TED2010
Jamie Oliver: Teach every child about food
جەیمی ئۆلیڤەر: ڕۆشنبیری لەسەر خواردن فێری هەموو منداڵێک بکەن
Filmed:
Readability: 3.2
9,428,806 views
جەیمی ئۆلیڤەری براوەی خەڵاتی تێد چیرۆکە بەهێزەکانی ناو پرۆژەی دژە قەڵەوییەکەی خۆیمان بۆ باسدەکات لە هەنتینگتۆن، ڤێرجینیای خۆرئاوا و باسی فەرامۆشکردنی خواردن دەکات لەلایەن هەمووانەوە.
Jamie Oliver - Chef, activist
Jamie Oliver is transforming the way we feed ourselves, and our children. The winner of the 2010 TED Prize, he's on a mission to teach every family about eating better and living healthier lives. Full bio
Jamie Oliver is transforming the way we feed ourselves, and our children. The winner of the 2010 TED Prize, he's on a mission to teach every family about eating better and living healthier lives. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Sadly,
0
0
2000
بەداخەوە،
00:17
in the next 18 minutes when I do our chat,
1
2000
3000
لە ١٨ خولەکی دواتری ماوەی
قسەکردنەکەماندا،
قسەکردنەکەماندا،
00:20
four Americans that are alive
2
5000
3000
چوار ئەمریکی کە لە ژیاندان
00:23
will be dead
3
8000
2000
بەهۆی ئەو خواردنەوەی دەیخۆن دەمرن.
00:25
from the food that they eat.
4
10000
3000
00:28
My name's Jamie Oliver. I'm 34 years old.
5
13000
4000
ناوم جەیمی ئۆلیڤەرە.
تەمەنم ٣٤ ساڵە.
00:32
I'm from Essex in England
6
17000
2000
خەڵکی ئێسێکسم لە ئینگلتەرا و
00:34
and for the last seven years
7
19000
3000
بۆ حەوت ساڵی ڕابردوو
00:37
I've worked fairly tirelessly
8
22000
3000
بێ وچان بە شێوازی خۆم
کارمکردووە بۆ ڕزگارکردنی خەڵک.
کارمکردووە بۆ ڕزگارکردنی خەڵک.
00:40
to save lives in my own way.
9
25000
3000
00:43
I'm not a doctor;
10
28000
2000
من پزیشک نیم؛
00:45
I'm a chef,
11
30000
2000
من چێشتلێنەرم،
00:47
I don't have expensive equipment
12
32000
2000
ئامرازی گرانبەهام نییە
00:49
or medicine.
13
34000
2000
یان دەرمان.
زانیاری، و فێرکردن بەکاردەهێنم.
00:51
I use information, education.
14
36000
3000
00:54
I profoundly believe that the power of food
15
39000
3000
زۆر باوەڕم بەوەیە کە
هێزی خواردن
هێزی خواردن
00:57
has a primal place in our homes
16
42000
3000
شوێنێکی سەرەکی هەیە لە ماڵەکانماندا
01:00
that binds us to the best bits of life.
17
45000
4000
کە دەمانبەستێتەوە بە باشترین
بەشەکانی ژیانەوە.
بەشەکانی ژیانەوە.
01:06
We have an awful,
18
51000
2000
لە ئێستادا ڕاستییەکی زۆر زۆر تاڵمان هەیە.
01:08
awful reality right now.
19
53000
4000
01:13
America, you're at the top of your game.
20
58000
3000
ئەمریکا، تۆ لە لوتکەی یارییەکەی خۆتدایت.
01:16
This is one of the most unhealthy countries in the world.
21
61000
4000
ئەمە یەکێکە لە ناتەندروستترین
وڵاتەکانی جیهان.
وڵاتەکانی جیهان.
01:20
Can I please just see a raise of hands
22
65000
2000
تکایە ئەتوانن دەستتان بەرز بکەنەوە
01:22
for how many of you have children in this room today?
23
67000
3000
ئەوانەی لێرەن و مناڵتان هەیە؟
01:25
Please put your hands up.
24
70000
2000
دەستتان بەرزکەنەوە.
01:27
Aunties, uncles, you can continue to
25
72000
1000
دەتوانن بەردەوامبن لە دەست بەرزکردنەوە،
ئەوانەش کە خاڵ، مام یان پورن.
ئەوانەش کە خاڵ، مام یان پورن.
01:28
put your hands up, aunties and uncles as well.
26
73000
3000
01:31
Most of you. OK.
27
76000
2000
زۆربەتان. زۆرباشە.
01:33
We, the adults of the last four generations,
28
78000
3000
ئێمە، گەورەکانی چوار نەوەی پێشوو،
01:36
have blessed our children with the destiny
29
81000
3000
چارەنوسێکمان یاوە بە مناڵەکانمان
01:39
of a shorter lifespan
30
84000
2000
بە ژیانێکی کورتر لە دایک و باوکی خۆیان.
01:41
than their own parents.
31
86000
3000
01:44
Your child will live a life ten years younger
32
89000
3000
مناڵەکەت ژیانێک دەباتە سەر
کە دە ساڵ لە ئێوە کەمتر دەژی
کە دە ساڵ لە ئێوە کەمتر دەژی
01:47
than you
33
92000
2000
01:49
because of the landscape of food that we've built around them.
34
94000
3000
بەهۆی ئەو تێڕوانینە لەسەر
خواردن کە دروستمانکردووە بەچواردەوریانەوە.
خواردن کە دروستمانکردووە بەچواردەوریانەوە.
01:52
Two-thirds of this room,
35
97000
3000
دوو لەسەر سێی ئەم ژوورە،
01:55
today, in America, are statistically overweight or obese.
36
100000
3000
لەمڕۆدا لە ئەمریکادا، بەپێی
سەرژمێری کێشیان زیاد یان قەڵەون.
سەرژمێری کێشیان زیاد یان قەڵەون.
01:58
You lot, you're all right, but we'll get you eventually, don't worry.
37
103000
3000
ئێوە، کێشەتان نییە،
بەڵام ئێوەش هەر قەڵەو دەبن، خەمتان نەبێت.
02:01
(Laughter)
38
106000
1000
02:02
Right?
39
107000
1000
(پێکەنین)
02:03
The statistics of bad health are clear,
40
108000
3000
سەرژمێرییەکانی خراپی تەندروستی ڕوونن،
02:06
very clear.
41
111000
2000
زۆر ڕوونە.
02:08
We spend our lives being paranoid about death, murder, homicide,
42
113000
3000
تەواوی ژیانمان بەسەر دەبەین بە ترسمان
لە مردن، کوشتن،
لە مردن، کوشتن،
02:11
you name it; it's on the front page of every paper, CNN.
43
116000
4000
هەر شتێکی تر؛ لە پەڕەی پێشەوەی هەموو
ڕۆژنامەیەکە، لەسەر سی ئێن ئێنە.
ڕۆژنامەیەکە، لەسەر سی ئێن ئێنە.
02:15
Look at homicide at the bottom, for God's sake.
44
120000
3000
سەیرکە کوشتن لە خواری خوارەوەیە،
بۆخاتری خوا.
بۆخاتری خوا.
02:18
Right?
45
123000
1000
02:19
(Laughter)
46
124000
2000
وانییە؟
(پێکەنین)
02:21
(Applause)
47
126000
5000
(چەپڵەلێدان)
02:26
Every single one of those in the red
48
131000
2000
هەموو ئەوانەی سورن نەخۆشییەکە
پەیوەندی بە خواردنەوە هەیە.
پەیوەندی بە خواردنەوە هەیە.
02:28
is a diet-related disease.
49
133000
2000
02:30
Any doctor, any specialist will tell you that.
50
135000
3000
هەر پزیشکێک، یان پسپۆڕێک
بێنی ئەوەت پێدەڵێت.
بێنی ئەوەت پێدەڵێت.
02:33
Fact: Diet-related disease is the biggest killer
51
138000
3000
ڕاستی: نەخۆشی پەیوەندیدار بە خواردن
گەورەترین بکووژە
گەورەترین بکووژە
02:36
in the United States, right now, here today.
52
141000
3000
لە ویلایەتە یەکگرتووەکان لە ئێستادا،
لەم ڕۆژەدا.
لەم ڕۆژەدا.
02:42
This is a global problem.
53
147000
2000
ئەمە کێشەیەکی جیهانییە.
02:44
It's a catastrophe.
54
149000
2000
کارەساتێکی گەورەیە.
02:46
It's sweeping the world.
55
151000
2000
بەسەر جیهاندا هاتووە.
02:48
England is right behind you, as usual.
56
153000
2000
وەک هەمووکات ئینگلتەرا ڕێک
بەدوای ئێوەدا دێت.
بەدوای ئێوەدا دێت.
02:50
(Laughter)
57
155000
4000
(پێکەنین)
02:54
I know they were close, but not that close.
58
159000
3000
دەزانم نزیک بوون،
بەڵام ئەوەندە نزیک نا.
بەڵام ئەوەندە نزیک نا.
02:57
We need a revolution.
59
162000
2000
پێویستمان بە شۆڕشێکە.
02:59
Mexico, Australia, Germany, India, China,
60
164000
3000
مەکسیک، ئوسترالیا، ئەڵمانیا،
هیندستان، چین،
03:02
all have massive problems of obesity and bad health.
61
167000
3000
هەموو کێشەی گەورەیان هەیە
لەگەڵ قەڵەوی و خراپی تەندروستی.
لەگەڵ قەڵەوی و خراپی تەندروستی.
03:06
Think about smoking.
62
171000
2000
بیر لە جگەرە کێشان بکەرەوە.
03:08
It costs way less than obesity now.
63
173000
3000
لە ئێستادا تێچوونی
لە قەڵەوی کەمترە.
لە قەڵەوی کەمترە.
