TEDxCambridge
Tony Luciani: A mother and son's photographic journey through dementia
Τόνυ Λουτσιάνι: Το φωτογραφικό ταξίδι μιας μητέρας κι ενός γιου μέσα από την άνοια
Filmed:
Readability: 3.6
531,090 views
Ο καλλιτέχνης Τόνυ Λουτσιάνι δοκίμαζε μια καινούρια κάμερα όταν η 91χρονη μητέρα του, Έλια, γλίστρησε μέσα στον φόντο των φωτογραφιών του. Οι αυθόρμητες εικόνες που δημιουργήθηκαν έδωσαν το έναυσμα για μια πολύχρονη συνεργασία, με τον Λουτσιάνι να καταγράφει τη ζωή της μαμάς του ενώ εκείνη ζούσε με άνοια. Σε αυτή τη συγκινητική ομιλία, μοιράζεται τις ιστορίες πίσω από μερικές από τις αγαπημένες τους λήψεις, αιχμαλωτίζοντας τη χαρά και τη θλίψη της φροντίδας προς ένα γονέα που γερνάει.
Tony Luciani - Artist
Tony Luciani picked up a camera in 2014 to document his aging mom's struggle with dementia, beginning a four-year-long voyage of discovery. Full bio
Tony Luciani picked up a camera in 2014 to document his aging mom's struggle with dementia, beginning a four-year-long voyage of discovery. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
When my 91-year-old mother, Elia,
moved in with me,
moved in with me,
0
1254
3952
Όταν η 91χρονη μητέρα μου, Έλια,
μετακόμισε μαζί μου,
μετακόμισε μαζί μου,
00:17
I thought I was doing her a service.
1
5230
2400
νόμιζα πως τη βοηθούσα.
00:20
In fact, it was the other way around.
2
8460
2611
Στην πραγματικότητα, συνέβη το αντίθετο.
00:23
You see, Mom was having issues
with memory loss and accepting her age.
with memory loss and accepting her age.
3
11914
4170
Βλέπετε, η Μαμά είχε θέματα
απώλειας μνήμης και με την ηλικία της.
απώλειας μνήμης και με την ηλικία της.
00:29
She looked defeated.
4
17128
1888
Έδειχνε ηττημένη.
00:31
I tried to make her
as comfortable as possible,
as comfortable as possible,
5
19914
3415
Προσπάθησα να την κάνω
να νιώθει όσο το δυνατόν πιο άνετα,
να νιώθει όσο το δυνατόν πιο άνετα,
00:35
but when I was at my easel, painting,
6
23353
2396
αλλά ενώ ήμουν στο καβαλέτο,
ζωγραφίζοντας,
ζωγραφίζοντας,
00:37
I would peek over
and see her just ... there.
and see her just ... there.
7
25773
3595
έριχνα κλεφτές ματιές
και την έβλεπα να είναι απλώς «εκεί».
και την έβλεπα να είναι απλώς «εκεί».
00:41
She'd be staring at nothing in particular.
8
29836
3021
Κοίταζε επίμονα αλλά τίποτα συγκεκριμένο.
00:45
I'd watch her slowly climb the stairs,
9
33633
3754
Την έβλεπα να ανεβαίνει αργά τις σκάλες
00:49
and she wasn't the mom I grew up with.
10
37411
2251
και δεν ήταν η μαμά με την οποία μεγάλωσα.
00:52
I saw, instead, a frail,
11
40053
3365
Έβλεπα, αντιθέτως, μια αδύναμη,
00:55
tiny, old woman.
12
43442
3667
μικροσκοπική, γριά γυναίκα.
01:01
A few weeks went by,
and I needed a break from my painting.
and I needed a break from my painting.
13
49339
3536
Μετά από μερικές εβδομάδες,
χρειαζόμουν διάλειμμα απ' τη ζωγραφική.
χρειαζόμουν διάλειμμα απ' τη ζωγραφική.
01:04
I wanted to play with the new camera
I had just bought.
I had just bought.
14
52899
2658
Ήθελα να παίξω με την κάμερα
που είχα μόλις αγοράσει.
που είχα μόλις αγοράσει.
