TEDGlobal 2017
Peter Ouko: From death row to law graduate
پێتەر مانسۆن ئۆکۆ: لە ململانێی مەرگەوە بۆ تەواوکردنی بەشی یاسا
Filmed:
Readability: 4.1
1,026,393 views
پیتەر ئۆکۆ ١٨ ساڵی لە زیندانی کامیتی کینیا بەسەربرد. هەندێجار لەگەڵ ١٣ پیاوی گەورەی تردا لە ژوورێکدا بۆ ٢٣ کاتژمێر و نیو لە ڕۆژێکدا دەرگەیان لەسەر دادەخرا. لەم ئاخاوتنەدا چیرۆکی چۆنییەتی ئازاد بوون و ئەرکی ئێستای لەگەڵ پڕۆژەی زیندانیانی ئەفریقیا باس دەکات. هەوڵی بۆ دروستکردنی یەکەم قوتابخانەی یاسا لە پشت شیشی بەندینخانە و بەهێز کردنی خەڵك لە زینداندا تا گۆڕانکاری ئەرێنیان هەبێت.
Peter Ouko - Prison reform advocate
Pete Ouko champions access to justice for inmates and the indolent in Africa. Full bio
Pete Ouko champions access to justice for inmates and the indolent in Africa. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I want to tell you a story about Manson.
0
794
2126
دەمەوێت چیرۆکێکتان
دەربارەی مانسۆن بۆ باس بکەم
دەربارەی مانسۆن بۆ باس بکەم
00:17
Manson was this 28-year-old
interior designer,
interior designer,
1
5214
4093
مانسۆن کوڕێکی 28 ساڵان بوو،
ئەندازیاری دیکۆر بوو،
ئەندازیاری دیکۆر بوو،
00:21
a father to a loving daughter,
2
9331
1818
باوکێك بۆ کچە خۆشەویستەکەی،
00:23
and a son
3
11572
2079
و کوڕێک
00:25
who found himself behind bars
due to a broken-down judicial system.
due to a broken-down judicial system.
4
13675
3756
کە خۆی لە پشت شیشی بەندینخانەیەك
بینییەوە بەهۆی سیستەمێکی دادوەری تێکچوو.
بینییەوە بەهۆی سیستەمێکی دادوەری تێکچوو.
00:30
He was framed for a murder
he didn't commit
he didn't commit
5
18516
3212
ئەو لە تاوانی کوشتنێك تێوەگلا
کە ئەنجامی نەدابوو
کە ئەنجامی نەدابوو
00:33
and was sentenced to the gallows.
6
21752
1847
و بڕیاری لە سێدارەدانی درا.
00:36
There were two victims of this murder --
the victim who actually died in the murder
the victim who actually died in the murder
7
24855
4016
لەم تاوانەدا دوو قوربانی هەبوو. یەکیان
کە لە ڕاستیدا کوژرا
کە لە ڕاستیدا کوژرا
00:40
and Manson, who had been
sentenced to prison
sentenced to prison
8
28895
2681
و مانسۆن کە حوکمی زیندانی بە سەردا سەپێندرا
00:43
for an offense which he did not commit.
9
31600
1938
بەهۆی تاوانێک کە لێی بەرپرس نەبوو.
00:47
He was locked up in a cell,
eight by seven,
eight by seven,
10
35419
2372
لە ژوورێکی هەشت بە حەوت بەندکرا،
00:49
with 13 other grown-up men
11
37815
1587
لەگەڵ ١٣ پیاوی گەورەی دیکە
00:52
for 23 and a half hours a day.
12
40262
1872
بۆ ماوەی ٢٣ کاتژمیر و نیو لە ڕۆژێکدا.
00:55
Food was not guaranteed that you'd get.
13
43188
3405
هیچ گەرەنتییەک نەبوو کە
خواردنت دەست بکەوێت.
خواردنت دەست بکەوێت.