03:11
Obesity costs you Americans
64
176000
3000
قەڵەوی نزیکەی لەسەدا ١٠ی تێچوونی
دڵنیایی تەندروستیتان دەبات،
دڵنیایی تەندروستیتان دەبات،
03:14
10 percent of your healthcare bills,
65
179000
3000
03:17
150 billion dollars a year.
66
182000
3000
ساڵانە ١٥٠ ملیار دۆلار.
03:20
In 10 years, it's set to double:
67
185000
3000
١٠ ساڵی تر، دەبێ بە دوو هێندە:
03:23
300 billion dollars a year.
68
188000
2000
ساڵی ٣٠٠ ملیار دۆلار.
03:25
And let's be honest, guys, you ain't got that cash.
69
190000
3000
با ڕاشکاو بین خەڵکینە،
ئێوە ئەو پارەیەتان نییە.
ئێوە ئەو پارەیەتان نییە.
(پێکەنین)
03:28
(Laughter)
70
193000
3000
03:31
I came here to start a food revolution
71
196000
3000
من هاتووم بۆ دەسپێکردنی شۆڕشێکی
خۆراکی کە زۆرم باوەڕ پێیەتی.
خۆراکی کە زۆرم باوەڕ پێیەتی.
03:34
that I so profoundly believe in.
72
199000
3000
03:37
We need it. The time is now.
73
202000
3000
پێویستمان پێیەتی. ئێستا کاتێتی.
03:40
We're in a tipping-point moment.
74
205000
2000
لە ساتێکی یەکلاکەرەوەداین.
03:42
I've been doing this for seven years.
75
207000
2000
ئەوە حەوت ساڵە خەریکی ئەوەم.
03:44
I've been trying in America for seven years.
76
209000
2000
ئەوە ماوەی حەوت ساڵە لە ئەمریکام.
03:46
Now is the time when it's ripe -- ripe for the picking.
77
211000
3000
ئێستا کاتی ئەوەیە پێبگات --
پێبگات بۆ لێکردنەوە.
پێبگات بۆ لێکردنەوە.
03:49
I went to the eye of the storm.
78
214000
2000
چووم بۆ ناوچەقی گێژەڵۆکەکە.
03:51
I went to West Virginia, the most unhealthy state in America.
79
216000
3000
چووم بۆ ڤێرجینیای خۆرئاوا،
ناتەندروستترین ویلایەتی ئەمریکا.
ناتەندروستترین ویلایەتی ئەمریکا.
03:54
Or it was last year.
80
219000
2000
یان کە ساڵی پار وابوو.
ئەمساڵ ویلایەتێکی تر واهییە،
بەڵام وەرزی دواتر کار لەسەر ئەوە دەکەین.
بەڵام وەرزی دواتر کار لەسەر ئەوە دەکەین.
03:56
We've got a new one this year, but we'll work on that next season.
81
221000
3000
03:59
(Laughter)
82
224000
1000
(پێکەنین)
04:00
Huntington, West Virginia.
83
225000
1000
04:01
Beautiful town.
84
226000
2000
هەنتینگتۆن، ڤێرجینیای خۆرئاوا.
شارۆچکەیەکی جوانە.
شارۆچکەیەکی جوانە.
04:03
I wanted to put heart and soul and people,
85
228000
3000
دەمویست دڵ، و ڕۆح و خەڵکەکەتان،
04:06
your public,
86
231000
2000
خەڵکە گشتییەکە،
04:08
around the statistics that we've become
87
233000
2000
کۆکەمەوە بەچواردەوری سەرژمێرییەکەی
کە زۆر ڕاهاتووین لەسەری.
کە زۆر ڕاهاتووین لەسەری.
04:10
so used to.
88
235000
2000
04:12
I want to introduce you to some of the people that I care about:
89
237000
3000
ویستم بتانناسێنم بە هەندێک
لەو کەسانەی گرنگیان پێدەدەم:
لەو کەسانەی گرنگیان پێدەدەم:
04:15
your public, your children.
90
240000
1000
خەڵکەکەتان، منداڵەکانتان.
04:16
I want to show a picture of my friend Brittany.
91
241000
3000
ویستم وێنەیەکی بریتنی
هاوڕێمتان نیشان بەم.
هاوڕێمتان نیشان بەم.
04:19
She's 16 years old.
92
244000
2000
تەمەنی ١٦ ساڵە.
04:21
She's got six years to live
93
246000
3000
شەش ساڵی ماوە لە ژیاندا
04:24
because of the food that she's eaten.
94
249000
3000
بەهۆی خواردنەکەوە کە خواردوێتی.
04:27
She's the third generation of Americans
95
252000
3000
سێیەم نەوەی ئەمریکییەکانە
04:30
that hasn't grown up within a food environment
96
255000
2000
کە لە ژینگەیەکی خۆراکی
وادا گەورەنەبووە
وادا گەورەنەبووە
04:32
where they've been taught to cook at home or in school,
97
257000
2000
کە لە ماڵەوە یان قوتابخانە
یان دایکی، یان دایکی دایکی
یان دایکی، یان دایکی دایکی
04:34
or her mom, or her mom's mom.
98
259000
3000
فێری خواردن بووبێت.
04:37
She has six years to live.
99
262000
3000
شەش ساڵی ماوە لە ژیاندا.
04:40
She's eating her liver to death.
100
265000
2000
ئەوەندە خواردوێتی جگەری
پەکی کەوتووە.
پەکی کەوتووە.
04:42
Stacy, the Edwards family.
101
267000
3000
ستەیسی، خێزانی ئێواردەکان.
04:45
This is a normal family, guys.
102
270000
2000
ئەمە خێزانێکی ئاساییە خەڵکینە.
04:47
Stacy does her best, but she's third-generation as well;
103
272000
3000
ستەیسی ئەوەی لەتوانایدا بێ دەیکات،
بەڵام ئەویش نەوەی سێهەمە؛
بەڵام ئەویش نەوەی سێهەمە؛
04:50
she was never taught to cook at home or in school.
104
275000
2000
لە ماڵەوە یان لە قووتابخانە
فێری چێشتلێنان نەکراوە.
فێری چێشتلێنان نەکراوە.
04:52
The family's obese.
105
277000
2000
قەڵەوی خێزانەکەیە.
04:54
Justin here, 12 years old,
106
279000
1000
جەستن لێرەدا، ١٢ ساڵانە
٣٥٠ پاوەندە.
٣٥٠ پاوەندە.
04:55
he's 350 pounds.
107
280000
1000
04:56
He gets bullied, for God's sake.
108
281000
2000
گاڵتەی پێدەکەن، بۆخاتری خوا.
04:58
The daughter there, Katie, she's four years old.
109
283000
2000
ئەو کچەیان لەویا، کەیتی،
تەمەنی چوار ساڵە.
تەمەنی چوار ساڵە.
05:00
She's obese before she even gets to primary school.
110
285000
3000
پێش ئەوەی بچێتە قووتابخانە
هێڵی قەڵەوی تێپەڕاندووە.
هێڵی قەڵەوی تێپەڕاندووە.
05:03
Marissa, she's all right, she's one of your lot.
111
288000
3000
ماریسا، ئەو باشە،
وەک ئێوە وایە.
وەک ئێوە وایە.
05:06
But you know what? Her father, who was obese,
112
291000
3000
بەڵام ئەزانن چی؟
باوکی، کە قەڵەو بوو،
لە باوەشی ئەودا مرد، و
لە باوەشی ئەودا مرد، و
05:09
died in her arms,
113
294000
2000
05:11
And then the second most important man in her life,
114
296000
2000
ئینجا دووەم گرنگترین پیاو
لە ژیانیدا،
لە ژیانیدا،
05:13
her uncle, died of obesity,
115
298000
3000
مامی، بەهۆی قەڵەوییەوە مرد، و
05:16
and now her step-dad is obese.
116
301000
3000
ئێستا باوەپیارەکەشی قەڵەوە.
05:19
You see, the thing is
117
304000
2000
دەزانن چۆنە
05:21
obesity and diet-related disease
118
306000
2000
قەڵەوی و نەخۆشی پەیوەندیدار بە خۆراک
05:23
doesn't just hurt the people that have it;
119
308000
2000
تەنیا زیانی بۆ ئەو
کەسانە نییە کە هەیانە؛
کەسانە نییە کە هەیانە؛
05:25
it's all of their friends, families,
120
310000
2000
هەموو هاوڕێکانیان، خێزانەکانیان،
خوشک و براکانیان دەگرێتەوە.
خوشک و براکانیان دەگرێتەوە.
05:27
brothers, sisters.
121
312000
2000
05:29
Pastor Steve:
122
314000
2000
قەشە ستیڤ:
05:31
an inspirational man, one of my early allies in Huntington, West Virginia.
123
316000
4000
پیاوێکی ئیلهام بەخش،
یەکێک لە هاوپەیمانە دێرینەکانم
لە هەنتینگتۆن، ڤێرجینیای خۆرئاوا.
لە هەنتینگتۆن، ڤێرجینیای خۆرئاوا.
05:35
He's at the sharp knife-edge of this problem.
124
320000
4000
ئەویش لە لا تیژەکەی
ئەم کێشەیەیە.
ئەم کێشەیەیە.
05:39
He has to bury the people, OK?
125
324000
2000
ئەبێت ئەو خەڵکەکە بنێژێت، دەزانن؟
05:41
And he's fed up with it. He's fed up with burying his friends,
126
326000
3000
ئەو بێزاربووە لەو شتە.
بێزاربووە لە ناشتنی هاوڕێکانی،
خێزانی، خەڵکی کۆمەڵگاکەی.
خێزانی، خەڵکی کۆمەڵگاکەی.
05:44
his family, his community.
127
329000
2000
05:46
Come winter, three times as many people die.
128
331000
4000
زستان وەرە، سێ هێندەی
ئەوە خەڵک دەمرن.
