ABOUT THE SPEAKER
Kang Lee - Developmental researcher
Kang Lee has devoted his career to understanding the development of social cognition and behavior.

Why you should listen

With an international team based at the University of Toronto, Kang Lee investigates the neurological and social basis of emerging social behaviors in young children. His two­-pronged research focuses first on how and when children develop the capacity to lie, to detect liesand to feel guilty about it afterwards.

The second focus of Lee's research is facial recognition, which has led to revelations of when children develop the ability to distinguish races ­­and has helped explain why some people occasionally see Jesus' face on a piece of toast.

More profile about the speaker
Kang Lee | Speaker | TED.com
TED2016

Kang Lee: Can you really tell if a kid is lying?

Кан Ли: Хүүхэд худлаа хэлж байгааг хэрхэн мэдэх вэ?

Filmed:
8,673,675 views

Хүүхдүүд худал хэлэхдээ муу юу? Та үнэхээр худлаа хэлж байгааг нь мэдэх үү? Хүний хөгжлийн судлаач Кан Ли нь хүүхэд худлаа ярьж байхдаа биенд нь ямар өөрчлөлт гардгийг судалдаг. Түүний хэлснээр, хүүхдүүд маш их худлаа ярьдгаас гадна, бүр хоёр наснаасаа эхлэх нь ч бий бөгөөд үүндээ гарамгай сайн байдаг гэнэ. Түүнийхээр бол бид хүүхдээ худлаа ярьж эхлэхэд нь баярлах хэрэгтэй ба тэрээр үүн дээр суурилсан нуугдмал сэтгэл хөдлөлийг илрүүлэх зарчимаар ажилладаг худал хэлснийг тогтоох нэгэн шинэ технологийг танилцуулж байна.
- Developmental researcher
Kang Lee has devoted his career to understanding the development of social cognition and behavior. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
Hi.
0
1112
1325
Сайн байцгаана уу?
00:14
Let me ask the audience a question:
1
2461
2346
Би та нараас нэг юм асууя.
00:16
Did you ever lie as a child?
2
4831
2195
Та нар хүүхэд байхдаа
худлаа ярьж байсан уу?
00:19
If you did, could you please
raise your hand?
3
7050
2667
Тийм бол гараа өргөнө үү.
00:23
Wow! This is the most honest
group of people I've ever met.
4
11145
3454
Хөөх, энэ миний харж байсан хамгийн
шударга баг байна.
00:26
(Laughter)
5
14623
1957
(Инээд)
00:28
So for the last 20 years,
6
16604
1709
Сүүлийн 20 жилийн турш,
00:30
I've been studying
how children learn to tell lies.
7
18337
3415
би хүүхдүүд яаж худлаа
хэлж сурдгийг судалж байна.
00:33
And today, I'm going to share with you
8
21776
2304
Өнөөдөр би та бүхэнтэй
00:36
some of the discoveries we have made.
9
24104
2162
хийсэн зарим нээлтээсээ хуваалцах болно.
00:38
But to begin, I'm going to tell you
a story from Mr. Richard Messina,
10
26624
4925
Харин эхлээд ноён Ричард Мессинагийн
нэгэн түүхийг ярьж өгье.
00:43
who is my friend and an elementary
school principal.
11
31573
3129
Тэр бол миний найз,
бас нэгэн бага сургуулийн захирал.
00:47
He got a phone call one day.
12
35266
1561
Нэг өдөр түүнд дуудлага иржээ.
Залгасан хүн нь хэлэхдээ:
00:51
The caller says,
13
39279
1151
00:52
"Mr. Messina, my son Johnny
will not come to school today
14
40454
3882
"Ноён Мессина, миний хүү Жонни
өвдсөн учраас өнөөдөр
00:56
because he's sick."
15
44360
1463
сургуульдаа явж чадахгүй нь" гэв.
00:58
Mr. Messina asks,
16
46498
1736
Ноён Мессинаг
01:00
"Who am I speaking to, please?"
17
48258
2014
"Та хэн билээ?" гэхэд
01:02
And the caller says,
18
50788
1490
нөгөө хүн:
01:04
"I am my father."
19
52302
1665
"Би миний аав байна" гэх нь тэр.
01:05
(Laughter)
20
53991
2787
(Инээд)
01:10
So this story --
21
58227
1682
Энэхүү түүх...
