ABOUT THE SPEAKER
Thandie Newton - Actor
Swinging from Hollywood blockbusters to sensitive indie films, Thandie Newton brings thoughtfulness and delicate beauty to her work.

Why you should listen

Filmgoers first encountered Thandie Newton in the 1991 film Flirting, a tender and skin-crawlingly honest film about young love and budding identity. In her career since then, she’s brought that same intimate touch even to big Hollywood films (she was the moral center of Mission: Impossible II, for instance, and the quiet heart of the head-banging 2012), while maintaining a strong sideline in art films, like the acclaimed Crash and last year’s adaptation of Ntozake Shange’s For colored girls ...  

Born in England, her mother is Zimbabwean, and Newton is active in nonprofit work across the African continent. In 2008, she visited Mali for a campaign to bring clean water to six African nations, and as a V Day board member, Newton visited the Congo earlier this year to raise awareness of the chronic issue of sexual violence toward women and girls.

More profile about the speaker
Thandie Newton | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2011

Thandie Newton: Embracing otherness, embracing myself

Thandie Newton: Ogarnąć odmienność, ogarnąć siebie.

Filmed:
3,029,159 views

Aktorka Thandie Newton dzieli się historią odnalezienia swojej "odmienności" - najpierw jako dziecko dorastała w dwóch odmmiennych kulturach, a następnie jako aktorka odgrywała wiele innych osobowości. Ciepła i mądra prelekcja prosto ze sceny TEDGlobal 2011.
- Actor
Swinging from Hollywood blockbusters to sensitive indie films, Thandie Newton brings thoughtfulness and delicate beauty to her work. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
EmbracingOgarnięcie othernessinność.
0
0
3000
Ogarnąć odmienność.
00:18
When I first heardsłyszał this thememotyw,
1
3000
2000
Gdy pierwszy raz usłyszałam
00:20
I thought, well, embracingogarnięcie othernessinność
2
5000
2000
to pojęcie, pomyślałam, cóż,
00:22
is embracingogarnięcie myselfsiebie.
3
7000
3000
to ogarnąć siebie.
00:25
And the journeypodróż to that placemiejsce
4
10000
2000
A podróż do tego miejsca
00:27
of understandingzrozumienie and acceptanceAkceptacja
5
12000
2000
zrozumienia i akceptacji
00:29
has been an interestingciekawy one for me,
6
14000
3000
była dla mnie ciekawa.
00:32
and it's givendany me an insightwgląd
7
17000
2000
Pozwoliła mi wejrzeć
00:34
into the wholecały notionpojęcie of selfsamego siebie,
8
19000
2000
w całe to pojęcie,
00:36
whichktóry I think is worthwartość sharingdzielenie się with you todaydzisiaj.
9
21000
4000
którym warto się z wami dzisiaj podzielić.
00:40
We eachkażdy have a selfsamego siebie,
10
25000
2000
Każdy z nas ma własne 'ja',
00:42
but I don't think that we're bornurodzony with one.
11
27000
3000
ale nie sądzę, byśmy się z jednym rodzili.
00:45
You know how newbornnoworodka babiesdzieci
12
30000
2000
Wiecie jak nowonarodzone dzieci
00:47
believe they're partczęść of everything;
13
32000
2000
wierzą, że są częścią wszystkiego,
00:49
they're not separateoddzielny?
14
34000
2000
że nie są odrębne.
00:51
Well that fundamentalfundamentalny sensesens of onenessjedność
15
36000
3000
To podstawowe poczucie harmonii
00:54
is lostStracony on us very quicklyszybko.
16
39000
2000
tracimy bardzo szybko.
00:56
It's like that initialInicjał stageetap is over --
17
41000
2000
To jak wstępny etap, który się kończy -
00:58
onenessjedność: infancydzieciństwa,
18
43000
2000
harmonia: niemowlęctwo,
01:00
unformednieformowanych, primitiveprymitywny.
19
45000
2000
nieukształtowane, prymitywne.
01:02
It's no longerdłużej validważny or realreal.
20
47000
3000
Nie jest ani ważne, ani realne.
01:05
What is realreal is separatenessodrębności,
21
50000
2000
Realna jest tylko odrębność.
01:07
and at some pointpunkt in earlywcześnie babyhoodniemowlęctwo,
22
52000
2000
I na jakimś etapie niemowlęctwa,
01:09
the ideapomysł of selfsamego siebie
23
54000
2000
rodzi się pojęcie
01:11
startszaczyna się to formformularz.
24
56000
2000
własnego 'ja'.
01:13
Our little portionczęść of onenessjedność is givendany a nameNazwa,
25
58000
3000
Naszej odrobinie harmonii nadajemy nazwę,
01:16
is told all kindsrodzaje of things about itselfsamo,
26
61000
3000
mówimy o niej różne rzeczy.
01:19
and these detailsdetale,
27
64000
2000
I te szczegóły,
01:21
opinionsopinie and ideaspomysły
28
66000
2000
opinie i pomysły
01:23
becomestają się factsfakty,
29
68000
2000
stają się faktami,
01:25
whichktóry go towardsw kierunku buildingbudynek ourselvesmy sami,
30
70000
2000
które kształtują nas samych,
01:27
our identitytożsamość.