ئەوە خەڵک دەمرن.
05:50
He's sick of it.
129
335000
1000
بێزار بووە لەوە.
05:51
This is preventable disease. Waste of life.
130
336000
3000
ئەمە نەخۆشییەکە ڕێگەی لێدەگیرێ.
بەهەدەردانی ژیانە.
بەهەدەردانی ژیانە.
05:54
By the way, this is what they get buried in.
131
339000
3000
بەهەرحاڵ، ئەوان
لەمەیا دەنێژرێن.
لەمەیا دەنێژرێن.
05:57
We're not geared up to do this.
132
342000
3000
بۆ ئەوە ئامادەنەکراوین ئەمە بکەین.
06:00
Can't even get them out the door -- and I'm being serious --
133
345000
3000
ناتوانین لە دەرگاکەش بیانبەینە دەر، و
من زۆر بەڕاستیشمە.
من زۆر بەڕاستیشمە.
06:03
can't even get them there. Forklift.
134
348000
2000
تەنانەت ناشتوانین بیانبەینە ئەوێ.
بۆ فۆرکلیفد
بۆ فۆرکلیفد
06:05
OK, I see it as a triangle, OK?
135
350000
3246
باشە، وەک سێگۆشەیەک دەیبینم، باش؟
06:09
This is our landscape of food.
136
353246
1598
ئەمە تێڕوانینمانە لەسەر خواردن.
06:10
I need you to understand it.
137
354844
1263
دەمەوێت لێی تێبگەن.
06:12
You've probably heard all this before,
138
356107
893
لەوانەیە پێشتر هەموو
ئەمەتان بیستبێت.
ئەمەتان بیستبێت.
06:12
but let's just go back over it.
139
357000
1646
بەدرێژایی سی ساڵی پێشوو،
06:14
Over the last 30 years,
140
358646
1354
چی ڕوویداوە کە دڵی
ئەم وڵاتەی دەرکردووە؟
ئەم وڵاتەی دەرکردووە؟
06:15
what's happened that's ripped the heart out of this country?
141
360000
2000
06:17
Let's be frank and honest:
142
362000
2000
با ڕاشکاو و ڕاستگۆ بین.
06:19
Well, modern-day life.
143
364000
3000
ژیانی سەردەمی نوێ.
06:22
Let's start with the Main Street.
144
367000
2000
با لە شەقامی سەرەکییەوە دەستپێکەین.
06:24
Fast food has taken over the whole country; we know that.
145
369000
3000
خواردنی خێرا دەستی بەسەر
هەموو وڵاتدا گرتووە: ئەوە دەزانین.
هەموو وڵاتدا گرتووە: ئەوە دەزانین.
06:27
The big brands are some of the most important powers,
146
372000
3000
براندە گەورەکان هەندێکن
لە گرنگترین زلهێزەکان،
لە گرنگترین زلهێزەکان،
06:30
powerful powers, in this country.
147
375000
2000
زلهێزەکانی ئەم وڵاتە.
06:32
Supermarkets as well.
148
377000
3000
(هەناسەهەڵکێشان)
سووپەرمارکێتەکانیش.
06:35
Big companies. Big companies.
149
380000
2000
کۆمپانیا گەورەکان. کۆمپانیا گەورەکان.
06:37
Thirty years ago, most of the food
150
382000
3000
سی ساڵ لەمەوبەر، زۆربەی خۆراک
06:40
was largely local and largely fresh.
151
385000
3000
بەزۆری ناوخۆیی و تازەبوون.
06:43
Now it's largely processed and full of all sorts of additives,
152
388000
3000
ئیستا بەزۆری لەقتوو نراوە و
پڕرە لە ماددەی زیادکراو،
پڕرە لە ماددەی زیادکراو،
06:46
extra ingredients, and you know the rest of the story.
153
391000
3000
پێکهاتەی زیادە، و
خۆتان بەشەکەی تری دەزانن.
خۆتان بەشەکەی تری دەزانن.
06:49
Portion size is obviously a massive, massive problem.
154
394000
3000
قەبارەی ژەمەکان کێشەیەکی
گەورەیە، زۆر گەورە.
گەورەیە، زۆر گەورە.
06:52
Labeling is a massive problem.
155
397000
3000
نوسین لەسەر خۆراکەکان
کێشەیەکی گەورەیە.
کێشەیەکی گەورەیە.
06:55
The labeling in this country is a disgrace.
156
400000
3000
نوسینی سەر خواردنەکان
لەم وڵاتە ئابڕووچوونە.
لەم وڵاتە ئابڕووچوونە.
06:58
They want to be self -- they want to self-police themselves.
157
403000
4000
پیشەسازییەکە دەیەوێت خۆی
چاودێر بێت بەسەر خۆیەوە.
چاودێر بێت بەسەر خۆیەوە.
07:02
The industry wants to self-police themselves.
158
407000
3000
07:05
What, in this kind of climate? They don't deserve it.
159
410000
3000
چی، لەم جۆرە ژینگەیەیا؟
شایەنی ئەوە نین.
شایەنی ئەوە نین.
07:08
How can you say something is low-fat when it's full of so much sugar?
160
413000
4000
چۆن بە شتێک ئەڵێیت چەوری کەمە
لەکاتێکدا پڕە لە شەکر؟
لەکاتێکدا پڕە لە شەکر؟
07:12
Home.
161
417000
2000
ماڵەوە.
07:15
The biggest problem with the home
162
420000
2000
گەورەترین کێشەی ماڵەوە ئەوەیە
07:17
is that used to be the heart
163
422000
2000
ئەوەیە کە پێشتر دڵی گواستنەوەی
کلتوری خۆراک بووە،
کلتوری خۆراک بووە،
07:19
of passing on food, food culture,
164
424000
3000
07:22
what made our society.
165
427000
3000
ئەوەی کۆمەڵگای دروستکردووە.
07:25
That ain't happening anymore.
166
430000
1000
ئەوە چیتر ڕوونادات.
07:26
And you know, as we go to work and as life changes,
167
431000
3000
وەک دەشزانن، کاتێک
دەچین بۆ ئیش و لەگەڵ گۆڕانکاری ژیان، و
دەچین بۆ ئیش و لەگەڵ گۆڕانکاری ژیان، و
07:29
and as life always evolves,
168
434000
2000
لەگەڵ پەرەسەندنی بەردەوامی ژیان،
07:31
we kind of have to look at it holistically --
169
436000
2000
پێویستە وەک یەک
ئەندامی تەواوەتی سەیری بکەین --
ئەندامی تەواوەتی سەیری بکەین --
07:33
step back for a moment, and re-address the balance.
170
438000
2000
بۆ ساتێک بچۆرە دواوە، و
دووبارە هاوسەنگییەکە دیاریکەرەوە.
دووبارە هاوسەنگییەکە دیاریکەرەوە.
07:35
It ain't happening, hasn't happened for 30 years, OK?
171
440000
3000
ماوەی ٣٠ ساڵە ڕووینەداوە، باشە؟
07:38
I want to show you a situation
172
443000
3000
ئەمەوێ دۆخێکتان نیشان بەم
07:41
that is very normal
173
446000
3000
کە لە ئێستادا زۆر ئاساییە:
خێزانی ئێدواردەکان
خێزانی ئێدواردەکان
07:44
right now; the Edwards family.
174
449000
2000
07:46
(Video) Jamie Oliver: Let's have a talk.
175
451000
2000
جەیمی: با قسە بکەین.
07:48
This stuff goes through you and your family's body
176
453000
3000
ئەم شتە هەموو هەفتەیەک بە
لەشی خۆت و خێزانەکەتدا دەڕوات.
لەشی خۆت و خێزانەکەتدا دەڕوات.
07:51
every week.
177
456000
2000
07:53
And I need you to know that this is going to kill your children early.
178
458000
6000
دەشمەوێت بزانیت
کە ئەمە زوو منداڵەکانت دەکوژێت.
07:59
How are you feeling?
179
464000
2000
هەست بەچی دەکەیت؟
08:01
Stacy: Just feeling really sad and depressed right now.
180
466000
3000
ستەیسی: ئێستا هەست بە ناخۆشی و
دڵتەنگییەکی زۆر دەکەم.
دڵتەنگییەکی زۆر دەکەم.
08:04
But, you know, I want my kids to succeed in life
181
469000
3000
بەڵام، دەزانیت، دەمەوێ
منداڵەکانم سەرکەوتوو بن لە ژیاندا و
منداڵەکانم سەرکەوتوو بن لە ژیاندا و
08:07
and this isn't going to get them there.
182
472000
3000
ئەمەش نایانگەیەنێت بەوە.
08:10
But I'm killing them.
183
475000
3000
بەڵام من خەریکە دەیانکوژم.
08:13
JO: Yes you are. You are.
184
478000
3000
جەیمی: بەڵێ وایە. خەریکە.
08:16
But we can stop that.
185
481000
3000
بەڵام دەتوانین ئەوە بوەستێنین.
08:22
Normal. Let's get on schools,
186
487000
4000
ئاساییە.
با بچینە سەر قوتابخانەکان،
08:26
something that I'm fairly much a specialist in.
187
491000
3000
شتێکە کە من زۆر
پسپۆڕم تێیدا.
پسپۆڕم تێیدا.
08:29
OK, school.
188
494000
2000
باشە، قوتابخانە.
08:31
What is school? Who invented it? What's the purpose of school?
189
496000
3000
قوتابخانە چییە؟ کێ دایهێنا؟
ئامانجی قوتابخانە چییە؟
ئامانجی قوتابخانە چییە؟
08:34
School was always invented to arm us with the tools
190
499000
3000
قوتابخانە هەمووکات بۆ ئەوە
داهێنراوە ئامرازی پێویستمان باتێ
داهێنراوە ئامرازی پێویستمان باتێ
08:37
to make us creative, do wonderful things,
191
502000
3000
بۆ ئەوەی وامان لێبکات
داهێنەر بین، شتی سەرسوڕهێنەر بکەین،
داهێنەر بین، شتی سەرسوڕهێنەر بکەین،
08:40
make us earn a living, etc., etc., etc.