01:11
(Laughter)
22
59933
1532
(Инээд)
01:13
sums up very nicely
three common beliefs we have
23
61489
4310
бидний хүүхэд болон
тэдний худал ярьдаг талаарх
01:17
about children and lying.
24
65823
1859
гурван нийтлэг
ойголтыг нэгтгэж өгсөн.
01:20
One, children only come to tell lies
25
68140
4631
Нэгт, хүүхдүүд бага ангид орсоныхоо
01:24
after entering elementary school.
26
72795
2268
дараа л худлаа ярьж эхэлдэг.
01:27
Two, children are poor liars.
27
75552
2311
Хоёрт, хүүхдүүд худлаа хэлэхдээ муу.
01:29
We adults can easily detect their lies.
28
77887
2857
Томчууд бид худлаа хэлж байгааг нь
дорхноо мэдэх боломжтой.
01:32
And three, if children lie
at a very young age,
29
80768
4038
Гуравт нь, хэрвээ хүүхдүүд маш бага
наснаасаа худлаа ярьвал
01:36
there must be some
character flaws with them,
30
84830
2849
тэдний зан аашинд ямар нэг
дутагдал байгаа ба
01:39
and they are going to become
pathological liars for life.
31
87703
4049
насан туршдаа худалч болно.
01:44
Well, it turns out
32
92720
2194
Харин бодит байдал дээр
01:46
all of the three beliefs are wrong.
33
94938
2298
энэ гурван ойлголт бүгд буруу.
01:50
We have been playing guessing games
34
98617
2710
Бид дэлхийн өнцөг булан бүрээс ирсэн
хүүхдүүдтэй
01:53
with children all over the world.
35
101351
2082
таавар таах тоглоом тоглосон.
01:55
Here is an example.
36
103457
1486
Нэг жишээ дурдъя.
01:56
So in this game, we asked children
to guess the numbers on the cards.
37
104967
4365
Энэ тоглоомонд хүүхдүүд картан дээр
байгаа тоог таах ёстой.
02:01
And we tell them if they win the game,
38
109958
2878
Тэгээд тэдэнд хэрвээ хожвол
тэднийг маш том шагнал
хүлээж байгаа гэж хэлсэн.
02:04
they are going to get a big prize.
39
112860
2157
02:07
But in the middle of the game,
40
115525
1477
Харин тоглоомын дундуур
02:09
we make an excuse and leave the room.
41
117026
2760
бид шалтаг гарган өрөөнөөс гарна.
02:13
And before we leave the room,
42
121763
1934
Бид өрөөнөөс гарахаасаа өмнө
02:15
we tell them not to peek at the cards.
43
123721
2936
картыг нууцаар харж болохгүй гэж хэлнэ.
02:19
Of course,
44
127518
1416
Мэдээж,
02:20
we have hidden cameras in the room
45
128958
2161
тэдний хөдөлгөөн бүрийг ажихаар
02:23
to watch their every move.
46
131143
1795
нууц камернуудыг өрөөнд байрлуулсан.
02:26
Because the desire
to win the game is so strong,
47
134216
3417
Тоглоомонд ялах хүсэл
маш хүчтэй байсан учраас
02:29
more than 90 percent of children will peek
48
137657
3486
хүүхдүүдийн 90 гаруй хувь нь
биднийг өрөөнөөс гарангуут
02:33
as soon as we leave the room.
49
141167
1437
нууцаар харсан.
02:34
(Laughter)
50
142628
2000
(Инээд)
02:37
The crucial question is:
51
145044
1986
Гол асуулт бол
02:39
When we return and ask the children
52
147054
2748
"Биднийг эргэж ирээд тэднээс
02:41
whether or not they have peeked,
53
149826
2309
нууцаар харсан эсэхийг асуухад
02:44
will the children who peeked confess
54
152159
3052
буруугаа хүлээх үү,
02:47
or lie about their transgression?
55
155235
2578
эсвэл худлаа ярих уу?" гэдэг юм.
02:51
We found that regardless
of gender, country, religion,
56
159525
4773
Бидний олж мэдсэнээр, хүйс, улс үндэстэн,
шашин шүтлэгээс үл хамааран
02:56
at two years of age,
57
164934
1579
хоёр настайдаа
02:59
30 percent lie,
58
167188
1927
30 хувь нь худал хэлж,
03:01
70 percent tell the truth
about their transgression.