31
72000
2000
naszą tożsamość.
01:29
And that selfsamego siebie becomesstaje się the vehiclepojazd
32
74000
2000
I to własne 'ja' staje się narzędziem
01:31
for navigatingNawigacja our socialspołeczny worldświat.
33
76000
3000
nawigacji naszego życia społecznego.
01:34
But the selfsamego siebie is a projectionwystęp
34
79000
3000
Ale własne 'ja' to wizja
01:37
basedna podstawie on other people'sludzie projectionsprognozy.
35
82000
2000
oparta o wizje innych ludzi.
01:39
Is it who we really are?
36
84000
3000
Czy naprawdę tym jesteśmy?
01:42
Or who we really want to be, or should be?
37
87000
3000
Lub kim w istocie chcemy lub winniśmy być?
01:45
So this wholecały interactioninterakcja
38
90000
3000
To wzajemne oddziaływanie
01:48
with selfsamego siebie and identitytożsamość
39
93000
2000
między 'ja' a tożsamością
01:50
was a very difficulttrudny one for me growingrozwój up.
40
95000
2000
było dla mnie nader trudne gdy dorastałam.
01:52
The selfsamego siebie that I attemptedpróbował to take out into the worldświat
41
97000
3000
Własne 'ja', które próbowałam pokazać światu
01:55
was rejectedodrzucony over and over again.
42
100000
3000
było wielokroć odrzucane.
01:58
And my panicpaniki
43
103000
2000
A moja obawa,
02:00
at not havingmający a selfsamego siebie that fitdopasowanie,
44
105000
2000
że nie mam takiego 'ja', które pasuje,
02:02
and the confusionzamieszanie that cameoprawa ołowiana witrażu
45
107000
2000
i mętlik, który nadszedł
02:04
from my selfsamego siebie beingistota rejectedodrzucony,
46
109000
2000
ze strony odrzuconego 'ja',
02:06
createdstworzony anxietylęk, shamewstyd
47
111000
3000
przyniósł lęk, wstyd
02:09
and hopelessnessBeznadzieja,
48
114000
2000
i rozpacz,
02:11
whichktóry kinduprzejmy of definedokreślone me for a long time.
49
116000
3000
które na dłużej mnie określiły.
02:14
But in retrospectpatrząc wstecz,
50
119000
2000
Ale z perspektywy,
02:16
the destructionzniszczenie of my selfsamego siebie was so repetitivepowtarzające się
51
121000
3000
niszczenie własnego 'ja' było tak cykliczne,
02:19
that I startedRozpoczęty to see a patternwzór.
52
124000
2000
że zauważyłam pewną zależność.
02:21
The selfsamego siebie changedzmienione,
53
126000
3000
'Ja' się zmieniło,
02:24
got affectedafektowany, brokenzłamany, destroyedzniszczony,
54
129000
3000
zostało zniszczone i rozbite,
02:27
but anotherinne one would evolveewoluować --
55
132000
3000
ale inne ewoluowało -
02:30
sometimesczasami strongersilniejszy,
56
135000
2000
czasem silniejsze,
02:32
sometimesczasami hatefulnienawistny,
57
137000
2000
czasem znienawidzone,
02:34
sometimesczasami not wantingbrakujący to be there at all.
58
139000
2000
a czasem w ogóle bez woli istnienia.
02:36
The selfsamego siebie was not constantstały.
59
141000
3000
To 'ja' nie było stałe.
02:40
And how manywiele timesczasy
60
145000
2000
Ileż to razy
02:42
would my selfsamego siebie have to dieumierać
61
147000
2000
moje 'ja' musiało skonać
02:44
before I realizedrealizowany
62
149000
2000
zanim pojęłam, że
02:46
that it was never aliveżywy in the first placemiejsce?
63
151000
3000
tak naprawdę nigdy nie istniało?
02:49
I grewrósł up on the coastWybrzeże of EnglandAnglia
64
154000
2000
Dorastałam na południu Anglii
02:51
in the '70s.
65
156000
2000
w latach 70.
02:53
My dadtata is whitebiały from CornwallCornwall,
66
158000
3000
Mój biały ojciec pochodził z Cornwall,
02:56
and my mommama is blackczarny from ZimbabweZimbabwe.
67
161000
4000
a moja czarna matka z Zimbabwe.
03:00
Even the ideapomysł of us as a familyrodzina
68
165000
2000
Nawet postrzeganie nas jako rodziny
03:02
was challengingtrudne to mostwiększość people.
69
167000
3000
dla wielu ludzi było wyzwaniem.
03:05
But natureNatura had its wickedWicked way,
70
170000
2000
Lecz natura ma ironiczne sposoby,
03:07
and brownbrązowy babiesdzieci were bornurodzony.
71
172000
2000
i rodziły się czarne dzieci.
03:09
But from about the agewiek of fivepięć,
72
174000
2000
Ale od około 5. roku życia,
03:11
I was awareświadomy that I didn't fitdopasowanie.