192
505000
3000
بتوانین ژیانمان دابین بکەین.
08:43
You know, it's been kind of in this sort of tight box for a long, long time.
193
508000
3000
دەزانن. ماوەیەکی زۆرە وەک
سندوقێکی داخراوی چەسپیوی لێهاتووە؟
سندوقێکی داخراوی چەسپیوی لێهاتووە؟
08:46
OK?
194
511000
1000
08:47
But we haven't really evolved it
195
512000
2000
بەڵام ئێمە بەڕاستی
پەرەمان پێنەداوە
پەرەمان پێنەداوە
08:49
to deal with the health catastrophes of America, OK?
196
514000
3000
بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ کارەساتە
تەندروستییەکانی ئەمریکا، باشە؟
تەندروستییەکانی ئەمریکا، باشە؟
08:52
School food is something
197
517000
3000
خواردنی قوتابخانە شتێکە
08:55
that most kids -- 31 million a day, actually --
198
520000
3000
کە زۆربەی منداڵان --
٣١ ملیۆن لە ڕۆژێکدا ڕاستییەکەی--
٣١ ملیۆن لە ڕۆژێکدا ڕاستییەکەی--
08:58
have twice a day, more than often,
199
523000
3000
ڕۆژی دووجار دەیخۆن، زۆربەیکات،
نانی بەیانی و نیوەڕۆ،
نانی بەیانی و نیوەڕۆ،
09:01
breakfast and lunch, 180 days of the year.
200
526000
3000
١٨٠ ڕۆژ لە ساڵێکدا.
09:04
So you could say that school food is quite important, really,
201
529000
3000
کەواتە دەتوانن بڵێن خواردنی
قوتابخانە زۆر گرنگە بەڕاستی.
قوتابخانە زۆر گرنگە بەڕاستی.
09:07
judging the circumstances.
202
532000
3000
بە بڕیاردان لەسەر هەلومەرجەکان.
09:10
(Laughter)
203
535000
3000
(پێکەنین)
09:15
Before I crack into my rant,
204
540000
2000
پێش ئەوەی باسی بۆچوونە
نەرێنییەکانی خۆم بکەم،
نەرێنییەکانی خۆم بکەم،
09:17
which I'm sure you're waiting for ...
205
542000
3000
کە دڵنیام ئێوە چاوەڕێی دەکەن --
(پێکەنین)
09:20
(Laughter)
206
545000
2000
09:22
I need to say one thing, and it's so important
207
547000
3000
دەمەوێ شتێک بڵێم، و
شتێکی زۆر گرنگە
شتێکی زۆر گرنگە
09:25
in hopefully the magic that happens and unfolds
208
550000
3000
لەو، جادوەی ڕوودەدات و
دەکرێتەوانێ
دەکرێتەوانێ
09:28
in the next three months.
209
553000
1000
لە سێ مانگی داهاتوودا.
09:29
The lunch ladies, the lunch cooks of America --
210
554000
3723
چێشتلێنەری قووتابخانەکان، خانمە
چێشتلێنەرەکانی قوتابخانەکانی ئەمریکا --
چێشتلێنەرەکانی قوتابخانەکانی ئەمریکا --
09:33
I offer myself as their ambassador.
211
557723
3323
خۆمیان پێشکەش دەکەم وەک باڵوێزێک.
09:36
I'm not slagging them off.
212
561046
1954
من هیچ سەرزەنشتیان ناکەم.
09:38
They're doing the best they can do.
213
563000
2000
ئەوەی لە توانایاندا بێت دەیکەن.
09:42
They're doing their best.
214
567000
2000
باشترینی ئەوەی لە توانایاندایە.
09:44
But they're doing what they're told,
215
569000
2000
بەڵام ئەوە دەکەن کە پێیان دەوترێت، و
09:46
and what they're being told to do is wrong.
216
571000
3000
ئەوەی پێیان دەوترێت بیکەن هەڵەیە.
09:49
The system is highly run by accountants;
217
574000
3000
سیستمەکە بەزۆری لەلایەن
ژمێریارەکانەوە بەڕێوەدەبرێ؛
ژمێریارەکانەوە بەڕێوەدەبرێ؛
09:52
there's not enough, or any,
218
577000
2000
کەسانی پێویست یان خاوەن زانیاری
لەسەر خواردن نییە لە کارەکەدا.
لەسەر خواردن نییە لە کارەکەدا.
09:54
food-knowledgeable people in the business.
219
579000
2000
09:56
There's a problem:
220
581000
2000
کێشەیەک هەیە:
ئەگەر پسپۆڕی خواردن نەبیت، و
بودجەیەکی دیاریکراو هەبێت و
بودجەیەکی دیاریکراو هەبێت و
09:58
If you're not a food expert, and you've got tight budgets
221
583000
2000
10:00
and it's getting tighter, then you can't be creative,
222
585000
2000
هەر لە کەمکردنەوەدا بێت،
کەواتە ناتوانی داهێنەر بیت،
کەواتە ناتوانی داهێنەر بیت،
10:02
you can't duck and dive and write different things around things.
223
587000
3000
ناتوانیت بەدڵی خۆت بکەیت و
بەدڵی خۆت شت بنوسیت.
بەدڵی خۆت شت بنوسیت.
10:05
If you're an accountant, and a box-ticker,
224
590000
2000
ئەگەر ژمێریار بیت، پارەت لابێت،
10:07
the only thing you can do in these circumstances
225
592000
3000
تەنیا شت بیکەیت لە
هەلومەرجێکی لەو جۆرەدا
هەلومەرجێکی لەو جۆرەدا
10:10
is buy cheaper shit.
226
595000
2000
کڕینی شتی هەرزانە.
10:12
Now, the reality is,
227
597000
2000
ڕاستییەکە ئەوەیە،
خواردنەکانی منداڵەکانتان دەیخۆن
ڕۆژانە، خواردنی خێرایە،
ڕۆژانە، خواردنی خێرایە،
10:14
the food that your kids get every day is fast food,
228
599000
2000
10:16
it's highly processed,
229
601000
2000
هەموو لەقتوونراوە،
10:18
there's not enough fresh food in there at all.
230
603000
2000
هیچ خواردنی تازەی پێویست
لەو ژەمانەدا نیە.
لەو ژەمانەدا نیە.
10:20
You know, the amount of additives, E numbers, ingredients you wouldn't believe --
231
605000
4000
دەزانن، ژمارەی پێکهاتە
زیادکراوەکان، بڕێکی زۆر
زیادکراوەکان، بڕێکی زۆر
پێکهاتە باوەڕی پێناکەن --
10:24
there's not enough veggies at all. French fries are considered a vegetable.
232
609000
3000
هیچ سەوزەی پێویستی تێدا نییە.
پەتاتەی سورۆکراو بە سەوزە سەیردەکرێت.
10:27
Pizza for breakfast. They don't even get given crockery.
233
612000
3000
پیتزا بۆ بەیانیان. تەنانەت
پێویستی نانخواردنیش.
پێویستی نانخواردنیش.
10:30
Knives and forks? No, they're too dangerous.
234
615000
3000
چەقۆ و چەتاڵ؟
نەخێر، ئەوانە مەترسیدارن.
نەخێر، ئەوانە مەترسیدارن.
10:33
They have scissors in the classroom,
235
618000
2000
مقەستیان هەیە لە پۆلەکانیانا،
10:35
but knives and forks? No.
236
620000
2000
بەڵام چەقۆ و چەتاڵ؟ نا نابێت.
10:37
And the way I look at it is: If you don't have knives and forks in your school,
237
622000
2000
بە بۆچوونی منیش:
ئەگەر چەقۆ و چەتاڵی خواردن
نەبێت لە قوتابخانە،
نەبێت لە قوتابخانە،
10:39
you're purely endorsing,
238
624000
3000
ئەوا بە تەواوەتی،
10:42
from a state level, fast food, because it's handheld.
239
627000
3000
تۆ خواردنی خێرا دابین دەکەی
چونکە بە دەست دەخورێت.
چونکە بە دەست دەخورێت.
10:45
And yes, by the way, it is fast food: It's sloppy joes,
240
630000
2000
وە بەڵێ، بەهەرحاڵ، خواردنی خێرایە:
10:47
it's burgers, it's wieners,
241
632000
2000
لەفەیە، هەمبەرگرە،
10:49
it's pizzas, it's all of that stuff.
242
634000
4000
سۆسەجە، پیتزایە،
هەر ئەو جۆرە شتانە.
هەر ئەو جۆرە شتانە.
(هەناسەهەڵکێشان)
10:55
Ten percent of what we spend on healthcare, as I said earlier,
243
640000
3000
لەسەدا دەی ئەوەی سەرفی دەکەین
بۆ چاودێری تەندروستی، وەک وتم،
بۆ چاودێری تەندروستی، وەک وتم،
10:58
is on obesity, and it's going to double.
244
643000
3000
بۆ قەڵەوییە، و دەبێ بە دوو هێندە.
11:01
We're not teaching our kids.
245
646000
2000
هیچ فێری مناڵەکانمان ناکەین.
11:03
There's no statutory right to teach kids about food,
246
648000
2000
هیچ ڕێگەپێدانێک نییە بۆ
ئەوەی منداڵان فێری خواردن بکرێن،
ئەوەی منداڵان فێری خواردن بکرێن،
11:05
elementary or secondary school. OK?
247
650000
2000
قووتابخانەی سەرەتایی یان ناوەندی، باشە؟
11:07
We don't teach kids about food. Right?
