ABOUT THE SPEAKER
Carole Cadwalladr - Investigative journalist
Carole Cadwalladr is a British investigative journalist and features writer.

Why you should listen

Carole Cadwalladr is a journalist for the Guardian and Observer in the United Kingdom. She worked for a year with whistleblower Christopher Wylie to publish her investigation into Cambridge Analytica, which she shared with the New York Times. The investigation resulted in Mark Zuckerberg being called before Congress and Facebook losing more than $100 billion from its share price. She has also uncovered multiple crimes committed during the European referendum and evidence of Russian interference in Brexit. Her work has won a Polk Award and the Orwell Prize for political journalism, and she was named a Pulitzer Prize finalist for National Reporting in 2019. Of her award-winning work, judge Sir David Bell wrote: She "deserves high praise for the quality of her research and for her determination to shed fierce light on a story which seems by no means over yet. Orwell would have loved it."

More profile about the speaker
Carole Cadwalladr | Speaker | TED.com
TED2019

Carole Cadwalladr: Facebook's role in Brexit -- and the threat to democracy

Carole Cadwalladr: Facebook'un Brexit'teki rolü -- ve demokrasi tehdidi

Filmed:
3,749,529 views

Bu kaçırılmayacak konuşmada, gazeteci Carole Cadwalladr, son zamanların en karmaşık olaylarından birinin derinine iniyor: Birleşik Krallık'ın Avrupa Birliği'nden çıkmaya yönelik birbirine çok yakın sonuçlu 2016 oylaması. Gazeteci Cadwalladr, Brexit konusunda kararsız seçmenlerin aldatıcı reklamlarla hedeflendiği alanı takip ediyor -- 2016 ABD başkanlık seçimlerinde de aynı oyuncu ve taktiklerin olduğuna kanı getiriyor -- ve ''Silikon Vadisi tanrıları''na çağrıda bulunarak tarihin yanlış tarafında olduklarını söylüyor ve de şu soruyu soruyor: Bağımsız ve adil seçimler geride mi kaldı?
- Investigative journalist
Carole Cadwalladr is a British investigative journalist and features writer. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
So, on the day after the BrexitBrexit voteoy,
0
1270
2904
Brexit oylamasından sonraki gün,
00:16
in JuneHaziran 2016,
1
4198
2953
2016 Haziran'ında,
00:19
when Britainİngiltere wokeuyandı up to the shockşok
2
7175
1997
Birleşik Krallık güne şok içinde başlayıp
00:21
of discoveringkeşfetmek that we're leavingayrılma
the EuropeanAvrupa UnionBirliği,
3
9196
2929
Avrupa Birliği'nden
ayrılacağımızı fark ettiğinde
00:24
my editoreditör at the "ObserverGözlemci"
newspapergazete in the UKİNGİLTERE
4
12149
2833
BK'nin ''Observer'' gazetesindeki editörüm
00:27
askeddiye sordu me to go back to SouthGüney WalesGaller,
where I grewbüyüdü up, and to writeyazmak a reportrapor.
5
15006
4196
büyüdüğüm yer olan Güney Galler'e
giderek bir rapor yazmamı istedi.
00:32
And so I wentgitti to a townkasaba calleddenilen EbbwEbbw ValeVale.
6
20075
2533
Ben de Ebbw Vale adındaki
küçük şehre gittim.
00:35
Here it is.
7
23178
1277
İşte burada.
00:36
It's in the SouthGüney WalesGaller ValleysVadi,
whichhangi is this quiteoldukça specialözel placeyer.
8
24479
3630
Güney Galler Vadileri'nde,
çok özel bir yer.
00:40
So it's had this very, sortçeşit of richzengin,
working-classişçi sınıfı culturekültür,
9
28133
4889
Zengin sayılabilecek
bir çalışan sınıf kültürü var.
00:45
and it's famousünlü for its WelshGalce
maleerkek voiceses choirskorolar and rugbyRagbi and its coalkömür.
10
33046
4601
Galler erkek korosu, ragbi
ve de kömürüyle ünlü bir yer.
00:50
But when I was a teenagergenç,
the coalkömür minesmayınlar and the steelworksçelik işleri closedkapalı,
11
38209
4444
Ama ben gençken kömür madenleri
ve çelikhaneler kapalıydı
00:54
and the entiretüm areaalan was devastatedharap.
12
42677
2333
ve tüm alan perişan hâldeydi.
00:57
And I wentgitti there because it had one of
the highesten yüksek "LeaveBırakın" votesoy in the countryülke.
13
45780
3970
Oraya gittim çünkü ülkede en fazla
''Çıksın'' oyu çıkan yerlerden biriydi.
01:01
Sixty-twoAltmış iki percentyüzde of the people here
votedolarak to leaveayrılmak the EuropeanAvrupa UnionBirliği.
14
49774
4516
Buradaki insanların yüzde 62'si
AB'den ayrılmak için oy vermişti.
01:06
And I wanted to know why.
15
54671
1667
Ben de nedenini öğrenmek istedim.
01:09
When I got there,
I was just a bitbit takenalınmış abackşaşırmış,
16
57624
2222
Oraya gittiğimde biraz şaşırdım
01:11
because the last time I wentgitti to EbbwEbbw ValeVale,
17
59870
2477
çünkü Ebbw Vale'e en son gittimde
01:14
it lookedbaktı like this.
18
62371
1333
orası böyle bir yerdi.
01:16
And now, it looksgörünüyor like this.
19
64584
2247
Şimdiyse böyle.
01:19
This is a newyeni 33-million-pound-milyon-Lirası
collegekolej of furtherayrıca educationEğitim
20
67521
4921
Bu gördüğünüz 33 milyon sterlin
değerinde yüksek öğrenim kurumu,
01:24
that was mostlyçoğunlukla fundedfinanse
by the EuropeanAvrupa UnionBirliği.
