ABOUT THE SPEAKER
Kirsty Duncan - Politician, scientist
Kirsty Duncan works for all Canadians to nurture science in Canada and encourages people of all ages to have inquisitive minds.

Why you should listen

Kirsty Duncan is the Minister of Science and Minister of Sport and Persons with Disabilities for the Government of Canada. As a member of Parliament, she has been the voice on Parliament Hill for the citizens of Etobicoke-North since 2008. Duncan has also been a driving force for putting science front and center in the federal government's agenda. She is committed to strengthening science and evidence-based decision making and fostering a culture of curiosity in Canada. And she is taking action to improve equity, diversity and youth participation in Canada’s research community.

Duncan is a medical geographer who led an expedition to remote Svalbard, Norway, to search for the cause of the Spanish Flu, the deadliest of flu pandemics, which has killed upwards of 50 million people worldwide. She is internationally recognized as a leading expert in pandemic influenza and environmental change and its impact on human health. As a fierce defender of the environment, Duncan contributed to the Intergovernmental Panel on Climate Change, an organization which, jointly with Al Gore, won the Nobel Peace Prize in 2007. Prior to entering politics in 2008, Duncan was an associate professor at the University of Toronto and the University of Windsor.

More profile about the speaker
Kirsty Duncan | Speaker | TED.com
TED2018

Kirsty Duncan: Scientists must be free to learn, to speak and to challenge

Kirsty Duncan: Naukowcy potrzebują swobody do zdobywania wiedzy, wypowiadania się i podejmowania wyzwań

Filmed:
1,281,799 views

„Nie zadziera się z czymś tak fundamentalnym, tak cennym jak nauka”, mówi Kirsty Duncan, pierwsza kanadyjska Minister Nauki. Podczas szczerej, inspirującej prelekcji na temat celu edukacji, jakim jest przekraczanie granic, dowodzi ona, że badacze muszą mieć swobodę do przedstawiania niewygodnych prawd oraz rzucania wyzwań powszechnie panującym opiniom. Mówi również o tym, że wszyscy powinniśmy protestować na widok tajonych i zagłuszanych prawd naukowych.
- Politician, scientist
Kirsty Duncan works for all Canadians to nurture science in Canada and encourages people of all ages to have inquisitive minds. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

Opowiem wam historię o skalnym glucie.
00:12
Let me tell you about rockskała snotsmark.
0
920
3720
Od 1992 roku doktor Max Bothwell,
00:19
SinceOd 1992, DrDr. MaxMax BothwellBothwell,
1
7080
3536
00:22
a GovernmentRząd of CanadaKanada scientistnaukowiec,
2
10640
3016
naukowiec pracujący
dla kanadyjskiego rządu,
00:25
has been studyingstudiować a typerodzaj of algaeglony
that growsrośnie on rocksskały.
3
13680
4936
badał pewną algę porastającą skały
00:30
Now, the very unscientificnienaukowe termsemestr
for that algaeglony is rockskała snotsmark,
4
18640
6576
potocznie zwaną skalnym glutem.
00:37
because as you can imaginewyobrażać sobie,
5
25240
2416
Jak można sobie wyobrazić,
00:39
it lookswygląda a lot like snotsmark.
6
27680
2680
wyglądem bardzo przypomina smarki.
Naukowo nazywana Didymosphenia geminata
00:43
But scientistsnaukowcy alsorównież call it
DidymospheniaDidymosphenia geminatageminata
7
31080
5656
00:48
and for decadesdziesiątki lat, this algaeglony
has been slimingsliming up riverbedskoryta rzek
8
36760
4336
od lat zarasta brzegi rzek
00:53
around the worldświat.
9
41120
2136
na całym świecie.
00:55
The problemproblem with this algaeglony
10
43280
2536
Alga ta stanowi
00:57
is that it is a threatzagrożenie to salmonŁosoś, to troutPstrąg
11
45840
3896
zagrożenie dla łososi, pstrągów
01:01
and the riverrzeka ecosystemsekosystemy it invadesatakuje.
12
49760
3656
i ekosystemów rzeki, którą okupuje.
