TEDxBoulder
Sean Davis: Can we solve global warming? Lessons from how we protected the ozone layer
Sean Davis: Chúng ta có thể giải quyết được vấn đề nóng lên toàn cầu không? Bài học từ cách chúng ta bảo vệ tầng ôzôn
Filmed:
Readability: 5.1
1,825,260 views
Nghị định thư Montreal đã chứng minh rằng thế giới có thể cùng đoàn kết và cùng hành động chống lại biến đổi khí hậu. Ba mươi năm sau khi Nghị định về môi trường thành công nhất được ký kết, nhà khí tượng học Sean Davis xem xét về thế giới mà chúng ta đã tránh khỏi sau khi chúng ta cấm việc sử dụng chlorofluorocarbon -- và chia sẻ những bài học chứng ta có thể áp dụng để đối mặt với khủng hoảng môi trường hiện nay.
Sean Davis - Research scientist
Sean Davis studies the climate impacts from human-caused changes of the chemical composition of the atmosphere. Full bio
Sean Davis studies the climate impacts from human-caused changes of the chemical composition of the atmosphere. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
So, I'm a climate scientist,
0
1101
3216
Tôi là một nhà khí tượng học,
00:16
and if this room is representative
of the country we live in,
of the country we live in,
1
4341
5378
và nếu căn phòng này đại diện
cho đất nước chúng ta đang sống,
cho đất nước chúng ta đang sống,
00:21
that means about 60 percent of you,
so maybe from about there over,
so maybe from about there over,
2
9743
4491
có nghĩa là khoảng 60% trong số quý vị,
có thể là từ bên kia qua đây,
có thể là từ bên kia qua đây,
00:26
don't strongly trust me for information
on the causes of climate change.
on the causes of climate change.
3
14258
4505
sẽ không tin tôi với những thông tin
về nguyên nhân của biến đổi khí hậu.
về nguyên nhân của biến đổi khí hậu.
Tôi hứa với các bạn
tối nay tôi sẽ nói sự thật,
tối nay tôi sẽ nói sự thật,
00:32
Now, I promise to tell the truth tonight,
4
20312
2063
nhưng để chiều lòng
số đông thiếu lòng tin ấy,
số đông thiếu lòng tin ấy,
00:34
but just to humor that demographic,
5
22399
2882
00:37
I've started this talk with a falsehood.
6
25305
2238
Tôi sẽ bắt đầu bài nói
với một điều sai lầm.
với một điều sai lầm.
00:39
[The Paris Climate Accord
is a product of the recognition
is a product of the recognition
7
27567
2754
[Thỏa thuận chung Paris
là kết quả từ sự công nhận
là kết quả từ sự công nhận
rằng biến đổi khí hậu
là vấn đề toàn cầu...]
là vấn đề toàn cầu...]
00:42
that climate change
is a global problem ...]
is a global problem ...]
8
30345
2024
Lời nhận định này
không đến từ Tổng thống Obama.
không đến từ Tổng thống Obama.
00:44
This statement was not made
by President Obama.
by President Obama.
9
32383
2191
Nó đến từ Tổng thống Reagan,
00:46
It was made by President Reagan,
10
34598
1563
và nó không nói về biến đổi khí hậu
và Thỏa thuận chung Paris.
và Thỏa thuận chung Paris.
00:48
and it wasn't about climate change
and the Paris Climate Accord.
and the Paris Climate Accord.
11
36185
3186
00:51
It was actually
about the Montreal Protocol
about the Montreal Protocol
12
39395
2219
Nó thật ra là về
Nghị định thư Montreal
Nghị định thư Montreal
00:53
and stratospheric ozone depletion.
13
41638
2079
và sự cạn kiệt của ôzôn tầng bình lưu.
00:57
Now, I'm sure that many of you aren't
familiar with this environmental problem,
familiar with this environmental problem,
14
45512
4221
Tôi chắc rằng nhiều người trong các bạn
không quen thuộc với vấn đề môi trường này
không quen thuộc với vấn đề môi trường này
01:01
but you should be,
15
49757
1341
nhưng các bạn nên biết,
01:03
because it's a rare
environmental success story.
environmental success story.
