ABOUT THE SPEAKER
Catherine Mohr - Roboticist
Catherine Mohr loves what she does -- she's just not ever sure what it will be next.

Why you should listen

An engineer turned surgeon turned strategist, Catherine Mohr is always on the lookout for new technologies to help improve patient outcomes while trying to stay in her sweet spot -- the steep part of the learning curve.

As VP of Strategy for Intuitive Surgical in Silicon Valley, faculty at Singularity University and advisor to med-tech startups in the UK, the US and her native New Zealand, Mohr follows her self-admittedly geeky passions wherever they lead her, as she designs, makes, writes, tinkers, plays and travels all over the world.

More profile about the speaker
Catherine Mohr | Speaker | TED.com
TED2018

Catherine Mohr: How I became part sea urchin

كاثرين مۆر: چۆن بووم بە بەشێک لە ژووژکی دەریایی

Filmed:
1,714,116 views

كاثرين مۆر هەروەك زانايەكى گەنج، لەکاتی گەیشتن بە خەونی گەشتی دەریاییەکەیدا کاتێک دەستی بەر ژووژکی دەریایی دڕكاوى کەوت، لە کاتێکدا کۆمەلێک قڕش لەسەرەوەی دەورەيان دابوو. دواتر چى ڕوودەدات؟ زياتر لەوەی دەتوانيت بهێنيتە بەرچاو. لەم ئاخاوتنە ئەم چيرۆكە سەیرە ببیستە.
- Roboticist
Catherine Mohr loves what she does -- she's just not ever sure what it will be next. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
My story starts in the northern
Galapagos Islands,
0
906
3079
چیڕۆكەكەم لە باكووری دوورگەكانی
گالاپاگۆس، پەنجا پێ لە ژێر ئاو و

