TED2016
Tim Urban: Inside the mind of a master procrastinator
Tim Urban: Trong suy nghĩ của một chuyên gia trì hoãn
Filmed:
Readability: 3.5
36,567,611 views
Biết rằng trì hoãn là không ra gì, nhưng Tim Urban không bao giờ có thể hiểu thói quen của anh ta về việc chờ đợi cho đến phút chót để làm mọi thứ. Trong bài nói chuyện cực kỳ dí dỏm và thông minh, Urban dẫn chúng ta đi qua việc mất giờ trên YouTube, sa đà trên Wikipedia hay nhìn không ngừng ra cửa sổ - và khuyến khích chúng ta suy nghĩ nghiêm túc về điều mà chúng ta đang trì hoãn không làm, trước khi quá muộn.
Tim Urban - Blogger
With Wait But Why, Tim Urban demonstrates that complex and long-form writing can stand out in an online wilderness choked with listicles and clickbait. Full bio
With Wait But Why, Tim Urban demonstrates that complex and long-form writing can stand out in an online wilderness choked with listicles and clickbait. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
So in college,
0
645
1370
Khi còn học đại học,
00:15
I was a government major,
1
3349
1564
tôi học hành chính quốc gia,
00:16
which means I had to write
a lot of papers.
a lot of papers.
2
4937
2462
có nghĩa là tôi phải viết rất
nhiều tiểu luận.
nhiều tiểu luận.
00:19
Now, when a normal student writes a paper,
3
7423
2048
Ngày nay, khi sinh viên
viết một tiểu luận,
viết một tiểu luận,
00:21
they might spread the work out
a little like this.
a little like this.
4
9495
2373
có lẽ họ phân chia công việc
giống đồ thị này.
giống đồ thị này.
00:23
So, you know --
5
11892
1151
Vậy, bạn biết đấy --
00:25
(Laughter)
6
13067
1657
(Cười)
00:26
you get started maybe a little slowly,
7
14748
1827
bạn bắt đầu từ từ
00:28
but you get enough done in the first week
8
16599
1968
nhưng bạn hoàn thành đủ trong tuần đầu
00:30
that, with some heavier days later on,
9
18591
1831
và với thêm một chút mỗi ngày
00:32
everything gets done, things stay civil.
10
20446
2157
công việc hoàn thành, mọi thứ đúng hẹn.
00:34
(Laughter)
11
22627
1202
(Cười)
00:35
And I would want to do that like that.
12
23853
2271
Và tôi cũng đã muốn làm như thế.
00:38
That would be the plan.
13
26148
1194
Kế hoạch là như thế.
00:39
I would have it all ready to go,
14
27366
2490
Tôi cần bắt đầu ngay,
00:41
but then, actually, the paper
would come along,
would come along,
15
29880
2494
nhưng trên thực tế, khi có tiểu luận
00:44
and then I would kind of do this.
16
32398
1941
thì tôi lại làm giống như thế này.
00:46
(Laughter)
17
34363
2370
(Cười)
00:48
And that would happen every single paper.
18
36757
2143
Và điều đó xảy ra
với mọi tiểu luận tôi viết
với mọi tiểu luận tôi viết
00:51
But then came my 90-page senior thesis,
19
39638
3882
Nhưng rồi tôi phải làm
luận văn dài 90 trang,
luận văn dài 90 trang,
00:55
a paper you're supposed
to spend a year on.
to spend a year on.
20
43544
2287
một bài viết mà bạn
cần phải bỏ ra cả năm trời.
cần phải bỏ ra cả năm trời.
00:57
And I knew for a paper like that,
my normal work flow was not an option.
my normal work flow was not an option.
21
45855
3619
Và tôi biết với một bài như thế,
tôi không thể làm như tôi vẫn làm.
tôi không thể làm như tôi vẫn làm.
01:01
It was way too big a project.
22
49498
1401
Nó là một dự án quá lớn.
01:02
So I planned things out,
23
50923
1153
Vậy là tôi lên kế hoạch,
01:04
and I decided I kind of had
to go something like this.
to go something like this.
24
52100
3205
và tôi quyết định làm như thế này.
01:07
This is how the year would go.
25
55781
1452
Đây là kế hoạch cho cả năm.
01:09
So I'd start off light,
26
57257
1967
Tôi sẽ bắt đầu nhẹ nhàng,
01:11
and I'd bump it up in the middle months,
27
59248
2318
và tăng tốc vào những
tháng giữa
tháng giữa
01:13
and then at the end,
I would kick it up into high gear
I would kick it up into high gear
28
61590
2626
và rồi ở giai đoạn cuối,
tôi muốn chạy hết tốc lực
tôi muốn chạy hết tốc lực
01:16
just like a little staircase.
29
64240
1439
giống như những bậc thang nhỏ
01:17
How hard could it be
to walk up the stairs?
to walk up the stairs?
30
65703
2062
Đi lên những bậc thang nhỏ
khó như thế nào nhỉ?
khó như thế nào nhỉ?
01:20
No big deal, right?
31
68233
1319
Không quá khó phải không?
01:23
But then, the funniest thing happened.
32
71090
1810
Rồi, điều buồn cười nhất đã xảy ra.
01:24
Those first few months?
33
72924
1311
Những tháng đầu?
01:26
They came and went,
34
74791
1167
Chúng đến rồi đi,
01:27
and I couldn't quite do stuff.
35
75982
1585
và tôi đã không thể làm gì.
01:29
So we had an awesome new revised plan.
36
77591
1849
Vậy là tôi điều chỉnh lại
kế hoạch
kế hoạch
01:31
(Laughter)
37
79464
1167
(Cười)
01:32
And then --
38
80655
1159
Và rồi --
01:33
(Laughter)
39
81838
1882
(Cười)
01:35
But then those middle months
actually went by,
actually went by,
40
83744
2784
Nhưng rồi những tháng giữa cũng trôi qua,
01:38
and I didn't really write words,
41
86552
2182
và tôi không viết được chữ nào,
01:40
and so we were here.
