ABOUT THE SPEAKER
Karissa Sanbonmatsu - Structural biologist
Karissa Sanbonmatsu investigates how DNA allows cells in our body to remember events that take place.

Why you should listen

Dr. Karissa Sanbonmatsu is a principal investigator at Los Alamos National Laboratory and the New Mexico Consortium, funded by the National Institutes of Health and the National Science Foundation. 

As a principal investigator, Sanbonmatsu has advanced our understanding of the mechanism of the ribosome, antibiotics and riboswitches. She published some of the first structural studies of epigenetic long non-coding RNAs and is currently studying the mechanism of epigenetic effects involving chromatin architecture. She uses a combination of wetlab biochemistry, supercomputers and cryogenic electron microscopy to investigate mechanism in atomistic detail. She is on the board of Equality New Mexico and the Gender Identity Center and is an advocate for LGBT people in the sciences.

More profile about the speaker
Karissa Sanbonmatsu | Speaker | TED.com
TEDWomen 2018

Karissa Sanbonmatsu: The biology of gender, from DNA to the brain

Karissa Sanbonmatsu: Cinsiyetin biyolojisi, DNA'dan beyne

Filmed:
2,235,281 views

Cinsiyet tam olarak nasıl işliyor? Biyolog Karissa Sanbonmatsu, sadece kromozomlarımızla ilgili olmadığını söylüyor. Vizyoner bir konuşmayla, epigenetikteki yeni buluşları paylaşıyor; DNA aktivitesinin geçici olarak travma ya da diyet gibi sosyal faktörlere göre nasıl değişebildiğinin araştırmasını. Hayat deneyimlerinin genlerin ifade edilmesini nasıl etkilediğini ögrenin -- ve bunun cinsiyeti kavrayışımız için ne ifade ettiğini.
- Structural biologist
Karissa Sanbonmatsu investigates how DNA allows cells in our body to remember events that take place. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:14
So what does it mean to be a womankadın?
0
2595
3546
Kadın olmak ne anlama gelir?
00:19
We all have XXXX chromosomeskromozomlar, right?
1
7341
2480
Hepimiz XX kromozomlara sahibiz, değil mi?
00:22
ActuallyAslında, that's not truedoğru.
2
10496
1520
Aslında bu doğru değil.
00:25
Some womenkadınlar are mosaicsmozaik.
3
13016
1736
Bazı kadınlar mozaik gibiler.
00:26
They have a mixkarıştırmak of chromosomekromozom typestürleri
with X, with XYXY or with XXXXXX.
4
14776
5400
Çeşitli kromozom türlerine sahipler:
X, XY ya da XXX gibi.
00:33
If it's not just
about our chromosomeskromozomlar,
5
21056
2416
Eğer bunu sadece kromozomlarımız
belirlemiyorsa
00:35
then what is beingolmak a womankadın about?
6
23496
2240
o zaman kadın olmak neyle ilgili?
00:38
BeingVarlık femininekadınsı?
7
26496
1536
Feminen olmak?
00:40
GettingBaşlarken marriedevli?
8
28056
1456
Evlenmek?
00:41
HavingSahip kidsçocuklar?
9
29536
1200
Çocuk sahibi olmak?
00:43
You don't have to look faruzak
to find fantasticfantastik exceptionsözel durumlar
10
31553
3678
Bu kurallar için fantastik istisnaları
00:47
to these ruleskurallar,
11
35256
1616
uzakta aramanıza gerek yok.
00:48
but we all sharepay something
that makesmarkaları us womenkadınlar.
12
36896
3640
Ama bizi kadın yapan
ortak bir özelliğimiz var.
00:53
Maybe that something is in our brainsbeyin.
13
41536
2800
Belki bu şey beyinlerimizdedir.
00:57
You mightbelki have heardduymuş theoriesteoriler
from last centuryyüzyıl
14
45376
3096
Geçen yüzyıldan kalma,
erkeklerin matematikte kadınlardan
daha iyi olma nedeninin daha büyük
beyinlere sahip olmaları olduğunu
01:00
about how menerkekler are better
at mathmatematik than womenkadınlar
15
48496
2856
iddia eden teoriler duymuş olabilirsiniz.
01:03
because they have biggerDaha büyük brainsbeyin.
16
51376
1560
01:05
These theoriesteoriler have been debunkeddebunked.
17
53656
2256
Bu teoriler çürütüldü.
01:07
The averageortalama man has a brainbeyin
about threeüç timeszamanlar smallerdaha küçük
18
55937
2894
Sıradan bir erkeğin beyni,
sıradan bir filin beyninden
01:10
than the averageortalama elephantfil,
19
58856
1776
yaklaşık üç kat daha küçük
ancak bu sıradan bir erkeğin,
01:12
but that doesn't mean
20
60656
1256
01:13
the averageortalama man is threeüç timeszamanlar
dumberavanak than an elephantfil ...
21
61936
2736
bir filden üç kat daha aptal
olduğunu göstermez.
01:16
or does it?
22
64696
1216
Yoksa gösterir mi?