21
72466
3158
çoğunluğu Avrupa Birliği
tarafından finanse edildi.
01:28
And this is the newyeni sportsSpor Dalları centermerkez
22
76598
3071
Bu da yeni spor merkezi,
01:31
that's at the middleorta of 350-million-pound-milyon-Lirası
regenerationyeniden oluşturma işlemi projectproje
23
79693
5119
350 milyon sterlin değerinde
rejenerasyon projesinin tam ortasında,
01:36
that's beingolmak fundedfinanse by the EuropeanAvrupa UnionBirliği.
24
84836
3460
Avrupa Birliği tarafından
finanse ediliyor.
01:40
And this is the newyeni 77-million-pound-milyon-Lirası
road-improvementyol iyileştirme schemedüzen,
25
88805
3825
Bu da 77 milyon sterlin değerinde
yeni yol yenileme şeması,
01:44
and there's a newyeni traintren linehat,
a newyeni railwayDemiryolu stationistasyon,
26
92654
2468
yeni bir demiryolu hattı da var
01:47
and they're all beingolmak fundedfinanse
by the EuropeanAvrupa UnionBirliği.
27
95146
2404
ve tümü Avrupa Birliği
tarafından finanse ediliyor.
01:49
And it's not as if
any of this is a secretgizli,
28
97574
2014
Bu gizli saklı da değil
01:51
because there's bigbüyük signsişaretler
like this everywhereher yerde.
29
99612
2231
çünkü her yerde böyle büyük levhalar var.
01:53
[EUAB FundsFonlar: InvestingYatırım in WalesGaller]
30
101867
1457
[AB Fonu: Galler'de yatırım]
01:55
(LaughterKahkaha)
31
103348
1319
(Kahkahalar)
01:57
I had this sortçeşit of
weirdtuhaf senseduyu of unrealityHayalgücü,
32
105542
2258
Şehri gezdikçe
01:59
walkingyürüme around the townkasaba.
33
107824
1806
tuhaf bir hisse kapıldım.
02:01
And it camegeldi to a headkafa
34
109654
1392
Sonra spor merkezinin önünde
02:03
when I metmet this younggenç man
in frontön of the sportsSpor Dalları centermerkez.
35
111070
3800
genç bir adamla tanışınca
bir şeyler yapma gereği hissettim.
02:07
And he told me that he had votedolarak to leaveayrılmak,
36
115482
3635
AB'den çıkmak için oy verdiğini söyledi
02:11
because the EuropeanAvrupa UnionBirliği
had donetamam nothing for him.
37
119141
4396
çünkü AB onun için hiçbir şey yapmamıştı.
02:17
He was fedfederasyon up with it.
38
125657
1466
Bıkmıştı.
02:19
And all around townkasaba,
people told me the sameaynı thing.
39
127736
3182
Şehrin her yanında
insanlar bana aynı şeyleri söyledi.
02:23
They said that they wanted
to take back controlkontrol,
40
131895
2754
Kontrolü yeniden ele almak
istediklerini söylediler,
02:26
whichhangi was one of the sloganssloganlar
in the campaignkampanya.
41
134673
2356
ki bu seçim çalışmalarında
sloganlarından biriydi.
02:29
And they told me
that they were mostçoğu fedfederasyon up
42
137665
2245
Bana söylediklerine göre
en çok bıktıkları şey
02:31
with the immigrantsgöçmenler and with the refugeesmülteciler.
43
139934
2286
göçmenler ve mültecilerdi.
02:34
They'dOnlar-cekti had enoughyeterli.
44
142244
1200
Artık yetmişti.
02:36
WhichHangi was oddgarip.
45
144847
1421
Ama bir tuhaflık vardı.
02:38
Because walkingyürüme around,
I didn't meetkarşılamak any immigrantsgöçmenler or refugeesmülteciler.
46
146292
3300
Çünkü ben gezerken
hiç göçmen veya mülteciye rastlamadım.
02:41
I metmet one PolishLehçe womankadın who told me
47
149616
1676
Polonyalı bir kadınla tanıştım,
02:43
she was practicallypratikte
the only foreigneryabancı in townkasaba.
48
151316
2221
o da tek yabancının
kendi olduğunu söyledi.
02:45
And when I checkedkontrol the figuresrakamlar,
49
153561
1642
Sonra istatistiklere baktığımda
02:47
I discoveredkeşfedilen that EbbwEbbw ValeVale actuallyaslında has
50
155227
2081
Ebbw Vale'in aslında...
02:49
one of the lowesten düşük ratesoranları
of immigrationGöçmenlik in the countryülke.
51
157332
3269
ülkede göçmen oranı en düşük
yerlerden biri olduğunu fark ettim.
02:53
And so I was just a bitbit baffledşaşırmış,
52
161395
1579
Yani şaşırıp kalmıştım
02:54
because I couldn'tcould really understandanlama
53
162998
1730
çünkü insanların bu bilgileri
nereden edindiklerini anlayamıyordum.
02:56
where people were gettingalma
theironların informationbilgi from.
54
164752
2317
Çünkü göçmenlik hakkında
tüm bu haberleri yapan
02:59
Because it was the right-wingsağ-kanat
tabloidtabloid newspapersgazeteler
55
167093
2254
sağ eğilimli tabloid gazetelerdi.
03:01
whichhangi printedbasılı all these storieshikayeleri
about immigrationGöçmenlik.
56
169371
2373
Bu şehirse oldukça sol eğilimli
çalışan kesimdi.
03:03
And this is a very much
left-wingsol kanat Labourİşgücü strongholdKalesi.