01:07
I was excited --
it had all sorts of dials,
it had all sorts of dials,
15
55581
3389
Ήμουν ενθουσιασμένος --
είχε όλους τους τύπους πλήκτρων
είχε όλους τους τύπους πλήκτρων
01:10
buttons and settings I wanted to learn,
16
58994
2325
και ρυθμίσεων που ήθελα να μάθω,
01:13
so I set up my tripod
facing this large mirror,
facing this large mirror,
17
61343
4686
οπότε έστησα το τρίποδό μου
μπροστά από ένα μεγάλο καθρέφτη,
μπροστά από ένα μεγάλο καθρέφτη,
01:18
blocking the doorway
to the only bathroom in the house.
to the only bathroom in the house.
18
66053
5366
μπλοκάροντας την είσοδο
στο μοναδικό μπάνιο του σπιτιού.
στο μοναδικό μπάνιο του σπιτιού.
01:23
(Laughter)
19
71443
1150
(Γέλια)
01:25
After a while, I hear,
20
73244
2571
Μετά από λίγο, ακούω,
01:29
(Imitating Italian accent)
"I need to use the washroom."
"I need to use the washroom."
21
77094
2642
(μιμούμενος ιταλική προφορά)
«Πρέπει να πάω στο μπάνιο».
«Πρέπει να πάω στο μπάνιο».
01:31
(Laughter)
22
79760
1001
(Γέλια)
01:32
"Five minutes, Mom. I need to do this."
23
80785
3008
«Σε πέντε λεπτά, Μαμά.
Πρέπει να τελειώσω».
Πρέπει να τελειώσω».
01:36
15 minutes later, and I hear, again,
24
84379
4722
15 λεπτά αργότερα κι ακούω, ξανά,
01:42
"I need to use the washroom."
25
90205
2592
«Πρέπει να χρησιμοποιήσω το μπάνιο».
01:45
"Five more minutes."
26
93157
1889
«Πέντε λεπτά ακόμα».
01:47
Then this happened.
27
95913
1267
Μετά έγινε αυτό.
01:53
(Laughter)
28
101323
3965
(Γέλια)
01:57
(Applause)
29
105312
6943
(Χειροκρότημα)
02:05
And this.
30
113072
1714
Κι αυτό.
02:09
(Laughter)
31
117136
5449
(Γέλια)
02:14
And then, this.
32
122609
2690
Και μετά, αυτό.
02:19
(Laughter)
33
127383
6400
(Γέλια)
02:25
I had my "aha!" moment.
34
133807
3041
Είχα την «εύρηκα» στιγμή μου.
02:29
We connected.
35
137198
1150
Δεθήκαμε.
02:30
We had something tangible
we could do together.
we could do together.
36
138729
3254
Είχαμε κάτι χειροπιαστό να κάνουμε μαζί.
02:36
My mom was born in a small
mountain village in central Italy,
mountain village in central Italy,
37
144991
4334
Η μαμά μου γεννήθηκε σε ένα μικρό
ορεινό χωριό της κεντρικής Ιταλίας,
ορεινό χωριό της κεντρικής Ιταλίας,
02:41
where her parents had land and sheep.
38
149349
2466
όπου οι γονείς της είχαν γη και πρόβατα.
02:44
At a young age,
her father died of pneumonia,
her father died of pneumonia,
39
152658
2879
Σε νεαρή ηλικία, ο πατέρας της
πέθανε από πνευμονία,
πέθανε από πνευμονία,
02:47
leaving his wife and two daughters alone
with all the heavy chores.
with all the heavy chores.
40
155561
4228
αφήνοντας τη γυναίκα και τις δύο κόρες του
μόνες με όλες τις σκληρές δουλειές.
μόνες με όλες τις σκληρές δουλειές.
02:53
They found that they couldn't cope.
41
161260
2436
Κατάλαβαν ότι δεν θα ανταπεξέρχονταν.
02:56
So a very hard decision was made.
42
164363
2515
Οπότε λήφθηκε μία πολύ σκληρή απόφαση.
02:59
Mom, the oldest, at 13,
43
167490
3460
Η μαμά, η μεγαλύτερη, στα 13,
03:02
was married off to a complete
stranger twice her age.
stranger twice her age.
44
170974
4921
παντρεύτηκε έναν εντελώς άγνωστο
με τα διπλά της χρόνια.
με τα διπλά της χρόνια.