01:05
Now, it turnsskręca out Canada'sKanada 's DrDr. BothwellBothwell
13
53440
3216
Okazuje się że doktor Bothwell z Kanady
01:08
is actuallytak właściwie a worldświat expertekspert in the fieldpole,
14
56680
4176
jest światowym ekspertem w tej dziedzinie,
01:12
so it was no surpriseniespodzianka in 2014
15
60880
4176
więc w roku 2014 nikogo nie zdziwiło,
01:17
when a reporterreporter contactedskontaktował się DrDr. BothwellBothwell
16
65080
3456
że skontaktował się z nim dziennikarz,
01:20
for a storyfabuła on the algaeglony.
17
68560
2520
żeby poruszyć temat alg.
Niestety, doktor Bothwell nie uzyskał
zgody na rozmowę z reporterem,
01:23
The problemproblem was, DrDr. BothwellBothwell
wasn'tnie było alloweddozwolony to speakmówić to the reporterreporter,
18
71880
6656
01:30
because the governmentrząd of the day
wouldn'tnie let him.
19
78560
4736
bo ówczesne władze się temu sprzeciwiły.
01:35
110 pagesstrony of emailse-maile
20
83320
3416
110 stron maili
01:38
and 16 governmentrząd communicationkomunikacja expertseksperci
21
86760
3936
i 16 urzędowych ekspertów ds. komunikacji
01:42
stoodstał in DrDr. Bothwell'sBothwell's way.
22
90720
3160
stanęło na jego drodze.
01:46
Why couldn'tnie mógł DrDr. BothwellBothwell speakmówić?
23
94800
3256
Dlaczego tak się stało?
01:50
Well, we'lldobrze never know for sure,
24
98080
2816
Pewnie nigdy się nie dowiemy,
ale badania doktora Bothwella sugerowały,
01:52
but DrDr. Bothwell'sBothwell's researchBadania did suggestsugerować
25
100920
3736
01:56
that climateklimat changezmiana
maymoże have been responsibleodpowiedzialny
26
104680
3856
że to zmiana klimatu mogła przyczynić się
02:00
for the aggressiveagresywny algaeglony bloomskwiaty.
27
108560
2520
do agresywnego rozrostu alg.
02:03
But who the heckdo cholery would want to stiflezdusić
climateklimat changezmiana informationInformacja, right?
28
111920
7000
Lecz komu mogłoby zależeć na zatajeniu
informacji o zmianach klimatu?
Można się z tego śmiać.
02:12
Yes, you can laughśmiech.
29
120240
1816
Dobry żart.
02:14
It's a jokeżart,
30
122080
1896
Bo to jest śmieszne.
02:16
because it is laughableśmiechu warte.
31
124000
1840
O klimacie nie mówi się z wielu powodów.
02:19
We know that climateklimat changezmiana
is suppressedstłumione for all sortssortuje of reasonspowody.
32
127760
5416
Przekonałam się o tym
pracując na uniwersytecie.
02:25
I saw it firsthandz pierwszej ręki
when I was a universityUniwersytet professorprofesor.
33
133200
4256
Widać to, gdy kraje wycofują się
02:29
We see it when countrieskraje pullCiągnąć out
of internationalmiędzynarodowy climateklimat agreementsumowy
34
137480
5536
z międzynarodowych umów
dotyczących klimatu,
jak Protokół z Kioto
i porozumienie paryskie.
02:35
like the KyotoKyoto ProtocolProtokół
and the ParisParyż AccordAccord,
35
143040
4136
Widać to też,
02:39
and we see it when industryprzemysł failszawiedzie
to meetspotykać się its emissionsemisje reductionzmniejszenie targetscele.
36
147200
5200
kiedy przemysł nie umie
zmniejszyć emisji zanieczyszczeń.
Jednak ukrywane są nie tylko
informacje na temat zmian klimatu.
02:45
But it's not just climateklimat changezmiana
informationInformacja that's beingistota stifledtłumione.
37
153400
5296
Wiele innych spraw naukowych
zagłusza się przez odmienne fakty,
02:50
So manywiele other scientificnaukowy issuesproblemy
are obscuredzasłonięte by alternatealternatywny factsfakty,
38
158720
6656
fałszywe wiadomości
i inne formy tłumienia.
02:57
fakeimitacja newsAktualności and other formsformularze of suppressionTłumienie.
39
165400
4776
Tak działo się w Wielkiej Brytanii,
03:02
We'veMamy seenwidziany it in the UnitedStany Zjednoczone KingdomBrytania,
40
170200
2216
w Rosji
03:04
we'vemamy seenwidziany it in RussiaRosja,
41
172440
1936
w Stanach Zjednoczonych
03:06
we'vemamy seenwidziany it in the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa
42
174400
2616
oraz do 2015 roku
03:09
and, untilaż do 2015,
43
177040
2736
tu, w Kanadzie.
