TED2017
Lauren Sallan: How to win at evolution and survive a mass extinction
Lauren Sallan: Evrimde nasıl kazanır ve kitlesel yok oluşta sağ kalırız?
Filmed:
Readability: 4.6
1,193,525 views
Tebrikler! Burada hayatta olarak, tarihin kazananlarından birisiniz. Dört milyar yıla uzanan bir başarının sonucu bu. Daha önce yaşamış yüzde 99 yangın, sel, asteroidler, buz, sıcak ve doğal seçilimin acımasız döngüsü sonucu öldüler. Biz nasıl bu kadar şanslı olduk ve kazanmaya devam edecek miyiz? Bu kısa ve komik konuşmada, Paleobiyolog ve TED Üyesi Lauren Sallan, bugün bizi biz yapan atalarımızın kitlesel yok oluş boyunca hayatta kalışı hakkında düşüncelerini paylaşıyor.
Lauren Sallan - Paleobiologist
TED Fellow Lauren Sallan is a paleobiologist using big data analytics to reveal how macroevolution, or evolution happens at the largest scales, happens. Full bio
TED Fellow Lauren Sallan is a paleobiologist using big data analytics to reveal how macroevolution, or evolution happens at the largest scales, happens. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Congratulations.
0
1032
1367
Tebrikler!
00:14
By being here,
1
2721
1200
Burada olarak,
00:15
listening, alive,
2
3945
1437
dinleyen, yaşayan
00:17
a member of a growing species,
3
5406
2301
ve büyüyen bir türün bir üyesi olarak
00:19
you are one of history's
greatest winners --
greatest winners --
4
7731
2961
tarihin en büyük
kazananlarından birisiniz,
kazananlarından birisiniz,
00:22
the culmination of a success story
four billion years in the making.
four billion years in the making.
5
10716
4420
dört milyar yıla uzanan
bir başarı hikâyesinin sonucusunuz.
bir başarı hikâyesinin sonucusunuz.
00:27
You are life's one percent.
6
15768
2131
Siz yaşamın yüzde birisiniz.
00:30
The losers,
7
18884
1156
Kaybedenler ise,
00:32
the 99 percent of species
who have ever lived,
who have ever lived,
8
20064
2832
daha önce yaşamış yüzde 99,
00:34
are dead --
9
22920
1166
hayatta değiller;
00:36
killed by fire, flood, asteroids,
10
24110
3361
yangın, sel, asteroid,
00:39
predation, starvation, ice, heat
11
27495
2301
avlanma, açlık, buz, ısı
00:41
and the cold math of natural selection.
12
29820
2780
ve doğal seçilimin acımasız
döngüsü sonucu öldüler.
döngüsü sonucu öldüler.
00:45
Your ancestors,
13
33186
1200
Atalarınız,
00:46
back to the earliest fishes,
14
34410
1550
ilk balıklar zamanında,
00:47
overcame all these challenges.
15
35984
2091
bu zorlukları aşmayı başardı.
00:50
You are here because
of golden opportunities
of golden opportunities
16
38932
2969
Kitlesel yok oluş ile mümkün olan
00:53
made possible by mass extinction.
17
41925
2665
altın fırsat sonucu burdasınız.
00:57
(Laughter)
18
45437
3246
(Kahkaha)
01:01
It's true.
19
49048
1151
Bu doğru.
01:02
The same is true
of your co-winners and relatives.
of your co-winners and relatives.
20
50223
3229
Aynısı eş-kazananlarınız
ve akrabalarınız için de geçerli.
ve akrabalarınız için de geçerli.
01:05
The 34,000 kinds of fishes.
21
53476
2689
34,000 tür balıktan bahsediyorum.
01:08
How did we all get so lucky?
22
56586
2100
Nasıl bu kadar şanslı olabildik?
01:10
Will we continue to win?
23
58710
1633
Kazanmaya devam edecek miyiz?
01:13
I am a fish paleobiologist
who uses big data --
who uses big data --
24
61278
3955
Büyük veri kullanan bir paleobiyologum,
01:17
the fossil record --
25
65257
1209
fosil kayıtları ile
01:18
to study how some species win
and others lose.
and others lose.
26
66490
3230
türlerin niçin kazandığını
ve kaybettiğini araştırıyorum.
ve kaybettiğini araştırıyorum.
01:22
The living can't tell us;
27
70088
1610
Bunu yaşayanlar bilemez;
01:23
they know nothing but winning.
28
71722
1700
bildikleri tek şey kazanmak.
01:25
So, we must speak with the dead.
29
73446
1944
O yüzden ölülerle konuşmamız lazım.
