TEDWomen 2018
Karissa Sanbonmatsu: The biology of gender, from DNA to the brain
Karissa Sanbonmatsu: Cinsiyetin biyolojisi, DNA'dan beyne
Filmed:
Readability: 4.4
2,235,281 views
Cinsiyet tam olarak nasıl işliyor? Biyolog Karissa Sanbonmatsu, sadece kromozomlarımızla ilgili olmadığını söylüyor. Vizyoner bir konuşmayla, epigenetikteki yeni buluşları paylaşıyor; DNA aktivitesinin geçici olarak travma ya da diyet gibi sosyal faktörlere göre nasıl değişebildiğinin araştırmasını. Hayat deneyimlerinin genlerin ifade edilmesini nasıl etkilediğini ögrenin -- ve bunun cinsiyeti kavrayışımız için ne ifade ettiğini.
Karissa Sanbonmatsu - Structural biologist
Karissa Sanbonmatsu investigates how DNA allows cells in our body to remember events that take place. Full bio
Karissa Sanbonmatsu investigates how DNA allows cells in our body to remember events that take place. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:14
So what does it mean to be a woman?
0
2595
3546
Kadın olmak ne anlama gelir?
00:19
We all have XX chromosomes, right?
1
7341
2480
Hepimiz XX kromozomlara sahibiz, değil mi?
00:22
Actually, that's not true.
2
10496
1520
Aslında bu doğru değil.
00:25
Some women are mosaics.
3
13016
1736
Bazı kadınlar mozaik gibiler.
00:26
They have a mix of chromosome types
with X, with XY or with XXX.
with X, with XY or with XXX.
4
14776
5400
Çeşitli kromozom türlerine sahipler:
X, XY ya da XXX gibi.
X, XY ya da XXX gibi.
00:33
If it's not just
about our chromosomes,
about our chromosomes,
5
21056
2416
Eğer bunu sadece kromozomlarımız
belirlemiyorsa
belirlemiyorsa
00:35
then what is being a woman about?
6
23496
2240
o zaman kadın olmak neyle ilgili?
00:38
Being feminine?
7
26496
1536
Feminen olmak?
00:40
Getting married?
8
28056
1456
Evlenmek?
00:41
Having kids?
9
29536
1200
Çocuk sahibi olmak?
00:43
You don't have to look far
to find fantastic exceptions
to find fantastic exceptions
10
31553
3678
Bu kurallar için fantastik istisnaları
00:47
to these rules,
11
35256
1616
uzakta aramanıza gerek yok.
00:48
but we all share something
that makes us women.
that makes us women.
12
36896
3640
Ama bizi kadın yapan
ortak bir özelliğimiz var.
ortak bir özelliğimiz var.
00:53
Maybe that something is in our brains.
13
41536
2800
Belki bu şey beyinlerimizdedir.
00:57
You might have heard theories
from last century
from last century
14
45376
3096
Geçen yüzyıldan kalma,
erkeklerin matematikte kadınlardan
erkeklerin matematikte kadınlardan
daha iyi olma nedeninin daha büyük
beyinlere sahip olmaları olduğunu
beyinlere sahip olmaları olduğunu
01:00
about how men are better
at math than women
at math than women
15
48496
2856
iddia eden teoriler duymuş olabilirsiniz.
01:03
because they have bigger brains.
16
51376
1560
01:05
These theories have been debunked.
17
53656
2256
Bu teoriler çürütüldü.
01:07
The average man has a brain
about three times smaller
about three times smaller
18
55937
2894
Sıradan bir erkeğin beyni,
sıradan bir filin beyninden
sıradan bir filin beyninden
01:10
than the average elephant,
19
58856
1776
yaklaşık üç kat daha küçük
ancak bu sıradan bir erkeğin,
01:12
but that doesn't mean
20
60656
1256
01:13
the average man is three times
dumber than an elephant ...
dumber than an elephant ...
21
61936
2736
bir filden üç kat daha aptal
olduğunu göstermez.
olduğunu göstermez.
01:16
or does it?
22
64696
1216
Yoksa gösterir mi?
01:17
(Laughter)
23
65935
2537
(Kahkahalar)
01:20
There's a new wave
of female neuroscientists
of female neuroscientists
24
68496
5176
Yeni bir kadın nörolog grubu var,
01:25
that are finding important differences
between female and male brains
between female and male brains
25
73696
3976
kadın ve erkek beyinleri arasında
önemli farklılıklar buluyorlar:
önemli farklılıklar buluyorlar:
01:29
in neuron connectivity,
26
77696
1736
nöron bağlantılarında,
01:31
in brain structure, in brain activity.
27
79456
2760
beynin yapısında, beyin aktivitesinde.
