TEDSummit 2019
Johann Hari: This could be why you're depressed and anxious
Johann Hari: Depresyon ve anksiyetenizin nedeni bu olabilir
Filmed:
Readability: 3.8
5,432,613 views
Bu içimize işleyen ve bizi harekete geçirebilecek konuşmada gazeteci Johann Hari, tüm dünyadan uzmanlardan depresyon ve anksiyetenin nedenlerine ilişkin yeni gözlem ve yorumlar paylaşıyor -- ve de heyecan verici yeni çözümler! Hari'ye göre, ''Depresyon veya anksiyete hâlindeyseniz zayıf ya da çıldırmış değilsiniz; ihtiyaçları karşılanmamış bir insansınız.''
Johann Hari - Journalist
Johann Hari spent three years researching the war on drugs; along the way, he discovered that addiction is not what we think it is. Full bio
Johann Hari spent three years researching the war on drugs; along the way, he discovered that addiction is not what we think it is. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
For a really long time,
0
1357
1571
Çok uzun bir zaman boyunca
00:14
I had two mysteries
that were hanging over me.
that were hanging over me.
1
2952
3134
aklımdan çıkmayan iki bilinmez vardı.
00:18
I didn't understand them
2
6689
2261
Bir türlü anlam veremiyordum
00:20
and, to be honest, I was quite afraid
to look into them.
to look into them.
3
8974
2903
ve açıkçası, incelemekten de korkuyordum.
00:24
The first mystery was, I'm 40 years old,
4
12349
3547
Birinci bilinmezim: 40 yaşındayım
00:27
and all throughout my lifetime,
year after year,
year after year,
5
15920
3071
ve hayatım boyunca her geçen yıl
00:31
serious depression and anxiety have risen,
6
19015
3356
Birleşik Devletler'de, Britanya'da
ve Batı'nın her bir yanında
ve Batı'nın her bir yanında
00:34
in the United States, in Britain,
7
22395
2690
00:37
and across the Western world.
8
25109
1754
ciddi depresyon ve anksiyete artışı var.
00:39
And I wanted to understand why.
9
27173
2928
Ben de sebebini anlamak istiyorum.
00:43
Why is this happening to us?
10
31108
1867
Bu bize niçin oluyor?
00:45
Why is it that with each year that passes,
11
33394
2642
Ne oluyor da her geçen yıl
00:48
more and more of us are finding it harder
to get through the day?
to get through the day?
12
36060
3254
daha çoğumuz günü atlatmakta
daha çok zorluk çekiyoruz?
daha çok zorluk çekiyoruz?
00:51
And I wanted to understand this
because of a more personal mystery.
because of a more personal mystery.
13
39743
3557
Bunu anlama isteğim de
daha kişisel bir sebepten ileri geliyordu.
daha kişisel bir sebepten ileri geliyordu.
00:55
When I was a teenager,
14
43324
1389
Daha bir gençken
00:56
I remember going to my doctor
15
44737
1421
doktora gittiğimi
00:58
and explaining that I had this feeling,
like pain was leaking out of me.
like pain was leaking out of me.
16
46182
4485
ve ona içimden acı aktığını
hissettiğimi açıkladığımı hatırlıyorum.
hissettiğimi açıkladığımı hatırlıyorum.
01:03
I couldn't control it,
17
51237
1396
Kontrol edemiyordum,
01:04
I didn't understand why it was happening,
18
52657
2285
bunun niçin olduğunu da anlamıyordum,
01:06
I felt quite ashamed of it.
19
54966
2055
bundan bir hayli utanıyordum da.
01:09
And my doctor told me a story
20
57045
1596
Doktorum da bana bir hikâye anlattı,
01:10
that I now realize was well-intentioned,
21
58665
2013
şimdi anlıyorum ki iyi niyetliymiş
01:12
but quite oversimplified.
22
60702
1692
ama çok basite indirgenmişti.
01:14
Not totally wrong.
23
62418
1168
Tamamen yanlış değildi.
01:15
My doctor said, "We know
why people get like this.
why people get like this.
24
63610
2792
Doktorum dedi ki "İnsanların
niçin böyle olduğunu biliyoruz."
niçin böyle olduğunu biliyoruz."
01:18
Some people just naturally get
a chemical imbalance in their heads --
a chemical imbalance in their heads --
25
66426
4232
Bazı insanların kafasının içinde
kimyasal bir dengesizlik oluyor --
kimyasal bir dengesizlik oluyor --
01:22
you're clearly one of them.
26
70682
1421
sen de onlardan birisin.
01:24
All we need to do is give you some drugs,
27
72127
1984
Yapmamız gereken şey sana ilaç yazmak,
01:26
it will get your chemical
balance back to normal."
balance back to normal."
28
74135
2364
kimsayal dengesizliği
normale döndürecektir.''
normale döndürecektir.''
01:28
So I started taking a drug
called Paxil or Seroxat,
called Paxil or Seroxat,
29
76523
2410
Ben de Paxil veya Seroxat diye
bir ilaç almaya başladım.
bir ilaç almaya başladım.
01:30
it's the same thing with different names
in different countries.
in different countries.
30
78957
3026
Farklı ülkelerde ismi farklı
ama aynı ilaç.
ama aynı ilaç.
01:34
And I felt much better,
I got a real boost.
I got a real boost.
31
82007
2483
Çok daha iyi hissettim,
tam bir harekete geçiriciydi.
tam bir harekete geçiriciydi.
01:36
But not very long afterwards,
32
84514
1411
Ama çok geçmeden
01:37
this feeling of pain started to come back.
33
85949
2001
o acı hissi geri gelmeye başladı.
01:39
So I was given higher and higher doses
34
87974
1828
Ve bana daha yüksek doz
vermeye başladılar,
vermeye başladılar,
01:41
until, for 13 years, I was taking
the maximum possible dose
the maximum possible dose
35
89826
3211
ta ki 13 yaşında yasal olarak alabileceğim
en yüksek doza ulaşana kadar.
en yüksek doza ulaşana kadar.
01:45
that you're legally allowed to take.
36
93061
2016
01:47
And for a lot of those 13 years,
and pretty much all the time by the end,
and pretty much all the time by the end,
37
95402
3469
Bu 13 yıın büyük bir kısmında
ve özellikle de sonunda
ve özellikle de sonunda
01:50
I was still in a lot of pain.
38
98895
1500
büyük bir acı çekiyordum.
01:52
And I started asking myself,
"What's going on here?
"What's going on here?
39
100419
2976
Kendime sormaya başladım,
''Burada neler oluyor?
''Burada neler oluyor?
01:55
Because you're doing everything
40
103419
1542
Çünkü her şeyi, kültüre hâkim
kitaba göre yapıyorsun --
kitaba göre yapıyorsun --
01:56
you're told to do by the story
that's dominating the culture --
that's dominating the culture --
41
104985
3140
02:00
why do you still feel like this?"
42
108149
2119
niçin hâlâ böyle hissediyorsun?''
02:02
So to get to the bottom
of these two mysteries,
of these two mysteries,
43
110292
2872
Ben de bu iki bilinmezin
derinine inmeye başladım,
derinine inmeye başladım,
02:05
for a book that I've written
44
113188
1408
yazdığım kitap için
02:06
I ended up going on a big journey
all over the world,
all over the world,
45
114620
2505
dünyanın dört bir yanına
büyük bir yolculuğa çıktım.
büyük bir yolculuğa çıktım.
02:09
I traveled over 40,000 miles.
46
117149
1419
65 bin km seyahat ettim.
02:10
I wanted to sit with the leading
experts in the world
experts in the world
47
118592
2493
Dünyanın önde gelen uzmanlarıyla oturup
02:13
about what causes depression and anxiety
48
121109
2167
depresyon ve anksiyetenin nedenlerini
02:15
and crucially, what solves them,
49
123300
1872
ve daha da önemlisi, çözümlerini
02:17
and people who have come through
depression and anxiety
depression and anxiety
50
125196
2624
depresyon ve anksiyete geçirmiş
insanları araştırmaya koyuldum,
insanları araştırmaya koyuldum,
02:19
and out the other side
in all sorts of ways.
in all sorts of ways.
51
127844
2112
nerede ve ne koşulda olursa olsun.
02:21
And I learned a huge amount
52
129980
1486
Bu yolda tanıştığım harika insanlardan
inanılmaz şeyler öğrendim.
inanılmaz şeyler öğrendim.
02:23
from the amazing people
I got to know along the way.
I got to know along the way.
53
131490
2555
02:26
But I think at the heart
of what I learned is,
of what I learned is,
54
134069
2976
Ancak öğrendiklerimin temelinde şu var,
02:29
so far, we have scientific evidence
55
137069
3035
şu ana dek, depresyon ve anksiyetenin
02:32
for nine different causes
of depression and anxiety.
of depression and anxiety.
56
140128
3707
dokuz farklı nedenine ilişkin
bilimsel kanıtımız var.
bilimsel kanıtımız var.
02:35
Two of them are indeed in our biology.
57
143859
2809
Bunların ikisi gerçekten de biyolojimizde.