57
171768
2720
03:08
But then after the articlemakale camegeldi out,
this womankadın got in touchdokunma with me.
58
176006
3254
Ancak makale yayınlandıktan sonra
bir kadın benimle iletişime geçti.
03:11
And she was from EbbwEbbw ValeVale,
59
179585
2220
Ebbw Vale'dendi
03:13
and she told me about all this stuffşey
that she'do ediyorum seengörüldü on FacebookFacebook.
60
181829
3063
ve bana Facebook'ta gördüğü
tüm o şeylerden bahsetti.
''Nasıl şeyler?'' dedim.
03:16
I was like, "What stuffşey?"
61
184916
1206
O da bana göçmenlik hakkında
korkutucu şeyler olduklarını söyledi,
03:18
And she said it was all this quiteoldukça scarykorkutucu
stuffşey about immigrationGöçmenlik,
62
186146
3106
özellikle Türkiye hakkında.
03:21
and especiallyözellikle about TurkeyTürkiye.
63
189276
1373
03:22
So I trieddenenmiş to find it.
64
190673
1681
Ben de onları bulmaya çalıştım.
03:24
But there was nothing there.
65
192378
2105
Ama hiçbir şey yoktu.
03:26
Because there's no archiveArşiv
of adsreklamlar that people had seengörüldü
66
194507
3873
Çünkü insanların gördükleri
reklamlar için kayıt yok
03:30
or what had been pusheditilmiş
into theironların newshaber feedsbeslemeleri.
67
198404
2650
veya haber akışlarına
gelen şeyler için de.
03:34
No traceiz of anything,
gonegitmiş completelytamamen darkkaranlık.
68
202491
2817
Hiçbir şeyin izi yoktu,
her şey tamamen karanlıktaydı.
03:38
And this referendumReferandum that will have
this profoundderin effectEfekt foreversonsuza dek on Britainİngiltere --
69
206956
5865
Bir de ortada Birleşik Krallık üzerinde
ciddi etkisi olacak bir referandum var --
03:44
it's alreadyzaten had a profoundderin effectEfekt:
70
212845
2318
Şimdiden ciddi etkileri oldu bile:
03:47
the JapaneseJaponca cararaba manufacturersüreticileri
that camegeldi to WalesGaller and the northkuzeyinde eastDoğu
71
215187
3216
Maden işlerini yenilemek için
Galler'e ve kuzeydoğuya gelen
03:50
to replacedeğiştirmek the miningmadencilik jobsMeslekler --
72
218427
1434
Japon araba üreticileri --
03:51
they are alreadyzaten going because of BrexitBrexit.
73
219885
1968
Brexit yüzünden gidiyorlar.
03:54
And this entiretüm referendumReferandum
tookaldı placeyer in darknesskaranlık,
74
222316
4904
Ve tüm bu referandum
karanlıkta gerçekleşti
03:59
because it tookaldı placeyer on FacebookFacebook.
75
227244
3031
çünkü Facebook'ta gerçekleşti.
04:03
And what happensolur on FacebookFacebook
stayskalır on FacebookFacebook,
76
231974
4007
Facebook'ta olan şey orada gizli kalıyor,
04:08
because only you see your newshaber feedbesleme,
and then it vanisheskaybolur,
77
236005
3167
çünkü haber akışınızı sadece
siz görüyorsunuz ve sonra kayboluyor,
04:11
so it's impossibleimkansız to researchAraştırma anything.
78
239196
2214
yani bir şeyi araştırmak imkânsız.
04:13
So we have no ideaFikir who saw what adsreklamlar
79
241434
2754
Kimin hangi reklamı gördüğü hakkında
hiçbir fikrimiz yok
04:16
or what impactdarbe they had,
80
244212
2246
veya bıraktığı etki hakkında
04:18
or what dataveri was used
to targethedef these people.
81
246482
2515
veya bu insanları hedeflemede
kullanılan veri hakkında.
04:21
Or even who placedyerleştirilmiş the adsreklamlar,
or how much moneypara was spentharcanmış,
82
249323
3253
Veya bu reklamları verenler hakkında
veya harcanan para hakkında
04:24
or even what nationalityMilliyet they were.
83
252600
2691
veya nereli oldukları hakkında.
04:28
But FacebookFacebook does.
84
256617
1200
Ama Facebook biliyor.
04:31
FacebookFacebook has these answerscevaplar,
85
259291
2373
Facebook bu cevapları biliyor
04:33
and it's refusedreddetti to give them to us.
86
261688
2400
ve cevapları bize vermeyi reddetti.
04:36
Our parliamentparlamento has askeddiye sordu MarkMark ZuckerbergZuckerberg
multipleçoklu timeszamanlar to come to Britainİngiltere
87
264911
4666
Parlamentomuz Mark Zuckerberg'den
birkaç kez Birleşik Krallık'a gelmesini
04:41
and to give us these answerscevaplar.
88
269601
1817
ve bize cevapları vermesini istedi.
04:43
And everyher singletek time, he's refusedreddetti.
89
271442
2334
Ve her defasında, reddetti.
04:47
And you have to wondermerak etmek why.
90
275244
1800
Nedeni merak konusu.
04:50
Because what I and other
journalistsgazeteciler have uncoveredele geçen
91
278125
3016
Çünkü ben ve diğer gazeteciler
şunu ortaya çıkardık ki
04:53
is that multipleçoklu crimessuçları
tookaldı placeyer duringsırasında the referendumReferandum.
92
281165
3642
referandum esnasında
birden fazla suç işlendi.
04:56
And they tookaldı placeyer on FacebookFacebook.
93
284831
2936
Ve bunlar Facebook üzerinde oldu.