59
169139
3809
70 хувь нь үнэнээ хэлж буруугаа
хүлээдэг.
03:04
At three years of age,
60
172972
2138
Гурван настайдаа,
03:07
50 percent lie and 50 percent
tell the truth.
61
175134
3474
50 хувь нь худал,
50 хувь нь үнэнээ хэлдэг.
03:11
At four years of age,
62
179302
1899
Дөрөвтэйдээ
03:13
more than 80 percent lie.
63
181225
1947
80-аас илүү хувь нь худлаа ярьдаг.
03:16
And after four years of age,
64
184334
2451
Харин 4 наснаас хойш
03:18
most children lie.
65
186809
1389
ихэнх хүүхдүүд худлаа ярьдаг.
03:21
So as you can see,
66
189180
1363
Таны ойлгосончлон,
03:22
lying is really a typical part
of development.
67
190567
3463
худал хэлэх нь хүүхдийн хөгжлийн үе шатны
энгийн нэг хэсэг.
03:26
And some children begin to tell lies
68
194054
2790
Зарим хүүхдүүд бүр хоёр настайгаасаа ч
03:28
as young as two years of age.
69
196868
2439
худлаа ярьж эхлэх тохиолдол ч бий.
03:32
So now, let's take a closer look
at the younger children.
70
200438
3557
Харин одоо бага насны хүүхдүүд рүү
анхаарлаа хандуулъя.
03:37
Why do some but not all
young children lie?
71
205336
3813
Яагаад зарим хүүхдүүд худлаа ярьдаг вэ?
03:42
In cooking, you need good ingredients
72
210184
3329
Гоё хоол хийхийн тулд
сайн жор хэрэгтэй.
03:45
to cook good food.
73
213537
1613
03:47
And good lying requires
two key ingredients.
74
215793
4563
Сайн худлаа ярихын тулд хоёр
гол орц шаардлагатай.
03:53
The first key ingredient
is theory of mind,
75
221109
4110
Эхнийх нь бодлын онол буюу
03:57
or the mind-reading ability.
76
225243
1835
бодол унших чадвар.
03:59
Mind reading is the ability to know
77
227768
2078
Бодол унших гэдэг нь
04:01
that different people have
different knowledge about the situation
78
229870
4608
өөр өөр хүмүүс тухайн нөхцөл байдлын
мэдлэг хоорондоо ялгаатай гэдгийг
04:06
and the ability to differentiate
between what I know
79
234502
3801
ойлгох чадвар ба миний болон таны
мэдлэг юугаараа ялгаатайг
04:10
and what you know.
80
238327
1223
мэдэх чадварыг хэлнэ.
04:11
Mind reading is important for lying
81
239914
2247
Бодол унших чаддаг байх худлаа ярихад
маш чухал
04:14
because the basis of lying is that I know
82
242185
3847
учир нь үүний үндэс нь
миний мэдэж байгааг
04:18
you don't know
83
246056
1151
таныг мэдэхгүй гэдгийг
04:19
what I know.
84
247231
1151
би мэднэ.
Тиймээс би танд худлаа ярьж болно.
04:20
Therefore, I can lie to you.
85
248406
1371
04:23
The second key ingredient
for good lying is self-control.
86
251070
4610
Дараачийн чухал орц бол
өөрийгөө хянах чадвар.
04:27
It is the ability to control your speech,
your facial expression
87
255704
4623
Энэ бол хэл яриа, нүүрний хувирал,
04:32
and your body language,
88
260351
1540
биеийн хэлэмжээ хүнийг ятгахуйц
04:33
so that you can tell a convincing lie.
89
261915
2078
худал хэлэх хэмжээнд хянах юм.
04:36
And we found that those young children
90
264938
3726
Бидний баталснаар, бодол унших болон
04:40
who have more advanced mind-reading
and self-control abilities
91
268688
4856
өөрийгөө хянахдаа илүү сайн хүүхдүүд
04:45
tell lies earlier
92
273568
2038
эрт худлаа хэлж сурахаас гадна
04:47
and are more sophisticated liars.
93
275630
2816
илүү сайн худалчид байдаг.
04:51
As it turns out, these two abilities
are also essential for all of us
94
279887
5619
Мөн энэ хоёр чадвар
биднийг нийгэмд
04:57
to function well in our society.