00:59
And I remember yesterday,
14
47688
1261
و من دوێنێم بە بیر دێت،
01:00
as I walked into the room where I was,
15
48973
3073
هەر لە ناو ژوورەکە پیاسەم دەکرد،
01:04
I imagined the kind of cell
that Manson would have been living in.
that Manson would have been living in.
16
52070
3340
شێوەی ژوورەکەم هێنایە بەرچاوم کە
مانسۆن لە ناویدا دەژیا.
مانسۆن لە ناویدا دەژیا.
01:07
Because the toilet --
17
55434
1400
چونکە سەرئاوەکە و
01:09
The row of the small rooms
18
57371
1309
ژوورەکان بچووک بوون
01:10
that were there were slightly bigger
than the eight-by-seven cell.
than the eight-by-seven cell.
19
58704
3338
ئەوە بوو کەمێك گەورەتر بوو
لە ژوورێکی هەشت بە حەوت.
لە ژوورێکی هەشت بە حەوت.
بەڵام بە مانەوەی لەم ژوورەدا
چاوەڕێی لە سێدارەدانی دەکرد.
چاوەڕێی لە سێدارەدانی دەکرد.
01:14
But being in that cell
as he awaited the executioner --
as he awaited the executioner --
20
62551
2595
01:17
because in prison,
he did not have a name --
he did not have a name --
21
65170
2293
چونکە لە زینداندا، ناوی نەبوو
01:20
Manson was known by a number.
22
68292
1840
مانسۆن بە ژمارەیەك ناسرابوو.
01:22
He was just a statistic.
23
70625
1269
ئەو تەنها ژمارەیەك بوو.
01:25
He did not know how long he would wait.
24
73751
2064
ئەو نەیدەزانی دەبێت چەند چاوەڕێ بکات.
01:28
The wait could have been a minute,
25
76323
1754
چاوەڕوانییەکە دەکرا خولەکێك بێت،
01:30
the executioner could have come
the next minute,
the next minute,
26
78101
2270
خولەکی داهاتوو دەکرا
ساتی لە سێدارەدانی بێت،
ساتی لە سێدارەدانی بێت،
01:32
the next day,
27
80395
1373
ڕۆژی دواتر،
01:33
or it could have taken 30 years.
28
81792
1721
دەکرا چاوەڕوانییەکە ٣٠ ساڵ بخایەنێت.
01:37
The wait had no end.
29
85511
1334
چاوەڕوانی کۆتایی نییە.
01:40
And in the midst of the excruciating pain,
30
88194
2881
و لەناو جەرگەی ئەم سزا سەختەدا،
01:43
the mental torture,
31
91099
1266
ئەشکەنجەی دەرونیش،
01:46
the many unanswered questions
that Manson faced,
that Manson faced,
32
94061
2734
و چەندین پرسیاری بێ وەڵام
ڕووبەڕووی مانسۆن دەبووەوە،
ڕووبەڕووی مانسۆن دەبووەوە،
01:50
he knew he was not
going to play the victim.
going to play the victim.
33
98411
2411
دەیزانی کە ناتوانێت ڕۆڵی تاوانبار بگێڕێت.
01:53
He refused to play the role of the victim.
34
101331
2317
ئەو ڕەتیکردەوە ڕۆڵی قوربانییەکە ببینێت.
01:56
He was angry at the justice system
that had put him behind bars.
that had put him behind bars.
35
104497
3366
ئەو لەم سیستەمە یاساییە توڕە بوو
کە ئەوی لە پشت شیشی بەندینخانە دانابوو.
کە ئەوی لە پشت شیشی بەندینخانە دانابوو.
02:01
But he knew the only way
he could change that justice system
he could change that justice system
36
109188
2929
بەڵام دەیزانی تاکە ڕێگە بۆ
گۆڕینی ئەو سیستەمە یاساییە
گۆڕینی ئەو سیستەمە یاساییە
02:04
or help other people get justice
37
112141
2213
و یارمەتی خەڵکانی تریش بۆ دادپەروەری
02:06
was not to play the victim.