05:00
It's because in Britainİngiltere,
we limitsınır the amounttutar of moneypara
94
288966
2508
Biz Birleşik Krallık'ta
05:03
that you can spendharcamak in an electionseçim.
95
291498
2380
bir seçime yönelik harcanacak
parayı kısıtlıyoruz.
05:05
And it's because in the 19thinci centuryyüzyıl,
96
293902
1926
Çünkü 19. yüzyılda,
05:07
people would walkyürümek around
with literallyharfi harfine wheelbarrowsel arabası of cashnakit
97
295852
3320
insanlar kelimenin tam anlamıyla
para dolu el arabasıyla dolaşır
05:11
and just buysatın almak votersSeçmenler.
98
299196
1579
ve seçmen satın alırdı.
05:13
So we passedgeçti these strictsıkı lawsyasalar
to stop that from happeningolay.
99
301617
3696
Bunun yaşanmasını önlemek için
bu katı yasaları koyduk.
05:18
But those lawsyasalar don't work anymoreartık.
100
306257
1993
Ama bu yasalar artık işlemiyor.
05:20
This referendumReferandum tookaldı placeyer
almostneredeyse entirelyBaştan sona onlineinternet üzerinden.
101
308663
3595
Bu referandum neredeyse tamamen
internette gerçekleşti.
05:24
And you can spendharcamak any amounttutar of moneypara
on FacebookFacebook or on GoogleGoogle or on YouTubeYouTube adsreklamlar
102
312282
4585
Facebook, Google veya YouTube reklamlarına
sınırsız para harcayabilirsiniz
05:28
and nobodykimse will know,
because they're blacksiyah boxeskutuları.
103
316891
2702
ve kimsenin haberi olmaz
çünkü tam bir kara kutu.
05:31
And this is what happenedolmuş.
104
319617
1734
Ve olan da tam buydu.
05:34
We'veBiz ettik actuallyaslında got no ideaFikir
of the fulltam extentderece of it.
105
322220
2802
İşin tam boyutunu biz bile bilmiyoruz.
05:37
But we do know that in the last daysgünler
before the BrexitBrexit voteoy,
106
325046
3121
Ama şunu biliyoruz ki Brexit oylaması
öncesindeki son birkaç gün
05:40
the officialresmi "VoteOy LeaveBırakın" campaignkampanya
107
328191
2373
resmi ''Çıksın Oyu Verin'' kampanyası için
05:42
launderedaklanıyor nearlyneredeyse threeüç quarterskışla
of a millionmilyon poundspound
108
330588
4079
bir milyon sterlinin
yaklaşık dörtte üçü kadar para döndü,
05:46
throughvasitasiyla anotherbir diğeri campaignkampanya entityvarlık
109
334691
3077
başka bir kampanya aracılığıyla;
05:49
that our electoralseçim commissionkomisyon
has ruledçizgili was illegalyasadışı,
110
337792
3055
seçim komisyonunun
yasa dışı olarak kabul ettiği bir teşekkül
05:52
and it's referredsevk it to the policepolis.
111
340871
1833
ve konu polise intikal etti.
05:55
And with this illegalyasadışı cashnakit,
112
343315
3246
Bu yasa dışı parayla da
05:59
"VoteOy LeaveBırakın" unleasheddışarı çıktı
a fireateş hoseHortum of disinformationdezenformasyon.
113
347737
5088
''Çıksın Oyu Verin'' kampanyası
yanlış bilgi yağmuru yağdırdı.
06:05
AdsReklamlar like this.
114
353503
1183
Bunun gibi reklamlar.
06:06
[Turkey'sTürkiye nin 76m people joiningbirleştirme the EUAB]
115
354710
1761
[Türkiye'nin 76 milyon nüfusu
AB'ye katılıyor]
06:08
This is a lieYalan, it's a totalGenel Toplam lieYalan.
116
356495
1634
Bu bir yalan, tamamen yalan.
Türkiye, Avrupa Birliği'ne katılmıyor.
06:10
TurkeyTürkiye is not joiningbirleştirme the EuropeanAvrupa UnionBirliği.
117
358153
2382
06:12
There's not even any discussionstartışmalar
of it joiningbirleştirme the EuropeanAvrupa UnionBirliği.
118
360559
5210
Avrupa Birliği'ne katılmasıyla ilgili
bir mevzu da yok.
06:17
And mostçoğu of us, we never saw these adsreklamlar,
119
365793
2437
Çoğumuz bu reklamları görmedi
06:20
because we were not the targethedef of them.
120
368254
2347
çünkü bize hedeflenmediler.
06:22
"VoteOy LeaveBırakın" identifiedtespit
a tinyminik sliverkıymık of people
121
370944
3681
''Çıksın Oyu Verin'' kampanyası
bir grup insanı
06:26
who it identifiedtespit as persuadableiknaedilen,
and they saw them.
122
374649
2849
ikna edilebilir olarak belirledi
ve onlar bunları gördü.
06:29
And the only reasonneden
we are seeinggörme these now
123
377522
2460
Şu an bunları bizim de
görüyor olmamızın tek sebebi
06:32
is because parliamentparlamento forcedzorunlu
FacebookFacebook to handel them over.
124
380006
4316
parlamentonun Facebook'u
bunları vermek için zorlamış olması.
06:37
And maybe you think,
125
385587
1174
Belki şöyle diyorsunuz,
06:38
"Well, it was just a bitbit of overspendingharcamaları.
126
386785
1961
''Sadece biraz fazla para harcanmış.
06:40
It's a fewaz liesyalanlar."
127
388770
1150
Birkaç yalan işte.''
06:42
But this was the biggesten büyük electoralseçim frauddolandırıcılık
in Britainİngiltere for 100 yearsyıl.