16
51122
3670
vì đó câu chuyện thành công hiếm có
trong việc bảo vệ môi trường.
trong việc bảo vệ môi trường.
01:06
And it's worth revisiting,
17
54816
1917
Và nó đáng được nhắc lại,
01:08
because sometimes, we need
to examine the world we've avoided
to examine the world we've avoided
18
56757
3532
vì đôi khi, chúng ta cần xem xét
thế giới mà chúng ta đã tránh khỏi
thế giới mà chúng ta đã tránh khỏi
01:12
in order to find guidance
for the choices we make today.
for the choices we make today.
19
60313
3436
để từ đó tìm ra hướng dẫn cho
những sự lựa chọn của chúng ta này nay.
những sự lựa chọn của chúng ta này nay.
01:16
So let's go back to the 1970s,
20
64900
2556
Hãy quay lại những năm 1970,
01:19
when some questionable choices were made:
21
67480
2810
khi mà một vài sự lựa chọn đầy nghi vấn
được đưa ra:
được đưa ra:
01:22
first of all -- hoo --
hairstyles. (Laughs)
hairstyles. (Laughs)
22
70314
4833
đầu tiên -- hoo --
kiểu tóc. (Cười)
kiểu tóc. (Cười)
01:27
Second of all, objectively
terrible quantities of hairspray,
terrible quantities of hairspray,
23
75171
4124
Thứ hai, khách quan mà nói,
một lượng keo xịt tóc nhiều đến tệ hại.
một lượng keo xịt tóc nhiều đến tệ hại.
01:31
and third, CFCs, chlorofluorocarbons,
24
79319
5069
và thứ ba, CFCs, chloroflourocarbons,
01:36
man-made chemicals that were used
as propellant in aerosol spray cans.
as propellant in aerosol spray cans.
25
84412
4327
hợp chất hóa học nhân tạo được dùng
như chất nổ đẩy trong các bình xịt nén.
như chất nổ đẩy trong các bình xịt nén.
01:41
And see, it turns out
these CFCs were a problem
these CFCs were a problem
26
89749
3064
Và hóa ra chất CFCs là một vấn đề
01:44
because they were destroying
the ozone layer.
the ozone layer.
27
92837
2845
vì nó phá hủy tầng ôzôn.
01:47
Now I'm sure most of you
have heard of the ozone layer,
have heard of the ozone layer,
28
95706
2596
Tôi chắc rằng phần lớn các bạn
đã nghe đến tầng ôzôn,
đã nghe đến tầng ôzôn,
nhưng nó có ý nghĩa gì?
01:50
but why does it matter?
29
98326
1442
01:51
Well, quite simply,
the ozone layer is earth's sunscreen,
the ozone layer is earth's sunscreen,
30
99792
4610
Nói một cách đơn giản, tầng ôzôn
là lớp chống nắng của trái đất,
là lớp chống nắng của trái đất,
01:56
and it's really fragile.
31
104426
1424
và nó rất mỏng manh.
01:58
If you could take all of the ozone,
32
106955
1699
Nếu bạn có thể lấy tầng ôzôn,
02:00
which is mostly about
10 to 20 miles up above our heads,
10 to 20 miles up above our heads,
33
108678
3162
nó cao khoảng 10 đến 20 dặm trên đầu chúng ta,
02:03
and compress it down
to the surface of the earth,
to the surface of the earth,
34
111864
2902
và nén nó xuống bề mặt trái đất,
02:06
it would form a thin shell
only about two pennies thick,
only about two pennies thick,
35
114790
3449
nó sẽ biến thành một lớp vỏ mỏng
chỉ dày bằng hai đồng xu xếp chồng,
chỉ dày bằng hai đồng xu xếp chồng,
02:10
about an eighth of an inch.
36
118263
2069
khoảng một phần tám inch.
02:12
And that thin shell does
an amazing amount of work, though.
an amazing amount of work, though.
37
120356
3431
Và lớp vỏ tuy mỏng nhưng có thể làm
một lượng công việc tuyệt vời.
một lượng công việc tuyệt vời.
02:15
It filters out more than 90 percent
of the harmful UV radiation
of the harmful UV radiation
38
123811
5261
Nó lọc hơn 90 phần trăm
bức xạ UV có hại
bức xạ UV có hại
02:21
coming from the sun.