لەگەڵ كۆمەڵە قڕشێک دەست پێدەكات.
00:16
under 50 feet of water
and a big school of sharks.
1
4010
3404
بۆ ماوەی هەفتەیەك لەگەڵ كۆمەڵێك
لە هاوڕێكانم چووینە ژێر ئاوەوە،
00:20
I'd been scuba diving with a group
of friends for about a week,
2
8148
2971
و دیمەنی جوانی:
00:23
and it had been glorious:
3
11143
1329
00:24
manta rays, whale sharks,
4
12496
2628
ماسی شەیتانی دەریا، و قڕشە نەهەنگییەکان
پەنگوینەكان، و هەروەها، قڕشە
سەر چەكوچیەكان سەرنج ڕاکێش بوو.
00:27
penguins and, of course,
hammerhead sharks.
5
15148
2750
00:30
Today's dive was particularly tricky.
6
18675
3402
چوونە ژێر ئاوی ئەمڕۆمان
زۆر قورس و زەحمەت بوو.
00:34
The surge was terrible.
7
22101
1231
جووڵەیەكی زۆر سامناك بوو.
00:35
You had to have your camera rig tight in
8
23356
2190
دەبێت كامێراكەت توند بەخۆتەوە گرێ بدەیت
و دەستەكانت لە دەرەوە بن،
00:37
and your arm out,
9
25570
1152
00:38
because the surge kept
throwing you into the rocks
10
26746
2358
چونكە ئەو جووڵەیە
بەرەو بەردەكانی دەبڕدی
00:41
while you're scanning up
for that beautiful photograph.
11
29128
2620
لەو کاتەی دەتەوێت
وێنەیەكی جوان بگریت.
00:43
It was going OK, until ...
12
31772
2530
زۆر بە باشی بەرێوە دەچوو، تا ئەو کاتەی
00:46
not OK.
13
34326
1565
بەرەو خراپی چوو.
00:47
Something was terribly, terribly wrong.
14
35915
3102
شتێكی ترسناک هاتە پێشمان.
00:51
I pulled my hand back,
15
39552
1836
دەستەکانم کێشاوە لای خۆم
00:53
and I had long, black sea urchin spines
16
41412
2642
سەیرم کرد چەند دڕکێکی ژووژکی دەریای ڕەش
00:56
all the way through my gloves,
17
44078
1600
بە دەستەوانەکەم گیر ببوو.
00:57
which meant all the way through my hand.
18
45702
2099
واتا بەناو دەستمدا چوو ببوو.
01:00
Now, this is bad.
19
48344
2012
ئێستا، ئەمەیان خراپە.
01:02
I mean, obviously when you have something
all the way through your hand,
20
50380
3485
مەبەستم ئەوەیە، کاتێک شتێک
دەستت کون دەکات
هەرچۆنێك بێت خراپە،
01:05
it's kind of bad anyway,
21
53889
1214
01:07
but in this case, sea urchins
have a venom on them that,
22
55127
4180
بەڵام لەو بارەدا، ژووژكە دەریاییەكان
ژەهراوین بە جۆرێک كەوا،
01:11
if you've ever tangled with them,
23
59331
1593
ئەگەرهەر كاتێك دەستیان بۆ ببەیت،
01:12
you know that a sea urchin spine in you
gives you horrible, painful inflammation.
24
60948
4647
ئەوا ژووژكە دەریاییەكە پێتەوە دەدات
وتوشی هەوكردنێكی سەخت و بە ئازارت دەکات.
01:17
But that wasn't even topmost
in my mind at this point.
25
65619
2697
بەڵام لەم كاتەدا ئەم
حاڵەتە لە خەیاڵم دا نەبوو.
01:20
This did not look real.
26
68340
2151
ئەوەیان لەڕاستی نە دەچوو.
01:22
I could not believe that this was my hand.
27
70515
2464
باوەڕم نەدەكرد ئەوە دەستی من بێت.
01:25
Now, in a crisis, I tend to disassociate
into, like, little scientists,
28
73003
4759
ئێستا، لە قەيرانێكدا، وەك، زانایەکی
تازە ترس دایگرتم ویستم واز بهێنم
01:29
and I start talking very analytically.
29
77786
3117
بارودۆخەکەم شی کردەوە.
01:32
All analysis was gone,
adrenaline brain kicked in,
30
80927
2979
لێكۆڵینەوە كۆتایی پێهات،
مێشک کەوتە ژێر فرمانی ئەدریناڵینەوە،
01:35
and I just yanked the spines out.
31
83930
2839
و دڕکەکانی پشت دەستم ڕاتەكاند ولامبردن .
01:38
I don't remember doing it.
32
86793
2139
بیرم نایەت چۆن ئەم کارەم كرد.
بیرم دەکردەوە گەر دەستەوانەکانم ئەم
دڕکانەی پێوە بێت ئەوا ناتوانم دایانکەنم,
01:41
I just remember thinking, "I can't
get my glove off with these in here."
33
89665
3857
01:45
I do remember taking the glove off
34
93546
2096
بیرم دێتەوە كاتێك دەستەوانەكانم داكەند
01:47
and a big plume of black
coming up in front of my face.
35
95666
3654
و هەوڕێکی ڕەش لەبەر دەمم بەدیار کەوت.
01:51
