ABOUT THE SPEAKER
Kang Lee - Developmental researcher
Kang Lee has devoted his career to understanding the development of social cognition and behavior.

Why you should listen

With an international team based at the University of Toronto, Kang Lee investigates the neurological and social basis of emerging social behaviors in young children. His two­-pronged research focuses first on how and when children develop the capacity to lie, to detect liesand to feel guilty about it afterwards.

The second focus of Lee's research is facial recognition, which has led to revelations of when children develop the ability to distinguish races ­­and has helped explain why some people occasionally see Jesus' face on a piece of toast.

More profile about the speaker
Kang Lee | Speaker | TED.com
TED2016

Kang Lee: Can you really tell if a kid is lying?

Kang Lee: Bir çocuğun yalan söylediğini gerçekten anlayabilir misiniz?

Filmed:
8,673,675 views

Çocuklar yalan konusunda beceriksiz midir? Yalanlarını kolaylıkla yakalayabileceğinizi mi sanıyorsunuz? Gelişim araştırmacısı Kang Lee, yalan söylerken çocuklara fizyolojik olarak ne olduğunu araştırıyor. Çocuklar bol bol yalan söylüyorlar ve buna iki gibi erken bir yaşta yalana başlıyorlar. Üstelik bu konuda gayet de başarılar. Lee, çocuklar yalana başladığında neden sevinmemiz gerektiğini açıklayıp, günün birinde saklı duygularımızı açığa vuracak yeni bir yalan tespit teknolojisi sunuyor.
- Developmental researcher
Kang Lee has devoted his career to understanding the development of social cognition and behavior. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
HiMerhaba.
0
1112
1325
Merhaba.
00:14
Let me asksormak the audienceseyirci a questionsoru:
1
2461
2346
Bir soruyla başlayayım.
Çocukken hiç yalan söylediniz mi?
00:16
Did you ever lieYalan as a childçocuk?
2
4831
2195
00:19
If you did, could you please
raiseyükseltmek your handel?
3
7050
2667
Söylediyseniz, lütfen el kaldırın.
Siz karşılaştığım en
dürüst insanlarsınız.
00:23
WowVay canına! This is the mostçoğu honestdürüst
groupgrup of people I've ever metmet.
4
11145
3454
(kahkahalar)
00:26
(LaughterKahkaha)
5
14623
1957
Son 20 yıldır,
00:28
So for the last 20 yearsyıl,
6
16604
1709
çocukların yalan söylemeyi
nasıl öğrendiğini araştırıyorum.
00:30
I've been studyingders çalışıyor
how childrençocuklar learnöğrenmek to tell liesyalanlar.
7
18337
3415
Bu gün, keşiflerimizden
bazılarını sizlerle paylaşacağım.
00:33
And todaybugün, I'm going to sharepay with you
8
21776
2304
00:36
some of the discoverieskeşifler we have madeyapılmış.
9
24104
2162
Önce, size dostum Richard Messina'nın
başına gelen bir şeyi anlatayım.
00:38
But to beginbaşla, I'm going to tell you
a storyÖykü from MrBay. RichardRichard MessinaMessina,
10
26624
4925
00:43
who is my friendarkadaş and an elementarytemel
schoolokul principalAsıl adı.
11
31573
3129
Kendisi bir ilkokul müdürü.
Bir gün telefonu çalar.
00:47
He got a phonetelefon call one day.
12
35266
1561
Telefondaki ses,
00:51
The callerarayan saysdiyor,
13
39279
1151
"Mr. Messina, oğlum Johnny hasta olduğu
için bugün okula gelemeyecek" der.
00:52
"MrBay. MessinaMessina, my sonoğul JohnnyJohnny
will not come to schoolokul todaybugün
14
40454
3882
00:56
because he's sickhasta."
15
44360
1463
00:58
MrBay. MessinaMessina askssorar,
16
46498
1736
Richard sorar:
"Kiminle görüşüyorum?"
01:00
"Who am I speakingkonuşuyorum to, please?"
17
48258
2014
01:02
And the callerarayan saysdiyor,
18
50788
1490
Telefondaki "Babamla" diye cevap verir.
01:04
"I am my fatherbaba."
19
52302
1665
01:05
(LaughterKahkaha)
20
53991
2787
(kahkahalar)
01:10
So this storyÖykü --
21
58227
1682
Bu hikaye...
(kahkahalar)
01:11
(LaughterKahkaha)
22
59933
1532
çocuklar ve yalanla ilgili
yaygın üç inanışı güzelce özetliyor.
01:13
sumstoplamları up very nicelygüzelce
threeüç commonortak beliefsinançlar we have
23
61489
4310
01:17
about childrençocuklar and lyingyalan söyleme.
24
65823
1859
01:20
One, childrençocuklar only come to tell liesyalanlar
25
68140
4631
Bir: Çocuklar, ancak ilkokula başladıktan
sonra yalan söylemeye başlarlar.
01:24
after enteringgirme elementarytemel schoolokul.