39
129096
1150
đến từ mặt trời.
02:23
And while I'm sure many of you
enjoy that suntan that you get
enjoy that suntan that you get
40
131162
5357
Và tuy tôi chắc rằng nhiều bạn rất thích
làn da rám nắng mà bạn có được
làn da rám nắng mà bạn có được
02:28
from the remaining 10 percent,
it causes a lot of problems:
it causes a lot of problems:
41
136543
3801
từ mười phần trăm tia UV còn lại,
nó có thể gây ra rất nhiều vấn đề:
nó có thể gây ra rất nhiều vấn đề:
02:32
cataracts,
42
140368
1150
bệnh đục thủy tinh thể.
02:34
damage to crops,
43
142754
1552
tổn hại đến mùa màng,
02:36
damage to immune systems
44
144330
1923
tổn hại đến hệ thống miễn dịch
02:38
and also skin cancer.
45
146627
1254
và cả ung thư da nữa.
02:40
It's not an exaggeration
46
148952
1271
Sẽ không phải là phóng đại
02:42
to say that a threat to the ozone layer
is a threat to human safety.
is a threat to human safety.
47
150247
3548
khi nói rằng sự đe dọa đến tầng ôzôn
cũng là đe dọa đến an toàn của nhân loại.
cũng là đe dọa đến an toàn của nhân loại.
02:47
And actually, ironically,
it was human safety
it was human safety
48
155540
2827
Và thật ra, mỉa mai thay,
vì sự an toàn của nhân loại
vì sự an toàn của nhân loại
02:50
that motivated the invention
of CFCs in the first place.
of CFCs in the first place.
49
158391
3276
mà hợp chất CFCs được phát minh.
Trong những ngày đầu
khi tủ lạnh mới được dùng,
khi tủ lạnh mới được dùng,
02:53
You see, in the early days
of refrigeration,
of refrigeration,
50
161691
2167
02:55
refrigerators used toxic
and flammable chemicals
and flammable chemicals
51
163882
3642
trong tủ lạnh có chứa những chất hóa học
độc hại và dễ cháy
độc hại và dễ cháy
02:59
like propane and ammonia.
52
167548
1444
như propane và ammonia.
Vì những lý do chính đáng,
nền công nghiệp làm lạnh
nền công nghiệp làm lạnh
03:01
For good reason,
the refrigeration industry
the refrigeration industry
53
169905
2061
03:03
wanted a safe alternative,
54
171990
1546
muốn một sự thay thế
an toàn hơn,
an toàn hơn,
03:05
and they found that in 1928,
55
173560
2242
và họ đã tìm thấy nó
vào năm 1928,
vào năm 1928,
03:07
when a scientist named Thomas Midgley
56
175826
2254
khi một nhà khoa học
tên là Thomas Midgley
tên là Thomas Midgley
03:10
synthesized the first
commercially viable CFCs.
commercially viable CFCs.
57
178104
3047
tổng hợp được chất CFCs
có thể thương mại hóa đầu tiên.
có thể thương mại hóa đầu tiên.
03:14
And in fact, Midgley famously
inhaled CFCs and blew out a candle
inhaled CFCs and blew out a candle
58
182143
6081
Và thật ra, Midgley đã từng
hít hợp chất CFCs và thổi tắt nến
hít hợp chất CFCs và thổi tắt nến
03:20
to demonstrate,
at a scientific conference,
at a scientific conference,
59
188248
2620
để chứng minh,
ở một hội thảo khoa học,
ở một hội thảo khoa học,
03:22
that they were safe and nonflammable.
60
190892
2420
rằng hợp chất này an toàn
và không gây cháy nổ.
và không gây cháy nổ.
03:25
And in fact, as a scientist,
I can tell you there is no way
I can tell you there is no way
61
193336
2762
Là một nhà khoa học,
tôi có thể nói rằng bạn sẽ không thể
tôi có thể nói rằng bạn sẽ không thể
qua mặt mọi người
với một trò hề như vậy ngày nay.
với một trò hề như vậy ngày nay.
03:28
you could get away
with that kind of antic today.
with that kind of antic today.
62
196122
2294
03:30
I mean, wow.
