli nad tym, co robisz,
żadnej kontroli nad tym, co robisz,
03:15
you've just got to do what you're told,
73
183708
1896
wykonujesz tylko polecenia,
03:17
you're more likely to become depressed.
74
185628
1889
łatwiej wpadniesz w depresję.
03:19
If you very rarely get out
into the natural world,
into the natural world,
75
187541
2484
Jeśli masz mało kontaktu z naturą,
03:22
you're more likely to become depressed.
76
190049
1869
łatwiej wpadniesz w depresję.
03:23
And one thing unites a lot of the causes
of depression and anxiety
of depression and anxiety
77
191942
3111
Jeden czynnik łączy
wiele przyczyn depresji,
wiele przyczyn depresji,
03:27
that I learned about.
78
195077
1175
jak się dowiedziałem.
03:28
Not all of them, but a lot of them.
79
196276
2063
Nie łączy wszystkich, ale wiele.
03:30
Everyone here knows
80
198363
1666
Wszyscy tutaj wiemy,
03:32
you've all got natural
physical needs, right?
physical needs, right?
81
200053
2659
że mamy naturalne fizyczne potrzeby.
03:34
Obviously.
82
202736
1174
To oczywiste.
03:35
You need food, you need water,
83
203934
2579
Potrzebujemy jedzenia, wody,
03:38
you need shelter, you need clean air.
84
206537
2230
schronienia, czystego powietrza.
03:40
If I took those things away from you,
85
208791
1794
Jeśli się was tego pozbawi,
03:42
you'd all be in real trouble, real fast.
86
210609
2293
będziecie mieli duże problemy.
03:44
But at the same time,
87
212926
1802
A jednocześnie
03:46
ever human being
has natural psychological needs.
has natural psychological needs.
88
214752
3371
każdy człowiek ma naturalne
psychiczne potrzeby.
psychiczne potrzeby.
03:50
You need to feel you belong.
89
218147
2039
Potrzebne nam poczucie przynależności,
03:52
You need to feel your life
has meaning and purpose.
has meaning and purpose.
90
220210
3064
poczucie, że życie ma znaczenie i cel,
03:55
You need to feel that people
see you and value you.
see you and value you.
91
223298
2531
że ludzie cię dostrzegają i cenią,
03:57
You need to feel you've got
a future that makes sense.
a future that makes sense.
92
225853
2557
że masz przed sobą jakąś przyszłość.
04:00
And this culture we built
is good at lots of things.
is good at lots of things.
93
228434
3048
Nasza kultura ma wiele dobrych cech.
Wiele rzeczy jest lepszych
niż w przeszłości.
niż w przeszłości.
04:03
And many things are better
than in the past --
than in the past --
94
231506
2160
Cieszę się, że żyje teraz.
04:05
I'm glad to be alive today.
95
233690
1321
04:07
But we've been getting less and less good
96
235035
1964
Ale coraz gorzej nam idzie
04:09
at meeting these deep,
underlying psychological needs.
underlying psychological needs.
97
237023
4101
zaspokajanie tych głębszych,
wewnętrznych, psychicznych potrzeb.
wewnętrznych, psychicznych potrzeb.
04:13
And it's not the only thing
that's going on,
that's going on,
98
241895
2103
Nie tylko o to chodzi,
04:16
but I think it's the key reason
why this crisis keeps rising and rising.
why this crisis keeps rising and rising.
99
244022
4047
ale sądzę, że to główna przyczyna
rosnącego kryzysu.
rosnącego kryzysu.
04:20
And I found this really hard to absorb.
100
248919
3230
Trudno mi to przyswoić.
04:24
I really wrestled with the idea
101
252173
2706
Trudno było mi odejść
od traktowania depresji
od traktowania depresji
04:26
of shifting from thinking of my depression
as just a problem in my brain,
as just a problem in my brain,
102
254903
4406
jako usterki mózgu
do ujrzenia w niej wielu przyczyn,
04:31
to one with many causes,
103
259333
1167
04:32
including many in the way we're living.
104
260524
2061
łącznie ze sposobem życia.
04:34
And it only really began
to fall into place for me
to fall into place for me
105
262609
2365
Zaczęło mi się to układać w całość
04:36
when one day, I went to interview
a South African psychiatrist
a South African psychiatrist
106
264998
3143
dopiero podczas wywiadu
z psychiatrą z Południowej Afryki,
z psychiatrą z Południowej Afryki,
04:40
named Dr. Derek Summerfield.
107
268165
1801
doktorem Derekiem Summerfieldem.
04:41
He's a great guy.
108
269990
1151
To wspaniały człowiek.
04:43
And Dr. Summerfield
happened to be in Cambodia in 2001,
happened to be in Cambodia in 2001,
109
271165
3714
Doktor Summerfield
był w Kambodży w 2001 roku,
był w Kambodży w 2001 roku,
04:46
when they first introduced
chemical antidepressants
chemical antidepressants
110
274903
3293
kiedy zaczynano stosować
chemiczne antydepresanty
chemiczne antydepresanty
04:50
for people in that country.
111
278220
1732
w tym kraju.
04:51
And the local doctors, the Cambodians,
had never heard of these drugs,
had never heard of these drugs,
112
279976
3297
Lokalni lekarze nigdy
nie słyszeli o tych lekach,
nie słyszeli o tych lekach,
04:55
so they were like, what are they?
113
283297
1591
więc pytali, co to takiego.
04:56
And he explained.
114
284912
1214
Wyjaśnił,
04:58
And they said to him,
115
286150
1532
a oni powiedzieli:
04:59
"We don't need them,
we've already got antidepressants."
we've already got antidepressants."
116
287706
2697
"Nie potrzebujemy ich,
już mamy antydepresanty".
już mamy antydepresanty".
05:02
And he was like, "What do you mean?"
117
290427
1737
A on na to: "Jak to?".
05:04
He thought they were going to talk about
some kind of herbal remedy,
some kind of herbal remedy,
118
292188
3239
Myślał, że zaczną opowiadać
o jakichś ziołowych lekarstwach,
o jakichś ziołowych lekarstwach,
05:07
like St. John's Wort, ginkgo biloba,
something like that.
something like that.
119
295451
3772
jak dziurawiec czy miłorząb.
05:11
Instead, they told him a story.
120
299910
2389
A oni opowiedzieli mu historię.
05:14
There was a farmer in their community
who worked in the rice fields.
who worked in the rice fields.
121
302800
3579
Jeden rolnik z okolicy
pracował na polu ryżowym.
pracował na polu ryżowym.
05:18
And one day, he stood on a land mine
122
306403
1770
Pewnego dnia stanął na minie,
05:20
left over from the war
with the United States,
with the United States,
123
308197
2190
która została tam
z czasów wojny z USA.
z czasów wojny z USA.
05:22
and he got his leg blown off.
124
310411
1412
Wybuch oderwał mu nogę,
05:23
So they him an artificial leg,
125
311847
1436
więc dali mu protezę.
05:25
and after a while, he went back
to work in the rice fields.
to work in the rice fields.
126
313307
2771
Po jakimś czasie wrócił do pracy w polu.