03:08
She went from being just a kid
and was pushed into adulthood.
and was pushed into adulthood.
45
176927
4531
Από εκεί που ήταν μόνο ένα παιδί,
την έσπρωξαν στην ενηλικίωση.
την έσπρωξαν στην ενηλικίωση.
03:14
Mom had her first child
when she was only 16.
when she was only 16.
46
182621
3897
Η Μαμά έκανε το πρώτο της παιδί
όταν ήταν μόλις 16.
όταν ήταν μόλις 16.
03:20
Years later, and now living in Toronto,
47
188726
2994
Χρόνια αργότερα, τώρα ζώντας στο Τορόντο,
03:23
Mom got work in a clothing factory
48
191744
2286
η Μαμά βρήκε δουλειά σε εργοστάσιο ρούχων
03:26
and soon became manager
of a very large sewing department.
of a very large sewing department.
49
194054
4761
και σύντομα έγινε διευθύντρια
ενός πολύ μεγάλου τμήματος ραψίματος.
ενός πολύ μεγάλου τμήματος ραψίματος.
03:31
And because it was full
of immigrant workers,
of immigrant workers,
50
199839
2524
Και επειδή αυτό ήταν γεμάτο
με μετανάστες εργάτες,
με μετανάστες εργάτες,
03:34
Mom taught herself words
from translation books.
from translation books.
51
202387
4008
η Μαμά έμαθε μόνη της λέξεις
από μεταφραστικά βιβλία.
από μεταφραστικά βιβλία.
03:38
She then practiced them in French,
Greek, Spanish, Portuguese, Danish,
Greek, Spanish, Portuguese, Danish,
52
206419
4349
Μετά εξασκήθηκε σε αυτές στα Γαλλικά,
Ελληνικά, Ισπανικά, Πορτογαλικά, Δανικά,
Ελληνικά, Ισπανικά, Πορτογαλικά, Δανικά,
03:42
Polish, Russian, Romanian, Hungarian,
all around the house.
all around the house.
53
210792
4190
Πολωνικά, Ρωσικά, Ρουμανικά, Ουγγρικά
μέσα σε όλο το σπίτι.
μέσα σε όλο το σπίτι.
03:47
I was in awe of her focus
and determination to succeed
and determination to succeed
54
215695
5730
Θαύμαζα τη συγκέντρωσή της
και την αποφασιστικότητά της να επιτύχει
και την αποφασιστικότητά της να επιτύχει
03:53
at whatever she loved to do.
55
221449
2734
σε ό,τι αγαπούσε να κάνει.
03:56
After that bathroom "aha!" moment,
56
224863
2666
Μετά απ' αυτή την αποκαλυπτική
στιγμή στο μπάνιο,
στιγμή στο μπάνιο,
03:59
I practiced my newfound camera skills
with Mom as portrait model.
with Mom as portrait model.
57
227553
4513
εξάσκησα το νέο μου ταλέντο στην κάμερα
με τη Μαμά ως φωτομοντέλο.
με τη Μαμά ως φωτομοντέλο.
04:05
Through all of this,
she talked, and I listened.
she talked, and I listened.
58
233053
3451
Καθ' όλη τη διάρκεια αυτού,
μιλούσε, κι εγώ άκουγα.
μιλούσε, κι εγώ άκουγα.
04:08
She'd tell me about her early childhood
and how she was feeling now.
and how she was feeling now.
59
236895
4282
Μιλούσε για τη νεαρή παιδική της ηλικία
και για το πώς ένιωθε τώρα.
και για το πώς ένιωθε τώρα.
04:13
We had each other's attention.
60
241952
2000
Είχαμε ο ένας την προσοχή του άλλου.
04:17
Mom was losing her short-term memory,
61
245404
1992
Η μαμά έχανε τη βραχύχρονη μνήμη της,
04:19
but was better recalling
her younger years.
her younger years.
62
247420
2933
αλλά ένιωθε καλύτερα
όταν θυμόταν τα νεανικά της χρόνια.
όταν θυμόταν τα νεανικά της χρόνια.
04:23
I'd ask, and she would tell me stories.
63
251023
2498
Εγώ ρωτούσα κι εκείνη μου έλεγε ιστορίες.
04:25
I listened, and I was her audience.