26
72795
2268
01:27
Two, childrençocuklar are poorfakir liarsyalancı.
27
75552
2311
İki: Çocuklar yalan söylemeyi beceremez.
01:29
We adultsyetişkinler can easilykolayca detectbelirlemek theironların liesyalanlar.
28
77887
2857
Biz yetişkinler, çocukların yalanını
kolaylıkla fark ederiz.
Üç: Eğer bir çocuk erken yaşta
yalan söylüyorsa,
01:32
And threeüç, if childrençocuklar lieYalan
at a very younggenç ageyaş,
29
80768
4038
karakterinde bir bozukluk var demektir.
01:36
there mustşart be some
characterkarakter flawskusurları with them,
30
84830
2849
Yani ömür boyu iflah olmaz
bir yalancı olacaktır.
01:39
and they are going to becomeolmak
pathologicalpatolojik liarsyalancı for life.
31
87703
4049
01:44
Well, it turnsdönüşler out
32
92720
2194
Ancak görünen o ki, bu üç inanışın
üçü de yanlış.
01:46
all of the threeüç beliefsinançlar are wrongyanlış.
33
94938
2298
01:50
We have been playingoynama guessingtahmin gamesoyunlar
34
98617
2710
Bütün dünyadan çocuklarla
tahmin oyunları oynadık.
01:53
with childrençocuklar all over the worldDünya.
35
101351
2082
01:55
Here is an exampleörnek.
36
103457
1486
Örnek vermek gerekirse, bu oyunda
01:56
So in this gameoyun, we askeddiye sordu childrençocuklar
to guesstahmin the numberssayılar on the cardskartları.
37
104967
4365
kartın arkasındaki sayıyı
tahmin etmelerini istedik.
02:01
And we tell them if they winkazanmak the gameoyun,
38
109958
2878
Eğer oyunu kazanırlarsa,
büyük bir ödül alacaklarını söyledik.
02:04
they are going to get a bigbüyük prizeödül.
39
112860
2157
02:07
But in the middleorta of the gameoyun,
40
115525
1477
Fakat oyunun ortasında
bir bahaneyle odadan çıktık.
02:09
we make an excusebahane and leaveayrılmak the roomoda.
41
117026
2760
02:13
And before we leaveayrılmak the roomoda,
42
121763
1934
Çıkmadan önce de
"Sakın karta bakma" dedik.
02:15
we tell them not to peekgöz at the cardskartları.
43
123721
2936
02:19
Of coursekurs,
44
127518
1416
Tabii ki odada gizli kameralar vardı.
02:20
we have hiddengizli cameraskameralar in the roomoda
45
128958
2161
02:23
to watch theironların everyher movehareket.
46
131143
1795
Her yaptıklarını izledik.
Oyunu kazanma arzusu kuvvetli olduğu için
02:26
Because the desirearzu etmek
to winkazanmak the gameoyun is so stronggüçlü,
47
134216
3417
çocukların %90'ından fazlası biz
odadan çıkar çıkmaz karta baktı.
02:29
more than 90 percentyüzde of childrençocuklar will peekgöz
48
137657
3486
02:33
as soonyakında as we leaveayrılmak the roomoda.
49
141167
1437
02:34
(LaughterKahkaha)
50
142628
2000
(kahkahalar)
02:37
The crucialçok önemli questionsoru is:
51
145044
1986
Burada can alıcı soru şu:
Odaya dönüp, karta bakıp
bakmadıklarını sorduğumuzda
02:39
When we returndönüş and asksormak the childrençocuklar
52
147054
2748
02:41
whetherolup olmadığını or not they have peekedbile baktım,
53
149826
2309
bakan çocuklar itiraf mı edecekler?
02:44
will the childrençocuklar who peekedbile baktım confessitiraf
54
152159
3052
Yoksa kabahatlerini örtmek için
yalan mı söyleyecekler?
02:47
or lieYalan about theironların transgressiongünah?
55
155235
2578
02:51
We foundbulunan that regardlessne olursa olsun
of genderCinsiyet, countryülke, religiondin,
56
159525
4773
Gördük ki, cinsiyet, ülke,
din ayrımı olmaksızın
2 yaş çocuklarının %30'u yalan söylüyor.
02:56
at two yearsyıl of ageyaş,
57
164934
1579
02:59
30 percentyüzde lieYalan,
58
167188
1927
03:01
70 percentyüzde tell the truthhakikat
about theironların transgressiongünah.
59
169139
3809
%70'i kabahatini itiraf ediyor.
3 yaşında %50'si yalan
%50'si doğru söylüyor.
03:04
At threeüç yearsyıl of ageyaş,
60
172972
2138
03:07
50 percentyüzde lieYalan and 50 percentyüzde
tell the truthhakikat.
61
175134
3474
4 yaşında %80'den fazlası
yalan söylüyor.
03:11
At fourdört yearsyıl of ageyaş,
62
179302
1899
03:13
more than 80 percentyüzde lieYalan.
63
181225
1947
03:16
And after fourdört yearsyıl of ageyaş,
64
184334
2451
4 yaşından sona da
çocukların çoğu yalan söylüyor.
