TED2019
Sheperd Doeleman: Inside the black hole image that made history
Sheperd Doeleman: In het zwarte gat dat geschiedenis schreef
Filmed:
Readability: 3.6
1,670,533 views
In het centrum van een zonnestelsel op meer dan 55 miljoen lichtjaar afstand is een supermassief zwart gat met de massa van enkele miljarden zonnen. En nu, voor de allereerste keer, kunnen we het zien. Astrophysicus Sheperd Doeleman, hoofd van de Event Horizon Telescope-samenwerking, spreekt met Chris Anderson van TED over het iconische, allereerste beeld van een zwart gat -- en de epische, wereldwijde samenwerking om er een beeld van te krijgen.
Sheperd Doeleman - Astrophysicist
Sheperd Doeleman led the global team behind the Event Horizon Telescope that captured the historic, first-ever image of a black hole. Full bio
Sheperd Doeleman led the global team behind the Event Horizon Telescope that captured the historic, first-ever image of a black hole. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Chris Anderson: Shep,
heel erg bedankt voor je komst.
heel erg bedankt voor je komst.
00:13
Chris Anderson: Shep,
thank you so much for coming.
thank you so much for coming.
0
1417
2434
00:15
I think your plane landed
literally two hours ago in Vancouver.
literally two hours ago in Vancouver.
1
3875
2958
Ik denk dat je vliegtuig precies
twee uur geleden in Vancouver landde.
twee uur geleden in Vancouver landde.
00:19
Such a treat to have you.
2
7750
1434
Een plezier je hier te hebben.
00:21
So, talk us through how do you get
from Einstein's equation to a black hole?
from Einstein's equation to a black hole?
3
9208
6143
Hoe kom je nu vanuit de vergelijking
van Einstein naar een zwart gat?
van Einstein naar een zwart gat?
Sheperd Doeleman:
Meer dan 100 jaar geleden
Meer dan 100 jaar geleden
00:27
Sheperd Doeleman: Over 100 years ago,
4
15375
1809
00:29
Einstein came up with this
geometric theory of gravity
geometric theory of gravity
5
17208
3435
ontdekte Einstein de geometrische
theorie van de zwaartekracht
theorie van de zwaartekracht
00:32
which deforms space-time.
6
20667
2101
die de ruimtetijd vervormt.
00:34
So, matter deforms space-time,
7
22792
1601
Materie vervormt de ruimtetijd
00:36
and then space-time tells matter in turn
how to move around it.
how to move around it.
8
24417
2953
en dan vertelt de ruimtetijd
de materie hoe erin te bewegen.
de materie hoe erin te bewegen.
00:39
And you can get enough matter
into a small enough region
into a small enough region
9
27394
3540
En je kunt genoeg materie
in een voldoende klein volume krijgen
in een voldoende klein volume krijgen
dat het de ruimtetijd doorprikt,
00:42
that it punctures space-time,
10
30958
2226
zodat zelfs licht er niet uit kan,
00:45
and that even light can't escape,
11
33208
1685
00:46
the force of gravity
keeps even light inside.
keeps even light inside.
12
34917
2101
de zwaartekracht houdt
zelfs het licht binnen.
zelfs het licht binnen.
00:49
CA: And so, before that,
the reason the Earth moves around the Sun
the reason the Earth moves around the Sun
13
37042
3101
CA: En dus is de reden
dat de aarde rond de Zon beweegt
dat de aarde rond de Zon beweegt
00:52
is not because the Sun
is pulling the Earth as we think,
is pulling the Earth as we think,
14
40167
2642
niet omdat de zon de aarde aantrekt,
zoals we denken,
zoals we denken,
00:54
but it's literally changed
the shape of space
the shape of space
15
42833
2143
maar ze letterlijk de ruimte vervormt
zodat we eigenlijk gewoon
om de zon heen vallen.
om de zon heen vallen.
00:57
so that we just
sort of fall around the Sun.
sort of fall around the Sun.
16
45000
2101
00:59
SD: Exactly, the geometry of space-time
17
47125
1893
SD: Ja, de geometrie van de ruimtetijd
01:01
tells the Earth
how to move around the Sun.
how to move around the Sun.
18
49042
2059
vertelt de aarde
hoe rond de zon te bewegen
hoe rond de zon te bewegen
01:03
You're almost seeing a black hole
puncture through space-time,
puncture through space-time,
19
51125
3393
Je ziet bijna een zwart gat
de ruimtetijd doorprikken,
de ruimtetijd doorprikken,
01:06
and when it goes so deeply in,
20
54542
1976
en wanneer het er zo diep in gaat,
01:08
then there's a point at which
light orbits the black hole.
light orbits the black hole.
21
56542
3476
dan komt er een moment waarop het licht
het zwarte gat gaat omcirkelen.
het zwarte gat gaat omcirkelen.
01:12
CA: And so that's, I guess,
is what's happening here.
is what's happening here.
22
60042
2517
CA: En dat is, denk ik, wat hier gebeurt.
01:14
This is not an image,
23
62583
1310
Dit is geen beeld,
01:15
this is a computer simulation
of what we always thought,
of what we always thought,
24
63917
2976
maar een computersimulatie
van wat we altijd dachten,
van wat we altijd dachten,
01:18
like, the event horizon
around the black hole.
around the black hole.