95
285530
2522
илүү сайн ажиллахад
чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байна.
05:00
In fact, deficits in mind-reading
and self-control abilities
96
288848
4335
Үнэндээ, энэ хоёр чадварын дутагдал нь
05:05
are associated with serious
developmental problems,
97
293207
3559
хүний хөгжлийн чухал эмгэгтэй холбоотой.
05:08
such as ADHD and autism.
98
296790
2759
Жишээ нь, анхаарал хомсдол ба хэт
идэвхижлийн эмгэг (ADHD), мөн аутизм.
05:13
So if you discover your two-year-old
is telling his or her first lie,
99
301893
5177
Хэрвээ танай хоёр настан анх удаагаа
худлаа ярьвал
05:19
instead of being alarmed,
100
307094
1984
аюулын харанга дэлдэхийн оронд
05:21
you should celebrate --
101
309102
1492
тэмдэглэх хэрэгтэй!
05:22
(Laughter)
102
310618
1522
(Инээд)
05:24
because it signals that your child
has arrived at a new milestone
103
312164
5730
Яагаад гэвэл таны хүүхэд хөгжлийнхөө
нэг шинэ шатанд
05:29
of typical development.
104
317918
1635
ирсэн байна шүү дээ.
05:33
Now, are children poor liars?
105
321085
3136
Тэгэхээр хүүхдүүд худлаа ярихдаа муу юу?
05:36
Do you think you can easily
detect their lies?
106
324878
2994
Та тэдний худлаа ярьж байгааг амархан
илрүүлж чадах уу?
05:40
Would you like to give it a try?
107
328745
1678
Оролдоод үзмээр байна уу?
05:42
Yes? OK.
108
330921
1480
Тийм гэж үү? За.
05:44
So I'm going to show you two videos.
109
332425
2139
Би одоо хоёр бичлэг үзүүлнэ.
05:47
In the videos,
110
335024
1151
Эдгээр бичлэгт
05:48
the children are going to respond
to a researcher's question,
111
336199
3057
хүүхдүүд судлаачийн
"Чи нууцаар харсан уу?" гэдэг
05:51
"Did you peek?"
112
339280
1482
асуултад хариулах болно.
05:52
So try to tell me
113
340786
1554
Та нар надад
05:54
which child is lying
114
342364
1398
хэн нь худлаа,
05:55
and which child is telling the truth.
115
343786
2110
хэн нь үнэн хэлснийг хэлээрэй.
05:58
Here's child number one.
116
346272
1719
Энэ эхний хүүхэд.
06:00
Are you ready?
117
348991
1237
Бэлэн үү?
06:03
(Video) Adult: Did you peek? Child: No.
118
351006
1920
(Бичлэг) Том хүн: Чи харсан уу?
Хүүхэд: Үгүй.
06:05
Kang Lee: And this is child number two.
119
353619
2236
Кан Ли: Энэ хоёр дахь хүүхэд.
06:09
(Video) Adult: Did you peek? Child: No.
120
357501
2192
(Бичлэг) Том хүн: Чи харсан уу?
Хүүхэд: Үгүй.
06:13
KL: OK, if you think
child number one is lying,
121
361296
3587
КЛ: За, хэрвээ та эхний хүүхдийг
худлаа ярьж байна гэж бодож байвал
06:16
please raise your hand.
122
364907
1687
гараа өргөнө үү.
06:20
And if you think child number two
is lying, please raise your hand.
123
368401
3552
Хэрвээ хоёр дахь хүүхдийг худлаа хэлсэн
гэвэл гараа өргөнө үү.
06:25
OK, so as a matter of fact,
124
373593
2474
Тэгэхээр яг үнэндээ
06:28
child number one is telling the truth,
125
376091
2937
эхний хүүхэд үнэн хэлж,
06:31
child number two is lying.
126
379052
2029
хоёр дахь хүүхэд худлаа ярьж байна.
06:34
Looks like many of you are terrible
detectors of children's lies.
127
382124
3230
Та нарын олонх нь хүүхдийн
хэлсэн худлыг ялгахдаа маруухан юм байна.
06:37
(Laughter)
128
385378
2478
(Инээд)
06:39
Now, we have played similar kinds of games
129
387880
3384
Бид ижил төрлийн тоглоомыг
06:43
with many, many adults
from all walks of life.