248
652000
2000
هیچ لەسەر خواردن فێری
منداڵەکان ناکەین، وانییە؟
منداڵەکان ناکەین، وانییە؟
11:09
And this is a little clip from an elementary school,
249
654000
2000
ئەمەش گرتە ڤیدیۆیەکی
خوێندنگەیەکی سەرەتاییە،
خوێندنگەیەکی سەرەتاییە،
11:11
which is very common in England.
250
656000
2000
کە زۆر باوە لە ئینگلتەرا.
11:16
Video: Who knows what this is?
251
661000
2000
کێ دەزانێ ئەمە چییە؟
11:18
Child: Potatoes. Jamie Oliver: Potato? So, you think these are potatoes?
252
663000
3000
منداڵ: پەتاتە.
جەیمی: پەتاتە؟
کەواتە پێتان وایە ئەمە پەتاتە بێ؟
کەواتە پێتان وایە ئەمە پەتاتە بێ؟
11:21
Do you know what that is?
253
666000
2000
ئەزانن ئەمە چییە؟
11:23
Do you know what that is? Child: Broccoli?
254
668000
2000
ئەزانن ئەوە چییە؟
منداڵ: برۆکۆلی؟
11:25
JO: What about this? Our good old friend.
255
670000
2000
جەیمی: ئەی ئەمە؟ ئەم هاوڕێ کۆنەمان.
11:27
Do you know what this is, honey? Child: Celery.
256
672000
2000
منداڵ: کەرەوز.
11:29
JO: No. What do you think this is? Child: Onion. JO: Onion? No.
257
674000
3000
جەیمی: نەخێر. پێتوایە ئەمە چی بێت؟
منداڵ: پیاز.
جەیمی: پیاز؟ نەخێر.
جەیمی: پیاز؟ نەخێر.
11:32
Jamie Oliver: Immediately you get a really clear sense
258
677000
3000
جەیمی: یەکسەر بە ڕوونی
لەوە تێدەگەیت و دەڵێی
لەوە تێدەگەیت و دەڵێی
11:35
of: Do the kids know anything about where food comes from?
259
680000
3000
ئایا منداڵان هیچ دەزانن لەسەر"
ئەوەی خواردن لەکوێوە دێت؟"
ئەوەی خواردن لەکوێوە دێت؟"
11:38
Video: JO: Who knows what that is? Child: Uh, pear?
260
683000
2000
کێ ئەزانێت ئەوە چییە؟
منداڵ: ئاه، هەرمێ؟
منداڵ: ئاه، هەرمێ؟
11:40
JO: What do you think this is? Child: I don't know.
261
685000
2000
جەیمی: پێتوایە ئەمە چی بێت؟
منداڵ: نازانم
منداڵ: نازانم
11:42
JO: If the kids don't know what stuff is,
262
687000
2000
جەیمی: ئەگەر منداڵەکان نەزانن
شتێک چییە،
شتێک چییە،
11:44
then they will never eat it.
263
689000
4000
ئەوا قەت نایخۆن.
11:48
(Laughter)
264
693000
1000
(پێکەنین)
11:49
JO: Normal. England and America,
265
694000
3000
جەیمی: ئاساییە. ئینگلتەرا و ئەمریکا،
11:52
England and America.
266
697000
2000
ئینگلتەرا و ئەمریکا.
11:54
Guess what fixed that. Guess what fixed that:
267
699000
2000
بیرکەنەوە چی ئەوەی چاککردەوە.
11:56
Two one-hour sessions.
268
701000
2000
دوو وانەی یەک کاتژمێری.
11:59
We've got to start teaching our kids
269
704000
2000
پێویستە ئیتر لە قوتابخانەکان وانە
لەسەر خواردن بە مناڵان بڵێینەوە، تەواو
لەسەر خواردن بە مناڵان بڵێینەوە، تەواو
12:01
about food in schools, period.
270
706000
3000
12:04
(Applause)
271
709000
5000
(چەپڵەلێدان)
12:09
I want to tell you about something,
272
714000
2000
دەمەوێ باسی شتێکتان بۆ بکەم
12:11
I want to tell you about something that kind of
273
716000
3000
کە پوختەیەکمان دەداتێ لەسەر
کێشەکەی تێیداین، باشە؟
کێشەکەی تێیداین، باشە؟
12:14
epitomizes the trouble that we're in, guys. OK?
274
719000
3000
12:17
I want to talk about something so basic as milk.
275
722000
4000
دەمەوێت باسی شتێکی هێندە
بنچینەیی وەک شیرتان بۆ بکەم.
بنچینەیی وەک شیرتان بۆ بکەم.
12:21
Every kid has the right to milk at school.
276
726000
2000
هەموو منداڵێک شیری پێدەدرێ لە قوتابخانە.
12:23
Your kids will be having milk at school, breakfast and lunch. Right?
277
728000
3000
منداڵەکانتان لە قوتابخانە لەکاتی
نانی بەیانی و نیوەڕۆدا شیریان دەبێ، وانییە؟
نانی بەیانی و نیوەڕۆدا شیریان دەبێ، وانییە؟
12:26
They'll be having two bottles. OK?
278
731000
2000
دوو بتڵیان دەدرێتێ، وانییە؟
12:28
And most kids do.
279
733000
2000
زۆربەی منداڵانیش دەیخۆنەوە.
12:30
But milk ain't good enough anymore.
280
735000
3000
بەڵام شیر چیتر باش نییە.
12:33
Because someone at the milk board, right -- and don't get me wrong,
281
738000
2000
بەهەڵە لێم تێمەگەن، لەگەڵ
نەخواردنی شیردا نیم --
نەخواردنی شیردا نیم --
12:35
I support milk -- but someone at the milk board
282
740000
2000
بەڵام کەسێک لە لیژنەی
پیشەسازی شیر
پیشەسازی شیر
12:37
probably paid a lot of money for some geezer
283
742000
2000
لەوانەیە پارەیەکی زۆری دابێت
بۆ ڕێگەدان بە بیرۆکەی،
بۆ ڕێگەدان بە بیرۆکەی،
12:39
to work out that if you put loads of flavorings and colorings
284
744000
2000
کە ئەگەر تامی زۆری تێبکەیت،
12:41
and sugar in milk, right,
285
746000
2000
لەگەڵ ڕەنگ و شەکر،
12:43
more kids will drink it. Yeah.
286
748000
3000
منداڵی زیاتر دەیخۆنەوە.
12:46
(Claps)
287
751000
1000
بەڵێ.
12:47
And obviously now that's going to catch on.
288
752000
2000
ئاشکرایە ئەوە تەشەنە دەسەنێت
12:49
The apple board is going to work out
289
754000
2000
بۆ نموونە بەرپرسانی پیشەسازی
سێویش دەلێن
سێویش دەلێن
12:51
that if they make toffee apples they'll eat more apples as well.
290
756000
2000
ئەگەر سێوی ڕووپۆشکراو بە قاوە یان
شەکر دروستکەن زیاتر دەفرۆشرێ.
شەکر دروستکەن زیاتر دەفرۆشرێ.
12:53
Do you know what I mean?
291
758000
2000
دەزانن مەبەستم چییە؟
12:55
For me, there ain't no need to flavor the milk.
292
760000
3000
بەلای منەوە، هیچ پێویست ناکات
تامی شیر بگۆڕیت.
تامی شیر بگۆڕیت.
12:58
Okay? There's sugar in everything.
293
763000
2000
باشە؟ شەکر لە هەموو شتێکدا هەیە.
13:00
I know the ins and outs of those ingredients.
294
765000
2000
هەموو شتێک لەسەر ئەو
پێکهاتە خۆراکیانە دەزانم.
پێکهاتە خۆراکیانە دەزانم.
13:02
It's in everything. Even the milk hasn't escaped
295
767000
3000
لە هەموو شتێکدان.
تەنانەت شیریش بێبەری نەبووە
لە کێشەکانی ئەم سەردەمە.
لە کێشەکانی ئەم سەردەمە.
13:05
the kind of modern-day problems.
296
770000
2000
13:07
There's our milk. There's our carton.
297
772000
2000
ئەوە شیرەکەمانە. ئەوەش کارتۆنەکەمانە.
13:09
In that is nearly as much sugar
298
774000
2000
لەوەدا هێندەی یەکێک لە خواردنەوە
غازییەکانی حەزتان لێیە شەکر هەیە، و
غازییەکانی حەزتان لێیە شەکر هەیە، و
13:11
as one of your favorite cans of fizzy pop,
299
776000
2000
13:13
and they are having two a day.
300
778000
2000
منداڵانیش ڕۆژی دووان دەخۆنەوە.
13:15
So, let me just show you.
301
780000
2000
کەواتە با نیشانتان بەم.
13:17
We've got one kid, here,
302
782000
4000
ئەمە منداڵێکمان لایە --
13:21
having, you know, eight tablespoons of sugar a day.
303
786000
5000
کە وەک دەزانن ڕۆژی
هەشت کەوچکی چا شەکر دەخۆن.
هەشت کەوچکی چا شەکر دەخۆن.
13:26
You know, there's your week.
304
791000
3000
ئینجا دەزانن، ئەوەش هەفتەکەتانە.
13:29
There's your month.
305
794000
3000
ئەوەش مانگەکەتانە. و
13:32
And I've taken the liberty of putting in
306
797000
2000
ئینجا منیش دەمەوێت نیشانتان بەم
13:34
just the five years of elementary school sugar,
307
799000
3000
ماوەی پێنج ساڵی قوتابخانە
منداڵان چەندێک شەکر دەخۆن،
منداڵان چەندێک شەکر دەخۆن،
13:40
just from milk.
308
805000
2000
تەنیا بە شیر.