64
253884
3111
Άκουγα και ήμουν το κοινό της.
04:29
I got ideas.
65
257932
1421
Έπαιρνα ιδέες.
04:31
I wrote them down,
and I sketched them out.
and I sketched them out.
66
259377
3056
Τις σημείωνα κάπου
και τις σχεδίαζα πρόχειρα.
και τις σχεδίαζα πρόχειρα.
04:34
I showed her what to do
by acting out the scenarios myself.
by acting out the scenarios myself.
67
262926
3810
Της έδειξα τι να κάνει
παίζοντας ο ίδιος τα σενάρια.
παίζοντας ο ίδιος τα σενάρια.
04:40
We would then stage them.
68
268038
1634
Μετά τα σκηνοθετούσαμε.
04:42
So she posed, and I learned
more about photography.
more about photography.
69
270434
4739
Οπότε εκείνη πόζαρε κι εγώ μάθαινα
περισσότερα για τη φωτογραφία.
περισσότερα για τη φωτογραφία.
04:48
Mom loved the process, the acting.
70
276585
4571
Η μαμά λάτρεψε την όλη
διαδικασία, την ηθοποιία.
διαδικασία, την ηθοποιία.
04:53
She felt worthy again,
she felt wanted and needed.
she felt wanted and needed.
71
281180
4167
Ένιωσε σημαντική ξανά,
ένιωσε επιθυμητή και αναγκαία.
ένιωσε επιθυμητή και αναγκαία.
04:58
And she certainly wasn't camera-shy.
72
286419
2325
Και σίγουρα δεν ήταν ντροπαλή στην κάμερα.
05:00
(Laughter)
73
288768
3772
(Γέλια)
05:04
(Applause)
74
292564
6946
(Χειροκρότημα)
05:12
Mom laughed hysterically at this one.
75
300748
2969
Η μαμά γέλασε υστερικά με αυτή.
05:16
(Laughter)
76
304236
2833
(Γέλια)
05:19
The idea for this image
came from an old German film I'd seen,
came from an old German film I'd seen,
77
307093
4454
Η ιδέα γι' αυτή την εικόνα ήρθε
από μια παλιά γερμανική ταινία που είδα,
από μια παλιά γερμανική ταινία που είδα,
05:23
about a submarine, called "Das Boot."
78
311571
2400
για ένα υποβρύχιο, το «Das Boot».
05:26
As you can see, what I got instead
looked more like "E.T."
looked more like "E.T."
79
314483
3761
Όπως βλέπετε, αυτό που έβγαλα εγώ τελικά
έμοιαζε πιο πολύ με τον «E.T.»
έμοιαζε πιο πολύ με τον «E.T.»
05:30
(Laughter)
80
318268
1881
(Γέλια)
05:32
So I put this image aside,
thinking it was a total failure,
thinking it was a total failure,
81
320173
3666
Οπότε έβαλα αυτή την εικόνα στην άκρη,
σκεπτόμενος ότι ήταν απόλυτη αποτυχία,
σκεπτόμενος ότι ήταν απόλυτη αποτυχία,
05:35
because it didn't reach
my particular vision.
my particular vision.
82
323863
2865
γιατί δεν άγγιξε
το συγκεκριμένο μου όραμα.
το συγκεκριμένο μου όραμα.
05:38
But Mom laughed so hard,
83
326752
2388
Αλλά η Μαμά γέλασε τόσο πολύ,
05:41
I eventually, for fun,
decided to post it online anyway.
decided to post it online anyway.
84
329164
4941
που έτσι κι αλλιώς,
τη δημοσίευσα στο διαδίκτυο, για πλάκα.
τη δημοσίευσα στο διαδίκτυο, για πλάκα.
05:47
It got an incredible amount of attention.
85
335129
3936
Τράβηξε πολλή προσοχή.
05:51
Now, with any Alzheimer's, dementia,
86
339875
4147
Τώρα, με κάθε Αλτσχάιμερ, άνοια,
05:56
there's a certain amount
of frustration and sadness
of frustration and sadness
87
344046
3753
υπάρχει ένας βέβαιος βαθμός
αναστάτωσης και θλίψης
αναστάτωσης και θλίψης
05:59
for everyone involved.
88
347823
1467
για όλους όσους εμπλέκονται.