38
114378
1421
ئەوەیە نەبێت بە قوربانی.
02:09
Change came to Manson
when he decided to embrace forgiveness
when he decided to embrace forgiveness
39
117435
4238
گۆڕانکارییەک بەسەر مانسۆن هات
کاتێک باوەشی بۆ لێخۆشبوون کردەوە
کاتێک باوەشی بۆ لێخۆشبوون کردەوە
02:13
for those who had put him in prison.
40
121697
1750
بۆ ئەوانەی کە ئەویان خستبووە زیندان.
02:17
I speak that as a fact.
41
125784
2159
ئەو قسەیەی دەیکەم ڕاستییە.
02:20
Because I know who Manson is.
42
128776
1632
چونکە من دەزانم مانسۆن کێیە.
02:24
I am Manson.
43
132403
1150
من مانسۆنم.
02:26
My real name is Peter Manson Ouko.
44
134546
2266
ناوی ڕاستەقینەم پیتەر مانسۆن ئۆکوە.
02:30
And after my conviction,
45
138260
1523
و دوای تاوانبارکردنم،
02:31
after that awakening of forgiveness,
46
139807
2400
دوای ئەوەی ئەو لێبوردنە بەئاگای هێنامەوە،
02:35
I had this move
47
143318
1150
بڕیارم دا
02:37
to help change the system.
48
145826
1443
یارمەتی گۆڕینی ئەم سیستەمە بدەم.
02:40
I already decided I was not
going to be a victim anymore.
going to be a victim anymore.
49
148318
2864
پێش ئێستا بڕیارم دا
نامەوێت چیتر قوربانی بم.
نامەوێت چیتر قوربانی بم.
02:44
But how was I going to help
change a system
change a system
50
152276
2309
بەڵام چۆن یارمەتی گۆڕینی ئەو سیستەمە بدەم
02:46
that was bringing in
younger inmates every day
younger inmates every day
51
154609
3111
هەموو ڕۆژێك بەندکراوی گەنجتریان دەهێنا
02:49
who deserve to be with their families?
52
157744
1857
کە شایستە بوون
لەگەڵ خێزانەکانیان بن؟
لەگەڵ خێزانەکانیان بن؟
02:52
So I started mobilizing my colleagues
in prison, my fellow inmates,
in prison, my fellow inmates,
53
160862
3857
بۆیە دەستم کرد بە کۆکردنەوەی زیندانییەکان،
هاوڕێ بەندکراوەکانم،
هاوڕێ بەندکراوەکانم،
02:56
to write letters and memoranda
to the justice system,
to the justice system,
54
164743
4207
بۆ نووسینی نامە و یادداشت بۆ
سیستەمی دادوەری
سیستەمی دادوەری
03:00
to the Judicial Service Commission,
55
168974
2127
بۆ لیژنەی خزمەتگوزاری دادوەری،
03:03
the numerous task forces
that had been set up
that had been set up
56
171125
3111
ژمارەیەکی زۆری چالاکوان کۆبوونەوە
03:06
in our country, Kenya,
57
174260
1674
لە وڵاتەکەمان، کینیا،
03:07
to help change the constitution.
58
175958
1809
تا یارمەتی گۆڕانی دەستوور بدەین.
03:10
And we decided to grasp at those --
59
178260
2539
بڕیارمان دا ئەوانە بە تووندی بگرین
03:12
to clutch at those trolls,
if I may use that word --
if I may use that word --
60
180823
3111
بۆ گرتنی ئەم قەسەبانە، ڕێگە بەخۆم دەدەم
ئەم وشەیە بەکاربهێنم.
ئەم وشەیە بەکاربهێنم.
03:15
if only to make the justice system work,
61
183958
2397
تەنها بۆ باشترکردنی سیستەمی دادوەری
03:18
and work for all.
62
186379
1150
وکارکردن بۆ هەمووان.