128
390611
5817
Ama bu, Birleşik Krallık'ta 100 yıl içinde
yaşanmış en büyük seçim düzenbazlığı.
06:49
In a once-in-a-generationbir kez-ın-a-Generation voteoy
129
397405
3269
Bir nesilde bir kez yaşanan,
06:52
that hingeddıştan takma uponüzerine just
one percentyüzde of the electorateSeçmenler.
130
400698
4492
seçmenlerin yüzde birinin
bile önemli olduğu bir seçimde.
06:59
And it was just one of the crimessuçları
that tookaldı placeyer in the referendumReferandum.
131
407075
3571
Ve bu referandum esnasında
yaşanan suçlardan yalnızca bir tanesi.
07:03
There was anotherbir diğeri groupgrup,
132
411027
1543
Başka bir grup da vardı,
07:04
whichhangi was headedbaşlı
by this man, NigelNigel FarageFarage,
133
412594
3798
başlarında Nigel Farage adındaki
bu adam vardı,
07:09
the one to the right of TrumpKoz.
134
417522
1777
Trump'ın sağında duran.
07:11
And his groupgrup, "LeaveBırakın.EUAB" --
it alsoAyrıca brokekırdı the lawhukuk.
135
419760
3888
Grubu, ''Leave.UK'' --
yasaya aykırı geldi.
07:15
It brokekırdı Britishİngiliz electoralseçim lawsyasalar
and Britishİngiliz dataveri lawsyasalar,
136
423672
3270
İngiliz seçim yasalarını
ve İngiliz seçim yasalarını çiğnedi.
07:18
and it's alsoAyrıca beingolmak
referredsevk to the policepolis.
137
426966
2733
Ve konu polise intikal etti.
07:22
And this man, ArronArron BanksBankalar,
he fundedfinanse this campaignkampanya.
138
430879
4237
Bu adam, Arron Banks,
bu kampanyayı finanse etti.
07:27
And in a completelytamamen separateayrı casedurum,
139
435696
2738
Tamamen farklı bir konu için,
07:30
he's beingolmak referredsevk
to our NationalUlusal CrimeSuç AgencyAjansı,
140
438458
3976
bizim ulusal suç merkezimize
intikal etti,
07:34
our equivalenteşdeğer of the FBIFBI,
141
442458
2174
FBI'ın İngiltere eş değeri,
07:36
because our electoralseçim commissionkomisyon
142
444656
2001
çünkü seçim komisyonumuz
paranın nereden geldiğini
bilmediğine kanaat getirdi.
07:38
has concludedsonucuna they don't know
where his moneypara camegeldi from.
143
446681
3038
07:41
Or if it was even Britishİngiliz.
144
449743
2619
Hatta İngiltere'den olup olmadığını da.
07:44
And I'm not even going to go into
the liesyalanlar that ArronArron BanksBankalar has told
145
452712
4970
Arron Banks'ın Rus hükûmetiyle
saklı ilişkisi hakkında
07:49
about his covertgizli relationshipilişki
with the RussianRusça governmenthükümet.
146
457706
3593
söylediği yalanlara
hiç değinmeyeceğim bile.
07:54
Or the weirdtuhaf timingzamanlama of NigelNigel Farage'sFarage 's
meetingstoplantılar with JulianJulian AssangeAssange
147
462545
4111
Veya Nigel Farage'nin, Julian Assange
ile toplantılarının tuhaf zamanlaması
07:58
and with Trump'sTrump'ın buddyarkadaş,
RogerRoger StoneTaş, now indictedsuçlanan,
148
466680
3096
ve Trump'ın arkadaşı
Roger Stone ile -şu an soruşturmada-
08:01
immediatelyhemen before
two massivemasif WikiLeaksWikiLeaks dumpsdöker,
149
469800
3420
iki büyük WikiLeaks yayını
hemen öncesinde,
08:05
bothher ikisi de of whichhangi happenedolmuş
to benefityarar DonaldDonald TrumpKoz.
150
473244
2706
ikisi de Donald Trump'ın
menfaati yönünde oldu.
08:07
But I will tell you that BrexitBrexit
and TrumpKoz were intimatelyyakından entwineddolaşık.
151
475974
4775
Ama şunu söyleyebilirim ki Brexit
ve Trump birbirleriyle yakından ilgili.
08:12
This man told me that BrexitBrexit
was the petriPetri dishtabak for TrumpKoz.
152
480773
4784
Bu adam bana Brexit'in
Trump için petri kabı olduğunu söyledi.
08:18
And we know it's the sameaynı people,
the sameaynı companiesşirketler,
153
486099
2511
Biliyoruz ki aynı insanlar,
aynı şirketler,
08:20
the sameaynı dataveri, the sameaynı techniquesteknikleri,
154
488634
1682
aynı veriler, aynı teknikler,
08:22
the sameaynı use of hatenefret and fearkorku.
155
490340
1824
aynı nefret ve korku kullanımı.
08:24
This is what they
were postinggönderme on FacebookFacebook.
156
492188
2933
Facebook'ta yayınladıkları buydu.
08:27
And I don't even want to call this a lieYalan,
157
495538
2659
Ben buna yalan da demek istemiyorum,
08:30
[ImmigrationGöçmenlik withoutolmadan assimilationasimilasyon
equalseşittir invasionistila]
158
498221
2382
[Asimilasyon olmadan göçmenlik
istilaya eş değer]
08:32
because it feelshissediyor more
like a hatenefret crimesuç to me.
159
500627
2403
çünkü daha çok nefret suçu gibi geliyor.
08:38
I don't have to tell you
160
506033
2015
Söylememe gerek yok,
08:40
that hatenefret and fearkorku are beingolmak sownekili onlineinternet üzerinden
all acrosskarşısında the worldDünya.