05:28
But apparently, it's super painful
to work under water
to work under water
127
316102
2532
Ale okazuje się, że stanie
w wodzie jest bolesne,
w wodzie jest bolesne,
05:30
when you've got an artificial limb,
128
318658
1674
gdy ma się protezę.
05:32
and I'm guessing it was pretty traumatic
129
320356
1920
Domyślam się też, że to traumatyczne
05:34
to go back and work in the field
where he got blown up.
where he got blown up.
130
322300
2579
wrócić do pracy w polu,
gdzie zdarzył się ten wybuch.
gdzie zdarzył się ten wybuch.
05:36
The guy started to cry all day,
131
324903
2403
Mężczyzna zaczął płakać całymi dniami.
05:39
he refused to get out of bed,
132
327330
1429
Nie chciał wstawać z łóżka.
05:40
he developed all the symptoms
of classic depression.
of classic depression.
133
328783
2883
Miał wszystkie objawy klasycznej depresji.
05:44
The Cambodian doctor said,
134
332013
1365
Tamtejszy lekarz powiedział:
05:45
"This is when we gave him
an antidepressant."
an antidepressant."
135
333402
2286
"Wtedy daliśmy mu antydepresant".
05:47
And Dr. Summerfield said,
"What was it?"
"What was it?"
136
335712
2635
Doktor Summerfield zapytał: "Co to było?".
05:50
They explained that they went
and sat with him.
and sat with him.
137
338371
2809
Wyjaśnili, że poszli z nim posiedzieć.
05:53
They listened to him.
138
341982
1400
Wysłuchali go.
05:56
They realized that his pain made sense --
139
344464
2547
Zdali sobie sprawę, że jego ból ma sens.
05:59
it was hard for him to see it
in the throes of his depression,
in the throes of his depression,
140
347035
2921
Trudno było mu to dostrzec
w obliczu depresji,
w obliczu depresji,
06:01
but actually, it had perfectly
understandable causes in his life.
understandable causes in his life.
141
349980
3660
ale właściwie miał zupełnie
zrozumiały powód, by tak się czuć.
zrozumiały powód, by tak się czuć.
06:05
One of the doctors, talking to the people
in the community, figured,
in the community, figured,
142
353966
3198
Jeden z lekarzy po rozmowie
z sąsiadami wymyślił:
z sąsiadami wymyślił:
06:09
"You know, if we bought this guy a cow,
143
357188
1937
"Jeśli kupimy mu krowę,
06:11
he could become a dairy farmer,
144
359149
2000
będzie mógł zostać mleczarzem.
06:13
he wouldn't be in this position
that was screwing him up so much,
that was screwing him up so much,
145
361173
3095
Nie będzie musiał tkwić
w dołującej sytuacji.
w dołującej sytuacji.
Nie będzie musiał pracować w tym polu".
06:16
he wouldn't have to go
and work in the rice fields."
and work in the rice fields."
146
364292
2507
Więc kupili mu krowę.
06:18
So they bought him a cow.
147
366823
1199
06:20
Within a couple of weeks,
his crying stopped,
his crying stopped,
148
368046
2180
Po paru tygodniach przestał płakać.
06:22
within a month, his depression was gone.
149
370250
1912
Po miesiącu jego depresja zniknęła.
06:24
They said to doctor Summerfield,
150
372186
1579
Powiedzieli do Summerfielda:
06:25
"So you see, doctor, that cow,
that was an antidepressant,
that was an antidepressant,
151
373789
2770
"Doktorze, ta krowa, to był antydepresant,
06:28
that's what you mean, right?"
152
376583
1467
to miałeś na myśli, prawda?".
06:30
(Laughter)
153
378074
1151
(Śmiech)
06:31
(Applause)
154
379249
3053
(Brawa)
06:34
If you'd been raised to think
about depression the way I was,
about depression the way I was,
155
382326
2873
Jeśli uczono cię myśleć o depresji,
tak jak mnie kiedyś,
tak jak mnie kiedyś,
i jak większość ludzi na tej sali,
06:37
and most of the people here were,
156
385223
1612
to brzmi jak kiepski żart, prawda?
06:38
that sounds like a bad joke, right?
157
386859
1674
"Poszedłem do lekarki po antydepresanty,
06:40
"I went to my doctor
for an antidepressant,
for an antidepressant,
158
388557
2024
a ona dała mi krowę".
06:42
she gave me a cow."
159
390605
1166
06:43
But what those Cambodian
doctors knew intuitively,
doctors knew intuitively,
160
391795
3027
Ale ci lekarze z Kambodży
wiedzieli intuicyjnie,
wiedzieli intuicyjnie,
06:46
based on this individual,
unscientific anecdote,
unscientific anecdote,
161
394846
2977
na podstawie pojedynczej,
nienaukowej anegdoty,
nienaukowej anegdoty,
06:49
is what the leading
medical body in the world,
medical body in the world,
162
397847
3285
to, co najważniejsza
medyczna instytucja na świecie,
medyczna instytucja na świecie,
06:53
the World Health Organization,
163
401156
2087
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO),
06:55
has been trying to tell us for years,
164
403267
2190
próbuje powiedzieć nam od lat,
06:57
based on the best scientific evidence.
165
405481
2492
powołując się na dowody naukowe.
07:00
If you're depressed,
166
408576
1929
Jeśli masz depresję,
07:02
if you're anxious,
167
410529
1377
jeśli wpadasz w stany lękowe,
07:05
you're not weak, you're not crazy,
168
413008
3260
to nie jesteś słaby ani szalony.
07:08
you're not, in the main,
a machine with broken parts.
a machine with broken parts.
169
416292
3585
Nie jesteś jak maszyna,
w której coś się zepsuło.
w której coś się zepsuło.
To twoje potrzeby nie zostały spełnione.
07:12
You're a human being with unmet needs.
170
420950
2534
07:15
And it's just as important to think here
about what those Cambodian doctors
about what those Cambodian doctors
171
423919
3540
Trzeba pamiętać też,
czego tamtejsi lekarze
czego tamtejsi lekarze
07:19
and the World Health Organization
are not saying.
are not saying.
172
427483
2317
ani Światowa Organizacja Zdrowia
nie mówią.
nie mówią.
07:21
They did not say to this farmer,
173
429824
1532
Nie mówią do tego rolnika:
07:23
"Hey, buddy, you need
to pull yourself together.
to pull yourself together.
174
431380
2801
"Chłopie, weź się w garść.
07:26
It's your job to figure out
and fix this problem on your own."
and fix this problem on your own."
175
434205
3267
Sam masz dowiedzieć się jak
i sam naprawić problem".
i sam naprawić problem".
07:29
On the contrary, what they said is,
176
437851
1992
Wręcz przeciwnie, mówią:
07:31
"We're here as a group
to pull together with you,
to pull together with you,
177
439867
3524
"Jesteśmy tu jako grupa, żeby ci pomóc,
07:35
so together, we can figure out
and fix this problem."
and fix this problem."
178
443415
4412
i razem możemy rozwiązać ten problem".
07:40
This is what every depressed person needs,
179
448543
4016
Tego potrzebuje każda osoba w depresji
07:44
and it's what every
depressed person deserves.
depressed person deserves.