01:34
They're finding that the brain
is like a patchwork mosaic --
is like a patchwork mosaic --
28
82936
3816
Beynin kırkyama bir mozaik gibi
olduğunu buluyorlar --
olduğunu buluyorlar --
01:38
a mixture.
29
86776
1296
bir karışım.
01:40
Women have mostly female patches
and a few male patches.
and a few male patches.
30
88096
3640
Kadınlar çoğunlukla dişi ve birkaç erkek
yamasına sahipler.
yamasına sahipler.
01:44
With all this new data,
what does it mean to be a woman?
what does it mean to be a woman?
31
92776
3480
Tüm bu yeni veriyi hesaba katınca,
kadın olmak ne anlama geliyor?
kadın olmak ne anlama geliyor?
01:49
This is something that I've been
thinking about almost my entire life.
thinking about almost my entire life.
32
97296
3560
Bu neredeyse tüm hayatım boyunca
düşündüğüm bir şey.
düşündüğüm bir şey.
01:53
When people learn that I'm a woman
who happens to be transgender,
who happens to be transgender,
33
101896
3856
İnsanlar trans bir kadın
olduğumu öğrendiklerinde
olduğumu öğrendiklerinde
01:57
they always ask,
34
105776
1496
hep sorarlar,
"Kadın olduğunu nasıl biliyorsun?"
01:59
"How do you know you're a woman?"
35
107296
1600
02:02
As a scientist, I'm searching
for a biological basis of gender.
for a biological basis of gender.
36
110056
5416
Bir bilim insanı olarak cinsiyetin
biyolojik kökenini araştırıyorum.
biyolojik kökenini araştırıyorum.
02:07
I want to understand what makes me me.
37
115496
3280
Beni ben yapanın ne olduğunu
anlamak istiyorum.
anlamak istiyorum.
02:12
New discoveries
at the front edge of science
at the front edge of science
38
120656
2976
Bilimin ön cephesindeki yeni buluşlar,
02:15
are shedding light
on the biomarkers that define gender.
on the biomarkers that define gender.
39
123656
4256
cinsiyeti belirleyen biyo işaretleri
su yüzüne çıkarıyor.
su yüzüne çıkarıyor.
02:19
My colleagues and I in genetics,
neuroscience, physiology and psychology,
neuroscience, physiology and psychology,
40
127936
6136
Genetik, nöroloji, fizyoloji ve psikoloji
dallarındaki meslektaşlarım ile beraber,
dallarındaki meslektaşlarım ile beraber,
02:26
we're trying to figure out
exactly how gender works.
exactly how gender works.
41
134096
3056
cinsiyetin tam olarak nasıl
işlediğini çözmeye çalışıyoruz.
işlediğini çözmeye çalışıyoruz.
02:29
These vastly different fields
share a common connection --
share a common connection --
42
137176
3856
Bu geniş farklılıklara sahip alanların
bir ortak noktası var:
bir ortak noktası var:
02:33
epigenetics.
43
141056
1360
Epigenetik.
02:35
In epigenetics,
we're studying how DNA activity
we're studying how DNA activity
44
143576
6096
Epigenetikte nasıl DNA aktivitesinin,
köklü ve kalıcı olarak
köklü ve kalıcı olarak
02:41
can actually radically
and permanently change,
and permanently change,
45
149696
2976
değişebileceğini inceliyoruz,
02:44
even though the sequence stays the same.
46
152696
2480
DNA dizisi aynı kalsa bile.
02:48
DNA is the long, string-like molecule
that winds up inside our cells.
that winds up inside our cells.
47
156216
5487
DNA, hücrelerimizin içini sarmalayan,
uzun ve ipliksi molekül.
uzun ve ipliksi molekül.
02:53
There's so much DNA
48
161728
1036
DNA o kadar fazla ki
02:54
that it actually gets tangled
into these knot-like things --
into these knot-like things --
49
162789
2890
dolaşarak düğüm benzeri
yapılar haline geliyor.
yapılar haline geliyor.
02:57
we'll just call them knots.
50
165704
1320
Onlara düğüm diyeceğiz.
03:00
So external factors change
how those DNA knots are formed.
how those DNA knots are formed.
51
168201
5040
Bu düğümlerin oluşumunu
dış etkenler değiştiriyor.
dış etkenler değiştiriyor.
03:06
You can think of it like this:
52
174941
1456
Bunu şöyle düşünebilirsiniz:
03:08
inside our cells, there's different
contraptions building things,
contraptions building things,
53
176421
5608
Hücrelerimizin içerisinde
çeşitli mekanizmalar var;
çeşitli mekanizmalar var;
03:14
connecting circuits,
54
182077
1696
inşaat yapan, devreleri birleştiren,
03:15
doing all the things they need
to make life happen.
to make life happen.