03:18
mostçoğu childrençocuklar lieYalan.
65
186809
1389
03:21
So as you can see,
66
189180
1363
Gördüğünüz gibi, yalan söylemek
aslında gelişme sürecinde tipik bir adım
03:22
lyingyalan söyleme is really a typicaltipik partBölüm
of developmentgelişme.
67
190567
3463
03:26
And some childrençocuklar beginbaşla to tell liesyalanlar
68
194054
2790
ve bazı çocuklar 2 gibi erken bir yaştan
itibaren yalan söylemeye başlıyorlar.
03:28
as younggenç as two yearsyıl of ageyaş.
69
196868
2439
03:32
So now, let's take a closeryakın look
at the youngerdaha genç childrençocuklar.
70
200438
3557
Bu daha küçük çocuklara
yakından bir bakalım.
Neden bazı küçük
çocuklar yalan söylüyor
03:37
Why do some but not all
younggenç childrençocuklar lieYalan?
71
205336
3813
ama hepsi yalan söylemiyor?
03:42
In cookingyemek pişirme, you need good ingredientsmalzemeler
72
210184
3329
Yemek yaparken, iyi bir yemek için
iyi malzeme gerekir.
03:45
to cookpişirmek good foodGıda.
73
213537
1613
İyi bir yalan için de iki
temel malzeme gereklidir.
03:47
And good lyingyalan söyleme requiresgerektirir
two keyanahtar ingredientsmalzemeler.
74
215793
4563
İlk temel malzeme bir zihin teorisi ya da
zihin okuma becerisidir.
03:53
The first keyanahtar ingredientMadde
is theoryteori of mindus,
75
221109
4110
03:57
or the mind-readingzihin okuma abilitykabiliyet.
76
225243
1835
Zihin okuma, farklı insanların, durumla
ilgili farklı bilgisi olduğunu bilebilme
03:59
MindZihin readingokuma is the abilitykabiliyet to know
77
227768
2078
04:01
that differentfarklı people have
differentfarklı knowledgebilgi about the situationdurum
78
229870
4608
04:06
and the abilitykabiliyet to differentiateayırt etmek
betweenarasında what I know
79
234502
3801
ve benim bildiğimle sizin bildiğinizin
farkını ayırt edebilme becerisidir.
04:10
and what you know.
80
238327
1223
Zihin okuma yalan söylerken önemlidir
çünkü yalan söylemenin temeli
04:11
MindZihin readingokuma is importantönemli for lyingyalan söyleme
81
239914
2247
04:14
because the basistemel of lyingyalan söyleme is that I know
82
242185
3847
benim ne bildiğimi
sizin bilmediğinizi bilmemdir.
04:18
you don't know
83
246056
1151
04:19
what I know.
84
247231
1151
Demek ki size yalan söyleyebilirim.
04:20
ThereforeBu nedenle, I can lieYalan to you.
85
248406
1371
İyi yalan söylemenin ikinci
temel malzemesi özdenetimdir.
04:23
The secondikinci keyanahtar ingredientMadde
for good lyingyalan söyleme is self-controlirade.
86
251070
4610
Konuşmanızı, yüz ifadenizi ve
vücut dilinizi kontrol etme becerisidir.
04:27
It is the abilitykabiliyet to controlkontrol your speechkonuşma,
your facialYüz Bakımı expressionifade
87
255704
4623
04:32
and your bodyvücut languagedil,
88
260351
1540
Böylece söylediğiniz yalan
inandırıcı olur.
04:33
so that you can tell a convincinginandırıcı lieYalan.
89
261915
2078
04:36
And we foundbulunan that those younggenç childrençocuklar
90
264938
3726
Gördük ki ileri zihin okuma ve özdenetim
becerisi olan bu küçükler,
04:40
who have more advancedileri mind-readingzihin okuma
and self-controlirade abilitiesyetenekleri
91
268688
4856
daha erken yaşta yalan söylüyorlar
ve daha maharetli yalancılar.
04:45
tell liesyalanlar earlierdaha erken
92
273568
2038
04:47
and are more sophisticatedsofistike liarsyalancı.
93
275630
2816
Gerçekte bu iki beceriye sahip olmak,
04:51
As it turnsdönüşler out, these two abilitiesyetenekleri
are alsoAyrıca essentialgerekli for all of us
94
279887
5619
toplumda işlev gösterebilmek için
herbirimizin temel gereksinimi.
04:57
to functionfonksiyon well in our societytoplum.
95
285530
2522
Zihin okuma ve özdenetim becerilerinde
eksiklik, DEHB ve otizm gibi
05:00
In factgerçek, deficitsaçıkları in mind-readingzihin okuma
and self-controlirade abilitiesyetenekleri
96
288848
4335
05:05
are associatedilişkili with seriousciddi
developmentalgelişimsel problemssorunlar,
97
293207
3559
ciddi gelişim bozuklarıyla
bağdaştırılıyor.
05:08
suchböyle as ADHDDEHB and autismotizm.