73
176000
3000
świadoma byłam, że nie pasuję.
03:14
I was the blackczarny atheistateista kiddziecko
74
179000
3000
Byłam czarnym, ateistycznym dzieckiem w na wskroś
03:17
in the all-whiteAll biały CatholicKatolicki schoolszkoła runbiegać by nunssiostry zakonne.
75
182000
3000
białej, katolickiej szkole kierowanej przez zakonnice.
03:20
I was an anomalyAnomalia,
76
185000
2000
Odstawałam od normy.
03:22
and my selfsamego siebie was rootingzakorzenienia around for definitiondefinicja
77
187000
4000
A moje 'ja' szukało zdefiniowania
03:26
and tryingpróbować to plugwtyczka in.
78
191000
3000
próbując się dopasować.
03:29
Because the selfsamego siebie likeslubi to fitdopasowanie,
79
194000
2000
Bo 'ja' chce się dopasować,
03:31
to see itselfsamo replicatedreplikowane,
80
196000
2000
chce się replikować,
03:33
to belongnależeć.
81
198000
2000
by przynależeć.
03:35
That confirmspotwierdza its existenceistnienie
82
200000
2000
To potwierdza jego istnienie
03:37
and its importanceznaczenie.
83
202000
2000
i jego doniosłość.
03:39
And it is importantważny.
84
204000
2000
I jest to ważne,
03:41
It has an extremelyniezwykle importantważny functionfunkcjonować.
85
206000
2000
bo ma szalenie istotną rolę.
03:43
WithoutBez it, we literallydosłownie can't interfaceberło with othersinni.
86
208000
4000
Bez niej, dosłownie nie potrafimy wzajemnie istnieć.
03:47
We can't hatchkreskowania plansplany
87
212000
2000
Nie umiemy snuć planów
03:49
and climbwspinać się that stairwayschody of popularitypopularność,
88
214000
3000
ani wchodzić na górę powodzenia,
03:52
of successpowodzenie.
89
217000
2000
czy sukcesu.
03:54
But my skinskóra colorkolor wasn'tnie było right.
90
219000
3000
Ale kolor mojej skóry nie był właściwy.
03:57
My hairwłosy wasn'tnie było right.
91
222000
2000
Moich włosów też nie.
03:59
My historyhistoria wasn'tnie było right.
92
224000
2000
Moja przeszłość też nie.
04:01
My selfsamego siebie becamestał się definedokreślone
93
226000
2000
Moje 'ja' zostało zdefiniowane
04:03
by othernessinność,
94
228000
2000
przez odmienność,
04:05
whichktóry meantOznaczało that, in that socialspołeczny worldświat,
95
230000
2000
co oznaczało, że w życiu towarzyskim,
04:07
I didn't really exististnieć.
96
232000
2000
tak naprawdę nie istniałam.
04:09
And I was "other" before beingistota anything elsejeszcze --
97
234000
3000
Byłam odmieńcem, zanim byłam kimkolwiek innym -
04:12
even before beingistota a girldziewczyna.
98
237000
3000
nawet zanim byłam dziewczynką.
04:15
I was a noticeablezauważalne nobodynikt.
99
240000
3000
Byłam zauważalnym nikim.
04:18
AnotherInnym worldświat was openingotwarcie up
100
243000
3000
A w tym samym momencie
04:21
around this time:
101
246000
2000
otwierał się inny świat:
04:23
performancewydajność and dancingtaniec.
102
248000
3000
przedstawień i tańca.
04:26
That naggingdokuczliwy dreadstrach of self-hoodsamoistności
103
251000
3000
Ten ciągły strach przed byciem sobą
04:29
didn't exististnieć when I was dancingtaniec.
104
254000
3000
nie istniał gdy tańczyłam.
04:32
I'd literallydosłownie losestracić myselfsiebie.
105
257000
3000
Dosłownie się zatracałam.
04:35
And I was a really good dancertancerz.
106
260000
3000
I byłam świetną tancerką.
04:38
I would put
107
263000
2000
Wkładałam cały swój
04:40
all my emotionalemocjonalny expressionwyrażenie
108
265000
2000
emocjonalny przekaz
04:42
into my dancingtaniec.
109
267000
2000
w taniec.
04:44
I could be in the movementruch
110
269000
3000
Mogłam poruszać się tak,
04:47
in a way that I wasn'tnie było ablezdolny to be
111
272000
2000
jak nie zdołałabym istnieć
04:49
in my realreal life, in myselfsiebie.
112
274000
3000
w prawdziwym życiu, w sobie.
04:52
And at 16,
113
277000
2000
A mając 16 lat
04:54
I stumbledpotknął się acrossprzez anotherinne opportunityokazja,
114
279000
3000
natknęłam się na kolejną szansę,
04:57
and I earnedzarobione my first actinggra aktorska rolerola in a filmfilm.
115
282000
4000
i zdobyłam swoją pierwszą, filmową rolę.
05:01
I can hardlyledwie find the wordssłowa
116
286000
2000
Ledwie znajduję słowa, by
05:03
to describeopisać the peacepokój I feltczułem
117
288000
3000
opisać jaki poczułam spokój
05:06
when I was actinggra aktorska.