55
183797
2760
hayatın olması için gerekenleri yapan.
03:19
Here's one that's sort of reading
the DNA and making RNA.
the DNA and making RNA.
56
187797
4520
Bu, DNA'yı okuyan ve RNA yapan bir tanesi.
03:25
And then this one is carrying
a huge sac of neurotransmitters
a huge sac of neurotransmitters
57
193477
3616
Bu, bir grup nörotransmiteri taşıyor,
03:29
from one end of the brain cell
58
197117
1816
beyin hücresinin bir ucundan
03:30
to the other.
59
198957
1376
öteki ucuna.
03:32
Don't they get hazard pay
for this kind of work?
for this kind of work?
60
200357
2256
Bu tip bir iş için
kaza ödemesi almıyorlar mı?
kaza ödemesi almıyorlar mı?
03:34
(Laughter)
61
202637
1200
(Kahkahalar)
03:36
This one is an entire molecular factory --
62
204757
2136
Bu, bütün bir molekül fabrikası--
03:38
some say it's the secret to life.
63
206917
1776
bazılarına göre hayatın sırrı.
03:40
It's call the ribosome.
64
208717
1376
Adı ribozom.
03:42
I've been studying this since 2001.
65
210117
2440
2001'den beri onu inceliyorum.
03:46
One of the stunning
things about our cells
things about our cells
66
214237
3216
Hücrelerimiz hakkındaki
muhteşem şeylerden biri
muhteşem şeylerden biri
03:49
is that the components inside them
are actually biodegradable.
are actually biodegradable.
67
217477
4256
içerilerindeki unsurların
biyoçözünür olması.
biyoçözünür olması.
03:53
They dissolve,
68
221757
1256
Çözülüyorlar
03:55
and then they're rebuilt each day,
69
223037
2336
ve her gün yeniden oluşturuluyorlar,
03:57
kind of like a traveling carnival
70
225397
2536
aynı oyuncakların sökülüp
03:59
where the rides are taken down
and then rebuilt every single day.
and then rebuilt every single day.
71
227957
3720
her gün yeniden inşaa edildiği
bir gezici karnaval gibi.
bir gezici karnaval gibi.
04:04
A big difference between our cells
and the traveling carnival
and the traveling carnival
72
232917
3296
Hücrelerimiz ve gezici karnaval
arasındaki büyük bir fark,
arasındaki büyük bir fark,
04:08
is that in the carnival,
73
236237
2175
karnavalda,
04:10
there are skilled craftsmen
that rebuild the rides each day.
that rebuild the rides each day.
74
238436
3801
oyuncakları her gün yeniden kuran
yetenekli zanaatkarların olması.
yetenekli zanaatkarların olması.
04:15
In our cells, there are
no such skilled craftsmen,
no such skilled craftsmen,
75
243197
2616
Hücrelerimizde
zanaatkar benzeri bir şey yok.
zanaatkar benzeri bir şey yok.
04:17
only dumb builder machines
76
245837
1536
Yerine, günün planlarında,
04:19
that build whatever's
written in the plans,
written in the plans,
77
247397
2296
ne olursa olsun, onu inşaa eden
04:21
no matter what those plans say.
78
249717
1600
aptal inşaat makineleri var.
04:24
Those plans are the DNA.
79
252437
2816
O planlar DNA.
04:27
The instructions for every
nook and cranny inside our cells.
nook and cranny inside our cells.
80
255277
3560
Hücrelerimizin içindeki
tüm ıvır zıvırın yönergesi
tüm ıvır zıvırın yönergesi
04:32
If everything in, say,
our brain cells
our brain cells
81
260197
2856
Eğer, örneğin beyin hücrelerimizin
içindeki her şey
içindeki her şey
04:35
dissolves almost every day,
82
263077
2096
neredeyse her gün çözülüyorsa
beyin nasıl her şeyi
o günden sonra hatırlayabiliyor?
o günden sonra hatırlayabiliyor?
04:37
then how can the brain remember
anything past one day?
anything past one day?
83
265197
2840
04:40
That's where DNA comes in.
84
268917
1976
İşte burada DNA devreye giriyor.
04:42
DNA is one of the those things
that does not dissolve.
that does not dissolve.
85
270917
3256
DNA, çözülmeyen şeylerden biri.
04:46
But for DNA to remember
that something happened,
that something happened,
86
274197
2696
Ancak, DNA'nın bir şeyi hatırlaması için,
04:48
it has to change somehow.
87
276917
1600
bir şekilde değişmesi lazım.