06:02
This is Mom's silent scream.
89
350434
2762
Αυτή είναι η σιωπηρή κραυγή της Μαμάς.
06:06
Her words to me one day were,
90
354530
2182
Μου είπε μία μέρα τα εξής,
06:08
"Why is my head so full of things to say,
91
356736
4214
«Γιατί είναι το μυαλό μου
γεμάτο πράγματα που θέλω να πω,
γεμάτο πράγματα που θέλω να πω,
06:12
but before they reach my mouth,
I forget what they are?"
I forget what they are?"
92
360974
4539
αλλά πριν φτάσουν στο στόμα μου,
ξεχνώ ποια είναι;»
ξεχνώ ποια είναι;»
06:20
"Why is my head so full of things to say,
93
368239
5563
«Γιατί είναι το μυαλό μου
γεμάτο πράγματα που θέλω να πω,
γεμάτο πράγματα που θέλω να πω,
06:27
but before they reach my mouth,
I forget what they are?"
I forget what they are?"
94
375946
4173
αλλά πριν φτάσουν στο στόμα μου,
ξεχνώ ποια είναι;»
ξεχνώ ποια είναι;»
06:33
(Applause)
95
381968
6865
(Χειροκρότημα)
06:44
Now, as full-time care partner
and full-time painter,
and full-time painter,
96
392564
5254
Τώρα, ως φροντιστής πλήρους ωραρίου
και ζωγράφος πλήρους ωραρίου,
και ζωγράφος πλήρους ωραρίου,
06:49
I had my frustrations too.
97
397842
2158
αναστατωνόμουν κι εγώ.
06:53
(Laughter)
98
401009
1960
(Γέλια)
06:55
But to balance off
all the difficulties, we played.
all the difficulties, we played.
99
403588
3254
Αλλά για να ισορροπήσουμε
όλες τις δυσκολίες, παίζαμε.
όλες τις δυσκολίες, παίζαμε.
06:58
That was Mom's happy place.
100
406866
1936
Αυτό ευχαριστούσε τη Μαμά.
07:01
And I needed her to be there, too.
101
409160
2266
Και τη χρειαζόμουν κι εγώ εκεί.
07:05
(Laughter)
102
413909
1698
(Γέλια)
07:10
(Laughter)
103
418110
4475
(Γέλια)
07:15
(Laughter)
104
423093
4079
(Γέλια)
07:19
Now, Mom was also preoccupied with aging.
105
427196
3230
Η Μαμά όμως, σκεφτόταν και τα γηρατειά.
07:22
She would say,
"How did I get so old, so fast?"
"How did I get so old, so fast?"
106
430450
4952
Συνήθιζε να λέει,
«Πώς γέρασα τόσο πολύ, τόσο γρήγορα;»
«Πώς γέρασα τόσο πολύ, τόσο γρήγορα;»
07:29
(Audience sighs)
107
437770
1920
(Aναστεναγμός κοινού)
07:41
"So old."
108
449996
1150
«Πώς γέρασα».
07:48
"So fast."
109
456795
1150
«Τόσο γρήγορα».
07:53
I also got Mom to model
for my oil paintings.
for my oil paintings.
110
461292
3610
Επίσης, έβαλα τη μαμά να κάνει το μοντέλο
για τις ελαιογραφίες μου.
για τις ελαιογραφίες μου.
07:57
This painting is called "The Dressmaker."
111
465942
2800
Αυτός ο πίνακας λέγεται «Η Μοδίστρα».
08:02
I remember, as a kid,
112
470101
2984
Θυμάμαι, ως παιδί,
08:05
Mom sewing clothes for the whole family
113
473109
2714
τη Μαμά να ράβει ρούχα
για όλη την οικογένεια
για όλη την οικογένεια
08:07
on this massive, heavy sewing machine
114
475847
3517
σε αυτή την τεράστια, βαριά ραπτομηχανή
08:11
that was bolted
to the floor in the basement.
to the floor in the basement.
115
479388
2773
που ήταν βιδωμένη
στο πάτωμα στο υπόγειο.
στο πάτωμα στο υπόγειο.
08:15
Many nights, I would go downstairs
and bring my schoolwork with me.
and bring my schoolwork with me.