01:17
(LaughterKahkaha)
23
65935
2537
(Kahkahalar)
01:20
There's a newyeni wavedalga
of femalekadın neuroscientistsnörologlar
24
68496
5176
Yeni bir kadın nörolog grubu var,
01:25
that are findingbulgu importantönemli differencesfarklar
betweenarasında femalekadın and maleerkek brainsbeyin
25
73696
3976
kadın ve erkek beyinleri arasında
önemli farklılıklar buluyorlar:
01:29
in neuronnöron connectivitybağlantı,
26
77696
1736
nöron bağlantılarında,
01:31
in brainbeyin structureyapı, in brainbeyin activityaktivite.
27
79456
2760
beynin yapısında, beyin aktivitesinde.
01:34
They're findingbulgu that the brainbeyin
is like a patchworkpatchwork mosaicMozaik --
28
82936
3816
Beynin kırkyama bir mozaik gibi
olduğunu buluyorlar --
01:38
a mixturekarışım.
29
86776
1296
bir karışım.
01:40
WomenKadınlar have mostlyçoğunlukla femalekadın patchesyamalar
and a fewaz maleerkek patchesyamalar.
30
88096
3640
Kadınlar çoğunlukla dişi ve birkaç erkek
yamasına sahipler.
01:44
With all this newyeni dataveri,
what does it mean to be a womankadın?
31
92776
3480
Tüm bu yeni veriyi hesaba katınca,
kadın olmak ne anlama geliyor?
01:49
This is something that I've been
thinkingdüşünme about almostneredeyse my entiretüm life.
32
97296
3560
Bu neredeyse tüm hayatım boyunca
düşündüğüm bir şey.
01:53
When people learnöğrenmek that I'm a womankadın
who happensolur to be transgendertransgender,
33
101896
3856
İnsanlar trans bir kadın
olduğumu öğrendiklerinde
01:57
they always asksormak,
34
105776
1496
hep sorarlar,
"Kadın olduğunu nasıl biliyorsun?"
01:59
"How do you know you're a womankadın?"
35
107296
1600
02:02
As a scientistBilim insanı, I'm searchingArama
for a biologicalbiyolojik basistemel of genderCinsiyet.
36
110056
5416
Bir bilim insanı olarak cinsiyetin
biyolojik kökenini araştırıyorum.
02:07
I want to understandanlama what makesmarkaları me me.
37
115496
3280
Beni ben yapanın ne olduğunu
anlamak istiyorum.
02:12
NewYeni discoverieskeşifler
at the frontön edgekenar of scienceBilim
38
120656
2976
Bilimin ön cephesindeki yeni buluşlar,
02:15
are sheddingdökülme lightışık
on the biomarkersbiyolojik that definetanımlamak genderCinsiyet.
39
123656
4256
cinsiyeti belirleyen biyo işaretleri
su yüzüne çıkarıyor.
02:19
My colleaguesmeslektaşlar and I in geneticsgenetik,
neurosciencenörobilim, physiologyfizyoloji and psychologyPsikoloji,
40
127936
6136
Genetik, nöroloji, fizyoloji ve psikoloji
dallarındaki meslektaşlarım ile beraber,
02:26
we're tryingçalışıyor to figureşekil out
exactlykesinlikle how genderCinsiyet worksEserleri.
41
134096
3056
cinsiyetin tam olarak nasıl
işlediğini çözmeye çalışıyoruz.
02:29
These vastlyçok differentfarklı fieldsalanlar
sharepay a commonortak connectionbağ --
42
137176
3856
Bu geniş farklılıklara sahip alanların
bir ortak noktası var:
02:33
epigeneticsepigenetik.
43
141056
1360
Epigenetik.
02:35
In epigeneticsepigenetik,
we're studyingders çalışıyor how DNADNA activityaktivite
44
143576
6096
Epigenetikte nasıl DNA aktivitesinin,
köklü ve kalıcı olarak
02:41
can actuallyaslında radicallykökünden
and permanentlykalıcı olarak changedeğişiklik,
45
149696
2976
değişebileceğini inceliyoruz,
02:44
even thoughgerçi the sequencesıra stayskalır the sameaynı.
46
152696
2480
DNA dizisi aynı kalsa bile.
02:48
DNADNA is the long, string-likedize benzeri moleculemolekül
that windsrüzgarlar up insideiçeride our cellshücreler.
47
156216
5487
DNA, hücrelerimizin içini sarmalayan,
uzun ve ipliksi molekül.
02:53
There's so much DNADNA
48
161728
1036
DNA o kadar fazla ki
02:54
that it actuallyaslında getsalır tangledkarışık
into these knot-likedüğüm gibi things --
49
162789
2890
dolaşarak düğüm benzeri
yapılar haline geliyor.
02:57
we'lliyi just call them knotsdeniz mili.
50
165704
1320
Onlara düğüm diyeceğiz.
03:00
So externaldış factorsfaktörler changedeğişiklik
how those DNADNA knotsdeniz mili are formedoluşturulan.
51
168201
5040
Bu düğümlerin oluşumunu
dış etkenler değiştiriyor.