02:38
Your genes can make you
more sensitive to these problems,
more sensitive to these problems,
58
146692
2683
Genleriniz sizi bu sorunlara karşı
daha hassas yapabiliyor
daha hassas yapabiliyor
02:41
though they don't write your destiny.
59
149399
1934
ama tabii kaderinizi yazmıyor.
02:43
And there are real brain changes
that can happen when you become depressed
that can happen when you become depressed
60
151357
3611
Bir de depresyona girdiğinizde
içinden çıkmayı zorlaştıran
gerçek beyin değişimleri olabiliyor.
gerçek beyin değişimleri olabiliyor.
02:46
that can make it harder to get out.
61
154992
1698
02:48
But most of the factors
that have been proven
that have been proven
62
156714
2182
Ancak depresyon ve anksiyeteye
sebep olduğu kanıtlanan etkenlerin çoğu
sebep olduğu kanıtlanan etkenlerin çoğu
02:50
to cause depression and anxiety
63
158920
1841
02:52
are not in our biology.
64
160785
1765
biyolojik kökenli değil.
02:55
They are factors in the way we live.
65
163520
2214
Yaşam şeklimizle ilgili etkenler.
02:58
And once you understand them,
66
166116
1491
Bunları anladığımız zaman
02:59
it opens up a very different
set of solutions
set of solutions
67
167631
3096
kimyasal antidepresanların yanında
03:02
that should be offered to people
68
170751
1548
insanlara sunulabilecek
bir dizi farklı çözüme kapı açılıyor,
bir dizi farklı çözüme kapı açılıyor,
03:04
alongside the option
of chemical antidepressants.
of chemical antidepressants.
69
172323
2937
03:07
For example,
70
175284
1793
Örneğin eğer yalnızlık çekiyorsanız
depresyona girme ihtimaliniz daha yüksek.
depresyona girme ihtimaliniz daha yüksek.
03:09
if you're lonely, you're more likely
to become depressed.
to become depressed.
71
177101
3448
03:12
If, when you go to work,
you don't have any control over your job,
you don't have any control over your job,
72
180573
3111
İşinizle ilgili hiçbir kontrolünüz yoksa
ve sadece söyleneni yapmak zorundaysanız
ve sadece söyleneni yapmak zorundaysanız
03:15
you've just got to do what you're told,
73
183708
1896
03:17
you're more likely to become depressed.
74
185628
1889
depresyona girme ihtimaliniz yüksek.
03:19
If you very rarely get out
into the natural world,
into the natural world,
75
187541
2484
Doğal hayatın içine çok nadir giriyorsanız
03:22
you're more likely to become depressed.
76
190049
1869
depresyona girme ihtimaliniz yüksek.
03:23
And one thing unites a lot of the causes
of depression and anxiety
of depression and anxiety
77
191942
3111
Tek bir şey, öğrendiğim depresyon
ve anksiyete sebeplerini birleştiriyor.
ve anksiyete sebeplerini birleştiriyor.
03:27
that I learned about.
78
195077
1175
03:28
Not all of them, but a lot of them.
79
196276
2063
Hepsini değil ama pek çoğunu.
03:30
Everyone here knows
80
198363
1666
Burada hepimiz doğal
fiziksel ihtiyaçlarımız olduğunu biliyor.
fiziksel ihtiyaçlarımız olduğunu biliyor.
03:32
you've all got natural
physical needs, right?
physical needs, right?
81
200053
2659
03:34
Obviously.
82
202736
1174
Buna şüphe yok.
03:35
You need food, you need water,
83
203934
2579
Yiyeceğe, suya ihtiyacımız var,
03:38
you need shelter, you need clean air.
84
206537
2230
sığınacak bir eve, temiz havaya.
03:40
If I took those things away from you,
85
208791
1794
Bu şeyleri elinizden alırsam
çok hızlı bir şekilde sorun yaşarsınız.
çok hızlı bir şekilde sorun yaşarsınız.
03:42
you'd all be in real trouble, real fast.
86
210609
2293
03:44
But at the same time,
87
212926
1802
Ancak aynı zamanda,
03:46
ever human being
has natural psychological needs.
has natural psychological needs.
88
214752
3371
her bir insanın
doğal psikolojik ihtiyaçları da var.
doğal psikolojik ihtiyaçları da var.
03:50
You need to feel you belong.
89
218147
2039
Bir yere ait olduğunuzu hissetmeniz lazım.
03:52
You need to feel your life
has meaning and purpose.
has meaning and purpose.
90
220210
3064
Hayatınızın anlamı ve bir amacı olduğunu.
03:55
You need to feel that people
see you and value you.
see you and value you.
91
223298
2531
İnsanların sizi fark ettiğini
ve size değer verdiğini.
ve size değer verdiğini.
03:57
You need to feel you've got
a future that makes sense.
a future that makes sense.
92
225853
2557
Ulaşılabilir bir geleceğiniz
olduğunu hissetmelisiniz.
olduğunu hissetmelisiniz.
04:00
And this culture we built
is good at lots of things.
is good at lots of things.
93
228434
3048
Yarattığımız bu kültür
pek çok şeyde çok iyi.
pek çok şeyde çok iyi.
04:03
And many things are better
than in the past --
than in the past --
94
231506
2160
Pek çok şey geçmişe kıyasla
iyiye gidiyor da.
iyiye gidiyor da.
04:05
I'm glad to be alive today.
95
233690
1321
Hayatta olmaktan mutluyum.
Ancak o derinlerde yatan
psikolojik ihtiyaçları karşılamada
psikolojik ihtiyaçları karşılamada
04:07
But we've been getting less and less good
96
235035
1964
04:09
at meeting these deep,
underlying psychological needs.
underlying psychological needs.
97
237023
4101
giderek daha başarısız hâle geliyoruz.
04:13
And it's not the only thing
that's going on,
that's going on,
98
241895
2103
Bu elbette tek sorun değil
04:16
but I think it's the key reason
why this crisis keeps rising and rising.
why this crisis keeps rising and rising.
99
244022
4047
ama bu krizin durmak bilmeden artmasında
önemli bir rol oynadığı kanısındayım.
önemli bir rol oynadığı kanısındayım.
04:20
And I found this really hard to absorb.
100
248919
3230
Bunu kabul etmekte zorluk çektim.
04:24
I really wrestled with the idea
101
252173
2706
Depresyonu, beynimdeki bir sorundan
04:26
of shifting from thinking of my depression
as just a problem in my brain,
as just a problem in my brain,
102
254903
4406
yaşam şeklimiz de dâhil pek çok etkene
bağlama fikrini çok ölçüp tarttım.
bağlama fikrini çok ölçüp tarttım.
04:31
to one with many causes,
103
259333
1167
04:32
including many in the way we're living.
104
260524
2061
04:34
And it only really began
to fall into place for me
to fall into place for me
105
262609
2365
Ve bir gün Güney Afrikalı psikiyatrist
Dr. Derek Summerfield'le tanışınca
Dr. Derek Summerfield'le tanışınca
04:36
when one day, I went to interview
a South African psychiatrist
a South African psychiatrist
106
264998
3143
bu fikir gözümde şekillenmeye başladı.
04:40
named Dr. Derek Summerfield.
107
268165
1801
04:41
He's a great guy.
108
269990
1151
Harika bir adam.
04:43
And Dr. Summerfield
happened to be in Cambodia in 2001,
happened to be in Cambodia in 2001,
109
271165
3714
Dr. Summerfield
2001 yılında Komboçya'daydı,
2001 yılında Komboçya'daydı,
04:46
when they first introduced
chemical antidepressants
chemical antidepressants
110
274903
3293
ülkenin vatandaşlarına ilk kez
kimyasal antidepresanları tanıtıyordu.
kimyasal antidepresanları tanıtıyordu.
04:50
for people in that country.
111
278220
1732
04:51
And the local doctors, the Cambodians,
had never heard of these drugs,
had never heard of these drugs,
112
279976
3297
Kamboçyalı yerel doktorların
bu ilaçlardan haberi yoktu.
bu ilaçlardan haberi yoktu.
04:55
so they were like, what are they?
113
283297
1591
Merak içindeydiler.
04:56
And he explained.
114
284912
1214
O da açıkladı.
04:58
And they said to him,
115
286150
1532
Onlar da dedi ki,
"Bunlara ihtiyacımız yok,
bizim zaten antidepresanlarımız var."
bizim zaten antidepresanlarımız var."
04:59
"We don't need them,
we've already got antidepressants."
we've already got antidepressants."
116
287706
2697
05:02
And he was like, "What do you mean?"
117
290427
1737
Summerfield "Nasıl yani?'' dedi.
05:04
He thought they were going to talk about
some kind of herbal remedy,
some kind of herbal remedy,
118
292188
3239
Bitkisel bir tedaviden
bahsedeceklerini sanıyordu,
bahsedeceklerini sanıyordu,
05:07
like St. John's Wort, ginkgo biloba,
something like that.
something like that.
119
295451
3772
St. John's Wort bitkisi,
gingko biloba gibi bir şeyden.
gingko biloba gibi bir şeyden.
05:11
Instead, they told him a story.