180
452583
3245
i na to każda z nich zasługuje.
07:47
This is why one of the leading
doctors at the United Nations,
doctors at the United Nations,
181
455852
2987
Właśnie dlatego wybitni lekarze z ONZ
07:50
in their official statement
for World Health Day,
for World Health Day,
182
458863
2318
w swoim oficjalnym wystąpieniu
na Dzień Zdrowia
na Dzień Zdrowia
07:53
couple of years back in 2017,
183
461205
1491
kilka lat temu w 2017 roku,
07:54
said we need to talk less
about chemical imbalances
about chemical imbalances
184
462720
2817
mówili, że należy się mniej skupiać
na równowadze chemicznej,
na równowadze chemicznej,
07:57
and more about the imbalances
in the way we live.
in the way we live.
185
465561
3057
a bardziej na zrównoważonym stylu życia.
08:00
Drugs give real relief to some people --
186
468920
1973
Leki mogą przynieść ulgę niektórym,
08:02
they gave relief to me for a while --
187
470917
2130
mnie przyniosły ulgę na jakiś czas.
08:05
but precisely because this problem
goes deeper than their biology,
goes deeper than their biology,
188
473071
4427
Jednak właśnie dlatego, że ten problem
sięga głębiej niż biologia,
sięga głębiej niż biologia,
08:09
the solutions need to go much deeper, too.
189
477522
3055
rozwiązanie też musi sięgać głębiej.
08:12
But when I first learned that,
190
480601
2587
Kiedy się tego dowiedziałem,
08:15
I remember thinking,
191
483212
1683
pamiętam, że myślałem:
08:16
"OK, I could see
all the scientific evidence,
all the scientific evidence,
192
484919
2126
"Mam te wszystkie naukowe dowody.
08:19
I read a huge number of studies,
193
487069
1572
Czytałem o wielu badaniach.
08:20
I interviewed a huge number of the experts
who were explaining this,"
who were explaining this,"
194
488665
3306
Przeprowadziłem wywiady z wieloma
ekspertami, którzy to wyjaśniali".
ekspertami, którzy to wyjaśniali".
Ale jednocześnie myślałem:
"Jak niby mamy to zrobić?".
"Jak niby mamy to zrobić?".
08:23
but I kept thinking, "How can we
possibly do that?"
possibly do that?"
195
491995
2386
08:26
The things that are making us depressed
196
494405
1913
Powody depresji
08:28
are in most cases more complex
than what was going on
than what was going on
197
496342
2491
są zwykle bardziej złożone
niż to, co działo się
niż to, co działo się
08:30
with this Cambodian farmer.
198
498857
1297
z tym rolnikiem z Kambodży.
08:32
Where do we even begin with that insight?
199
500178
2634
Jak wykorzystać tę wiedzę?
08:34
But then, in the long journey for my book,
200
502836
3249
Podczas długiej podróży po świecie
w poszukiwaniu materiału do książki
08:38
all over the world,
201
506109
1571
08:39
I kept meeting people
who were doing exactly that,
who were doing exactly that,
202
507704
2595
spotykałem ludzi,
którzy to właśnie robili
którzy to właśnie robili
08:42
from Sydney, to San Francisco,
203
510323
2452
od Sydney przez San Francisco
08:44
to São Paulo.
204
512799
1172
do São Paulo.
08:45
I kept meeting people
who were understanding
who were understanding
205
513995
2066
Spotykałem ludzi, którzy rozumieli
08:48
the deeper causes
of depression and anxiety
of depression and anxiety
206
516085
2347
głębsze przyczyny depresji
i stanów lękowych
i stanów lękowych
08:50
and, as groups, fixing them.
207
518456
2415
i rozwiązywali je jako grupa.
08:52
Obviously, I can't tell you
about all the amazing people
about all the amazing people
208
520895
2681
Oczywiście nie mogę opowiedzieć
wam o tych wszystkich,
wam o tych wszystkich,
08:55
I got to know and wrote about,
209
523600
1476
których poznałem i opisałem,
08:57
or all of the nine causes of depression
and anxiety that I learned about,
and anxiety that I learned about,
210
525100
3453
albo o wszystkich dziewięciu
przyczynach depresji,
przyczynach depresji,
09:00
because they won't let me give
a 10-hour TED Talk --
a 10-hour TED Talk --
211
528577
2482
bo nie pozwolili mi tu mówić
przez 10 godzin.
przez 10 godzin.
09:03
you can complain about that to them.
212
531083
1752
Możecie zgłosić do nich zażalenia.
09:04
But I want to focus on two of the causes
213
532859
1930
Ale chcę skupić się na dwóch przyczynach
09:06
and two of the solutions
that emerge from them, if that's alright.
that emerge from them, if that's alright.
214
534813
3413
i dwóch związanych z nimi rozwiązaniach.
09:10
Here's the first.
215
538578
1150
Oto pierwsze.
09:12
We are the loneliest society
in human history.
in human history.
216
540285
3008
Jesteśmy najbardziej samotnym
społeczeństwem w historii.
społeczeństwem w historii.
09:15
There was a recent study
that asked Americans,
that asked Americans,
217
543317
2833
Ostatnio naukowcy spytali Amerykanów:
09:18
"Do you feel like you're no longer
close to anyone?"
close to anyone?"
218
546174
3150
"Czy czujesz, że już z nikim
nie jesteś blisko?".
nie jesteś blisko?".
09:21
And 39 percent of people
said that described them.
said that described them.
219
549348
3651
39% ludzi powiedziało, że tak.
09:25
"No longer close to anyone."
220
553023
1364
"Z nikim nie jestem blisko".
09:26
In the international
measurements of loneliness,
measurements of loneliness,
221
554411
2497
W międzynarodowych pomiarach samotności
09:28
Britain and the rest of Europe
are just behind the US,
are just behind the US,
222
556932
2558
Brytyjczycy i reszta Europy
są zaraz za USA,
są zaraz za USA,
09:31
in case anyone here is feeling smug.
223
559514
1785
gdyby ktoś próbował zadzierać nosa.
09:33
(Laughter)
224
561323
1008
(Śmiech)
09:34
I spent a lot of time discussing this
225
562355
1889
Wiele czasu spędziłem nad tym
09:36
with the leading expert
in the world on loneliness,
in the world on loneliness,
226
564268
2396
razem ze światowym ekspertem
w badaniu samotności.
w badaniu samotności.
09:38
an incredible man
named professor John Cacioppo,
named professor John Cacioppo,
227
566688
2254
Ten niezwykły człowiek,
profesor John Cacioppo,
profesor John Cacioppo,
09:40
who was at Chicago,
228
568966
1151
który był w Chicago,
09:42
and I thought a lot about one question
his work poses to us.
his work poses to us.
229
570141
2823
zastanawiał się razem ze mną
nad jednym pytaniem.
nad jednym pytaniem.
09:44
Professor Cacioppo asked,
230
572988
2305
Profesor Cacioppo pytał:
09:47
"Why do we exist?
231
575317
1650
"Dlaczego istniejemy?",
09:48
Why are we here, why are we alive?"