And biologist brain now shows up
and starts freaking out.
36
99875
4428
‎مێشكی بایۆڵۆجی دەردەکەوێت ودەشڵەژێت.
01:56
"How could all that toxin
have gotten into that wound already?"
37
104327
3169
‎"چۆن ئەم هەموو ژەهرە
‎لەو برینەدا جێگەی دەبێتەوە؟"
01:59
Well, physicist brain then shows up
and very calmly explains,
38
107520
4121
باشە، مێشكی فیزیایی دەردەکەوێت و
زۆر لەسەرخۆ ڕوونی دەكاتەوە،
"نەخێر، پەنجا پێ لە
خوار ئاستی زەریاین،
02:03
"No, no, no, we're at 50 feet,
39
111665
1698
02:05
red wavelengths are attenuated.
40
113387
1477
دڕێژی شەپۆڵەکان کەم دەبنەوە.
02:06
That's blood -- not black.
41
114888
1931
ئەوە خوێنە ..... ڕەش نییە.
02:10
And sharks.
42
118566
1388
و قڕشەكان.
02:12
So what are you gonna do?"
43
120793
1599
بەنیازی چی بكەیت؟"
02:14
Well, I cranked my cummerbund
down really hard over my hand,
44
122965
4566
باشە، كەمەری خۆمم بەرەو خوارەوە
لەسەر دەستم خواركردەوە،
02:19
and I simply swam away.
45
127555
2753
وبە مەلەوانی لەم شوێنە دووركەوتمەوە.
02:23
"Let's let that big old cloud of blood
dissipate a bit before we have to surface
46
131078
5314
"لە ناو ئەم هەموو قڕشانە
با ئەم هەورە كۆنە خوێناوییە لاببەین
02:28
through all of these sharks."
47
136416
1808
پێش ئەوەی بگەنە سەر ڕووی ئاوەکە."
02:30
So when I did surface,
48
138248
1467
كاتێك گەیشتمە سەر ڕووی ئاوەكە،
02:31
my warm-blooded-mammal brain
49
139739
1901
مێشكە شیردەرە خوێن گەرمەکەم
02:33
was in an absolute gibbering panic:
50
141664
2052
لە ترسان وڕێنەی دەكرد:
02:35
"They don't feed when they're schooling.
They don't feed when they're schooling.
51
143740
4128
قرشەکان کاتێ بەیەکەوەن
ڕاو ناکەن و هیچ ناخۆن.
02:39
All the way up."
52
147892
1327
لە چینەکانی سەرەوەدا."
02:41
And they didn't.
53
149243
1184
نەیانخواردم.
02:42
So apparently, they have read
the same books that I have.
54
150451
3216
بۆیە زۆر بە ڕوونی، هەمان كتێبیان
دەخوێندەوە كە من خوێندبوومەوە.
02:45
(Laughter)
55
153691
1392
(پێكەنین)
02:47
Now, it turns out,
56
155107
1428
ئێستا، دەردەکەوێت،
02:48
when you've been stabbed
with sea urchin spines,
57
156559
2312
كاتێك ژووژكی دەریایی پێتەوە دەدات،
02:50
and you're two days away
from any medical help,
58
158895
2678
و دوو ڕۆژ ڕێگەت لە خزمەتگوزاری
پزیشکی دوورە،
02:53
the thing that you've got to do
is, unfortunately, cook your hand.
59
161597
4223
پێویستە، بەداخەوە،
دەستت بکوڵێنیت.
دەستت بخەیتە ناو ئاوێك تا ئەو
ڕادەی بەرگە دەگریت گەرم دەکرێت،
02:58
So you put it in water
as hot as you can stand,
60
166621
2644
و لە ئاو کوڵاندن بەردەوام دەبیت
03:01
and you keep adding boiling water
61
169289
1635
بیر دەکەیتەوە تاکەی لەم کارە
شێتانەییە بەردەوام دەبم.
03:02
until you think you will go
absolutely insane.
62
170948
3314
03:06
Now, it worked --
63
174286
1411
ئێستا، سەری گرت.
03:08
the hand itself did not work so well
for several weeks after that,
64
176249
4137
و دەستەكە تاوەكو چەند
هەفتەیەك دواتر تەواو چاك نابێتەوە،
03:12
but eventually,
fine motor skills returned.
65
180410
3138
بەڵام لە كۆتاییدا، دەستم توانایی
جوڵەی بۆ گەڕایەوە.
03:15
All except for one spot, that stayed
stiff and painful for weeks
66
183572
4594
جگە لە خاڵێك، كەوا ڕەق ببوو
بۆ چەند هەفتەیەك ئازاری هەبوو
03:20
after the other things had gotten better.
67
188190
2202
پاش ئەوەی شتەكانی تریش باش بووبوون.
03:22
So it turned out, I'd broken off
a tip of the urchin spine
68
190416
4244
بۆم دەرکەوت سەری یەکێک لە
دڕکی پشتی ژووژكەكان
03:26
in the joint itself,
69
194684
2103
لە نێوان یەکێک لە جومگەکانی
پەنجەم بەجێ ماوە،
03:28
and that's why it wasn't getting better.
70
196811
1950
و هەر بۆیەش باشتر نەدەبوو.
03:30
So the orthopedist says,
"You know, we should get this out.
71
198785
2959
بۆیە پزیشكانی ئێسك دەڵین"
دەبێت ئەوە دەربهێنین.
03:33
Nothing too urgent, not an emergency."
72
201768
2646
هەرچەندە بەپەلە و پێویست نییە."
بۆیە چەند هەفتەیەك دواتر لە ڕۆژی دووشەمە
نەشتەرگەرییەكی بچووكمان ڕێكخست.
03:36
So we scheduled a small surgery
for a few weeks out on a Monday.
73
204438
3403
03:40
And on the Friday before,
74
208476
2452
و لە ڕۆژی هەینی پێشتر دا،
03:42
I broke my pelvis
in a horseback riding accident.
75
210952
3068
حەوزم شكا كاتێك لەسەرئەسپ بەربوومەوە.
03:46
(Laughter)
76
214044
1699
(پێكەنین)
03:47
Yeah.
77
215767
1209
بەڵێ.
03:49
So we kind of postponed that surgery.
78
217000
2611
بۆیە ئەو نەشتەرگەریەمان دواخست.
03:52
My broken pelvis and I were now
facing six weeks on the couch,
79
220461
4557
من بە حەوزە شكاوەكەمەوە
بۆ ماوەی شەش هەفتە لەسەر قەڕەوێڵە كەوتم،
03:57
and I would have gone absolutely insane
if it hadn't been for my friends.
80
225042
5104
و ئەگەر هاوڕێكانم هاوکارم نەبان
ئەوا تەواو كۆنتڕۆڵی خۆمم لە دەست دەدا.
04:02
Spontaneous parties broke out
at my house every night for weeks.
81
230170
3459
بۆ ماوەی چەند هەفتەیەك هەموو شەوێک
لە ماڵەكەمدا ئاهەنگ ڕێکدەخرا.
04:05
I was fed. I was entertained.
82
233653
2276
خواردنم پێ دەدرا، دڵم خۆش دەكرا.
04:07
It was great.
83
235953
1325
زۆرخۆش بوو.
04:10
But that kind of enthusiasm is sort of
hard to sustain over the long term,
84
238015
3921
بەڵام بەردەوامی دان بەم
جۆرە پەرۆشبوونە بۆ ماوەیەکی درێژ ئەستەمە،
04:13
and eventually it petered down
to just one friend,
85
241960
3296
ژمارەی ئاهەنگەکان و هاوڕێەکانم
کەم بوونەوە، تەنها یەک کەس نەبێت
ڕۆژانە نوکتەی بۆ دەناردم
04:17
who would send me jokes during the day
86
245280
1992
04:19
and come and keep me company
in the evenings --
87
247296
2604
ئێوارانیش سەردانی دەکردم لام دەمایەوە،
لەم ماوەیە ئەم کەسەم زۆر باشتر ناسی.
04:21
someone I got to know a whole lot better
during this period of convalescence.
88
249924
4366
04:26
And when I was finally
pronounced well enough
89
254314
2116
و كاتێك لە كۆتاییدا تەواو باش بووم
04:28
to do weight-bearing activities,
90
256454
1690
بۆ ئەنجامدانی كاری قورس،
04:30
we loaded a telescope in the car
and drove up into the mountains
91
258168
3039
تەلیسكۆبێكمان خستە ناو ئۆتۆمبێلەكە
و بەرەو چیاكان بەڕێ كەوتین
تا سەیری ئەستێرەی كلكداری
هەیل ــبۆپی بکەین.
04:33
to look at the Hale–Bopp comet.
92
261231
2116
04:35
Yes, we are geeks.
93
263371
2094
بەڵێ، ئێمە گەمژەین.
04:37
And got caught in a landslide.
94
265489
1700
بەهۆی هەرەسی زەوی گیرمان خوارد.
04:39
(Laughter)
95
267213
1945
(پێكەنین)
04:41
I know -- like, really?
96
269182
2264
دەزانم دەتانەوێت بڵێن:
بەڕاست؟
04:44
No. Just kidding.
97
272051
1462
نەخێر. گاڵتە دەكەم.
04:45
(Laughter)
98
273537
1182
(پێكەنین)
04:46
No more disasters. No.
Just the opposite, in fact.
99
274743
2932
چیتر كارەسات ڕوونادات،
بە پێچەوانەكەی ڕاستە، لەڕاستیدا.
04:49
That was 21 years ago,
100
277699
1540
ئەوە ٢١ سالڵ لەمەوبەر بوو،
04:51
and for 19 of those years,
101
279263
1887
بۆماوەی ۱۹ ساڵ لەو ساڵانە،
04:53
I have been married
to that marvelous introvert
102
281174
3600
لەگەڵ ئەم کەسە گۆشەگیرە
جوانە هاوسەرگیریم کرد.
04:56
who never in a million years
would have approached me
103
284798
2512
ئەو كەسەی كەوا لە بارودۆخێکی جیاواز
بە ملیۆنان ساڵ
04:59
under other circumstances.
104
287334
1691
بە من نە دەگەیشت.
05:01
We have a wonderful 14-year-old daughter,
105
289049
2060
كچێكی جوانی ۱٤ساڵانمان هەیە،
هەموو گرافیکانەی
کە دەیبینن کاری ئەوە.
05:03
who did all my illustrations.
106
291133
1607
05:04
(Cheers and applause)
107
292764
1576
(دڵخۆشی و چەپڵەڕێزان)
05:06
Yeah.
108
294364
1162
بەڵێ.
05:07
So, pro tip:
109
295550
1338
ئامۆگاریەکی پسپۆرانە:
05:08
apparently, nothing makes you sexier
than needing a walker
110
296912
2784
لە یەکەم ژوانتدا، هیچ شتێک بە قەد
پێوستی بە یارمەتی بۆ پیاسە کردنێک
05:11
on your first date.
111
299720
1235
جوانت ناکات.
05:13
So this isn't a story about piercings
112
301393
2613
و ئەمە چیرۆكێك سەبارەت بە بڕیاری پێشوەختە
05:16
or sharks or boilings or breakings.
113
304030
2785
یان قڕشەكان یان كوڵاندن
یان شكاندنەكان نییە.
05:18
It's a love story.
114
306839
1434
ئەوە چیرۆكی خۆشەویستییە.
‎چیرۆكی خۆشەویستییە لەگەڵ
‎كۆتاییەكی خەندە ئامێز.
05:20
It's a love story with
a funny little epilogue.
115
308758
2888
و ئێستا دەتوانم دووبارە كاری قورس ئەنجام
بدەم، دەتوانم کات بۆ نەشتەرگەرییەكە دابنێم
05:24
Now I was weight-bearing again,
I could reschedule that surgery,
116
312845
4030
05:28
get the spine out.
117
316899
1296
تاكو دڕکەکە دەربهێنم.
05:30
But I didn't need it anymore.
118
318219
1537
بەڵام چیتر پێویستم پێی نەبووە.
05:32
Turns out, when you break a bone,
119
320407
1700
كاتێك ئێسكێك دەشكێت، دێتە دەرەوە،
05:34
your body scavenges calcium
from all the bones in your body --
120
322131
3926
جەستەت كالیسیۆم لە هەموو ئێسكەكانی
ناو لەشت وەردەگرێت
05:38
and from the little sea urchin spine
that you happen to have lodged
121
326081
3889
و تەنانەت لەم دڕکی پشتی ژووژكە
دەریاییەكانیش کە لە ناو پەنجەم
05:41
in the joint of your finger.
122
329994
2004
جێماوە وەردەگرێت.
05:44
So yes,
123
332022
1263
كەواتە بەڵێ،
05:46
my pelvis is now part sea urchin.
124
334094
3388
حەوزم بەشێكە لە ژووژكی دەریایی.
05:49
(Laughter)
125
337506
1825
(پێكەنین)
05:51
So to biology brain, physicist brain,
126
339355
3090
بۆیە بۆ مێشکی بایۆڵۆجی،
مێشكی فیزیایی،
05:54
adrenaline brain,
warm-blooded-mammal brain,
127
342469
2147
مێشكی ئەدریناڵین و مێشكی خوێنی گەرمی خۆم
05:56
I get to add "urchin brain,"
128
344640
2008
و دەبێت "مێشكی ژووژكی دەریایی" ش دابنێم
05:58
with all of the superpowers
that that confers.
129
346672
3302
لەگەڵ هەموو ئەو توانا بەرزانەی دەبەخشێت.
پێویست ناکات نیگەران
بن، هەرچەندە:
06:02
You don't need to worry, though:
130
350393
1536
06:03
that I am not fully human
is one of the things
131
351953
2159
ئەو ڕاستەیەی کە هەموو جەستەم
لە ئەندامی مرۆڤ پێکنایەت
06:06
that my family loves the most about me.
132
354136
1993
لە لایەن خێزانەکەم بە جوانترین
بەشی من دادەنێن.
06:08
(Laughter)
133
356153
1087
(پێكەنین)
06:09
Thank you very much.
134
357264
1195
زۆرسوپاس
06:10
(Applause)
135
358483
4173
(چەپڵەڕێزان)
Translated by Koya University
Reviewed by Razaw Bor

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Catherine Mohr - Roboticist
Catherine Mohr loves what she does -- she's just not ever sure what it will be next.

Why you should listen

An engineer turned surgeon turned strategist, Catherine Mohr is always on the lookout for new technologies to help improve patient outcomes while trying to stay in her sweet spot -- the steep part of the learning curve.

As VP of Strategy for Intuitive Surgical in Silicon Valley, faculty at Singularity University and advisor to med-tech startups in the UK, the US and her native New Zealand, Mohr follows her self-admittedly geeky passions wherever they lead her, as she designs, makes, writes, tinkers, plays and travels all over the world.

More profile about the speaker
Catherine Mohr | Speaker | TED.com
THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM
كاثرين مۆر: چۆن بووم بە بەشێک لە ژووژکی دەریایی | TED Talk | TED.com