130
391288
4625
төрөл бүрийн амьдралтай
олон томчуудтай тоглож үзсэн.
06:48
And we show them many videos.
131
396714
2158
Бид тэдэнд олон бичлэг үзүүлдэг.
06:51
In half of the videos, the children lied.
132
399347
2549
Тэн хагас бичлэг дээр нь хүүхдүүд
худал хэлдэг.
06:53
In the other half of the videos,
the children told the truth.
133
401920
3267
Нөгөө хагас дээр нь үнэнээ хэлдэг.
06:58
And let's find out
how these adults performed.
134
406529
2857
Тэдгээр томчууд хэр амжилттай
байсныг харцгаая.
07:02
Because there are as many liars
as truth tellers,
135
410319
3855
Худал болон үнэн хэлсэн хүүхдийн тоо
яг адилхан учраас
07:06
if you guess randomly,
136
414198
2399
тохиолдлоор таасан ч
07:08
there's a 50 percent chance
you're going to get it right.
137
416621
4070
зөв таах 50 хувийн л магадлал байгаа.
07:12
So if your accuracy is around 50 percent,
138
420715
3594
Зөв хариулт чинь 50 хувьтай байвал
07:16
it means you are a terrible detector
of children's lies.
139
424333
3441
та маш муу хүүхдийн
худал илрүүлэгч гэсэн үг.
07:20
So let's start with undergrads
and law school students,
140
428290
4529
Ингээд бакалаврын болон хуулийн
ангийн оюутнуудаас эхэлье.
07:24
who typically have
limited experience with children.
141
432843
3672
Тэдэнд ихэвчлэн хүүхэдтэй ажиллаж байсан
туршлага бага байдаг.
07:30
No, they cannot detect children's lies.
142
438038
1962
Тийм ээ, тэд илрүүлж чаддаггүй.
07:32
Their performance is around chance.
143
440024
2214
Тэдний үзүүлэлт тохиолдлын
хэмжээнд л байсан.
07:34
Now how about social workers
and child-protection lawyers,
144
442262
5229
Тэгвэл өдөр бүр хүүхэдтэй ажилладаг
07:39
who work with children on a daily basis?
145
447515
2674
нийгмийн ажилтан, хүүхэд хамгааллын
хуульч нар яах бол?
07:42
Can they detect children's lies?
146
450213
2087
Тэд илрүүлж чадах болов уу?
07:45
No, they cannot.
147
453624
1151
Үгүй дээ, чадахгүй.
07:46
(Laughter)
148
454799
1045
(Инээд)
07:47
What about judges,
149
455868
1472
Тэгвэл худалч хүмүүстэй
07:49
customs officers
150
457364
1800
өдөр бүр харьцдаг
шүүгч, гаалийн байцаагч, цагдаа нар
07:51
and police officers,
151
459188
1858
07:53
who deal with liars on a daily basis?
152
461070
2643
яах бол?
07:55
Can they detect children's lies?
153
463737
1917
Тэд илрүүлж чадах уу?
07:58
No, they cannot.
154
466800
1214
Үгүй ээ, чадахгүй.
08:00
What about parents?
155
468430
1186
Эцэг, эхчүүд яах вэ?
08:01
Can parents detect other children's lies?
156
469640
3014
Эцэг, эхчүүд бусад хүүхдүүдийн худал хэлж
байгааг мэдэх үү?
08:05
No, they cannot.
157
473898
1238
Үгүй ээ, мэдэхгүй.
08:07
What about, can parents
detect their own children's lies?
158
475821
3585
Тэгвэл өөрсдийн хүүхдийн
худал ярьсныг мэдэх болов уу?
08:13
No, they cannot.
159
481208
1201
Үгүй ээ, мэдэхгүй.
08:14
(Laughter) (Applause)
160
482433
3476
(Инээд) (Алга ташилт)
08:17
So now you may ask
161
485933
1547
Одоо харин та нар
08:20
why children's lies
are so difficult to detect.
162
488504
3632
яагаад хүүхдийн худлаа хэлснийг мэдэхэд
ийм хэцүү юм бол гэж асууж магадгүй.
08:24
Let me illustrate this
with my own son, Nathan.
163
492958
3012
Би өөрийн хүү Натантай хамт
үүнийг харуулъя.
08:27
This is his facial expression
164
495994
2169
Энэ түүний худлаа ярьж байхдаа гаргадаг
08:30
when he lies.