232
576991
1953
"Dlaczego tu jesteśmy, dlaczego żyjemy?".
09:50
One key reason
233
578968
2206
Jeden ważny powód
09:53
is that our ancestors
on the savannas of Africa
on the savannas of Africa
234
581198
2817
- nasi przodkowie
żyjący na afrykańskiej sawannie
żyjący na afrykańskiej sawannie
09:56
were really good at one thing.
235
584039
1720
byli naprawdę dobrzy w jednym.
09:58
They weren't bigger than the animals
they took down a lot of the time,
they took down a lot of the time,
236
586287
3290
Nie byli więksi od zwierząt,
które potrafi pokonać.
które potrafi pokonać.
10:01
they weren't faster than the animals
they took down a lot of the time,
they took down a lot of the time,
237
589601
3313
Nie byli szybsi od zwierząt,
które potrafili pokonać.
które potrafili pokonać.
10:04
but they were much better
at banding together into groups
at banding together into groups
238
592938
2714
Ale byli lepsi w organizowaniu się w grupy
10:07
and cooperating.
239
595676
1600
i we współpracy.
10:09
This was our superpower as a species --
240
597300
2261
Najpotężniejsza moc naszego gatunku:
10:11
we band together,
241
599585
1405
trzymanie się razem.
10:13
just like bees evolved to live in a hive,
242
601014
2476
Tak jak pszczoły żyją w roju,
10:15
humans evolved to live in a tribe.
243
603514
2232
tak ludzie powinni żyć w społecznościach.
10:17
And we are the first humans ever
244
605770
3810
My jesteśmy pierwszymi ludźmi,
10:22
to disband our tribes.
245
610492
1467
którzy opuścili swoje grupy.
10:24
And it is making us feel awful.
246
612484
2067
To sprawia, że czujemy się okropnie.
10:27
But it doesn't have to be this way.
247
615048
2144
Ale nie musi tak być.
10:29
One of the heroes in my book,
and in fact, in my life,
and in fact, in my life,
248
617216
2634
Jeden z bohaterów mojej książki,
a nawet mojego życia,
a nawet mojego życia,
10:31
is a doctor named Sam Everington.
249
619874
2095
doktor Sam Everington
10:33
He's a general practitioner
in a poor part of East London,
in a poor part of East London,
250
621993
2738
ma swoją praktykę
w ubogiej dzielnicy Londynu,
w ubogiej dzielnicy Londynu,
10:36
where I lived for many years.
251
624755
1579
gdzie mieszkałem przez wiele lat.
10:38
And Sam was really uncomfortable,
252
626358
1687
Sam czuł się bardzo źle z tym,
10:40
because he had loads of patients
253
628069
1556
że przychodzą do niego tłumy
10:41
coming to him with terrible
depression and anxiety.
depression and anxiety.
254
629649
2444
pacjentów z poważnymi
objawami depresji i lęków.
objawami depresji i lęków.
10:44
And like me, he's not opposed
to chemical antidepressants,
to chemical antidepressants,
255
632117
2722
Tak jak ja, nie jest on
przeciwnikiem leków.
przeciwnikiem leków.
10:46
he thinks they give
some relief to some people.
some relief to some people.
256
634863
2222
Sądzi, że niektórym przynoszą ulgę.
10:49
But he could see two things.
257
637109
1373
Ale dostrzegał dwie rzeczy.
10:50
Firstly, his patients were depressed
and anxious a lot of the time
and anxious a lot of the time
258
638506
3555
Po pierwsze, jego pacjenci
często wpadali w depresję
często wpadali w depresję
10:54
for totally understandable
reasons, like loneliness.
reasons, like loneliness.
259
642085
3738
z całkowicie zrozumiałych powodów,
jak samotność.
jak samotność.
10:57
And secondly, although the drugs
were giving some relief to some people,
were giving some relief to some people,
260
645847
3444
Po drugie, mimo że leki
przynosiły niektórym ulgę,
przynosiły niektórym ulgę,
11:01
for many people,
they didn't solve the problem.
they didn't solve the problem.
261
649315
2268
w wielu przypadkach
nie rozwiązywały problemu.
nie rozwiązywały problemu.
11:03
The underlying problem.
262
651607
1533
Problemu leżącego u podłoża.
11:05
One day, Sam decided
to pioneer a different approach.
to pioneer a different approach.
263
653871
2651
Pewnego dnia Sam
zaproponował inne podejście.
zaproponował inne podejście.
11:08
A woman came to his center,
his medical center,
his medical center,
264
656546
2452
Do jego centrum medycznego
przyszła kobieta,
przyszła kobieta,
11:11
called Lisa Cunningham.
265
659022
1467
Lisa Cunningham,
11:12
I got to know Lisa later.
266
660513
1874
którą poznałem później.
11:14
And Lisa had been shut away in her home
with crippling depression and anxiety
with crippling depression and anxiety
267
662411
4084
Lisa zamknęła się w domu
z zatrważającymi objawami depresji
z zatrważającymi objawami depresji
11:18
for seven years.
268
666519
1150
na siedem lat.
11:20
And when she came to Sam's center,
she was told, "Don't worry,
she was told, "Don't worry,
269
668898
2925
Kiedy przyszła do centrum Sama
usłyszała: "Nie martw się,
usłyszała: "Nie martw się,
11:23
we'll carry on giving you these drugs,
270
671847
1830
będziemy podawać ci leki
11:25
but we're also going to prescribe
something else.
something else.
271
673701
2797
ale zalecimy ci coś jeszcze.
11:28
We're going to prescribe for you
to come here to this center twice a week
to come here to this center twice a week
272
676522
3443
Zalecimy ci, żebyś przychodziła
do centrum dwa razy w tygodniu
do centrum dwa razy w tygodniu
11:31
to meet with a group of other
depressed and anxious people,
depressed and anxious people,
273
679989
2778
spotkać się z grupą ludzi
mierzących się z depresją.
mierzących się z depresją.
11:34
not to talk about how miserable you are,
274
682791
2810
Nie po to, by rozmawiać jak wam źle,
11:37
but to figure out something
meaningful you can all do together
meaningful you can all do together
275
685625
3547
ale po to, żebyście wymyślili,
co wartościowego razem możecie stworzyć.
co wartościowego razem możecie stworzyć.
11:41
so you won't be lonely and you won't feel
like life is pointless."
like life is pointless."
276
689196
3103
Żebyście nie byli już samotni i nie czuli,
że życie nie ma sensu".
że życie nie ma sensu".
11:44
The first time this group met,
277
692323
2775
Kiedy grupa spotkała się pierwszy raz
11:47
Lisa literally started
vomiting with anxiety,
vomiting with anxiety,
278
695122
2256
Lisa zwymiotowała ze strachu.
11:49
it was so overwhelming for her.
279
697402
1921
Tak bardzo ją to przytłoczyło.
11:51
But people rubbed her back,
the group started talking,
the group started talking,
280
699347
2634
Ale ludzie zaczęli
masować jej plecy, rozmawiali.
masować jej plecy, rozmawiali.
11:54
they were like, "What could we do?"