04:51
We know the change
can't be in the sequence;
can't be in the sequence;
88
279477
2096
Değişimin dizilişte olamayacağını
biliyoruz;
biliyoruz;
04:53
if it changed sequence all the time,
89
281597
2096
eğer dizi durmadan değişseydi,
04:55
then we might be growing like, a new ear
or a new eyeball every single day.
or a new eyeball every single day.
90
283717
4896
her gün yeni bir kulak
ya da göz çıkarabilirdik.
ya da göz çıkarabilirdik.
05:00
(Laughter)
91
288637
1016
(Kahkahalar)
05:01
So, instead it changes shape,
92
289677
1976
Bu yüzden, şekil değiştiriyor,
05:03
and that's where those DNA knots come in.
93
291677
1976
burada da DNA düğümleri devreye giriyor.
05:05
You can think of them like DNA memory.
94
293677
1960
Onları DNA'nın hafızası sayabilirsiniz.
05:09
When something big
in our life happens,
in our life happens,
95
297317
2296
Büyük bir olay yaşandığında
05:11
like a traumatic childhood event,
96
299637
2496
travmatik bir çocukluk olayı gibi,
05:14
stress hormones flood our brain.
97
302157
1880
beynimize stres hormonları akın eder.
05:16
The stress hormones
don't affect the sequence of DNA,
don't affect the sequence of DNA,
98
304877
2896
Stres hormonları,
DNA'nın dizilişini etkilemez
DNA'nın dizilişini etkilemez
05:19
but they do change the shape.
99
307797
2136
ancak şeklini etkiler.
05:21
They affect that part of DNA
100
309957
2336
DNA'nın stresi azaltan
moleküler makineleri için
moleküler makineleri için
05:24
with the instructions for molecular
machines that reduce stress.
machines that reduce stress.
101
312317
3760
yönergeleri taşıyan kısmını etkiliyor.
05:28
That piece of DNA
gets wound up into a knot,
gets wound up into a knot,
102
316797
2376
DNA'nın o parçası bir düğüm hâline geliyor
05:31
and now the dumb builder machines
can't read the plans they need
can't read the plans they need
103
319197
3936
ve aptal inşaat makineleri,
stresi azaltan mekanizmaların
stresi azaltan mekanizmaların
05:35
to build the machines that reduce stress.
104
323157
2080
planlarını okuyamıyorlar.
05:38
That's a mouthful, but it's
what's happening on the microscale.
what's happening on the microscale.
105
326037
2976
Bir ağız dolusu kelime
ancak mikro ölçekte olan bu.
ancak mikro ölçekte olan bu.
05:41
On the macroscale, you practically lose
the ability to deal with stress,
the ability to deal with stress,
106
329037
3416
Büyük ölçekteyse neredeyse
stresle başa çıkamaz hâle geliyorsunuz
stresle başa çıkamaz hâle geliyorsunuz
05:44
and that's bad.
107
332477
1536
ki bu da kötü bir şey.
05:46
And that's how DNA can remember
what happens in the past.
what happens in the past.
108
334037
3200
DNA bu şekilde geçmişte yaşananları
hatırlayabiliyor.
hatırlayabiliyor.
05:51
This is what I think
was happening to me
was happening to me
109
339357
2576
Bu, bana cinsiyet dönüşümüme
ilk başladığım zaman
ilk başladığım zaman
05:53
when I first started my gender transition.
110
341957
2080
olduğunu düşündüğüm şey.
05:57
I knew I was a woman on the inside,
111
345277
2216
İçeride bir kadın olduğumu biliyordum,
05:59
and I wore women's clothes on the outside,
112
347517
2976
dışımda da kadın kıyafetleri vardı
06:02
but everyone saw me as a man in a dress.
113
350517
2920
ama herkes beni,
elbise giyen bir adam olarak görüyordu.
elbise giyen bir adam olarak görüyordu.
06:07
I felt like no matter
how many things I try,
how many things I try,
114
355117
5016
Ne kadar denersem deneyeyim,
kimsenin beni bir kadın olarak
görmeyeceğini düşünüyordum.
görmeyeceğini düşünüyordum.
06:12
no one would ever
really see me as a woman.
really see me as a woman.
115
360157
2616
06:14
In science, your credibility
is everything,
is everything,
116
362797
3056
Bilimde, itibarınız her şey demek
06:17
and people were
snickering in the hallways,
snickering in the hallways,
117
365877
3240
ve insanlar koridorlarda
kıs kıs gülüyorlardı,
kıs kıs gülüyorlardı,
06:21
giving me stares,
118
369997
1456
bana bakıyorlardı,
06:23
looks of disgust --
119
371477
1816
iğrenerek --
06:25
afraid to be near me.
120
373317
1640
yakınımda olmaktan korkarak.
06:28
I remember my first big talk
after transition.
after transition.