01:27
How do we make dead fishes talk?
30
75946
1722
Ölü balıkları nasıl konuşturacağız?
01:30
Museums contain multitudes
of beautiful fish fossils,
of beautiful fish fossils,
31
78265
4413
Müzeler harika balık fosilleriyle dolu,
01:34
but their real beauty emerges
32
82702
1780
ama asıl güzellikleri
01:36
when combined with the larger
number of ugly, broken fossils,
number of ugly, broken fossils,
33
84506
4247
daha fazla sayıda çirkin
ve kırık fosillerle birleştiklerinde
ve kırık fosillerle birleştiklerinde
01:40
and reduced to ones and zeros.
34
88777
2141
ve sayıları azaltıldığında çıkıyor.
01:43
I can trawl a 500-million-year database
for evolutionary patterns.
for evolutionary patterns.
35
91327
4396
500 milyon yıllık bir veritabanını
evrimsel kalıplar için kullanabilirim.
evrimsel kalıplar için kullanabilirim.
01:48
For example,
36
96412
1154
Örneğin,
01:49
fish forms can be captured by coordinates
37
97590
3747
balık formları
koordinatlar ile yakalanabilir
koordinatlar ile yakalanabilir
01:53
and transformed to reveal
major pathways of change
major pathways of change
38
101361
4106
ve büyük değişim geçişlerini
ortaya çıkarmak için dönüştürülebilir
ortaya çıkarmak için dönüştürülebilir
01:57
and trends through time.
39
105491
2119
ve zamanla eğilim gösterir.
02:00
Here is the story
of the winners and losers
of the winners and losers
40
108583
2337
Fosil verileri kullanarak keşfettiğim
02:02
of just one pivotal event
I discovered using fossil data.
I discovered using fossil data.
41
110944
4133
tek bir önemli olayın kazanan
ve kaybedenler hikâyesini anlatayım.
ve kaybedenler hikâyesini anlatayım.
02:07
Let's travel back 360 million years --
42
115500
4472
360 milyon yıl öncesine seyahat edelim,
02:11
six times as long ago
as the last dinosaur --
as the last dinosaur --
43
119996
3540
son dinazordan 6 kat daha da geçmişe,
02:15
to the Devonian period;
44
123560
1646
yani Devoniyen döneme;
02:17
a strange world.
45
125230
1385
garip bir dünya.
02:19
Armored predators
with razor-edge jaws dominated
with razor-edge jaws dominated
46
127505
3861
Bir yandan çok keskin çakılarla
silahlı avcılar baskın çıkarken
silahlı avcılar baskın çıkarken
02:23
alongside huge fishes
with arm bones in their fins.
with arm bones in their fins.
47
131390
4123
diğer yandan yüzgeçlerinde
kol kemiği olan dev balıklar.
kol kemiği olan dev balıklar.
02:29
Crab-like fishes scuttled
across the sea floor.
across the sea floor.
48
137106
3253
Yengeç benzeri balıklar
deniz yüzeyi boyunca gezinirdi.
deniz yüzeyi boyunca gezinirdi.
02:33
The few ray-fin relatives
of salmon and tuna
of salmon and tuna
49
141278
3483
Somon ve ton balığının
yüzgeçli az sayıda akrabaları
yüzgeçli az sayıda akrabaları
02:36
cowered at the bottom of the food chain.
50
144785
2484
besin zincirinin en altını oluşturuyordu.
02:40
The few early sharks
lived offshore in fear.
lived offshore in fear.
51
148217
3496
Az sayıda ilk köpekbalıkları
açık denizde korku içinde yaşıyorlardı.
açık denizde korku içinde yaşıyorlardı.
02:44
Your few four-legged ancestors,
the tetrapods,
the tetrapods,
52
152900
3752
Birkaç dört bacaklı atalarınız,
tetrapotlar,
tetrapotlar,
02:48
struggled in tropical river plains.
53
156676
2471
tropik nehir ovalarda mücadele ediyordu.
02:52
Ecosystems were crowded.
54
160391
1711
Ekosistemler kalabalıktı.
02:54
There was no escape,
55
162744
1855
Kaçış yoktu,
02:56
no opportunity in sight.
56
164623
1752
görünürde hiçbir fırsat yoktu.
02:59
Then the world ended.
57
167110
1386
Sonra dünya sonra erdi.
03:00
(Laughter)
58
168888
1950
(Kahkaha)
03:02
No, it is a good thing.
59
170862
1365
Hayır, bu güzel bir şey.