03:21
Just about the same time,
63
189029
1937
هەر دەربارەی ئەو کاتە،
03:22
I met a young university
graduate from the UK,
graduate from the UK,
64
190990
2825
گەنجێکی دەرچووی زانکۆیەکی بەریتانیام دیت،
03:25
called Alexander McLean.
65
193839
1600
ناوی ئەلیکساندەر ماکلین بوو.
03:28
Alexander had come in with three or four
of his colleagues from university
of his colleagues from university
66
196228
3485
ئەلیکساندەر لەگەڵ سێ بۆ چوار
هاوپۆلی زانکۆی هات
هاوپۆلی زانکۆی هات
03:31
in their gap year,
67
199737
1166
لە کاتی پشوویاندا،
03:32
and they wanted to help assist,
68
200927
2333
دەیان ویست کارێك بکەن،
03:35
set up a library in Kamiti Maximum Prison,
69
203284
3086
بە دانانی کتێبخانەیەك لە زیندانی کامیتی،
03:38
which if you Google,
70
206394
1152
ئەگەر لە گۆگڵ بگەڕێن،
03:39
you will see is written as one
of the 15 worst prisons in the world.
of the 15 worst prisons in the world.
71
207570
3197
دەبینن نوسراوە کە یەکێکە لە
خراپترین ١٥بەندینخانەکان لە جیهاندا.
خراپترین ١٥بەندینخانەکان لە جیهاندا.
ئەوە ئەو کاتە بوو.
03:43
That was then.
72
211784
1150
بەڵام كاتێك ئەلیکساندەر هاتە ژوورەوە،
03:45
But when Alexander came in,
73
213307
1453
03:46
he was a young 20-year-old boy.
74
214784
1896
گەنجێکی ٢٠ ساڵ بوو.
03:48
And I was on death row at that time.
75
216704
1801
ئەو کات چاوەڕێی لە سێدارەدانم دەکرد.
03:51
And we took him under our wing.
76
219696
1810
ئەومان لەخۆ گرت.
03:53
It was an honest trust issue.
77
221530
2769
ئەم بابەتە پەیوەست بوو بە متمانەوە.
03:56
He trusted us, even though
we were on death row.
we were on death row.
78
224323
2254
متمانەی پێمان بوو هەرچەندە
ئێمە چاوەڕێی لە سێدارەدان بووین.
ئێمە چاوەڕێی لە سێدارەدان بووین.
لە ناو ئەم متمانەیەدا،
03:59
And through that trust,
79
227157
1245
04:00
we saw him and his colleagues
from the university
from the university
80
228426
2596
ئەو و هاوڕێکانیمان لە زانکۆ بینی کە سەرقاڵی
04:03
refurbish the library
with the latest technology
with the latest technology
81
231046
3635
دانانی کتێبخانەیەک بوون
بە تەکنۆلۆژیای تازە
بە تەکنۆلۆژیای تازە
04:06
and set up the infirmary
to very good standards
to very good standards
82
234705
3944
خەریکی دانانی شوێنێکی گونجاوی تیمار کردن بوون
04:10
so that those of us falling sick in prison
83
238673
2785
بۆ ئەوانەی وەک ئێمە لە زیندان
نەخۆش دەکەوتن
نەخۆش دەکەوتن
04:13
would not necessarily
have to die in indignity.
have to die in indignity.
84
241482
2873
تا لە بێزاری و توڕەییدا نەمرن.
04:17
Having met Alexander,
85
245950
2214
کاتێک ئەلیکساندەرم دیت،
04:20
I had a chance,
86
248188
1159
شانسێکم هەبوو،
04:21
and he gave me the opportunity
and the support,
and the support,
87
249371
3412
ئەو بواری پێبەخشیم و پاڵپشتم بوو،
04:24
to enroll for a university degree
at the University of London.
at the University of London.
88
252807
3305
بۆ خۆ تۆمارکردن
لە زانکۆی لەندەن.
لە زانکۆی لەندەن.
04:28
Just like Mandela
studied from South Africa,
studied from South Africa,
89
256958
2381
وەک ماندێلا لە باشوری ئەفریقا خوێندی
04:31
I had a chance to study
at Kamiti Maximum Security Prison.
at Kamiti Maximum Security Prison.
90
259363
3238
ئەو شانسەم هەبوو بۆ خوێندن
لە پاراستنی زیندانی کامیتی.
لە پاراستنی زیندانی کامیتی.
04:35
And two years later,
91
263498
1666
دوو ساڵ دواتر،
04:37
I became the first graduate of the program
92
265188
2508
من بوومە یەکەم دەرچووی بەرنامەکە
04:39
from the University of London
from within the prison system.
from within the prison system.
93
267720
3484
لە زانکۆی لەندەن لە ناو بەندینخانە.
04:44
Having graduated, what happened next --
94
272744
1920
خوێندنم تەواو کرد، دواتر
04:46
(Applause)
95
274688
3505
(چەپڵەڕێزان)
04:50
Thank you.
96
278217
1150
سوپاس.
04:51
(Applause)
97
279391
1083
(چەپڵەڕێزان)
04:52
Having graduated,
98
280498
1492
خوێندنم تەواو کرد،
04:54
now I felt empowered.
99
282014
1400
ئێستا هەست بە بەهێزی دەکەم.
04:56
I was not going to play
the helpless victim.
the helpless victim.
100
284014
2444
نامەوێت بکەومە ناو
تەڵەی قوربانییەکی لاواز.
تەڵەی قوربانییەکی لاواز.
04:58
But I felt empowered
not only to assist myself,
not only to assist myself,
101
286823
2754
بەڵام هەستم بە بەهێزی کرد
نەک تەنها بۆ یارمەتیدانی خۆم،
نەک تەنها بۆ یارمەتیدانی خۆم،
05:01
to prosecute my own case,
102
289601
1849
و بۆ جێبەجێ کردنی کەیسەکەی خۆم،
05:03
but also to assist the other inmates
103
291474
3055
بەڵکو بۆ یارمەتیدانی بەندکراوەکانی تریش
05:06
who are suffering the similar injustices
that have just been spoken about here.
that have just been spoken about here.
104
294553
3833
ئەو کەسانەی گیرۆدەی هەمان ستەم بوون.
کە ئێستا ئاماژەم پێدا.
کە ئێستا ئاماژەم پێدا.
بۆیە دەستم بە نووسینی
کورتە باسێکی یاسایی کرد بۆیان .
کورتە باسێکی یاسایی کرد بۆیان .
05:11
So I started writing
legal briefs for them.
legal briefs for them.
105
299490
2397
05:13
With my other colleagues in prison,
we did as much as we could.
we did as much as we could.
106
301911
3498
ئەوەندەی توانیمان لەگەڵ
هاوەڵانی دیکەم لە زیندان.
هاوەڵانی دیکەم لە زیندان.
05:19
That wasn't enough.
107
307743
1347
ئەوە بەس نەبوو.
05:23
Alexander McLean
108
311022
1912
ئەلیکساندەر ماکلین
05:24
and his team
at the African Prisons Project
at the African Prisons Project
109
312958
3730
و تیمەکەی لە پڕۆژەی زیندانەکانی ئەفریقا
05:28
decided to support more inmates.
110
316712
1897
بڕیاریان دا پشتگیری
بەندکراوی زیاتر بکەن.
بەندکراوی زیاتر بکەن.
05:30
And as I'm speaking to you today,
111
318919
1614
و من کە ئەمڕۆ قسەتان بۆ دەکەم،
05:32
there are 63 inmates and staff
in the Kenya Prison Service
in the Kenya Prison Service
112
320561
4135
٦۳زیندانی و ستافی
زیندان لە زیندانەکانی کینیا هەیە
زیندان لە زیندانەکانی کینیا هەیە
05:36
studying law at the University of London
through distance learning.
through distance learning.
113
324720
3325
کە لە ماوەی ڕابردوودا یاسایان
لە زانکۆی لەندەن خوێندووە.
لە زانکۆی لەندەن خوێندووە.
05:40
(Applause)
114
328903
5031
(چەپڵەڕێزان)
05:45
These are changemakers
who are being motivated
who are being motivated
115
333958
3754
ئەمە هاندەری ئەو کەسانەیە
کە گۆڕانکاری بەدی دەهێنن
کە گۆڕانکاری بەدی دەهێنن
05:49
not only to assist
the most indolent in society,
the most indolent in society,
116
337736
3143
نەک تەنها بۆ یارمەتیدانی
خەڵکی رەشوڕووت
خەڵکی رەشوڕووت
05:52
but also to help the inmates
and others get access to justice.
and others get access to justice.
117
340903
3738
بەڵکو بۆ یارمەتیدانی بەندکراوەکانیتر
و خەڵکانیتریش تا لە مافی خۆیان بێبەش نەبن.
و خەڵکانیتریش تا لە مافی خۆیان بێبەش نەبن.
05:59
Down there in my prison cell,
something kept stirring me.
something kept stirring me.
118
347125
3248
لەژووری زیندانەکەم هاتمە دەرەوە،
شتێک بەردەوام ناخمی دەهەژاند.
شتێک بەردەوام ناخمی دەهەژاند.
06:03
The words of Martin Luther King
kept hitting me.
kept hitting me.
119
351584
2517
وشەکانی مارتن لوسەر کاری تێکردم.
06:07
And he was always telling me,
"Pete, if you can't fly,
"Pete, if you can't fly,
120
355822
2985
ئەو هەمیشە پێی دەگوتم،
پیتەر، ئەگەر ناتوانی بفڕیت"
پیتەر، ئەگەر ناتوانی بفڕیت"
06:12
you can run.
121
360370
1150
دەتوانی ڕابکەیت.
06:14
And if you can't run,
122
362395
1865
و ئەگەر ناتوانی ڕابکەیت،
06:16
you can walk.
123
364284
1150
دەتوانی بڕۆیت،
06:18
But if you can't walk,
124
366133
1992
بەڵام گەر ناتوانی بڕۆیت،
06:20
then you can crawl.
125
368149
1477
خۆ دەتوانی گاگۆڵکێ بکەیت.
06:22
But whatever it is, whatever it takes,
126
370331
2262
هەر چۆنێك بێت و،
هەر چییەک پێویست بکات
هەر چییەک پێویست بکات
06:24
just keep on moving."
127
372617
1333
بەردەوام بە لە جوڵە."
06:26
And so I had this urge to keep moving.
128
374831
2341
و لەوەدا مەبەستم بەردەوام بوونە.
06:29
I still have this urge
to keep moving in whatever I do.
to keep moving in whatever I do.
129
377196
2754
ئێستاش لەم کارانەی کە دەیان کەم
ئەم رژدبوونەم بەدیدەکەم.
ئەم رژدبوونەم بەدیدەکەم.
06:31
Because I feel the only way
we can change our society,
we can change our society,
130
379974
3444
چونکە هەست دەکەم تاکە ڕێگەیە
کە دەتوانێت کۆمەڵگەکەمان بگۆڕین،
کە دەتوانێت کۆمەڵگەکەمان بگۆڕین،
06:35
the only way we can change
the justice system --
the justice system --
131
383442
2276
لە ڕاستیدا تاکە ڕێگە بۆ
گۆڕینی سیستمی دادوەری--
گۆڕینی سیستمی دادوەری--
06:37
which has really improved
in our country --
in our country --
132
385742
2009
کە لە وڵاتەکەماندا
خراپ گەشەی سەندووە--
خراپ گەشەی سەندووە--
06:39
is to help get the systems right.
133
387775
1627
یارمەتی باشترکردنی سیستەمەکەیە.
06:42
So, on 26th October last year,
after 18 years in prison,
after 18 years in prison,
134
390300
3372
بۆیە، لە۲۸ی ئۆکتۆبەری پار،
دوای۱۸ ساڵ لە زیندان،
دوای۱۸ ساڵ لە زیندان،
06:47
I walked out of prison
on presidential pardon.
on presidential pardon.