98
296790
2759
Yani iki yaşındaki çocuğunuzun
ilk yalanını yakalarsanız,
05:13
So if you discoverkeşfetmek your two-year-oldiki-yıl-yaşlı
is tellingsöylüyorum his or her first lieYalan,
99
301893
5177
teyakkuza geçmek yerine
bayram yapın.
05:19
insteadyerine of beingolmak alarmedpanik,
100
307094
1984
05:21
you should celebratekutlamak --
101
309102
1492
(kahkahalar)
05:22
(LaughterKahkaha)
102
310618
1522
05:24
because it signalssinyalleri that your childçocuk
has arrivedgeldi at a newyeni milestonekilometre taşı
103
312164
5730
Zira bu, çocuğunuzun tipik gelişmede yeni
bir dönüm noktasına geldiğin gösterir.
05:29
of typicaltipik developmentgelişme.
104
317918
1635
05:33
Now, are childrençocuklar poorfakir liarsyalancı?
105
321085
3136
Peki, çocuklar beceriksiz
yalancılar mıdır?
Yalan söylediklerini kolaylıkla
anlayabileceğinizi düşünüyor musunuz?
05:36
Do you think you can easilykolayca
detectbelirlemek theironların liesyalanlar?
106
324878
2994
05:40
Would you like to give it a try?
107
328745
1678
Denemek ister misiniz?
Evet mi? Tamam.
05:42
Yes? OK.
108
330921
1480
Şimdi size iki video göstereceğim.
05:44
So I'm going to showgöstermek you two videosvideolar.
109
332425
2139
Bu videolarda çocuklar, araştırmacının
"Karta baktın mı?" sorusunu yanıtlıyor.
05:47
In the videosvideolar,
110
335024
1151
05:48
the childrençocuklar are going to respondyanıtlamak
to a researcher'saraştırmacı questionsoru,
111
336199
3057
05:51
"Did you peekgöz?"
112
339280
1482
Hangisinin yalan, hangisinin doğru
söylediğini bulmaya çalışın.
05:52
So try to tell me
113
340786
1554
05:54
whichhangi childçocuk is lyingyalan söyleme
114
342364
1398
05:55
and whichhangi childçocuk is tellingsöylüyorum the truthhakikat.
115
343786
2110
Bir numaralı çocuk.
05:58
Here'sİşte childçocuk numbernumara one.
116
346272
1719
06:00
Are you readyhazır?
117
348991
1237
Hazır mısınız?
(Video) Araştırmacı: "Karta baktın mı?"
Çocuk: Hayır.
06:03
(VideoVideo) AdultYetişkin: Did you peekgöz? ChildÇocuk: No.
118
351006
1920
06:05
KangKang LeeLee: And this is childçocuk numbernumara two.
119
353619
2236
Kang Lee: Şimdi iki numaralı çocuk.
06:09
(VideoVideo) AdultYetişkin: Did you peekgöz? ChildÇocuk: No.
120
357501
2192
(Video): Araştırmacı: "Karta baktın mı?"
Çocuk: "Hayır".
06:13
KLKL: OK, if you think
childçocuk numbernumara one is lyingyalan söyleme,
121
361296
3587
KL: Eğer yalan söyleyen
bir numara diyorsanız, el kaldırın.
06:16
please raiseyükseltmek your handel.
122
364907
1687
Eğer iki numaranın yalan söylediğini
düşünüyorsanız, el kaldırın.
06:20
And if you think childçocuk numbernumara two
is lyingyalan söyleme, please raiseyükseltmek your handel.
123
368401
3552
06:25
OK, so as a mattermadde of factgerçek,
124
373593
2474
Peki. Aslına bakarsanız, birinci çocuk
doğruyu söylüyor.
06:28
childçocuk numbernumara one is tellingsöylüyorum the truthhakikat,
125
376091
2937
İki numara yalan söylüyor.
06:31
childçocuk numbernumara two is lyingyalan söyleme.
126
379052
2029
Demek ki çoğunuz bu yalan tespiti
işini hiç beceremiyorsunuz.
06:34
LooksGörünüyor like manyçok of you are terriblekorkunç
detectorsdedektörleri of children'sçocuk liesyalanlar.
127
382124
3230
06:37
(LaughterKahkaha)
128
385378
2478
(kahkahalar)
06:39
Now, we have playedOyunun similarbenzer kindsçeşit of gamesoyunlar
129
387880
3384
Benzeri oyunları, hemen hemen
her meslekten yetişkinlerle de oynadık.
06:43
with manyçok, manyçok adultsyetişkinler
from all walksyürüyüşleri of life.
130
391288
4625
06:48
And we showgöstermek them manyçok videosvideolar.
131
396714
2158
Bir sürü videolar gösterdik.
Bunların yarısında çocuklar
yalan söylüyordu.
06:51
In halfyarım of the videosvideolar, the childrençocuklar liedYalan.
132
399347
2549
Diğer yarısında da doğruyu
söyleyen çocuklar vardı.