281
702005
1675
Zastanawiali się, co robić.
To byli ludzie z biednej
dzielnicy Londynu, jak ja.
dzielnicy Londynu, jak ja.
11:55
These are inner-city,
East London people like me,
East London people like me,
282
703704
2294
Nie wiedzieli nic o ogrodnictwie.
11:58
they didn't know anything about gardening.
283
706022
2048
Pomyśleli: "Nauczmy się ogrodnictwa".
12:00
They were like, "Why don't we
learn gardening?"
learn gardening?"
284
708094
2245
Było takie miejsce za ośrodkiem.
12:02
There was an area
behind the doctors' offices
behind the doctors' offices
285
710363
2166
Zarośla.
12:04
that was just scrubland.
286
712553
1151
"Może zaczniemy uprawiać tam ogród?"
12:05
"Why don't we make this into a garden?"
287
713728
1882
Zaczęli wypożyczać książki z biblioteki,
12:07
They started to take books
out of the library,
out of the library,
288
715634
2175
zaczęli oglądać YouTube.
12:09
started to watch YouTube clips.
289
717833
1485
12:11
They started to get
their fingers in the soil.
their fingers in the soil.
290
719342
2159
Zaczęli brudzić sobie ręce ziemią.
12:13
They started to learn
the rhythms of the seasons.
the rhythms of the seasons.
291
721844
3043
Zaczęli uczyć się rytmu pór roku.
12:16
There's a lot of evidence
292
724911
1330
Jest wiele dowodów,
12:18
that exposure to the natural world
293
726265
1629
że obcowanie z naturą
12:19
is a really powerful antidepressant.
294
727918
1976
jest potężnym antydepresantem.
12:21
But they started to do something
even more important.
even more important.
295
729918
3009
Ale zaczęli robić coś
jeszcze ważniejszego.
jeszcze ważniejszego.
12:25
They started to form a tribe.
296
733347
2030
Zaczęli tworzyć wspólnotę.
12:27
They started to form a group.
297
735401
1811
Zaczęli tworzyć grupę.
12:29
They started to care about each other.
298
737236
2024
Zaczęli dbać o siebie nawzajem.
12:31
If one of them didn't show up,
299
739284
1674
Jeśli jeden z nich się nie pojawił,
12:32
the others would go
looking for them -- "Are you OK?"
looking for them -- "Are you OK?"
300
740982
2520
reszta zaczynała go szukać,
pytać: "Czy wszystko OK?".
pytać: "Czy wszystko OK?".
12:35
Help them figure out
what was troubling them that day.
what was troubling them that day.
301
743526
2611
Pomagali mu radzić sobie z tym,
co sprawiało mu kłopot.
co sprawiało mu kłopot.
12:38
The way Lisa put it to me,
302
746161
1803
Tak jak ujęła to Lisa:
12:39
"As the garden began to bloom,
303
747988
2597
"Kiedy ogród zaczął kwitnąć,
12:42
we began to bloom."
304
750609
1267
my zaczęliśmy kwitnąć".
12:44
This approach is called
social prescribing,
social prescribing,
305
752474
2032
To podejście, zalecanie socjalizacji,
12:46
it's spreading all over Europe.
306
754530
1515
rozprzestrzenia się w Europie.
12:48
And there's a small,
but growing body of evidence
but growing body of evidence
307
756069
2301
Pomału przybywa dowodów,
12:50
suggesting it can produce real
and meaningful falls
and meaningful falls
308
758394
2880
że może to skutkować
znacznym spadkiem poziomu
znacznym spadkiem poziomu
12:53
in depression and anxiety.
309
761298
1978
depresji i lęków.
12:55
And one day, I remember
standing in the garden
standing in the garden
310
763300
3721
Gdy pewnego dnia stałem
w ogrodzie zbudowanym przez Lisę
w ogrodzie zbudowanym przez Lisę
12:59
that Lisa and her once-depressed
friends had built --
friends had built --
311
767045
2481
i jej, niegdyś pogrążonych
w depresji, przyjaciół,
w depresji, przyjaciół,
13:01
it's a really beautiful garden --
312
769550
1584
- to bardzo piękny ogród -
13:03
and having this thought,
313
771158
1191
miałem taką myśl,
13:04
it's very much inspired by a guy
called professor Hugh Mackay in Australia.
called professor Hugh Mackay in Australia.
314
772373
3871
zaczerpniętą w dużej mierze
od profesora Hugh Mackaya z Australii.
od profesora Hugh Mackaya z Australii.
13:08
I was thinking, so often
when people feel down in this culture,
when people feel down in this culture,
315
776268
4381
Myślałem sobie, zwykle, gdy ktoś
czuję się zdołowany w naszej kulturze,
czuję się zdołowany w naszej kulturze,
13:12
what we say to them -- I'm sure
everyone here said it, I have --
everyone here said it, I have --
316
780673
3064
mówimy, pewnie każdy z nas
to kiedyś powiedział, ja też,
to kiedyś powiedział, ja też,
"Po prostu bądź sobą".
13:15
we say, "You just need
to be you, be yourself."
to be you, be yourself."
317
783761
3224
13:19
And I've realized, actually,
what we should say to people is,
what we should say to people is,
318
787742
2950
Uświadomiłem sobie,
że właściwie należy powiedzieć:
że właściwie należy powiedzieć:
13:22
"Don't be you.
319
790716
1150
"Nie bądź sobą.
13:24
Don't be yourself.
320
792306
1333
Nie bądź samym sobą.
13:26
Be us, be we.
321
794218
2209
Bądź nami. Bądźmy.
13:28
Be part of a group."
322
796765
1325
Bądź częścią grupy".
13:30
(Applause)
323
798114
3706
(Brawa)
13:33
The solution to these problems
324
801844
2579
Rozwiązanie tego problemu
13:36
does not lie in drawing
more and more on your resources
more and more on your resources
325
804447
3151
nie leży w coraz większym poleganiu
na własnych umiejętnościach
na własnych umiejętnościach
13:39
as an isolated individual --
326
807622
1439
jako odrębnej jednostki,
13:41
that's partly what got us in this crisis.
327
809085
2040
to właśnie jedna z przyczyn kryzysu.
13:43
It lies on reconnecting
with something bigger than you.
with something bigger than you.
328
811149
2753
Rozwiązanie polega na łączeniu się
z większą całością.
z większą całością.
13:45
And that really connects
to one of the other causes
to one of the other causes
329
813926
2421
To nawiązuje do innej przyczyny depresji
13:48
of depression and anxiety
that I wanted to talk to you about.
that I wanted to talk to you about.
330
816371
2897
i stanów lękowych,
o której chciałem opowiedzieć.
o której chciałem opowiedzieć.
13:51
So everyone knows
331
819292
1690
Wszyscy wiedzą,
13:53
junk food has taken over our diets
and made us physically sick.
and made us physically sick.
332
821006
3746
że śmieciowe jedzenie stało się częścią
naszej diety i przez to chorujemy.
naszej diety i przez to chorujemy.
13:56
I don't say that
with any sense of superiority,
with any sense of superiority,
333
824776
2206
Nie mówię tego z wyższością.
13:59
I literally came to give
this talk from McDonald's.
this talk from McDonald's.
334
827006
2399
Dosłownie przyszedłem tutaj z McDonalda.
14:01
I saw all of you eating that
healthy TED breakfast, I was like no way.
healthy TED breakfast, I was like no way.
335
829429
3513
Na widok tego zdrowego śniadania
na TED musiałem tam iść.
na TED musiałem tam iść.
14:04
But just like junk food has taken over
our diets and made us physically sick,
our diets and made us physically sick,
336
832966
5143
Tak jak fast foody zawładnęły dietą
i sprawiły, że chorujemy fizycznie,
i sprawiły, że chorujemy fizycznie,
14:10
a kind of junk values
have taken over our minds
have taken over our minds
337
838133
4110
tak coś w rodzaju śmieciowych wartości
zawładnęło naszymi umysłami
zawładnęło naszymi umysłami
14:14
and made us mentally sick.
338
842267
1478
i choruje nasza psychika.
14:16
For thousands of years,
philosophers have said,
philosophers have said,
339
844157
3104
Przez tysiące lat filozofowie mówili:
14:19
if you think life is about money,
and status and showing off,
and status and showing off,
340
847285
4588
Jeśli uznasz, że w życiu
liczą się tylko pieniądze i prestiż,
liczą się tylko pieniądze i prestiż,
14:23
you're going to feel like crap.
341
851897
1523
to będziesz się czuł okropnie.
14:25
That's not an exact quote
from Schopenhauer,
from Schopenhauer,
342
853444
2067
To nie jest dokładny
cytat z Schopenhauera,
cytat z Schopenhauera,
14:27
but that is the gist of what he said.
343
855535
1772
ale z grubsza o to mu chodziło.
14:29
But weirdly, hardy anyone
had scientifically investigated this,
had scientifically investigated this,
344
857331
3026
Dziwne, że nikt tego nie badał,
14:32
until a truly extraordinary person
I got to know, named professor Tim Kasser,
I got to know, named professor Tim Kasser,
345
860381
3649
dopóki nie pojawiła się niezwykła osoba,
profesor Tim Kasser,
profesor Tim Kasser,
14:36
who's at Knox College in Illinois,
346
864054
2293
który pracuje w Knox College w Illinois.
14:38
and he's been researching this
for about 30 years now.
for about 30 years now.
347
866371
2563
Zajmuje się tym od jakichś 30 lat.
14:40
And his research suggests
several really important things.
several really important things.
348
868958
3016
Jego badania sugerują kilka
naprawdę ważnych rzeczy.
naprawdę ważnych rzeczy.
14:43
Firstly, the more you believe
349
871998
3191
Po pierwsze, im bardziej wierzysz,
14:47
you can buy and display
your way out of sadness,
your way out of sadness,
350
875213
4365
że możesz pozbyć się smutku,
kupując coś wystawnego,
kupując coś wystawnego,
14:51
and into a good life,
351
879602
2191
i tym samym polepszyć sobie życie,
14:53
the more likely you are to become
depressed and anxious.
depressed and anxious.
352
881817
2912
tym większe prawdopodobieństwo,
że wpadniesz w depresję.
że wpadniesz w depresję.
14:56
And secondly,
353
884753
1293
Po drugie,
14:58
as a society, we have become
much more driven by these beliefs.
much more driven by these beliefs.
354
886070
4588
jako społeczeństwo coraz bardziej
kierujemy się tymi przekonaniami.
kierujemy się tymi przekonaniami.
15:02
All throughout my lifetime,
355
890682
1413
Całe życie
15:04
under the weight of advertising
and Instagram and everything like them.
and Instagram and everything like them.
356
892119
4193
pod naporem reklam, Instagrama
i innych tego rodzaju rzeczy.
i innych tego rodzaju rzeczy.
15:08
And as I thought about this,
357
896871
1373
Kiedy o tym myślałem,
15:10
I realized it's like we've all been fed
since birth, a kind of KFC for the soul.
since birth, a kind of KFC for the soul.
358
898268
5761
uświadomiłem sobie, że nasze dusze
karmi się czymś w rodzaju KFC.
karmi się czymś w rodzaju KFC.
15:16
We've been trained to look for happiness
in all the wrong places,
in all the wrong places,
359
904053
3873
Szkoli się nas, żebyśmy szukali
szczęścia nie tam, gdzie trzeba.
szczęścia nie tam, gdzie trzeba.
15:19
and just like junk food
doesn't meet your nutritional needs
doesn't meet your nutritional needs
360
907950
2770
I tak jak fast foody nie zaspakajają
potrzeb żywieniowych,
potrzeb żywieniowych,
15:22
and actually makes you feel terrible,
361
910744
2298
i właściwie sprawiają, że źle się czujesz,
15:25
junk values don't meet
your psychological needs,
your psychological needs,
362
913066
3142
śmieciowe wartości nie spełniają
potrzeb psychicznych
potrzeb psychicznych
15:28
and they take you away from a good life.
363
916232
2642
i oddalają cię od dobrego życia.
15:30
But when I first spent time
with professor Kasser
with professor Kasser
364
918898
2623
Ale kiedy pierwszy raz
słuchałem profesora Kassera
słuchałem profesora Kassera
15:33
and I was learning all this,
365
921545
1477
i uczyłem się tego wszystkiego,
15:35
I felt a really weird mixture of emotions.
366
923046
2587
miałem dziwną mieszankę uczuć.
15:37
Because on the one hand,
I found this really challenging.
I found this really challenging.
367
925657
2690
Z jednej strony wydało mi się to
dużym wyzwaniem.
dużym wyzwaniem.
15:40
I could see how often
in my own life, when I felt down,
in my own life, when I felt down,
368
928371
3262
Uświadomiłem sobie,
jak często we własnym życiu
jak często we własnym życiu
15:43
I tried to remedy it with some kind of
show-offy, grand external solution.
show-offy, grand external solution.
369
931657
5265
próbuję leczyć zły nastrój
rzeczami na pokaz.
rzeczami na pokaz.
15:49
And I could see why that
did not work well for me.
did not work well for me.
370
937441
2690
Zrozumiałem, czemu to się nie sprawdzało.
15:52
I also thought,
isn't this kind of obvious?
isn't this kind of obvious?
371
940930
2882
Myślałem też: czy to nie oczywiste?
15:55
Isn't this almost like banal, right?
372
943836
1745
Niemal banalne, prawda?
15:57
If I said to everyone here,
373
945605
1325
Jeśli powiedziałbym:
15:58
none of you are going to lie
on your deathbed
on your deathbed
374
946954
2143
nikt z was na łożu śmierci
nie będzie myśleć
nie będzie myśleć
o wszystkich kupionych butach
ani o udostępnieniach swoich postów,
ani o udostępnieniach swoich postów,
16:01
and think about all the shoes you bought
and all the retweets you got,
and all the retweets you got,
375
949121
3316
tylko o momentach pełnych miłości,
znaczenia, o więziach.
znaczenia, o więziach.
16:04
you're going to think about moments
376
952461
1683
16:06
of love, meaning
and connection in your life.
and connection in your life.