42
88758
1835
và như thế tôi ở đây.
01:43
And then two months turned into one month,
43
91500
2576
Và rồi hai tháng
trở thành 1 tháng,
trở thành 1 tháng,
01:46
which turned into two weeks.
44
94100
1625
rồi thành 2 tuần.
01:47
And one day I woke up
45
95749
1309
Và một ngày nọ tôi thức dậy
01:49
with three days until the deadline,
46
97724
2619
còn 3 ngày nữa là hết hạn,
01:53
still not having written a word,
47
101502
1931
vẫn chưa viết được từ nào,
01:55
and so I did the only thing I could:
48
103457
2059
và tôi đã làm điều duy nhất tôi có thể:
01:57
I wrote 90 pages over 72 hours,
49
105540
2607
viết 90 trang trong 72 giờ,
02:00
pulling not one but two all-nighters --
50
108171
2276
thức trắng không phải 1 mà là 2 đêm --
02:02
humans are not supposed to pull
two all-nighters --
two all-nighters --
51
110471
2569
con người không được sinh ra
để thức hai 2 đêm liền--
để thức hai 2 đêm liền--
02:06
sprinted across campus,
52
114373
1993
Tôi chạy nước rút
02:08
dove in slow motion,
53
116390
1486
đuối dần, đuối dần,
02:09
and got it in just at the deadline.
54
117900
2056
và đã hoàn thành vừa đúng hạn.
02:11
I thought that was the end of everything.
55
119980
2024
Tôi nghĩ tôi tiêu đời rồi.
02:14
But a week later I get a call,
56
122028
1559
Nhưng 1 tuần sau tôi nhận điện,
02:15
and it's the school.
57
123611
1486
gọi từ nhà trường
02:17
And they say, "Is this Tim Urban?"
58
125757
1639
Họ nói," Có phải Tim Urban không?"
02:19
And I say, "Yeah."
59
127420
1468
Tôi nói "Đúng."
02:20
And they say, "We need
to talk about your thesis."
to talk about your thesis."
60
128912
2340
Họ tiếp, " Chúng tôi cần
nói về luận văn của bạn."
nói về luận văn của bạn."
02:23
And I say, "OK."
61
131276
1255
Tôi trả lời, "Vâng."
02:25
And they say,
62
133468
1222
Và họ nói,
02:27
"It's the best one we've ever seen."
63
135230
1896
"Đó là luận văn tốt nhất
mà chúng tôi từng thấy."
mà chúng tôi từng thấy."
02:29
(Laughter)
64
137150
1705
(Cười)
02:32
(Applause)
65
140014
2690
(Vỗ tay)
02:36
That did not happen.
66
144945
1302
Điều đó đã không xảy ra.
02:38
(Laughter)
67
146271
2138
(Cười)
02:40
It was a very, very bad thesis.
68
148433
2623
Nó là một luận văn rất rất tồi.
02:43
(Laughter)
69
151080
2274
(Cười)
02:45
I just wanted to enjoy that one moment
when all of you thought,
when all of you thought,
70
153378
4100
Tôi chỉ muốn được hưởng cái giây phút
mà quý vị nghĩ,
mà quý vị nghĩ,
02:49
"This guy is amazing!"
71
157502
1905
"Tên này khá thật!"
02:51
(Laughter)
72
159431
1348
(Cười)
02:52
No, no, it was very, very bad.
73
160803
1667
Không, không, luận văn đó tồi lắm.
02:55
Anyway, today I'm a writer-blogger guy.
74
163343
3408
Dù sao thì hôm nay tôi cũng là 1 blogger.
02:58
I write the blog Wait But Why.
75
166775
1743
Tôi viết blog Wait But Why.
03:00
And a couple of years ago,
I decided to write about procrastination.
I decided to write about procrastination.
76
168542
3736
Và cách đây vài năm,
tôi quyết định viết về bệnh trì hoãn.
tôi quyết định viết về bệnh trì hoãn.
Thái độ của tôi luôn làm nhữngngười
không trì hoãn quanh tôi thấy bối rối
không trì hoãn quanh tôi thấy bối rối
03:04
My behavior has always perplexed
the non-procrastinators around me,
the non-procrastinators around me,
77
172302
3284
03:07
and I wanted to explain
to the non-procrastinators of the world
to the non-procrastinators of the world
78
175610
3688
và tôi muốn giải thích cho những những
người không trì hoãn trên thế giới
người không trì hoãn trên thế giới
chuyện gì xảy ra trong đầu
của những người trì hoãn
của những người trì hoãn
03:11
what goes on in the heads
of procrastinators,
of procrastinators,
79
179322
2107
03:13
and why we are the way we are.
80
181453
1440
và vì sao ta lại như vậy
Bây giờ, tôi có một giả thuyết
03:14
Now, I had a hypothesis
81
182917
1156
03:16
that the brains of procrastinators
were actually different
were actually different
82
184097
2855
rằng não của người trì hoãn
rất khác biệt
rất khác biệt
03:18
than the brains of other people.
83
186976
1957
với não của người bình thường.
03:21
And to test this, I found an MRI lab
84
189698
2191
Và để kiểm tra, tôi đến một phòng chụp MRI
03:23
that actually let me scan both my brain
85
191913
2432
để scan não của tôi
03:26
and the brain of a proven
non-procrastinator,
non-procrastinator,
86
194369
2655
và não của một người không trì hoãn
03:29
so I could compare them.
87
197048
1435
rồi tôi so sánh.
03:30
I actually brought them here
to show you today.
to show you today.
88
198507
2201
Tôi có mang theo đây để các bạn xem.
03:32
I want you to take a look carefully
to see if you can notice a difference.
to see if you can notice a difference.
89
200732
3537
Tôi muốn bạn xem thật kỹ
liệu bạn có thể thấy sự khác biệt không.
liệu bạn có thể thấy sự khác biệt không.