118
291000
2000
gdy występowałam.
05:08
My dysfunctionaldysfunkcyjnych selfsamego siebie
119
293000
2000
Moje dysfunkcyjne 'ja'
05:10
could actuallytak właściwie plugwtyczka in
120
295000
2000
rzeczywiście dostrajało się
05:12
to anotherinne selfsamego siebie, not my ownwłasny,
121
297000
2000
do innego, cudzego 'ja'.
05:14
and it feltczułem so good.
122
299000
3000
To takie miłe uczucie.
05:17
It was the first time that I existedistniały
123
302000
2000
Po raz pierwszy żyłam wewnątrz
05:19
insidewewnątrz a fully-functioningpełni funkcjonującego selfsamego siebie --
124
304000
3000
w pełni działającego 'ja' -
05:22
one that I controlledkontrolowane,
125
307000
3000
które kontrolowałam,
05:25
that I steeredsterowany,
126
310000
2000
którym kierowałam,
05:27
that I gavedał life to.
127
312000
3000
któremu dałam życie.
05:30
But the shootingstrzelanie day would endkoniec,
128
315000
2000
Ale kończył się dzień zdjęciowy
05:32
and I'd returnpowrót
129
317000
2000
i musiałam wrócić
05:34
to my gnarlygnarly, awkwardniewygodne selfsamego siebie.
130
319000
3000
do swego niezdarnego 'ja'.
05:37
By 19,
131
322000
3000
W wieku 19 lat
05:40
I was a fully-fledgedpełnoprawnym moviefilm actoraktor,
132
325000
2000
byłam już stuprocentową aktorką,
05:42
but still searchingbadawczy for definitiondefinicja.
133
327000
3000
lecz nadal szukałam określenia.
05:45
I appliedstosowany to readczytać anthropologyantropologia
134
330000
2000
Zaczęłam studiować antropologię
05:47
at universityUniwersytet.
135
332000
2000
na uniwersytecie.
05:49
DrDr. PhyllisPhyllis LeeLee gavedał me my interviewwywiad,
136
334000
3000
Podczas rozmowy wstępnej Dr Phyllis Lee
05:52
and she askedspytał me, "How would you definedefiniować racewyścigi?"
137
337000
4000
spytała mnie: "Jak zdefiniowałabyś rasę?"
05:56
Well, I thought I had the answerodpowiedź to that one,
138
341000
2000
Pomyślałam, że mam na to gotową ripostę.
05:58
and I said, "SkinSkóry colorkolor."
139
343000
3000
Odparłam: "Kolor skóry."
06:01
"So biologybiologia, geneticsgenetyka?" she said.
140
346000
4000
Na to ona: "Więc biologia, genetyka?"
06:05
"Because, ThandieThandie, that's not accuratedokładny.
141
350000
2000
"Cóż Thandie, to niezbyt ścisła odpowiedź.
06:07
Because there's actuallytak właściwie more geneticgenetyczny differenceróżnica
142
352000
3000
Bo w istocie jest więcej genetycznych różnic
06:10
betweenpomiędzy a blackczarny KenyanKenijski
143
355000
2000
pomiędzy czarnym Kenijczykiem
06:12
and a blackczarny UgandanUgandy
144
357000
2000
a czarnym Ugandyjczykiem,
06:14
than there is betweenpomiędzy a blackczarny KenyanKenijski
145
359000
3000
niż pomiędzy czarnym Kenijczykiem,
06:17
and, say, a whitebiały NorwegianNorweski.
146
362000
2000
a, powiedzmy, białym Norwegiem.
06:19
Because we all stemtrzon from AfricaAfryka.
147
364000
2000
Bo, wszyscy wywodzimy się z Afryki.
06:21
So in AfricaAfryka,
148
366000
2000
Zatem w Afryce,
06:23
there's been more time
149
368000
2000
było więcej czasu, by
06:25
to createStwórz geneticgenetyczny diversityróżnorodność."
150
370000
2000
wytworzyła się genetyczna różnorodność."
06:27
In other wordssłowa,
151
372000
2000
Innymi słowy,
06:29
racewyścigi has no basispodstawa
152
374000
2000
rasa nie ma podstaw
06:31
in biologicalbiologiczny or scientificnaukowy factfakt.
153
376000
3000
w biologicznym czy naukowym sensie.
06:34
On the one handdłoń, resultwynik.
154
379000
3000
Z jednej strony, rozstrzygnięcie.
06:37
Right?
155
382000
2000
Racja?
06:39
On the other handdłoń, my definitiondefinicja of selfsamego siebie
156
384000
3000
Z drugiej jednak, moja definicja własnego 'ja'
06:42
just lostStracony a hugeolbrzymi chunkkawałek of its credibilitywiarygodność.
157
387000
3000
utraciła kawał swojej wiarygodności.