121
376197
2936
Dönüşümümden sonraki
ilk büyük konuşmamı hatırlıyorum.
ilk büyük konuşmamı hatırlıyorum.
06:31
It was in Italy.
122
379157
1216
İtalya'daydı.
06:32
I'd given prestigious talks before,
123
380397
2416
Daha önce saygın konuşmalar vermiştim
06:34
but this one, I was terrified.
124
382837
2816
ama bu sefer, dehşete düşmüştüm.
06:37
I looked out into the audience,
125
385677
1776
Seyircilere göz gezdirdim
06:39
and the whispers started --
126
387477
2856
ve fısıltılar başladı--
06:42
the stares,
127
390357
1376
uzun uzun bakışlar,
06:43
the smirks, the chuckles.
128
391757
1920
sırıtışlar, kıkırtılar.
06:46
To this day, I still have social anxiety
around my experience eight years ago.
around my experience eight years ago.
129
394677
5360
O sekiz yıl önceki deneyim bende
hâlâ sosyal anksiyete uyandırıyor.
hâlâ sosyal anksiyete uyandırıyor.
06:53
I lost hope.
130
401917
1200
Umudumu kaybettim.
06:56
Don't worry,
I've had therapy so I'm OK --
I've had therapy so I'm OK --
131
404877
2896
Ama rahat olun,
terapi gördüm, bu yüzden iyiyim--
terapi gördüm, bu yüzden iyiyim--
06:59
I'm OK now.
132
407797
1216
Artık iyiyim.
07:01
(Laughter)
133
409037
1816
(Kahkahalar)
07:02
(Cheers)
134
410877
1816
(Tezahürat)
07:04
(Applause)
135
412717
4136
(Alkış)
07:08
But I felt enough is enough:
136
416877
1896
Ama artık yettiğini hissettim:
07:10
I'm a scientist,
137
418797
1616
Ben bir bilim insanıyım,
07:12
I have a doctorate in astrophysics,
138
420437
1856
astrofizik dalında doktoram var,
07:14
I've published in the top journals,
139
422317
1696
en üst düzey yayınlarda yer aldım;
07:16
in wave-particle interactions,
space physics,
space physics,
140
424037
2656
dalga-parçacık etkileşimi, yer fiziği,
07:18
nucleic acid biochemistry.
141
426717
2096
nükleik asit biyokimya alanlarında.
07:20
I've actually been trained
to get to the bottom of things, so --
to get to the bottom of things, so --
142
428837
3096
Meselenin tam olarak derinine
inmek üzere eğitildim.
inmek üzere eğitildim.
07:23
(Laughter)
143
431957
1096
(Kahkahalar)
07:25
I went online --
144
433077
1256
İnternete girdim--
07:26
(Applause)
145
434357
4320
(Alkış)
07:31
So I went online, and I found
fascinating research papers.
fascinating research papers.
146
439437
3816
İnternete girdim ve
ilginç araştırma makaleleri buldum.
ilginç araştırma makaleleri buldum.
07:35
I learned that these DNA knot things
are not always bad.
are not always bad.
147
443277
3296
Bu DNA düğümlerinin her zaman
kötü olmadığını öğrendim.
kötü olmadığını öğrendim.
07:38
Actually, the knotting and unknotting --
148
446597
2336
Aslında bu düğüm atma ve çözme--
07:40
it's like a complicated computer language.
149
448957
2336
karmaşık bir bilgisayar dili gibi.
07:43
It programs our bodies
with exquisite precision.
with exquisite precision.
150
451317
2960
Vücutlarımızı müthiş bir
hassasiyetle programlıyor.
hassasiyetle programlıyor.
07:47
So when we get pregnant,
151
455477
1856
Hamile kaldığımızda
07:49
our fertilized eggs grow
into newborn babies.
into newborn babies.
152
457357
3080
döllenmiş yumurtalarımız
yeni doğmuş bebek haline geliyorlar.
yeni doğmuş bebek haline geliyorlar.
07:53
This process requires
thousands of DNA decisions to happen.
thousands of DNA decisions to happen.
153
461317
4056
Bu süreç binlerce DNA kararını
gerekli kılıyor.
gerekli kılıyor.
07:57
Should an embryo cell become a blood cell?
154
465397
2736
Bir embriyo hücresi
bir kan hücresine mi dönüşmeli?
bir kan hücresine mi dönüşmeli?
08:00
A heart cell? A brain cell?
155
468157
1880
Yoksa bir kalp veya beyin hücresine mi?
08:02
And the decisions happen
at different times during pregnancy.
at different times during pregnancy.
156
470877
3216
Bu seçimler hamilelik sırasında
farklı zamanlarda oluyor.
farklı zamanlarda oluyor.