03:36
I know that if you're not
a trained brain expert,
a trained brain expert,
90
204293
2314
Tôi biết nếu bạn không phải
chuyên gia về não,
chuyên gia về não,
03:38
it's not that obvious,
but just take a look, OK?
but just take a look, OK?
91
206631
2263
thì không dễ gì,
nhưng cứ xem đã, được chứ?
nhưng cứ xem đã, được chứ?
03:40
So here's the brain
of a non-procrastinator.
of a non-procrastinator.
92
208918
2128
Đây là não của
một người không trì hoãn
một người không trì hoãn
03:43
(Laughter)
93
211835
2274
(Cười)
03:46
Now ...
94
214133
1151
Bây giờ ...
03:48
here's my brain.
95
216325
1314
đây là não của tôi.
03:50
(Laughter)
96
218280
2726
(Cười)
03:55
There is a difference.
97
223713
1564
Có một sự khác biệt.
03:57
Both brains have a Rational
Decision-Maker in them,
Decision-Maker in them,
98
225904
2388
Cả hai não đều có Người
Quyết Định theo Lý Lẽ,
Quyết Định theo Lý Lẽ,
04:00
but the procrastinator's brain
99
228316
1652
nhưng não người trì hoãn
04:01
also has an Instant Gratification Monkey.
100
229992
2986
còn có thêm Con Khỉ Vui Vẻ Thoáng qua
04:05
Now, what does this mean
for the procrastinator?
for the procrastinator?
101
233002
2302
Điều đó có nghĩa gì
đối với người trì hoãn?
đối với người trì hoãn?
04:07
Well, it means everything's fine
until this happens.
until this happens.
102
235328
2441
Điều đó có nghĩa là tất cả đều ổn
cho đến khi việc này xảy ra.
cho đến khi việc này xảy ra.
04:09
[This is a perfect time
to get some work done.] [Nope!]
to get some work done.] [Nope!]
103
237793
2622
[Đây là lúc tuyệt vời để
làm việc.] [Không]
làm việc.] [Không]
04:12
So the Rational Decision-Maker
will make the rational decision
will make the rational decision
104
240439
2933
Vậy Người Quyết Định theo
Lý Lẽ lập luận và quyết định
Lý Lẽ lập luận và quyết định
04:15
to do something productive,
105
243396
1896
làm điều hữu ích,
04:17
but the Monkey doesn't like that plan,
106
245316
1950
Nhưng Chú Khỉ không thích cách làm này,
04:19
so he actually takes the wheel,
107
247290
1508
vậy là chú giành lấy vô lăng,
04:20
and he says, "Actually, let's read
the entire Wikipedia page
the entire Wikipedia page
108
248822
2881
và nói, "Thôi, ta hãy đọc hết
trang Wikipedia
trang Wikipedia
04:23
of the Nancy Kerrigan/
Tonya Harding scandal,
Tonya Harding scandal,
109
251727
2136
về Nancy Kerrigan hay vụ Tonya Harding,
04:25
because I just remembered
that that happened.
that that happened.
110
253887
2131
vì tôi chợt nhớ ra là điều đó mới xảy ra.
04:28
(Laughter)
111
256042
1016
(Cười)
04:29
Then --
112
257082
1158
Rồi --
04:30
(Laughter)
113
258264
1263
(Cười)
04:31
Then we're going to go over to the fridge,
114
259551
2038
Rồi chúng ta sẽ tới tủ lạnh,
04:33
to see if there's anything new
in there since 10 minutes ago.
in there since 10 minutes ago.
115
261613
2866
để xem thử có cái gì mới
trong 10 phút vừa qua không.
trong 10 phút vừa qua không.
04:36
After that, we're going to go
on a YouTube spiral
on a YouTube spiral
116
264503
2638
Sau đó, chúng ta sẽ lên YouTube
04:39
that starts with videos
of Richard Feynman talking about magnets
of Richard Feynman talking about magnets
117
267165
3250
bắt đầu với video của Rechard Feynman
nói về nam châm
nói về nam châm
04:42
and ends much, much later
with us watching interviews
with us watching interviews
118
270439
2716
xem thoải mái và kết thúc bằng
những phỏng vấn
những phỏng vấn
04:45
with Justin Bieber's mom.
119
273179
1880
với mẹ của Justin Bieber.
04:47
(Laughter)
120
275083
2188
(Cười)
"Tất cả điều đó sẽ tốn 1 ít thời gian,
04:49
"All of that's going to take a while,
121
277295
1763
vậy là hôm nay chúng ta sẽ không có
thời gian để làm việc.
thời gian để làm việc.
04:51
so we're not going to really have room
on the schedule for any work today.
on the schedule for any work today.
122
279082
3502
04:54
Sorry!"
123
282608
1163
Xin lỗi!"
04:55
(Sigh)
124
283795
1165
(Thở dài)
04:58
Now, what is going on here?
125
286325
3369
Bây giờ, cái gì xảy ra ở đây?
Con Khỉ Vui Vẻ Thoáng Qua
không phải là người
không phải là người
05:03
The Instant Gratification Monkey
does not seem like a guy
does not seem like a guy
126
291481
2691
mà bạn muốn để
đứng sau tay lái
đứng sau tay lái
05:06
you want behind the wheel.
127
294196
1254
05:07
He lives entirely in the present moment.
128
295474
1945
Nó sống hoàn toàn ở thời khắc hiện tại.
05:09
He has no memory of the past,
no knowledge of the future,
no knowledge of the future,
129
297443
2828
Nó không có kí ức về quá khứ,
không biết đến tương lai,
không biết đến tương lai,
05:12
and he only cares about two things:
130
300295
1697
và nó chỉ quan tâm đến hai thứ:
05:14
easy and fun.
131
302016
1683
dễ dàng và vui vẻ.
05:16
Now, in the animal world, that works fine.
132
304338
3092
Trong thế giới loài vật, điều đó ổn.
05:19
If you're a dog
133
307454
1208
Nếu ta là một con chó
05:20
and you spend your whole life doing
nothing other than easy and fun things,
nothing other than easy and fun things,
134
308686
3571
và nếu ta dùng trọn đời để không làm gì
khác ngoài những việc dễ và vui,
khác ngoài những việc dễ và vui,
thì đó là một thành công lớn!
05:24
you're a huge success!
135
312281
1165
(Cười)
05:25
(Laughter)
136
313470
1911
05:27
And to the Monkey,
137
315405
1286
Và đối với Chú Khỉ này,
05:29
humans are just another animal species.
138
317969
2094
con người cũng chỉ là 1 giống vật khác.
05:32
You have to keep well-slept, well-fed
and propagating into the next generation,
and propagating into the next generation,
139
320087
4506
Bạn phải có giấc ngủ ngon, ăn uống đầy đủ
và truyền giống để có thế hệ sau,
và truyền giống để có thế hệ sau,
05:36
which in tribal times
might have worked OK.
might have worked OK.
140
324617
2286
cách này có lẽ ổn trong thời nguyên thủy.
05:38
But, if you haven't noticed,
now we're not in tribal times.
now we're not in tribal times.
141
326927
2850
Nhưng, thực ra, chúng ta
không sống trong thời nguyên thuỷ.
không sống trong thời nguyên thuỷ.
05:41
We're in an advanced civilization,
and the Monkey does not know what that is.
and the Monkey does not know what that is.
142
329801
4133
Chúng ta ở nền văn minh tiến bộ,
Chú Khỉ này không biết đó là gì.
Chú Khỉ này không biết đó là gì.
05:45
Which is why we have
another guy in our brain,
another guy in our brain,
143
333958
2281
Đó là lý do ta có
một anh chàng khác trong não,
một anh chàng khác trong não,
05:48
the Rational Decision-Maker,
144
336263
2365
Người Quyết Định theo Lý Lẽ,
05:50
who gives us the ability to do things
no other animal can do.
no other animal can do.
145
338652
3027
người mà cho ta khả năng làm những thứ
khác với động vật.
khác với động vật.
Chúng ta có thể thấy trước tương lai.
05:53
We can visualize the future.
146
341703
1921
Chúng ta có thể thấy được bức tranh lớn.
05:55
We can see the big picture.
147
343648
1752
05:57
We can make long-term plans.
148
345424
1350
Chúng ta có thể lập các kế hoạch dài hạn.
05:58
And he wants to take
all of that into account.
all of that into account.
149
346798
2483
Và anh chàng ấy có thể
tính hết những thứ đó.
tính hết những thứ đó.
06:02
And he wants to just have us do
150
350138
1691
Và anh ấy chỉ muốn ta làm
06:03
whatever makes sense
to be doing right now.
to be doing right now.
151
351853
2948
những gì nên làm ngay bây giờ.
06:06
Now, sometimes it makes sense
152
354825
1389
Đôi khi cũng nên
06:08
to be doing things that are easy and fun,
153
356238
2029
làm điều dễ dàng và vui vẻ
06:10
like when you're having dinner
or going to bed
or going to bed
154
358291
2151
như khi bạn ăn tối hay đi ngủ
06:12
or enjoying well-earned leisure time.
155
360466
1828
hay hưởng sự nhàn rỗi xứng đáng.
06:14
That's why there's an overlap.
156
362318
1450
Đó là lý do có sự chồng lấn.
06:15
Sometimes they agree.
157
363792
1744
Đôi khi cả hai đồng ý với nhau.
06:17
But other times, it makes much more sense
158
365560
2822
Nhưng có những lúc, làm những việc
06:20
to be doing things that are harder
and less pleasant,
and less pleasant,
159
368406
3602
khó và không vui vẻ thì có ý nghĩa hơn
06:24
for the sake of the big picture.
160
372032
1540
vì lợi ích toàn cục.
06:25
And that's when we have a conflict.
161
373596
1889
Đó là lúc ta mâu thuẫn.
06:28
And for the procrastinator,
162
376017
1315
Với người trì hoãn
06:29
that conflict tends to end
a certain way every time,
a certain way every time,
163
377356
2509
mâu thuẫn luôn có xu hướng chắc chắn
06:31
leaving him spending a lot of time
in this orange zone,
in this orange zone,
164
379889
3720
làm cho ta tốn rất nhiều thời gian
trong vùng màu cam
trong vùng màu cam
06:35
an easy and fun place that's entirely
out of the Makes Sense circle.
out of the Makes Sense circle.
165
383633
4327
một nơi dễ và vui, hoàn toàn bên ngoài
Vùng Có Nghĩa.
Vùng Có Nghĩa.
06:39
I call it the Dark Playground.
166
387984
2279
Tôi gọi đó là Vùng Đất Ăn Chơi Tăm Tối.
06:42
(Laughter)
167
390287
1624
(Cười)
06:43
Now, the Dark Playground is a place
168
391935
3128
Vùng Đất Ăn Chơi tăm tối là một nơi
06:47
that all of you procrastinators
out there know very well.
out there know very well.
169
395087
3192
mà tất cả các bạn trì hoãn biết rất rõ.
06:50
It's where leisure activities happen
170
398892
1804
Đó là nơi xảy ra hoạt động vui thú
06:52
at times when leisure activities
are not supposed to be happening.
are not supposed to be happening.
171
400720
3310
vào lúc mà các hoạt động này
không nên xảy ra.
không nên xảy ra.
06:56
The fun you have in the Dark Playground
172
404418
1890
Sự vui vẻ của bạn
ở Vùng Vui Thú Tăm Tối
ở Vùng Vui Thú Tăm Tối
06:58
isn't actually fun,
because it's completely unearned,
because it's completely unearned,
173
406332
2483
thật ra chẳng vui,
vì không cố gắng cũng có được,
vì không cố gắng cũng có được,
07:00
and the air is filled with guilt,
dread, anxiety, self-hatred --
dread, anxiety, self-hatred --
174
408839
3215
và nó có vẻ tội lỗi,
sợ hãi, lo lắng, mặc cảm --
sợ hãi, lo lắng, mặc cảm --
tất cả những cảm giác của
việc trì hoãn
việc trì hoãn
07:04
all of those good procrastinator feelings.
175
412078
2118
07:06
And the question is, in this situation,
with the Monkey behind the wheel,
with the Monkey behind the wheel,
176
414703
3476
Và câu hỏi là, trong trường hợp này,
với Chú Khỉ sau tay lái,
với Chú Khỉ sau tay lái,
07:10
how does the procrastinator ever get
himself over here to this blue zone,
himself over here to this blue zone,
177
418203
3593
làm thế nào mà người trì hoãn tự mình
đến được vùng màu xanh này,
đến được vùng màu xanh này,
07:13
a less pleasant place, but where
really important things happen?
really important things happen?
178
421820
3281
một nơi ít thú vị, nhưng nơi mà những
điều thật sự quan trọng xảy ra?
điều thật sự quan trọng xảy ra?
07:17
Well, turns out the procrastinator
has a guardian angel,
has a guardian angel,
179
425125
5037
Vâng, hóa ra những người trì hoãn
có một thiên thần bản mệnh,
có một thiên thần bản mệnh,
07:22
someone who's always looking
down on him and watching over him
down on him and watching over him
180
430186
3208
thiên thần này luôn nhìn họ
và canh chừng họ
và canh chừng họ
trong những phút giây đen tối --
07:25
in his darkest moments --
181
433418
1430
thiên thần đó được gọi là
Quái Vật Hoảng Sợ
Quái Vật Hoảng Sợ
07:26
someone called the Panic Monster.
182
434872
2095
07:28
(Laughter)
183
436991
3078
(Cười)
07:34
Now, the Panic Monster
is dormant most of the time,
is dormant most of the time,
184
442386
4860
Con quái vật này thường
ngủ suốt,
ngủ suốt,
07:39
but he suddenly wakes up
anytime a deadline gets too close
anytime a deadline gets too close
185
447270
3902
nhưng nó thình lình thức dậy
vào lúc công việc hết thời hạn
vào lúc công việc hết thời hạn
07:43
or there's danger of public embarrassment,
186
451196
2045
hay là lúc có nguy cơ bị bẽ mặt,
07:45
a career disaster or some other
scary consequence.
scary consequence.
187
453265
2511
một nguy hiểm nghề nghiệp hay một
hệ quả đáng sợ.
hệ quả đáng sợ.
07:47
And importantly, he's the only thing
the Monkey is terrified of.
the Monkey is terrified of.
188
455800
4172
Và quan trọng, nó là đối tượng duy nhất
làm Chú Khỉ khiếp sợ.
làm Chú Khỉ khiếp sợ.
07:51
Now, he became very relevant
in my life pretty recently,
in my life pretty recently,
189
459996
4578
Gần đây nó đã xuất hiện đúng lúc
trong đời tôi,
trong đời tôi,
07:56
because the people of TED
reached out to me about six months ago
reached out to me about six months ago
190
464598
3246
vì người của TED
báo cho tôi khoảng 6 tháng trước
báo cho tôi khoảng 6 tháng trước
07:59
and invited me to do a TED Talk.
191
467868
2021
và mời tôi nói chuyện tại hội thảo TED.
08:01
(Laughter)
192
469913
2428
(Cười)
08:07
Now, of course, I said yes.
193
475058
1907
Đương nhiên tôi đồng ý.
08:08
It's always been a dream of mine
to have done a TED Talk in the past.
to have done a TED Talk in the past.
194
476989
3805
Tôi luôn mơ ước được khoe là đã
phát biểu tại hội thảo của TED.
phát biểu tại hội thảo của TED.
08:12
(Laughter)
195
480818
3972
(Cười)
08:16
(Applause)
196
484814
3697
(Vỗ tay)
08:24
But in the middle of all this excitement,
197
492203
1969
Nhưng trong sự phấn khích này,
08:26
the Rational Decision-Maker seemed
to have something else on his mind.
to have something else on his mind.
198
494196
3301
Người Quyết Định theo Lý Lẽ dường như
có cái gì đó khác trong đầu.
có cái gì đó khác trong đầu.
Anh ta nói : "ta đã hiểu rõ
việc ta vừa nhận phải không?
việc ta vừa nhận phải không?
08:29
He was saying, "Are we clear
on what we just accepted?
on what we just accepted?
199
497521
2548
08:32
Do we get what's going to be now
happening one day in the future?
happening one day in the future?
200
500093
3249
Ta biết là việc này sẽ tới
một ngày nào đó trong tương lai?
một ngày nào đó trong tương lai?
08:35
We need to sit down
and work on this right now."
and work on this right now."
201
503366
2267
Ta cần ngồi lại
và làm việc ngay bây giờ."
và làm việc ngay bây giờ."
08:37
And the Monkey said, "Totally agree,
but let's just open Google Earth
but let's just open Google Earth
202
505657
3265
Và Chú Khỉ nói; " Hoàn toàn đồng ý,
nhưng cứ mở Google Earth cái đã
nhưng cứ mở Google Earth cái đã
08:40
and zoom in to the bottom of India,
like 200 feet above the ground,
like 200 feet above the ground,
203
508946
3160
rồi phóng to vào vùng nam Ấn Độ,
khoảng cách 60m trên mặt đất
khoảng cách 60m trên mặt đất
08:44
and scroll up for two and a half hours
til we get to the top of the country,
til we get to the top of the country,
204
512130
3621
và lăn chuột lên khoảng hai tiếng rưỡi
cho tới khi ta đến đỉnh của nước này,
cho tới khi ta đến đỉnh của nước này,
08:47
so we can get a better feel for India."
205
515775
1978
để ta cảm thấy thoải mái hơn về Ấn Độ."
08:49
(Laughter)
206
517777
4435
(Cười)
08:55
So that's what we did that day.
207
523149
1485
"Đó là nguyên một ngày của tôi."
08:56
(Laughter)
208
524658
2670
(Cười)
09:00
As six months turned into four
and then two and then one,
and then two and then one,
209
528604
3896
Rồi 6 tháng chỉ còn 4
rồi còn 2 rồi còn 1,
rồi còn 2 rồi còn 1,
09:04
the people of TED decided
to release the speakers.
to release the speakers.
210
532524
3095
Bên TED quyết định giới thiệu
các thuyết trình viên.
các thuyết trình viên.
09:07
And I opened up the website,
and there was my face
and there was my face
211
535643
2612
Và tôi mở trang web,
và có thấy mặt của tôi
và có thấy mặt của tôi
09:10
staring right back at me.
212
538279
1356
lồ lộ nhìn tôi.
09:11
And guess who woke up?
213
539659
1600
Hãy đoán xem ai thức dậy đây?
09:13
(Laughter)
214
541283
3115
(Cười)
09:17
So the Panic Monster
starts losing his mind,
starts losing his mind,
215
545430
2450
Con Quái Vật Hoảng Sợ bắt đầu nổi khùng,
09:19
and a few seconds later,
the whole system's in mayhem.
the whole system's in mayhem.
216
547904
2746
và vài phút sau,
toàn hệ thống chìm trong cơn khủng hoảng.
toàn hệ thống chìm trong cơn khủng hoảng.
09:22
(Laughter)
217
550674
2446
(Cười)
09:27
And the Monkey -- remember,
he's terrified of the Panic Monster --
he's terrified of the Panic Monster --
218
555511
3101
Và Chú Khỉ -- Hãy nhớ,
nó rất sợ Quái Vật Hoảng Sợ --
nó rất sợ Quái Vật Hoảng Sợ --
09:30
boom, he's up the tree!
219
558636
1158
phụt, nó biến lên cây!
09:31
And finally,
220
559818
1151
Và cuối cùng thì,
09:32
finally, the Rational Decision-Maker
can take the wheel
can take the wheel
221
560993
2596
Người Quyết Định theo Lý Lẽ
đã có thể quay lại tay lái
đã có thể quay lại tay lái
09:35
and I can start working on the talk.
222
563613
1718
và tôi bắt đầu làm bài thuyết trình.
09:37
Now, the Panic Monster explains
223
565355
2288
Con Quái Vật Hoảng Sợ là nguồn giải thích
09:39
all kinds of pretty insane
procrastinator behavior,
procrastinator behavior,
224
567667
3481
cho tất cả những hành động điên rồ
của người trì hoãn,
của người trì hoãn,
09:43
like how someone like me
could spend two weeks
could spend two weeks
225
571172
2334
như là cách mà ai đó như tôi
đã làm trong hai tuần
đã làm trong hai tuần
09:45
unable to start the opening
sentence of a paper,
sentence of a paper,
226
573530
3844
mà vẫn chưa thể bắt đầu phần mở bài,
09:49
and then miraculously find
the unbelievable work ethic
the unbelievable work ethic
227
577398
2771
rồi kỳ diệu thay, tìm thấy
đạo lý làm việc tuyệt vời
đạo lý làm việc tuyệt vời
09:52
to stay up all night
and write eight pages.
and write eight pages.
228
580193
3096
để thức suốt đêm và viết
ra tám trang.
ra tám trang.
09:56
And this entire situation,
with the three characters --
with the three characters --
229
584385
2982
Toàn bộ câu chuyện này,
với 3 nhân vật --
với 3 nhân vật --
09:59
this is the procrastinator's system.
230
587391
2020
là hệ thống của người trì hoãn.
10:02
It's not pretty, but in the end, it works.
231
590096
3425
Nó không hay ho gì, nhưng cuối cùng
thì nó cũng chạy.
thì nó cũng chạy.
10:05
This is what I decided to write about
on the blog a couple of years ago.
on the blog a couple of years ago.
232
593545
4062
Đây là điều tôi quyết định viết trên
blog cách đây vài năm.
blog cách đây vài năm.
10:09
When I did, I was amazed by the response.
233
597631
2971
Khi tôi viết, tôi rất ngạc nhiên về sự
phản hồi của độc giả.
phản hồi của độc giả.
10:12
Literally thousands of emails came in,
234
600626
2153
Có đến hàng ngàn email đã gửi đến,
10:14
from all different kinds of people
from all over the world,
from all over the world,
235
602803
2777
từ nhiều hạng người
từ nhiều nơi trên thế giới,
từ nhiều nơi trên thế giới,
10:17
doing all different kinds of things.
236
605604
1738
làm việc trong nhiều lĩnh vực.
10:19
These are people who were nurses,
bankers, painters, engineers
bankers, painters, engineers
237
607366
2966
Họ là những y tá, nhân viên ngân hàng
họa sỹ, kỹ sư
họa sỹ, kỹ sư
10:22
and lots and lots of PhD students.
238
610356
2322
và nhiều nhiều nghiên cứu sinh.
10:24
(Laughter)
239
612702
2001
(Cười)
10:26
And they were all writing,
saying the same thing:
saying the same thing:
240
614727
2288
Họ viết, nói giống nhau:
10:29
"I have this problem too."
241
617039
1952
"Tôi cũng bị y như vậy."
10:31
But what struck me was the contrast
between the light tone of the post
between the light tone of the post
242
619015
3829
Nhưng điều đáng chú ý lại là sự trái ngược
giữa bài viết nhẹ nhàng của tôi
giữa bài viết nhẹ nhàng của tôi
10:34
and the heaviness of these emails.
243
622868
2095
và nội dung nặng nề trong các emails này.
10:36
These people were writing
with intense frustration
with intense frustration
244
624987
3083
Những người này viết với
sự thất vọng nặng nề
sự thất vọng nặng nề
10:40
about what procrastination
had done to their lives,
had done to their lives,
245
628094
2762
về những hậu quả mà trì hoãn
đã gây ra trong đời họ,
đã gây ra trong đời họ,
10:42
about what this Monkey had done to them.