135
395482
2404
بە لێبوردنی سەرۆکایەتی
لە زیندان ئازاد کرام.
لە زیندان ئازاد کرام.
ئێستا کارەکانم لە چوارچێوەی پاڵپشتی
پڕۆژەی زیندانیانی ئەفریقا چڕکردووەتەوە
پڕۆژەی زیندانیانی ئەفریقا چڕکردووەتەوە
06:51
I'm now focused on helping APP --
the African Prisons Project --
the African Prisons Project --
136
399061
3246
06:54
achieve its mandate
of training and setting up
of training and setting up
137
402331
3061
بۆ بەدەست هێنانی یەکەم ڕێگەپێدان
بۆ دروست کردنی مەشق پێکردن و
بۆ دروست کردنی مەشق پێکردن و
06:57
the first law school
and legal college behind bars.
and legal college behind bars.
138
405416
3487
کردنەوەی یەکەم قوتابخانە و کۆلێژی
یاسایی لە کونجی زیندان .
یاسایی لە کونجی زیندان .
07:01
Where we are going to train --
139
409569
1437
ڕاهێنان بە ....
07:03
(Applause)
140
411030
3912
(چەپڵەڕێزان)
07:06
Where we are going to train
inmates and staff
inmates and staff
141
414966
3524
لەم شوێنە بە نیازین ڕاهێنان
بە بەندکراوان و ستافی زیندان بکەین
بە بەندکراوان و ستافی زیندان بکەین
07:10
not only to assist their fellow inmates,
142
418514
2277
نەک تەنها بۆ یارمەتی هاوڕێ بەندکراوەکانم،
07:12
but to assist the entire
wider society of the poor
wider society of the poor
143
420815
3095
بەڵکو بۆ یارمەتیدانی
چینی بەرفراوانی هەژاران.
چینی بەرفراوانی هەژاران.
07:15
who cannot access legal justice.
144
423934
2082
کە بێبەشن لە خزمەتگوزاری یاسایی.
07:19
So as I speak before you today,
145
427180
2423
بۆیە من ئەمڕۆ لە
بەردەم ئێوە قسە دەکەم،
بەردەم ئێوە قسە دەکەم،
07:21
I stand here in the full knowledge
that we can all reexamine ourselves,
that we can all reexamine ourselves,
146
429627
5571
دڵنیایی تەواوم هەیە کە
دەتوانین خۆمان بگۆڕین،
دەتوانین خۆمان بگۆڕین،
07:27
we can all reexamine our situations,
147
435222
2762
دەتوانین بارودۆخمان دووبارە هەڵبسەنگێنین،
07:30
we can all reexamine our circumstances
148
438008
2533
دەتوانین هەلومەرجمان بگۆڕین
07:33
and not play the victim narrative.
149
441959
2267
تا چیرۆکی بە قوربانی بوونمان نەگێڕینەوە
07:36
The victim narrative
will not take us anywhere.
will not take us anywhere.
150
444792
2198
چیرۆکی قوربانی بوونمان
نامانگەیەنێتە هیچ شوێنێك.
نامانگەیەنێتە هیچ شوێنێك.
07:40
I was behind bars, yeah.
151
448149
1600
لە پشت شیشی بەندینخانە بووم، بەڵێ.
07:42
But I never felt and I was not a prisoner.
152
450958
2328
بەڵام هەرگیز هەستم نەکرد زیندانی بم.
وانەیەکی بنچینەیی
هەبوو کە دەبوایە فێری ببم
هەبوو کە دەبوایە فێری ببم
07:48
The basic thing I got to learn
153
456236
2325
07:50
was that if I thought,
154
458585
2278
ئەوە بوو ئەگەر بیر بکەمەوە،
07:52
and if you think, you can,
155
460887
2182
و ئەگەر ئێوە پێتان وابێت، دەتوانن،
07:55
you will.