25
66917
2976
zoals, de waarnemingshorizon
rond het zwarte gat.
rond het zwarte gat.
01:21
SD: Until last week, we had no idea
what a black hole really looked like.
what a black hole really looked like.
26
69917
3476
SD: Tot vorige week wisten we niet
hoe een zwart gat eruitzag.
hoe een zwart gat eruitzag.
01:25
The best we could do were simulations
like this in supercomputers,
like this in supercomputers,
27
73417
3934
Het beste wat we konden, waren simulaties
zoals deze in supercomputers,
zoals deze in supercomputers,
01:29
but even here you see this ring of light,
28
77375
1976
maar ook hier zie je deze ring van licht,
01:31
which is the orbit of photons.
29
79375
1934
de baan van de fotonen.
01:33
That's where photons
literally move around the black hole,
literally move around the black hole,
30
81333
2726
Dat is waar fotonen letterlijk
rond het zwarte gat bewegen
rond het zwarte gat bewegen
01:36
and around that is this hot gas
that's drawn to the black hole,
that's drawn to the black hole,
31
84083
3560
en daarrond zit dit hete gas
dat het zwarte gat wordt ingetrokken
dat het zwarte gat wordt ingetrokken
01:39
and it's hot because of friction.
32
87667
1976
en verhit is door wrijving.
Al dit gas probeert in een zeer klein
volume te geraken, en warmt op.
volume te geraken, en warmt op.
01:41
All this gas is trying to get
into a very small volume, so it heats up.
into a very small volume, so it heats up.
33
89667
3351
01:45
CA: A few years ago,
you embarked on this mission
you embarked on this mission
34
93042
2851
CA: Een paar jaar geleden
begon je aan de opdracht
begon je aan de opdracht
01:47
to try and actually image
one of these things.
one of these things.
35
95917
2184
om een van deze dingen
echt in beeld te brengen.
echt in beeld te brengen.
01:50
And I guess you took --
36
98125
1875
En ik denk dat je --
01:52
you focused on this galaxy way out there.
37
100708
2060
je richtte je op deze verre melkweg.
01:54
Tell us about this galaxy.
38
102792
1809
Vertel ons over deze melkweg.
01:56
SD: This is the galaxy --
39
104625
1809
SD: Dit is die melkweg --
01:58
we're going to zoom into the galaxy M87,
it's 55 million light-years away.
it's 55 million light-years away.
40
106458
3810
We gaan op de melkweg M87 inzoomen,
55 miljoen lichtjaar hiervandaan.
55 miljoen lichtjaar hiervandaan.
02:02
CA: Fifty-five million.
41
110292
1226
CA: 55 miljoen.
02:03
SD: Which is a long way.
42
111542
2017
SD: Dat is ver weg.
02:05
And at its heart,
43
113583
1643
In zijn centrum
zit een zwart gat met een massa
van 6,5 miljard zonnen.
van 6,5 miljard zonnen.
02:07
there's a six-and-a-half-billion-
solar-mass black hole.
solar-mass black hole.
44
115250
2684
02:09
That's hard for us
to really fathom, right?
to really fathom, right?
45
117958
2476
Moeilijk voor te stellen, toch?
02:12
Six and a half billion suns
compressed into a single point.
compressed into a single point.
46
120458
4268
Zes en een half miljard zonnen
gecomprimeerd tot één enkel punt.
gecomprimeerd tot één enkel punt.
02:16
And it's governing some of the energetics
of the center of this galaxy.
of the center of this galaxy.
47
124750
4393
Het bestuurt een deel van de energetica
van het centrum van deze melkweg.
van het centrum van deze melkweg.
02:21
CA: But even though that thing is so huge,
because it's so far away,
because it's so far away,
48
129167
3476
CA: Maar ook al is dat ding zo groot,
omdat het zo ver weg is,
omdat het zo ver weg is,
02:24
to actually dream
of getting an image of it,
of getting an image of it,
49
132667
2892
is het ongelooflijk moeilijk
er een beeld van krijgen.
er een beeld van krijgen.
02:27
that's incredibly hard.
50
135583
1268
De resolutie die je nodig hebt,
is niet te vatten.
is niet te vatten.
02:28
The resolution would be incredible
that you need.
that you need.
51
136875
2309
SD: Zwarte gaten zijn de kleinste dingen
in het bekende universum.
in het bekende universum.
02:31
SD: Black holes are the smallest
objects in the known universe.
objects in the known universe.
52
139208
3018
02:34
But they have these outsize effects
on whole galaxies.
on whole galaxies.
53
142250
2768
Maar ze hebben overmaatse effecten
op hele sterrenstelsels.
op hele sterrenstelsels.
02:37
But to see one,
54
145042
1267
Om er een te zien,
02:38
you would need to build a telescope
as large as the Earth,
as large as the Earth,
55
146333
2726
heb je een telescoop nodig
zo groot als de aarde
zo groot als de aarde
omdat het zwarte gat waar we naar kijken
02:41
because the black hole
that we're looking at
that we're looking at
56
149083
2101
overvloedig radiogolven afgeeft.