161
508072
5984
nefret ve korku internette
tüm dünyada yaşanıyor.
08:46
Not just in Britainİngiltere and AmericaAmerika,
but in FranceFransa and in HungaryMacaristan
162
514450
3112
Sadece İngiltere'de ve Amerika'da değil,
Fransa ve Macaristan'da,
08:49
and BrazilBrezilya and MyanmarMyanmar and NewYeni ZealandZelanda.
163
517586
2626
Brezilya'da, Myanmar'da, Yeni Zelanda'da.
08:52
And we know there is this darkkaranlık undertowUndertow
whichhangi is connectingbağlantı us all globallyküresel.
164
520751
4880
Biliyoruz ki bizi küresel olarak bağlayan
karanlık bir akım var.
08:57
And it is flowingakan
viaüzerinden the technologyteknoloji platformsplatformlar.
165
525973
3857
Ve bu akım teknoloji
platformlarından geçiyor.
09:02
But we only see a tinyminik amounttutar
of what's going on on the surfaceyüzey.
166
530314
3632
Yüzeyde, neler olduğunun
sadece küçük bir kısmını görüyoruz.
09:07
And I only foundbulunan out anything
about this darkkaranlık underbellybel altı
167
535244
4857
Ben de bu karanlık şey hakkında
bir şeyler öğrenebildim
09:12
because I startedbaşladı looking into
Trump'sTrump'ın relationshipilişki to FarageFarage,
168
540125
2914
çünkü Trump'ın Farage ile olan
ilişkisini inceliyordum,
09:15
into a companyşirket calleddenilen CambridgeCambridge AnalyticaAnalytica.
169
543063
2649
Cambridge Analytica'yı inceliyordum.
09:18
And I spentharcanmış monthsay trackingizleme down
an ex-employeeeski çalışan, ChristopherChristopher WileyWiley.
170
546853
3859
Christopher Wiley adındaki eski çalışanı
bulmak için aylar harcadım.
09:23
And he told me how this companyşirket,
that workedişlenmiş for bothher ikisi de TrumpKoz and BrexitBrexit,
171
551777
4921
Bana söylediğine göre
Trump ve Brexit için çalışan bu şirket
09:28
had profiledprofilli people politicallypolitik olarak
172
556722
2918
insanları siyasi olarak profilledi,
09:31
in ordersipariş to understandanlama
theironların individualbireysel fearsendişe,
173
559664
4127
bireysel korkularını anlama amacıyla,
09:35
to better targethedef them with FacebookFacebook adsreklamlar.
174
563815
3750
onları Facebook reklamlarıyla
daha iyi hedeflemek için.
09:39
And it did this by illicitlyetkinliklerinizi yasadışı bir şekilde
harvestinghasat the profilesprofilleri
175
567870
4974
Bunu da 87 milyon insanın
Facebook profillerini
09:44
of 87 millionmilyon people from FacebookFacebook.
176
572868
3459
yasa dışı bir şekilde kullanarak yaptı.
09:50
It tookaldı an entiretüm year'syılın work
to get ChristopherChristopher on the recordkayıt.
177
578200
5019
Christopher'ın yayına izin vermesi için
tüm yıl çalışmamız gerekti.
09:55
And I had to turndönüş myselfkendim
from a featureözellik writeryazar
178
583243
2236
Benim de özel makale yazarından
09:57
into an investigativearaştırmacı reportermuhabir to do it.
179
585496
2970
araştırmacı gazeteciye dönüşmem gerekti.
10:00
And he was extraordinarilyolağanüstü bravecesur,
180
588483
1595
Kendisi olağanüstü cesurdu
10:02
because the companyşirket
is ownedSahip olunan by RobertRobert MercerMercer,
181
590102
3753
çünkü şirketin sahibi Robert Mercer,
10:05
the billionairemilyarder who bankrolledfinanse TrumpKoz,
182
593879
1817
Trump'a mali destek veren milyarder
10:07
and he threatenedtehdit
to suedava us multipleçoklu timeszamanlar,
183
595720
3233
ve bizi mahkemeye vermekle
pek çok kez tehdit etti,
10:10
to stop us from publishingyayıncılık.
184
598977
1711
yayınlamamıza engel olmak için.
10:13
But we finallyen sonunda got there,
and we were one day aheadönde of publicationyayın.
185
601077
3730
Ama sonuca ulaşmıştık
ve yayından bir gün önceydi.
10:16
We got anotherbir diğeri legalyasal threattehdit.
186
604831
1867
Başka bir yasal tehdit aldık.
10:19
Not from CambridgeCambridge AnalyticaAnalytica this time,
187
607329
1874
Bu sefer Cambridge Analytica'dan değil,
10:21
but from FacebookFacebook.
188
609227
1200
Facebook'tan.
10:24
It told us that if we publishyayınlamak,
they would suedava us.
189
612416
3057
Eğer yayınlarsak
bizi dava edeceklerini söylediler.
10:28
We did it anywayneyse.
190
616860
1150
Yine de yayınladık.
10:30
(ApplauseAlkış)
191
618804
7706
(Alkışlar)
10:40
FacebookFacebook, you were
on the wrongyanlış sideyan of historytarih in that.
192
628736
3638
Facebook, bu konuda tarihin
yanlış tarafındaydın.
10:44
And you were on the wrongyanlış sideyan
of historytarih in this --
193
632752
3444
Şu konuda da tarihin
yanlış tarafındaydın --
10:48
in refusingreddeden to give us
the answerscevaplar that we need.
194
636665
3539
bize ihtiyaç duyduğumuz
yanıtları vermeyi reddetmekte.
10:52
And that is why I am here.
195
640696
1952
Ben de bu yüzden buradayım.