03:11
right here in CanadaKanada.
44
179800
2680
W erze nowoczesnych technologii,
03:15
In our modernnowoczesny technologicaltechniczny agewiek,
45
183840
2816
kiedy nasze przetrwanie zależy od odkryć,
03:18
when our very survivalprzetrwanie
dependszależy on discoveryodkrycie,
46
186680
4176
innowacji i nauki,
03:22
innovationinnowacja and sciencenauka,
47
190880
2776
bezwzględnie trzeba zapewnić swobodę
03:25
it is criticalkrytyczny, absolutelyabsolutnie criticalkrytyczny,
48
193680
4136
naukowcom w ich pracy,
03:29
that our scientistsnaukowcy are freewolny
to undertakezobowiązują się theirich work,
49
197840
4016
współpracy z pozostałymi badaczami,
03:33
freewolny to collaboratewspółpracować with other scientistsnaukowcy,
50
201880
3296
w kontaktach z mediami
03:37
freewolny to speakmówić to the mediagłoska bezdźwięczna
51
205200
2576
i na forum publicznym.
03:39
and freewolny to speakmówić to the publicpubliczny.
52
207800
3016
Ponieważ nauka to najlepszy sposób
03:42
Because after all,
53
210840
1776
03:44
sciencenauka is humanity'sludzkość bestNajlepiej effortwysiłek
at uncoveringodkrywanie the truthprawda
54
212640
6056
na odkrycie prawdy
o otaczającym nas świecie
03:50
about our worldświat,
55
218720
1536
03:52
about our very existenceistnienie.
56
220280
2736
oraz naszej egzystencji.
Każde nowe odkrycie wzbogaca
03:55
EveryKażdy newNowy factfakt that is uncoveredodkryte
57
223040
2656
zasoby naszej wspólnej wiedzy.
03:57
addsdodaje to the growingrozwój bodyciało
of our collectivekolektyw knowledgewiedza, umiejętności.
58
225720
5816
Badacze powinni mieć
swobodę wnikania w tematy
04:03
ScientistsNaukowcy mustmusi be freewolny to explorebadać
59
231560
3736
niekonwencjonalne i kontrowersyjne.
04:07
unconventionaloryginalny or controversialkontrowersyjny topicstematy.
60
235320
4376
Muszą mieć swobodę w kwestionowaniu
obecnego stanu wiedzy
04:11
They mustmusi be freewolny to challengewyzwanie
the thinkingmyślący of the day
61
239720
3656
oraz możliwość
04:15
and they mustmusi be freewolny
62
243400
1296
04:16
to presentteraźniejszość uncomfortableniewygodny
or inconvenientniewygodne truthsprawdy,
63
244720
6360
prezentowania niewygodnych,
trudnych do przyjęcia prawd.
Tak przesuwa się granice
04:24
because that's how scientistsnaukowcy
pushPchać boundariesGranic
64
252400
2816
04:27
and pushingpchanie boundariesGranic is, after all,
what sciencenauka is all about.
65
255240
5015
i właśnie na tym polega nauka.
I jeszcze jedno.
04:32
And here'soto jest anotherinne pointpunkt:
66
260279
2097
Naukowcy muszą mieć prawo ponosić porażki,
04:34
scientistsnaukowcy mustmusi be freewolny to failzawieść,
67
262400
4456
ponieważ nawet hipotezy
bez pokrycia czegoś uczą.
04:38
because even a failednie udało się hypothesishipoteza
teachesuczy us something.
68
266880
4856
Najlepiej zobrazuje to
jedna z moich historii.
04:43
And the bestNajlepiej way I can explainwyjaśniać that
is throughprzez one of my ownwłasny adventuresprzygody.
69
271760
5176
Najpierw cofnijmy się w czasie.
04:48
But first I've got
to take you back in time.
70
276960
2960
Jest początek XX wieku.
04:53
It's the earlywcześnie 1900s
71
281000
2456
04:55
and ClaireClaire and VeraVera
are roommateswspółlokatorów in southernpołudniowy OntarioOntario.
72
283480
4000
Claire i Vera dzielą razem pokój
w południowym Ontario.
Pewnego dnia podczas
pandemii grypy "hiszpanki"
05:00
One eveningwieczór duringpodczas the heightwysokość
of the SpanishHiszpański flugrypa pandemicpandemiczny,
73
288520
4256
obie uczestniczyły w wykładach.
05:04
the two attenduczestniczyć w a lecturewykład togetherRazem.
74
292800
2440
Wieczorem wróciły do domu
i położyły się do łóżek.
05:08
The endkoniec of the eveningwieczór,
they headgłowa for home and for bedłóżko.
75
296280
4056
Rano Claire krzyknęła do Very,
05:12
In the morningranek, ClaireClaire callspołączenia up to VeraVera
76
300360
3216
że wychodzi na śniadanie.
05:15
and saysmówi she's going out to breakfastśniadanie.
77
303600
2440
Kiedy wróciła niedługo potem,
05:19
When she returnszwraca a shortkrótki while laterpóźniej,
78
307080
3256
Vera wciąż jeszcze leżała.
05:22
VeraVera wasn'tnie było up.
79
310360
1976
05:24
She pullsciągnie back the coversokładki
80
312360
3016
Zdjęła z niej kołdrę,
aby ze zgrozą odkryć,
05:27
and makesczyni the gruesomemakabryczne discoveryodkrycie.
81
315400
2600
05:30
VeraVera was deadnie żyje.
82
318720
2120
że Vera nie żyje.
W trakcie pandemii "hiszpanki"
05:34
When it comespochodzi to SpanishHiszpański flugrypa,
83
322240
2336
mnóstwo innych takich historii
05:36
those storieshistorie are commonpospolity,
84
324600
2216
kończyło się nagłą śmiercią.
05:38
of lightningBłyskawica speedprędkość deathsśmierci.
85
326840
3536
05:42
Well, I was a professorprofesor in my mid-Środek-20s
86
330400
3096
Byłam młodą panią profesor
05:45
when I first heardsłyszał those shockingwstrząsający factsfakty
87
333520
3576
kiedy pierwszy raz zetknęłam się
z tymi szokującymi faktami.
Mój wewnętrzny naukowiec
chciał wiedzieć dlaczego i jak.
05:49
and the scientistnaukowiec in me
wanted to know why and how.
88
337120
4400
Ciekawość zaprowadziła
mnie w głąb mroźnego lądu,
05:55
My curiosityciekawość would leadprowadzić me
to a frozenmrożony landwylądować
89
343160
4096
gdzie prowadziłam wyprawę
05:59
and to leadprowadzić an expeditionwyprawa
90
347280
2616
mającą na celu odkrycie przyczyny
wybuchu grypy "hiszpanki" z 1918 roku.
06:01
to uncoverodkryć the causeprzyczyna
of the 1918 SpanishHiszpański flugrypa.
91
349920
4176
Chciałam przetestować dzisiejsze leki
przeciwko tej chorobie.
06:06
I wanted to testtest our currentobecny drugsleki againstprzeciwko
one of history'sHistoria firmy deadliestDeadliest diseaseschoroby.
92
354120
6256
Miałam nadzieję wynaleźć szczepionkę
06:12
I hopedmieć nadzieję we could make a flugrypa vaccineszczepionka
93
360400
2776
skutecznie uodparniającą
na zakażenie wirusem
06:15
that would be effectiveefektywny againstprzeciwko the viruswirus
94
363200
3256
i jego zmutowanymi formami,
06:18
and mutationMutacja of it,
95
366480
1656
06:20
should it ever returnpowrót.
96
368160
2240
gdyby kiedykolwiek miały powrócić.
06:24
And so I led a teamzespół, a researchBadania teamzespół,
97
372280
4736
Przewodniczyłam grupie badaczy
składającej się z 17 mężczyzn
06:29
of 17 menmężczyźni
98
377040
2536
z Kanady, Norwegii, Wielkiej Brytanii
06:31
from CanadaKanada, NorwayNorwegia, the UnitedStany Zjednoczone KingdomBrytania
99
379600
3936
oraz Stanów Zjednoczonych
06:35
and the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa
100
383560
1856
na wyspy Svalbard na Oceanie Arktycznym,
06:37
to the SvalbardSvalbard IslandsWyspy
in the ArcticArctic OceanOcean.
101
385440
4216
między Norwegią a biegunem północnym.
06:41
These islandswyspy are betweenpomiędzy
NorwayNorwegia and the NorthPółnoc PolePolak.
102
389680
4336
Wydobyliśmy ciała sześciu osób,
06:46
We exhumedekshumowane sixsześć bodiesciała
103
394040
2200
06:49
who had diedzmarły of SpanishHiszpański flugrypa
and were buriedpochowany in the permafrostwieczna zmarzlina
104
397280
4176
które zmarły wskutek tej grypy
i które pochowano w wiecznej zmarzlinie,
z nadzieją, że mróz
zakonserwował ciała wraz z wirusem.
06:53
and we hopedmieć nadzieję the frozenmrożony groundziemia
would preservezachować the bodyciało and the viruswirus.
105
401480
5240
06:59
Now, I know what you are all waitingczekanie for,
106
407600
2576
Teraz czekacie, aż powiem,
że nasz trud się opłacił.
07:02
that bigduży scientificnaukowy payoffwypłata.
107
410200
3120
07:06
But my sciencenauka storyfabuła doesn't have
that spectacularspektakularny HollywoodHollywood endingkończący się.
108
414240
5560
Jednak ta historia nie ma
szczęśliwego zakończenia.
07:12
MostWiększość don't.
109
420800
1736
Większość z nich nie ma.
07:14
TruthPrawda is, we didn't find the viruswirus,
110
422560
3816
Nie udało nam się odnaleźć wirusa,
ale rozwinęliśmy techniki,
za pomocą których
07:18
but we did developrozwijać newNowy techniquestechniki
111
426400
3176
bezpiecznie można wydobywać ciała
07:21
to safelybezpiecznie exhumeekshumacji bodiesciała
112
429600
2616
mogące je zawierać.
07:24
that mightmoc containzawierać viruswirus.
113
432240
2080
Udało nam się opracować nowe techniki
07:26
We did developrozwijać newNowy techniquestechniki
114
434920
2696
pozwalające bez szwanku usunąć tkanki,
07:29
to safelybezpiecznie removeusunąć tissuetkanka
115
437640
2576
które mogą zawierać wirusy.
07:32
that mightmoc containzawierać viruswirus.
116
440240
3016
Stworzyliśmy także nowe
protokoły bezpieczeństwa,
07:35
And we developedrozwinięty newNowy safetybezpieczeństwo protocolsprotokoły
117
443280
3256
aby chronić nasz zespół
i okolicznych mieszkańców.
07:38
to protectochraniać our researchBadania teamzespół
and the nearbyblisko communityspołeczność.
118
446560
5656
Wnieśliśmy do nauki ważny wkład,
07:44
We madezrobiony importantważny contributionsskładki to sciencenauka
119
452240
3496
mimo że to nie był ten
07:47
even thoughchociaż the contributionsskładki we madezrobiony
120
455760
3496
początkowo zakładany.
07:51
were not the oneste originallypierwotnie intendedzamierzony.
121
459280
3120
Badania nie zawsze kończą się sukcesem,
07:55
In sciencenauka, attemptspróbowanie failzawieść,
122
463280
3136
wyniki bywają niejednoznaczne,
07:58
resultswyniki proveokazać się inconclusiveniejednoznaczny
123
466440
2616
a teorie naukowe się nie sprawdzają.
08:01
and theoriesteorie don't panpatelnia out.
124
469080
2440
08:04
In sciencenauka,
125
472360
1360
W nauce
08:07
researchBadania buildsbuduje uponna the work
and knowledgewiedza, umiejętności of othersinni,
126
475320
4176
prace badawcze bazują
na wiedzy i wysiłkach innych,
na patrzeniu dalej dzięki temu,
08:11
or by seeingwidzenie furtherdalej,
127
479520
1536
że stoimy na ramionach olbrzymów.
08:13
by standingna stojąco on the shouldersramiona of giantsgigantów,
128
481080
3016
jak powiedziałby to Newton.
08:16
to paraphraseparafraza NewtonNewton.
129
484120
2696
Chodzi o to, aby naukowcy
mogli niczym nieskrępowani
08:18
The pointpunkt is, scientistsnaukowcy mustmusi be freewolny
130
486840
3616
08:22
to choosewybierać what they want to explorebadać,
131
490480
4016
wybrać to, co chcą zgłębiać,
co ich pasjonuje
08:26
what they are passionatenamiętny about
132
494520
2216
08:28
and they mustmusi be freewolny
to reportraport theirich findingsustalenia.
133
496760
3240
i aby mieli prawo zdać
sprawozdanie ze swoich odkryć.
Mówiłam o tym, jak w Kanadzie
08:33
You heardsłyszał me say
134
501200
1256
08:34
that respectPoszanowanie for sciencenauka
startedRozpoczęty to improveulepszać in CanadaKanada in 2015.
135
502480
6216
zaczęto bardziej szanować
naukę dopiero w 2015 roku.
Jak to się stało?
08:40
How did we get here?
136
508720
2016
08:42
What lessonsLekcje mightmoc we have to sharedzielić?
137
510760
3000
Jakimi wskazówkami możemy się podzielić?
08:46
Well, it actuallytak właściwie goesidzie back
to my time as a professorprofesor.
138
514520
4456
Cofnijmy się do czasów
mojej pracy na uczelni.
Przyglądałam się, jak agencje, władze
i przemysły całego świata
08:51
I watchedoglądaliśmy while agenciesagencje, governmentsrządy
and industriesprzemysł around the worldświat
139
519000
5576
ukrywają informację o zmianach klimatu.
08:56
suppressedstłumione informationInformacja on climateklimat changezmiana.
140
524600
4536
09:01
It infuriatedw szoku me.
141
529160
2256
Byłam wściekła.
09:03
It kepttrzymane me up at night.
142
531440
2256
Nie mogłam przez to spać.
09:05
How could politicianspolitycy
twistTwist scientificnaukowy factfakt for partisanpartyzant gainzdobyć?
143
533720
6280
Wypaczanie faktów naukowych
na korzyść polityki?
09:13
So I did what anyonektokolwiek
appalledprzerażony by politicsPolityka would do:
144
541560
4656
Przerażona zrobiłam to, co każdy
na moim miejscu mógłby zrobić.
09:18
I ranpobiegł for officegabinet, and I wonwygrał.
145
546240
3296
Wystartowałam w wyborach i wygrałam.
09:21
(ApplauseAplauz)
146
549560
6256
(Brawa)
Pomyślałam, że wykorzystam
swój program polityczny,
09:27
I thought I would use my newNowy platformPlatforma
147
555840
3536
żeby podkreślić, jak ważna jest nauka.
09:31
to talk about the importanceznaczenie of sciencenauka.
148
559400
3736
Szybko zamieniło się to
w walkę o jej wolność.
09:35
It quicklyszybko becamestał się a fightwalka
for the freedomwolność of sciencenauka.
149
563160
5336
W końcu byłam naukowcem.
09:40
After all, I was a scientistnaukowiec,
I cameoprawa ołowiana witrażu from the worldświat underpod attackatak,
150
568520
5256
Przybyłam ze świata atakowanego
i osobiście czułam się zbulwersowana.
09:45
and I had personallyosobiście feltczułem the outrageskandal.
151
573800
2920
Mogłam być głosem tych uciszonych,
09:50
I could be a voicegłos
for those who were beingistota silencedwyciszony.
152
578800
4856
ale szybko zrozumiałam,
że naukowcy denerwowali się,
09:55
But I quicklyszybko learnednauczyli
that scientistsnaukowcy were nervousnerwowy,
153
583680
4376
a nawet bali się rozmów ze mną.
10:00
even afraidprzestraszony to talk to me.
154
588080
2736
Pewien rządowy naukowiec, mój przyjaciel,
10:02
One governmentrząd scientistnaukowiec,
a friendprzyjaciel of minekopalnia,
155
590840
2776
10:05
we'lldobrze call him McPhersonMcPherson,
156
593640
1560
nazwijmy go McPherson,
przejmował się wpływem polityki
na swoje badania
10:08
was concernedzaniepokojony about the impactwpływ
157
596920
2976
10:11
governmentrząd policieszasady
were havingmający on his researchBadania
158
599920
4216
oraz pogarszającym się
stanem nauki w Kanadzie.
10:16
and the statestan of sciencenauka
deterioratingpogarszający się in CanadaKanada.
159
604160
4456
Przejmował się tak bardzo,
że napisał do mnie,
10:20
He was so concernedzaniepokojony, he wrotenapisał to me
160
608640
3176
używając maila swojej żony.
10:23
from his wife'sżony emaile-mail accountkonto
161
611840
2976
Bał się, że rozmowa telefoniczna
zostanie przechwycona.
10:26
because he was afraidprzestraszony
a phonetelefon call could be tracedśledzone.
162
614840
3616
Chciał, żebym zadzwoniła
na telefon jego żony,
10:30
He wanted me to phonetelefon
his wife'sżony cellkomórka phonetelefon
163
618480
4296
żeby uniknąć podsłuchu.
10:34
so that call couldn'tnie mógł be tracedśledzone.
164
622800
3056
10:37
I only wishżyczenie I were kiddingżartuję.
165
625880
2040
Żałuję, że to nie żart.
10:41
It quicklyszybko broughtprzyniósł what was happeningwydarzenie
in CanadaKanada into sharpostry focusskupiać for me.
166
629200
6136
To szybko przybliżyło mi sytuację,
w jakiej znalazła się Kanada.
10:47
How could my friendprzyjaciel of 20 yearslat
be that afraidprzestraszony to talk to me?
167
635360
5200
Dlaczego mój przyjaciel bał się rozmawiać?
10:53
So I did what I could at the time.
168
641360
2656
Zrobiłam wtedy to, co mogłam.
10:56
I listenedsłuchałem and I sharedudostępniony what I learnednauczyli
169
644040
3960
Wysłuchałam
i podzieliłam się swoją opinią
11:01
with my friendprzyjaciel in ParliamentParlament,
170
649720
2536
z kolegą z Parlamentu.
Człowiekiem interesującym się
środowiskiem, nauką,
11:04
a man who was interestedzainteresowany
in all things environmentśrodowisko, sciencenauka,
171
652280
3936
11:08
technologytechnologia, innovationinnowacja.
172
656240
2600
technologią i innowacjami.
11:12
And then the 2015 electionwybór rolledwalcowane around
173
660120
4056
Następnie w 2015 roku podczas wyborów
nasza partia wygrała.
11:16
and our partyprzyjęcie wonwygrał.
174
664200
3176
Utworzyliśmy rząd.
11:19
And we formedpowstały governmentrząd.
175
667400
2176
Ta osoba to
11:21
And that friendprzyjaciel of minekopalnia
176
669600
1720
obecny premier Kanady, Justin Trudeau.
11:25
is now the PrimePrime MinisterMinister
of CanadaKanada, JustinJustin TrudeauTrudeau.
177
673120
3696
11:28
(ApplauseAplauz)
178
676840
5616
(Brawa)
Zaproponował mi objęcie
posady ministra nauki.
11:34
And he askedspytał if I would serveobsługiwać
as his MinisterMinister of ScienceNauka.
179
682480
4456
Razem z całą resztą rządzących
11:38
TogetherRazem, with the restodpoczynek of the governmentrząd,
180
686960
2816
ciężko pracujemy, żeby przywrócić
nauce jej należne miejsce.
11:41
we are workingpracujący hardciężko to restoreprzywracać
sciencenauka to its rightfulprawowity placemiejsce.
181
689800
6056
11:47
I will never forgetzapomnieć that day
in DecemberGrudnia 2015
182
695880
5416
Nigdy nie zapomnę
tego dnia w grudniu 2015 roku,
kiedy dumna stanęłam w Parlamencie
11:53
when I proudlydumnie stoodstał in ParliamentParlament
183
701320
3016
11:56
and proclaimedogłoszony,
184
704360
1336
i ogłosiłam:
"Wojna o naukę właśnie się skończyła".
11:57
"The warwojna on sciencenauka is now over."
185
705720
3880
(Brawa)
12:02
(ApplauseAplauz)
186
710720
5576
Ciężko pracowałam nad tym,
żeby poprzeć te słowa czynami.
12:08
And I have workedpracował hardciężko
to back up those wordssłowa with actionsdziałania.
187
716320
4256
Odnieśliśmy wiele sukcesów.
12:12
We'veMamy had manywiele successessukcesy.
188
720600
2456
12:15
There's still more work to do,
189
723080
2120
Wciąż jest dużo do zrobienia,
ponieważ zmieniamy
dotychczasową mentalność,
12:18
because we're buildingbudynek this culturekultura shiftprzesunięcie.
190
726640
2456
12:21
But we want our governmentrząd scientistsnaukowcy
to talk to the mediagłoska bezdźwięczna, talk to the publicpubliczny.
191
729120
5936
ale chcemy, by nasi naukowcy
udzielali się publicznie.
Wymaga to czasu,
ale jesteśmy zaangażowani.
12:27
It'llBędzie to take time, but we are committedzobowiązany.
192
735080
3456
Wreszcie Kanada jest postrzegana
na świecie jako ostoja nauki.
12:30
After all, CanadaKanada is seenwidziany
as a beaconLampa ostrzegawcza for sciencenauka internationallymiędzynarodowo.
193
738560
6376
Chcemy przekazać,
12:36
And we want to sendwysłać a messagewiadomość
194
744960
2320
12:40
that you do not messbałagan
with something so fundamentalfundamentalny,
195
748560
4256
że nie zadziera się
z czymś tak fundamentalnym,
tak cennym jak nauka.
12:44
so preciouscenny, as sciencenauka.
196
752840
2800
12:49
So, for DrDr. BothwellBothwell, for ClaireClaire and VeraVera,
197
757680
5016
Dla doktora Bothwella, dla Claire i Very,
12:54
for McPhersonMcPherson and all those other voicesgłosy,
198
762720
3576
dla McPhersona i wszystkich pozostałych,
jeśli widzicie że ktoś tłamsi,
zagłusza lub atakuje naukę
12:58
if you see that sciencenauka is beingistota stifledtłumione,
suppressedstłumione or attackedzaatakowany,
199
766320
5816
13:04
speakmówić up.
200
772160
1696
- zabierzcie głos.
13:05
If you see that scientistsnaukowcy
are beingistota silencedwyciszony, speakmówić up.
201
773880
5656
Jeśli widzicie, że ucisza się
naukowców, zabierzcie głos.
Przypomnijmy przywódcom, że muszą
poczuwać się do odpowiedzialności.
13:11
We mustmusi holdutrzymać our leadersprzywódcy to accountkonto.
202
779560
3816
Przez korzystanie z naszego prawa głosu,
13:15
WhetherCzy that is
by exercisingćwiczenia our right to votegłosować,
203
783400
3856
pisanie do gazet,
13:19
whetherczy it is by penningfenig
an op-edop-ed in a newspaperGazeta
204
787280
4336
czy rozpoczynanie dyskusji
w mediach społecznościowych
13:23
or by startingstartowy a conversationrozmowa
on socialspołeczny mediagłoska bezdźwięczna,
205
791640
4856
razem zapewnimy nauce wolność.
13:28
it is our collectivekolektyw voicegłos
that will ensurezapewnić the freedomwolność of sciencenauka.
206
796520
5976
13:34
And after all, sciencenauka is for everyonekażdy,
207
802520
4616
W końcu jest ona dla wszystkich
i służy każdemu, tworząc lepszą,
jaśniejszą i śmielszą przyszłość.
13:39
and it will leadprowadzić to a better,
brighterjaśniejsze, bolderśmielsze futureprzyszłość for us all.
208
807160
6736
Dziękuję.
13:45
Thank you.
209
813920
1216
13:47
(ApplauseAplauz)
210
815160
4640
(Brawa)
Translated by Monika Komorowska
Reviewed by Rysia Wand

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Kirsty Duncan - Politician, scientist
Kirsty Duncan works for all Canadians to nurture science in Canada and encourages people of all ages to have inquisitive minds.

Why you should listen

Kirsty Duncan is the Minister of Science and Minister of Sport and Persons with Disabilities for the Government of Canada. As a member of Parliament, she has been the voice on Parliament Hill for the citizens of Etobicoke-North since 2008. Duncan has also been a driving force for putting science front and center in the federal government's agenda. She is committed to strengthening science and evidence-based decision making and fostering a culture of curiosity in Canada. And she is taking action to improve equity, diversity and youth participation in Canada’s research community.

Duncan is a medical geographer who led an expedition to remote Svalbard, Norway, to search for the cause of the Spanish Flu, the deadliest of flu pandemics, which has killed upwards of 50 million people worldwide. She is internationally recognized as a leading expert in pandemic influenza and environmental change and its impact on human health. As a fierce defender of the environment, Duncan contributed to the Intergovernmental Panel on Climate Change, an organization which, jointly with Al Gore, won the Nobel Peace Prize in 2007. Prior to entering politics in 2008, Duncan was an associate professor at the University of Toronto and the University of Windsor.

More profile about the speaker
Kirsty Duncan | Speaker | TED.com