02:43
gives off copious radio waves.
57
151208
1476
02:44
It's emitting all the time.
58
152708
1351
Het zendt de hele tijd uit.
02:46
CA: And that's exactly what you did.
59
154083
1768
CA: En dat is precies wat je deed.
02:47
SD: Exactly. What you're seeing here
60
155875
1768
SD: Precies.
Hier zie je hoe we telescopen
over de hele wereld gebruikten,
over de hele wereld gebruikten,
02:49
is we used telescopes
all around the world,
all around the world,
61
157667
2059
02:51
we synchronized them perfectly
with atomic clocks,
with atomic clocks,
62
159750
2393
we synchroniseerden ze perfect
met atoomklokken,
met atoomklokken,
02:54
so they received the light waves
from this black hole,
from this black hole,
63
162167
2524
zodat ze de lichtgolven
van dit zwarte gat ontvingen.
van dit zwarte gat ontvingen.
02:56
and then we stitched all of that data
together to make an image.
together to make an image.
64
164715
3969
We klikten vervolgens al die data
aan elkaar tot een beeld.
aan elkaar tot een beeld.
03:00
CA: To do that
65
168708
1292
CA: Om dat te doen,
03:03
the weather had to be right
66
171292
1309
moest het weer overal
op hetzelfde moment goed zijn
op hetzelfde moment goed zijn
03:04
in all of those locations
at the same time,
at the same time,
67
172625
2059
03:06
so you could actually get a clear view.
68
174708
1893
om een duidelijk zicht te hebben.
03:08
SD: We had to get lucky
in a lot of different ways.
in a lot of different ways.
69
176625
2417
SD: We moesten dus
op allerlei manieren geluk hebben.
op allerlei manieren geluk hebben.
03:11
And sometimes, it's better
to be lucky than good.
to be lucky than good.
70
179875
2309
Soms kan je beter geluk hebben
dan goed zijn.
dan goed zijn.
03:14
In this case, we were both,
I like to think.
I like to think.
71
182208
2685
In dit geval was het beide,
denk ik graag.
denk ik graag.
03:16
But light had to come from the black hole.
72
184917
2809
Maar het licht moest
van het zwarte gat tot hier geraken.
van het zwarte gat tot hier geraken.
03:19
It had to come
through intergalactic space,
through intergalactic space,
73
187750
3934
Het moest door de intergalactische ruimte,
03:23
through the Earth's atmosphere,
where water vapor can absorb it,
where water vapor can absorb it,
74
191708
3685
door de atmosfeer van de aarde,
waar waterdamp het kan absorberen,
waar waterdamp het kan absorberen,
03:27
and everything worked out perfectly,
75
195417
1767
en alles werkte perfect,
03:29
the size of the Earth
at that wavelength of light,
at that wavelength of light,
76
197208
2518
de grootte van de aarde
bij die golflengte van licht,
bij die golflengte van licht,
03:31
one millimeter wavelength,
77
199750
1309
één-millimeter-straling,
03:33
was just right to resolve that black hole,
55 million light-years away.
55 million light-years away.
78
201083
4768
was net genoeg om dat zwarte gat te zien
op 55 miljoen lichtjaar hiervandaan.
op 55 miljoen lichtjaar hiervandaan.
03:37
The universe was telling us what to do.
79
205875
2809
Het universum vertelde ons wat te doen.
03:40
CA: So you started capturing
huge amounts of data.
huge amounts of data.
80
208708
2393
CA: Je ging massa’s data opnemen.
Dit is zowat de helft van de gegevens
van slechts één telescoop.
van slechts één telescoop.
03:43
I think this is like half the data
from just one telescope.
from just one telescope.
81
211125
3018
03:46
SD: Yeah, this is one of the members
of our team, Lindy Blackburn,
of our team, Lindy Blackburn,
82
214167
3142
SD: Ja, dit is iemand
van ons team, Lindy Blackburn,
van ons team, Lindy Blackburn,
met de helft van de gegevens
03:49
and he's sitting with half the data
83
217333
1726
03:51
recorded at the Large
Millimeter Telescope,
Millimeter Telescope,
84
219083
2060
van de Large Millimeter Telescope,
03:53
which is atop a 15,000-foot
mountain in Mexico.
mountain in Mexico.
85
221167
3392
op een vijf km hoge berg in Mexico.
03:56
And what he's holding there
is about half a petabyte.
is about half a petabyte.
86
224583
3310
En hij houdt hier ongeveer
een halve petabyte in zijn handen.
een halve petabyte in zijn handen.
03:59
Which, to put it in terms
that we might understand,
that we might understand,
87
227917
3267
Wat, in termen die we kunnen begrijpen,
04:03
it's about 5,000 people's
lifetime selfie budget.
lifetime selfie budget.
88
231208
3935
overeenkomt met ongeveer een levenslang
selfiebudget voor 5.000 mensen.
selfiebudget voor 5.000 mensen.
04:07
(Laughter)
89
235167
2142
(Gelach)
CA: Het zijn een hoop data.
04:09
CA: It's a lot of data.