116
483173
4418
Πολλά βράδια, πήγαινα κάτω
και έπαιρνα μαζί τα μαθήματά μου.
και έπαιρνα μαζί τα μαθήματά μου.
08:20
I would sit behind her
in this overstuffed chair.
in this overstuffed chair.
117
488808
3752
Καθόμουν πίσω της,
στην παραγεμισμένη καρέκλα.
στην παραγεμισμένη καρέκλα.
08:25
The low hum of the huge motor
and the repetitive stitching sounds
and the repetitive stitching sounds
118
493935
4825
Το σιγανό βουητό της τεράστιας μηχανής
και οι επαναλαμβανόμενοι ήχοι ραψίματος
και οι επαναλαμβανόμενοι ήχοι ραψίματος
08:30
were comforting to me.
119
498784
1466
με ανακούφιζαν.
08:33
When Mom moved into my house,
120
501612
1833
Όταν η Μαμά μετακόμισε στο σπίτι μου,
08:35
I saved this machine and stored it
in my studio for safekeeping.
in my studio for safekeeping.
121
503469
3936
κράτησα και αποθήκευσα αυτή τη μηχανή
στο στούντιό μου για διασφάλιση.
στο στούντιό μου για διασφάλιση.
08:40
This painting brought me
back to my childhood.
back to my childhood.
122
508220
3133
Αυτός ο πίνακας με γύρισε πίσω
στην παιδική μου ηλικία.
στην παιδική μου ηλικία.
08:44
The interesting part
123
512284
1815
Το ενδιαφέρον κομμάτι
08:46
was that it was now Mom,
sitting behind me,
sitting behind me,
124
514123
3903
ήταν πως ήταν τώρα η Μαμά,
που καθόταν πίσω μου,
που καθόταν πίσω μου,
08:51
watching me paint her
125
519181
2246
να με κοιτά να τη ζωγραφίζω
08:53
working on that very same
machine she sewed at
machine she sewed at
126
521451
2627
έχοντας δουλέψει στην ίδια
μηχανή στην οποία έραβε
μηχανή στην οποία έραβε
08:57
when I sat behind her, watching her sew,
127
525276
4246
όταν καθόμουν πίσω της, να βλέπω να ράβει,
09:01
50 years earlier.
128
529546
2340
50 χρόνια νωρίτερα.
09:07
I also gave Mom a project to do,
to keep her busy and thinking.
to keep her busy and thinking.
129
535466
4341
Επίσης, της έδωσα να κάνει μια εργασία,
για να την κρατήσω απασχολημένη.
για να την κρατήσω απασχολημένη.
09:11
I provided her with a small camera
130
539831
2167
Την εξόπλισα με μια μικρή κάμερα
09:14
and asked her to take at least
10 pictures a day of anything she wanted.
10 pictures a day of anything she wanted.
131
542022
3951
και της ζήτησα να βγάλει τουλάχιστον
10 φωτογραφίες την ημέρα με ό,τι ήθελε.
10 φωτογραφίες την ημέρα με ό,τι ήθελε.
09:18
These are Mom's photographs.
132
546545
1867
Αυτές είναι οι φωτογραφίες της Μαμάς.
09:21
She's never held a camera
in her life before this.
in her life before this.
133
549411
3466
Δεν είχε κρατήσει ποτέ κάμερα
στη ζωή της πριν από αυτό.
στη ζωή της πριν από αυτό.
09:25
She was 93.
134
553625
1531
Ήταν 93.
09:53
We would sit down together
and talk about our work.
and talk about our work.
135
581386
3095
Καθόμασταν μαζί στο τραπέζι
και συζητούσαμε για τα έργα μας.
και συζητούσαμε για τα έργα μας.
09:57
I would try to explain
136
585187
1675
Προσπαθούσα να εξηγήσω
09:58
(Laughter)
137
586886
1158
(Γέλια)
10:00
how and why I did them,
138
588068
2922
πώς και γιατί τα έκανα,
10:03
the meaning, the feeling,
why they were relevant.
why they were relevant.
139
591014
3150
το νόημα, το συναίσθημα,
γιατί είχαν νόημα.
γιατί είχαν νόημα.