08:06
Some in the first trimester,
some in the second trimester
some in the second trimester
157
474117
3176
Bazıları ilk trimesterde,
bazıları ikinci trimesterde
bazıları ikinci trimesterde
08:09
and some in the third trimester.
158
477317
1560
ve bazıları ise üçüncüde.
08:14
To truly understand
DNA decision-making,
DNA decision-making,
159
482277
3056
DNA'nın karar alma mekanizmasını
cidden anlayabilmek için
cidden anlayabilmek için
08:17
we need to see the process
of knot formation in atomic detail.
of knot formation in atomic detail.
160
485357
3760
düğüm oluşma sürecini atomik detayda
incelememiz lazım.
incelememiz lazım.
08:21
Even the most powerful
microscopes can't see this.
microscopes can't see this.
161
489877
2720
En kuvvetli mikroskoplar bile
bunu gösteremiyor.
bunu gösteremiyor.
08:26
What if we tried
to simulate these on a computer?
to simulate these on a computer?
162
494196
2721
Peki ya bunları bilgisayarda
simüle etmeye çalışırsak?
simüle etmeye çalışırsak?
08:29
For that we'd need
a million computers to do that.
a million computers to do that.
163
497716
3480
Bu iş için bir milyon bilgiyasara
ihtiyaç duyardık.
ihtiyaç duyardık.
08:34
That's exactly what we have
at Los Alamos Labs --
at Los Alamos Labs --
164
502037
3256
Los Alamos Laboratuvarları'nda
tam olarak da buna sahibiz--
tam olarak da buna sahibiz--
08:37
a million computers
connected in a giant warehouse.
connected in a giant warehouse.
165
505317
3120
kocaman bir depoda, birbirlerine bağlı
bir milyon bilgisayar.
bir milyon bilgisayar.
08:42
So here we're showing the DNA
making up an entire gene
making up an entire gene
166
510237
4016
Burada DNA'nın, spesifik düğüm şekilleri
verilmiş bir geni
verilmiş bir geni
08:46
folded into very specific shapes of knots.
167
514277
3465
oluşturmasını göruyoruz.
08:50
For the first time,
168
518517
1336
İlk kez,
08:51
my team has simulated
an entire gene of DNA --
an entire gene of DNA --
169
519877
3696
takımım DNA'nın bütün bir genini
simüle etti--
simüle etti--
08:55
the largest biomolecular simulation
performed to date.
performed to date.
170
523597
3040
şu ana kadarki en büyük
biyomoleküler simülasyon.
biyomoleküler simülasyon.
09:00
For the first time, we're beginning
to understand the unsolved problem
to understand the unsolved problem
171
528477
3456
İlk kez, çözülemeyen problemi,
hormonların bu düğümlerin oluşumunu
hormonların bu düğümlerin oluşumunu
09:03
of how hormones trigger
the formation of these knots.
the formation of these knots.
172
531957
3320
nasıl tetiklediğini anlamaya başlıyoruz.
09:09
DNA knot formation
can be seen beautifully in calico cats.
can be seen beautifully in calico cats.
173
537557
4576
Calico kedilerinde DNA düğümü oluşumu
çok güzel gözlemlenebiliyor.
çok güzel gözlemlenebiliyor.
09:14
The decision between orange and black
174
542157
2576
Turuncu ve siyah arasındaki karar,
09:16
happens early on in the womb,
175
544757
1760
rahimde erken veriliyor,
09:19
so that orange-and-black patchy pattern,
176
547070
2776
yani bu turuncu siyah yamalı desen,
09:21
it's an exact readout of what happened
177
549870
2296
o kedi annesinin rahminde,
09:24
when that cat was
just a tiny little kitten embryo
just a tiny little kitten embryo
178
552190
2376
daha küçücük bir kedi embriyosuyken
olanların birebir dışa yansıması.
09:26
inside her mom's womb.
179
554590
1440
09:28
And the patchy pattern actually happens
in our brains and in cancer.
in our brains and in cancer.
180
556795
5296
Yamalı desen aslında beyinlerimizde
ve kanserde de ortaya çıkmakta.
ve kanserde de ortaya çıkmakta.
09:34
It's directly related to intellectual
disability and breast cancer.
disability and breast cancer.
181
562115
3480
Zekâ geriliği ve meme kanseriyle
doğrudan bağlantılı.
doğrudan bağlantılı.
09:39
These DNA decisions
also happen in other parts of the body.
also happen in other parts of the body.
182
567955
4176
Bu DNA karar alımı
vücudun diğer bölümlerinde de oluyor.
vücudun diğer bölümlerinde de oluyor.
09:44
It turns out that the precursor genitals
transform into either female or male
transform into either female or male
183
572155
5016
Prekürsör genitallerin dişi ya da erkeğe
hamileliğin ilk trimesterinde dönüştüğü
hamileliğin ilk trimesterinde dönüştüğü
09:49
during the first trimester of pregnancy.
184
577195
1920
ortaya çıkıyor.
09:51
The precursor brains, on the other hand,
185
579795
2256
Prekürsör beyinler ise,
09:54
transform into female or male
during the second trimester of pregnancy.
during the second trimester of pregnancy.
186
582075
3480
dişi ya da erkeğe hamileliğin
ikinci trimesterinde döüşüyor.
ikinci trimesterinde döüşüyor.
09:58
So the current working model
187
586675
2056
Şu an işleyen modele göre,
10:00
is that a unique mix in my mom's womb
188
588755
3856
annemin rahmindeki eşsiz bir karışım,
10:04
caused the precursor genitals
to transform one way,
to transform one way,
189
592635
3536
prekürsör genitallerin belli bir şekile
10:08
but the precursor brain
to transform the other way.
to transform the other way.
190
596195
2760
ama prekursör beynin
başka bir şekle dönüşmesini sağlamış.
başka bir şekle dönüşmesini sağlamış.
10:15
Most of epigenetic research
191
603035
1976
Epigenetik araştırmaların çoğu,
10:17
has really focused
on stress, anxiety, depression --
on stress, anxiety, depression --
192
605035
3376
büyük ölçüde stres, anksiyete
ve depresyona odaklandı --
ve depresyona odaklandı --
10:20
kind of a downer,
193
608435
1456
biraz moral bozucu,
10:21
kind of bad things.
194
609915
1216
biraz kötü şeyler.
10:23
(Laughter)
195
611155
1016
(Kahkahalar)
10:24
But nowadays --
196
612195
1576
Ama şimdilerde--
10:25
the latest stuff --
197
613795
1216
en son şeylerde--
10:27
people are looking at relaxation.
198
615035
1616
insanlar rahatlamayı gözlemliyor.
10:28
Can that have a positive
effect on your DNA?
effect on your DNA?
199
616675
2240
Onun DNA'ya
pozitif bir etkisi olabilir mi?
pozitif bir etkisi olabilir mi?
10:32
Right now we're missing
key data from mice models.
key data from mice models.
200
620195
3120
An itibariyle fare modellerinden
anahtar verilere sahip değiliz.
anahtar verilere sahip değiliz.
10:36
We know that mice relax,
201
624675
1416
Fareler dinleniyorlar
10:38
but could they meditate
like the Dalai Lama?
like the Dalai Lama?
202
626115
3976
ama Dalai Lama gibi meditasyon
yapabilirler mi?
yapabilirler mi?
10:42
Achieve enlightenment?
203
630115
1776
Aydınlamaya ulaşabilirler mi?
10:43
Could they move stones with their mind
like Jedi Master Yoda?
like Jedi Master Yoda?
204
631915
3696
Jedi ustası Yoda gibi zihinleriyle
taşları hareket ettirebilirler mi?
taşları hareket ettirebilirler mi?
10:47
(Yoda voice): Hm, a Jedi mouse
must feel the force flow, hm.
must feel the force flow, hm.
205
635635
3856
(Yoda sesiyle): Bir Jedi faresi
gücün akışını hissetmeli.
gücün akışını hissetmeli.
10:51
(Laughter)
206
639515
1936
(Kahkahalar)
10:53
(Applause)
207
641475
3080
(Alkış)
10:57
I wonder if the support I've had
since that talk back in Italy
since that talk back in Italy
208
645755
3656
İtalya'daki konuşmamdan beri
gördüğüm destek,
gördüğüm destek,
11:01
has tried to unwind my DNA.
209
649435
2000
DNA'mı çözmeye çalıştı mı merak ediyorum.
11:04
Having a great circle of friends,
supportive parents
supportive parents
210
652635
2856
Harika bir arkadaş grubu
ve ebeveynlere sahip olmak
ve ebeveynlere sahip olmak
11:07
and being in a loving relationship
211
655515
1976
ve sevgi dolu bir ilişki içinde olmak,
11:09
has actually given me strength
and hope to help others.
and hope to help others.
212
657515
3400
bana diğerlerine yardım etmek için
güç ve umut verdi.
güç ve umut verdi.
11:13
At work I wear a rainbow bracelet.
213
661875
2536
İşteyken bir gökkuşağı bileziği takıyorum.
11:16
Sometimes it raises eyebrows,
but it also raises awareness.
but it also raises awareness.
214
664435
3360
Bazen kınamaya yol açsa da
aynı zamanda farkındalık yaratıyor.
aynı zamanda farkındalık yaratıyor.