63
198440
2190
Ý tôi là, wow.
03:33
But really, at the time,
64
201084
1866
Nhưng thật ra,
tại thời điểm đó,
tại thời điểm đó,
03:34
CFCs were a really remarkable invention.
65
202974
3951
CFCs là một phát minh thực sự xuất sắc.
Nó là tiền đề cho những thứ
như kỹ thuật làm lạnh hiện đại
như kỹ thuật làm lạnh hiện đại
03:38
They allowed what we now know
as modern-day refrigeration
as modern-day refrigeration
66
206949
3223
03:42
and air-conditioning and other things.
67
210196
1810
và điều hòa và những thứ khác.
03:44
So it wasn't actually until
over 40 years later, in the 1970s,
over 40 years later, in the 1970s,
68
212677
5714
Vì vậy nên đến khoảng 40 năm sau,
vào những năm 1970,
vào những năm 1970,
03:50
when scientists realized that CFCs
would break down high in the atmosphere
would break down high in the atmosphere
69
218415
4698
các nhà khoa học mới nhận ra rằng
CFCs phân rã ở lớp khí quyển trên cao
CFCs phân rã ở lớp khí quyển trên cao
03:55
and damage the ozone layer.
70
223137
2306
và phá hủy tầng ôzôn.
Phát hiện này đã tạo ra
nhiều sự lo lắng cho công chúng
nhiều sự lo lắng cho công chúng
03:57
And this finding really set off
a lot of public concern.
a lot of public concern.
71
225467
2650
04:00
It led, ultimately, to the banning
of CFC usage in aerosol spray cans
of CFC usage in aerosol spray cans
72
228141
5148
Cuối cùng nó đã dẫn đến việc
cấm dùng CFC trong các bình xịt nén
cấm dùng CFC trong các bình xịt nén
04:05
in the US and a few
other countries in 1978.
other countries in 1978.
73
233313
3248
ở Mỹ và một số nước khác vào năm 1978.
Câu chuyện không chỉ dừng lại ở đó,
04:09
Now, the story doesn't end there,
74
237788
1595
04:11
because CFCs were used
in much more than just spray cans.
in much more than just spray cans.
75
239407
3023
bởi vì CFC không chỉ được dùng
trong các bình xịt nén.
trong các bình xịt nén.
04:15
In 1985, scientists discovered
the Antarctic ozone hole,
the Antarctic ozone hole,
76
243684
4206
Vào năm 1985, các nhà khoa học
đã phát hiện ra lỗ hổng ôzôn ở Nam Cực,
đã phát hiện ra lỗ hổng ôzôn ở Nam Cực,
04:20
and this was a truly alarming discovery.
77
248905
2974
và đây thực sự là một phát hiện
đáng báo động.
đáng báo động.
04:23
Scientists did not expect this at all.
78
251903
2430
Các nhà khoa học
đã không ngờ tới việc này.
đã không ngờ tới việc này.
Trước khi tìm thấy
lỗ hổng ôzôn ở Nam Cực,
lỗ hổng ôzôn ở Nam Cực,
04:28
Before the Antarctic ozone hole,
79
256210
1584
04:29
scientists expected
maybe a five or 10 percent reduction
maybe a five or 10 percent reduction
80
257818
3777
các nhà khoa học đã dự đoán rằng
sẽ có sự hạ giảm từ năm đến mười phần trăm
sẽ có sự hạ giảm từ năm đến mười phần trăm
04:33
in ozone over a century.
81
261619
2032
khí ôzôn trong một thế kỷ.
04:35
But what they found
over the course of less than a decade
over the course of less than a decade
82
263675
4501
Nhưng thứ mà họ phát hiện ra
trong vòng ít hơn một thập kỳ
trong vòng ít hơn một thập kỳ
04:40
was that more than a third of the ozone
had simply vanished,
had simply vanished,
83
268200
4387
đó là hơn một phần ba phần khí ôzôn
đã biến mất,
đã biến mất,
trên một khu vực có diện tích
còn lớn hơn cả Mỹ.
còn lớn hơn cả Mỹ.
04:44
over an area larger
than the size of the US.
than the size of the US.