03:04
96 percent of all fish species died
60
172251
4368
tüm balık türlerinin yüzde 96'sı
03:08
during the Hangenberg event,
359 million years ago:
359 million years ago:
61
176643
4460
359 milyon yıl önce
Hangenberg olayı esnasında öldü:
Hangenberg olayı esnasında öldü:
03:13
an interval of fire and ice.
62
181127
2008
bir buz ve ateş aralığı.
03:15
A crowded world was disrupted
and swept away.
and swept away.
63
183516
2995
Kalabalık bir dünya altüst oldu
ve silip süpürüldü.
ve silip süpürüldü.
03:19
Now, you might think
that's the end of the story.
that's the end of the story.
64
187735
2501
Bunun hikayenin sonu olduğunu
düşünebilirsiniz.
düşünebilirsiniz.
03:22
The mighty fell,
the meek inherited the earth,
the meek inherited the earth,
65
190260
2191
Büyük güç çöktü,
mütevazılar dünyayı miras aldı
mütevazılar dünyayı miras aldı
03:24
and here we are.
66
192475
1205
ve bu aşamaya geldik.
03:26
But winning is not that simple.
67
194660
2269
Ancak kazanmak öyle basit değil.
03:30
The handful of survivors
came from many groups --
came from many groups --
68
198168
3165
Az sayıda sağ kalanlar
çok sayıda gruptan gelmişlerdi,
çok sayıda gruptan gelmişlerdi,
03:33
all greatly outnumbered by their own dead.
69
201357
2946
bu grupların hepsi
kendi ölen türlerine yenik düştüler.
kendi ölen türlerine yenik düştüler.
03:36
They ranged from top predator
to bottom-feeder,
to bottom-feeder,
70
204327
2733
En güçlü avcıdan en güçsüz yeme
çok çeşitliydiler,
çok çeşitliydiler,
03:39
big to small,
71
207084
1300
büyükten küçüğe,
03:40
marine to freshwater.
72
208408
1973
denizden tatlı suya.
03:42
The extinction was a filter.
73
210405
1992
Yok oluş bir filtreydi.
03:44
It merely leveled the playing field.
74
212421
2185
Oyun alanını ancak yıkmıştı.
03:47
What really counted was what survivors did
over the next several million years
over the next several million years
75
215352
5418
Asıl önemli olan sağ kalanların
sonraki birkaç milyon yıl boyunca
sonraki birkaç milyon yıl boyunca
03:52
in that devastated world.
76
220794
1781
o perişan dünyada yaptıklarıydı.
03:56
The former overlords
should have had an advantage.
should have had an advantage.
77
224033
2770
Eski lordların bir avantajı olmalıydı.
03:59
They became even larger,
78
227245
1840
Daha büyük bir hale geldiler,
04:01
storing energy,
79
229109
1394
enerji depoladılar,
04:02
investing in their young,
80
230527
1623
çocuklarına emek verdiler,
04:04
spreading across the globe,
81
232174
1662
dünyaya yayıldılar,
04:05
feasting on fishes,
82
233860
1469
balık ziyafeti yaptılar,
04:07
keeping what had always worked,
and biding their time.
and biding their time.
83
235353
3114
her zaman işe yarayanı korudular
ve zamanlarını yaşadılar.
ve zamanlarını yaşadılar.
04:10
Yet they merely persisted for a while,
84
238906
3017
Yine de bir süre dayanabildiler,
04:13
declining without innovating,
85
241947
2047
yenilik olmadan düşüşe geçtiler,
04:16
becoming living fossils.
86
244018
2261
yaşayan fosile dönüştüler.
04:18
They were too stuck in their ways
87
246887
1961
Kendi bildikleri yolda takılı kalmışlardı
04:20
and are now largely forgotten.
88
248872
1908
ve şimdi büyük çapta unutuldular.
04:24
A few of the long-suffering ray-fins,
sharks and four-legged tetrapods
sharks and four-legged tetrapods
89
252366
5159
Uzun süre çırpınan az sayıda yüzgeçli,
köpekbalığı ve dört bacaklı tetrapot
köpekbalığı ve dört bacaklı tetrapot
04:29
went the opposite direction.
90
257549
1654
diğer bir yöne gitti.
04:31
They became smaller --
91
259528
1712
Küçüldüler;
04:33
living fast,
dying young,
dying young,
92
261264
1820
hızlı yaşadılar, genç öldüler,
04:35
eating little
and reproducing rapidly.
and reproducing rapidly.
93
263108
2064
çok az yediler ve çok hızlı ürediler.
04:37
They tried new foods,
94
265687
1967
Yeni besinleri,
04:39
different homes,
95
267678
1205
değişik yuvaları,
04:40
strange heads
and weird bodies.
and weird bodies.