165
498187
1384
нүүрний хувирал.
08:31
(Laughter)
166
499595
2206
(Инээд)
08:33
So when children lie,
167
501825
1602
Тэгэхээр хүүхдүүд энэ үед
08:35
their facial expression
is typically neutral.
168
503451
3156
нүүрний хувирал нь өөрчлөгддөггүй.
08:39
However, behind this neutral expression,
169
507123
3460
Гэхдээ үүний цаана
08:42
the child is actually experiencing
a lot of emotions,
170
510607
3326
хүүхэд маш их сэтгэл хөдлөлийг
мэдэрч байдаг.
08:45
such as fear, guilt, shame
171
513957
3855
Жишээ нь, айх, гэмших, ичих,
08:49
and maybe a little bit of liar's delight.
172
517836
3096
магадгүй бага зэрэг таашаал.
08:52
(Laughter)
173
520956
2702
(Инээд)
08:55
Unfortunately, such emotions
are either fleeting or hidden.
174
523682
4840
Харамсалтай нь, эдгээр сэтгэл хөдлөл
зурвасхан өнгөрөх эсвэл нуугдмал байдаг.
09:00
Therefore, it's mostly invisible to us.
175
528546
3099
Тиймээс бидэнд ихэнхдээ анзаарагддаггүй.
09:03
So in the last five years,
176
531669
1359
Сүүлийн таван жилийн турш
09:05
we have been trying to figure out a way
to reveal these hidden emotions.
177
533052
3896
бид эдгээр нуугдмал сэтгэл хөдлөлийг
ил гаргах арга олохыг оролдсон.
09:08
Then we made a discovery.
178
536972
1514
Тэгээд бид нэг нээлт хийсэн.
09:11
We know that underneath our facial skin,
179
539273
3185
Бидний нүүрний арьсны доор
09:14
there's a rich network of blood vessels.
180
542482
3394
судасны нягт сүлжээ байдгийг бид мэднэ.
09:17
When we experience different emotions,
181
545900
2417
Тэгвэл бил янз бүрийн сэтгэл хөдлөл
мэдэрч байхдаа
09:20
our facial blood flow changes subtly.
182
548341
2641
бидний нүүр хэсгийн цусны эргэлт
өөрчлөгддөг байна.
09:23
And these changes are regulated
by the autonomic system
183
551613
3948
Энэ өөрчлөлт нь хүний ухамсрын
хяналтаас гадуур
09:27
that is beyond our conscious control.
184
555585
2169
автономит системээр зохицуулагддаг.
09:30
By looking at facial blood flow changes,
185
558159
3823
Хүмүүсийн нүүрний цусны эргэлтийн
өөрчлөлтөөр
09:34
we can reveal people's hidden emotions.
186
562006
2697
тэдний нуугдмал сэтгэл хөдлөлийг
илрүүлж болно.
09:37
Unfortunately, such emotion-related
facial blood flow changes
187
565229
4778
Гэвч ийм төрлийн өөрчлөлт маш өнгөц учраас
09:42
are too subtle to detect by our naked eye.
188
570031
2625
энгийн нүдээр ажиглагдахгүй.
09:45
So to help us reveal
people's facial emotions,
189
573632
3768
Ингээд нүүрний сэтгэл хөдлөлийн
өөрчлөлтийг илрүүлэхийн тулд
09:49
we have developed a new imaging technology
190
577424
3034
бид шинэ дүрсний технологи болох
09:52
we call "transdermal optical imaging."
191
580482
3149
"Арьсан доорх дурант дүрс"-ийг
бүтээсэн юм.
09:56
To do so, we use a regular
video camera to record people
192
584679
3953
Ингэхийн тулд бид энгийн видео бичлэгийн
камераар хүмүүсийг
10:00
when they experience
various hidden emotions.
193
588656
3086
янз бүрийн нуугдмал сэтгэл хөдлөл
мэдэрч байхад нь бичиж авна.
10:04
And then, using our image
processing technology,
194
592385
4094
Дараа нь дүрс шинжилгээний технологио
ашиглан
10:08
we can extract transdermal images
of facial blood flow changes.
195
596503
5536
арьсан доорх цусны эргэлтийн өөрчлөлтийг
дүрсжүүлнэ.