06:45
But what was crediblewiarygodny,
158
390000
2000
Ale to, co było wiarygodne,
06:47
what is biologicalbiologiczny and scientificnaukowy factfakt,
159
392000
3000
co jest faktem bilogicznym i naukowym,
06:50
is that we all stemtrzon from AfricaAfryka --
160
395000
3000
to fakt, iż pochodzimy z Afryki-
06:53
in factfakt, from a womankobieta callednazywa MitochondrialMitochondrialne EveEwa
161
398000
3000
a ściślej, od kobiety zwanej Mitochondrialną Ewą
06:56
who livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj 160,000 yearslat agotemu.
162
401000
3000
żyjącej 160 tysięcy lat temu.
06:59
And racewyścigi is an illegitimatebezprawne conceptpojęcie
163
404000
3000
A rasa to pojęcie niewłaściwe,
07:02
whichktóry our selvessamych have createdstworzony
164
407000
2000
które nasze 'ja' wytwarza
07:04
basedna podstawie on fearstrach and ignoranceignorancja.
165
409000
4000
w oparciu o strach i ignorancję.
07:08
StrangelyDziwnie, these revelationsrewelacje
166
413000
2000
Dziwne, bo te odkrycia nie uleczyły
07:10
didn't curelekarstwo my lowNiska self-esteempoczucie własnej wartości,
167
415000
3000
mojego niskiego poczucia wartości,
07:13
that feelinguczucie of othernessinność.
168
418000
3000
tego uczucia odmienności.
07:16
My desirepragnienie to disappearznikać
169
421000
2000
Moja potrzeba zniknięcia
07:18
was still very powerfulpotężny.
170
423000
2000
była nadal bardzo silna.
07:20
I had a degreestopień from CambridgeCambridge;
171
425000
2000
Uzyskałam dyplom z Cambridge,
07:22
I had a thrivingkwitnie careerkariera,
172
427000
2000
moja kariera rozkwitała,
07:24
but my selfsamego siebie was a carsamochód crashwypadek,
173
429000
3000
ale moje 'ja' było katastrofą.
07:27
and I woundrana up with bulimiabulimia
174
432000
2000
Przypłaciłam to bulimią
07:29
and on a therapist'sterapeuty couchsofa.
175
434000
2000
i kozetką u terapeuty.
07:31
And of coursekurs I did.
176
436000
2000
I naturalnie nadal
07:33
I still believeduwierzyli
177
438000
2000
wierzyłam, że
07:35
my selfsamego siebie was all I was.
178
440000
2000
moje 'ja', to wszystko czym jestem.
07:37
I still valuedcenny self-worthwłasnej wartości
179
442000
2000
Nadal ceniłam własną wartość
07:39
abovepowyżej all other worthwartość,
180
444000
2000
ponad wszystkie inne.
07:41
and what was there to suggestsugerować otherwisew przeciwnym razie?
181
446000
3000
A cóż w zamian możnaby zaproponować?
07:44
We'veMamy createdstworzony entireCały valuewartość systemssystemy
182
449000
2000
Stworzyliśmy całe systemy wartości
07:46
and a physicalfizyczny realityrzeczywistość
183
451000
2000
oraz fizyczną rzeczywistość,
07:48
to supportwsparcie the worthwartość of selfsamego siebie.
184
453000
2000
by potwierdzić własną wartość.
07:50
Look at the industryprzemysł for self-imageobraz samego siebie
185
455000
2000
Spójrzcie na branżę kreowania wizerunku
07:52
and the jobsOferty pracy it createstworzy,
186
457000
2000
i posady jakie stwarza,
07:54
the revenuedochód it turnsskręca over.
187
459000
3000
dochody jakie generuje.
07:57
We'dChcielibyśmy be right in assumingzarozumiały
188
462000
2000
Mielibyśmy rację, zakładając,
07:59
that the selfsamego siebie is an actualrzeczywisty livingżycie thing.
189
464000
2000
że własne 'ja' to żywa materia.
08:01
But it's not. It's a projectionwystęp
190
466000
3000
Ale tak nie jest. To wizja, którą
08:04
whichktóry our cleversprytny brainsmózg createStwórz
191
469000
2000
tworzą nasze sprytne umysły,
08:06
in orderzamówienie to cheatoszustwo ourselvesmy sami
192
471000
2000
by nas odzierać
08:08
from the realityrzeczywistość of deathśmierć.
193
473000
3000
z nieuniknionej śmierci.
08:12
But there is something
194
477000
2000
Ale jest coś jeszcze,
08:14
that can give the selfsamego siebie
195
479000
2000
co może własnemu 'ja' dać
08:16
ultimateostateczny and infinitenieskończony connectionpołączenie --
196
481000
3000
ostateczną i bezgraniczną więź -
08:19
and that thing is onenessjedność,
197
484000
2000
i jest nią harmonia,
08:21
our essenceistota.
198
486000
2000
nasza kwintesencja.
08:23
The self'ssiebie struggleborykać się
199
488000
2000
Walka własnego 'ja'
08:25
for authenticityautentyczność and definitiondefinicja
200
490000
2000
o autentyczność i określenie
08:27
will never endkoniec
201
492000
2000
nigdy się nie kończy
08:29
unlesschyba że it's connectedpołączony to its creatortwórca --
202
494000
2000
chyba, że połaczy się ze swoim twórcą -
08:31
to you and to me.