90
237333
1268
04:10
So this was all shipped,
you couldn't send this over the internet.
you couldn't send this over the internet.
91
238625
3143
Dit werd allemaal fysiek verzonden,
het ging niet via het internet.
het ging niet via het internet.
04:13
All this data was shipped to one place
92
241792
1851
Al deze gegevens werden op één plek
04:15
and the massive computer effort began
to try and analyze it.
to try and analyze it.
93
243667
3309
met massale computerinzet
getest en geanalyseerd.
getest en geanalyseerd.
04:19
And you didn't really know
94
247000
1768
Je wist niet echt
04:20
what you were going to see
coming out of this.
coming out of this.
95
248792
2184
wat dit zou opleveren.
04:23
SD: The way this technique
works that we used --
works that we used --
96
251000
2268
SD: De gebruikte techniek is --
04:25
imagine taking an optical mirror
and smashing it
and smashing it
97
253292
3350
stel je voor dat we
een optische spiegel zouden breken
een optische spiegel zouden breken
en de scherven willekeurig neerzetten.
04:28
and putting all the shards
in different places.
in different places.
98
256666
2226
04:30
The way a normal mirror works
99
258916
1393
Een normale spiegel werkt
04:32
is the light rays bounce
off the surface, which is perfect,
off the surface, which is perfect,
100
260333
2810
door lichtstralen te weerkaatsen
op een perfect oppervlak
op een perfect oppervlak
04:35
and they focus in a certain point
at the same time.
at the same time.
101
263167
3142
en ze tegelijkertijd
op een bepaald punt te richten.
op een bepaald punt te richten.
04:38
We take all these recordings,
102
266333
1976
Al deze opnames
aligneren we daarna
met atoomklokprecisie
met atoomklokprecisie
04:40
and with atomic clock precision
103
268333
1560
04:41
we align them perfectly,
later in a supercomputer.
later in a supercomputer.
104
269917
3351
perfect in een supercomputer.
04:45
And we recreate
kind of an Earth-sized lens.
kind of an Earth-sized lens.
105
273292
2601
En maken zo een soort lens
zo groot als de aarde.
zo groot als de aarde.
04:47
And the only way to do that
is to bring the data back by plane.
is to bring the data back by plane.
106
275917
2976
Dat kan alleen door de gegevens
terug te vliegen.
terug te vliegen.
04:50
You can't beat the bandwidth
of a 747 filled with hard discs.
of a 747 filled with hard discs.
107
278917
3684
De bandbreedte van een 747
vol hard discs kan je niet overtreffen.
vol hard discs kan je niet overtreffen.
04:54
(Laughter)
108
282625
1018
(Gelach)
04:55
CA: And so, I guess a few weeks
or a few months ago,
or a few months ago,
109
283667
2476
CA: Zo, denk ik dat een paar weken
of maanden geleden
of maanden geleden
04:58
on a computer screen somewhere,
110
286167
1642
ergens op een computerscherm
04:59
this started to come into view.
111
287833
3268
dit in beeld begon te komen.
05:03
This moment.
112
291125
1268
Dit moment.
05:04
SD: Well, it took a long time.
113
292417
2267
SD: Het duurde wel een lange tijd.
05:06
CA: I mean, look at this.
114
294708
1292
CA: Ik bedoel, kijk ernaar.
05:09
That was it.
115
297708
1393
Dat was het.
05:11
That was the first image.
116
299125
1268
Dat was het eerste beeld.
05:12
(Applause)
117
300417
6184
(Applaus)
05:18
So tell us what
we're really looking at there.
we're really looking at there.
118
306625
2309
Vertel ons eens wat we daar echt zien.
SD: Ik ben er nog altijd weg van.
05:20
SD: I still love it.
119
308958
1351
05:22
(Laughter)
120
310333
2935
(Gelach)
05:25
So what you're seeing
is that last orbit of photons.
is that last orbit of photons.
121
313292
3892
Je ziet de laatste baan van fotonen.
05:29
You're seeing Einstein's
geometry laid bare.
geometry laid bare.
122
317208
3518
Je ziet Einsteins geometrie blootgelegd.
05:32
The puncture in space-time is so deep
123
320750
2393
Het lek in de ruimtetijd is zo diep
dat het licht eromheen beweegt,
05:35
that light moves around in orbit,
124
323167
2017
zodat het licht achter het zwarte gat,
zoals we, denk ik, binnenkort gaan zien,
zoals we, denk ik, binnenkort gaan zien,
05:37
so that light behind the black hole,
as I think we'll see soon,
as I think we'll see soon,
125
325208
3060
05:40
moves around and comes to us
on these parallel lines
on these parallel lines
126
328292
2934
eromheen gaat en ons bereikt
via deze parallelle lijnen
via deze parallelle lijnen
05:43
at exactly that orbit.
127
331250
1684
op precies die baan.
05:44
It turns out, that orbit is
the square root of 27
the square root of 27
128
332958
4643
Het blijkt, dat de baan
de vierkantswortel is van 27
de vierkantswortel is van 27
05:49
times just a handful
of fundamental constants.
of fundamental constants.
129
337625
2976
maal een handvol fundamentele constanten.
