ABOUT THE SPEAKER

Beth Malone - Social entrepreneur, artist
TED Resident Beth Malone brings bold art to public spaces across the US, encouraging artists to have a sense of humor, to be vulnerable and take creative risks.

Why you should listen

Beth Malone is executive director and partner at Dashboard US, an award-winning, experimental creative agency. Dashboard has presented exhibitions and special artist projects in cities around the country including New York, New Orleans, Atlanta, and Detroit. Dashboard has commissioned new, nontraditional works from over 200 artists.

Malone encourages artists to have a sense of humor, to be vulnerable and take creative risks, a practice she employed for herself when processing illness, caretaking and death. In 2014, she and her dad were sitting on a couch in a psychiatric hospital in Atlanta, GA. He looked at her and said, "I’m gonna be lost after this. After this, I’m gonna be gone." In August 2017, her dad passed away from frontotemporal lobe dementia -- just two months after she gave her TED Talk. It was a good death.

More profile about the speaker
Beth Malone | Speaker | TED.com

TED Residency

Beth Malone: How my dad's dementia changed my idea of death (and life)

Բեթ Մալոնե: Ինչպես հորս թուլամտությունը փոխեց իմ կարծիքը կյանքի և մահվան մասին

Filmed: 2017-06-06

Readability: 3.1

1,258,144 views

Բեթ Մալոնեն պատմում է խորը անձնական պատմություն, նրա հոր պայքարի մասին՝ ճակատաքունքային թուլամտությամբ տառապող։ Եվ ինչպես դա փոխեց նրա մտքերը կյանքի և մահվան մասին։ Զրույց աղջկա սիրո մասին - թույլ տալով խաղաղություն գտնել

Beth Malone - Social entrepreneur, artist
TED Resident Beth Malone brings bold art to public spaces across the US, encouraging artists to have a sense of humor, to be vulnerable and take creative risks. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12

I've been doing some thinking.

0

800

1640

Ես ունեմ մի միտք

00:16

I'm going to kill my dad.

1

4240

1760

Ես պատրաստվում եմ սպանել իմ հորը

00:19

I called my sister.

2

7200

1216

Ես ասացի իմ քրոջը.

00:20

"Listen,

3

8440

1496

- Լսի՛ր

00:21

I've been doing some thinking.

4

9960

1560

Ես մի միտք ունեմ

00:24

I'm going to kill Dad.

5

12480

1840

Ես պատրաստվում եմ սպանել հայրիկին

00:27

I'm going to take him to Oregon,

6

15480

1640

Պատրաստվում եմ տանել նրան Օրեգոն

00:30

find some heroin,

7

18080

1896

Գտնել հերոին

00:32

and give it to him."

8

20000

1240

և տալ նրան։

00:34

My dad has frontotemporal lobe dementia,

9

22720

2136

Հայրս ուներ թուլամտություն

00:36

or FTD.

10

24880

1736

կամ FTD

00:38

It's a confusing disease
that hits people in their 50s or 60s.

11

26640

2936

Դա շփոթեցնող հիվանդություն,
որն ախտահարում է 50-60 տարեկանում

00:41

It can completely change
someone's personality,

12

29600

2896

Այն կարող է ամբողջովին փոխել
մարդու անձնական հատկանիշները,

00:44

making them paranoid and even violent.

13

32520

2080

դարձնել նրանց պարանոյիկ, նույնիսկ ագռեսիվ։

00:47

My dad's been sick for a decade,

14

35400

1936

10 տարի է հայրս հիվանդ է,

00:49

but three years ago he got really sick,

15

37360

2536

բայց 3 տարի առաջ նրա վիճակը ծանրացավ,

00:51

and we had to move him out of his house --

16

39920

2336

և մենք նրան պետք է տեղափոխեինք իր տանից՝

00:54

the house that I grew up in,

17

42280

1936

տուն, որտեղ ես մեծացել եմ,

00:56

the house that he built
with his own hands.

18

44240

2000

տուն, որը նա սարքել է
իր ձեռքերով։

00:59

My strapping, cool dad
with the falsetto singing voice

19

47160

5216

Հաղթանդամ, հանդարտ հայրս՝
կախարդական երգեցիկ ձայնով,

01:04

had to move into a facility
for round-the-clock care

20

52400

2429

պետք է տեղափոխվեր շուրջօրյա խնամքի
հաստատություն,

01:06

when he was just 65.