13:45
Now, I don't know about you guys,
309
810000
2000
ئێستا بۆ ئێوە نازانم خەڵکینە،
13:47
but judging the circumstances, right,
310
812000
3000
بەڵام بڕیاردان لەسەر بارودۆخەکە،
13:50
any judge in the whole world,
311
815000
2000
هەر دادوەرێک بهێنیت لە جیهاندا،
13:52
would look at the statistics and the evidence,
312
817000
3000
ئەگەر سەیری سەرژمێرییەکان و
بەڵگەکان بکات
بەڵگەکان بکات
13:55
and they would find any government of old
313
820000
2000
دەبینن کە هەموو حکومەتێک بەرپرسیارن
لە ئەشکەنجەدانی منداڵان.
لە ئەشکەنجەدانی منداڵان.
13:57
guilty of child abuse. That's my belief.
314
822000
2000
13:59
(Applause)
315
824000
9000
ئەوە باوەڕی منە.
(چەپڵەلێدان)
(چەپڵەلێدان)
14:08
Now, if I came up here, and I wish I could come up here today
316
833000
3000
ئێستا ئەگەر بێمە ئێرە و، خۆزگە ئەمتوانی
ئەمڕۆ ئەوەم بکردایە و
ئەمڕۆ ئەوەم بکردایە و
14:11
and hang a cure for AIDS or cancer,
317
836000
3000
چارەسەری ئایدز یان شێرپەنجە
پێشکەش بکەم،
پێشکەش بکەم،
14:14
you'd be fighting and scrambling to get to me.
318
839000
4000
شەڕ دەکەن لەسەری تا
دەگەنە لام بۆ دەستکەوتنی.
دەگەنە لام بۆ دەستکەوتنی.
14:18
This, all this bad news, is preventable.
319
843000
3000
ئەمە، هەموو ئەم هەواڵە ناخۆشە،
ڕێگەی لێدەگیرێت.
ڕێگەی لێدەگیرێت.
14:21
That's the good news.
320
846000
2000
ئەوە هەواڵە باشەکەیە.
14:23
It's very, very preventable.
321
848000
2000
زۆر باش ڕێگەی لێدەگیرێت.
14:25
So, let's just think about, we got a problem here,
322
850000
3000
کەواتە با بیری لێبکەینەوە،
کێشەیەکمان هەیە لێرەیا،
کێشەیەکمان هەیە لێرەیا،
14:28
we need to reboot.
323
853000
2000
پێویستە بچینەوە سەرەتا.
14:30
Okay so, in my world, what do we need to do?
324
855000
3000
کەواتە، لە جیهانەکەمدا،
پێویستە چی بکەین؟
پێویستە چی بکەین؟
14:33
Here is the thing, right,
325
858000
2000
ڕاستییەکە ئەوەیە،
14:35
it cannot just come from one source.
326
860000
2000
ناکرێت لە یەک سەرچاوەوە بێت.
14:37
To reboot and make real tangible change,
327
862000
3000
بۆ گەڕانەوە بۆ سەرەتا و ئەنجامدانی
گۆڕانکاری بەرچاو،
گۆڕانکاری بەرچاو،
14:40
real change, so that I could look you in the white of the eyes
328
865000
3000
گۆڕانکاری ڕاستەقینە، بۆ ئەوەی بتوانم
سەیری چاوەکانتان بکەم و
سەیری چاوەکانتان بکەم و
14:43
and say, "In 10 years time,
329
868000
2000
بڵێم، "دە ساڵی تر،
14:45
the history of your children's lives,
330
870000
2000
مێژووی ژیانی منداڵەکانتان،
14:47
happiness -- and let's not forget, you're clever if you eat well,
331
872000
3000
پڕدەبێ لە دڵخۆشی-- و با بیرمان نەچێت،
زیرەکیت ئەگەر خواردنی باش بخۆی،
زیرەکیت ئەگەر خواردنی باش بخۆی،
14:50
you know you're going to live longer --
332
875000
2000
دەزانن کە زیاتر لە ژیاندا دەبن --
14:52
all of that stuff, it will look different. OK?"
333
877000
2000
هەموو ئەو شتانە شێوەیەکی
جیایان دەبێت. باشە؟"
جیایان دەبێت. باشە؟"
14:54
So, supermarkets.
334
879000
3000
ئینجا، سوپەرمارکێتەکان.
14:57
Where else do you shop so religiously?
335
882000
2000
یان هەر شوێنێکی تر کە
زۆر شتی لێدەکڕیت؟
زۆر شتی لێدەکڕیت؟
14:59
Week in, week out.
336
884000
2000
هەفتە لەدوای هەفتە.
15:01
How much money do you spend, in your life, in a supermarket?
337
886000
3000
لە ژیانتاندا چەندێک پارە لە
سوپەرمارکێتدا سەرف دەکەن؟
سوپەرمارکێتدا سەرف دەکەن؟
15:04
Love them. They just sell us what we want. All right.
338
889000
3000
خۆشتان بوێت.
ئەوەمان پێدەفرۆشن کە دەمانەوێت.
کێشە نییە.
کێشە نییە.
15:07
They owe us, to put a food ambassador
339
892000
2000
قەرزاری ئێمەن و پێویستە پسپۆڕی
خۆراک لە سوپەرمارکێتە سەرەکییەکان دانێن.
خۆراک لە سوپەرمارکێتە سەرەکییەکان دانێن.
15:09
in every major supermarket.
340
894000
3000
15:12
They need to help us shop. They need to show us how to cook
341
897000
3000
پێویستە یارمەتیمان بەن لە شت کڕیندا.
پێویستە نیشانمان بدەن چۆن
ژەمی خێرا، و بەتام و تەندروست دروستکەین
ژەمی خێرا، و بەتام و تەندروست دروستکەین
15:15
quick, tasty, seasonal meals
342
900000
2000
15:17
for people that are busy.
343
902000
2000
بۆ ئەو کەسانەی سەرقاڵن.
15:19
This is not expensive.
344
904000
2000
ئەمە گران نییە.
15:21
It is done in some, and it needs to be done across the board
345
906000
2000
لە هەندێکیان دەکرێت، و
پێویستە لە هەموویدا بکرێت
پێویستە لە هەموویدا بکرێت
15:23
in America soon, and quick.
346
908000
3000
لە ئەمریکا، بەم نزیکانە و خێرا.
15:26
The big brands, you know, the food brands,
347
911000
3000
مارکە گەورەکان، مارکە خۆراکییەکان،
15:29
need to put food education
348
914000
2000
پێویستە ڕۆشنبیری خواردن بخەنە
ناوجەرگەی ئیشەکەیانەوە.
ناوجەرگەی ئیشەکەیانەوە.
15:31
at the heart of their businesses.
349
916000
2000
15:33
I know, easier said than done.
350
918000
2000
ئەزانم، وتنی لە کردنی ئاسانترە.
15:35
It's the future. It's the only way.
351
920000
2000
ئەوە داهاتووە. تەنیا ڕێگەیە.
15:37
Fast food. With the fast-food industry
352
922000
4000
خواردنی خێرا.
بە هەبوونی خواردنی خێرا
15:41
you know, it's very competitive.
353
926000
2000
ئەوە زۆر قورستر دەبێت.
15:43
I've had loads of secret papers and dealings
354
928000
2000
چەندین کاغەز و مامەڵەکردنی
نهێنیم لابوو
نهێنیم لابوو
15:45
with fast food restaurants.
355
930000
2000
هی رێستۆرانتەکانی خواردنی خێرایان هەیە.
15:47
I know how they do it.
356
932000
2000
دەزانم چۆن ئەو کارە ئەکەن.
15:49
I mean basically they've weaned us on
357
934000
2000
مەبەستم ئەوەیە هەڵیان
خەڵەتاندوین
خەڵەتاندوین
15:51
to these hits of sugar, salt and fat, and x, y, and z,
358
936000
3000
بۆ ئەم تێکەڵەی شەکر و خوێ و
چەوری و پێکهاتانەی تر و
چەوری و پێکهاتانەی تر و
15:54
and everyone loves them. Right?
359
939000
2000
هەمووان حەزیان لێیە وانییە؟
15:56
So, these guys are going to be part of the solution.
360
941000
3000
کەواتە ئەمانیش دەبێت
بەشێک بن لە چارەسەرەکە.
بەشێک بن لە چارەسەرەکە.
15:59
But we need to get the government to work
361
944000
2000
بەڵام پێویستە حکومەت بخەینە کار
16:01
with all of the fast food purveyors and the restaurant industry,
362
946000
3000
لەگەڵ هەموو هەموو دابینکەری پێداویستی
خواردنە خێراکان و رێستۆرانتەکان، و
خواردنە خێراکان و رێستۆرانتەکان، و
16:04
and over a five, six, seven year period
363
949000
2000
بە درێژای پێنج بۆ حەوت ساڵ
16:06
wean of us off the extreme amounts
364
951000
3000
بڕێکی زۆرمان بۆ کەم بکەنەوە
16:09
of fat, sugar, fat and all the other non-food ingredients.
365
954000
3000
لە چەوری، شەکر، و هەموو
پێکهاتە زیانبەخشەکانی تر.
پێکهاتە زیانبەخشەکانی تر.
16:12
Now, also, back to the sort of big brands: Labeling,
366
957000
3000
ئێستا، با بگەڕێینەوە سەر مارکە گەورەکان:
16:15
I said earlier, is an absolute farce
367
960000
3000
نوسینی سەر خواردن، وەک پێشتر وتم
هەڵخەڵەتاندنی تەواوە و
هەڵخەڵەتاندنی تەواوە و
16:18
and has got to be sorted.
368
963000
2000
پێویستە چارەسەر بکرێت.
16:20
OK, school.
369
965000
3000
باشە، قوتابخانە.