05:52
It's extraordinary
when you think about it.
when you think about it.
130
340625
2018
Heel bijzonder, als je erover nadenkt.
05:54
CA: When ...
131
342667
1934
CA: Als ...
05:56
In my head, initially,
when I thought of black holes,
when I thought of black holes,
132
344625
2684
Toen ik de eerste keer
nadacht over zwarte gaten,
nadacht over zwarte gaten,
05:59
I'm thinking that is the event horizon,
133
347333
1893
dacht ik: dat is de waarnemingshorizon,
06:01
there's lots of matter and light
whirling around in that shape.
whirling around in that shape.
134
349250
3809
waaromheen hopen materie
en licht wervelen in die vorm.
en licht wervelen in die vorm.
06:05
But it's actually
more complicated than that.
more complicated than that.
135
353083
3185
Maar het is ingewikkelder dan dat.
06:08
Well, talk us through this animation,
because it's light being lensed around it.
because it's light being lensed around it.
136
356292
4434
Laten we het hebben over deze animatie,
omdat het licht eromheen wordt gebogen.
omdat het licht eromheen wordt gebogen.
06:12
SD: You'll see here that some light
from behind it gets lensed,
from behind it gets lensed,
137
360750
3351
SD: Je ziet hier dat wat licht
komende van erachter wordt gebogen,
komende van erachter wordt gebogen,
06:16
and some light does a loop-the-loop
around the entire orbit of the black hole.
around the entire orbit of the black hole.
138
364125
4393
en ander licht maakt een looping
rond het hele gebied van het zwarte gat.
rond het hele gebied van het zwarte gat.
06:20
But when you get enough light
139
368542
1476
Maar als je genoeg licht krijgt
06:22
from all this hot gas
swirling around the black hole,
swirling around the black hole,
140
370042
2809
van al dit hete gas
dat rond het zwarte gat wervelt,
dat rond het zwarte gat wervelt,
06:24
then you wind up seeing
all of these light rays
all of these light rays
141
372875
2893
dan ga je al deze lichtstralen
zien samenkomen op dit scherm,
06:27
come together on this screen,
142
375792
1392
06:29
which is a stand-in
for where you and I are.
for where you and I are.
143
377208
2435
dat staat voor de plaats
waar jij en ik zijn.
waar jij en ik zijn.
06:31
And you see the definition of this ring
begin to come into shape.
begin to come into shape.
144
379667
4476
Je ziet dat de aftekening van de ring
zich begint te vormen.
zich begint te vormen.
06:36
And that's what Einstein predicted
over 100 years ago.
over 100 years ago.
145
384167
3375
Dat is wat Einstein
meer dan 100 jaar geleden voorspelde.
meer dan 100 jaar geleden voorspelde.
06:40
CA: Yeah, that is amazing.
146
388167
2059
CA: Ja, dat is geweldig.
06:42
So tell us more about
what we're actually looking at here.
what we're actually looking at here.
147
390250
5768
Vertel ons wat meer
over wat we hier eigenlijk zien.
over wat we hier eigenlijk zien.
06:48
First of all, why is part of it
brighter than the rest?
brighter than the rest?
148
396042
2642
Allereerst, waarom is dit deel
helderder dan de rest?
helderder dan de rest?
06:50
SD: So what's happening
is that the black hole is spinning.
is that the black hole is spinning.
149
398708
3768
SD: Dat komt omdat
het zwarte gat ronddraait.
het zwarte gat ronddraait.
06:54
And you wind up with some of the gas
moving towards us below
moving towards us below
150
402500
3393
Een deel van het gas
komt naar ons toe, daar beneden,
komt naar ons toe, daar beneden,
06:57
and receding from us on the top.
151
405917
1684
en bovenaan gaat het van ons weg.
06:59
And just as the train whistle
has a higher pitch
has a higher pitch
152
407625
2476
Net zoals een trein
met een hogere toon fluit
met een hogere toon fluit
als hij naar je toe komt,
07:02
when it's coming towards you,
153
410125
1393
komt er meer energie uit het gas
dat naar ons toe komt,
dat naar ons toe komt,
07:03
there's more energy from the gas
coming towards us than going away from us.
coming towards us than going away from us.
154
411542
3767
dan uit het van ons weg bewegende.
07:07
You see the bottom part brighter
155
415333
1560
Het onderste deel is helderder
07:08
because the light is actually
being boosted in our direction.
being boosted in our direction.
156
416917
3226
omdat het licht
in onze richting wordt versterkt.
in onze richting wordt versterkt.
07:12
CA: And how physically big is that?
157
420167
1976
CA: Hoe groot is dat nu?
07:14
SD: Our entire solar system
would fit well within that dark region.
would fit well within that dark region.
158
422167
5809
SD: Ons gehele zonnestelsel zou passen
binnen dat donkere gebied.
binnen dat donkere gebied.
07:20
And if I may,
159
428000
1976
Als ik even mag --
07:22
that dark region is the signature
of the event horizon.
of the event horizon.
160
430000
4059
dat donkere gebied is de afbakening
van de waarnemingshorizon.
van de waarnemingshorizon.