10:16
By looking at transdermal video images,
196
604475
4272
Арьсны доорх видео бичлэгээс
10:20
now we can easily see
197
608771
1787
цусны эргэлтийг хэрхэн өөрчлөгдөхийг
10:23
facial blood flow changes associated
with the various hidden emotions.
198
611737
5631
төрөл бүрийн сэтгэл хөдлөлтэй
холбож харж чадна.
10:29
And using this technology,
199
617944
1788
Энэ технологийг ашиглан
10:31
we can now reveal the hidden emotions
associated with lying,
200
619756
4668
худлаа ярих үеийн нуугдмал
сэтгэл хөдлөлийг илрүүлж
10:36
and therefore detect people's lies.
201
624448
2910
улмаар хүмүүсийн худлаа
ярьж байгааг мэдэх болно.
10:39
We can do so noninvasively,
202
627382
2439
Энэ арга ямар нэг байдлаар халдахгүй,
10:41
remotely, inexpensively,
203
629845
2539
алсын зайнаас, өртөг багатайгаар,
10:44
with an accuracy at about 85 percent,
204
632408
3660
85 хувийн магадлалтай үүнийг гүйцэтгэнэ.
10:48
which is far better than chance level.
205
636092
2054
Тохиолдлоор таахаас хавьгүй илүү үзүүлэлт.
10:51
And in addition, we discovered
a Pinocchio effect.
206
639100
3790
Үүнээс гадна бид "Пиноккио нөлөө"-г
олж нээсэн.
10:56
No, not this Pinocchio effect.
207
644336
2055
Үгүй ээ, энэ Пиноккио нөлөө биш.
10:58
(Laughter)
208
646415
1007
(Инээд)
10:59
This is the real Pinocchio effect.
209
647446
2122
Энэ бол жинхэнэ Пиноккио нөлөө.
11:01
When people lie,
210
649592
1417
Хүмүүс худлаа хэлэхдээ,
11:03
the facial blood flow
on the cheeks decreases,
211
651033
3779
нүүрний цусны эргэлт хацар хэсэгт буурч,
11:06
and the facial blood flow
on the nose increases.
212
654836
3261
хамрын хэсэгт нэмэгддэг.
11:11
Of course, lying is not the only situation
213
659379
3507
Мэдээж худлаа хэлэх нь
нуугдмал сэтгэл хөдлөл бий болох
11:14
that will evoke our hidden emotions.
214
662910
2848
ганц тохиолдол биш.
11:17
So then we asked ourselves,
215
665782
1874
Тэгээд бид өөрсдөөсөө асуусан юм.
11:19
in addition to detecting lies,
216
667680
2347
Худлаа хэлж байгааг тогтоохоос гадна,
11:22
how can our technology be used?
217
670051
2333
бидний энэ технологийг
өөр юунд ашиглаж болох вэ?
11:25
One application is in education.
218
673027
3546
Нэг нь, сурган хүмүүжүүлэхэд ашиглах.
11:28
For example, using this technology,
we can help this mathematics teacher
219
676597
4661
Жишээ нь, энэ технологийг ашиглан бид
энэхүү тооны багшид
11:33
to identify the student in his classroom
220
681282
2907
түүний зааж байгаа
сэдвийг ойлгохгүй байгаа
11:36
who may experience high anxiety
about the topic he's teaching
221
684213
4745
ангийнх нь хүүхдийг олсноор
тэр сурагчдаа туслах боломжтой болно.
11:40
so that he can help him.
222
688982
1509
11:43
And also we can use this in health care.
223
691337
2740
Эрүүл мэндийн салбарт ч ашиглаж болно.
11:46
For example, every day I Skype my parents,
224
694101
3368
Жишээ нь, би өдөр бүр хэдэн мянган
километрийн цаана амьдардаг
11:49
who live thousands of miles away.
225
697493
2082
аав, ээжтэйгээ Skype-аар ярьдаг.
11:52
And using this technology,
226
700178
1821
Энэ технологийг ашиглан
11:54
I can not only find out
what's going on in their lives
227
702023
3482
би тэдний амьдралын сониноос
сонсоод зогсохгүй,
11:57
but also simultaneously monitor
their heart rate, their stress level,
228
705529
6302
мөн тэдний зүрхний цохилт, стрессийн
хэмжээг хянаж,
12:03
their mood and whether or not
they are experiencing pain.