84
272611
2455
04:48
And although we now know that CFCs
are the root cause of this ozone hole,
are the root cause of this ozone hole,
85
276645
4038
Và mặc dù bây giờ chúng ta biết rằng
CFCs là nguyên nhân gây ra lỗ hổng ôzôn,
CFCs là nguyên nhân gây ra lỗ hổng ôzôn,
04:52
at the time, the science
was far from settled.
was far from settled.
86
280707
2354
vào thời điểm đó,
khoa học vẫn chưa chắc chắn.
khoa học vẫn chưa chắc chắn.
04:56
Yet despite this uncertainty,
87
284105
3012
Mặc cho sự không chắn chắn này,
04:59
the crisis helped spur nations to act.
88
287141
2507
cơn khủng hoảng đã thúc đẩy
các quốc gia hành động.
các quốc gia hành động.
05:02
So that quote that I started
this talk with,
this talk with,
89
290740
3613
Về câu nói mà tôi đã trích dẫn
ở đầu buổi nói chuyện,
ở đầu buổi nói chuyện,
05:06
about the Montreal Protocol,
from President Reagan --
from President Reagan --
90
294377
2956
về Nghị định thư Montreal
từ Tổng thống Reagan --
từ Tổng thống Reagan --
05:09
that was his signing statement
when he signed the Montreal Protocol
when he signed the Montreal Protocol
91
297357
3827
Đó là tuyên bố ký của ông khi
ông ký thông qua Nghị định thư Montreal
ông ký thông qua Nghị định thư Montreal
05:13
after its unanimous ratification
by the US Senate.
by the US Senate.
92
301208
3798
sau khi nó được phê chuẩn
bởi Thượng viện Hoa Kỳ.
bởi Thượng viện Hoa Kỳ.
05:17
And this is something
that's truly worth celebrating.
that's truly worth celebrating.
93
305030
2517
Đây là một việc
thực sự đáng được tán vinh.
thực sự đáng được tán vinh.
05:19
In fact, yesterday was the 30th
anniversary of the Montreal Protocol.
anniversary of the Montreal Protocol.
94
307571
4882
Thực ra, hôm qua là ngày kỷ niệm 30 năm
ký Nghị định thư Montreal.
ký Nghị định thư Montreal.
05:24
(Applause)
95
312477
6260
(Vỗ tay)
05:30
Because of the protocol,
96
318761
1742
Nhờ có Nghị định thư này,
05:32
ozone-depleting substances
are now declining in our atmosphere,
are now declining in our atmosphere,
97
320527
4357
những hợp chất hủy hoại tầng ôzôn
đang dần giảm đi trong bầu khí quyển,
đang dần giảm đi trong bầu khí quyển,
05:36
and we're starting to see the first signs
of healing in the ozone layer.
of healing in the ozone layer.
98
324908
3495
và chúng ta đang bắt đầu được thấy
những dấu hiệu lành lại của tầng ôzôn.
những dấu hiệu lành lại của tầng ôzôn.
05:41
And furthermore, because many
of those ozone-depleting substances
of those ozone-depleting substances
99
329118
4000
Ngoài ra, vì nhiều
hợp chất hủy hoại tầng ôzôn
hợp chất hủy hoại tầng ôzôn
05:45
are also very potent greenhouse gases,
100
333142
2718
cũng đồng thời
là những khí nhà kính mạnh,
là những khí nhà kính mạnh,
Nghị định thư Montreal đã giúp
hoãn lại sự nóng lên toàn cầu
hoãn lại sự nóng lên toàn cầu
05:47
the Montreal Protocol
has actually delayed global warming
has actually delayed global warming
101
335884
2778
05:50
by more than a decade.
102
338686
1285
tới hơn một thập kỷ.
05:52
That's just wonderful.
103
340628
1267
Đó là một điều tuyệt vời.
05:54
But I think it's worth
asking the question,
asking the question,
104
342728
4473
Nhưng tôi nghĩ rằng có một câu hỏi
đáng được đặt ra,
đáng được đặt ra,
khi chúng ta hiện đang đối mặt với
khủng hoảng môi trường, nóng lên toàn cầu,
khủng hoảng môi trường, nóng lên toàn cầu,
05:59
as we face our current
environmental crisis, global warming,
environmental crisis, global warming,
105
347225
3602
06:02
what lessons can we learn from Montreal?