We zien daar geen licht,
07:26
The reason we don't see light from there,
161
434083
1976
omdat het licht dat van die plaats
naar ons toe zou komen,
naar ons toe zou komen,
07:28
is that the light that would come
to us from that place
to us from that place
162
436083
2601
opgeslokt werd door de waarnemingshorizon.
07:30
was swallowed by the event horizon.
163
438708
1726
Dat is het.
07:32
So that -- that's it.
164
440458
2101
07:34
CA: And so when we think of a black hole,
165
442583
1976
CA: Als we het hebben over een zwart gat,
07:36
you think of these huge rays
jetting out of it,
jetting out of it,
166
444583
2560
denk je aan die enorme ‘jets’
die eruit spuiten,
die eruit spuiten,
07:39
which are pointed
directly in our direction.
directly in our direction.
167
447167
2101
recht naar ons toe.
07:41
Why don't we see them?
168
449292
1351
Waarom zien we die niet?
07:42
SD: This is a very powerful black hole.
169
450667
2101
SD: Dit is een zeer krachtig zwart gat.
07:44
Not by universal standards,
it's still powerful,
it's still powerful,
170
452792
3309
Niet naar universele normen,
maar niettemin krachtig,
maar niettemin krachtig,
07:48
and from the north and south poles
of this black hole
of this black hole
171
456125
2477
en van de noord-
en zuidpolen van dit zwarte gat
en zuidpolen van dit zwarte gat
07:50
we think that jets are coming.
172
458626
1725
denken we dat er jets komen.
07:52
Now, we're too close
to really see all the jet structure,
to really see all the jet structure,
173
460375
3601
Nu zijn we te dichtbij
om de hele jetstructuur te zien,
om de hele jetstructuur te zien,
07:56
but it's the base of those jets
that are illuminating the space-time.
that are illuminating the space-time.
174
464000
3684
maar het is de basis van die jets
die de ruimtetijd verlichten.
die de ruimtetijd verlichten.
07:59
And that's what's being bent
around the black hole.
around the black hole.
175
467708
3726
En dat is wat er
rond het zwarte gat wordt gebogen.
rond het zwarte gat wordt gebogen.
08:03
CA: And if you were in a spaceship
whirling around that thing somehow,
whirling around that thing somehow,
176
471458
3768
CA: Als je in een ruimteschip
om dat ding wat zou ronddraaien,
om dat ding wat zou ronddraaien,
08:07
how long would it take
to actually go around it?
to actually go around it?
177
475250
2476
hoe lang zou het duren
om er omheen te gaan?
om er omheen te gaan?
SD: Ten eerste zou ik er alles
voor willen geven daar te zijn.
voor willen geven daar te zijn.
08:09
SD: First, I would give anything
to be in that spaceship.
to be in that spaceship.
178
477750
2726
08:12
(Laughter)
179
480500
1893
(Gelach)
08:14
Sign me up.
180
482417
1291
Meld me aan.
08:16
There’s something called the --
if I can get wonky for one moment --
if I can get wonky for one moment --
181
484583
3226
Er is zoiets als de -–
als ik het wat raar mag zeggen --
als ik het wat raar mag zeggen --
de binnenste stabiele cirkelvormige baan,
08:19
the innermost stable circular orbit,
182
487833
1768
08:21
that's the innermost orbit at which
matter can move around a black hole
matter can move around a black hole
183
489625
3393
dat is de binnenste baan waarop materie
rond een zwart gat kan bewegen
rond een zwart gat kan bewegen
08:25
before it spirals in.
184
493042
1392
voordat het naar binnen spiraleert.
08:26
And for this black hole, it's going to be
between three days and about a month.
between three days and about a month.
185
494458
4709
Voor dit zwarte gat gaat dat zowat
tussen drie dagen en een maand zijn.
tussen drie dagen en een maand zijn.
08:32
CA: It's so powerful,
it's weirdly slow at one level.
it's weirdly slow at one level.
186
500208
3726
CA: Het is zo krachtig,
maar toch ook weer vreemd traag.
maar toch ook weer vreemd traag.
08:35
I mean, you wouldn't even notice
187
503958
2851
Ik bedoel, je zou het niet eens merken
08:38
falling into that event horizon
if you were there.
if you were there.
188
506833
3810
als je door die horizon zou gaan.
SD: Ken je het begrip ‘spaghettificatie’?
08:42
SD: So you may have heard
of "spaghettification,"
of "spaghettification,"
189
510667
2309
08:45
where you fall into a black hole
190
513000
1558
Je valt in een zwart gat
08:46
and the gravitational field on your feet
is much stronger than on your head,
is much stronger than on your head,
191
514582
3601
en het gravitatieveld op je voeten
is veel sterker dan op je hoofd,
is veel sterker dan op je hoofd,
waardoor je uit elkaar wordt gerekt.
08:50
so you're ripped apart.
192
518207
1311
08:51
This black hole is so big
193
519542
2434
Dit zwarte gat is zo groot
08:54
that you're not going to become
a spaghetti noodle.
a spaghetti noodle.
194
522000
3351
dat je geen spaghettisliert zou worden.