10:55
To addressadres you directlydirekt olarak,
the godstanrılar of SiliconSilikon ValleyVadi.
196
643006
4684
Size doğrudan hitap edebilmek için,
Silikon Vadisi tanrıları.
10:59
(ApplauseAlkış)
197
647714
4244
(Alkışlar)
11:03
MarkMark ZuckerbergZuckerberg ...
198
651982
1269
Mark Zuckerberg...
11:05
(ApplauseAlkış)
199
653275
1627
(Alkışlar)
11:06
and SherylSheryl SandbergSandberg and LarryLarry PageSayfa
and SergeySergey BrinBrin and JackJack DorseyDorsey,
200
654926
6492
ve Sheryl Sandberg ve Larry Page
ve Sergey Brin ve Jack Dorsey
11:15
and your employeesçalışanlar
and your investorsyatırımcılar, too.
201
663125
2933
ve çalışanlarınız ve yatırımcılarınız da.
11:19
Because 100 yearsyıl agoönce,
202
667430
1968
Çünkü 100 yıl önce,
11:21
the biggesten büyük dangerTehlike in the SouthGüney WalesGaller
coalkömür minesmayınlar was gasgaz.
203
669422
2777
Güney Galler kömür madenlerindeki
en büyük tehlike gazdı.
11:24
SilentSessiz and deadlyölümcül and invisiblegörünmez.
204
672223
2404
Sessiz, öldürücü ve görünmez.
11:26
It's why they sentgönderilen the canarieskanaryalar
down first to checkKontrol the airhava.
205
674651
3032
Havayı kontrol etmeleri için
önce oraya kanaryaları gönderdiler.
11:29
And in this massivemasif, globalglobal, onlineinternet üzerinden
experimentdeney that we are all livingyaşam throughvasitasiyla,
206
677707
4089
Şimdi ise hepimizin yaşadığı bu dev,
küresel, çevrim içi deneyde,
11:33
we in Britainİngiltere are the canarykanarya.
207
681820
2158
biz Birleşik Krallık kanaryayız.
11:36
We are what happensolur to a westernbatı democracydemokrasi
208
684668
2790
Yüz yıllık seçim yasaları
11:39
when a hundredyüz yearsyıl of electoralseçim lawsyasalar
are disruptedbozulduğu by technologyteknoloji.
209
687482
4492
teknoloji tarafından delindiğinde
batı demokrasisine olan şeyiz,
11:45
Our democracydemokrasi is brokenkırık,
our lawsyasalar don't work anymoreartık,
210
693117
3825
demokrasimiz kırıldı,
yasalarımız artık işlemiyor
11:48
and it's not me sayingsöz this,
211
696966
1698
ve bunu söyleyen ben değilim,
11:50
it's our parliamentparlamento publishedyayınlanan
a reportrapor sayingsöz this.
212
698688
3230
bunu söyleyen bir rapor
yayınlayan parlamentomuz.
11:55
This technologyteknoloji that you have
inventedicat edildi has been amazingşaşırtıcı.
213
703180
4348
İcat ettiğiniz bu teknoloji hep harikaydı.
12:00
But now, it's a crimesuç scenefaliyet alani, sahne.
214
708696
2492
Ancak şimdi bir suç mahalli.
12:03
And you have the evidencekanıt.
215
711927
2459
Ve kanıtlar sizde.
12:07
And it is not enoughyeterli to say
that you will do better in the futuregelecek.
216
715553
4611
Gelecekte daha iyi olacağınızı
söylemeniz yeterli değil.
12:12
Because to have any hopeumut
of stoppingDurduruluyor this from happeningolay again,
217
720973
4310
Çünkü bunun tekrar yaşanmasını
durduracak umuda sahip olmak için
12:17
we have to know the truthhakikat.
218
725307
2372
gerçeği bilmemiz lazım.
12:21
And maybe you think,
"Well, it was just a fewaz adsreklamlar.
219
729362
2729
Belki de şöyle düşünüyorsunuz,
''Sadece bir iki reklam.
12:24
And people are smarterdaha akıllı than that, right?"
220
732489
2380
İnsanlar bundan daha zeki değil mi?''
12:28
To whichhangi I would say,
"Good luckşans with that."
221
736330
2246
Buna ben
''Bu kanıyla iyi şanslar'' diyorum.
12:32
Because what the BrexitBrexit voteoy demonstratesgösterir
222
740314
3303
Çünkü Brexit oyu şunu gösteriyor ki
12:35
is that liberalliberal democracydemokrasi is brokenkırık.
223
743641
2682
özgür demokrasi kırılmış.
12:39
And you brokekırdı it.
224
747450
1150
Ve siz kırdınız.
12:42
This is not democracydemokrasi --
225
750282
2373
Bu demokrasi değil --
12:44
spreadingyayma liesyalanlar in darknesskaranlık,
paidödenmiş for with illegalyasadışı cashnakit,
226
752679
5968
karanlıkta yalanlar yaymak,
yasa dışı para harcamak,
12:50
from God knowsbilir where.
227
758671
1400
Tanrı bilir nereden.
12:53
It's subversionSubversion,
228
761527
2127
Bu bir yıkım
12:55
and you are accessoriesAksesuarlar to it.
229
763678
1697
ve siz de buna yardım ediyorsunuz.
13:00
(ApplauseAlkış)
230
768201
6981
(Alkışlar)
13:09
Our parliamentparlamento has been
the first in the worldDünya
231
777845
3230
Parlamentomuz
dünyada sizi sorumlu tutan
13:13
to try to holdambar you to accounthesap,
232
781099
2509
ilk parlamento
13:15
and it's failedbaşarısız oldu.
233
783632
1167
ve başarısız oldu.