120
299910
2389
Ama onlar bir hikâye anlattılar.
05:14
There was a farmer in their community
who worked in the rice fields.
who worked in the rice fields.
121
302800
3579
Halkları içinde pirinç tarlalarında
çalışan bir çiftçi varmış.
çalışan bir çiftçi varmış.
05:18
And one day, he stood on a land mine
122
306403
1770
Bir gün ABD ile yaşanan savaştan
kalan bir mayın tarlasına basmış
kalan bir mayın tarlasına basmış
05:20
left over from the war
with the United States,
with the United States,
123
308197
2190
05:22
and he got his leg blown off.
124
310411
1412
ve bacağını kaybetmiş.
05:23
So they him an artificial leg,
125
311847
1436
Bacak protezi yapılmış
05:25
and after a while, he went back
to work in the rice fields.
to work in the rice fields.
126
313307
2771
ve bir süre sonra pirinç tarlalarında
çalışmaya geri dönmüş.
çalışmaya geri dönmüş.
05:28
But apparently, it's super painful
to work under water
to work under water
127
316102
2532
Ama görünen o ki protez bir bacakla
su içinde çalışmak çok acı veriyor.
su içinde çalışmak çok acı veriyor.
05:30
when you've got an artificial limb,
128
318658
1674
05:32
and I'm guessing it was pretty traumatic
129
320356
1920
Onun için de bacağını kaybettiği yerde
yeniden çalışmak çok travmatik olmalıydı.
yeniden çalışmak çok travmatik olmalıydı.
05:34
to go back and work in the field
where he got blown up.
where he got blown up.
130
322300
2579
05:36
The guy started to cry all day,
131
324903
2403
Adam her gün ağlamaya başlamış,
05:39
he refused to get out of bed,
132
327330
1429
yataktan çıkmıyormuş,
05:40
he developed all the symptoms
of classic depression.
of classic depression.
133
328783
2883
tüm klasik depresyon semptomları varmış.
05:44
The Cambodian doctor said,
134
332013
1365
Kamboçyalı doktor dedi ki
05:45
"This is when we gave him
an antidepressant."
an antidepressant."
135
333402
2286
"İşte bu noktada ona antidepresan verdik."
05:47
And Dr. Summerfield said,
"What was it?"
"What was it?"
136
335712
2635
Dr. Summerfield da
''Ne verdiniz?'' diye soruyor.
''Ne verdiniz?'' diye soruyor.
05:50
They explained that they went
and sat with him.
and sat with him.
137
338371
2809
Yanına gidip onunla oturduklarını,
05:53
They listened to him.
138
341982
1400
onu dinlediklerini anlatmışlar.
05:56
They realized that his pain made sense --
139
344464
2547
Acısının anlamlı olduğunu --
05:59
it was hard for him to see it
in the throes of his depression,
in the throes of his depression,
140
347035
2921
depresyon mücadelesinde bunu göremediğini
06:01
but actually, it had perfectly
understandable causes in his life.
understandable causes in his life.
141
349980
3660
ama aslında hayatında
tamamen anlaşılır nedenler olduğunu.
tamamen anlaşılır nedenler olduğunu.
06:05
One of the doctors, talking to the people
in the community, figured,
in the community, figured,
142
353966
3198
Halktaki insanlarla konuşan
doktorlardan biri şunu fark etmiş,
doktorlardan biri şunu fark etmiş,
06:09
"You know, if we bought this guy a cow,
143
357188
1937
''Eğer biz bu adama bir inek alsaydık
mandıra çiftçisi olabilirdi,
mandıra çiftçisi olabilirdi,
06:11
he could become a dairy farmer,
144
359149
2000
06:13
he wouldn't be in this position
that was screwing him up so much,
that was screwing him up so much,
145
361173
3095
pirinç tarlalarında çalışmaya dönüp
onu yiyip bitiren bu duruma da düşmezdi.''
onu yiyip bitiren bu duruma da düşmezdi.''
06:16
he wouldn't have to go
and work in the rice fields."
and work in the rice fields."
146
364292
2507
Ve ona bir inek alıyorlar.
06:18
So they bought him a cow.
147
366823
1199
06:20
Within a couple of weeks,
his crying stopped,
his crying stopped,
148
368046
2180
İki hafta içinde adam ağlamayı bırakıyor.
06:22
within a month, his depression was gone.
149
370250
1912
Bir ay içinde de depresyondan kurtuluyor.
06:24
They said to doctor Summerfield,
150
372186
1579
Dr. Summerfield'a dediklerine göre
06:25
"So you see, doctor, that cow,
that was an antidepressant,
that was an antidepressant,
151
373789
2770
''Bakın doktor, o inek...
İşte o inek bir antidepresandı.
İşte o inek bir antidepresandı.
06:28
that's what you mean, right?"
152
376583
1467
Demek istediğiniz bu değil mi?''
06:30
(Laughter)
153
378074
1151
(Gülme sesleri)
06:31
(Applause)
154
379249
3053
(Alkışlar)
06:34
If you'd been raised to think
about depression the way I was,
about depression the way I was,
155
382326
2873
Depresyona benim yetiştirildiğim
bakış açısıyla bakıyorsanız
bakış açısıyla bakıyorsanız
06:37
and most of the people here were,
156
385223
1612
ki çoğumuz öyledir,
bu bir eşek şakasına benzemiyor mu?
06:38
that sounds like a bad joke, right?
157
386859
1674
06:40
"I went to my doctor
for an antidepressant,
for an antidepressant,
158
388557
2024
''Antidepresan için bir doktora gittim
ama o bana bir inek verdi.''
ama o bana bir inek verdi.''
06:42
she gave me a cow."
159
390605
1166
06:43
But what those Cambodian
doctors knew intuitively,
doctors knew intuitively,
160
391795
3027
Ancak o Kamboçyalı doktorlar
içgüdüsel olarak biliyorlardı ki
içgüdüsel olarak biliyorlardı ki
06:46
based on this individual,
unscientific anecdote,
unscientific anecdote,
161
394846
2977
bu bireyden yola çıkarak
bilimsel olmayan bu anekdot
bilimsel olmayan bu anekdot
06:49
is what the leading
medical body in the world,
medical body in the world,
162
397847
3285
bugün dünyadaki
tıp camiasına yön veren şey,
tıp camiasına yön veren şey,
06:53
the World Health Organization,
163
401156
2087
Dünya Sağlık Örgütü'nün
06:55
has been trying to tell us for years,
164
403267
2190
eldeki en iyi bilimsel kanıta dayanarak
yıllardır bize anlatmaya çalıştığı şey.
yıllardır bize anlatmaya çalıştığı şey.
06:57
based on the best scientific evidence.
165
405481
2492
07:00
If you're depressed,
166
408576
1929
Depresyondaysınız,
07:02
if you're anxious,
167
410529
1377
anksiyete hâlindeyseniz
07:05
you're not weak, you're not crazy,
168
413008
3260
zayıf ya da aklınızı kaçırmış değilsiniz,
07:08
you're not, in the main,
a machine with broken parts.
a machine with broken parts.
169
416292
3585
parçaları bozulmuş bir makine değilsiniz.
07:12
You're a human being with unmet needs.
170
420950
2534
İhtiyaçları karşılanmamış bir insansınız.
07:15
And it's just as important to think here
about what those Cambodian doctors
about what those Cambodian doctors
171
423919
3540
Bu Kamboçyalı doktorların
ve Dünya Sağlık Örgütü'nün söylemedikleri
şeyleri de hesaba katmak önemli.
şeyleri de hesaba katmak önemli.
07:19
and the World Health Organization
are not saying.
are not saying.
172
427483
2317
O çiftçiye şöyle söylemediler:
07:21
They did not say to this farmer,
173
429824
1532
07:23
"Hey, buddy, you need
to pull yourself together.
to pull yourself together.
174
431380
2801
''Hey dostum, kendini toparlaman gerek.
07:26
It's your job to figure out
and fix this problem on your own."
and fix this problem on your own."
175
434205
3267
Bu sorunu kendi başına
anlayıp çözmen lazım.''
anlayıp çözmen lazım.''
07:29
On the contrary, what they said is,
176
437851
1992
Tam aksine, şunu söylediler:
07:31
"We're here as a group
to pull together with you,
to pull together with you,
177
439867
3524
''Burada hepimiz senin
toparlanman için yanındayız.
toparlanman için yanındayız.
07:35
so together, we can figure out
and fix this problem."
and fix this problem."
178
443415
4412
Bu sorunu birlikte anlayıp çözebiliriz.''
07:40
This is what every depressed person needs,
179
448543
4016
İşte depresyondaki
bir insanın ihtiyacı olan şey bu.
bir insanın ihtiyacı olan şey bu.
07:44
and it's what every
depressed person deserves.
depressed person deserves.
180
452583
3245
Depresyonda olan herkesin
hak ettiği yaklaşım bu.
hak ettiği yaklaşım bu.
07:47
This is why one of the leading
doctors at the United Nations,
doctors at the United Nations,
181
455852
2987
Birleşmiş Milletler'de
önde gelen doktorlardan biri
önde gelen doktorlardan biri
07:50
in their official statement
for World Health Day,
for World Health Day,
182
458863
2318
iki yıl önce, 2017 yılında
Dünya Sağlık Günü resmi açıklamasında
Dünya Sağlık Günü resmi açıklamasında
07:53
couple of years back in 2017,
183
461205
1491
07:54
said we need to talk less
about chemical imbalances
about chemical imbalances
184
462720
2817
kimyasal dengesizlikler
hakkında daha az tartışıp
hakkında daha az tartışıp
07:57
and more about the imbalances
in the way we live.
in the way we live.
185
465561
3057
yaşam şeklimizdeki dengesizlikleri
daha çok tartışmalıyız demişti.
daha çok tartışmalıyız demişti.
İlaçlar kimilerini gerçekten rahatlatıyor,
08:00
Drugs give real relief to some people --
186
468920
1973
08:02
they gave relief to me for a while --
187
470917
2130
bir süre için beni de rahatlattılar
08:05
but precisely because this problem
goes deeper than their biology,
goes deeper than their biology,
188
473071
4427
ama tam da bu sorun biyolojinin
çok daha derininde olduğu için
çok daha derininde olduğu için
08:09
the solutions need to go much deeper, too.
189
477522
3055
çözümlerin de aynı ölçüde
derine inmesi lazım.
derine inmesi lazım.
08:12
But when I first learned that,
190
480601
2587
Bunu ilk öğrendiğimde
şöyle düşündüğümü hatırlıyorum,
şöyle düşündüğümü hatırlıyorum,
08:15
I remember thinking,
191
483212
1683
08:16
"OK, I could see
all the scientific evidence,
all the scientific evidence,
192
484919
2126
''Pekala, tüm bilimsel kanıt ortada,
bir yığın çalışma da okudum,
bir yığın çalışma da okudum,
08:19
I read a huge number of studies,
193
487069
1572
08:20
I interviewed a huge number of the experts
who were explaining this,"
who were explaining this,"
194
488665
3306
bunu açıklayan bir dizi uzmanla da
görüşmeler yaptım.''
görüşmeler yaptım.''
08:23
but I kept thinking, "How can we
possibly do that?"
possibly do that?"
195
491995
2386
Ama hep şunu düşündüm,
''Bunu nasıl yapabiliriz?''
''Bunu nasıl yapabiliriz?''
08:26
The things that are making us depressed
196
494405
1913
Bizi depresyona sokan şeyler
08:28
are in most cases more complex
than what was going on
than what was going on
197
496342
2491
vakaların çoğunda bu Kamboçyalı çiftçinin
başına gelenlerden çok daha karmaşık.
başına gelenlerden çok daha karmaşık.
08:30
with this Cambodian farmer.
198
498857
1297
08:32
Where do we even begin with that insight?
199
500178
2634
Bu görüşü benimsemek için
nereden başlamalıyız?
nereden başlamalıyız?
08:34
But then, in the long journey for my book,
200
502836
3249
Ama sonra kitabım için
dünyanın her yerine yaptığım o yolculukta
dünyanın her yerine yaptığım o yolculukta
08:38
all over the world,
201
506109
1571
08:39
I kept meeting people
who were doing exactly that,
who were doing exactly that,
202
507704
2595
Sydey'den San Fransisco'ya, Sao Paulo'ya
tam tamına bunu yapan insanlarla tanıştım,
tam tamına bunu yapan insanlarla tanıştım,
08:42
from Sydney, to San Francisco,
203
510323
2452
08:44
to São Paulo.
204
512799
1172
08:45
I kept meeting people
who were understanding
who were understanding
205
513995
2066
Depresyon ve anksiyetenin
derin nedenlerini anlayan
derin nedenlerini anlayan
08:48
the deeper causes
of depression and anxiety
of depression and anxiety
206
516085
2347
ve gruplar hâlinde bunları çözen
insanlarla tanıştım.
insanlarla tanıştım.
08:50
and, as groups, fixing them.
207
518456
2415
08:52
Obviously, I can't tell you
about all the amazing people
about all the amazing people
208
520895
2681
Tanıştığım ve kitabımda yazdığım
tüm o harika insanları anlatamam,
tüm o harika insanları anlatamam,
08:55
I got to know and wrote about,
209
523600
1476
08:57
or all of the nine causes of depression
and anxiety that I learned about,
and anxiety that I learned about,
210
525100
3453
depresyon ve anksiyetenin
öğrendiğim tüm dokuz nedenini de
öğrendiğim tüm dokuz nedenini de
09:00
because they won't let me give
a 10-hour TED Talk --
a 10-hour TED Talk --
211
528577
2482
çünkü on saatlik bir TED konuşması
yapmama izin vermezler.
yapmama izin vermezler.
09:03
you can complain about that to them.
212
531083
1752
Şikayetlerinizi onlara bildirin.
09:04
But I want to focus on two of the causes
213
532859
1930
Ama iki nedene yönelmek
09:06
and two of the solutions
that emerge from them, if that's alright.
that emerge from them, if that's alright.
214
534813
3413
ve bu nedenlerden ortaya çıkan
sonuçlardan ikisini anlatmak istiyorum.
sonuçlardan ikisini anlatmak istiyorum.
09:10
Here's the first.
215
538578
1150
Birincisi.
09:12
We are the loneliest society
in human history.
in human history.
216
540285
3008
İnsanlık tarihinin en yalnız toplumuyuz.
09:15
There was a recent study
that asked Americans,
that asked Americans,
217
543317
2833
Amerikalılara şunu soran
yeni bir çalışma vardı:
yeni bir çalışma vardı:
09:18
"Do you feel like you're no longer
close to anyone?"
close to anyone?"
218
546174
3150
''Artık kimseye yakın olmadığınız
hissine kapıldığınız oluyor mu?''
hissine kapıldığınız oluyor mu?''
09:21
And 39 percent of people
said that described them.
said that described them.
219
549348
3651
İnsanların %39'u
bunun onları tanımladığını söyledi.
bunun onları tanımladığını söyledi.
"Artık kimseye yakın olmama."
09:25
"No longer close to anyone."
220
553023
1364
09:26
In the international
measurements of loneliness,
measurements of loneliness,
221
554411
2497
Yalnızlığın uluslararası ölçümlerinde,
09:28
Britain and the rest of Europe
are just behind the US,
are just behind the US,
222
556932
2558
Birleşik Krallık ve Avrupa'nın kalanı
ABD'nin hemen arkasında,
ABD'nin hemen arkasında,
09:31
in case anyone here is feeling smug.
223
559514
1785
aranızda kibirlenen varsa...
09:33
(Laughter)
224
561323
1008
(Gülme sesleri)
09:34
I spent a lot of time discussing this
225
562355
1889
Dünyanın önde gelen yalnızlık
uzmanlarıyla bu konuyu masaya yatırdım,
uzmanlarıyla bu konuyu masaya yatırdım,
09:36
with the leading expert
in the world on loneliness,
in the world on loneliness,
226
564268
2396
09:38
an incredible man
named professor John Cacioppo,
named professor John Cacioppo,
227
566688
2254
Profesör John Cacioppo isminde
Chicago'da inanılmaz bir adamla da.
Chicago'da inanılmaz bir adamla da.
09:40
who was at Chicago,
228
568966
1151
09:42
and I thought a lot about one question
his work poses to us.
his work poses to us.
229
570141
2823
Çalışmasının bize sunduğu
bir soruyu çok düşündüm.
bir soruyu çok düşündüm.
09:44
Professor Cacioppo asked,
230
572988
2305
Profesör Cacioppo şunu sordu,
09:47
"Why do we exist?
231
575317
1650
''Niçin varız?
09:48
Why are we here, why are we alive?"
232
576991
1953
Niçin buradayız, niçin hayattayız?''
09:50
One key reason
233
578968
2206
Bir öbemli sebebi şu ki
09:53
is that our ancestors
on the savannas of Africa
on the savannas of Africa
234
581198
2817
Afrika savannalarındaki atalarımız
bir şeyde çok iyiydiler.
bir şeyde çok iyiydiler.
09:56
were really good at one thing.
235
584039
1720
09:58
They weren't bigger than the animals
they took down a lot of the time,
they took down a lot of the time,
236
586287
3290
Zamanın çoğunda yere serdikleri
hayvanlardan daha büyük değillerdi,
hayvanlardan daha büyük değillerdi,
10:01
they weren't faster than the animals
they took down a lot of the time,
they took down a lot of the time,
237
589601
3313
onlardan daha hızlı da değillerdi
10:04
but they were much better
at banding together into groups
at banding together into groups
238
592938
2714
ama grup kurmakta
ve iş birliği yapmakta çok iyilerdi.
ve iş birliği yapmakta çok iyilerdi.
10:07
and cooperating.
239
595676
1600
10:09
This was our superpower as a species --
240
597300
2261
Bizim tür olarak süper gücümüz bu.
10:11
we band together,
241
599585
1405
Bir araya geliyoruz,
10:13
just like bees evolved to live in a hive,
242
601014
2476
tıpkı bir kovanda yaşamaya
evrilen arılar gibi
evrilen arılar gibi
10:15
humans evolved to live in a tribe.
243
603514
2232
insanlar da kabile hâlinde
yaşamaya evrildi.
yaşamaya evrildi.
10:17
And we are the first humans ever
244
605770
3810
Ve biz kabilelerimizi dağıtan
tarihteki ilk insanlarız.
tarihteki ilk insanlarız.
10:22
to disband our tribes.
245
610492
1467
10:24
And it is making us feel awful.
246
612484
2067
Bu da çok kötü hissetmemize neden oluyor.
10:27
But it doesn't have to be this way.
247
615048
2144
Ama böyle olmak zorunda değil.
10:29
One of the heroes in my book,
and in fact, in my life,
and in fact, in my life,
248
617216
2634
Kitabımdaki hatta hayatımdaki
kahramanlardan biri,
kahramanlardan biri,
10:31
is a doctor named Sam Everington.
249
619874
2095
Sam Everington adındaki doktor.
10:33
He's a general practitioner
in a poor part of East London,
in a poor part of East London,
250
621993
2738
Uzun yıllar yaşadığım Doğu Londra'nın
yoksul bir kısmında pratisyen.
yoksul bir kısmında pratisyen.
10:36
where I lived for many years.
251
624755
1579
10:38
And Sam was really uncomfortable,
252
626358
1687
Sam halinden hiç de memnun değildi
10:40
because he had loads of patients
253
628069
1556
çünkü aşırı depresyon ve anksiyete
sebebiyle gelen çok hastası vardı.
sebebiyle gelen çok hastası vardı.
10:41
coming to him with terrible
depression and anxiety.
depression and anxiety.
254
629649
2444
10:44
And like me, he's not opposed
to chemical antidepressants,
to chemical antidepressants,
255
632117
2722
Benim gibi o da kimyasal
antidepresanlara karşı değil,
antidepresanlara karşı değil,
10:46
he thinks they give
some relief to some people.
some relief to some people.
256
634863
2222
bazı insanları rahatlattığı kanısında.
10:49
But he could see two things.
257
637109
1373
Ancak iki şeyi görebiliyordu.
10:50
Firstly, his patients were depressed
and anxious a lot of the time
and anxious a lot of the time
258
638506
3555
Bir, hastaları çoğu zaman tamamen
makul nedenlerden ötürü depresyondaydı,
makul nedenlerden ötürü depresyondaydı,
10:54
for totally understandable
reasons, like loneliness.
reasons, like loneliness.
259
642085
3738
yalnızlık gibi.
10:57
And secondly, although the drugs
were giving some relief to some people,
were giving some relief to some people,
260
645847
3444
İki, ilaçkar bazı insanları rahatlatsa da
11:01
for many people,
they didn't solve the problem.
they didn't solve the problem.
261
649315
2268
çoğu insanın sorununu çözmüyordu.
11:03
The underlying problem.
262
651607
1533
Altta yatan sorunu.
11:05
One day, Sam decided
to pioneer a different approach.
to pioneer a different approach.
263
653871
2651
Bir gün Sam farklı
bir yaklaşımda karar kıldı.
bir yaklaşımda karar kıldı.
11:08
A woman came to his center,
his medical center,
his medical center,
264
656546
2452
Hastaneye Lisa Cunningham adında
bir kadın geldi.
bir kadın geldi.
11:11
called Lisa Cunningham.
265
659022
1467
11:12
I got to know Lisa later.
266
660513
1874
Lisa'yla daha sonra tanıştım.
11:14
And Lisa had been shut away in her home
with crippling depression and anxiety
with crippling depression and anxiety
267
662411
4084
Lisa 7 yıldır ağır depresyon ve anksiyete
sebebiyle evinde dışa kapalı yaşıyordu.
sebebiyle evinde dışa kapalı yaşıyordu.
11:18
for seven years.
268
666519
1150
11:20
And when she came to Sam's center,
she was told, "Don't worry,
she was told, "Don't worry,
269
668898
2925
Sam'in hastanesine geldiğinde
ona söylenen şey şu oldu;
ona söylenen şey şu oldu;
11:23
we'll carry on giving you these drugs,
270
671847
1830
''Endişelenme.
Yine bu ilaçları yazacağız
Yine bu ilaçları yazacağız
11:25
but we're also going to prescribe
something else.
something else.
271
673701
2797
ama ayrıca bir şey daha yazacağız.
11:28
We're going to prescribe for you
to come here to this center twice a week
to come here to this center twice a week
272
676522
3443
Haftada iki kez buraya geleceksin,
11:31
to meet with a group of other
depressed and anxious people,
depressed and anxious people,
273
679989
2778
depresyon ve anksiyeteli bir
hasta grubuyla tanışacaksın,
hasta grubuyla tanışacaksın,
11:34
not to talk about how miserable you are,
274
682791
2810
ne kadar zor durumda olduğunu değil
11:37
but to figure out something
meaningful you can all do together
meaningful you can all do together
275
685625
3547
birlikte anlamlı ne yapabileceğiniz
hakkında konuşacaksınız,
hakkında konuşacaksınız,
böylece yalnızlık çekmeyecek
ve hayat amaçsız gibi hissetmeyeceksiniz."
ve hayat amaçsız gibi hissetmeyeceksiniz."
11:41
so you won't be lonely and you won't feel
like life is pointless."
like life is pointless."
276
689196
3103
11:44
The first time this group met,
277
692323
2775
Bu grup ilk bir araya geldiğinde
11:47
Lisa literally started
vomiting with anxiety,
vomiting with anxiety,
278
695122
2256
Lisa anksiyete sebebiyle kusmaya başladı,
11:49
it was so overwhelming for her.
279
697402
1921
bu, onun için çok fazlaydı.
11:51
But people rubbed her back,
the group started talking,
the group started talking,
280
699347
2634
Ama diğerleri ona destek oldu,
grup konuşmaya başladı,
grup konuşmaya başladı,
11:54
they were like, "What could we do?"
281
702005
1675
''Nasıl yardımcı olabiliriz?''
11:55
These are inner-city,
East London people like me,
East London people like me,
282
703704
2294
Bunlar şehirden,
benim gibi Doğu Londra insanları.
benim gibi Doğu Londra insanları.
11:58
they didn't know anything about gardening.
283
706022
2048
Bahçecilik hakkında bir şey bilmiyorlardı.
12:00
They were like, "Why don't we
learn gardening?"
learn gardening?"
284
708094
2245
Bahçecilikle uğraşma fikri ortaya attılar.
12:02
There was an area
behind the doctors' offices
behind the doctors' offices
285
710363
2166
Doktor odaları arkasında boş alan vardı.
Orayı bahçe yapmayı düşündüler.
Orayı bahçe yapmayı düşündüler.
12:04
that was just scrubland.
286
712553
1151
12:05
"Why don't we make this into a garden?"
287
713728
1882
Kütüphaneden kitaplar aldılar,
YouTube videoları izlediler.
YouTube videoları izlediler.
12:07
They started to take books
out of the library,
out of the library,
288
715634
2175
12:09
started to watch YouTube clips.
289
717833
1485
Ellerini toprağın içine soktular.
12:11
They started to get
their fingers in the soil.
their fingers in the soil.
290
719342
2159
12:13
They started to learn
the rhythms of the seasons.
the rhythms of the seasons.
291
721844
3043
Mevsimlerin ritmini öğrenmeye başladılar.
12:16
There's a lot of evidence
292
724911
1330
Doğaya maruz kalmanın
çok güçlü bir antidepresan olduğuna dair
çok güçlü bir antidepresan olduğuna dair
12:18
that exposure to the natural world
293
726265
1629
12:19
is a really powerful antidepressant.
294
727918
1976
çok sayıda kanıt var.
12:21
But they started to do something
even more important.
even more important.
295
729918
3009
Ama onlar daha önemli
bir şey yapmaya başladılar.
bir şey yapmaya başladılar.
12:25
They started to form a tribe.
296
733347
2030
Bir kabile kurmaya başladılar.
12:27
They started to form a group.
297
735401
1811
Bir grup kurmaya başladılar.
12:29
They started to care about each other.
298
737236
2024
Birbirilerini önemsemeye başladılar.
12:31
If one of them didn't show up,
299
739284
1674
Eğer birisi o gün gelmediyse
diğerleri hemen onu arayıp
iyi olduğundan emin oluyordu.
iyi olduğundan emin oluyordu.
12:32
the others would go
looking for them -- "Are you OK?"
looking for them -- "Are you OK?"
300
740982
2520
12:35
Help them figure out
what was troubling them that day.
what was troubling them that day.
301
743526
2611
O gün canını sıkan şeyin
ne olduğunu anlamaya çalışıyorlardı.
ne olduğunu anlamaya çalışıyorlardı.
12:38
The way Lisa put it to me,
302
746161
1803
Lisa'nın bana söylediği,
12:39
"As the garden began to bloom,
303
747988
2597
''Bahçe çiçeklenmeye başladıkça
biz de çiçek açmaya başladık.''
biz de çiçek açmaya başladık.''
12:42
we began to bloom."