21

54853

1480

երբ ընդամենը 65 տարեկան էր։

01:10

At first my mom and sisters
and I made the mistake

22

58960

2656

Սկզբում մայրս, քույրս և ես սխալվեցինք՝

01:13

of putting him in a regular nursing home.

23

61640

2080

Ննրան կանոնավոր բուժքրոջ մոտ տանելով։

01:16

It was really pretty;

24

64599

1257

Դա շատ լավ էր

01:17

it had plush carpet
and afternoon art classes

25

65880

2936

նա ուներ գետնի գորգ և
կեսօրին արվեստի դասեր

01:20

and a dog named Diane.

26

68840

1800

և շուն՝ Դիանս անունով։

01:23

But then I got a phone call.

27

71520

1360

Բայց հետո ստացա
հեռախոսազանգ

01:26

"Ms. Malone, we've arrested your father."

28

74520

3120

<<Տիկին Մալոնե, մենք ձեռբակալել ենք ձեր հորը>>

01:30

"What?"

29

78800

1200

<<Ի՞նչ >>

01:32

"Well, he threatened
everybody with cutlery.

30

80760

3000

<<Նա սպառնում էր բոլորին
դանակով։

01:36

And then he yanked
the curtains off the wall,

31

84960

2136

Հետո նա նետեց դանակը պատին

01:39

and then he tried
to throw plants out the window.

32

87120

2320

ապա փորձում էր նետել
բույսերը պատուհանից դուրս։

01:42

And then, well, he pulled all
the old ladies out of their wheelchairs."

33

90280

4200

Այնուհետև նա քաշում էր բոլոր
ծեր տիկնանց իրենց բազկաթոռներից>>

01:49

"All the old ladies?"

34

97200

1376

<<Ծեր տիկնա՞նց >>

01:50

(Laughter)

35

98600

1176

(Ծիծաղ)

01:51

"What a cowboy."

36

99800

1256

<<Այ քեզ Կովբոյ>>

01:53

(Laughter)

37

101080

1656

(Ծիծաղ)

01:54

After he got kicked out of there,

38

102760

1616

Դրանից հետո

01:56

we bounced him between
a bunch of state-run facilities

39

104400

2576

մենք նրան վերադարձրեցինք
պետական հաստատություն

01:59

before finding a treatment center
specifically for people with dementia.

40

107000

4256

Մինչ կգտնեիք բուժական կենտրոն մասնա-
գիտացված թուլամտությաբ մարդկանց համար։

02:03

At first, he kind of liked it,

41

111280

2056

Սկզբում, նրան դուր էր գալիս,

02:05

but over time his health declined,

42

113360

1936

որոշ ժամանակ անց
առողջությունը վատացավ։

02:07

and one day I walked in

43

115320

1256

Մի օր ես ման էի գալիս

02:08

and found him sitting hunched over
on the ground wearing a onesie --

44

116600

4216

և գտա նրան կծկված նստած գետնին,
հագին մի ամբողջական շոր

02:12

those kinds of outfits
that zip in the back.

45

120840

2160

այն տեսակի հանդերձանք
որ թիկունքից սեղմված է

02:17

I watched him for about an hour
as he yanked at it,

46

125760

3216

Ես նայում էի նրան մոտ մի ժամ
ինչպես էր նա նայվում՝

02:21

trying to find a way out of this thing.

47

129000

2400

փորձելով ելք գտնել այդ իրավիճակից

02:24

And it's supposed to be practical,

48

132000

2856

դա պետք է լիներ գործնական լուծում,

02:26

but to me it looked like a straightjacket.

49

134880

2160

բայց ինձ համար դա ուղակի ժակետ էր։

02:29

And so I ran out.

50

137760

1520

Այսպիսով ես փախա։

02:32

I left him there.

51

140520

1560

Ես թողեցի նրան այդտեղ։

02:35

I sat in my truck -- his old truck --

52

143440

2256

Ես նստեցի իմ բեռնատարը՝ նրա հին բեռնատարը՝

02:37

hunched over,

53

145720

1616

ետ վերադարձա,

02:39

this really deep guttural cry
coming out of the pit of my belly.