229
711855
3225
сэтгэл санааны байдал, өвчин мэдэрч
байгаа эсэхийг мэдэх боломжтой.
12:07
And perhaps in the future,
230
715839
1810
Магадгүй ирээдүйд бүр
12:09
their risks for heart attack
or hypertension.
231
717673
3289
зүрхний шигдээс эсвэл цусны даралт ихсэх
эрсдлийг ч бас.
12:13
And you may ask:
232
721701
1260
Та үүнийг
12:15
Can we use this also to reveal
politicians' emotions?
233
723472
5481
улс төрчдийн сэтгэл хөдлөлийг мэдэхэд
ашиглаж болох эсэхийг асуух байх.
12:20
(Laughter)
234
728977
1540
(Инээд)
12:22
For example, during a debate.
235
730541
1854
Жишээ нь, мэтгэлцээний үеэр.
12:25
Well, the answer is yes.
236
733220
1453
Хариулт нь тийм.
12:27
Using TV footage,
237
735167
1944
Телевизийн бичлэг ашиглаад
12:29
we could detect
the politicians' heart rate,
238
737135
4046
улс төрчдийн зүрхний цохилт,
12:33
mood and stress,
239
741205
2046
сэтгэл санааны байдал, стресс,
12:35
and perhaps in the future,
whether or not they are lying to us.
240
743275
3578
мөн ирээдүйд бас худлаа хэлж байгаа
эсэхийг ч мэдэх байх.
12:39
We can also use this
in marketing research,
241
747495
2996
Маркетингийн судалгаанд,
12:42
for example, to find out
242
750515
1851
жишээ нь, хүмүүст
ямар нэг бүтээгдэхүүн
12:44
whether or not people like
certain consumer products.
243
752390
4355
таалагдаж байгаа эсэхийг мэдэхэд.
12:49
We can even use it in dating.
244
757229
2238
Болзоход хүртэл ашиглаж болно.
12:51
So for example,
245
759904
1160
Тэгэхээр, жишээ нь,
12:53
if your date is smiling at you,
246
761088
2594
болзоот хүн чинь тань руу
хараад инээмсэглэж байвал
12:55
this technology can help you to determine
247
763706
2794
энэ технологи нь та үнэхээр
12:58
whether she actually likes you
248
766524
2607
түүнд таалагдаж байна уу эсвэл
13:01
or she is just trying to be nice to you.
249
769155
2175
зүгээр л сайн хандаж байна уу
гэдгийг мэдэхэд тусална.
13:03
And in this case,
250
771864
1695
Энэ тохиолдолд,
13:05
she is just trying to be nice to you.
251
773583
1876
тэр танд зүгээр л сайн хандаж байна.
13:07
(Laughter)
252
775483
2392
(Инээд)
13:11
So transdermal optical imaging technology
253
779244
3709
Тэгэхээр арьсан доорх дурант дүрсний
технологи нь
13:14
is at a very early stage of development.
254
782977
2578
хөгжүүлэлтийнхээ эрт шатанд явж байгаа.
13:17
Many new applications will come about
that we don't know today.
255
785579
4114
Бидний өнөөдөр мэдэхгүй байгаа
маш олон ашиглах боломж гарч ирнэ.
13:22
However, one thing I know for sure
256
790293
2778
Гэхдээ миний баттай хэлж чадах
нэг зүйл бол
13:25
is that lying will never
be the same again.
257
793095
3414
худлаа ярих хэзээ ч одоогийнх шиг байхгүй.
13:28
Thank you very much.
258
796533
1158
Маш их баярлалаа.
Баярлалаа.
13:29
Xiè xie.
259
797715
1324
(Алга ташилт)
13:31
(Applause)
260
799063
3906
Translated by Tuya Bat
Reviewed by Anar-Erdene Davaasuren

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Kang Lee - Developmental researcher
Kang Lee has devoted his career to understanding the development of social cognition and behavior.

Why you should listen

With an international team based at the University of Toronto, Kang Lee investigates the neurological and social basis of emerging social behaviors in young children. His two­-pronged research focuses first on how and when children develop the capacity to lie, to detect liesand to feel guilty about it afterwards.

The second focus of Lee's research is facial recognition, which has led to revelations of when children develop the ability to distinguish races ­­and has helped explain why some people occasionally see Jesus' face on a piece of toast.

More profile about the speaker
Kang Lee | Speaker | TED.com
THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM