ABOUT THE SPEAKER
Steven Pinker - Psychologist
Steven Pinker is a professor of cognitive science (the study of the human mind) who writes about language, mind and human nature.

Why you should listen

Steven Pinker grew up in the English-speaking community of Montreal but has spent his adult life bouncing back and forth between Harvard and MIT. He is interested in all aspects of human nature: how we see, hear, think, speak, remember, feel and interact.

To be specific: he developed the first comprehensive theory of language acquisition in children, used verb meaning as a window into cognition, probed the limits of neural networks and showed how the interaction between memory and computation shapes language. He has used evolution to illuminate innuendo, emotional expression and social coordination. He has documented historical declines in violence and explained them in terms of the ways that the violent and peaceable components of human nature interact in different eras. He has written books on the language instinct, how the mind works, the stuff of thought and the doctrine of the blank slate, together with a guide to stylish writing that is rooted in psychology.

In his latest book, Enlightenment Now: The Case for Reason, Science, Humanism, and Progress, he writes about progress -- why people are healthier, richer, safer, happier and better educated than ever. His other books include The Language InstinctHow the Mind Works, The Blank Slate: The Modern Denial of Human NatureThe Stuff of Thought, and The Better Angels of Our Nature.

More profile about the speaker
Steven Pinker | Speaker | TED.com
TED2018

Steven Pinker: Is the world getting better or worse? A look at the numbers

Steven Pinker: Czy ze światem jest lepiej czy gorzej? Rzut okiem na liczby

Filmed:
3,932,646 views

Czy 2017 faktycznie był „najgorszym możliwym rokiem”, jak niektórzy twierdzą? W swojej analizie świeżych danych na temat zabójstw, wojny, ubóstwa, zanieczyszczeń i innych psycholog Steven Pinker stwierdza, że powodzi się nam lepiej niż 30 lat temu. Jak mówi, postęp nie jest jednak nieunikniony i nie oznacza, że poprawa zachodzi dla każdego, za każdym razem. Postęp jest rozwiązaniem problemów i powinniśmy postrzegać zmiany klimatu i wojnę atomową jako problemy możliwe do rozwiązania, a nie nadchodzące apokalipsy. „Nigdy nie będzie świata idealnego dla wszystkich, a jego poszukiwanie byłoby niebezpieczne”, mówi. „Ale nie ma limitów dobrobytu, jeśli będziemy używali wiedzy do wspomagania rozkwitu ludzkości”.
- Psychologist
Steven Pinker is a professor of cognitive science (the study of the human mind) who writes about language, mind and human nature. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
ManyWiele people facetwarz the newsAktualności eachkażdy morningranek
0
1680
2736
Wiele osób słucha porannych wiadomości,
00:16
with trepidationdrżenie and dreadstrach.
1
4440
2456
drżąc ze strachu.
00:18
EveryKażdy day, we readczytać of shootingsfilmowania,
2
6920
2656
Codziennie słyszymy o strzelaninach,
00:21
inequalitynierówność, pollutionskażenie, dictatorshipDyktatura,
3
9600
3896
nierówności,
zanieczyszczeniu, dyktaturach,
00:25
warwojna and the spreadrozpiętość of nuclearjądrowy weaponsBronie.
4
13520
3176
wojnie i broni atomowej.
00:28
These are some of the reasonspowody
5
16720
1736
To niektóre z powodów
00:30
that 2016 was callednazywa
the "WorstNajgorszym. YearRok. Ever."
6
18480
5456
nazwania 2016 roku
"Najgorszym. Możliwym. Rokiem".
00:35
UntilAż do 2017 claimedtwierdził that recordrekord --
7
23960
2576
Do czasu aż 2017 okazał się gorszy...
00:38
(LaughterŚmiech)
8
26560
1056
(Śmiech)
00:39
and left manywiele people longingtęsknota
for earlierwcześniej decadesdziesiątki lat,
9
27640
2576
a wiele osób tęsknie
wspominało minione dekady,
00:42
when the worldświat seemedwydawało się saferbezpieczniejsze,
cleanerodkurzacz and more equalrówny.
10
30240
3320
gdy świat zdawał się bezpieczniejszy,
czystszy i równiejszy.
00:46
But is this a sensiblerozsądny way
to understandzrozumieć the humanczłowiek conditionstan
11
34560
3576
Ale czy jest to rozsądny punkt widzenia,
zrozumienia stanu ludzkości
00:50
in the 21stul centurystulecie?
12
38160
1976
w XXI wieku?
00:52
As FranklinFranklin PiercePierce AdamsAdams pointedspiczasty out,
13
40160
2776
Jak wskazał Franklin Pierce Adams,
00:54
"Nothing is more responsibleodpowiedzialny
for the good oldstary daysdni
14
42960
2696
"Nic tak nie wpływa na stare dobre czasy,
00:57
than a badzły memorypamięć."
15
45680
1216
jak kiepska pamięć".
00:58
(LaughterŚmiech)
16
46920
2736
(Śmiech)
01:01
You can always fooloszukać yourselfsiebie
into seeingwidzenie a declineupadek
17
49680
3376
Łatwo można się oszukać,
01:05
if you compareporównać bleedingkrwawienie
headlinesnagłówki of the presentteraźniejszość
18
53080
2696
porównując współczesne krwawe nagłówki
01:07
with rose-tintedbarwiona w kolorze Rose imagesobrazy of the pastprzeszłość.
19
55800
3096
z różowymi obrazami z przeszłości.
01:10
What does the trajectorytrajektoria
of the worldświat look like
20
58920
2416
Jak wygląda świat,
01:13
when we measurezmierzyć well-beingdobre samopoczucie over time
usingza pomocą a constantstały yardstickkryterium?
21
61360
4256
jeśli do badania użyjemy tej samej miary?
01:17
Let's compareporównać the mostwiększość recentniedawny
datadane on the presentteraźniejszość
22
65640
2696
Porównajmy najświeższe współczesne dane
01:20
with the samepodobnie measuresśrodki 30 yearslat agotemu.
23
68360
2000
z tymi samymi sprzed 30 lat.
01:23
Last yearrok, AmericansAmerykanie killedzabity eachkażdy other
at a rateoceniać of 5.3 perza hundredsto thousandtysiąc,
24
71320
5136
Rok temu w USA było
5,3 zabójstw na sto tysięcy osób,
01:28
had sevensiedem percentprocent
of theirich citizensobywatele in povertyubóstwo
25
76480
3376
7% obywateli żyło w ubóstwie,
01:31
and emittedemitowane 21 millionmilion tonsmnóstwo
of particulaterozdrobniony mattermateria
26
79880
3256
wyemitowaliśmy
21 milionów ton cząstek stałych,
01:35
and fourcztery millionmilion tonsmnóstwo of sulfurSiarka dioxidedwutlenek.
27
83160
3096
oraz 4 miliony ton dwutlenku siarki.
01:38
But 30 yearslat agotemu, the homicidezabójstwo rateoceniać
was 8.5 perza hundredsto thousandtysiąc,
28
86280
4136
Jednak 30 lat temu wskaźnik zabójstw
wynosił 8,5 na sto tysięcy,
01:42
povertyubóstwo rateoceniać was 12 percentprocent
29
90440
2096
wskaźnik nędzy wynosił 12 procent,
01:44
and we emittedemitowane 35 millionmilion tonsmnóstwo
of particulaterozdrobniony mattermateria
30
92560
3176
wyemitowaliśmy 35 milionów ton
cząstek stałych
01:47
and 20 millionmilion tonsmnóstwo of sulfurSiarka dioxidedwutlenek.
31
95760
2720
oraz 20 milionów ton dwutlenku siarki.
01:51
What about the worldświat as a wholecały?
32
99400
2056
Jak to wyglądało na świecie?
01:53
Last yearrok, the worldświat had 12 ongoingtrwający warswojny,
33
101480
3416
Rok temu na świecie toczyło się 12 wojen,
01:56
60 autocraciesautocracies,
34
104920
2136
istniało 60 autokracji,
01:59
10 percentprocent of the worldświat populationpopulacja
in extremeskrajny povertyubóstwo
35
107080
3616
10% populacji żyło w skrajnej nędzy
02:02
and more than 10,000 nuclearjądrowy weaponsBronie.
36
110720
2976
i istniało ponad 10 000
ładunków nuklearnych.
02:05
But 30 yearslat agotemu, there were 23 warswojny,
37
113720
2496
30 lat temu toczyły się 23 wojny,
02:08
85 autocraciesautocracies,
38
116240
1896
istniało 85 autokracji,
02:10
37 percentprocent of the worldświat populationpopulacja
in extremeskrajny povertyubóstwo
39
118160
3616
37% populacji świata
żyło w skrajnej nędzy,
02:13
and more than 60,000 nuclearjądrowy weaponsBronie.
40
121800
2800
istniało ponad 60 000 ładunków jądrowych.
02:17
TruePrawdziwe, last yearrok was a terriblestraszny yearrok
for terrorismterroryzm in WesternWestern EuropeEuropy,
41
125200
4535
Faktycznie, miniony rok upłynął
pod znakiem terroryzmu
w Europie Zachodniej,
02:21
with 238 deathsśmierci,
42
129759
2217
skutkując 238 zabitymi,
02:24
but 1988 was worsegorzej with 440 deathsśmierci.
43
132000
3200
jednak rok 1988 był gorszy z 440 zabitymi.
02:28
What's going on?
44
136440
1536
Co się dzieje?
02:30
Was 1988 a particularlyszczególnie badzły yearrok?
45
138000
3496
Czy 1988 rok był wyjątkowo zły?
02:33
Or are these improvementsulepszenia a signznak
that the worldświat, for all its struggleszmagania,
46
141520
4056
Czy ta poprawa wskazuje, że mimo problemów
02:37
getsdostaje better over time?
47
145600
1640
świat z czasem staje się lepszy?
02:39
MightMoże we even invokeodwołać się the admittedlywprawdzie
old-fashionedstaromodny notionpojęcie of progresspostęp?
48
147800
4800
Czy moglibyśmy przywołać
staromodne pojęcie postępu?
02:45
To do so is to courtSąd
a certainpewny amountilość of derisionszyderstwo,
49
153880
3296
Narażamy się w ten sposób na kpiny,
02:49
because I have founduznany
that intellectualsintelektualistów hatenienawidzić progresspostęp.
50
157200
3776
bo intelektualiści nienawidzą postępu.
02:53
(LaughterŚmiech)
51
161000
1816
(Śmiech)
02:54
(ApplauseAplauz)
52
162840
2816
(Brawa)
02:57
And intellectualsintelektualistów who call themselvessami
progressiveprogresywny really hatenienawidzić progresspostęp.
53
165680
3696
Progresywni intelektualiści
naprawdę nienawidzą postępu.
03:01
(LaughterŚmiech)
54
169400
1136
(Śmiech)
03:02
Now, it's not that they hatenienawidzić
the fruitsowoce of progresspostęp, mindumysł you.
55
170560
3336
Nie że nienawidzą owoców postępu.
03:05
MostWiększość academicsakademicy and punditsEksperci
56
173920
2616
Większość naukowców i ekspertów
03:08
would ratherraczej have theirich surgeryChirurgia
with anesthesiaznieczulenie than withoutbez it.
57
176560
3440
wolałoby operację pod narkozą niż bez.
03:13
It's the ideapomysł of progresspostęp
that ranklespłonie we the chatteringzębami classklasa.
58
181080
4256
Idea postępu wywołuje szum na sali.
03:17
If you believe that humansludzie
can improveulepszać theirich lot, I have been told,
59
185360
3736
Niektórzy uważają twierdzenie,
że ludzie mogą poprawić swój los,
03:21
that meansznaczy that you have a blindślepy faithwiara
60
189120
2376
za ślepą wiarę
03:23
and a quasi-religiousquasi-religijne beliefwiara
in the outmodedprzestarzałe superstitionzabobon
61
191520
4576
oraz pseudo religijne przywiązanie
do przestarzałych przesądów
03:28
and the falsefałszywy promiseobietnica
of the mythmit of the onwardnaprzód marchMarsz
62
196120
3816
i fałszywej obietnicy mitu
03:31
of inexorablenieubłagany progresspostęp.
63
199960
2040
nieubłaganego postępu.
03:34
You are a cheerleadercheerleaderka
for vulgarwulgarne AmericanAmerykański can-doismCan-doism,
64
202640
4336
To kibicowanie wulgarnemu "damy radę",
03:39
with the rah-rahpiosenka spiritduch
of boardroomSala konferencyjna ideologyideologii,
65
207000
3216
naiwnej ideologii sal konferencyjnych
03:42
SiliconKrzemu ValleyDolina
and the ChamberKomory of CommerceHandlu.
66
210240
3056
Doliny Krzemowej i Izby Handlu.
03:45
You are a practitionerpraktykujący of WhigWigów historyhistoria,
67
213320
2856
To praktykowanie
wigowskego mitu historycznego,
03:48
a naivenaiwny optimistoptymista, a PollyannaPollyanna
and, of coursekurs, a PanglossPangloss,
68
216200
4136
naiwny optymizm, Pollyanna
i oczywiście Pangloss,
03:52
alludingNawiązując to the VoltaireVoltaire
characterpostać who declaredzdeklarowany,
69
220360
2656
czyli postać od Voltaire'a,
która twierdziła:
03:55
"All is for the bestNajlepiej
in the bestNajlepiej of all possiblemożliwy worldsświaty."
70
223040
3336
"Wszystko jest jak najlepiej
w najlepszym z możliwych światów".
03:58
Well, ProfessorProfesor PanglossPangloss,
as it happensdzieje się, was a pessimistpesymista.
71
226400
3496
Tak się złożyło,
że profesor Pangloss był pesymistą.
Prawdziwy optymista wierzy,
że istnieje znacznie lepszy świat
04:01
A trueprawdziwe optimistoptymista believeswierzy
there can be much better worldsświaty
72
229920
2656
04:04
than the one we have todaydzisiaj.
73
232600
1536
niż obecny.
04:06
But all of this is irrelevantbez znaczenia,
74
234160
1656
Wszystko to jest jednak nieistotne,
04:07
because the questionpytanie
of whetherczy progresspostęp has takenwzięty placemiejsce
75
235840
2776
ponieważ dostrzeganie postępu
04:10
is not a mattermateria of faithwiara
76
238640
1736
nie jest kwestią wiary
04:12
or havingmający an optimisticoptymistyczny temperamenttemperament
or seeingwidzenie the glassszkło as halfpół fullpełny.
77
240400
3816
ani optymistycznego postrzegania
szklanki w połowie pełnej.
04:16
It's a testablesprawdzalne hypothesishipoteza.
78
244240
1840
To możliwa do udowodnienia hipoteza.
04:18
For all theirich differencesróżnice,
79
246720
1376
Pomimo różnic
04:20
people largelyw dużej mierze agreeZgodzić się
on what goesidzie into humanczłowiek well-beingdobre samopoczucie:
80
248120
4376
ludzie w zasadzie zgadzają się,
co wpływa na dobre samopoczucie:
04:24
life, healthzdrowie, sustenancepożywienie, prosperitydobrobytu,
peacepokój, freedomwolność, safetybezpieczeństwo, knowledgewiedza, umiejętności,
81
252520
5696
życie, zdrowie, jedzenie, dobrobyt,
pokój, wolność, bezpieczeństwo, wiedza,
04:30
leisurewolny czas, happinessszczęście.
82
258240
1976
czas wolny, szczęście.
04:32
All of these things can be measuredwymierzony.
83
260240
1896
Wszystko to jest mierzalne.
04:34
If they have improvedulepszony over time,
that, I submitZatwierdź, is progresspostęp.
84
262160
4336
Jeżeli z biegiem czasu ulega poprawie,
uważam to za postęp.
04:38
Let's go to the datadane,
85
266520
1616
Spójrzmy na liczby,
04:40
beginningpoczątek with the mostwiększość
preciouscenny thing of all, life.
86
268160
3616
zaczynając od najcenniejszego - życia.
04:43
For mostwiększość of humanczłowiek historyhistoria,
life expectancyoczekiwanie at birthnarodziny was around 30.
87
271800
4576
Przez większość historii ludzkości
średnia wieku wynosiła około 30 lat.
04:48
TodayDzisiaj, worldwidena calym swiecie, it is more than 70,
88
276400
2776
Obecnie przekracza 70 lat,
04:51
and in the developedrozwinięty partsCzęści of the worldświat,
89
279200
1936
a w krajach rozwiniętych - 80.
04:53
more than 80.
90
281160
1200
04:55
250 yearslat agotemu, in the richestnajbogatszy
countrieskraje of the worldświat,
91
283040
3136
250 lat temu w krajach najzamożniejszych
04:58
a thirdtrzeci of the childrendzieci
did not liverelacja na żywo to see theirich fifthpiąty birthdayurodziny,
92
286200
4016
trzecia część dzieci
nie dożywała piątych urodzin,
05:02
before the riskryzyko was broughtprzyniósł
down a hundredfoldstokroć.
93
290240
3336
po czym ryzyko śmierci
zmniejszono stukrotnie.
05:05
TodayDzisiaj, that fatelos befallsspotyka
lessmniej than sixsześć percentprocent of childrendzieci
94
293600
3256
Obecnie taki los spotyka
mniej niż 6% dzieci
05:08
in the poorestnajbiedniejszy countrieskraje of the worldświat.
95
296880
1840
żyjących w najbiedniejszych krajach.
05:11
FamineGłód is one of the FourCztery HorsemenJeźdźcy
of the ApocalypseApokalipsa.
96
299600
3416
Głód jest jednym z Jeźdźców Apokalipsy.
05:15
It could bringprzynieść devastationdewastacja
to any partczęść of the worldświat.
97
303040
3256
Może zrujnować dowolne miejsce na świecie.
05:18
TodayDzisiaj, faminegłód has been banishedwygnany
98
306320
1936
Obecnie głód zepchnięto
05:20
to the mostwiększość remotezdalny
and war-ravagedzniszczonym wojną regionsregiony.
99
308280
2600
do najodleglejszych
i trawionych wojną regionów.
05:23
200 yearslat agotemu, 90 percentprocent
of the world'srecyrodycyjstwo diecystwo recyrodycyjstwo diecystwo recy sektorcy populationpopulacja
100
311680
3136
200 lat temu 90% populacji świata
05:26
subsistedwciąż istnieją in extremeskrajny povertyubóstwo.
101
314840
2176
żyło w skrajnej biedzie.
05:29
TodayDzisiaj, fewermniej than 10 percentprocent of people do.
102
317040
2560
Dziś jest to mniej niż 10% ludzi.
05:32
For mostwiększość of humanczłowiek historyhistoria,
103
320720
1496
Przez większość historii ludzkości
05:34
the powerfulpotężny statesstany and empiresimperia
104
322240
2056
silne kraje i imperia
05:36
were prettyładny much always
at warwojna with eachkażdy other,
105
324320
2616
niemal nieustannie
toczyły między sobą wojny,
05:38
and peacepokój was a meresam
interludeInterlude betweenpomiędzy warswojny.
106
326960
3456
a pokój był stanem przejściowym.
05:42
TodayDzisiaj, they are never
at warwojna with eachkażdy other.
107
330440
2256
Obecnie wcale nie walczą ze sobą.
05:44
The last great powermoc warwojna
108
332720
1296
Ostatnia wielka wojna
05:46
pittedPestki the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa
againstprzeciwko ChinaChiny 65 yearslat agotemu.
109
334040
3120
toczyła się między USA
i Chinami 65 lat temu.
05:50
More recentlyostatnio, warswojny of all kindsrodzaje
have becomestają się fewermniej and lessmniej deadlyśmiertelnie.
110
338160
4736
Od niedawna różnego rodzaju wojny
są rzadsze i mniej zabójcze.
05:54
The annualroczny rateoceniać of warwojna has fallenupadły from
about 22 perza hundredsto thousandtysiąc perza yearrok
111
342920
4456
Śmiertelność w wyniku wojny
spadła z około 22 na sto tysięcy rocznie
05:59
in the earlywcześnie '50s to 1.2 todaydzisiaj.
112
347400
3616
we wczesnych latach 50., do 1,2 obecnie.
06:03
DemocracyDemokracji has sufferedcierpiał obviousoczywisty setbacksniepowodzeń
113
351040
2576
Demokracja ucierpiała wyraźnie
06:05
in VenezuelaWenezuela, in RussiaRosja, in TurkeyTurcja
114
353640
3616
w Wenezueli, Rosji i Turcji
06:09
and is threatenedzagrożony by the risewzrost
of authoritarianautorytarnych populismPopulizm
115
357280
3096
oraz jest zagrożona
autorytarnym populizmem
06:12
in EasternWschodniej EuropeEuropy and the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa.
116
360400
2616
w Europie Wschodniej i USA.
06:15
YetJeszcze the worldświat has never been
more democraticdemokratyczny
117
363040
2696
Mimo to świat nigdy nie był
bardziej demokratyczny
06:17
than it has been in the pastprzeszłość decadedekada,
118
365760
1976
niż w ciągu ostatnich dziesięciu lat,
06:19
with two-thirdsdwie trzecie of the world'srecyrodycyjstwo diecystwo recyrodycyjstwo diecystwo recy sektorcy people
livingżycie in democraciesdemokracje.
119
367760
3200
kiedy dwie trzecie populacji świata
żyje w demokracji.
06:24
HomicideZabójstwo ratesstawki plungezanurzyć się wheneverkiedy tylko anarchyAnarchia
and the codekod of vendettaVendetta
120
372280
4136
Wskaźniki zabójstw spadają,
gdy anarchia i prawo zemsty
06:28
are replacedzastąpiony by the rulereguła of lawprawo.
121
376440
2376
są zastępowane przez rządy prawa.
06:30
It happenedstało się when feudalfeudalnego EuropeEuropy was broughtprzyniósł
underpod the controlkontrola of centralizedscentralizowany kingdomskrólestwa,
122
378840
4216
Stało się to, gdy feudalna Europa
trafiła pod kontrolę
scentralizowanych królestw,
06:35
so that todaydzisiaj a WesternWestern EuropeanEuropejski
123
383080
2136
dlatego dla współczesnego
Europejczyka z Zachodu
06:37
has 1/35thth the chanceszansa of beingistota murderedzamordowany
124
385240
2576
ryzyko zostania ofiarą morderstwa
jest 35-krotnie mniejsze
06:39
comparedporównywane to his medievalśredniowieczny ancestorsprzodkowie.
125
387840
2576
niż dla jego średniowiecznego przodka.
06:42
It happenedstało się again in colonialkolonialny NewNowy EnglandAnglia,
126
390440
2456
Miało to także miejsce
w kolonialnej Nowej Anglii,
06:44
in the AmericanAmerykański WildDziki WestWest
when the sheriffsszeryfów movedprzeniósł to townmiasto,
127
392920
3536
na Dzikim Zachodzie,
gdy pojawili się szeryfowie,
06:48
and in MexicoMeksyk.
128
396480
1696
a także w Meksyku.
06:50
IndeedW rzeczywistości, we'vemamy becomestają się saferbezpieczniejsze
in just about everykażdy way.
129
398200
3520
Jesteśmy bezpieczniejsi
pod każdym względem.
06:54
Over the last centurystulecie,
we'vemamy becomestają się 96 percentprocent lessmniej likelyprawdopodobne
130
402560
3536
Przez ostatnie sto lat o 96% spadło ryzyko
06:58
to be killedzabity in a carsamochód crashwypadek,
131
406120
2256
śmierci w wypadku samochodowym,
07:00
88 percentprocent lessmniej likelyprawdopodobne
to be mowedkosić down on the sidewalkchodnik,
132
408400
3936
o 88% spadło ryzyko
potrącenia na chodniku,
07:04
99 percentprocent lessmniej likelyprawdopodobne
to dieumierać in a planesamolot crashwypadek,
133
412360
3736
o 99% niższe jest ryzyko śmierci
w katastrofie lotniczej,
07:08
95 percentprocent lessmniej likelyprawdopodobne
to be killedzabity on the jobpraca,
134
416120
3656
o 95% rzadziej giniemy
w wypadkach przy pracy,
07:11
89 percentprocent lessmniej likelyprawdopodobne
to be killedzabity by an actdziałać of God,
135
419800
3616
o 89% spadło ryzyko śmierci
w wyniku dopustu Bożego,
07:15
suchtaki as a droughtsusza, floodpowódź,
wildfireWildfire, stormburza, volcanowulkan,
136
423440
3936
jak susza, powódź, pożar,
burza, wybuch wulkanu,
07:19
landslideosuwisko, earthquaketrzęsienie ziemi or meteorMeteor strikestrajk,
137
427400
2656
lawina, trzęsienie ziemi,
uderzenie meteorytu,
07:22
presumablyprawdopodobnie not because God
has becomestają się lessmniej angryzły with us
138
430080
3256
prawdopodobnie nie dlatego,
że Bóg mniej się na nas gniewa,
07:25
but because of improvementsulepszenia
in the resiliencesprężystość of our infrastructureinfrastruktura.
139
433360
4736
ale z racji rozwoju
wytrzymałości infrastruktury.
07:30
And what about
the quintessentialkwintesencja actdziałać of God,
140
438120
3256
Co w przypadku prawdziwego aktu Bożego,
07:33
the projectilepocisku hurledrzucił by ZeusZeus himselfsamego siebie?
141
441400
3496
pocisku samego Zeusa?
07:36
Yes, we are 97 percentprocent lessmniej likelyprawdopodobne
to be killedzabity by a boltśruba of lightningBłyskawica.
142
444920
4240
Faktycznie, szansa na śmierć
od porażenia piorunem spadła o 97%.
(Śmiech)
07:43
Before the 17thth centurystulecie,
143
451480
1656
Przed XVII wiekiem
07:45
no more than 15 percentprocent of EuropeansEuropejczycy
could readczytać or writepisać.
144
453160
3536
mniej niż 15% Europejczyków
umiało czytać lub pisać.
07:48
EuropeEuropy and the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa
achievedosiągnięty universaluniwersalny literacyalfabetyzacja
145
456720
3136
Europa i USA osiągnęły pełną piśmienność
07:51
by the middleśrodkowy of the 20thth centurystulecie,
146
459880
1936
w połowie XX wieku,
07:53
and the restodpoczynek of the worldświat is catchinguchwyt up.
147
461840
2496
a reszta świata ich dogania.
07:56
TodayDzisiaj, more than 90 percentprocent
of the world'srecyrodycyjstwo diecystwo recyrodycyjstwo diecystwo recy sektorcy populationpopulacja
148
464360
3416
Obecnie ponad 90% światowej populacji
07:59
underpod the agewiek of 25 can readczytać and writepisać.
149
467800
2440
w wieku do 25 lat umie czytać i pisać.
08:03
In the 19thth centurystulecie, WesternersZ zachodu
workedpracował more than 60 hoursgodziny perza weektydzień.
150
471440
3976
W XIX wieku mieszkańcy Zachodu
pracowali ponad 60 godzin tygodniowo.
08:07
TodayDzisiaj, they work fewermniej than 40.
151
475440
1920
Obecnie jest to mniej niż 40.
08:10
ThanksDzięki to the universaluniwersalny penetrationPenetracja
of runningbieganie waterwoda and electricityElektryczność
152
478440
4416
Dzięki powszechnemu dostępowi
do bieżącej wody oraz elektryczności
08:14
in the developedrozwinięty worldświat
153
482880
1376
w krajach rozwiniętych
08:16
and the widespreadrozpowszechniony adoptionprzyjęcie
of washingmycie machinesmaszyny, vacuumodkurzać cleanersśrodki czyszczące,
154
484280
3976
oraz rozpowszechnieniu pralek, odkurzaczy,
08:20
refrigeratorslodówki, dishwasherszmywarki do naczyń,
stovespiece and microwaveskuchenki mikrofalowe,
155
488280
3976
lodówek, zmywarek,
kuchenek i mikrofalówek
08:24
the amountilość of our liveszyje
that we forfeitwalkower to houseworkprace domowe
156
492280
2896
ilość czasu poświęcanego na prac domowe
08:27
has fallenupadły from 60 hoursgodziny a weektydzień
157
495200
2376
spadł z 60 godzin tygodniowo,
08:29
to fewermniej than 15 hoursgodziny a weektydzień.
158
497600
1960
poniżej 15 godzin tygodniowo.
08:32
Do all of these gainszyski in healthzdrowie,
wealthbogactwo, safetybezpieczeństwo, knowledgewiedza, umiejętności and leisurewolny czas
159
500760
4536
Czy te usprawnienia w zdrowiu,
bogactwie, bezpieczeństwie,
wiedzy i czasie wolnym
08:37
make us any happierszczęśliwsi?
160
505320
1696
czynią nas szczęśliwszymi?
08:39
The answerodpowiedź is yes.
161
507040
1216
Tak.
08:40
In 86 percentprocent of the world'srecyrodycyjstwo diecystwo recyrodycyjstwo diecystwo recy sektorcy countrieskraje,
162
508280
2176
W 86% krajów świata
08:42
happinessszczęście has increasedzwiększony in recentniedawny decadesdziesiątki lat.
163
510480
2360
poziom szczęścia wzrósł
w minionych dziesięcioleciach.
08:45
Well, I hopenadzieja to have convincedprzekonany you
164
513799
1736
Mam nadzieję, że was przekonałem,
08:47
that progresspostęp is not a mattermateria
of faithwiara or optimismoptymizm,
165
515559
3417
że postęp nie jest kwestią
wiary czy optymizmu,
08:51
but is a factfakt of humanczłowiek historyhistoria,
166
519000
2135
lecz faktem w historii ludzkości,
08:53
indeedw rzeczy samej the greatestnajwiększy factfakt in humanczłowiek historyhistoria.
167
521159
2561
największym faktem w historii ludzkości.
08:56
And how has this factfakt
been coveredpokryty in the newsAktualności?
168
524480
2816
Jak tę prawdę prezentują media?
08:59
(LaughterŚmiech)
169
527320
3160
(Śmiech)
09:03
A tabulationtabulacja w of positivepozytywny and negativenegatywny
emotionemocja wordssłowa in newsAktualności storieshistorie
170
531360
3976
Zestawienie pozytywnych
i negatywnych zwrotów w wiadomościach
09:07
has shownpokazane that duringpodczas the decadesdziesiątki lat
in whichktóry humanityludzkość has gottenzdobyć healthierzdrowiej,
171
535360
3656
wskazało, że podczas gdy ludzkość
stawała się zdrowsza,
09:11
wealthierbogatsi, wisermądrzejszy, saferbezpieczniejsze and happierszczęśliwsi,
172
539040
2816
bogatsza, mądrzejsza,
bezpieczniejsza i szczęśliwsza,
09:13
the "NewNowy YorkYork TimesRazy"
has becomestają się increasinglycoraz bardziej moroseposępny
173
541880
4096
"New York Times"
stał się bardziej posępny,
09:18
and the world'srecyrodycyjstwo diecystwo recyrodycyjstwo diecystwo recy sektorcy broadcaststransmisje too
have gottenzdobyć steadilystabilnie glummerglummer.
174
546000
3600
tak samo jak nadawane informacje
stawały się coraz bardziej ponure.
09:22
Why don't people appreciatedoceniać progresspostęp?
175
550720
2696
Czemu ludzie nie doceniają postępu?
09:25
PartCzęść of the answerodpowiedź comespochodzi
from our cognitivepoznawczy psychologyPsychologia.
176
553440
2976
Część odpowiedzi
daje psychologia poznawcza.
09:28
We estimateoszacowanie riskryzyko usingza pomocą a mentalpsychiczny shortcutskrót
callednazywa the "availabilitydostępność heuristicheurystyka."
177
556440
5016
Oceniamy ryzyko, stosując skrót myślowy,
zwany "heurystyką dostępności'.
09:33
The easierłatwiejsze it is to recallodwołanie
something from memorypamięć,
178
561480
2776
Im łatwiej przywołać coś z pamięci,
09:36
the more probableprawdopodobne we judgesędzia it to be.
179
564280
2000
tym bardziej jest to prawdopodobne.
09:39
The other partczęść of the answerodpowiedź
comespochodzi from the natureNatura of journalismdziennikarstwo,
180
567200
3616
Druga część wynika
z natury dziennikarstwa,
09:42
capturedschwytany in this satiricalsatyryczny headlinenagłówek
from "The OnionCebula,"
181
570840
3376
ujętej w satyrycznym nagłówku
z "The Onion":
09:46
"CNNCNN HoldsPosiada MorningRano MeetingSpotkanie to DecideZdecydować
182
574240
2056
"Na porannym spotkaniu CNN
zapadnie decyzja,
09:48
What ViewersWidzów Should
PanicPaniki About For RestReszta of Day."
183
576320
2296
o co widzowie mają panikować
przez resztę dnia".
09:50
(LaughterŚmiech)
184
578640
1696
(Śmiech)
09:52
(ApplauseAplauz)
185
580360
4040
(Brawa)
09:57
NewsAktualności is about stuffrzeczy that happensdzieje się,
not stuffrzeczy that doesn't happenzdarzyć.
186
585160
3816
Newsy są o tym, co się stało,
a nie, co się nie stało.
10:01
You never see a journalistdziennikarz who saysmówi,
187
589000
2376
Nigdy nie zobaczycie
dziennikarza mówiącego:
10:03
"I'm reportingraportowanie liverelacja na żywo from a countrykraj
that has been at peacepokój for 40 yearslat,"
188
591400
4216
"Nadaję na żywo z kraju,
który od ponad 40 lat
jest w stanie pokoju"
10:07
or a cityMiasto that has not
been attackedzaatakowany by terroriststerroryści.
189
595640
2640
albo miasta nie zaatakowanego
przez terrorystów.
10:10
AlsoRównież, badzły things can happenzdarzyć quicklyszybko,
190
598960
2336
Poza tym złe rzeczy dzieją się nagle,
10:13
but good things aren'tnie są builtwybudowany in a day.
191
601320
2416
ale dobre nie dzieją się w przeciągu dnia.
Gazety mogłyby pisać
na pierwszych stronach:
10:15
The papersdokumenty tożsamości could have runbiegać the headlinenagłówek,
192
603760
1896
10:17
"137,000 people escapeduciekł
from extremeskrajny povertyubóstwo yesterdaywczoraj"
193
605680
4376
"137 000 osób uniknęło wczoraj
ciężkiego ubóstwa"
10:22
everykażdy day for the last 25 yearslat.
194
610080
2856
codziennie, przez ostatnich 25 lat.
10:24
That's one and a quarterjedna czwarta billionmiliard people
leavingodejście povertyubóstwo behindza,
195
612960
4216
To 1,25 miliarda ludzi
wychodzących z ubóstwa,
10:29
but you never readczytać about it.
196
617200
2016
ale nikt o tym nie pisze.
10:31
AlsoRównież, the newsAktualności capitalizesaktywowanych
on our morbidMorbid interestzainteresowanie
197
619240
3296
Poza tym media żerują
na naszej niezdrowej fascynacji
rzeczami, które idą źle,
10:34
in what can go wrongźle,
198
622560
1256
10:35
capturedschwytany in the programmingprogramowanie policypolityka,
"If it bleedsspady, it leadswskazówki."
199
623840
4336
co ujmuje medialna zasada:
"jeśli krwawi, zabawi".
10:40
Well, if you combinepołączyć our cognitivepoznawczy biasesuprzedzenia
with the natureNatura of newsAktualności,
200
628200
3736
Połączywszy nasze uprzedzenia poznawcze
z naturą mediów,
10:43
you can see why the worldświat
has been comingprzyjście to an endkoniec
201
631960
2696
łatwo zobaczyć, czemu świat
chyli się ku upadkowi
10:46
for a very long time indeedw rzeczy samej.
202
634680
1960
już od bardzo dawna.
10:50
Let me addressadres
some questionspytania about progresspostęp
203
638840
2096
Wyjaśnię pewne kwestie na temat postępu,
10:52
that no doubtwątpić have occurredwystąpił
to manywiele of you.
204
640960
2360
które z całą pewnością was zastanawiają.
10:56
First, isn't it good to be pessimisticpesymistyczny
205
644320
2736
Po pierwsze,
czy to nie fajnie być pesymistą,
10:59
to safeguardochronne againstprzeciwko complacencysamozadowolenie,
206
647080
2416
unikać samozadowolenia,
11:01
to rakeGrabie the muckbłoto, to speakmówić truthprawda to powermoc?
207
649520
2656
rozgrzebywać błoto, głosić prawdę?
11:04
Well, not exactlydokładnie.
208
652200
1976
Niezupełnie.
11:06
It's good to be accuratedokładny.
209
654200
1976
Dobra jest trafność.
Trzeba sobie zdawać sprawę
z cierpienia i zagrożeń
11:08
Of coursekurs we should be awareświadomy
of sufferingcierpienie and dangerniebezpieczeństwo
210
656200
2456
11:10
wherevergdziekolwiek they occurpojawić się,
211
658680
1416
w dowolnym miejscu,
ale trzeba też pamiętać, jak je redukować,
11:12
but we should alsorównież be awareświadomy
of how they can be reducedzredukowany,
212
660120
3016
11:15
because there are dangersniebezpieczeństwa
to indiscriminatemasowe pessimismpesymizm.
213
663160
3496
ponieważ bezkrytyczny pesymizm
niesie zagrożenia.
11:18
One of them is fatalismfatalizm.
214
666680
1656
Jednym z nich jest fatalizm.
11:20
If all our effortsstarania at improvingpoprawa the worldświat
215
668360
2176
Skoro nasze próby polepszenia świata
11:22
have been in vainpróżno,
216
670560
1296
okazały się próżne,
11:23
why throwrzucać good moneypieniądze after badzły?
217
671880
1856
po co wyrzucać pieniądze w błoto?
11:25
The poorubogi will always be with you.
218
673760
1572
Biedni zawsze będą.
11:28
And sinceod the worldświat will endkoniec soonwkrótce --
219
676280
2296
Skoro świat się wkrótce skończy,
11:30
if climateklimat changezmiana doesn't killzabić us all,
220
678600
1856
bo jeśli nie zabiją nas zmiany klimatu,
11:32
then runawayuciec artificialsztuczny
intelligenceinteligencja will --
221
680480
2456
zrobi to sztuczna inteligencja,
11:34
a naturalnaturalny responseodpowiedź is
to enjoycieszyć się life while we can,
222
682960
3616
trzeba cieszyć się życiem, póki można,
11:38
eatjeść, drinkdrink and be merrywesoły,
for tomorrowjutro we dieumierać.
223
686600
2760
jeść, pić i radować się,
albowiem jutro umrzemy.
11:42
The other dangerniebezpieczeństwo of thoughtlessbezmyślny
pessimismpesymizm is radicalismradykalizm.
224
690840
3296
Drugim zagrożeniem bezmyślnego pesymizmu
jest radykalizm.
11:46
If our institutionsinstytucje are all failingw braku
and beyondpoza hopenadzieja for reformreformy,
225
694160
4016
Jeśli instytucje państwowe upadają
i nie ma nadziei na reformy,
11:50
a naturalnaturalny responseodpowiedź
is to seekszukać to smashSmash the machinemaszyna,
226
698200
3656
trzeba naturalnie rozwalić machinę,
11:53
draindrenażu the swampBagno,
227
701880
1216
osuszyć bagno,
11:55
burnpalić się the empireimperium to the groundziemia,
228
703120
1776
spalić imperium do gołej ziemi,
11:56
on the hopenadzieja that whatevercokolwiek
riseswznosi się out of the ashesproch
229
704920
3296
w nadziei,
że jeśli coś odrodzi się z popiołów,
12:00
is boundgranica to be better
than what we have now.
230
708240
2240
będzie lepsze niż to, co jest teraz.
12:03
Well, if there is
suchtaki a thing as progresspostęp,
231
711920
2056
Jeśli postęp faktycznie istnieje,
12:06
what causesprzyczyny it?
232
714000
1256
co jest jego przyczyną?
12:07
ProgressPostęp is not some mysticalmistyczne forcesiła
or dialecticdialektyka liftingpodnoszenie us ever higherwyższy.
233
715280
5176
Postęp nie jest magiczną siłą
ani dialektyką, która nas unosi.
12:12
It's not a mysterioustajemniczy arcłuk of historyhistoria
bendingzginanie towardw kierunku justicesprawiedliwość.
234
720480
3576
To nie jest tajemniczy łuk historii,
wiodący ku sprawiedliwości.
12:16
It's the resultwynik of humanczłowiek effortsstarania
governedrządzony by an ideapomysł,
235
724080
3736
To wynik ludzkich działań, popartych ideą
12:19
an ideapomysł that we associateskojarzyć
with the 18thth centurystulecie EnlightenmentOświecenie,
236
727840
4016
związaną z XVIII-wiecznym Oświeceniem,
12:23
namelymianowicie that if we applyzastosować reasonpowód and sciencenauka
237
731880
4336
mianowicie, że używając rozumu i nauki
12:28
that enhancewzmacniać humanczłowiek well-beingdobre samopoczucie,
238
736240
2056
do poprawy ludzkiego bytu,
12:30
we can graduallystopniowo succeedosiągnąć sukces.
239
738320
1640
można stopniowo odnieść sukces.
12:32
Is progresspostęp inevitablenieunikniony? Of coursekurs not.
240
740680
3456
Czy postęp jest nieunikniony?
Jasne, że nie.
12:36
ProgressPostęp does not mean
that everything becomesstaje się better
241
744160
3016
Postęp nie znaczy,
że wszystko staje się lepsze
12:39
for everyonekażdy everywherewszędzie all the time.
242
747200
2936
dla wszystkich, wszędzie, cały czas.
12:42
That would be a miraclecud,
and progresspostęp is not a miraclecud
243
750160
3256
To byłby cud, a postęp nie jest cudem,
12:45
but problem-solvingRozwiązywanie problemów.
244
753440
1200
lecz rozwiązywaniem problemów.
12:47
ProblemsProblemy are inevitablenieunikniony
245
755360
1856
Problemy są nieuniknione,
12:49
and solutionsrozwiązania createStwórz newNowy problemsproblemy
whichktóry have to be solvedrozwiązany in theirich turnskręcać.
246
757240
3680
rozwiązania tworzą inne problemy,
które z kolei trzeba rozwiązać.
12:53
The unsolvednierozwiązane problemsproblemy
facingokładzina the worldświat todaydzisiaj are gargantuanolbrzymi,
247
761760
3696
Nierozwiązane problemy
współczesnego świata są ogromne,
12:57
includingwłącznie z the risksryzyko of climateklimat changezmiana
248
765480
2776
między innymi ryzyko zmian klimatu
13:00
and nuclearjądrowy warwojna,
249
768280
1616
i wojny atomowej,
ale musimy patrzeć na nie
jak na kwestie do rozwiązania,
13:01
but we mustmusi see them
as problemsproblemy to be solvedrozwiązany,
250
769920
2536
13:04
not apocalypsesApokalipsy in waitingczekanie,
251
772480
2416
a nie nadciągające apokalipsy,
13:06
and aggressivelyagresywnie pursuekontynuować solutionsrozwiązania
252
774920
2256
i agresywnie poszukiwać rozwiązań,
13:09
like DeepGłębokie DecarbonizationDekarbonizacji
for climateklimat changezmiana
253
777200
2856
jak dla zmian klimatu robi to
organizacja Deep Decarbonization,
13:12
and GlobalGlobalny ZeroZero for nuclearjądrowy warwojna.
254
780080
2200
czy Global Zero dla wojny atomowej.
13:15
FinallyWreszcie, does the EnlightenmentOświecenie
go againstprzeciwko humanczłowiek natureNatura?
255
783760
3896
Wreszcie, czy Oświecenie
jest sprzeczne z naturą człowieka?
13:19
This is an acuteostry questionpytanie for me,
256
787680
2296
Jest to dla mnie wyjątkowo trudne pytanie,
13:22
because I'm a prominentwybitny advocaterzecznik
of the existenceistnienie of humanczłowiek natureNatura,
257
790000
3416
ponieważ jestem adwokatem
istnienia ludzkiej natury,
13:25
with all its shortcomingsbraki
and perversitiesperwersje.
258
793440
3416
z całym wachlarzem
jej ułomności i perwersji.
W mojej książce "Tabula rasa"
13:28
In my bookksiążka "The BlankPuste SlateŁupek,"
259
796880
1416
13:30
I arguedargumentował that the humanczłowiek prospectperspektywa
is more tragictragiczny than utopianutopijny
260
798320
4136
stwierdziłem, że wizja ludzkości
jest bardziej tragiczna niż utopijna,
13:34
and that we are not stardustStardust,
we are not goldenzłoty
261
802480
2736
nie jesteśmy gwiezdnym pyłem,
nie jesteśmy złoci
13:37
and there's no way
we are gettinguzyskiwanie back to the gardenogród.
262
805240
2536
i nie ma opcji, żeby wrócić do ogrodu.
13:39
(LaughterŚmiech)
263
807800
2496
(Śmiech)
13:42
But my worldviewświatopogląd has lightenedrozjaśniony up
264
810320
2296
Ale moja wizja świata rozjaśniła się
13:44
in the 15 yearslat sinceod
"The BlankPuste SlateŁupek" was publishedopublikowany.
265
812640
2936
przez 15 lat od publikacji tej książki.
13:47
My acquaintanceznajomy with
the statisticsStatystyka of humanczłowiek progresspostęp,
266
815600
2936
Moja znajomość
statystyk postępu człowieka,
13:50
startingstartowy with violenceprzemoc
267
818560
1336
począwszy od przemocy,
13:51
but now encompassingobejmujący
everykażdy other aspectaspekt of our well-beingdobre samopoczucie,
268
819920
3776
obejmująca teraz każdy aspekt
naszego dobrobytu,
13:55
has fortifiedwzmocnione my beliefwiara
269
823720
1576
umocniły mnie w przekonaniu,
13:57
that in understandingzrozumienie
our tribulationsucisków and woesnieszczęścia,
270
825320
3176
że w zrozumieniu
naszych udręk i nieszczęść
14:00
humanczłowiek natureNatura is the problemproblem,
271
828520
1776
ludzka natura jest przeszkodą,
14:02
but humanczłowiek natureNatura, channeledkanałowej
by EnlightenmentOświecenie normsnormy and institutionsinstytucje,
272
830320
4336
ale w ujęciu norm i instytucji Oświecenia
14:06
is alsorównież the solutionrozwiązanie.
273
834680
1200
jest także rozwiązaniem.
14:09
AdmittedlyCo prawda, it's not easyłatwo
to replicatereplika my ownwłasny data-drivenopartych na danych epiphanyŚwięto Trzech Króli
274
837200
4896
Przyznam, niełatwo odtworzyć
moje objawienie oparte na danych
14:14
with humanityludzkość at largeduży.
275
842120
2336
dla całej ludzkości.
14:16
Some intellectualsintelektualistów have respondedodpowiedział
276
844480
1816
Niektórzy intelektualiści zareagowali
14:18
with furyFury to my bookksiążka "EnlightenmentOświecenie Now,"
277
846320
2696
wściekłością na moją książkę
"Enlightenment Now",
14:21
sayingpowiedzenie first how dareodważyć się he claimroszczenie
that intellectualsintelektualistów hatenienawidzić progresspostęp,
278
849040
4256
krzycząc na wstępie, jak śmiem twierdzić,
że intelektualiści nienawidzą postępu,
a chwilę później, jak śmiem twierdzić,
że postęp w ogóle miał miejsce.
14:25
and seconddruga, how dareodważyć się he claimroszczenie
that there has been progresspostęp.
279
853320
3136
14:28
(LaughterŚmiech)
280
856480
2680
(Śmiech)
14:32
With othersinni, the ideapomysł of progresspostęp
just leavesodchodzi them coldzimno.
281
860240
3616
Innych idea postępu nie porusza.
14:35
SavingZapisywanie the liveszyje of billionsmiliardy,
282
863880
1696
Ratowanie życia miliardom,
14:37
eradicatingzlikwidowanie diseasechoroba, feedingkarmienie the hungrygłodny,
283
865600
2896
niszczenie chorób, karmienie głodnych,
14:40
teachingnauczanie kidsdzieciaki to readczytać?
284
868520
1440
uczenie dzieci czytać?
14:42
BoringWytaczanie.
285
870560
1200
Nuda.
14:44
At the samepodobnie time, the mostwiększość commonpospolity responseodpowiedź
I have receivedOdebrane from readersczytelnicy is gratitudewdzięczność,
286
872720
4496
Tymczasem najczęstszą reakcją czytelników
jest wdzięczność,
14:49
gratitudewdzięczność for changingwymiana pieniędzy
theirich viewwidok of the worldświat
287
877240
2376
wdzięczność za zmianę ich światopoglądu
14:51
from a numbzdrętwiały and helplessbezradny fatalismfatalizm
288
879640
2536
z odrętwiałego i bezsilnego fatalizmu
14:54
to something more constructivekonstruktywny,
289
882200
1656
w coś konstruktywnego,
14:55
even heroicHeroiczny.
290
883880
1736
nawet heroicznego.
14:57
I believe that the idealsideały
of the EnlightenmentOświecenie
291
885640
2176
Uważam, że ideały Oświecenia
14:59
can be castodlew a stirringmieszając narrativenarracja,
292
887840
2016
mogą stać się inspirującą historią
15:01
and I hopenadzieja that people
with greaterwiększy artisticartystyczny flareflary
293
889880
2816
i mam nadzieję, że ludzie
z lepszym talentem artystycznym
15:04
and rhetoricalretoryczne powermoc than I
294
892720
2016
czy krasomówczym niż ja,
15:06
can tell it better and spreadrozpiętość it furtherdalej.
295
894760
3016
przedstawią je lepiej
i rozpowszechnią szerzej.
15:09
It goesidzie something like this.
296
897800
1440
Leci to tak.
15:12
We are bornurodzony into a pitilessBezlitosny universewszechświat,
297
900320
2576
Rodzimy się w bezlitosnym świecie,
15:14
facingokładzina steepstromy oddsszansa
againstprzeciwko life-enablingwłączenie w życie orderzamówienie
298
902920
3176
mierząc się z trudami
porządku umożliwiającego życie,
15:18
and in constantstały jeopardyzagrożona of fallingspadanie apartniezależnie.
299
906120
2400
w strachu, że wszystko się rozpadnie.
15:21
We were shapedw kształcie by a processproces
that is ruthlesslyniemiłosiernie competitivekonkurencyjny.
300
909360
3400
Kształtował nas proces
bezwzględnej konkurencji.
15:25
We are madezrobiony from crookedkrzywy timberdrzewny,
301
913720
1776
Jesteśmy pełni niedoskonałości,
15:27
vulnerablewrażliwy to illusionsiluzje, self-centerednessegocentryzm
302
915520
3016
podatni na iluzję i egocentryzm
15:30
and at timesczasy astoundingzdumiewający stupiditygłupota.
303
918560
2240
i nierzadko niewyobrażalną głupotę.
15:33
YetJeszcze humanczłowiek natureNatura has alsorównież
been blessedbłogosławiony with resourceszasoby
304
921800
2736
Jednakże natura ludzka
jest także obdarzona narzędziami
15:36
that openotwarty a spaceprzestrzeń
for a kinduprzejmy of redemptionodkupienie.
305
924560
2280
dającymi szanse odkupienia.
15:39
We are endowedobdarzeni with the powermoc
to combinepołączyć ideaspomysły recursivelyrekurencyjnie,
306
927640
3256
Dano nam zdolność łączenia idei ze sobą,
15:42
to have thoughtsmyśli about our thoughtsmyśli.
307
930920
2456
myślenia o myśleniu.
15:45
We have an instinctinstynkt for languagejęzyk,
308
933400
1896
Czujemy język instynktownie,
15:47
allowingpozwalać us to sharedzielić the fruitsowoce
of our ingenuitypomysłowość and experiencedoświadczenie.
309
935320
3440
co pozwala dzielić się owocami
pomysłowości i doświadczenia.
15:51
We are deepenedpogłębione
with the capacityPojemność for sympathywspółczucie,
310
939760
2656
Pogłębia nas potencjał życzliwości
15:54
for pityszkoda, imaginationwyobraźnia,
compassionwspółczucie, commiserationlitość.
311
942440
4120
litości, wyobraźni, współczucia, empatii.
15:59
These endowmentsdarowizny have founduznany wayssposoby
to magnifypowiększyć theirich ownwłasny powermoc.
312
947480
3776
Tym darom udało się zwiększyć swoją moc.
16:03
The scopezakres of languagejęzyk has been augmentedpowiększony
313
951280
2016
Zasięg języka wzrósł
16:05
by the writtenpisemny, printedwydrukowane
and electronicelektroniczny wordsłowo.
314
953320
2840
dzięki rozwojowi pisma,
druku, multimediów.
16:09
Our circleokrąg of sympathywspółczucie has been expandedrozszerzony
315
957280
2016
Nasz krąg życzliwości poszerzył się
16:11
by historyhistoria, journalismdziennikarstwo
and the narrativenarracja artssztuka.
316
959320
3080
dzięki historii, dziennikarstwu,
sztuce narracyjnej.
16:15
And our punymizernych rationalracjonalny facultieswydziały
have been multipliedpomnożone
317
963160
2856
Nasz nikły racjonalizm zwielokrotnił się
16:18
by the normsnormy and institutionsinstytucje of reasonpowód,
318
966040
2696
dzięki normom i instytucji rozsądku,
16:20
intellectualintelektualny curiosityciekawość, openotwarty debatedebata,
319
968760
3296
ciekawości intelektualnej,
otwartej debacie,
16:24
skepticismsceptycyzm of authorityautorytet and dogmadogmat
320
972080
2696
sceptycyzmowi wobec autorytetów i dogmatów
16:26
and the burdenobciążenie of proofdowód to verifyzweryfikować ideaspomysły
321
974800
2376
oraz wymogowi udowodnienia idei
16:29
by confrontingkonfrontacja them againstprzeciwko realityrzeczywistość.
322
977200
1880
przez zestawianie ich z rzeczywistością.
16:32
As the spiralspirala of recursiverekurencyjny improvementpoprawa
323
980320
2536
W miarę jak koło przemian
16:34
gathersgromadzi momentumpęd,
324