106
350851
2375
chúng ta có thể học được gì
từ Nghị định Montreal?
từ Nghị định Montreal?
06:05
Are there any? I think there are.
107
353250
2339
Chúng ta có học được gì không?
Tôi nghĩ là có.
Tôi nghĩ là có.
06:08
First, we don't need
absolute certainty to act.
absolute certainty to act.
108
356765
4317
Đầu tiên, chúng ta không cần phải
thực sự chắc chắn để hành động.
thực sự chắc chắn để hành động.
06:13
When Montreal was signed,
109
361742
1712
Khi Nghị định thư Montreal được ký,
06:15
we were less certain then
of the risks from CFCs
of the risks from CFCs
110
363478
4041
chúng ta đã ít chắc chắn
về những mối đe dọa từ CFCs
về những mối đe dọa từ CFCs
06:19
than we are now of the risks
from greenhouse gas emissions.
from greenhouse gas emissions.
111
367543
4452
hơn là về những mối đe dọa
từ khí nhà kính hiện nay.
từ khí nhà kính hiện nay.
06:25
A common tactic that people
who oppose climate action use
who oppose climate action use
112
373116
3778
Một chiến thuật thông dụng mà những người
phản đối hành động vì môi trường dùng
phản đối hành động vì môi trường dùng
06:28
is to completely ignore risk
and focus only on uncertainty.
and focus only on uncertainty.
113
376918
4063
là hoàn toàn bỏ qua những mối đe dọa
và tập trung vào sự không chắc chắn.
và tập trung vào sự không chắc chắn.
06:33
But so what about uncertainty?
114
381648
1561
Nhưng không chắc chắn thì sao?
06:35
We make decisions in the face
of uncertainty all the time,
of uncertainty all the time,
115
383937
3579
Chúng ta vẫn thường xuyên quyết định
mặc cho sự không chắc chắn,
mặc cho sự không chắc chắn,
06:39
literally all the time.
116
387540
1954
thực sự rất thường xuyên.
06:41
You know, I'll bet those of you
who drove here tonight,
who drove here tonight,
117
389518
4440
Tôi dám cá rằng
với những bạn lái xe đến đây tối nay,
với những bạn lái xe đến đây tối nay,
06:45
you probably wore your seat belt.
118
393982
1857
các bạn đã đeo dây an toàn.
Vậy nên các bạn hãy hỏi bản thân,
06:48
And so ask yourself,
119
396807
1208
06:50
did you wear your seat belt
because someone told you
because someone told you
120
398039
2589
các bạn có đeo dây an toàn
vì người ta bảo các bạn
vì người ta bảo các bạn
06:52
with a hundred percent [certainty]
121
400652
1907
với sự chắc chắn một trăm phần trăm
06:54
that you would get
in a car crash on the way here?
in a car crash on the way here?
122
402583
2408
rằng các bạn sẽ bị tông xe
trên đường đến đây?
trên đường đến đây?
06:57
Probably not.
123
405711
1424
Có lẽ là không đâu.
06:59
So that's the first lesson.
124
407159
2318
Đó là bài học đầu tiên.
Sẽ luôn có sự không chắc chắn trong việc
quản lý rủi ro và đưa ra quyết định.
quản lý rủi ro và đưa ra quyết định.
07:01
Risk management and decision making
always have uncertainty.
always have uncertainty.
125
409501
3261
Việc bỏ qua rủi ro và chỉ tập trung vào
sự không chắc chắn là một sự xao nhãng.
sự không chắc chắn là một sự xao nhãng.
07:05
Ignoring risk and focusing
only on uncertainty is a distraction.
only on uncertainty is a distraction.
126
413494
3760
07:10
In other words, inaction is an action.
127
418372
3817
Nói theo cách khác,
không hành động là một hành động.
không hành động là một hành động.
07:16
Second, it takes a village
to raise a healthy environment.
to raise a healthy environment.
128
424767
4960
Thứ hai, cần phải có rất nhiều người
để cùng tạo ra một môi trường khỏe mạnh.
để cùng tạo ra một môi trường khỏe mạnh.