03:06
You can think of it like this:
52
174941
1456
Bunu şöyle düşünebilirsiniz:
03:08
insideiçeride our cellshücreler, there's differentfarklı
contraptionsgezegeninizdeki buildingbina things,
53
176421
5608
Hücrelerimizin içerisinde
çeşitli mekanizmalar var;
03:14
connectingbağlantı circuitsdevreler,
54
182077
1696
inşaat yapan, devreleri birleştiren,
03:15
doing all the things they need
to make life happenolmak.
55
183797
2760
hayatın olması için gerekenleri yapan.
03:19
Here'sİşte one that's sortçeşit of readingokuma
the DNADNA and makingyapma RNARNA.
56
187797
4520
Bu, DNA'yı okuyan ve RNA yapan bir tanesi.
03:25
And then this one is carryingtaşıma
a hugeKocaman sacSac of neurotransmittersnörotransmitter
57
193477
3616
Bu, bir grup nörotransmiteri taşıyor,
03:29
from one endson of the brainbeyin cellhücre
58
197117
1816
beyin hücresinin bir ucundan
03:30
to the other.
59
198957
1376
öteki ucuna.
03:32
Don't they get hazardtehlike payödeme
for this kindtür of work?
60
200357
2256
Bu tip bir iş için
kaza ödemesi almıyorlar mı?
03:34
(LaughterKahkaha)
61
202637
1200
(Kahkahalar)
03:36
This one is an entiretüm molecularmoleküler factoryfabrika --
62
204757
2136
Bu, bütün bir molekül fabrikası--
03:38
some say it's the secretgizli to life.
63
206917
1776
bazılarına göre hayatın sırrı.
03:40
It's call the ribosomeribozom.
64
208717
1376
Adı ribozom.
03:42
I've been studyingders çalışıyor this sincedan beri 2001.
65
210117
2440
2001'den beri onu inceliyorum.
03:46
One of the stunningçarpıcı
things about our cellshücreler
66
214237
3216
Hücrelerimiz hakkındaki
muhteşem şeylerden biri
03:49
is that the componentsbileşenler insideiçeride them
are actuallyaslında biodegradablebakterilerle ayrışabilen.
67
217477
4256
içerilerindeki unsurların
biyoçözünür olması.
03:53
They dissolveeritmek,
68
221757
1256
Çözülüyorlar
03:55
and then they're rebuiltyeniden eachher day,
69
223037
2336
ve her gün yeniden oluşturuluyorlar,
03:57
kindtür of like a travelingseyahat carnivalKarnaval
70
225397
2536
aynı oyuncakların sökülüp
03:59
where the ridessürmek are takenalınmış down
and then rebuiltyeniden everyher singletek day.
71
227957
3720
her gün yeniden inşaa edildiği
bir gezici karnaval gibi.
04:04
A bigbüyük differencefark betweenarasında our cellshücreler
and the travelingseyahat carnivalKarnaval
72
232917
3296
Hücrelerimiz ve gezici karnaval
arasındaki büyük bir fark,
04:08
is that in the carnivalKarnaval,
73
236237
2175
karnavalda,
04:10
there are skilledyetenekli craftsmenustalar
that rebuildyeniden inşa etmek the ridessürmek eachher day.
74
238436
3801
oyuncakları her gün yeniden kuran
yetenekli zanaatkarların olması.
04:15
In our cellshücreler, there are
no suchböyle skilledyetenekli craftsmenustalar,
75
243197
2616
Hücrelerimizde
zanaatkar benzeri bir şey yok.
04:17
only dumbdilsiz builderOluşturucu machinesmakineler
76
245837
1536
Yerine, günün planlarında,
04:19
that buildinşa etmek whatever'sHer ne
writtenyazılı in the plansplanları,
77
247397
2296
ne olursa olsun, onu inşaa eden
04:21
no mattermadde what those plansplanları say.
78
249717
1600
aptal inşaat makineleri var.
04:24
Those plansplanları are the DNADNA.
79
252437
2816
O planlar DNA.
04:27
The instructionstalimatlar for everyher
nookköşe and crannybucak insideiçeride our cellshücreler.
80
255277
3560
Hücrelerimizin içindeki
tüm ıvır zıvırın yönergesi
04:32
If everything in, say,
our brainbeyin cellshücreler
81
260197
2856
Eğer, örneğin beyin hücrelerimizin
içindeki her şey
04:35
dissolveseridiğinde almostneredeyse everyher day,
82
263077
2096
neredeyse her gün çözülüyorsa
beyin nasıl her şeyi
o günden sonra hatırlayabiliyor?
04:37
then how can the brainbeyin rememberhatırlamak
anything pastgeçmiş one day?
83
265197
2840
04:40
That's where DNADNA comesgeliyor in.
84
268917
1976
İşte burada DNA devreye giriyor.
04:42
DNADNA is one of the those things
that does not dissolveeritmek.
85
270917
3256
DNA, çözülmeyen şeylerden biri.