982880
1616
nabiera rozpędu,
16:36
we ekeEke out victorieszwycięstwa
againstprzeciwko the forcessiły that grindgrind us down,
325
984520
3536
mozolnie zwyciężamy w walce
z siłami, które nas przytłaczają,
16:40
not leastnajmniej the darkerciemniejsze partsCzęści
of our ownwłasny natureNatura.
326
988080
3256
jak mroczniejsze aspekty naszej natury.
16:43
We penetrateprzenikać the mysteriesarkana
of the cosmoskosmos, includingwłącznie z life and mindumysł.
327
991360
4736
Zgłębiamy tajemnice kosmosu,
jak życie i umysł.
16:48
We liverelacja na żywo longerdłużej, sufferponieść lessmniej, learnuczyć się more,
328
996120
3856
Żyjemy dłużej, cierpimy mniej,
uczymy się więcej,
16:52
get smartermądrzejszy and enjoycieszyć się more smallmały pleasuresprzyjemności
329
1000000
2856
stajemy się mądrzejsi,
cieszymy się z małych przyjemności
16:54
and richbogaty experienceswzruszenie religijne.
330
1002880
1320
i bogatych doświadczeń.
16:57
FewerMniej of us are killedzabity,
assaultedzaatakowany, enslavedzniewolony, exploitedwykorzystana
331
1005080
4616
Coraz mniej z nas jest zabijanych,
atakowanych, niewolonych,
wykorzystywanych,
17:01
or oppresseduciśnionych by the othersinni.
332
1009720
2016
czy ciemiężonych przez innych.
17:03
From a fewkilka oasesoazy, the territoriesterytoria
with peacepokój and prosperitydobrobytu are growingrozwój
333
1011760
4496
Z kilku enklaw
tereny pokoju i dobrobytu rozrastają się
17:08
and could somedaypewnego dnia encompassobjąć the globeglob.
334
1016280
2360
i mogą kiedyś objąć cały świat.
17:11
Much sufferingcierpienie remainsszczątki
335
1019840
1896
Wciąż jest wiele cierpienia
17:13
and tremendousogromny perilniebezpieczeństwo,
336
1021760
1736
i ogromnego niebezpieczeństwa,
17:15
but ideaspomysły on how to reducezmniejszyć them
have been voiceddźwięczne,
337
1023520
2736
ale ogłoszono pomysły, jak je rozwiązać,
17:18
and an infinitenieskończony numbernumer of othersinni
are yetjeszcze to be conceivedpoczęte.
338
1026280
3895
a nieskończenie więcej czeka na odkrycie.
Nigdy nie będziemy mieli
świata idealnego dla wszystkich,
17:22
We will never have a perfectidealny worldświat,
339
1030200
2416
17:24
and it would be dangerousniebezpieczny to seekszukać one.
340
1032640
2256
a jego poszukiwanie byłoby niebezpieczne.
17:26
But there's no limitlimit
to the bettermentsbetterments we can attainosiągnięcia
341
1034920
2535
Ale nie ma granicy osiągalnego dobrobytu,
17:29
if we continueKontyntynuj to applyzastosować knowledgewiedza, umiejętności
to enhancewzmacniać humanczłowiek flourishingkwitnące.
342
1037480
3879
jeśli będziemy używali wiedzy,
by wzmóc rozkwit ludzkości.
17:34
This heroicHeroiczny storyfabuła
is not just anotherinne mythmit.
343
1042760
3136
Ta bohaterska opowieść
nie jest kolejnym mitem.
17:37
MythsMity are fictionsfikcje, but this one is trueprawdziwe,
344
1045920
3056
Mity to fikcja, a to jest prawdziwe,
zgodne z naszą najlepszą wiedzą,
17:41
trueprawdziwe to the bestNajlepiej of our knowledgewiedza, umiejętności,
whichktóry is the only truthprawda we can have.
345
1049000
3936
czyli jedynym pewnikiem, jaki mamy.
17:44
As we learnuczyć się more,
346
1052960
1216
Poszerzając wiedzę,
17:46
we can showpokazać whichktóry partsCzęści of the storyfabuła
continueKontyntynuj to be trueprawdziwe and whichktóry oneste falsefałszywy,
347
1054200
4456
można wskazać, które jej części
pozostają prawdą, a które są fałszem,
17:50
as any of them mightmoc be
and any could becomestają się.
348
1058680
2800
co może spotkać każdą z nich.
17:54
And this storyfabuła belongsnależy not to any tribeplemię
349
1062320
2536
Opowieść ta nie należy
do jakiegoś plemienia,
17:56
but to all of humanityludzkość,
350
1064880
1856
tylko do całej ludzkości,
17:58
to any sentientodczuwający creaturekreatura
with the powermoc of reasonpowód
351
1066760
3696
do każdej świadomej i rozsądnej istoty
18:02
and the urgepopęd to persistutrzymują się in its beingistota,
352
1070480
2896
z potrzebą istnienia,
18:05
for it requireswymaga only the convictionswyroków skazujących
353
1073400
1936
ponieważ wystarczy przekonanie,
18:07
that life is better than deathśmierć,
354
1075360
2176
że życie jest lepsze niż śmierć,
18:09
healthzdrowie is better than sicknesschoroba,
355
1077560
1936
zdrowie jest lepsze niż choroba
18:11
abundanceobfitość is better than want,
356
1079520
2136
dostatek jest lepszy niż potrzeba,
18:13
freedomwolność is better than coercionprzymus,
357
1081680
2416
wolność jest lepsza niż przymus
18:16
happinessszczęście is better than sufferingcierpienie
358
1084120
2176
radość jest lepsza niż cierpienie,
18:18
and knowledgewiedza, umiejętności is better
than ignoranceignorancja and superstitionzabobon.
359
1086320
3400
a wiedza jest lepsza
niż ignorancja i przesąd.
18:22
Thank you.
360
1090520
1216
Dziękuję.
18:23
(ApplauseAplauz)
361
1091760
3800
(Brawa)
Translated by Marek Wilkowski
Reviewed by Rysia Wand

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Steven Pinker - Psychologist
Steven Pinker is a professor of cognitive science (the study of the human mind) who writes about language, mind and human nature.

Why you should listen

Steven Pinker grew up in the English-speaking community of Montreal but has spent his adult life bouncing back and forth between Harvard and MIT. He is interested in all aspects of human nature: how we see, hear, think, speak, remember, feel and interact.

To be specific: he developed the first comprehensive theory of language acquisition in children, used verb meaning as a window into cognition, probed the limits of neural networks and showed how the interaction between memory and computation shapes language. He has used evolution to illuminate innuendo, emotional expression and social coordination. He has documented historical declines in violence and explained them in terms of the ways that the violent and peaceable components of human nature interact in different eras. He has written books on the language instinct, how the mind works, the stuff of thought and the doctrine of the blank slate, together with a guide to stylish writing that is rooted in psychology.

In his latest book, Enlightenment Now: The Case for Reason, Science, Humanism, and Progress, he writes about progress -- why people are healthier, richer, safer, happier and better educated than ever. His other books include The Language InstinctHow the Mind Works, The Blank Slate: The Modern Denial of Human NatureThe Stuff of Thought, and The Better Angels of Our Nature.

More profile about the speaker
Steven Pinker | Speaker | TED.com