13:17
You are literallyharfi harfine beyondötesinde the reachulaşmak
of Britishİngiliz lawhukuk -- not just Britishİngiliz lawsyasalar,
234
785371
4849
İngiliz yasaları size işlemiyor --
sadece İngiliz yasaları da değil,
13:22
this is ninedokuz parliamentsparlamentoların,
ninedokuz countriesülkeler are representedtemsil here,
235
790244
3254
burada dokuz parlamento var,
dokuz ülke temsil ediliyor,
13:25
who MarkMark ZuckerbergZuckerberg refusedreddetti
to come and give evidencekanıt to.
236
793522
3761
Mark Zuckerburg gelmeyi
ve kanıt sunmayı reddetti.
13:30
And what you don't seemgörünmek to understandanlama
is that this is biggerDaha büyük than you.
237
798497
4571
Anlamadığınız şey ise
bu sizden daha büyük.
13:35
And it's biggerDaha büyük than any of us.
238
803092
2047
Hepimizden daha büyük bir konu.
13:37
And it is not about left or right
or "LeaveBırakın" or "RemainKalır" or TrumpKoz or not.
239
805163
5383
Bu bir sol, sağ veya ''Çıksın'',
''Kalsın'' veya Trump konusu değil.
13:43
It's about whetherolup olmadığını it's actuallyaslında possiblemümkün
240
811101
1992
Bir daha özgür ve adil bir seçim yapmanın
13:45
to have a freeücretsiz and fairadil
electionseçim ever again.
241
813117
2643
mümkün olup olmadığı konusu.
13:48
Because as it standsstandları, I don't think it is.
242
816497
2642
Çünkü öyle görünüyor ki
bence değil.
13:52
And so my questionsoru to you is,
is this what you want?
243
820275
3483
Benim de size sorum şu,
istediğiniz şey bu mu?
13:57
Is this how you want
historytarih to rememberhatırlamak you:
244
825172
3066
Tarihin sizi böyle mi
hatırlamasını istiyorsunuz:
14:01
as the handmaidenssırdaşları denir to authoritarianismotoriter
245
829223
3809
Otoriterliğin hizmetçileri olarak
14:05
that is on the riseyükselmek all acrosskarşısında the worldDünya?
246
833056
3817
tüm dünyada yükselişte olan otoriterliğin?
14:10
Because you setset out to connectbağlamak people.
247
838387
2809
Çünkü amacınız insanları birleştirmekti.
14:13
And you are refusingreddeden to acknowledgekabul
248
841807
2028
Ama şimdi kabul etmiyorsunuz ki
14:15
that the sameaynı technologyteknoloji
is now drivingsürme us apartayrı.
249
843859
3458
aynı teknoloji
bizi birbirimizden ayırıyor.
14:21
And my questionsoru to everybodyherkes elsebaşka is,
250
849038
2270
Diğer herkese sorum şu,
14:23
is this what we want:
251
851332
1400
istediğimiz bu mu?
14:25
to let them get away with it,
252
853903
2642
Bundan kurtulmalarına izin vermek
14:28
and to sitoturmak back and playoyun with our phonestelefonlar,
as this darknesskaranlık fallsdüşme?
253
856569
3936
ve oturup telefonlarımızla oynamak,
karanlık üstümüze çökerken?
14:34
The historytarih of the SouthGüney WalesGaller ValleysVadi
is of a fightkavga for rightshaklar.
254
862561
5913
Güney Galler Vadileri tarihinde
bir hak savaşı var.
14:40
And this is not a drillmatkap --
it's a pointpuan of inflectiondönüm.
255
868498
4215
Ve bu bir tatbikat değil --
bu bir dönüm noktası.
14:45
DemocracyDemokrasi is not guaranteedgarantili,
and it is not inevitablekaçınılmaz,
256
873530
3620
Demokrasi garanti değil
ve kaçınılmaz da değil
14:49
and we have to fightkavga and we have to winkazanmak
257
877174
2555
ama savaşmalı ve kazanmalıyız,
14:51
and we cannotyapamam let these techteknoloji companiesşirketler
have this uncheckeddenetlenmeyen powergüç.
258
879753
4233
bu teknoloji şirketlerinin bu kontrolsüz
güce sahip olmasına izin veremeyiz.
14:56
It's up to us -- you, me and all of us.
259
884563
2770
Bu bize bağlı -- size, bana ve hepimize.
14:59
We are the onesolanlar
who have to take back controlkontrol.
260
887357
3801
Kontrolü yeniden ele alması gereken biziz.
15:04
(ApplauseAlkış)
261
892619
3052
(Alkışlar)
15:07
(CheersAlkış)
262
895695
2480
(Tezahüratlar)
15:10
(ApplauseAlkış)
263
898199
3880
(Alkışlar)
Translated by Cihan Ekmekçi
Reviewed by Figen Ergürbüz

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Carole Cadwalladr - Investigative journalist
Carole Cadwalladr is a British investigative journalist and features writer.

Why you should listen

Carole Cadwalladr is a journalist for the Guardian and Observer in the United Kingdom. She worked for a year with whistleblower Christopher Wylie to publish her investigation into Cambridge Analytica, which she shared with the New York Times. The investigation resulted in Mark Zuckerberg being called before Congress and Facebook losing more than $100 billion from its share price. She has also uncovered multiple crimes committed during the European referendum and evidence of Russian interference in Brexit. Her work has won a Polk Award and the Orwell Prize for political journalism, and she was named a Pulitzer Prize finalist for National Reporting in 2019. Of her award-winning work, judge Sir David Bell wrote: She "deserves high praise for the quality of her research and for her determination to shed fierce light on a story which seems by no means over yet. Orwell would have loved it."

More profile about the speaker
Carole Cadwalladr | Speaker | TED.com