06:53
In the other halfyarım of the videosvideolar,
the childrençocuklar told the truthhakikat.
133
401920
3267
06:58
And let's find out
how these adultsyetişkinler performedgerçekleştirilen.
134
406529
2857
Bakalım bu yetişkinlerin
performansı nasıl olmuş.
Yalancıların ve doğru söyleyenlerin
sayısı eşit olduğu için,
07:02
Because there are as manyçok liarsyalancı
as truthhakikat tellersanlatanlar,
135
410319
3855
07:06
if you guesstahmin randomlyrasgele,
136
414198
2399
gelişi güzel bir tahminde bulunursanız
doğruyu bulma ihtimali %50.
07:08
there's a 50 percentyüzde chanceşans
you're going to get it right.
137
416621
4070
Yani %50 civarında bir başarınız varsa,
07:12
So if your accuracydoğruluk is around 50 percentyüzde,
138
420715
3594
çocukların yalanını yakalamakta
felaket başarısızsınız demektir.
07:16
it meansanlamına geliyor you are a terriblekorkunç detectorDedektör
of children'sçocuk liesyalanlar.
139
424333
3441
07:20
So let's startbaşlama with undergradsundergrads
and lawhukuk schoolokul studentsöğrencilerin,
140
428290
4529
Lisans öğrencileri ve hukuk
öğrencileri ile başlayalım.
Bunların tipik olarak çocuklarla
fazla bir deneyimi yoktur.
07:24
who typicallytipik have
limitedsınırlı experiencedeneyim with childrençocuklar.
141
432843
3672
Hayır, çocukların yalanını
yakalayamamışlar.
07:30
No, they cannotyapamam detectbelirlemek children'sçocuk liesyalanlar.
142
438038
1962
07:32
TheirOnların performanceperformans is around chanceşans.
143
440024
2214
Performansları atıp-tutturma
yüzdesi civarında.
07:34
Now how about socialsosyal workersişçiler
and child-protectionçocuk koruma lawyersavukatları,
144
442262
5229
Peki, sosyal hizmetler görevlileri ve
çocuk koruma avukatlarına bakalım.
Bunlar her gün çocuklarla çalışıyorlar.
07:39
who work with childrençocuklar on a dailygünlük basistemel?
145
447515
2674
Çocukların yalanını yakalayabiliyorlar mı?
07:42
Can they detectbelirlemek children'sçocuk liesyalanlar?
146
450213
2087
Hayır, yakalayamıyorlar.
07:45
No, they cannotyapamam.
147
453624
1151
07:46
(LaughterKahkaha)
148
454799
1045
(kahkahalar)
07:47
What about judgesyargıçlar,
149
455868
1472
Peki ya her Allah'ın günü
yalancılarla uğraşanlar:
07:49
customsGümrük officersgörevlileri
150
457364
1800
yargıçlar, gümrük görevlileri
ve polis memurları?
07:51
and policepolis officersgörevlileri,
151
459188
1858
07:53
who dealanlaştık mı with liarsyalancı on a dailygünlük basistemel?
152
461070
2643
Onlar çocukların yalanını
yakalayabiliyor mu?
07:55
Can they detectbelirlemek children'sçocuk liesyalanlar?
153
463737
1917
Hayır, yakalayamıyorlar.
07:58
No, they cannotyapamam.
154
466800
1214
Peki ya ebeveynler?
08:00
What about parentsebeveyn?
155
468430
1186
Ebeveynler başkalarının çocuğunun
yalanını yakalayabiliyor mu?
08:01
Can parentsebeveyn detectbelirlemek other children'sçocuk liesyalanlar?
156
469640
3014
Hayır, yakalayamıyorlar.
08:05
No, they cannotyapamam.
157
473898
1238
Peki kendi çocuklarının
yalanını yakalayabiliyorlar mı?
08:07
What about, can parentsebeveyn
detectbelirlemek theironların ownkendi children'sçocuk liesyalanlar?
158
475821
3585
08:13
No, they cannotyapamam.
159
481208
1201
Hayır, yakalayamıyorlar.
08:14
(LaughterKahkaha) (ApplauseAlkış)
160
482433
3476
(kahkahalar) (alkışlar)
08:17
So now you mayMayıs ayı asksormak
161
485933
1547
Diyeceksiniz ki "neden çocukların
yalan söylediğini anlamak bu kadar zor?".
08:20
why children'sçocuk liesyalanlar
are so difficultzor to detectbelirlemek.
162
488504
3632
Bakın size kendi oğlum
Nathan'ı göstereyim.
08:24
Let me illustrateörneklemek this
with my ownkendi sonoğul, NathanNathan.
163
492958
3012
08:27
This is his facialYüz Bakımı expressionifade
164
495994
2169
Bu yalan söylerkenki yüz ifadesi.
08:30
when he liesyalanlar.
165
498187
1384
(kahkahalar)
08:31
(LaughterKahkaha)
166
499595
2206
08:33
So when childrençocuklar lieYalan,
167
501825
1602
Çocuklar yalan söylediğinde,
yüz ifadeleri genellikle nötr.