246
630880
2030
về điều mà Chú Khỉ này đã gây ra cho họ.
Nhưng tôi lại nghĩ,
10:46
And I thought about this, and I said,
247
634902
2966
nếu hệ thống của người trì hoãn
vẫn hiệu quả, thì chuyện gì đang xảy ra?
vẫn hiệu quả, thì chuyện gì đang xảy ra?
10:49
well, if the procrastinator's system
works, then what's going on?
works, then what's going on?
248
637892
3112
10:53
Why are all of these people
in such a dark place?
in such a dark place?
249
641028
2486
Tại sao những người đó
lại khổ vậy?
lại khổ vậy?
10:55
Well, it turns out that there's
two kinds of procrastination.
two kinds of procrastination.
250
643538
3298
Vâng, hóa ra có hai loại trì hoãn.
10:59
Everything I've talked about today,
the examples I've given,
the examples I've given,
251
647987
2834
Những câu chuyện tôi nói hôm nay,
những ví dụ mà tôi đưa ra,
những ví dụ mà tôi đưa ra,
11:02
they all have deadlines.
252
650845
1151
tất cả đều có thời hạn.
11:04
And when there's deadlines,
253
652020
1298
Và khi có thời hạn,
11:05
the effects of procrastination
are contained to the short term
are contained to the short term
254
653342
2925
thì trì hoãn cũng chỉ ảnh hưởng
trong ngắn hạn
trong ngắn hạn
11:08
because the Panic Monster gets involved.
255
656291
1913
vì Quái Vật Hoảng Sợ sẽ nhảy vào.
11:10
But there's a second kind
of procrastination
of procrastination
256
658228
2054
Nhưng có một loại thứ hai
11:12
that happens in situations
when there is no deadline.
when there is no deadline.
257
660306
2487
xảy ra khi mà không có thời hạn.
Nếu bạn muốn có một nghề nghiệp
mà bạn là người tự khởi xướng --
mà bạn là người tự khởi xướng --
11:14
So if you wanted a career
where you're a self-starter --
where you're a self-starter --
258
662817
2690
11:17
something in the arts,
something entrepreneurial --
something entrepreneurial --
259
665531
2413
như là trong nghệ thuật,
hoặc tự mở công ty --
hoặc tự mở công ty --
11:19
there's no deadlines on those things
at first, because nothing's happening,
at first, because nothing's happening,
260
667968
3525
lúc đầu không có thời hạn cho những
thứ này, vì chưa có gì xảy ra cả,
thứ này, vì chưa có gì xảy ra cả,
11:23
not until you've gone out
and done the hard work
and done the hard work
261
671517
2244
sẽ không có gì cả cho đến khi bạn
lao vào việc
lao vào việc
11:25
to get momentum, get things going.
262
673785
1626
để lấy đà và làm việc tích cực.
11:27
There's also all kinds of important things
outside of your career
outside of your career
263
675435
3078
Cũng có nhiều thứ quan trọng
bên ngoài công việc
bên ngoài công việc
11:30
that don't involve any deadlines,
264
678537
1605
không hề có thời hạn,
11:32
like seeing your family or exercising
and taking care of your health,
and taking care of your health,
265
680166
3265
như là gặp gia đình hay tập thể dục
và chăm sóc sức khỏe,
và chăm sóc sức khỏe,
11:35
working on your relationship
266
683455
1404
giữ các mối quan hệ
11:36
or getting out of a relationship
that isn't working.
that isn't working.
267
684883
2681
hay chấm dứt các quan hệ không ổn.
11:39
Now if the procrastinator's only mechanism
of doing these hard things
of doing these hard things
268
687588
5148
Nếu động lực duy nhất của người trì hoãn
để làm những việc khó khăn đó
để làm những việc khó khăn đó
11:44
is the Panic Monster, that's a problem,
269
692760
1885
là Quái Vật Hoảng Sợ, thì đó là vấn đề,
11:46
because in all of these
non-deadline situations,
non-deadline situations,
270
694669
2800
vì trong tất cả những
tình huống không có thời hạn đó,
tình huống không có thời hạn đó,
Quái Vật Hoảng Sợ sẽ không thức dậy.
11:49
the Panic Monster doesn't show up.
271
697493
1628
11:51
He has nothing to wake up for,
272
699145
1452
Không có gì làm nó thức dậy,
11:52
so the effects of procrastination,
they're not contained;
they're not contained;
273
700621
2698
vậy là sự trì hoãn sẽ không dừng lại
11:55
they just extend outward forever.
274
703343
1740
chúng kéo dài mãi.
11:57
And it's this long-term
kind of procrastination
kind of procrastination
275
705953
2740
Và chính sự trì hoãn dài hạn này
12:00
that's much less visible
and much less talked about
and much less talked about
276
708717
3081
không dễ bị phát hiện
và ít được nói đến
và ít được nói đến
12:03
than the funnier, short-term
deadline-based kind.
deadline-based kind.
277
711822
2901
hơn cái trì hoãn vì ham vui ngắn hạn,
và có thời hạn.
và có thời hạn.
12:06
It's usually suffered
quietly and privately.
quietly and privately.
278
714747
3103
Ta thường chịu đựng loại này
lặng lẽ và riêng mình ta.
lặng lẽ và riêng mình ta.
12:10
And it can be the source
279
718816
1154
Nó có thể là nguồn gốc
12:11
of a huge amount of long-term
unhappiness, and regrets.
unhappiness, and regrets.
280
719994
3735
của nỗi đau khổ dài hạn
và những luyến tiếc cùng cực.
và những luyến tiếc cùng cực.
12:16
And I thought, that's why
those people are emailing,
those people are emailing,
281
724576
2872
Tôi nghĩ, đó là lý do nhiều người
gửi email cho tôi,
gửi email cho tôi,
12:19
and that's why they're
in such a bad place.
in such a bad place.