11:20
There's so many transgender people --
215
668355
2296
O kadar fazla trans insan--
11:22
especially women of color --
216
670675
1896
özellikle beyaz olmayan kadınlar--
11:24
that are just one demeaning comment
away from taking their own lives.
away from taking their own lives.
217
672595
4840
kendi canlarını almaktan
bir küçük düşürücü yorum uzakta ki.
bir küçük düşürücü yorum uzakta ki.
11:31
Forty percent of us attempt suicide.
218
679195
2440
Yüzde kırkımız intihara teşebbüs ediyor.
11:35
If you're listening and you feel
like you have no other option,
like you have no other option,
219
683235
5096
Eğer dinliyorsanız ve başka seçeneğiniz
kalmamış gibi hissediyorsanız,
kalmamış gibi hissediyorsanız,
11:40
try to call a friend,
220
688355
1776
bir arkadaşınızı aramayı deneyin,
11:42
go online or try to get
in a support group.
in a support group.
221
690155
2120
internete girin veya
bir destek grubuna katılın.
bir destek grubuna katılın.
11:45
If you're a woman who's not transgender
but you know pain of isolation,
but you know pain of isolation,
222
693755
5176
Eğer trans olmasa da
izolasyon ya da cinsel tacizin acısını
izolasyon ya da cinsel tacizin acısını
11:50
of sexual assault --
223
698955
1616
bilen bir kadınsanız,
11:52
reach out.
224
700595
1200
iletişime geçin.
11:56
So what does it mean to be a woman?
225
704795
2760
Yani kadın olmak ne anlama geliyor?
12:00
The latest research is showing
226
708715
1776
Son araştırmalar gösteriyor ki
12:02
that female and male brains
do develop differently in the womb,
do develop differently in the womb,
227
710515
4096
dişi ve erkek beyinleri rahimde
farklı gelişiyorlar,
farklı gelişiyorlar,
12:06
possibly giving us females
this innate sense of being a woman.
this innate sense of being a woman.
228
714635
3760
muhtemelen biz dişilere
doğuştan kadın olma hissini vererek.
doğuştan kadın olma hissini vererek.
12:11
On the other hand,
229
719395
1256
Öte yandan,
12:12
maybe it's our shared sense
of commonality that makes us women.
of commonality that makes us women.
230
720675
4400
belki de paylaştığımız ortaklık hissi
bizi kadın yapıyordur.
bizi kadın yapıyordur.
12:18
We come in so many different
shapes and sizes
shapes and sizes
231
726195
2336
O kadar farklı şekil ve boyutta
geliyoruz ki
geliyoruz ki
12:20
that asking what it means to be a woman
may not be the right question.
may not be the right question.
232
728555
4416
kadın olmanın ne anlama geldiği
doğru soru olmayabilir.
doğru soru olmayabilir.
12:24
It's like asking a calico cat
what it means to be a calico cat.
what it means to be a calico cat.
233
732995
3720
Bir calico kedisine calico kedisi olmanın
ne olduğunu sormak gibi.
ne olduğunu sormak gibi.
12:29
Maybe becoming a woman
means accepting ourselves
means accepting ourselves
234
737622
4829
Belki de kadın olmak kendimizi
asıl olduğumuz hâliyle
asıl olduğumuz hâliyle
12:34
for who we really are
235
742475
1816
kabul etmek
12:36
and acknowledging the same in each other.
236
744315
2560
ve birbirimizde de aynısını
kabul etmektir.
kabul etmektir.
12:39
I see you.
237
747875
1736
Sizi görüyorum.
12:41
And you've just seen me.
238
749635
2120
Ve siz de beni gördünüz.
12:44
(Applause and cheers)
239
752635
5240
(Alkış ve tezahürat)
ABOUT THE SPEAKER
Karissa Sanbonmatsu - Structural biologistKarissa Sanbonmatsu investigates how DNA allows cells in our body to remember events that take place.
Why you should listen
Dr. Karissa Sanbonmatsu is a principal investigator at Los Alamos National Laboratory and the New Mexico Consortium, funded by the National Institutes of Health and the National Science Foundation.
As a principal investigator, Sanbonmatsu has advanced our understanding of the mechanism of the ribosome, antibiotics and riboswitches. She published some of the first structural studies of epigenetic long non-coding RNAs and is currently studying the mechanism of epigenetic effects involving chromatin architecture. She uses a combination of wetlab biochemistry, supercomputers and cryogenic electron microscopy to investigate mechanism in atomistic detail. She is on the board of Equality New Mexico and the Gender Identity Center and is an advocate for LGBT people in the sciences.
Karissa Sanbonmatsu | Speaker | TED.com