08:35
theironların facialYüz Bakımı expressionifade
is typicallytipik neutralnötr.
168
503451
3156
Ancak, çocuk, bu nötr ifadenin arkasında
bir sürü duygu yaşıyor aslında:
08:39
HoweverAncak, behindarkasında this neutralnötr expressionifade,
169
507123
3460
08:42
the childçocuk is actuallyaslında experiencingyaşandığı
a lot of emotionsduygular,
170
510607
3326
korku, suçluluk, utanç ve hatta belki
birazcık yalan söyleme hazzı gibi duygular.
08:45
suchböyle as fearkorku, guiltsuçluluk, shameutanç
171
513957
3855
08:49
and maybe a little bitbit of liar'sLiar's delightzevk.
172
517836
3096
(kahkahalar)
08:52
(LaughterKahkaha)
173
520956
2702
08:55
UnfortunatelyNe yazık ki, suchböyle emotionsduygular
are eitherya fleetingkısacık or hiddengizli.
174
523682
4840
Maalesef bu duygular ya çabucak geçiyor
ya da saklanıyor.
09:00
ThereforeBu nedenle, it's mostlyçoğunlukla invisiblegörünmez to us.
175
528546
3099
Bu yüzden de bizim için
çoğunlukla görünmezler.
Son beş yıldır, bu saklı duyguları ortaya
çıkaracak bir yol bulmaya çalışıyoruz.
09:03
So in the last fivebeş yearsyıl,
176
531669
1359
09:05
we have been tryingçalışıyor to figureşekil out a way
to revealortaya çıkartmak these hiddengizli emotionsduygular.
177
533052
3896
Nihayetinde bir keşfimiz oldu.
09:08
Then we madeyapılmış a discoverykeşif.
178
536972
1514
Yüzümüzün derisinin altında zengin bir
kan damarı ağı olduğunu biliyoruz.
09:11
We know that underneathaltında our facialYüz Bakımı skincilt,
179
539273
3185
09:14
there's a richzengin network of bloodkan vesselsgemiler.
180
542482
3394
Farklı duygular yaşadığımızda,
09:17
When we experiencedeneyim differentfarklı emotionsduygular,
181
545900
2417
yüzümüzdeki kan akışında
hafif değişmeler oluyor.
09:20
our facialYüz Bakımı bloodkan flowakış changesdeğişiklikler subtlyustaca.
182
548341
2641
Bu değişiklikler otonom sistem tarafından
09:23
And these changesdeğişiklikler are regulatedDüzenlenmiş
by the autonomicotonomik systemsistem
183
551613
3948
09:27
that is beyondötesinde our consciousbilinçli controlkontrol.
184
555585
2169
bilinçli kontrolümüzün
dışında düzenleniyor.
09:30
By looking at facialYüz Bakımı bloodkan flowakış changesdeğişiklikler,
185
558159
3823
Yüzdeki kan akışı değişikliklerine
bakmak suretiyle
bir insanın saklı
duygularını öğrenebiliriz.
09:34
we can revealortaya çıkartmak people'sinsanların hiddengizli emotionsduygular.
186
562006
2697
Maalesef, duygulardan kaynaklanan bu
kan akışı değişimleri,
09:37
UnfortunatelyNe yazık ki, suchböyle emotion-relatedduygu ile ilgili
facialYüz Bakımı bloodkan flowakış changesdeğişiklikler
187
565229
4778
09:42
are too subtleince to detectbelirlemek by our nakedçıplak eyegöz.
188
570031
2625
çıplak gözle görülemeyecek kadar hafif.
Bu yüzden de, insanların yüzlerindeki
duyguları açığa çıkarmak için
09:45
So to help us revealortaya çıkartmak
people'sinsanların facialYüz Bakımı emotionsduygular,
189
573632
3768
yeni bir görüntüleme
teknolojisi geliştirdik:
09:49
we have developedgelişmiş a newyeni imaginggörüntüleme technologyteknoloji
190
577424
3034
Deri-geçişli Optik Görüntüleme.
09:52
we call "transdermaltransdermal opticaloptik imaginggörüntüleme."
191
580482
3149
Bunu yapmak için, insanlar
saklı duygularını yaşarken
09:56
To do so, we use a regulardüzenli
videovideo camerakamera to recordkayıt people
192
584679
3953
onları sıradan bir kamerayla
kaydediyoruz.
10:00
when they experiencedeneyim
variousçeşitli hiddengizli emotionsduygular.
193
588656
3086
10:04
And then, usingkullanma our imagegörüntü
processingişleme technologyteknoloji,
194
592385
4094
Sonra da görüntü işleme
teknolojimizi kullanarak
yüzdeki kan akışının deri geçişli
görüntüsünü alabiliyoruz.
10:08
we can extractözüt transdermaltransdermal imagesGörüntüler
of facialYüz Bakımı bloodkan flowakış changesdeğişiklikler.
195
596503
5536
Bu deri geçişli video
görüntülerine bakarak
10:16
By looking at transdermaltransdermal videovideo imagesGörüntüler,
196
604475
4272
farklı duygularla ilintili, yüzdeki
kan akışını kolaylıkla görebiliyoruz.
10:20
now we can easilykolayca see
197
608771
1787
10:23
facialYüz Bakımı bloodkan flowakış changesdeğişiklikler associatedilişkili
with the variousçeşitli hiddengizli emotionsduygular.
198
611737
5631
Bu teknolojiyi kullanarak,
10:29
And usingkullanma this technologyteknoloji,
199
617944
1788
yalanla ilintili saklı duyguları
ortaya çıkarıp
10:31
we can now revealortaya çıkartmak the hiddengizli emotionsduygular
associatedilişkili with lyingyalan söyleme,
200
619756
4668
insanların yalan söylediğini
tespit edebiliyoruz.
10:36
and thereforebu nedenle detectbelirlemek people'sinsanların liesyalanlar.
201
624448
2910
Bunu noninvazif, uzaktan
ve az masraflı bir şekilde,
10:39
We can do so noninvasivelyNoninvazif,
202
627382
2439
10:41
remotelyUzaktan, inexpensivelyucuz,
203
629845
2539
yaklaşık %85 doğruluk
oranıyla yapabiliyoruz
10:44
with an accuracydoğruluk at about 85 percentyüzde,
204
632408
3660
-ki bu tahmin faktöründen
daha yüksek bir oran.
10:48
whichhangi is faruzak better than chanceşans levelseviye.
205
636092
2054
İlaveten, bir de
Pinokyo etkisi keşfettik.
10:51
And in additionilave, we discoveredkeşfedilen
a PinocchioPinokyo effectEfekt.
206
639100
3790
Yok bu Pinokyo etkisi değil.
10:56
No, not this PinocchioPinokyo effectEfekt.
207
644336
2055
10:58
(LaughterKahkaha)
208
646415
1007
(kahkahalar)
10:59
This is the realgerçek PinocchioPinokyo effectEfekt.
209
647446
2122
Gerçek Pinokyo etkisi bu.
11:01
When people lieYalan,
210
649592
1417
İnsanlar yalan söylerken,
yanaklardaki kan akışı azalır ve
burundaki kan akışı artar.
11:03
the facialYüz Bakımı bloodkan flowakış
on the cheeksyanakları decreasesazaltır,
211
651033
3779
11:06
and the facialYüz Bakımı bloodkan flowakış
on the noseburun increasesartışlar.
212
654836
3261
Tabii ki saklı duygulara yol açan
tek duygu yalan söylemek değil.
11:11
Of coursekurs, lyingyalan söyleme is not the only situationdurum
213
659379
3507
11:14
that will evokeuyandırmak our hiddengizli emotionsduygular.
214
662910
2848
Bu teknolojiyi, yalanları
tespit etmeye ilaveten
11:17
So then we askeddiye sordu ourselveskendimizi,
215
665782
1874
11:19
in additionilave to detectingalgılama liesyalanlar,
216
667680
2347
başka nerelerde
kullanabileceğimizi düşündük.
11:22
how can our technologyteknoloji be used?
217
670051
2333
Kullanılabileceği alanlardan biri eğitim.
11:25
One applicationuygulama is in educationEğitim.
218
673027
3546
Mesela, bu teknolojiyi kullanarak,
bu matematik öğretmenine
11:28
For exampleörnek, usingkullanma this technologyteknoloji,
we can help this mathematicsmatematik teacheröğretmen
219
676597
4661
anlattığı konuyla ilgili sıkıntı yaşayan
öğrenciyi saptamasına yardım edebiliriz.
11:33
to identifybelirlemek the studentÖğrenci in his classroomsınıf
220
681282
2907
11:36
who mayMayıs ayı experiencedeneyim highyüksek anxietyanksiyete
about the topickonu he's teachingöğretim
221
684213
4745
Böylece o da öğrenciye yardım edebilir.
11:40
so that he can help him.
222
688982
1509
11:43
And alsoAyrıca we can use this in healthsağlık carebakım.
223
691337
2740
Bunu sağlık alanında da kullanabiliriz.
Mesela, ben her gün, binlerce mil uzaktan
ebeveynlerimle Skype'ta konuşuyorum.
11:46
For exampleörnek, everyher day I SkypeSkype my parentsebeveyn,
224
694101
3368
11:49
who livecanlı thousandsbinlerce of milesmil away.
225
697493
2082
Bu teknolojiyi kullarak,
11:52
And usingkullanma this technologyteknoloji,
226
700178
1821
11:54
I can not only find out
what's going on in theironların liveshayatları
227
702023
3482
sadece hayatlarında ne olup bittiğini
öğrenmekle kalmayıp,
aynı anda kalp ritmlerini,
stres seviyelerini, ruh hallerini
11:57
but alsoAyrıca simultaneouslyeşzamanlı monitorizlemek
theironların heartkalp rateoran, theironların stressstres levelseviye,
228
705529
6302
12:03
theironların moodruh hali and whetherolup olmadığını or not
they are experiencingyaşandığı painAğrı.
229
711855
3225
ya da ağrıları olup olmadığını
gözlemleyebiliyorum.
12:07
And perhapsbelki in the futuregelecek,
230
715839
1810
Belki de gelecekte yüksek tansiyon ya da
kalp krizi risklerini de görebilirim.
12:09
theironların risksriskler for heartkalp attacksaldırı
or hypertensionyüksek tansiyon.
231
717673
3289
Diyeceksiniz ki:
12:13
And you mayMayıs ayı asksormak:
232
721701
1260
Bunu politikacıların duygularını açığa
çıkarmada da kullanabilir miyiz?
12:15
Can we use this alsoAyrıca to revealortaya çıkartmak
politicians'siyasilerin emotionsduygular?
233
723472
5481
12:20
(LaughterKahkaha)
234
728977
1540
(kahkahalar)
Mesela bir münazara sırasında.
12:22
For exampleörnek, duringsırasında a debatetartışma.
235
730541
1854
Cevabım, evet, kullanabiliriz.
12:25
Well, the answerCevap is yes.
236
733220
1453
12:27
UsingKullanarak TVTV footagekamera görüntüsü,
237
735167
1944
Televizyon kaydını kullanarak,
politikacıların kalp ritmini,
12:29
we could detectbelirlemek
the politicians'siyasilerin heartkalp rateoran,
238
737135
4046
ruh hallerini ve gerginliklerini
tespit edebiliriz.
12:33
moodruh hali and stressstres,
239
741205
2046
12:35
and perhapsbelki in the futuregelecek,
whetherolup olmadığını or not they are lyingyalan söyleme to us.
240
743275
3578
Hatta belki de gelecekte, yalan
söyleyip söylemediklerini de...
12:39
We can alsoAyrıca use this
in marketingpazarlama researchAraştırma,
241
747495
2996
Bunu aynı zamanda piyasa
araştırmalarında da kullanabiliriz.
12:42
for exampleörnek, to find out
242
750515
1851
Örneğin, insanların belli ürünleri
beğenip beğenmediğini öğrenmekte.
12:44
whetherolup olmadığını or not people like
certainbelli consumertüketici productsÜrünler.
243
752390
4355
12:49
We can even use it in datingescort.
244
757229
2238
Buluşmalarda bile kullanılabilir.
12:51
So for exampleörnek,
245
759904
1160
Mesela, karşınızdaki kişi
size gülümsüyorsa,
12:53
if your datetarih is smilinggülümseyen at you,
246
761088
2594
12:55
this technologyteknoloji can help you to determinebelirlemek
247
763706
2794
bu teknoloji size onun
sizden gerçekten mi hoşlandığını
12:58
whetherolup olmadığını she actuallyaslında likesseviyor you
248
766524
2607
yoksa kibarlık olsun diye mi
gülümsediğini tespitte yardım eder.
13:01
or she is just tryingçalışıyor to be niceGüzel to you.
249
769155
2175
13:03
And in this casedurum,
250
771864
1695
Bu resimdeki durumda ise,
sadece kibarlıktan gülümsüyor.
13:05
she is just tryingçalışıyor to be niceGüzel to you.
251
773583
1876
13:07
(LaughterKahkaha)
252
775483
2392
(kahkahalar)
13:11
So transdermaltransdermal opticaloptik imaginggörüntüleme technologyteknoloji
253
779244
3709
Deri geçişli optik görüntüleme teknolojisi
henüz gelişiminin erken safhalarında.
13:14
is at a very earlyerken stageevre of developmentgelişme.
254
782977
2578
13:17
ManyBirçok newyeni applicationsuygulamaları will come about
that we don't know todaybugün.
255
785579
4114
Bugün bilmediğimiz bir çok
uygulaması ortaya çıkacaktır.
13:22
HoweverAncak, one thing I know for sure
256
790293
2778
Ancak kesin olarak
bildiğimiz bir şey varsa,
yalan söylemenin asla
eskisi gibi olmayacağıdır.
13:25
is that lyingyalan söyleme will never
be the sameaynı again.
257
793095
3414
Çok teşekkür ederim.
13:28
Thank you very much.
258
796533
1158
13:29
XiXIè xieXie.
259
797715
1324
(alkışlar)
13:31
(ApplauseAlkış)
260
799063
3906
Translated by Meral Öztürk
Reviewed by Sancak Gülgen

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Kang Lee - Developmental researcher
Kang Lee has devoted his career to understanding the development of social cognition and behavior.

Why you should listen

With an international team based at the University of Toronto, Kang Lee investigates the neurological and social basis of emerging social behaviors in young children. His two­-pronged research focuses first on how and when children develop the capacity to lie, to detect liesand to feel guilty about it afterwards.

The second focus of Lee's research is facial recognition, which has led to revelations of when children develop the ability to distinguish races ­­and has helped explain why some people occasionally see Jesus' face on a piece of toast.

More profile about the speaker
Kang Lee | Speaker | TED.com