282
727472
2502
và là lý do họ bị rơi vào
hoàn cảnh tồi tệ như vậy.
hoàn cảnh tồi tệ như vậy.
Không phải họ đau khổ vì đang
cố nhồi nhét cho một dự án nào đó.
cố nhồi nhét cho một dự án nào đó.
12:21
It's not that they're cramming
for some project.
for some project.
283
729998
2744
12:24
It's that long-term procrastination
has made them feel like a spectator,
has made them feel like a spectator,
284
732766
3421
Mà chính sự trì hoãn dài hạn
làm cho họ cảm thấy như
làm cho họ cảm thấy như
12:28
at times, in their own lives.
285
736211
2039
là khán giả ngồi xem chính
cuộc đời của họ.
cuộc đời của họ.
12:30
The frustration is not
that they couldn't achieve their dreams;
that they couldn't achieve their dreams;
286
738594
2982
Những thất vọng không phải là
họ đã không thể thực hiện ước mơ;
họ đã không thể thực hiện ước mơ;
12:33
it's that they weren't even
able to start chasing them.
able to start chasing them.
287
741600
3089
mà chính là họ đã không thể
bắt đầu đuổi theo giấc mơ đó.
bắt đầu đuổi theo giấc mơ đó.
12:36
So I read these emails
and I had a little bit of an epiphany --
and I had a little bit of an epiphany --
288
744713
4183
Vậy tôi đọc các emails đó
và tôi đã thoáng thấy --
và tôi đã thoáng thấy --
12:42
that I don't think
non-procrastinators exist.
non-procrastinators exist.
289
750182
3400
rằng tôi không nghĩ có
người không trì hoãn trên đời.
người không trì hoãn trên đời.
12:45
That's right -- I think all of you
are procrastinators.
are procrastinators.
290
753979
3236
Đúng vậy -- tôi nghĩ tất cả chúng ta đều
là người trì hoãn.
là người trì hoãn.
Nhưng không phải tất cả
đều gặp khó khăn,
đều gặp khó khăn,
12:49
Now, you might not all be a mess,
291
757898
1914
như một vài người trong chúng ta
12:51
like some of us,
292
759836
1350
12:53
(Laughter)
293
761210
1529
(Cười)
12:54
and some of you may have
a healthy relationship with deadlines,
a healthy relationship with deadlines,
294
762763
3316
và vài người trong các bạn
luôn đúng thời hạn,
luôn đúng thời hạn,
12:58
but remember: the Monkey's sneakiest trick
295
766103
2524
nhưng nhớ rằng: ngón đòn
lém lĩnh nhất của Chú Khỉ
lém lĩnh nhất của Chú Khỉ
13:00
is when the deadlines aren't there.
296
768651
1840
là khi thời hạn không có.
13:03
Now, I want to show you one last thing.
297
771249
2032
Tôi muốn chỉ cho bạn thấy điều này nữa.
13:05
I call this a Life Calendar.
298
773305
2373
Tôi gọi đó là Lịch Cuộc Đời.
13:08
That's one box for every week
of a 90-year life.
of a 90-year life.
299
776352
4279
Mỗi một ô là một tuần
trong 90 năm cuộc đời.
trong 90 năm cuộc đời.
13:13
That's not that many boxes,
300
781345
1589
Không có nhiều ô lắm đâu
13:14
especially since we've already
used a bunch of those.
used a bunch of those.
301
782958
2974
nhất là khi chúng ta đã
sử dụng không ít ô rồi.
sử dụng không ít ô rồi.
13:18
So I think we need to all take a long,
hard look at that calendar.
hard look at that calendar.
302
786607
5132
Vậy tôi nghĩ chúng ta cần nhìn
thật cẩn thận tấm lịch này.
thật cẩn thận tấm lịch này.
13:24
We need to think about what
we're really procrastinating on,
we're really procrastinating on,
303
792977
3013
Chúng ta cần nghĩ về những việc
chúng ta đang trì hoãn
chúng ta đang trì hoãn
13:28
because everyone is procrastinating
on something in life.
on something in life.
304
796014
3365
vì mỗi người đều đang trì hoãn
làm một việc gì đó trong đời mình.
làm một việc gì đó trong đời mình.
13:32
We need to stay aware
of the Instant Gratification Monkey.
of the Instant Gratification Monkey.
305
800782
3030
Chúng ta cần nhận ra
Chú Khỉ Vui Vẻ Thoáng Qua.
Chú Khỉ Vui Vẻ Thoáng Qua.
13:37
That's a job for all of us.
306
805455
2492
Đó là điều tất cả chúng ta cần làm.
Và bởi vì chúng ta không có nhiều
ô thời gian trong lịch,
ô thời gian trong lịch,
13:40
And because there's not
that many boxes on there,
that many boxes on there,
307
808669
2300
13:42
it's a job that should
probably start today.
probably start today.
308
810993
2290
chúng ta phải làm việc đó ngay hôm nay
13:45
Well, maybe not today, but ...
309
813307
3000
À, có thể chưa phải hôm nay, nhưng ...
13:48
(Laughter)
310
816331
1641
(Cười)
13:49
You know.
311
817996
1150
Các bạn biết đó.
13:51
Sometime soon.
312
819576
1150
Sớm thôi.
13:53
Thank you.
313
821393
1209
Cảm ơn.
13:54
(Applause)
314
822626
7998
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Tim Urban - BloggerWith Wait But Why, Tim Urban demonstrates that complex and long-form writing can stand out in an online wilderness choked with listicles and clickbait.
Why you should listen
Tim Urban has become one of the Internet’s most popular writers. With wry stick-figure illustrations and occasionally epic prose on everything from procrastination to artificial intelligence, Urban's blog, Wait But Why, has garnered millions of unique page views, thousands of patrons and famous fans like Elon Musk.
Tim Urban | Speaker | TED.com