04:46
But for DNADNA to rememberhatırlamak
that something happenedolmuş,
86
274197
2696
Ancak, DNA'nın bir şeyi hatırlaması için,
04:48
it has to changedeğişiklik somehowbir şekilde.
87
276917
1600
bir şekilde değişmesi lazım.
04:51
We know the changedeğişiklik
can't be in the sequencesıra;
88
279477
2096
Değişimin dizilişte olamayacağını
biliyoruz;
04:53
if it changeddeğişmiş sequencesıra all the time,
89
281597
2096
eğer dizi durmadan değişseydi,
04:55
then we mightbelki be growingbüyüyen like, a newyeni earkulak
or a newyeni eyeballgöz küresi everyher singletek day.
90
283717
4896
her gün yeni bir kulak
ya da göz çıkarabilirdik.
05:00
(LaughterKahkaha)
91
288637
1016
(Kahkahalar)
05:01
So, insteadyerine it changesdeğişiklikler shapeşekil,
92
289677
1976
Bu yüzden, şekil değiştiriyor,
05:03
and that's where those DNADNA knotsdeniz mili come in.
93
291677
1976
burada da DNA düğümleri devreye giriyor.
05:05
You can think of them like DNADNA memorybellek.
94
293677
1960
Onları DNA'nın hafızası sayabilirsiniz.
05:09
When something bigbüyük
in our life happensolur,
95
297317
2296
Büyük bir olay yaşandığında
05:11
like a traumatictravmatik childhoodçocukluk eventolay,
96
299637
2496
travmatik bir çocukluk olayı gibi,
05:14
stressstres hormoneshormonlar floodsel our brainbeyin.
97
302157
1880
beynimize stres hormonları akın eder.
05:16
The stressstres hormoneshormonlar
don't affectetkilemek the sequencesıra of DNADNA,
98
304877
2896
Stres hormonları,
DNA'nın dizilişini etkilemez
05:19
but they do changedeğişiklik the shapeşekil.
99
307797
2136
ancak şeklini etkiler.
05:21
They affectetkilemek that partBölüm of DNADNA
100
309957
2336
DNA'nın stresi azaltan
moleküler makineleri için
05:24
with the instructionstalimatlar for molecularmoleküler
machinesmakineler that reduceazaltmak stressstres.
101
312317
3760
yönergeleri taşıyan kısmını etkiliyor.
05:28
That pieceparça of DNADNA
getsalır woundyara up into a knotdüğüm,
102
316797
2376
DNA'nın o parçası bir düğüm hâline geliyor
05:31
and now the dumbdilsiz builderOluşturucu machinesmakineler
can't readokumak the plansplanları they need
103
319197
3936
ve aptal inşaat makineleri,
stresi azaltan mekanizmaların
05:35
to buildinşa etmek the machinesmakineler that reduceazaltmak stressstres.
104
323157
2080
planlarını okuyamıyorlar.
05:38
That's a mouthfulağız dolusu, but it's
what's happeningolay on the microscalemicroscale.
105
326037
2976
Bir ağız dolusu kelime
ancak mikro ölçekte olan bu.
05:41
On the macroscalemacroscale, you practicallypratikte losekaybetmek
the abilitykabiliyet to dealanlaştık mı with stressstres,
106
329037
3416
Büyük ölçekteyse neredeyse
stresle başa çıkamaz hâle geliyorsunuz
05:44
and that's badkötü.
107
332477
1536
ki bu da kötü bir şey.
05:46
And that's how DNADNA can rememberhatırlamak
what happensolur in the pastgeçmiş.
108
334037
3200
DNA bu şekilde geçmişte yaşananları
hatırlayabiliyor.
05:51
This is what I think
was happeningolay to me
109
339357
2576
Bu, bana cinsiyet dönüşümüme
ilk başladığım zaman
05:53
when I first startedbaşladı my genderCinsiyet transitiongeçiş.
110
341957
2080
olduğunu düşündüğüm şey.
05:57
I knewbiliyordum I was a womankadın on the insideiçeride,
111
345277
2216
İçeride bir kadın olduğumu biliyordum,
05:59
and I woregiydiği women'sBayanlar clothesçamaşırlar on the outsidedışında,
112
347517
2976
dışımda da kadın kıyafetleri vardı
06:02
but everyoneherkes saw me as a man in a dresselbise.
113
350517
2920
ama herkes beni,
elbise giyen bir adam olarak görüyordu.
06:07
I feltkeçe like no mattermadde
how manyçok things I try,
114
355117
5016
Ne kadar denersem deneyeyim,
kimsenin beni bir kadın olarak
görmeyeceğini düşünüyordum.
06:12
no one would ever
really see me as a womankadın.
115
360157
2616
06:14
In scienceBilim, your credibilitygüvenilirlik
is everything,
116
362797
3056
Bilimde, itibarınız her şey demek
06:17
and people were
snickeringmuzip in the hallwayskoridorlar,
117
365877
3240
ve insanlar koridorlarda
kıs kıs gülüyorlardı,
06:21
givingvererek me staresdik dik bakıyor,
118
369997
1456
bana bakıyorlardı,
06:23
looksgörünüyor of disgustiğrenme/tiksinme --
119
371477
1816
iğrenerek --
06:25
afraidkorkmuş to be nearyakın me.