07:22
The Montreal Protocol wasn't just
put together by industry and governments
put together by industry and governments
129
430869
4039
Nghị định thư Montreal không chỉ được
lập nên bởi nền công nghiệp hay chính phủ
lập nên bởi nền công nghiệp hay chính phủ
07:26
or environmental advocacy
groups and scientists.
groups and scientists.
130
434932
3971
hay những nhóm hoạt động vì môi trường
và các nhà khoa học.
và các nhà khoa học.
07:30
It was put together by all of them.
131
438927
1712
Nó được lập nên bởi tất cả bọn họ.
07:32
They all had a seat at the table,
132
440663
2403
Tất cả đều có một vị trí trong bàn,
và tất cả đều có vai trò quan trọng
trong việc đưa ra giải pháp.
trong việc đưa ra giải pháp.
07:35
and they all played
an important role in the solution.
an important role in the solution.
133
443090
2925
07:38
And I think in this regard,
134
446039
1351
Và tôi nghĩ theo hướng này,
chúng ta có thể thấy được
những tín hiệu đáng mừng.
những tín hiệu đáng mừng.
07:39
we're actually seeing
some encouraging signs today.
some encouraging signs today.
135
447414
2382
07:41
We see not just environmental groups
concerned about climate change
concerned about climate change
136
449820
4590
Ta có thể thấy không chỉ những nhóm vì
môi trường quan tâm đến biến đổi khí hậu
môi trường quan tâm đến biến đổi khí hậu
07:46
but also civic and religious groups,
137
454434
2590
mà còn có cả những nhóm
về nhân quyền và tôn giáo,
về nhân quyền và tôn giáo,
07:49
the military and businesses.
138
457048
2333
quân đội và các doanh nghiệp.
07:52
So wherever you find yourself
on that spectrum,
on that spectrum,
139
460744
2823
Vì vậy khi nào bạn thấy bản thân mình
ở trong nhóm đó,
ở trong nhóm đó,
chúng tôi cần bạn ngồi ở bàn,
07:55
we need you at the table,
140
463591
1704
vì nếu ta muốn tìm giải pháp
cho sự nóng lên toàn cầu,
cho sự nóng lên toàn cầu,
07:57
because if we're going
to solve global warming,
to solve global warming,
141
465319
2192
07:59
it's going to take actions at all levels,
142
467535
2060
nó cần phải được thực hiện ở mọi mặt,
08:01
from the individual to the international
143
469619
2694
từ cấp độ cá nhân cho đến quốc tế
08:04
and everything in between.
144
472337
1705
và tất cả mọi thứ ở giữa.
08:08
Third lesson:
145
476621
1150
Bài học thứ ba:
08:10
don't let the perfect
be the enemy of the good.
be the enemy of the good.
146
478673
2571
đừng để mong muốn hoàn hảo
ngăn cản điều tốt đẹp xảy ra.
ngăn cản điều tốt đẹp xảy ra.
08:14
While Montreal has become the brake pedal
for stopping ozone depletion,
for stopping ozone depletion,
147
482390
5260
Tuy Nghị định thư Montreal đã trở thành
cái phanh giúp ngăn sự suy yếu tầng ôzôn,
cái phanh giúp ngăn sự suy yếu tầng ôzôn,
08:19
at its beginning, it was more
just like a tap on the brakes.
just like a tap on the brakes.
148
487674
3579
vào lúc ban đầu, nó chỉ giống như
một cái chạm chân nhẹ trên phanh.
một cái chạm chân nhẹ trên phanh.
08:24
It was actually the later
amendments to the protocol
amendments to the protocol
149
492524
3330
Phải đến những lần
thay đổi Nghị định sau này
thay đổi Nghị định sau này
08:27
that really marked the decision
to hit the brakes on ozone depletion.
to hit the brakes on ozone depletion.
150
495878
3905
mới đánh dấu quyết định đạp phanh
để ngăn chặn sự suy yếu tầng ôzôn.
để ngăn chặn sự suy yếu tầng ôzôn.