10:07
Mom, on the other hand,
would just bluntly say,
would just bluntly say,
140
595490
3365
Η μαμά, από την άλλη, απλά έλεγε ευθέως,
10:10
"sì,"
141
598879
1174
(Ιταλικά) «ναι»,
10:12
"no,"
142
600077
1484
(Ιταλικά) «όχι» ,
10:13
"bella" or "bruta."
143
601585
2135
(Ιταλικά) «όμορφο» ή «άσχημο»
10:15
(Laughter)
144
603744
1579
(Γέλια)
10:17
I watched her facial expressions.
145
605347
2200
Κοίταγα τις εκφράσεις του προσώπου της.
10:21
She always had the last say,
with words or without.
with words or without.
146
609681
4873
Πάντα είχε την τελευταία λέξη,
είτε με λόγια είτε χωρίς.
είτε με λόγια είτε χωρίς.
10:28
This voyage of discovery
hasn't ended with Mom.
hasn't ended with Mom.
147
616641
3766
Αυτό το ταξίδι ανακαλύψεων
δεν έχει τελειώσει με τη Μαμά.
δεν έχει τελειώσει με τη Μαμά.
10:33
She is now in an assisted
living residence,
living residence,
148
621705
3476
Τώρα βρίσκεται σε κατοικία
υποβοηθούμενης διαβίωσης,
υποβοηθούμενης διαβίωσης,
10:37
a 10-minute walk away from my home.
149
625205
2334
10 λεπτά δρόμος από το σπίτι μου.
10:41
I visit her every other day.
150
629038
1867
Την επισκέπτομαι μέρα παρά μέρα.
10:45
Her dementia had gotten to the point
151
633651
1754
Η άνοιά της είχε φτάσει στο σημείο
10:47
where it was unsafe for her
to be in my house.
to be in my house.
152
635429
2351
όπου ήταν επικίνδυνο για εκείνη
να μένει μαζί μου.
να μένει μαζί μου.
10:50
It has a lot of stairs.
153
638667
1600
Έχει πολλές σκάλες.
10:54
She doesn't know my name anymore.
154
642546
2200
Δε γνωρίζει το όνομά μου πια.
10:58
(Voice breaking)
But you know what? That's OK.
But you know what? That's OK.
155
646760
2233
(Σπασμένη φωνή)
Αλλά ξέρετε κάτι; Δεν πειράζει.
Αλλά ξέρετε κάτι; Δεν πειράζει.
11:02
She still recognizes my face
156
650783
2531
Ακόμη αναγνωρίζει το πρόσωπό μου
11:05
and always has a big smile
when she sees me.
when she sees me.
157
653338
3849
και έχει πάντα ένα πλατύ χαμόγελο
όταν με βλέπει.
όταν με βλέπει.
11:10
(Applause)
158
658813
6761
(Χειροκρότημα)
11:23
(Applause ends)
159
671219
1150
(Τέλος χειροκροτήματος)
11:25
I don't take pictures of her anymore.
160
673077
2467
Δεν την τραβάω φωτογραφίες, πλέον.
11:28
That wouldn't be fair
or ethical on my part.
or ethical on my part.
161
676292
2785
Αυτό δεν θα ήταν δίκαιο
ή ηθικό από την πλευρά μου.
ή ηθικό από την πλευρά μου.
11:32
And she wouldn't understand
the reasons for doing them.
the reasons for doing them.
162
680490
2967
Και δεν θα καταλάβαινε
τους λόγους πίσω από αυτές.
τους λόγους πίσω από αυτές.
11:36
My father,
163
684394
1150
Ο πατέρας μου,
11:38
my brother,
164
686395
1150
ο αδερφός μου,
11:40
(Voice breaking) my nephew,
165
688253
1372
(Σπασμένη φωνή) ο ανιψιός μου,
11:46
my partner and my best friend,
166
694893
2461
η σύντροφός μου και ο καλύτερός μου φίλος,
11:49
all passed away suddenly.
167
697378
1864
όλοι απεβίωσαν ξαφνικά.
11:51
And I didn't have the chance
168
699980
2018
Και δεν είχα την ευκαιρία
11:54
to tell them how much
I appreciated and loved them.
I appreciated and loved them.
169
702022
3463
να τους πω πόσο πολύ
τους εκτιμούσα κι αγαπούσα.
τους εκτιμούσα κι αγαπούσα.