203
496000
3000
z tobą i ze mną.
08:34
And that can happenzdarzyć with awarenessświadomość --
204
499000
3000
A to stanie się wraz ze świadomością -
08:37
awarenessświadomość of the realityrzeczywistość of onenessjedność
205
502000
3000
świadomością rzeczywistej harmonii
08:40
and the projectionwystęp of self-hoodsamoistności.
206
505000
3000
i wizji bycia sobą.
08:43
For a startpoczątek, we can think about
207
508000
2000
Na początek, pomyślmy o
08:45
all the timesczasy when we do losestracić ourselvesmy sami.
208
510000
3000
chwilach, gdy zatracamy się.
08:48
It happensdzieje się when I dancetaniec,
209
513000
2000
Tak się dzieje, gdy tańczę
08:50
when I'm actinggra aktorska.
210
515000
2000
i kiedy występuję.
08:52
I'm eartheduziemione in my essenceistota,
211
517000
2000
Zakorzeniam się w swojej kwintesencji,
08:54
and my selfsamego siebie is suspendedzawieszone.
212
519000
3000
a własne 'ja' jest zawieszone.
08:57
In those momentschwile,
213
522000
2000
W takich chwilach
08:59
I'm connectedpołączony to everything --
214
524000
2000
mam więź ze wszystkim -
09:01
the groundziemia, the airpowietrze,
215
526000
3000
ziemią, powietrzem, dźwiękami,
09:04
the soundsDźwięki, the energyenergia from the audiencepubliczność.
216
529000
2000
energią emanującą z widowni.
09:06
All my sensesrozsądek are alertalarm and aliveżywy
217
531000
4000
Wszystkie moje zmysły czują i żyją
09:10
in much the samepodobnie way as an infantDziecko mightmoc feel --
218
535000
3000
w podobny sposób w jaki może czuć je niemowlę -
09:13
that feelinguczucie of onenessjedność.
219
538000
3000
to uczucie harmonii.
09:16
And when I'm actinggra aktorska a rolerola,
220
541000
3000
I kiedy odgrywam rolę,
09:19
I inhabitzamieszkują anotherinne selfsamego siebie,
221
544000
2000
wcielam się w kolejne 'ja'
09:21
and I give it life for awhilechwilę,
222
546000
2000
i ożywiam je na jakiś czas.
09:23
because when the selfsamego siebie is suspendedzawieszone
223
548000
3000
Bo, gdy własne 'ja' jest zawieszone,
09:26
so is divisivenesspodziały
224
551000
2000
tak samo jest z rozdarciem
09:28
and judgmentosąd.
225
553000
2000
i osądem.
09:30
And I've playedgrał everything
226
555000
2000
Zagrałam wszystko
09:32
from a vengefulmściwy ghostDuch in the time of slaveryniewolnictwo
227
557000
2000
od mściwego ducha w czasach niewolnictwa
09:34
to SecretarySekretarz of StatePaństwa in 2004.
228
559000
4000
po sekretarz stanu w 2004.
09:38
And no mattermateria how other
229
563000
2000
I nieważne jak różne
09:40
these selvessamych mightmoc be,
230
565000
2000
były te osobowości,
09:42
they're all relatedzwiązane z in me.
231
567000
4000
wszystkie jednoczą się we mnie.
09:46
And I honestlyszczerze believe
232
571000
2000
I szczerze wierzę, że
09:48
the keyklawisz to my successpowodzenie as an actoraktor
233
573000
2000
kluczem do mojego aktorskiego sukcesu
09:50
and my progresspostęp as a personosoba
234
575000
2000
i mojego rozwoju jako człowieka
09:52
has been the very lackbrak of selfsamego siebie
235
577000
3000
był brak własnego 'ja'
09:55
that used to make me feel
236
580000
2000
dzięki któremu czułam się
09:57
so anxiouslęk and insecureniepewny.
237
582000
2000
tak niespokojnie i niepewnie.
09:59
I always wonderedzastanawiałem się
238
584000
2000
Zawsze się zastanawiałam
10:01
why I could feel others'innych osób painból so deeplygłęboko,
239
586000
4000
czemu tak mocno potrafiłam czuć czyjś ból,
10:05
why I could recognizerozpoznać
240
590000
2000
czemu mogłam rozpoznać
10:07
the somebodyktoś in the nobodynikt.
241
592000
3000
kogoś w nikim ważnym.
10:10
It's because I didn't have a selfsamego siebie to get in the way.
242
595000
4000
Bo nie miałam owego 'ja', które by mi przeszkodziło.
10:14
I thought I lackedbrakowało substancesubstancja,
243
599000
3000
Myślałam, że brak mi kwintesencji,
10:17
and the factfakt that I could feel others'innych osób
244
602000
2000
a fakt, że odczuwałam ją u innych
10:19
meantOznaczało that I had nothing of myselfsiebie to feel.
245
604000
3000
oznaczał, że w sobie nie czułam siebie samej.
10:22
The thing that was a sourceźródło of shamewstyd
246
607000
3000
Źródło poczucia wstydu
10:25
was actuallytak właściwie a sourceźródło of enlightenmentoświecenie.
247
610000
3000
stało się źródłem oświecenia.
10:28
And when I realizedrealizowany
248
613000
2000
I gdy zdałam sobie sprawę
10:30
and really understoodzrozumiany
249
615000
2000
i naprawdę pojęłam, że
10:32
that my selfsamego siebie is a projectionwystęp and that it has a functionfunkcjonować,
250
617000
3000
własne 'ja' jest wizją i ma rolę,
10:35
a funnyzabawny thing happenedstało się.
251
620000
2000
zdarzyło się coś zabawnego.
10:37
I stoppedzatrzymany givingdający it so much authorityautorytet.
252
622000
2000
Przestałam mu nadawać taką wagę.
10:39
I give it its duez powodu.
253
624000
2000
Poświęciłam należną daninę.
10:41
I take it to therapyterapia.
254
626000
2000
Poddałam je terapii.
10:43
I've becomestają się very familiarznajomy
255
628000
2000
Zaznajomiłam się bardzo
10:45
with its dysfunctionaldysfunkcyjnych behaviorzachowanie.
256
630000
2000
z jego dysfunkcyjną naturą.
10:47
But I'm not ashamedzawstydzony of my selfsamego siebie.
257
632000
3000
Ale nie wstydzę się własnego 'ja'.
10:50
In factfakt, I respectPoszanowanie my selfsamego siebie
258
635000
2000
W rzeczywistości, szanuję je
10:52
and its functionfunkcjonować.
259
637000
2000
i jego rolę.
10:54
And over time and with practicećwiczyć,
260
639000
3000
Z czasem i z nabraniem wprawy,
10:57
I've triedwypróbowany to liverelacja na żywo
261
642000
2000
spróbowałam żyć
10:59
more and more from my essenceistota.
262
644000
2000
czerpiąc więcej ze swojej kwintesecji.
11:01
And if you can do that,
263
646000
3000
I jeśli zdołacie tak zrobić,
11:04
incredibleniesamowite things happenzdarzyć.
264
649000
2000
staną się rzeczy niebywałe.
11:06
I was in CongoKongo in FebruaryLutego,
265
651000
3000
W lutym byłam w Kongo,
11:09
dancingtaniec and celebratingz okazji
266
654000
2000
tańcząc i świętując
11:11
with womenkobiety who'vekto survivedprzeżył
267
656000
2000
z kobietami, które przeżyły
11:13
the destructionzniszczenie of theirich selvessamych
268
658000
2000
zniszczenie swoich własnych 'ja'
11:15
in literallydosłownie unthinkablenie do pomyślenia wayssposoby --
269
660000
3000
na niewyobrażalne sposoby -
11:18
destroyedzniszczony because other brutalizedbrutalnie, psychopathicpsychopatycznego selvessamych
270
663000
3000
zniszczone, bo inne brutalne i psychopatyczne 'ja'
11:21
all over that beautifulpiękny landwylądować
271
666000
3000
w całej tej pięknej krainie
11:24
are fuelingsiłą napędową our selves'samych addictionuzależnienie
272
669000
3000
napędzają nasze uzależnienia
11:27
to iPodsiPody, PadsKlocki, and blingbling,
273
672000
3000
od iPodów, Padów, świecidełek,
11:30
whichktóry furtherdalej disconnectodłączyć ourselvesmy sami
274
675000
2000
które jeszcze bardziej odrywają nas
11:32
from ever feelinguczucie theirich painból,
275
677000
2000
od wszelkiego odczuwania ich bólu,
11:34
theirich sufferingcierpienie,
276
679000
2000
ich cierpienia,
11:36
theirich deathśmierć.
277
681000
2000
ich śmierci.
11:38
Because, hey,
278
683000
2000
Bo uwaga,
11:40
if we're all livingżycie in ourselvesmy sami
279
685000
2000
jeśli wszyscy żyjemy sami w sobie,
11:42
and mistakingmyląc it for life,
280
687000
2000
mylnie biorąc to za życie,
11:44
then we're devaluingdewaluacji
281
689000
2000
wówczas je dewaluujemy
11:46
and desensitizingznieczulanie life.
282
691000
2000
i pozbawiamy wrażliwości.
11:48
And in that disconnectedniepowiązany statestan,
283
693000
2000
I w tym oderwanym stanie,
11:50
yeah, we can buildbudować factoryfabryka farmsfarmy with no windowsWindows,
284
695000
4000
owszem, możemy budować fabryki bez okien,
11:54
destroyzniszczyć marineMarine life
285
699000
2000
niszczyć życie morskie
11:56
and use raperzepak as a weaponbroń of warwojna.
286
701000
3000
i stosować gwałt jako broń na wojnie.