304
750609
1267
12:44
This approach is called
social prescribing,
social prescribing,
305
752474
2032
Bu yaklaşıma sosyal reçete deniyor.
12:46
it's spreading all over Europe.
306
754530
1515
Avrupa'nın her yerine yayılıyor.
12:48
And there's a small,
but growing body of evidence
but growing body of evidence
307
756069
2301
Küçük ama giderek önem kazanan
bir dizi kanıta göre
bir dizi kanıta göre
12:50
suggesting it can produce real
and meaningful falls
and meaningful falls
308
758394
2880
bu, depresyon ve anksiyetede
gerçek ve anlamlı düşüşler yaşatabilir.
gerçek ve anlamlı düşüşler yaşatabilir.
12:53
in depression and anxiety.
309
761298
1978
12:55
And one day, I remember
standing in the garden
standing in the garden
310
763300
3721
Bir gün, Lisa ve depresyondan kurtulmuş
arkadaşlarının inşa ettiği o bahçede
arkadaşlarının inşa ettiği o bahçede
12:59
that Lisa and her once-depressed
friends had built --
friends had built --
311
767045
2481
öylece durduğumu hatırlıyorum --
13:01
it's a really beautiful garden --
312
769550
1584
gerçekten çok güzel bir bahçeydi.
13:03
and having this thought,
313
771158
1191
Şöyle düşünmüştüm,
13:04
it's very much inspired by a guy
called professor Hugh Mackay in Australia.
called professor Hugh Mackay in Australia.
314
772373
3871
Avustralya'da Hugh Mackay adında
bir profesörden esinlenmiş.
bir profesörden esinlenmiş.
13:08
I was thinking, so often
when people feel down in this culture,
when people feel down in this culture,
315
776268
4381
Şunu düşündüm, bu kültürde
insanların morali bozuk olduğunda
insanların morali bozuk olduğunda
13:12
what we say to them -- I'm sure
everyone here said it, I have --
everyone here said it, I have --
316
780673
3064
onlara söylediğimiz şey --
ki bunu hepimiz söylemişizdir --
ki bunu hepimiz söylemişizdir --
13:15
we say, "You just need
to be you, be yourself."
to be you, be yourself."
317
783761
3224
''Sadece kendin olman lazım.''
13:19
And I've realized, actually,
what we should say to people is,
what we should say to people is,
318
787742
2950
Ama anladım ki
asıl söylememiz gereken şey
asıl söylememiz gereken şey
13:22
"Don't be you.
319
790716
1150
''Sen olma.
13:24
Don't be yourself.
320
792306
1333
Kendin olma.
13:26
Be us, be we.
321
794218
2209
Biz ol, bizimle ol.
13:28
Be part of a group."
322
796765
1325
Bu grubun bir parçası ol.''
13:30
(Applause)
323
798114
3706
(Alkışlar)
13:33
The solution to these problems
324
801844
2579
Bu sorunların çözümü
13:36
does not lie in drawing
more and more on your resources
more and more on your resources
325
804447
3151
ayrı bir birey gibi bir köşeye,
kaynaklarımızın içine çekilmek değil.
kaynaklarımızın içine çekilmek değil.
13:39
as an isolated individual --
326
807622
1439
13:41
that's partly what got us in this crisis.
327
809085
2040
Zaten bizi bu krize sokan şey kısmen bu.
13:43
It lies on reconnecting
with something bigger than you.
with something bigger than you.
328
811149
2753
Sizden daha büyük bir şeyle
yeniden bağlanmak.
yeniden bağlanmak.
13:45
And that really connects
to one of the other causes
to one of the other causes
329
813926
2421
Sizlerle konuşmak istediğim
diğer depresyon ve anksiyete
sebeplerinden biri de buraya çıkıyor.
sebeplerinden biri de buraya çıkıyor.
13:48
of depression and anxiety
that I wanted to talk to you about.
that I wanted to talk to you about.
330
816371
2897
Hepimiz biliyoruz ki
13:51
So everyone knows
331
819292
1690
13:53
junk food has taken over our diets
and made us physically sick.
and made us physically sick.
332
821006
3746
hazır yiyecekler beslenmemizi ele geçirdi
ve bizi fiziksel olarak hasta ediyor.
ve bizi fiziksel olarak hasta ediyor.
13:56
I don't say that
with any sense of superiority,
with any sense of superiority,
333
824776
2206
Bunu bir üstünlük duygusuyla söylemiyorum,
13:59
I literally came to give
this talk from McDonald's.
this talk from McDonald's.
334
827006
2399
ben de bu konuşmadan
hemen önce McDonald's'daydım.
hemen önce McDonald's'daydım.
14:01
I saw all of you eating that
healthy TED breakfast, I was like no way.
healthy TED breakfast, I was like no way.
335
829429
3513
Hepinizin o sağlıklı TED kahvaltısından
yediğini gördüm ve bana göre değil dedim.
yediğini gördüm ve bana göre değil dedim.
14:04
But just like junk food has taken over
our diets and made us physically sick,
our diets and made us physically sick,
336
832966
5143
Ama hazır yieyeceklerin bizi
ele geçirmesi ve hasta etmesi gibi
ele geçirmesi ve hasta etmesi gibi
14:10
a kind of junk values
have taken over our minds
have taken over our minds
337
838133
4110
hazır değerler de aklımızı ele geçirerek
bizi mental olarak hasta ediyor.
bizi mental olarak hasta ediyor.
14:14
and made us mentally sick.
338
842267
1478
14:16
For thousands of years,
philosophers have said,
philosophers have said,
339
844157
3104
Binlerce yıl boyunca
filozoflar şunu söyledi,
filozoflar şunu söyledi,
14:19
if you think life is about money,
and status and showing off,
and status and showing off,
340
847285
4588
Hayatın para, statü ve hava atmaktan
ibaret olduğu kanısındaysanız
ibaret olduğu kanısındaysanız
14:23
you're going to feel like crap.
341
851897
1523
rezil bir durumda hissedersiniz.
14:25
That's not an exact quote
from Schopenhauer,
from Schopenhauer,
342
853444
2067
Bu, Schopenhauer'den tam bir alıntı değil
ama söylediklerinin özü.
ama söylediklerinin özü.
14:27
but that is the gist of what he said.
343
855535
1772
Ama garip olan, neredeyse kimse
bunu bilimsel olarak araştırmadı,
bunu bilimsel olarak araştırmadı,
14:29
But weirdly, hardy anyone
had scientifically investigated this,
had scientifically investigated this,
344
857331
3026
14:32
until a truly extraordinary person
I got to know, named professor Tim Kasser,
I got to know, named professor Tim Kasser,
345
860381
3649
ta ki tanıştığım olağanüstü insan
profesör Tim Kasser'a kadar,
profesör Tim Kasser'a kadar,
14:36
who's at Knox College in Illinois,
346
864054
2293
kendisi Illinois'de Knox College'de
ve 30 yıldır bu konuda araştırma yapıyor.
ve 30 yıldır bu konuda araştırma yapıyor.
14:38
and he's been researching this
for about 30 years now.
for about 30 years now.
347
866371
2563
14:40
And his research suggests
several really important things.
several really important things.
348
868958
3016
Araştırması birkaç önemli
noktaya değiniyor.
noktaya değiniyor.
14:43
Firstly, the more you believe
349
871998
3191
İlki, kederden kurtulmak için
14:47
you can buy and display
your way out of sadness,
your way out of sadness,
350
875213
4365
daha iyi bir hayatı satın alabileceğinize
ne kadar inanıyorsanız
ne kadar inanıyorsanız
14:51
and into a good life,
351
879602
2191
14:53
the more likely you are to become
depressed and anxious.
depressed and anxious.
352
881817
2912
depresyona ve anksiyeteye
yakalanma olasılığınız daha fazla.
yakalanma olasılığınız daha fazla.
14:56
And secondly,
353
884753
1293
İkincisi, bir toplum olarak
bu inançlarla yaşar hâle geldik.
bu inançlarla yaşar hâle geldik.
14:58
as a society, we have become
much more driven by these beliefs.
much more driven by these beliefs.
354
886070
4588
15:02
All throughout my lifetime,
355
890682
1413
Tüm hayatım boyunca
15:04
under the weight of advertising
and Instagram and everything like them.
and Instagram and everything like them.
356
892119
4193
reklam, Instagram ve benzeri
her şeyin yükü altında olduk.
her şeyin yükü altında olduk.
15:08
And as I thought about this,
357
896871
1373
Ben de buna biraz kafa yordum.
15:10
I realized it's like we've all been fed
since birth, a kind of KFC for the soul.
since birth, a kind of KFC for the soul.
358
898268
5761
Doğduğumuzdan beri bu şekilde
beslendiğimizi fark ettim, ruh için KFC.
beslendiğimizi fark ettim, ruh için KFC.
15:16
We've been trained to look for happiness
in all the wrong places,
in all the wrong places,
359
904053
3873
Mutluluğu hep yanlış yerlerde
aramak için eğitildik
aramak için eğitildik
ve nasıl hazır yiyecekler
beslenme ihtiyaçlarımızı karşılamıyor,
beslenme ihtiyaçlarımızı karşılamıyor,
15:19
and just like junk food
doesn't meet your nutritional needs
doesn't meet your nutritional needs
360
907950
2770
15:22
and actually makes you feel terrible,
361
910744
2298
bir de üstüne bizi hasta ediyorsa
15:25
junk values don't meet
your psychological needs,
your psychological needs,
362
913066
3142
hazır değerler de aynı şekilde
psikolojik ihtiyaçlarımızı karşılamıyor
psikolojik ihtiyaçlarımızı karşılamıyor
15:28
and they take you away from a good life.
363
916232
2642
ve güzel bir hayattan bizi uzaklaştırıyor.
15:30
But when I first spent time
with professor Kasser
with professor Kasser
364
918898
2623
Profesör Kasser'le ilk zaman geçirip
bunu öğrendiğimde
bunu öğrendiğimde
15:33
and I was learning all this,
365
921545
1477
15:35
I felt a really weird mixture of emotions.
366
923046
2587
pek çok duyguyu bir arada hissettim.
15:37
Because on the one hand,
I found this really challenging.
I found this really challenging.
367
925657
2690
Çünkü bir yandan
bu konu zor bir konuydu.
bu konu zor bir konuydu.
15:40
I could see how often
in my own life, when I felt down,
in my own life, when I felt down,
368
928371
3262
Kendi hayatımda da sık sık
moralim bozuk olduğunda
moralim bozuk olduğunda
15:43
I tried to remedy it with some kind of
show-offy, grand external solution.
show-offy, grand external solution.
369
931657
5265
birtakım göstermelik, dış çözümle
sorunuma çare bulmaya çalışmıştım.
sorunuma çare bulmaya çalışmıştım.
15:49
And I could see why that
did not work well for me.
did not work well for me.
370
937441
2690
Bunun bende
niçin işe yaramadığını anlıyordum.
niçin işe yaramadığını anlıyordum.
15:52
I also thought,
isn't this kind of obvious?
isn't this kind of obvious?
371
940930
2882
Bir de şunu düşündüm,
bu çok bariz değil mi?
bu çok bariz değil mi?
15:55
Isn't this almost like banal, right?
372
943836
1745
Hatta ne kadar basmakalıp.
15:57
If I said to everyone here,
373
945605
1325
Şimdi buradaki kimse ölüm döşeğinde
15:58
none of you are going to lie
on your deathbed
on your deathbed
374
946954
2143
16:01
and think about all the shoes you bought
and all the retweets you got,
and all the retweets you got,
375
949121
3316
aldıkları ayakkabıları veya kaç kez
retweet'lendiklerini düşünmeyecek,
retweet'lendiklerini düşünmeyecek,
16:04
you're going to think about moments
376
952461
1683
hayatınızda edindiğiniz sevgiyi
ve kurduğunuz bağları düşüneceksiniz.
ve kurduğunuz bağları düşüneceksiniz.
16:06
of love, meaning
and connection in your life.
and connection in your life.
377
954168
2111
16:08
I think that seems almost like a cliché.
378
956303
1945
Bunun klişe gibi olduğunun farkındayım.
16:10
But I kept talking
to professor Kasser and saying,
to professor Kasser and saying,
379
958272
2349
Ama profesör Kasser'le
konuşmalarımda hep şunu sordum
konuşmalarımda hep şunu sordum
16:12
"Why am I feeling
this strange doubleness?"
this strange doubleness?"
380
960645
2353
''Niçin bu tuhaf ikililiği hissediyorum?''
16:15
And he said, "At some level,
we all know these things.
we all know these things.
381
963022
3807
O da diyordu ki ''Bir ölçüde
bunları hepimiz biliyoruz.
bunları hepimiz biliyoruz.
16:18
But in this culture,
we don't live by them."
we don't live by them."
382
966853
2375
Ama bu kültürün içinde
bunlarla yaşamıyoruz.''
bunlarla yaşamıyoruz.''
16:21
We know them so well
they've become clichés,
they've become clichés,
383
969252
2079
Bunları o kadar iyi biliyoruz ki
klişe olmuşlar.
klişe olmuşlar.
16:23
but we don't live by them.
384
971355
1278
Ama onlarla yaşamıyoruz.
16:24
I kept asking why, why would we know
something so profound,
something so profound,
385
972657
3209
Kendime sorup durdum,
neden böylesi derin bir şeyi biliyor
neden böylesi derin bir şeyi biliyor
16:27
but not live by it?
386
975890
1286
ama uygulamıyoruz?
16:29
And after a while,
professor Kasser said to me,
professor Kasser said to me,
387
977200
3404
Bir süre sonra
profesör Kasser bana dedi ki
profesör Kasser bana dedi ki
16:32
"Because we live in a machine
388
980628
2421
"Çünkü hayatta önemli olan şeyleri
görmezden gelmemize sebep olan
görmezden gelmemize sebep olan
16:35
that is designed to get us to neglect
what is important about life."
what is important about life."
389
983073
3733
bir makine içinde yaşıyoruz.''
16:39
I had to really think about that.
390
987260
1587
Bunu epey düşünmem gerekti.
16:40
"Because we live in a machine
391
988871
1405
"Çünkü hayatta önemli olan şeyleri
görmezden gelmemize sebep olan
görmezden gelmemize sebep olan
16:42
that is designed to get us
to neglect what is important about life."
to neglect what is important about life."
392
990300
3678
bir makine içinde yaşıyoruz.
16:46
And professor Kasser wanted to figure out
if we can disrupt that machine.
if we can disrupt that machine.
393
994299
3778
Profesör Kasser'in de istediği
bu makineyi bozup bozamayacağımızdı.
bu makineyi bozup bozamayacağımızdı.
16:50
He's done loads of research into this;
394
998101
1873
Buna yönelik çok sayıda araştırma yaptı.
16:51
I'll tell you about one example,
395
999998
1555
Bir örnek vereceğim
16:53
and I really urge everyone here
to try this with their friends and family.
to try this with their friends and family.
396
1001577
3500
ve herkesi bunu aile ve arkadaşlarıyla
denemesini rica ediyorum.
denemesini rica ediyorum.
16:57
With a guy called Nathan Dungan,
he got a group of teenagers and adults
he got a group of teenagers and adults
397
1005101
3342
Nathan Dungan isimli biri de dâhil,
bir grup genç ve yetişkini
bir grup genç ve yetişkini
17:00
to come together for a series of sessions
over a period of time, to meet up.
over a period of time, to meet up.
398
1008467
4213
belli bir süre bir araya getirip
bir dizi oturum düzenledi.
bir dizi oturum düzenledi.
17:04
And part of the point of the group
399
1012704
1763
Bu grubun amaçlarından biri
17:06
was to get people to think
about a moment in their life
about a moment in their life
400
1014491
3300
insanların hayatlarında gerçekten anlam
ve amaç buldukları bir anı düşünmekti.
ve amaç buldukları bir anı düşünmekti.
17:09
they had actually found
meaning and purpose.
meaning and purpose.
401
1017815
2746
17:12
For different people,
it was different things.
it was different things.
402
1020585
2143
Farklı insanlar için
farklı anlar paylaşıldı.
farklı anlar paylaşıldı.
17:14
For some people, it was playing music,
writing, helping someone --
writing, helping someone --
403
1022752
3617
Kimi için müzik çalmak,
yazmak, birine yardım etmek --
yazmak, birine yardım etmek --
17:18
I'm sure everyone here
can picture something, right?
can picture something, right?
404
1026393
2803
Buradaki her şey
bir şey tasvir edebiliyor sanırım.
bir şey tasvir edebiliyor sanırım.
17:21
And part of the point of the group
was to get people to ask,
was to get people to ask,
405
1029220
2881
Amaçlardan biri de
insanlara şunu sordurmaktı:
insanlara şunu sordurmaktı:
17:24
"OK, how could you dedicate
more of your life
more of your life
406
1032125
2762
"Hayatınızın çoğunu, bu anlam
ve amaç dolu anları takip etmeye
ve amaç dolu anları takip etmeye
17:26
to pursuing these moments
of meaning and purpose,
of meaning and purpose,
407
1034911
2684
17:29
and less to, I don't know,
buying crap you don't need,
buying crap you don't need,
408
1037619
2950
ve daha azını ihtiyacınız olmayan
şeyleri satın almaya,
şeyleri satın almaya,
17:32
putting it on social media
and trying to get people to go,
and trying to get people to go,
409
1040593
2722
sosyal medyada paylaşım yapıp
insanları kıskandırmaya
insanları kıskandırmaya
17:35
'OMG, so jealous!'"
410
1043339
1267
nasıl adayabilirsiniz?
17:36
And what they found was,
411
1044958
1643
Bulguları şöyleydi,
17:38
just having these meetings,
412
1046625
1334
sadece bu toplantılar...
17:39
it was like a kind of Alcoholics Anonymous
for consumerism, right?
for consumerism, right?
413
1047983
3110
aslında aşırı tüketicilik için
bir Adsız Alkolikler toplantısı gibi.
bir Adsız Alkolikler toplantısı gibi.
17:43
Getting people to have these meetings,
articulate these values,
articulate these values,
414
1051807
2953
İnsanları bu toplantılara teşvik etmek,
bu değerleri öne çıkarmak,
bu değerleri öne çıkarmak,
17:46
determine to act on them
and check in with each other,
and check in with each other,
415
1054784
2531
harekete geçirmek
ve birbirimizden destek almak
ve birbirimizden destek almak
17:49
led to a marked shift in people's values.
416
1057339
2857
insanların değerlerinde
kayda değer bir değişim yarattı.
kayda değer bir değişim yarattı.
17:52
It took them away from this hurricane
of depression-generating messages
of depression-generating messages
417
1060220
4413
Onları bu depresyon yaratan
mesajlar kasırgasından,
mesajlar kasırgasından,
17:56
training us to seek happiness
in the wrong places,
in the wrong places,
418
1064657
2634
mutluluğu yanlış yerde arama
eğiliminden uzaklaştırdı
eğiliminden uzaklaştırdı
17:59
and towards more meaningful
and nourishing values
and nourishing values
419
1067315
3341
ve bizi depresyondan çıkaran daha anlamlı
ve yepyeni değerlere yakınlaştırdı.
ve yepyeni değerlere yakınlaştırdı.
18:02
that lift us out of depression.
420
1070680
2000
18:05
But with all the solutions that I saw
and have written about,
and have written about,
421
1073347
3302
Ancak gördüğüm ve yazdığım tüm çözümler,
18:08
and many I can't talk about here,
422
1076673
2739
ki burada çoğundan bahsedemiyorum,
18:11
I kept thinking,
423
1079436
1371
hep şunu düşündüm,
18:12
you know: Why did it take me so long
to see these insights?
to see these insights?
424
1080831
3699
Bu yaklaşımları fark etmem
niçin bu kadar uzun sürdü?
niçin bu kadar uzun sürdü?
18:16
Because when you explain them to people --
425
1084554
2016
Çünkü bunu insanlara açıkladığınızda
18:18
some of them are more
complicated, but not all --
complicated, but not all --
426
1086594
2444
bazıları daha karışık ama hepsi değil --
18:21
when you explain this to people,
it's not like rocket science, right?
it's not like rocket science, right?
427
1089062
3244
bunu insanlara açıkladığınızda...
çok da anlaması güç bir şey değil.
çok da anlaması güç bir şey değil.
18:24
At some level, we already
know these things.
know these things.
428
1092330
2095
Hepimiz bir ölçüde bunların farkındayız.
18:26
Why do we find it so hard to understand?
429
1094449
2637
Bunu kavramak niçin bu kadar zor olsun?
18:29
I think there's many reasons.
430
1097110
1934
Bence çok sebebi var.
18:31
But I think one reason is
that we have to change our understanding
that we have to change our understanding
431
1099475
4269
Ama bir tanesi şu ki
depresyon ve anksiyetenin...
depresyon ve anksiyetenin...
18:35
of what depression
and anxiety actually are.
and anxiety actually are.
432
1103768
3420
...aslında ne olduğu hakkındaki
düşünce şeklimizi değiştirmemiz gerek.
düşünce şeklimizi değiştirmemiz gerek.
18:39
There are very real
biological contributions
biological contributions
433
1107776
2182
Depresyon ve anksiyeteye sebep olan
çok gerçek biyolojik etkenler var.
çok gerçek biyolojik etkenler var.
18:41
to depression and anxiety.
434
1109982
1733
18:44
But if we allow the biology
to become the whole picture,
to become the whole picture,
435
1112117
3754
Ancak biyolojiyi
tek sorumlu olarak görürsek,
tek sorumlu olarak görürsek,
18:47
as I did for so long,
436
1115895
1246
benim yaptığım gibi
18:49
as I would argue our culture
has done pretty much most of my life,
has done pretty much most of my life,
437
1117165
4065
ve aslında kültürümüzün hayatımın
çoğunda yaptığı gibi,
çoğunda yaptığı gibi,
18:53
what we're implicitly saying to people
is, and this isn't anyone's intention,
is, and this isn't anyone's intention,
438
1121254
3857
o zaman insanlara ima ettiğimiz şey,
18:57
but what we're implicitly
saying to people is,
saying to people is,
439
1125135
3037
kimsenin niyeti öyle değildir
ama gerçekten şunu ima ediyoruz ki
ama gerçekten şunu ima ediyoruz ki
19:00
"Your pain doesn't mean anything.
440
1128196
2302
''Senin acın hiçbir şey ifade etmiyor.
19:02
It's just a malfunction.
441
1130522
1436
Bu sadece bir arıza.
19:03
It's like a glitch in a computer program,
442
1131982
2469
Bir bilgisayar programının
hata vermesi gibi,
hata vermesi gibi,
19:06
it's just a wiring problem in your head."
443
1134475
2667
kafanda bir kablo problemi sadece.''
19:10
But I was only able to start
changing my life
changing my life
444
1138061
3107
Ben depresyonun bir arıza
olmadığını fark edene kadar
olmadığını fark edene kadar
19:13
when I realized your depression
is not a malfunction.
is not a malfunction.
445
1141192
4065
hayatımı değiştirmeye başlayamadım.
19:18
It's a signal.
446
1146620
1150
Bu bir sinyal.
19:20
Your depression is a signal.
447
1148684
2007
Depresyonunuz bir sinyal.
19:23
It's telling you something.
448
1151077
1841
Size bir şey söylüyor.
19:24
(Applause)
449
1152942
4611
(Alkışlar)
19:29
We feel this way for reasons,
450
1157577
2389
Böyle hissetmemizin sebepleri var
19:31
and they can be hard to see
in the throes of depression --
in the throes of depression --
451
1159990
2715
ve depresyonun pençesindeyken
bunları görmek çok zor --
bunları görmek çok zor --
19:34
I understand that really well
from personal experience.
from personal experience.
452
1162729
2610
Kişisel tecrübem sayesinde
bunu çok iyi anlıyorum.
bunu çok iyi anlıyorum.
19:37
But with the right help,
we can understand these problems
we can understand these problems
453
1165363
3483
Ancak doğru yardımla
bu sorunları anlayabilir
bu sorunları anlayabilir
19:40
and we can fix these problems together.
454
1168870
2474
ve bu sorunları birlikte düzeltebiliriz.
19:43
But to do that,
455
1171368
1192
Ancak bunu yapmak için
19:44
the very first step
456
1172584
1738
ilk adım bu sinyallerin
üzerini kapamayı bırakmak,
üzerini kapamayı bırakmak,
19:46
is we have to stop insulting these signals
457
1174346
2618
19:48
by saying they're a sign of weakness,
or madness or purely biological,
or madness or purely biological,
458
1176988
4192
bunların bir zayıflık, çılgınlık ve sadece
biyolojik olduğu söylemeyi kesmek,
biyolojik olduğu söylemeyi kesmek,
19:53
except for a tiny number of people.
459
1181204
1935
bu çok az sayıda insan için geçerli.
19:55
We need to start
listening to these signals,
listening to these signals,
460
1183163
3626
Bu sinyallere kulak vermemiz gerek
19:58
because they're telling us
something we really need to hear.
something we really need to hear.
461
1186813
3272
çünkü gerçekten de duymamız gereken
bir şeyler söylüyorlar.
bir şeyler söylüyorlar.
20:02
It's only when we truly
listen to these signals,
listen to these signals,
462
1190514
5023
Sadece gerçekten
bu sinyallere kulak verdiğimizde
bu sinyallere kulak verdiğimizde
20:07
and we honor these signals
and respect these signals,
and respect these signals,
463
1195561
4015
ve onları hesaba kattığımızda
ve onlara saygı duyduğumuzda
ve onlara saygı duyduğumuzda
20:11
that we're going to begin to see
464
1199600
2247
bizi özgür kılan, yeni ve daha derin
çözümlere kapı açacağız.
çözümlere kapı açacağız.
20:13
the liberating, nourishing,
deeper solutions.
deeper solutions.
465
1201871
4158
20:19
The cows that are waiting all around us.
466
1207133
4073
İnekler her bir yanda bizi bekliyor.
20:23
Thank you.
467
1211585
1181
Teşekkürler
20:24
(Applause)
468
1212790
3688
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Johann Hari - JournalistJohann Hari spent three years researching the war on drugs; along the way, he discovered that addiction is not what we think it is.
Why you should listen
British journalist Johann Hari is the author of the New York Times best-selling book Chasing The Scream, from which his talk on addiction was adapted and for which he spent three years researching the war on drugs and questioning the ways in which we treat addiction.
He has written for many of the world’s leading newspapers and magazines, including The New York Times, Le Monde, The Guardian, New Republic, The Nation, Slate.com, and The Sydney Morning Herald. He was a columnist for the British newspaper The Independent for nine years.
Hari was twice named National Newspaper Journalist of the Year by Amnesty International, was named Gay Journalist of the Year at the Stonewall Awards -- and won the Martha Gellhorn Prize for political writing.
Johann Hari | Speaker | TED.com