08:57
You're just going to drift
right through that event horizon.
right through that event horizon.
195
525375
2851
Je zou gewoon dwars
door die horizon heen drijven.
door die horizon heen drijven.
CA: Dus een beetje
als een gigantische tornado.
als een gigantische tornado.
09:00
CA: So, it's like a giant tornado.
196
528250
1809
09:02
When Dorothy was whipped by a tornado,
she ended up in Oz.
she ended up in Oz.
197
530083
3518
Toen Dorothy werd meegesleurd
door een tornado, belandde ze in Oz.
door een tornado, belandde ze in Oz.
Wat gebeurt er nu met je
als je in een zwart gat valt?
als je in een zwart gat valt?
09:05
Where do you end up
if you fall into a black hole?
if you fall into a black hole?
198
533625
2351
09:08
(Laughter)
199
536000
1851
(Gelach)
09:09
SD: Vancouver.
200
537875
1268
SD: Vancouver.
09:11
(Laughter)
201
539167
1934
(Gelach)
09:13
CA: Oh, my God.
202
541125
1268
CA: Oh, mijn God.
09:14
(Applause)
203
542417
2142
(Applaus)
09:16
It's the red circle, that's terrifying.
204
544583
2292
Het is de rode cirkel,
die is angstaanjagend.
die is angstaanjagend.
09:20
No, really.
205
548292
1309
Nee echt.
09:21
SD: Black holes really are
the central mystery of our age,
the central mystery of our age,
206
549625
3559
SD: Zwarte gaten zijn echt
het centrale mysterie van onze tijd,
het centrale mysterie van onze tijd,
09:25
because that's where the quantum world
and the gravitational world come together.
and the gravitational world come together.
207
553208
3810
want dat is waar de kwantumwereld
en de zwaartekrachtwereld samenkomen.
en de zwaartekrachtwereld samenkomen.
Wat erin zit, is een singulariteit.
09:29
What's inside is a singularity.
208
557042
1601
09:30
And that's where
all the forces become unified,
all the forces become unified,
209
558667
2392
Daar worden alle krachten geünificeerd,
09:33
because gravity finally is strong enough
to compete with all the other forces.
to compete with all the other forces.
210
561083
4601
omdat de zwaartekracht
eindelijk sterk genoeg is
eindelijk sterk genoeg is
om te concurreren
met alle andere krachten.
met alle andere krachten.
09:37
But it's hidden from us,
211
565708
1393
Maar voor ons is het verborgen;
09:39
the universe has cloaked it
in the ultimate invisibility cloak.
in the ultimate invisibility cloak.
212
567125
4059
het universum verbergt het
in de ultieme onzichtbaarheidsmantel.
in de ultieme onzichtbaarheidsmantel.
09:43
So we don't know what happens in there.
213
571208
1893
Dus weten we niet wat er daar gebeurt.
CA: Er zit een kleiner
in ons eigen melkwegstelsel.
in ons eigen melkwegstelsel.
09:45
CA: So there's a smaller one of these
in our own galaxy.
in our own galaxy.
214
573125
2643
Kunnen we terug naar ons eigen
mooie melkwegstelsel?
mooie melkwegstelsel?
09:47
Can we go back
to our own beautiful galaxy?
to our own beautiful galaxy?
215
575792
2142
09:49
This is the Milky Way, this is home.
216
577958
1768
Dit is de Melkweg, dit is thuis.
09:51
And somewhere in the middle of that
there's another one,
there's another one,
217
579750
2643
Ergens in het midden zit er nog een,
09:54
which you're trying to find as well.
218
582417
1767
dat je ook probeert te vinden.
09:56
SD: We already know it's there,
and we've already taken data on it.
and we've already taken data on it.
219
584208
3143
SD: We weten al dat het er is
en we hebben er al gegevens over.
en we hebben er al gegevens over.
09:59
And we're working on those data right now.
220
587375
2059
Op dit moment werken we aan die gegevens.
10:01
So we hope to have something
in the near future, I can't say when.
in the near future, I can't say when.
221
589458
3851
We hopen op iets in de nabije toekomst,
ik kan niet zeggen wanneer.
ik kan niet zeggen wanneer.
CA: Het is veel dichterbij,
maar ook een stuk kleiner,
maar ook een stuk kleiner,
10:05
CA: It's way closer
but also a lot smaller,
but also a lot smaller,
222
593333
2268
10:07
maybe the similar kind of size
to what we saw?
to what we saw?
223
595625
2268
misschien ongeveer even groot
als wat we zagen?
als wat we zagen?
10:09
SD: Right. So it turns out
that the black hole in M87,
that the black hole in M87,
224
597917
3517
SD: Juist. Het blijkt
dat het zwarte gat in M87,
dat het zwarte gat in M87,
10:13
that we saw before,
225
601458
1268
dat we eerder zagen,
10:14
is six and a half billion solar masses.
226
602750
2184
zes en een half miljard zonsmassa's is.
Maar het is zo ver weg dat het
een bepaalde grootte lijkt te hebben.
een bepaalde grootte lijkt te hebben.
10:16
But it's so far away
that it appears a certain size.
that it appears a certain size.