12:00
So here'soto jest a noteUwaga to selfsamego siebie:
287
705000
3000
Oto wiadomość dla własnego 'ja':
12:03
The cracksspękanie have startedRozpoczęty to showpokazać
288
708000
2000
już ukazują się rysy
12:05
in our constructedzbudowana worldświat,
289
710000
3000
w naszym wytworzonym świecie,
12:08
and oceansoceany will continueKontyntynuj
290
713000
2000
a oceany nadal będą
12:10
to surgewzrost throughprzez the cracksspękanie,
291
715000
2000
wdzierać się w te rysy,
12:12
and oilolej and bloodkrew,
292
717000
3000
dodatkowo rzekami
12:15
riversrzeki of it.
293
720000
3000
ropy i krwi.
12:18
CruciallyCo najważniejsze, we haven'tnie mam been figuringzastanawianie się out
294
723000
2000
Co najważniejsze, nie zrozumieliśmy
12:20
how to liverelacja na żywo in onenessjedność
295
725000
2000
jak żyć w harmonii
12:22
with the EarthZiemia and everykażdy other livingżycie thing.
296
727000
3000
z Ziemią i każdym żywym stworzeniem.
12:25
We'veMamy just been insanelyszalenie tryingpróbować to figurepostać out
297
730000
3000
Szaleńczo próbujemy wydedukować
12:28
how to liverelacja na żywo with eachkażdy other -- billionsmiliardy of eachkażdy other.
298
733000
3000
jak współistnieć z innymi - miliardami innych.
12:31
Only we're not livingżycie with eachkażdy other;
299
736000
2000
Tylko, że nie współżyjemy ze sobą,
12:33
our crazyzwariowany selvessamych are livingżycie with eachkażdy other
300
738000
3000
nasze szalone 'ja' żyją wzajemnie ze sobą
12:36
and perpetuatingutrwalaniu an epidemicepidemia
301
741000
2000
i utrwalają epidemię
12:38
of disconnectionodłączenie.
302
743000
3000
wyobcowania.
12:41
Let's liverelacja na żywo with eachkażdy other
303
746000
3000
Żyjmy wzajemnie ze sobą,
12:44
and take it a breathoddech at a time.
304
749000
3000
i czasem odetchnijmy.
12:47
If we can get underpod that heavyciężki selfsamego siebie,
305
752000
4000
Jeśli opanujemy to ciężkostrawne 'ja',
12:51
lightlekki a torchpochodnia of awarenessświadomość,
306
756000
2000
to zapalimy pochodnię świadomości,
12:53
and find our essenceistota,
307
758000
2000
i odszukamy naszą kwintesencję,
12:55
our connectionpołączenie to the infinitenieskończony
308
760000
2000
naszą więź z nieskończonością
12:57
and everykażdy other livingżycie thing.
309
762000
3000
i każdym żywym stworzeniem.
13:00
We knewwiedziałem it from the day we were bornurodzony.
310
765000
2000
Wiedzieliśmy to od chwili narodzin.
13:02
Let's not be freakedpstry out
311
767000
2000
Nie bójmy się
13:04
by our bountifulwypasiony nothingnessnicość.
312
769000
3000
naszej przebogatej nicości.
13:07
It's more a realityrzeczywistość
313
772000
2000
Jest to bardziej rzeczywiste
13:09
than the oneste our selvessamych have createdstworzony.
314
774000
2000
niż te 'ja', które sami wytworzyliśmy.
13:11
ImagineWyobraź sobie what kinduprzejmy of existenceistnienie we can have
315
776000
4000
Wyobraźcie sobie jaki żywot możemy prowadzić
13:15
if we honorhonor inevitablenieunikniony deathśmierć of selfsamego siebie,
316
780000
4000
jeśli dopuścimy nieuniknioną śmierć własnego 'ja',
13:19
appreciatedoceniać the privilegeprzywilej of life
317
784000
4000
docenimy przywilej istnienia
13:23
and marvelpodziwiać at what comespochodzi nextNastępny.
318
788000
4000
i zadziwimy się tym, co nadejdzie.
13:27
SimpleProste awarenessświadomość is where it beginszaczyna się.
319
792000
3000
Prosta świadomość to punkt wyjścia.
13:30
Thank you for listeningsłuchający.
320
795000
2000
Dziękuję za uwagę.
13:32
(ApplauseAplauz)
321
797000
17000
(Oklaski)
Translated by Sławomir Apel
Reviewed by Agata Lesnicka

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Thandie Newton - Actor
Swinging from Hollywood blockbusters to sensitive indie films, Thandie Newton brings thoughtfulness and delicate beauty to her work.

Why you should listen

Filmgoers first encountered Thandie Newton in the 1991 film Flirting, a tender and skin-crawlingly honest film about young love and budding identity. In her career since then, she’s brought that same intimate touch even to big Hollywood films (she was the moral center of Mission: Impossible II, for instance, and the quiet heart of the head-banging 2012), while maintaining a strong sideline in art films, like the acclaimed Crash and last year’s adaptation of Ntozake Shange’s For colored girls ...  

Born in England, her mother is Zimbabwean, and Newton is active in nonprofit work across the African continent. In 2008, she visited Mali for a campaign to bring clean water to six African nations, and as a V Day board member, Newton visited the Congo earlier this year to raise awareness of the chronic issue of sexual violence toward women and girls.

More profile about the speaker
Thandie Newton | Speaker | TED.com