96
268907
2351
tuhaf baş ve bedenleri denediler.
04:43
(Laughter)
97
271282
1182
(Kahkaha)
04:44
And they found opportunity, proliferated,
98
272488
2960
Ve çoğalma fırsatını bularak
04:47
and won the future
for their 60,000 living species,
for their 60,000 living species,
99
275472
3955
60.000 yaşayan tür için
geleceği kazandılar;
geleceği kazandılar;
04:51
including you.
100
279451
1371
siz dahil.
04:52
That's why they look familiar.
101
280846
1619
Bu yüzden tanıdık görünüyorlar.
04:54
You know their names.
102
282489
1438
İsimlerini biliyorsunuz.
04:57
Winning is not about random events
103
285635
2477
Kazanmanın rasgele olaylar
ve silah yarışıyla
ve silah yarışıyla
05:00
or an arms race.
104
288136
1459
ilgisi yok.
05:01
Rather, survivors went down alternative,
evolutionary pathways.
evolutionary pathways.
105
289619
4262
Sağ kalanlar alternatif,
evrimsel geçiş yollarına baş koydu.
evrimsel geçiş yollarına baş koydu.
05:06
Some found incredible success,
106
294294
2525
Kimisi inanılmaz başarı edindi,
05:08
while others became dead fish walking.
107
296843
2467
kimisi de yürüyen ölü balık oldu.
05:12
(Laughter)
108
300572
2313
(Kahkaha)
05:14
A real scientific term.
109
302909
1607
Gerçek bir bilimsel terim.
05:16
(Laughter)
110
304540
2183
(Kahkaha)
Şimdi zafer ve yenilgiye giden
05:18
I am now investigating
111
306747
1168
05:19
how these pathways to victory and defeat
repeat across time.
repeat across time.
112
307939
3693
bu geçişlerin zaman boyunca
nasıl tekrarladığını araştırıyorum.
nasıl tekrarladığını araştırıyorum.
05:24
My lab has already compiled thousands
upon thousands of dead fishes,
upon thousands of dead fishes,
113
312075
4122
Laboratuvarım binlerce ölü balık topladı,
05:28
but many more remain.
114
316221
1648
ama çok daha fazlası duruyor.
05:29
However, it is already clear
115
317893
1857
Yine de şu çok açık ki
05:31
that your ancestors' survival
through mass extinction,
through mass extinction,
116
319774
3680
atalarınızın kitlesel yok oluş boyunca
hayatta kalması
hayatta kalması
05:35
and their responses in the aftermath
117
323478
2444
ve sonraki süreçteki tepkileri
05:37
made you who you are today.
118
325946
1932
sizi bugün olduğunuz kişi yaptı.
05:40
What does this tell us for the future?
119
328262
2119
Peki bu bize gelecekle ilgili ne söyler?
05:42
As long as a handful of species survive,
120
330405
2754
Bir grup tür sağ kaldığı sürece,
05:45
life will recover.
121
333183
2074
yaşam iyileşecektir.
05:47
The versatile and the lucky
will not just replace what was lost,
will not just replace what was lost,
122
335281
3873
Çok yönlü ve şanslı yalnızca
kaybolanın yerini almayacak,
kaybolanın yerini almayacak,
05:51
but win in new forms.
123
339178
1575
yeni formlar da kazanacak.
05:53
It just might take several million years.
124
341121
2431
Bu sadece birkaç milyon yıl sürebilir.
05:56
Thank you.
125
344639
1150
Teşekkür ederim.
05:57
(Applause)
126
345813
4679
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Lauren Sallan - PaleobiologistTED Fellow Lauren Sallan is a paleobiologist using big data analytics to reveal how macroevolution, or evolution happens at the largest scales, happens.
Why you should listen
Lauren Sallan uses the vast fossil record of fishes as a deep time database, mining to find out why some species persist and diversify while others die off. She has used these methods to discover the lost, largest, "sixth" mass extinction of vertebrates; the end-Devonian Hangenberg event (359 million years ago), reveal how fish heads changed first during their rise to dominance; test why some species thrive after global disruptions while others flounder; and show how invasions by new predators can shift prey diversity at global scales.
Sallan is the Martin Meyerson Assistant Professor in Interdisciplinary Studies at the University of Pennsylvania, based in the Department Earth and Environmental Science, and became a TED Fellow in 2017. Her research has been published in Science, PNAS and Current Biology. It has also been featured in the New York Times, The Chicago Tribune, Forbes, the New Scientist, the Discovery Channel and the recent popular science book, The Ends of the World by Peter Brannen.
Lauren Sallan | Speaker | TED.com