156
463093
1150
ئەوا دەتوانن.
07:56
But if you sit thinking that you can't,
157
464601
2745
بەڵام ئەگەر ئێوە دانیشن
بیر بکەنەوە کە ناتوانن،
بیر بکەنەوە کە ناتوانن،
07:59
you won't.
158
467370
1150
ئەوا ناتوانن.
08:01
It's as simple as that.
159
469593
1533
بەم شێوەیە سادەیە.
08:04
And so I'm encouraged
by the peaceful revolutionaries
by the peaceful revolutionaries
160
472259
2501
ئەم شۆڕشە ئاشتیخوازانەی کە
08:06
I've heard on this stage.
161
474784
1276
لە ئێوەم بیست هانیاندام.
08:08
The world needs you now,
the world needs you today.
the world needs you today.
162
476633
2801
جیهان پێویستی بە ئێوەیە،
و ئەمڕۆ جیهان پێویستی بە ئێوەیە.
و ئەمڕۆ جیهان پێویستی بە ئێوەیە.
08:12
And as I finish my talk,
163
480394
2588
لە کۆتایدا،
08:15
I'd just like to ask
each and every single one of you here,
each and every single one of you here,
164
483006
3248
یەک داوام لە گشت ئامادەبووان هەیە،
08:19
wonderful thinkers,
changemakers, innovators,
changemakers, innovators,
165
487744
3881
بیرمەندە سەرسوڕهێنەرەکان،
دروستکەرەکان و داهێنەرەکان،
دروستکەرەکان و داهێنەرەکان،
08:23
the wonderful global citizens
we have at TED,
we have at TED,
166
491649
3103
هاووڵاتییە سەرسوڕهێنەرەکانی
جیهان کە لە سەکۆی تێد بەشدارن،
جیهان کە لە سەکۆی تێد بەشدارن،
08:26
just remember the words
of Martin Luther King.
of Martin Luther King.
167
494776
2483
تەنها قسەکانی
مارتن لوسەر کینگتان لە بیر بێت.
مارتن لوسەر کینگتان لە بیر بێت.
08:29
Let them continue ringing
in your heart and your life.
in your heart and your life.
168
497958
2587
با هەمیشە لە دڵ و ژیانتاندا بزرنگێتەوە.
08:33
Whatever it is,
169
501252
1783
هەر چییەک بێت،
08:35
wherever you are,
170
503059
1626
لە هەر کوێیەك بێت،
08:36
whatever it takes,
171
504709
1683
هەر چییەک ڕووبدات،
08:38
keep on moving.
172
506416
1151
بەردەوام بە لە جوڵە.
08:39
Thank you.
173
507591
1159
سوپاس.
08:40
(Applause)
174
508774
3377
(چەپڵەڕێزان)
08:44
Thank you.
175
512175
1151
سوپاس.
08:45
(Applause)
176
513350
4261
(چەپڵەڕێزان)
ABOUT THE SPEAKER
Peter Ouko - Prison reform advocatePete Ouko champions access to justice for inmates and the indolent in Africa.
Why you should listen
Twenty years ago, Peter Ouko walked into a police station in Kenya seeking answers to the circumstances under which his wife had been found murdered and the body dumped next to the police station fence. Unbeknown to him, the hunter would soon find himself as the hunted, and in a journey through the then broken down judicial system, he found himself convicted and sent to the gallows for a crime he maintains he did not commit.
Instead of bitterness, Ouko decided to forgive his tormentors and make the best of his time in prison, becoming the first inmate to graduate with a University of London Diploma in Law while behind bars. He is currently in his final year as an LLB student in the same University.
In his dual role as an Ambassador of the African Prisons Project and Founder of the Youth Safety Awareness Initiative, Ouko today champions access to justice for inmates and the indolent in society while using social enterprise to advocate for a crime free world. His goal: to demystify justice and have a crime free world underpinned by the rule of the law.
Peter Ouko | Speaker | TED.com