227
604958
3060
10:20
The black hole in the center of our galaxy
is a thousand times less massive,
is a thousand times less massive,
228
608042
3601
Het zwarte gat in ons stelsel
is duizend keer minder massief,
is duizend keer minder massief,
10:23
but also a thousand times closer.
229
611667
1642
maar ook duizend keer dichterbij.
10:25
So it looks the same
angular size on the sky.
angular size on the sky.
230
613333
3685
Dus heeft het aan de hemel
dezelfde hoekgrootte.
dezelfde hoekgrootte.
10:29
CA: Finally, I guess,
a nod to a remarkable group of people.
a nod to a remarkable group of people.
231
617042
3226
CA: Tot slot nog een knipoog
naar een opmerkelijke groep mensen.
naar een opmerkelijke groep mensen.
10:32
Who are these guys?
232
620292
1559
Wie zijn dat?
10:33
SD: So these are only some of the team.
233
621875
2643
SD: Dit is slechts een deel van het team.
10:36
We marveled at the resonance
that this image has had.
that this image has had.
234
624542
5601
We verbaasden ons
over de weerklank van dit beeld.
over de weerklank van dit beeld.
Als je me had verteld
10:42
If you told me that it would be
above the fold in all of these newspapers,
above the fold in all of these newspapers,
235
630167
3517
dat het voorpaginanieuws
zou zijn in al deze kranten,
zou zijn in al deze kranten,
10:45
I'm not sure I would
have believed you, but it was.
have believed you, but it was.
236
633708
2435
had ik je misschien niet geloofd,
maar het was zo.
maar het was zo.
10:48
Because this is a great mystery,
237
636167
1557
Omdat dit een groot mysterie is,
10:49
and it's inspiring for us,
and I hope it's inspiring to everyone.
and I hope it's inspiring to everyone.
238
637738
3613
is het inspirerend voor ons en ik hoop
dat het voor iedereen inspirerend is.
dat het voor iedereen inspirerend is.
10:53
But the more important thing is that
this is just a small number of the team.
this is just a small number of the team.
239
641375
3643
Maar het belangrijkste is dat dit slechts
een klein deel is van het team.
een klein deel is van het team.
10:57
We're 200 people strong with 60 institutes
240
645042
2892
We zijn met 200 mensen in 60 instituten
10:59
and 20 countries and regions.
241
647958
1560
en 20 landen en regio's.
11:01
If you want to build a global telescope
you need a global team.
you need a global team.
242
649542
3142
Voor een wereldwijde telescoop
heb je een wereldwijd team nodig.
heb je een wereldwijd team nodig.
11:04
And this technique that we use
of linking telescopes around the world
of linking telescopes around the world
243
652708
3935
De techniek om telescopen
over de hele wereld te koppelen,
over de hele wereld te koppelen,
11:08
kind of effortlessly sidesteps
some of the issues that divide us.
some of the issues that divide us.
244
656667
4559
omzeilt moeiteloos kwesties
die ons verdelen.
die ons verdelen.
11:13
And as scientists, we naturally
come together to do something like this.
come together to do something like this.
245
661250
3708
Als wetenschappers komen we
vanzelfsprekend samen om zoiets te doen.
vanzelfsprekend samen om zoiets te doen.
11:17
CA: Wow, boy, that's inspiring
for our whole team this week.
for our whole team this week.
246
665833
3310
CA: Wauw, dat inspireert
deze week ons hele team.
deze week ons hele team.
11:21
Shep, thank you so much for what you did
and for coming here.
and for coming here.
247
669167
2858
Shep, dank je wel voor wat je deed
en om hier te zijn.
en om hier te zijn.
11:24
SD: Thank you.
248
672049
1260
SD: Dank je wel.
11:25
(Applause)
249
673333
3334
(Applaus)
ABOUT THE SPEAKER
Sheperd Doeleman - AstrophysicistSheperd Doeleman led the global team behind the Event Horizon Telescope that captured the historic, first-ever image of a black hole.
Why you should listen
Sheperd Doeleman is the project director of the Event Horizon Telescope and an astrophysicist with the Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics. His research focuses on problems in astrophysics that require ultra-high resolving power. His work employs the technique of very-long-baseline interferometry (VLBI), synchronizing geographically distant radio dishes into an Earth-sized virtual telescope. In addition to his work at the Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics and for the Event Horizon Telescope, Doeleman is a Harvard senior research fellow and a project coleader of Harvard's Black Hole Initiative.
Doeleman's research includes work at the McMurdo Station on the Ross Ice Shelf in Antarctica and as assistant director of the MIT Haystack Observatory. He is a Guggenheim Fellow and was the recipient of the DAAD German Academic Exchange grant for research at the Max-Planck-Institut für Radioastronomie. He leads and coleads research programs supported by grants from the National Science Foundation, the National Radio Astronomy Observatory ALMA-NA Development Fund, the Smithsonian Astrophysical Observatory, the MIT International Science & Technology Initiatives (MISTI), the Gordon and Betty Moore Foundation and the John Templeton Foundation. Doeleman received his BA from Reed College and completed a PhD in astrophysics at MIT.
Sheperd Doeleman | Speaker | TED.com