Với những người thấy thất vọng
08:33
So to those who despair
151
501061
1382
08:34
that the Paris Climate Accord
didn't go far enough
didn't go far enough
152
502467
3333
vì cho rằng Thỏa thuận chung Paris
chưa giải quyết đủ triệt để
chưa giải quyết đủ triệt để
08:37
or that your limited actions on their own
won't solve global warming,
won't solve global warming,
153
505824
4956
hay chỉ hành động của riêng bản thân
sẽ không giúp giải quyết nóng lên toàn cầu
sẽ không giúp giải quyết nóng lên toàn cầu
08:42
I say don't let the perfect
be the enemy of the good.
be the enemy of the good.
154
510804
3531
Tôi muốn nói rằng đừng để
mong muốn hoàn hảo ngăn điều tốt xảy ra.
mong muốn hoàn hảo ngăn điều tốt xảy ra.
08:48
And finally, I think it helps us
to contemplate the world we've avoided.
to contemplate the world we've avoided.
155
516439
4833
Cuối cùng, tôi nghĩ rằng chúng ta nên
suy ngẫm về thế giới mình đã thoát khỏi.
suy ngẫm về thế giới mình đã thoát khỏi.
08:54
Indeed, the world we have avoided
by enacting the Montreal Protocol
by enacting the Montreal Protocol
156
522742
5768
Đúng vậy, thế giới mà ta đã tránh khỏi
nhờ việc ban hành Nghị định thư Montreal
nhờ việc ban hành Nghị định thư Montreal
09:00
is one of catastrophic changes
157
528534
2186
là một trong những sự thay đổi
gây thiệt hại
gây thiệt hại
09:02
to our environment
and to human well-being.
and to human well-being.
158
530744
2150
tới môi trường
và sức khỏe của chúng ta.
và sức khỏe của chúng ta.
09:05
By the 2030s, we'll be avoiding millions
of new skin cancer cases per year
of new skin cancer cases per year
159
533846
6240
Tới những năm 2030, chúng ta sẽ tránh được
hàng triệu ca ung thư da mới mỗi năm
hàng triệu ca ung thư da mới mỗi năm
09:12
with a number that would only grow.
160
540110
2050
với chỉ số ôzôn luôn tăng lên.
09:15
If I'm lucky, I'll live long enough
to see the end of this animation
to see the end of this animation
161
543549
4406
Nếu tôi may mắn, tôi sẽ sống đủ lâu
để nhìn thấy kết thúc của sự minh họa này
để nhìn thấy kết thúc của sự minh họa này
09:19
and to see the ozone hole
restored to its natural state.
restored to its natural state.
162
547979
3197
và thấy được lỗ hổng ôzôn
dần trở lại trạng thái ban đầu.
dần trở lại trạng thái ban đầu.
09:24
So as we write the story
for earth's climate future
for earth's climate future
163
552573
3329
Vì vậy khi chúng ta muốn viết nên
câu chuyện cho tương lai của khí hậu
câu chuyện cho tương lai của khí hậu
09:27
for this century and beyond,
164
555926
1484
trong thế kỷ này và cả sau này,
09:29
we need to ask ourselves,
what will our actions be
what will our actions be
165
557434
3461
chúng ta cần hỏi bản thân,
chúng ta cần hành động như thế nào
chúng ta cần hành động như thế nào
09:32
so that someone can stand on this stage
166
560919
2342
để ai đó có thể đứng trên sân khấu này
09:35
in 30 or 50 or a hundred years
167
563285
4460
trong 30 hay 50 hay 100 năm nữa
09:39
to celebrate the world
that they've avoided.
that they've avoided.
168
567769
2340
và nhắc về thế giới
mà họ đã tránh khỏi.
mà họ đã tránh khỏi.
09:43
Thank you.
169
571220
1151
Cảm ơn.
09:44
(Applause)
170
572395
4470
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Sean Davis - Research scientistSean Davis studies the climate impacts from human-caused changes of the chemical composition of the atmosphere.
Why you should listen
Sean Davis studies long-term change in the chemical composition and circulation of the stratosphere, with an emphasis on human-caused perturbations to the Earth’s protective ozone layer and their impact on climate at the surface. He is a research scientist at the University of Colorado's Cooperative Institute for Research in Environmental Sciences and the NOAA Earth System Research Laboratory’s Chemical Sciences Division.
Sean Davis | Speaker | TED.com