377
954168
2111
To brzmi niemal jak frazes.
16:08
I think that seems almost like a cliché.
378
956303
1945
Ale spytałem profesora:
16:10
But I kept talking
to professor Kasser and saying,
to professor Kasser and saying,
379
958272
2349
"Dlaczego czuję tę dziwne rozdwojenie?".
16:12
"Why am I feeling
this strange doubleness?"
this strange doubleness?"
380
960645
2353
16:15
And he said, "At some level,
we all know these things.
we all know these things.
381
963022
3807
Odpowiedział: "W pewnym stopniu
wszyscy to wiemy.
wszyscy to wiemy.
16:18
But in this culture,
we don't live by them."
we don't live by them."
382
966853
2375
Ale w naszej kulturze,
nie żyjemy według tego.
nie żyjemy według tego.
Każdy to zna, to już frazesy,
16:21
We know them so well
they've become clichés,
they've become clichés,
383
969252
2079
ale nie żyjemy według nich".
16:23
but we don't live by them.
384
971355
1278
Wciąż pytałem: Dlaczego?
16:24
I kept asking why, why would we know
something so profound,
something so profound,
385
972657
3209
Dlaczego ignorujemy coś tak istotnego?
16:27
but not live by it?
386
975890
1286
16:29
And after a while,
professor Kasser said to me,
professor Kasser said to me,
387
977200
3404
Po chwili profesor Kasser powiedział:
"Ponieważ żyjemy w mechanizmie,
16:32
"Because we live in a machine
388
980628
2421
16:35
that is designed to get us to neglect
what is important about life."
what is important about life."
389
983073
3733
który zaprojektowano tak,
żebyśmy ignorowali to, co ważne".
żebyśmy ignorowali to, co ważne".
16:39
I had to really think about that.
390
987260
1587
Musiałem to przemyśleć.
"Bo żyjemy w mechanizmie,
16:40
"Because we live in a machine
391
988871
1405
16:42
that is designed to get us
to neglect what is important about life."
to neglect what is important about life."
392
990300
3678
który zaprojektowano tak,
żebyśmy ignorowali to, co ważne".
żebyśmy ignorowali to, co ważne".
16:46
And professor Kasser wanted to figure out
if we can disrupt that machine.
if we can disrupt that machine.
393
994299
3778
Profesor zastanawiał się,
czy da się go zniszczyć.
czy da się go zniszczyć.
Przeprowadził wiele badań na ten temat.
16:50
He's done loads of research into this;
394
998101
1873
Podam wam jeden przykład.
16:51
I'll tell you about one example,
395
999998
1555
Nalegam, aby każdy z was
wypróbował to z przyjaciółmi i rodziną.
wypróbował to z przyjaciółmi i rodziną.
16:53
and I really urge everyone here
to try this with their friends and family.
to try this with their friends and family.
396
1001577
3500
16:57
With a guy called Nathan Dungan,
he got a group of teenagers and adults
he got a group of teenagers and adults
397
1005101
3342
Nathan Dungan stworzył grupę
nastolatków i dorosłych,
nastolatków i dorosłych,
która zbierała się przez pewien czas
na serię sesji, żeby się spotkać.
na serię sesji, żeby się spotkać.
17:00
to come together for a series of sessions
over a period of time, to meet up.
over a period of time, to meet up.
398
1008467
4213
Jednym z celów grupy było
17:04
And part of the point of the group
399
1012704
1763
namówić ludzi, żeby pomyśleli
o chwili w swoim życiu,
o chwili w swoim życiu,
17:06
was to get people to think
about a moment in their life
about a moment in their life
400
1014491
3300
kiedy czuli, że odnaleźli sens i cel.
17:09
they had actually found
meaning and purpose.
meaning and purpose.
401
1017815
2746
17:12
For different people,
it was different things.
it was different things.
402
1020585
2143
Dla różnych ludzi,
znaczyło to coś innego.
znaczyło to coś innego.
17:14
For some people, it was playing music,
writing, helping someone --
writing, helping someone --
403
1022752
3617
Dla niektórych była to muzyka,
pisanie, pomaganie innym.
pisanie, pomaganie innym.
17:18
I'm sure everyone here
can picture something, right?
can picture something, right?
404
1026393
2803
Jestem pewny, że każdy
może coś takiego wymyślić.
może coś takiego wymyślić.
Celem grupy było zmusić
ludzi do postawienia pytania:
ludzi do postawienia pytania:
17:21
And part of the point of the group
was to get people to ask,
was to get people to ask,
405
1029220
2881
17:24
"OK, how could you dedicate
more of your life
more of your life
406
1032125
2762
"Jak poświęcić więcej życia
17:26
to pursuing these moments
of meaning and purpose,
of meaning and purpose,
407
1034911
2684
na stwarzanie takich momentów,
17:29
and less to, I don't know,
buying crap you don't need,
buying crap you don't need,
408
1037619
2950
a mniej na kupowanie
niepotrzebnego badziewia,
niepotrzebnego badziewia,
17:32
putting it on social media
and trying to get people to go,
and trying to get people to go,
409
1040593
2722
wstawiania go na media społecznościowe,
żeby inni pisali: "Jezu, ale zazdroszczę".
17:35
'OMG, so jealous!'"
410
1043339
1267
17:36
And what they found was,
411
1044958
1643
Doszli do wniosku,
17:38
just having these meetings,
412
1046625
1334
że te spotkania
były niczym klub AA
dla uzależnionych od konsumpcjonizmu.
dla uzależnionych od konsumpcjonizmu.
17:39
it was like a kind of Alcoholics Anonymous
for consumerism, right?
for consumerism, right?
413
1047983
3110
Opowiadanie w grupie o takich wartościach,
17:43
Getting people to have these meetings,
articulate these values,
articulate these values,
414
1051807
2953
17:46
determine to act on them
and check in with each other,
and check in with each other,
415
1054784
2531
motywowanie do działań
i wzajemna kontrola,
i wzajemna kontrola,
doprowadziły do zauważalnej
zmiany ich priorytetów.
zmiany ich priorytetów.
17:49
led to a marked shift in people's values.
416
1057339
2857
17:52
It took them away from this hurricane
of depression-generating messages
of depression-generating messages
417
1060220
4413
Odwiodło ich od zalewu
wiadomości wpędzających w depresję.
wiadomości wpędzających w depresję.
szkolących, by szukać szczęścia
nie tam, gdzie trzeba,
nie tam, gdzie trzeba,
17:56
training us to seek happiness
in the wrong places,
in the wrong places,
418
1064657
2634
w stronę bardziej istotnych
i krzepiących wartości,
i krzepiących wartości,
17:59
and towards more meaningful
and nourishing values
and nourishing values
419
1067315
3341
które wyciągają nas z depresji.
18:02
that lift us out of depression.
420
1070680
2000
18:05
But with all the solutions that I saw
and have written about,
and have written about,
421
1073347
3302
Ale mimo tych wszystkich rozwiązań,
które widziałem, i o których pisałem,
które widziałem, i o których pisałem,
18:08
and many I can't talk about here,
422
1076673
2739
i wielu, o których tutaj nie mówiłem,
18:11
I kept thinking,
423
1079436
1371
wciąż myślałem:
18:12
you know: Why did it take me so long
to see these insights?
to see these insights?
424
1080831
3699
Czemu tak długo zajęło mi
odnalezienie tych prawd?
odnalezienie tych prawd?
18:16
Because when you explain them to people --
425
1084554
2016
Bo kiedy wyjaśniałem je innym,
tylko niektóre z nich
są nieco bardziej skomplikowane,
są nieco bardziej skomplikowane,
18:18
some of them are more
complicated, but not all --
complicated, but not all --
426
1086594
2444
18:21
when you explain this to people,
it's not like rocket science, right?
it's not like rocket science, right?
427
1089062
3244
to nie jest fizyka kwantowa.
Do pewnego stopnia
wiemy już to wszystko.
wiemy już to wszystko.
18:24
At some level, we already
know these things.
know these things.
428
1092330
2095
Czemu tak trudno nam to zrozumieć?
18:26
Why do we find it so hard to understand?
429
1094449
2637
Myślę, że jest wiele powodów.
18:29
I think there's many reasons.
430
1097110
1934
18:31
But I think one reason is
that we have to change our understanding
that we have to change our understanding
431
1099475
4269
Ale myślę, że jednym z nich jest to,
że musimy zmienić nasze pojmowanie
że musimy zmienić nasze pojmowanie
tego, czym naprawdę są depresja i fobie.
18:35
of what depression
and anxiety actually are.
and anxiety actually are.
432
1103768
3420
18:39
There are very real
biological contributions
biological contributions
433
1107776
2182
Są prawdziwe biologiczne przyczynki
depresji i stanów lękowych.
18:41
to depression and anxiety.
434
1109982
1733
18:44
But if we allow the biology
to become the whole picture,
to become the whole picture,
435
1112117
3754
Ale jeśli zrzucimy to wszystko
wyłącznie na biologię,
wyłącznie na biologię,
18:47
as I did for so long,
436
1115895
1246
tak jak ja kiedyś,
18:49
as I would argue our culture
has done pretty much most of my life,
has done pretty much most of my life,
437
1117165
4065
i tak, jak sądzę, nasza kultura
przez niemal całe moje życie,
przez niemal całe moje życie,
18:53
what we're implicitly saying to people
is, and this isn't anyone's intention,
is, and this isn't anyone's intention,
438
1121254
3857
to choć niechcący,
18:57
but what we're implicitly
saying to people is,
saying to people is,
439
1125135
3037
ale przekazujemy ludziom:
19:00
"Your pain doesn't mean anything.
440
1128196
2302
"Twój ból niczego nie oznacza.
19:02
It's just a malfunction.
441
1130522
1436
To tylko dysfunkcja.
To jak zakłócenie
w programie komputerowym.
w programie komputerowym.
19:03
It's like a glitch in a computer program,
442
1131982
2469
To tylko problem z kablami
w twojej głowie".
w twojej głowie".
19:06
it's just a wiring problem in your head."
443
1134475
2667
19:10
But I was only able to start
changing my life
changing my life
444
1138061
3107
Ale ja mogłem zmienić
swoje życie dopiero wtedy,
swoje życie dopiero wtedy,
kiedy uświadomiłem sobie,
że depresja nie jest błędem systemu.
że depresja nie jest błędem systemu.
19:13
when I realized your depression
is not a malfunction.
is not a malfunction.
445
1141192
4065
19:18
It's a signal.
446
1146620
1150
Jest sygnałem.
19:20
Your depression is a signal.
447
1148684
2007
Twoja depresja jest sygnałem.
Mówi ci o czymś.
19:23
It's telling you something.
448
1151077
1841
19:24
(Applause)
449
1152942
4611
(Brawa)
19:29
We feel this way for reasons,
450
1157577
2389
Czujemy się tak z jakichś powodów
19:31
and they can be hard to see
in the throes of depression --
in the throes of depression --
451
1159990
2715
i może być trudno je dostrzec
w otchłaniach depresji.
w otchłaniach depresji.
19:34
I understand that really well
from personal experience.
from personal experience.
452
1162729
2610
Bardzo dobrze to znam
z własnego doświadczenia.
z własnego doświadczenia.
19:37
But with the right help,
we can understand these problems
we can understand these problems
453
1165363
3483
Ale z właściwą pomocą
można zrozumieć te problemy
można zrozumieć te problemy
i rozwiązać je razem.
19:40
and we can fix these problems together.
454
1168870
2474
Ale żeby to zrobić,
19:43
But to do that,
455
1171368
1192
19:44
the very first step
456
1172584
1738
pierwszy krok
19:46
is we have to stop insulting these signals
457
1174346
2618
to przestać obrażać te sygnały,
nazywając je oznakami słabości,
szaleństwa albo czystej biologii,
szaleństwa albo czystej biologii,
19:48
by saying they're a sign of weakness,
or madness or purely biological,
or madness or purely biological,
458
1176988
4192
19:53
except for a tiny number of people.
459
1181204
1935
co dotyczy tylko niewielkiej grupy ludzi.
19:55
We need to start
listening to these signals,
listening to these signals,
460
1183163
3626
Trzeba zacząć słuchać tych sygnałów,
bo mówią nam o czymś,
co musimy usłyszeć.
co musimy usłyszeć.
19:58
because they're telling us
something we really need to hear.
something we really need to hear.
461
1186813
3272
20:02
It's only when we truly
listen to these signals,
listen to these signals,
462
1190514
5023
Tylko gdy prawdziwie
wsłuchamy się w te sygnały,
wsłuchamy się w te sygnały,
kiedy je docenimy i uszanujemy,
20:07
and we honor these signals
and respect these signals,
and respect these signals,
463
1195561
4015
zaczniemy dostrzegać
20:11
that we're going to begin to see
464
1199600
2247
20:13
the liberating, nourishing,
deeper solutions.
deeper solutions.
465
1201871
4158
wyzwalające, kojące,
głębsze rozwiązania.
głębsze rozwiązania.
20:19
The cows that are waiting all around us.
466
1207133
4073
Krowy, które czekają na nas wszędzie.
20:23
Thank you.
467
1211585
1181
Dziękuję.
20:24
(Applause)
468
1212790
3688
(Brawa)
Dziękuję.
ABOUT THE SPEAKER
Johann Hari - JournalistJohann Hari spent three years researching the war on drugs; along the way, he discovered that addiction is not what we think it is.
Why you should listen
British journalist Johann Hari is the author of the New York Times best-selling book Chasing The Scream, from which his talk on addiction was adapted and for which he spent three years researching the war on drugs and questioning the ways in which we treat addiction.
He has written for many of the world’s leading newspapers and magazines, including The New York Times, Le Monde, The Guardian, New Republic, The Nation, Slate.com, and The Sydney Morning Herald. He was a columnist for the British newspaper The Independent for nine years.
Hari was twice named National Newspaper Journalist of the Year by Amnesty International, was named Gay Journalist of the Year at the Stonewall Awards -- and won the Martha Gellhorn Prize for political writing.
Johann Hari | Speaker | TED.com