16:23
Obviously in schools we owe it to them
370
968000
2000
بێگومان، لە قوتابخانە، ئێمە پێویستە
دلنیابینەوە ئەوان
دلنیابینەوە ئەوان
16:25
to make sure those 180 days of the year,
371
970000
2000
ئەو ١٨٠ ڕۆژەی ساڵ،
16:27
from that little precious age of four,
372
972000
2000
لە تەمەنی چوار ساڵییەوە،
16:29
til 18, 20, 24, whatever,
373
974000
2000
هەتا ١٨، ٢٠، و ٢٤،
16:31
they need to be cooked
374
976000
2000
پێویستە خواردنی تازە و
باش لێنراو ئامادە بکەن
باش لێنراو ئامادە بکەن
16:33
proper, fresh food
375
978000
3000
16:36
from local growers on site. OK?
376
981000
2000
کە بەرهەمی تازەی ناوخۆ بێت، باشە؟
16:38
There needs to be a new standard of fresh, proper food
377
983000
2000
پێویستە ستانداردێکی نوێ دانرێت
بۆ خواردنی تازە و گونجاو
بۆ خواردنی تازە و گونجاو
16:40
for your children. Yeah?
378
985000
2000
بۆ منداڵەکانتان، باشە؟
16:42
(Applause)
379
987000
5000
(چەپڵەلێدان)
16:47
Under the circumstances, it's profoundly important
380
992000
3000
بەهۆی ئەم هەلومەرجەی ئێستاوە،
شتێکی زۆر گرنگە
شتێکی زۆر گرنگە
16:50
that every single American child leaves school
381
995000
3000
هەر مناڵێکی ئەمریکی کاتێک
قوتابخانە بەجێدەهێڵێت
قوتابخانە بەجێدەهێڵێت
16:53
knowing how to cook 10 recipes
382
998000
2000
بزانێت چۆن ١٠ خواردن لێبنێت
16:55
that will save their life.
383
1000000
2000
کە ژیانی ڕزگار بکات.
16:57
Life skills.
384
1002000
2000
شارەزاییەکاین ژیان.
16:59
(Applause)
385
1004000
1000
(چەپڵەلێدان)
17:00
That means that they can be students, young parents,
386
1005000
3000
ئەوەش واتای ئەوەیە بتوانن
خوێندکار، و دایک و باوکێکی گەنجیش بن، و
خوێندکار، و دایک و باوکێکی گەنجیش بن، و
17:03
and be able to sort of duck and dive
387
1008000
3000
بتوانن بنچینەکانی خواردن
درووست کردن بەکاربهێنن
درووست کردن بەکاربهێنن
17:06
around the basics of cooking,
388
1011000
2000
17:08
no matter what recession hits them next time. If you can cook,
389
1013000
2000
بێگوێدانە ئەوەی جاری دواتر
توشی چ قەیرانێک دەبن.
توشی چ قەیرانێک دەبن.
17:10
recession money doesn't matter.
390
1015000
2000
ئەگەر چێشتلێنان بزانی، پارە
کەمبوونەوە گرنگ نییە.
کەمبوونەوە گرنگ نییە.
17:12
If you can cook, time doesn't matter.
391
1017000
4000
ئەگەر چێشتلێنان بزانیت، کات گرنگ نییە.
17:16
The workplace, we haven't really talked about it.
392
1021000
3000
شوێنی ئیشکردن، جارێکە
باسی ئەوەمان نەکردووە.
باسی ئەوەمان نەکردووە.
17:19
You know, it's now time for corporate responsibility
393
1024000
3000
ئێستا کاتی ئەوەیە کۆمپانیاکان
بەرپرسیارانە مامەڵەکەن
بەرپرسیارانە مامەڵەکەن
17:22
to really look at what they feed
394
1027000
2000
سەیربکەن بزانن چی ئەیەن
بە ستافەکانیان و چیان بۆ دابین دەکەن.
بە ستافەکانیان و چیان بۆ دابین دەکەن.
17:24
or make available to their staff.
395
1029000
2000
17:26
The staff are the moms and dads of America's children.
396
1031000
4000
ستافەکە دایک و باوکی منداڵانی ئەمریکان.
17:30
Marissa, her father died in her hand,
397
1035000
2000
ماریسا، کە باوکی لەناو دەستیا مرد،
17:32
I think she'd be quite happy
398
1037000
2000
پێموابێت ئەو زۆر دڵخۆش دەبێت
17:34
if corporate America could start feeding their staff properly.
399
1039000
3000
ئەگەر کۆمپانیاکانی ئەمریکا دەستکەن
بەوەی خواردنی باش بەن بە ستافەکەیان.
بەوەی خواردنی باش بەن بە ستافەکەیان.
17:37
Definitely they shouldn't be left out.
400
1042000
2000
بەدڵنیاییەوە نابێ فەرامۆش بکرێن.
17:39
Let's go back to the home.
401
1044000
2000
با بچینەوە سەر ناو ماڵ.
17:41
Now, look, if we do all this stuff, and we can,
402
1046000
2000
ئێستا، سەیرکەن، ئەگەر هەموو
ئەم شتانە بکەین، و دەشتوانین،
ئەم شتانە بکەین، و دەشتوانین،
17:43
it's so achievable. You can care and be commercial.
403
1048000
3000
بەدی دەهێنرێت.
دەتوانیت خواردنی باش دابین
بکەیت و زۆری تێنەچێ.
بکەیت و زۆری تێنەچێ.
17:46
Absolutely.
404
1051000
2000
بەدڵنیاییەوە.
بەڵام بەدڵنیاییەوە ماڵەکەن پێویستیان
بەوەیە خواردن فێری یەکتر بکەن.
بەوەیە خواردن فێری یەکتر بکەن.
17:48
But the home needs to start passing on
405
1053000
2000
17:50
cooking again, for sure.
406
1055000
2000
17:52
For sure, pass it on as a philosophy.
407
1057000
2000
وەک فەلسەفەیەک فێری یەکی بکەن.
17:54
And for me it's quite romantic,
408
1059000
2000
بۆ من، ئەوە زۆر ڕۆمانسییە،
17:56
but it's about if one person teaches three people
409
1061000
2000
بەڵام ئەگەر کەسێک سیان
فێری ئەوە بکات
فێری ئەوە بکات
17:58
how to cook something,
410
1063000
2000
چۆن خواردنێک لێبنێن، و
18:00
and they teach three of their mates,
411
1065000
2000
ئینجا ئەوانیش فێری سێ
هاوڕێی تری خۆیانی بکەن،
هاوڕێی تری خۆیانی بکەن،
18:02
that only has to repeat itself 25 times,
412
1067000
2000
ئەوە پێویستە ٢٥ جار دووبارە بێتەوە و
18:04
and that's the whole population of America.
413
1069000
2938
هەموو دانیشتووانی ئەمریکا دەکات.
18:07
Romantic, yes, but
414
1071938
2646
ڕۆمانسییە بەڵێ، بەڵام
لەهەموی گرنگتر،
لەهەموی گرنگتر،
18:10
most importantly,
415
1074584
1416
18:11
it's about trying to get people to realize
416
1076000
3107
بۆ ئەوەیە هەموو خەڵک درک بەوە بکەن
18:15
that every one of your individual efforts
417
1079107
2216
کە هەر هەوڵێکی تاکە کەسییان
جیاوازی دروست دەکات.
جیاوازی دروست دەکات.
18:17
makes a difference.
418
1081323
1000
18:18
We've got to put back what's been lost.
419
1082323
2246
پێویستە ئەوە چاک بکەینەوە
کە لەدەست چووە.
کە لەدەست چووە.
18:20
Huntington's Kitchen. Huntington, where I made this program,
420
1084569
4538
چێشتخانەکەی هەنتینگتۆن.
هەنتینگتۆن، ئەو شوێنەی
ئەم پرۆگرامەمان لێدروست کرد،
ئەم پرۆگرامەمان لێدروست کرد،
18:25
you know, we've got this prime-time program that hopefully
421
1089107
893
ئەم پرۆگرامە پڕبینەرەمان دەرکرد
18:25
will inspire people to really get on this change.
422
1090000
3000
کە هیوادارین ئیلهام بە خەڵک
بگەیەنێت ئەم گۆڕانکارییە بکات.
بگەیەنێت ئەم گۆڕانکارییە بکات.
18:28
I truly believe that change will happen.
423
1093000
2000
بەڕاستی باوەڕم وایە ئەو
گۆڕانکارییە ڕووبدات.
گۆڕانکارییە ڕووبدات.
18:30
Huntington's Kitchen. I work with a community.
424
1095000
2000
چێشتخانەی هەنتینگتۆن.
لەگەڵ کۆمەڵگایەکدا کار دەکەم.
لەگەڵ کۆمەڵگایەکدا کار دەکەم.
18:32
I worked in the schools. I found local sustainable funding
425
1097000
4000
لە قوتابخانەکاندا کارم کرد.
پارەی پێویستم دەستکەوت
لەلایەن خەڵکەوە
لەلایەن خەڵکەوە
18:36
to get every single school in the area,
426
1101000
2584
بۆ ئەوەی هەموو قوتابخانەی ناوچەکە
لە خواردنی خراپەوە بخەمە سەر خواردنی تازە:
لە خواردنی خراپەوە بخەمە سەر خواردنی تازە:
18:39
from the junk, onto the fresh food:
427
1103584
2523
18:42
six-and-a-half grand per school.
428
1106107
1893
هەر قوتابخانەیەی ٦٥٠٠ دۆلاری دەویست.
18:43
(Applause)
429
1108000
1230
(چەپڵەلێدان)
18:45
That's all it takes, six-and-a-half grand per school.
430
1109230
2770
پێویستی هەر بەوەیە،
قوتابخانەی ٦٥٠٠ دۆلار.
قوتابخانەی ٦٥٠٠ دۆلار.
18:47
The Kitchen is 25 grand a month. Okay?