120
373317
1640
yakınımda olmaktan korkarak.
06:28
I rememberhatırlamak my first bigbüyük talk
after transitiongeçiş.
121
376197
2936
Dönüşümümden sonraki
ilk büyük konuşmamı hatırlıyorum.
06:31
It was in Italyİtalya.
122
379157
1216
İtalya'daydı.
06:32
I'd givenverilmiş prestigiousprestijli talksgörüşmeler before,
123
380397
2416
Daha önce saygın konuşmalar vermiştim
06:34
but this one, I was terrifieddehşete.
124
382837
2816
ama bu sefer, dehşete düşmüştüm.
06:37
I lookedbaktı out into the audienceseyirci,
125
385677
1776
Seyircilere göz gezdirdim
06:39
and the whispersFısıltılar startedbaşladı --
126
387477
2856
ve fısıltılar başladı--
06:42
the staresdik dik bakıyor,
127
390357
1376
uzun uzun bakışlar,
06:43
the smirkssmirks, the chucklesChuckles.
128
391757
1920
sırıtışlar, kıkırtılar.
06:46
To this day, I still have socialsosyal anxietyanksiyete
around my experiencedeneyim eightsekiz yearsyıl agoönce.
129
394677
5360
O sekiz yıl önceki deneyim bende
hâlâ sosyal anksiyete uyandırıyor.
06:53
I lostkayıp hopeumut.
130
401917
1200
Umudumu kaybettim.
06:56
Don't worryendişelenmek,
I've had therapyterapi so I'm OK --
131
404877
2896
Ama rahat olun,
terapi gördüm, bu yüzden iyiyim--
06:59
I'm OK now.
132
407797
1216
Artık iyiyim.
07:01
(LaughterKahkaha)
133
409037
1816
(Kahkahalar)
07:02
(CheersAlkış)
134
410877
1816
(Tezahürat)
07:04
(ApplauseAlkış)
135
412717
4136
(Alkış)
07:08
But I feltkeçe enoughyeterli is enoughyeterli:
136
416877
1896
Ama artık yettiğini hissettim:
07:10
I'm a scientistBilim insanı,
137
418797
1616
Ben bir bilim insanıyım,
07:12
I have a doctoratedoktora in astrophysicsastrofizik,
138
420437
1856
astrofizik dalında doktoram var,
07:14
I've publishedyayınlanan in the topüst journalsgünlükleri,
139
422317
1696
en üst düzey yayınlarda yer aldım;
07:16
in wave-particleDalga parçacık interactionsetkileşimler,
spaceuzay physicsfizik,
140
424037
2656
dalga-parçacık etkileşimi, yer fiziği,
07:18
nucleicnükleik acidasit biochemistrybiokimya.
141
426717
2096
nükleik asit biyokimya alanlarında.
07:20
I've actuallyaslında been trainedeğitilmiş
to get to the bottomalt of things, so --
142
428837
3096
Meselenin tam olarak derinine
inmek üzere eğitildim.
07:23
(LaughterKahkaha)
143
431957
1096
(Kahkahalar)
07:25
I wentgitti onlineinternet üzerinden --
144
433077
1256
İnternete girdim--
07:26
(ApplauseAlkış)
145
434357
4320
(Alkış)
07:31
So I wentgitti onlineinternet üzerinden, and I foundbulunan
fascinatingbüyüleyici researchAraştırma paperskâğıtlar.
146
439437
3816
İnternete girdim ve
ilginç araştırma makaleleri buldum.
07:35
I learnedbilgili that these DNADNA knotdüğüm things
are not always badkötü.
147
443277
3296
Bu DNA düğümlerinin her zaman
kötü olmadığını öğrendim.
07:38
ActuallyAslında, the knottingDüğüm and unknottingbüyüsü --
148
446597
2336
Aslında bu düğüm atma ve çözme--
07:40
it's like a complicatedkarmaşık computerbilgisayar languagedil.
149
448957
2336
karmaşık bir bilgisayar dili gibi.
07:43
It programsprogramlar our bodiesbedenler
with exquisiteenfes precisionhassas.
150
451317
2960
Vücutlarımızı müthiş bir
hassasiyetle programlıyor.
07:47
So when we get pregnanthamile,
151
455477
1856
Hamile kaldığımızda
07:49
our fertilizeddöllenmiş eggsyumurta growbüyümek
into newbornYeni doğan babiesbebekler.
152
457357
3080
döllenmiş yumurtalarımız
yeni doğmuş bebek haline geliyorlar.
07:53
This processsüreç requiresgerektirir
thousandsbinlerce of DNADNA decisionskararlar to happenolmak.
153
461317
4056
Bu süreç binlerce DNA kararını
gerekli kılıyor.
07:57
Should an embryoembriyo cellhücre becomeolmak a bloodkan cellhücre?
154
465397
2736
Bir embriyo hücresi
bir kan hücresine mi dönüşmeli?
08:00
A heartkalp cellhücre? A brainbeyin cellhücre?
155
468157
1880
Yoksa bir kalp veya beyin hücresine mi?
08:02
And the decisionskararlar happenolmak
at differentfarklı timeszamanlar duringsırasında pregnancygebelik.
156
470877
3216
Bu seçimler hamilelik sırasında
farklı zamanlarda oluyor.
08:06
Some in the first trimesterüç aylık dönem,
some in the secondikinci trimesterüç aylık dönem
157
474117
3176
Bazıları ilk trimesterde,
bazıları ikinci trimesterde
08:09
and some in the thirdüçüncü trimesterüç aylık dönem.
158
477317
1560
ve bazıları ise üçüncüde.
08:14
To trulygerçekten understandanlama
DNADNA decision-makingkarar verme,
159
482277
3056
DNA'nın karar alma mekanizmasını
cidden anlayabilmek için
08:17
we need to see the processsüreç
of knotdüğüm formationformasyon in atomicatomik detaildetay.
160
485357
3760
düğüm oluşma sürecini atomik detayda
incelememiz lazım.
08:21
Even the mostçoğu powerfulgüçlü
microscopesmikroskoplar can't see this.
161
489877
2720
En kuvvetli mikroskoplar bile
bunu gösteremiyor.
08:26
What if we trieddenenmiş
to simulatebenzetmek these on a computerbilgisayar?
162
494196
2721
Peki ya bunları bilgisayarda
simüle etmeye çalışırsak?
08:29
For that we'devlenmek need
a millionmilyon computersbilgisayarlar to do that.
163
497716
3480
Bu iş için bir milyon bilgiyasara
ihtiyaç duyardık.
08:34
That's exactlykesinlikle what we have
at LosLos AlamosAlamos LabsLabs --
164
502037
3256
Los Alamos Laboratuvarları'nda
tam olarak da buna sahibiz--
08:37
a millionmilyon computersbilgisayarlar
connectedbağlı in a giantdev warehousedepo.
165
505317
3120
kocaman bir depoda, birbirlerine bağlı
bir milyon bilgisayar.
08:42
So here we're showinggösterme the DNADNA
makingyapma up an entiretüm genegen
166
510237
4016
Burada DNA'nın, spesifik düğüm şekilleri
verilmiş bir geni
08:46
foldedkatlanmış into very specificözel shapesşekiller of knotsdeniz mili.
167
514277
3465
oluşturmasını göruyoruz.
08:50
For the first time,
168
518517
1336
İlk kez,
08:51
my teamtakım has simulatedtaklit
an entiretüm genegen of DNADNA --
169
519877
3696
takımım DNA'nın bütün bir genini
simüle etti--
08:55
the largesten büyük biomolecularBiyomoleküler simulationsimülasyon
performedgerçekleştirilen to datetarih.
170
523597
3040
şu ana kadarki en büyük
biyomoleküler simülasyon.
09:00
For the first time, we're beginningbaşlangıç
to understandanlama the unsolvedfaili meçhul problemsorun
171
528477
3456
İlk kez, çözülemeyen problemi,
hormonların bu düğümlerin oluşumunu
09:03
of how hormoneshormonlar triggertetik
the formationformasyon of these knotsdeniz mili.
172
531957
3320
nasıl tetiklediğini anlamaya başlıyoruz.
09:09
DNADNA knotdüğüm formationformasyon
can be seengörüldü beautifullygüzel in calicoCalico catskediler.
173
537557
4576
Calico kedilerinde DNA düğümü oluşumu
çok güzel gözlemlenebiliyor.
09:14
The decisionkarar betweenarasında orangePortakal and blacksiyah
174
542157
2576
Turuncu ve siyah arasındaki karar,
09:16
happensolur earlyerken on in the wombrahim,
175
544757
1760
rahimde erken veriliyor,
09:19
so that orange-and-blackturuncu-ve-siyah patchydüzensiz patternmodel,
176
547070
2776
yani bu turuncu siyah yamalı desen,
09:21
it's an exactkesin readoutokuma of what happenedolmuş
177
549870
2296
o kedi annesinin rahminde,
09:24
when that catkedi was
just a tinyminik little kittenyavru kedi embryoembriyo
178
552190
2376
daha küçücük bir kedi embriyosuyken
olanların birebir dışa yansıması.
09:26
insideiçeride her mom'sannemin wombrahim.
179
554590
1440
09:28
And the patchydüzensiz patternmodel actuallyaslında happensolur
in our brainsbeyin and in cancerkanser.
180
556795
5296
Yamalı desen aslında beyinlerimizde
ve kanserde de ortaya çıkmakta.
09:34
It's directlydirekt olarak relatedilgili to intellectualentellektüel
disabilitysakatlık and breastmeme cancerkanser.
181
562115
3480
Zekâ geriliği ve meme kanseriyle
doğrudan bağlantılı.
09:39
These DNADNA decisionskararlar
alsoAyrıca happenolmak in other partsparçalar of the bodyvücut.
182
567955
4176
Bu DNA karar alımı
vücudun diğer bölümlerinde de oluyor.
09:44
It turnsdönüşler out that the precursorhaberci genitalsüreme organları
transformdönüştürmek into eitherya femalekadın or maleerkek
183
572155
5016
Prekürsör genitallerin dişi ya da erkeğe
hamileliğin ilk trimesterinde dönüştüğü
09:49
duringsırasında the first trimesterüç aylık dönem of pregnancygebelik.
184
577195
1920
ortaya çıkıyor.
09:51
The precursorhaberci brainsbeyin, on the other handel,
185
579795
2256
Prekürsör beyinler ise,
09:54
transformdönüştürmek into femalekadın or maleerkek
duringsırasında the secondikinci trimesterüç aylık dönem of pregnancygebelik.
186
582075
3480
dişi ya da erkeğe hamileliğin
ikinci trimesterinde döüşüyor.
09:58
So the currentşimdiki workingçalışma modelmodel
187
586675
2056
Şu an işleyen modele göre,
10:00
is that a uniquebenzersiz mixkarıştırmak in my mom'sannemin wombrahim
188
588755
3856
annemin rahmindeki eşsiz bir karışım,
10:04
causedneden oldu the precursorhaberci genitalsüreme organları
to transformdönüştürmek one way,
189
592635
3536
prekürsör genitallerin belli bir şekile
10:08
but the precursorhaberci brainbeyin
to transformdönüştürmek the other way.
190
596195
2760
ama prekursör beynin
başka bir şekle dönüşmesini sağlamış.
10:15
MostÇoğu of epigeneticepigenetik researchAraştırma
191
603035
1976
Epigenetik araştırmaların çoğu,
10:17
has really focusedodaklı
on stressstres, anxietyanksiyete, depressiondepresyon --
192
605035
3376
büyük ölçüde stres, anksiyete
ve depresyona odaklandı --
10:20
kindtür of a downeraz daha unutuyordum,
193
608435
1456
biraz moral bozucu,
10:21
kindtür of badkötü things.
194
609915
1216
biraz kötü şeyler.
10:23
(LaughterKahkaha)
195
611155
1016
(Kahkahalar)
10:24
But nowadaysşu günlerde --
196
612195
1576
Ama şimdilerde--
10:25
the latestson stuffşey --
197
613795
1216
en son şeylerde--
10:27
people are looking at relaxationgevşeme.
198
615035
1616
insanlar rahatlamayı gözlemliyor.
10:28
Can that have a positivepozitif
effectEfekt on your DNADNA?
199
616675
2240
Onun DNA'ya
pozitif bir etkisi olabilir mi?
10:32
Right now we're missingeksik
keyanahtar dataveri from micefareler modelsmodeller.
200
620195
3120
An itibariyle fare modellerinden
anahtar verilere sahip değiliz.
10:36
We know that micefareler relaxSakin ol,
201
624675
1416
Fareler dinleniyorlar
10:38
but could they meditatemeditasyon
like the DalaiDalay LamaLama?
202
626115
3976
ama Dalai Lama gibi meditasyon
yapabilirler mi?
10:42
AchieveElde enlightenmentaydınlatma?
203
630115
1776
Aydınlamaya ulaşabilirler mi?
10:43
Could they movehareket stonestaşlar with theironların mindus
like JediJedi MasterMaster YodaYoda?
204
631915
3696
Jedi ustası Yoda gibi zihinleriyle
taşları hareket ettirebilirler mi?
10:47
(YodaYoda voiceses): HmHM, a JediJedi mousefare
mustşart feel the forcekuvvet flowakış, hmHM.
205
635635
3856
(Yoda sesiyle): Bir Jedi faresi
gücün akışını hissetmeli.
10:51
(LaughterKahkaha)
206
639515
1936
(Kahkahalar)
10:53
(ApplauseAlkış)
207
641475
3080
(Alkış)
10:57
I wondermerak etmek if the supportdestek I've had
sincedan beri that talk back in Italyİtalya
208
645755
3656
İtalya'daki konuşmamdan beri
gördüğüm destek,
11:01
has trieddenenmiş to unwindgevşeyin my DNADNA.
209
649435
2000
DNA'mı çözmeye çalıştı mı merak ediyorum.
11:04
HavingSahip a great circledaire of friendsarkadaşlar,
supportivedestekleyici parentsebeveyn
210
652635
2856
Harika bir arkadaş grubu
ve ebeveynlere sahip olmak
11:07
and beingolmak in a lovingseven relationshipilişki
211
655515
1976
ve sevgi dolu bir ilişki içinde olmak,
11:09
has actuallyaslında givenverilmiş me strengthkuvvet
and hopeumut to help othersdiğerleri.
212
657515
3400
bana diğerlerine yardım etmek için
güç ve umut verdi.
11:13
At work I weargiyinmek a rainbowGökkuşağı braceletbilezik.
213
661875
2536
İşteyken bir gökkuşağı bileziği takıyorum.
11:16
SometimesBazen it raisesyükseltmeler eyebrowskaşları,
but it alsoAyrıca raisesyükseltmeler awarenessfarkında olma.
214
664435
3360
Bazen kınamaya yol açsa da
aynı zamanda farkındalık yaratıyor.
11:20
There's so manyçok transgendertransgender people --
215
668355
2296
O kadar fazla trans insan--
11:22
especiallyözellikle womenkadınlar of colorrenk --
216
670675
1896
özellikle beyaz olmayan kadınlar--
11:24
that are just one demeaningaşağılar commentyorum Yap
away from takingalma theironların ownkendi liveshayatları.
217
672595
4840
kendi canlarını almaktan
bir küçük düşürücü yorum uzakta ki.
11:31
FortyKırk percentyüzde of us attemptgirişim suicideintihar.
218
679195
2440
Yüzde kırkımız intihara teşebbüs ediyor.
11:35
If you're listeningdinleme and you feel
like you have no other optionseçenek,
219
683235
5096
Eğer dinliyorsanız ve başka seçeneğiniz
kalmamış gibi hissediyorsanız,
11:40
try to call a friendarkadaş,
220
688355
1776
bir arkadaşınızı aramayı deneyin,
11:42
go onlineinternet üzerinden or try to get
in a supportdestek groupgrup.
221
690155
2120
internete girin veya
bir destek grubuna katılın.
11:45
If you're a womankadın who'skim not transgendertransgender
but you know painAğrı of isolationyalıtım,
222
693755
5176
Eğer trans olmasa da
izolasyon ya da cinsel tacizin acısını
11:50
of sexualcinsel assaultsaldırı --
223
698955
1616
bilen bir kadınsanız,
11:52
reachulaşmak out.
224
700595
1200
iletişime geçin.
11:56
So what does it mean to be a womankadın?
225
704795
2760
Yani kadın olmak ne anlama geliyor?
12:00
The latestson researchAraştırma is showinggösterme
226
708715
1776
Son araştırmalar gösteriyor ki
12:02
that femalekadın and maleerkek brainsbeyin
do developgeliştirmek differentlyfarklı olarak in the wombrahim,
227
710515
4096
dişi ve erkek beyinleri rahimde
farklı gelişiyorlar,
12:06
possiblybelki givingvererek us femaleskadın
this innateDoğuştan gelen senseduyu of beingolmak a womankadın.
228
714635
3760
muhtemelen biz dişilere
doğuştan kadın olma hissini vererek.
12:11
On the other handel,
229
719395
1256
Öte yandan,
12:12
maybe it's our sharedpaylaşılan senseduyu
of commonalityortak özellikleri that makesmarkaları us womenkadınlar.
230
720675
4400
belki de paylaştığımız ortaklık hissi
bizi kadın yapıyordur.
12:18
We come in so manyçok differentfarklı
shapesşekiller and sizesboyutları
231
726195
2336
O kadar farklı şekil ve boyutta
geliyoruz ki
12:20
that askingsormak what it meansanlamına geliyor to be a womankadın
mayMayıs ayı not be the right questionsoru.
232
728555
4416
kadın olmanın ne anlama geldiği
doğru soru olmayabilir.
12:24
It's like askingsormak a calicoCalico catkedi
what it meansanlamına geliyor to be a calicoCalico catkedi.
233
732995
3720
Bir calico kedisine calico kedisi olmanın
ne olduğunu sormak gibi.
12:29
Maybe becomingolma a womankadın
meansanlamına geliyor acceptingkabul etme ourselveskendimizi
234
737622
4829
Belki de kadın olmak kendimizi
asıl olduğumuz hâliyle
12:34
for who we really are
235
742475
1816
kabul etmek
12:36
and acknowledgingkabul the sameaynı in eachher other.
236
744315
2560
ve birbirimizde de aynısını
kabul etmektir.
12:39
I see you.
237
747875
1736
Sizi görüyorum.
12:41
And you've just seengörüldü me.
238
749635
2120
Ve siz de beni gördünüz.
12:44
(ApplauseAlkış and cheersalkış)
239
752635
5240
(Alkış ve tezahürat)
Translated by alara egi
Reviewed by Gözde Zülal Solak

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Karissa Sanbonmatsu - Structural biologist
Karissa Sanbonmatsu investigates how DNA allows cells in our body to remember events that take place.

Why you should listen

Dr. Karissa Sanbonmatsu is a principal investigator at Los Alamos National Laboratory and the New Mexico Consortium, funded by the National Institutes of Health and the National Science Foundation. 

As a principal investigator, Sanbonmatsu has advanced our understanding of the mechanism of the ribosome, antibiotics and riboswitches. She published some of the first structural studies of epigenetic long non-coding RNAs and is currently studying the mechanism of epigenetic effects involving chromatin architecture. She uses a combination of wetlab biochemistry, supercomputers and cryogenic electron microscopy to investigate mechanism in atomistic detail. She is on the board of Equality New Mexico and the Gender Identity Center and is an advocate for LGBT people in the sciences.

More profile about the speaker
Karissa Sanbonmatsu | Speaker | TED.com