11:58
With Mom, I need to be there
170
706807
3933
Με τη Μαμά, πρέπει να είμαι εκεί
12:02
and make it a very long goodbye.
171
710764
3658
και να δώσω ένα μεγάλο αντίο.
12:09
(Applause)
172
717066
6434
(Χειροκρότημα)
12:20
(Applause ends)
173
728811
1150
(Τέλος χειροκροτήματος)
12:22
For me, it's about being present
and really listening.
and really listening.
174
730684
4099
Για μένα, το παν είναι να είσαι παρών
και να ακούς πραγματικά.
και να ακούς πραγματικά.
Οι χρήζοντες βοήθεια θέλουν να νιώσουν
μέρος ενός οποιουδήποτε πράγματος.
μέρος ενός οποιουδήποτε πράγματος.
12:27
Dependents want to feel
a part of something, anything.
a part of something, anything.
175
735382
3167
12:30
It doesn't need to be something
exceptionally profound that's shared --
exceptionally profound that's shared --
176
738573
3492
αυτό που θα μοιραστείτε δε χρειάζεται
να είναι κάτι εξαιρετικά βαθύ --
να είναι κάτι εξαιρετικά βαθύ --
12:35
it could be as simple as walks together.
177
743041
2261
μπορεί να είναι τόσο απλό,
όσο βόλτες μαζί τους.
όσο βόλτες μαζί τους.
12:38
Give them a voice
178
746635
2023
Δώστε τους μία φωνή
12:41
of interaction, participation,
179
749262
3296
επικοινωνίας, συμμετοχής,
12:44
and a feeling of belonging.
180
752582
2544
και ένα αίσθημα ότι ανήκουν κάπου.
12:48
Make the time meaningful.
181
756363
2722
Κάντε το χρόνο να αξίζει.
12:52
Life, it's about wanting to live
182
760688
3429
Η ζωή, αφορά τη θέληση να ζήσεις
12:56
and not waiting to die.
183
764141
2507
και όχι να περιμένεις να πεθάνεις.
13:01
(Applause)
184
769787
6964
(Χειροκρότημα)
13:11
(Applause ends)
185
779339
1150
(Τέλος χειροκροτήματος)
13:14
Can I get a wave and a smile
from everyone, please?
from everyone, please?
186
782776
3865
Μπορώ να έχω έναν χαιρετισμό
κι ένα χαμόγελο από όλους, παρακαλώ;
κι ένα χαμόγελο από όλους, παρακαλώ;
13:18
(Laughter)
187
786665
1499
(Γέλια)
13:20
This is for you, Mom.
188
788188
1400
Αυτό είναι για σένα, Μαμά.
13:23
(Camera clicks)
189
791554
1150
(Κλικ κάμερας)
13:25
(Applause)
190
793571
5682
(Χειροκρότημα)
ABOUT THE SPEAKER
Tony Luciani - ArtistTony Luciani picked up a camera in 2014 to document his aging mom's struggle with dementia, beginning a four-year-long voyage of discovery.
Why you should listen
Tony Luciani picked up a camera in 2014 to document his aging mom's struggle with dementia, and it was the imaginative expression of the collaboration that propelled his work internationally. After more than 40 years as a full-time painter, Luciani garnered worldwide attention with this four-year-long photography series. Their voyage of discovery, expressing the benefits of inclusion and participation within a creative medium, has gone beyond the boundaries of recognizing it as just a personal visual diary.
Luciani graduated from Toronto's Ontario College of Art in 1977 with prestigious honors. At age 21, he was encouraged to continue with his fifth-year post-graduate study in Florence, Italy. It was there that he found maturity while carefully observing the historical paintings of the Renaissance Masters. Upon returning, he was promptly accepted for representation by a well-respected and established Canadian art gallery.
In defining his work, Luciani prefers to be placed in a tradition of realism, which is both interpretive and characterized by focused observation. As a photographer, he likes defining his imagery as an "obvious extension" to what he already creates as an artist.
Luciani's art can be found in private, public and corporate collections globally. An unabridged edition of one-hundred photographs titled "MAMMA, In the Meantime" is in the collection of the local chapter of the Canadian Alzheimer Society. He is represented by Loch Gallery in Toronto, Winnipeg and Calgary.
Tony Luciani | Speaker | TED.com