431
1112000
2000
چێشتخانەکە مانگی ٢٥٠٠٠ دۆلار. باشە؟
18:49
This can do 5,000 people a year,
432
1114000
3738
کە بەشی ساڵێکی ٥٠٠٠ کەس دەکات،
18:53
which is 10 percent of their population,
433
1117738
1754
کە لەسەدا ١٠ی دانیشتووانەکەیەتی، و
18:55
and it's people on people.
434
1119492
1784
بەردەوام لە تەشەنەسەندایە.
18:57
You know, it's local cooks teaching local people.
435
1121276
1724
چێشتلێنەرەکانی ناوچەکە
خەڵکەکە فێر دەکەن.
خەڵکەکە فێر دەکەن.
18:58
It's free cooking lessons, guys, free cooking lessons in the Main Street.
436
1123000
4507
وانەی چێشتلێنانی بێبەرامبەرە خەڵکێنە
لەسەر شەقامی سەرەکی.
لەسەر شەقامی سەرەکی.
19:03
This is real, tangible change, real, tangible change.
437
1127507
4493
ئەمە گۆڕانکاری ڕاستەقینە و گرنگە،
گۆڕانکاری ڕاستەقینە و گەورە.
گۆڕانکاری ڕاستەقینە و گەورە.
19:07
Around America, if we just look back now,
438
1132000
3000
لە ئەمریکایا، ئەگەر ئێستا
بڕوانینەوە پێشتر،
بڕوانینەوە پێشتر،
19:10
there is plenty of wonderful things going on.
439
1135000
3000
زۆر شتی سەرسوڕهێنەر ڕوودەدات.
19:13
There is plenty of beautiful things going on. There are angels
440
1138000
2000
زۆر شتی جوان ڕوودەدات.
19:15
around America doing great things
441
1140000
3000
زۆر فریشتەی مەزن لە
ئەمریکادان شتی مەزن دەکەن
ئەمریکادان شتی مەزن دەکەن
19:18
in schools -- farm-to-school set-ups,
442
1143000
3000
لە کڕینی سەوزە و میوەی تازە
بۆ قوتابخانەکان،
بۆ قوتابخانەکان،
19:21
garden set-ups, education --
443
1146000
3000
فێرکردنی ڕێکخستنی باخی
سەوزەی ماڵەوە --
سەوزەی ماڵەوە --
19:24
there are amazing people doing this already.
444
1149000
2000
کەسانێکی سەرسوڕهێنەر هەن
خەریکی ئەنجامدانی ئەوەن.
خەریکی ئەنجامدانی ئەوەن.
19:26
The problem is they all want to roll out what they're doing
445
1151000
2000
کێشەکە ئەوەیە دەزانن چی بکەن
19:28
to the next school, and the next,
446
1153000
2000
بۆ قووتابخانەی دواتر،
19:30
but there's no cash.
447
1155000
2000
بەڵام پارەی پێویست نییە.
19:32
We need to recognize the experts and the angels quickly,
448
1157000
4000
پێویستە بەخێرایی ئەو کەسە پسپۆڕ و
فریشتانە بناسینەوە،
فریشتانە بناسینەوە،
19:36
identify them, and allow them to easily find the resource
449
1161000
3000
دیاریان بکەین، و سەرچاوەی
پێویستیان بۆ بەردەست بخەین
پێویستیان بۆ بەردەست بخەین
19:39
to keep rolling out what they're already doing,
450
1164000
2000
بۆ ئەوەی بتوانن بەردەوام بن
لەو کارەی دەیکەن، و
لەو کارەی دەیکەن، و
19:41
and doing well.
451
1166000
2000
بە باشی بیکەن.
19:43
Businesses of America need to support
452
1168000
2000
بازرگانەکانی ئەمریکا پێویستە
هاوکاری پێشکەشکەن
هاوکاری پێشکەشکەن
19:45
Mrs. Obama to do the things that she wants to do.
453
1170000
3000
بۆ خاتوو ئۆباما بۆ ئەوەی ئەو
شتانە بکات کە دەیەوێت.
شتانە بکات کە دەیەوێت.
19:48
(Applause)
454
1173000
6000
(چەپڵەلێدان)
19:54
And look, I know it's weird
455
1179000
2000
سەیرکەن، ئەزانم سەیرە
19:56
having an English person standing here before you
456
1181000
3000
کەسێکی ئینگلیز لێرە بووەستێت
لەبەردەمتانا
لەبەردەمتانا
19:59
talking about all this.
457
1184000
2000
باسی ئەمانە بکات.
20:01
All I can say is: I care. I'm a father,
458
1186000
3000
دەتوانم بڵێم: گرنگە بەلامەوە.
من باوکێکم، و
20:04
and I love this country,
459
1189000
2000
ئەم وڵاتەم خۆشدەوێت. و
20:06
and I believe truly, actually,
460
1191000
3000
بەڕاستی باوەڕم وایە
20:09
that if change can be made in this country,
461
1194000
3000
ئەگەر گۆڕانکاری لەم وڵاتەیا بکرێت،
20:12
beautiful things will happen around the world. If America does it,
462
1197000
2000
شتی زۆر جوانیش ڕوودەدات
لە سەرانسەری جیهاندا.
لە سەرانسەری جیهاندا.
20:14
I believe other people will follow.
463
1199000
2000
ئەگەر ئەمریکا بیکات، خەڵکی
تریش شوێنیان دەکەون.
تریش شوێنیان دەکەون.
20:16
It's incredibly important.
464
1201000
2000
شتێکی زۆر گرنگە.
20:18
(Applause)
465
1203000
7000
بەڵێ!
(چەپڵەلێدان)
20:25
When I was in Huntington, trying to get a few things to work
466
1210000
2000
کە لە هەنتینگتۆن بووم،
دەمویست هەندێک شت بکرێت
کە پێشتر نەدەکرا،
کە پێشتر نەدەکرا،
20:27
when they weren't, I thought "If I had a magic wand,
467
1212000
3000
دەومت " ئەگەر دارێکی جادووگەریم
پێبێت دەزانن چیم دەکرد؟"
پێبێت دەزانن چیم دەکرد؟"
20:33
what would I do?" And I thought, "You know what?
468
1218000
2000
بیرمکردەوە و وتم، "دەزانیت چی؟
20:35
I'd just love to be put in front of some of the most amazing
469
1220000
4000
حەزم دەکرد بتوانم قسە بۆ
هەندێک لە سەرسوڕهێنەرترین کەسە
هەندێک لە سەرسوڕهێنەرترین کەسە
20:39
movers and shakers in America."
470
1224000
2000
خاوەن کاریگەرییەکانی ئەمریکا بکەم."
20:41
And a month later, TED phoned me up and gave me this award.
471
1226000
5000
مانگێکیش دواتر، تێد تەلەفونیان بۆ کردم و
ئەم پاداشتەیان پێبەخشیم.
ئەم پاداشتەیان پێبەخشیم.
20:46
I'm here.
472
1231000
2000
من لێرەم.
20:50
So, my wish.
473
1235000
2000
ئاواتەکەم هاتە دی.
20:56
Dyslexic, so I'm a bit slow.
474
1241000
2000
کێشەی خوێندنەوەم هەیە، کەمێک خاوم.
21:03
My wish
475
1248000
2000
ئاواتەکەم ئەوەیە
21:05
is for you to help a strong,
476
1250000
2000
ئێوە یارمەتیدەربن بۆ جوڵەیەکی
بەهێزی بەردەوام
بەهێزی بەردەوام
21:07
sustainable movement
477
1252000
2000
21:09
to educate every child
478
1254000
4000
بۆ فێرکردنی هەموو منداڵێک
21:13
about food,
479
1258000
2000
دەربارەی خواردن،
21:15
to inspire families to cook again,
480
1260000
3000
ئیلهام ببەخشن بە خێزانەکان
دووبارە خواردنی خۆیان لێبنێن، و
دووبارە خواردنی خۆیان لێبنێن، و
21:18
and to empower people everywhere
481
1263000
4000
لە هەموو شوێنێک هێز بە خەڵک بەن
21:22
to fight obesity.
482
1267000
2000
لەگەڵ قەڵەوی بجەنگن.
21:24
(Applause)
483
1269000
10000
(چەپڵەلێدان)
21:34
Thank you.
484
1279000
2000
زۆر سوپاس.
21:36
(Applause)
485
1281000
9000
(چەپڵەلێدان)
ABOUT THE SPEAKER
Jamie Oliver - Chef, activistJamie Oliver is transforming the way we feed ourselves, and our children. The winner of the 2010 TED Prize, he's on a mission to teach every family about eating better and living healthier lives.
Why you should listen
Jamie Oliver has been drawn to the kitchen since he was a child working in his father's pub. He showed not only a precocious culinary talent but also a passion for inspiring people to eat fresh, honest, delicious food. While serving as sous chef at the River Cafe in London, the BBC took note of him. His series, The Naked Chef, debuted in 1999. In the years since, he has built a worldwide media empire of TV shows, books, cookware and magazines, all based on a formula of simple, unpretentious food that invites everyone to get busy in the kitchen.
As much as Oliver's cooking is generous, so is his business model. The Jamie Oliver Food Foundation trains young chefs from disadvantaged backgrounds to work in his restaurants and runs an extensive gardening program that teaches children where food comes from. Series like Jamie's School Dinner, Jamie's Ministry of Food and Jamie Oliver's Food Revolution combine his work in the kitchen with serious activism and community organizing -- to create change on both the individual and governmental level.
Oliver uses his fame and charm to highlight the changes people need to make in their diet and lifestyles. With the 2010 TED Prize, he set the vision for Jamie's Food Revolution, a global campaign to educate kids about food and inspire families to cook again. More than 750,000 people have signed up to be a part of it. At the same time, Oliver continues to advocate for policy changes, like sugar reduction and clearer food labeling.
Jamie Oliver | Speaker | TED.com