54

147360

3200

դա իրոք աղմկոտ լաց էր
որը դուրս եկավ որովայնիցս,

02:43

I just couldn't believe that my father,

55

151480

2880

Ես չէի հավատում որ իմ հայրը

02:47

the Adonis of my youth,

56

155880

1920

իմ երիտասարդության Ադոնիսը,

02:50

my really dear friend,

57

158960

1760

իմ իրոք լավ ընկերը,

02:53

would think that this kind of life
was worth living anymore.

58

161640

2920

կարող է մտածել որ այդ կյանքը
վատագույնն էր։

02:58

We're programmed
to prioritize productivity.

59

166520

2760

Մենք ծրագրավորված ենք
առաջնահերթ արտադրողականության։

03:02

So when a person --
an Adonis in this case --

60

170720

3336

Այսպիսով երբ մարդը,
Ադոնիսը այս դեպքում,

03:06

is no longer productive
in the way we expect him to be,

61

174080

3656

այլևս պրոդուկտիվ չէ
ինչպիսին մենք ուզում ենք լինի

03:09

the way that he expects himself to be,

62

177760

1840

այնպես, ինչպես նա ինքը ակնկալում է,

03:12

what value does that life have left?

63

180600

2360

ի՞նչ արժեք ունի այդ կյանքը։

03:15

That day in the truck,

64

183640

1856

Այդ օրը բեռնատարում

03:17

all I could imagine
was that my dad was being tortured

65

185520

4176

ամբողջը որ ես կարող էի պատկերացնել
իմ հոր խոշտանգումն էր

03:21

and his body was
the vessel of that torture.

66

189720

2960

և նրա մարմինը
այդ խոշտանգման ժամանակ։

03:26

I've got to get him out of that body.

67

194040

1800

Ես հանում էի նրան այդ մարմնից

03:28

I've got to get him out of that body;
I'm going to kill Dad.

68

196600

2840

Ես հանում էի նրան այդ մարմնից՝
ես պատրաստվում եմ սպանել նրան

03:32

I call my sister.

69

200600

1240

Ես ասացի իմ քրոջը

03:35

"Beth," she said.

70

203400

1800

<<Բեթ>> , նա ասաց

03:40

"You don't want
to live the rest of your life

71

208800

2136

<<Դու չես ուզենա ապրել հետագա կյանքդ՝

03:42

knowing that you killed your father.

72

210960

1816

Իմանալով որ սպանել ես քո հորը։

03:44

And you'd be arrested I think,

73

212800

2096

Եվ դու կձերբակալվես
իմ կարծիքով,

03:46

because he can't condone it.

74

214920

1576

որովհետև նա չի կարող խնդրել դա։

03:48

And you don't even know
how to buy heroin."

75

216520

2256

Եվ վերջապես դու չգիտես՝
ինչպես գնել հերոին>>։

03:50

(Laughter)

76

218800

1016

(Ծիծաղ)

03:51

It's true, I don't.

77

219840

1256

Դա ճիշտ է, ես չեմ կարող։

03:53

(Laughter)

78

221120

1360

(Ծիծաղ)

03:56

The truth is we talk
about his death a lot.

79

224200

2056

Ճիշտ է հիմա խոսում ենք
նրա մահվան մասին։

03:58

When will it happen? What will it be like?

80

226280

2000

Ինչպե՞ս դա կլինի։ Ինչի՞ նման

04:00

But I wish that we would have talked
about death when we were all healthy.

81

228304

4072

Բայց ես կցանկանամ խոսել այն
մահվան մասին, երբ մենք բոլորս առոջ ենք։

04:04

What does my best death look like?

82

232400

2480

Ինչի՞ նման կլինի իմ ամենալավ մահը։

04:07

What does your best death look like?

83

235880

2080

Ինչպիսի՞ն կլինի ձեր ամենալավ մահը։

04:10

But my family didn't know to do that.

84

238840

2000

Բայց իմ ընտանիքը չգիտի դա անել դեռ։

04:13

And my sister was right.

85

241680

1520

Եվ իմ քույրը ճիշտ էր։

04:15

I shouldn't murder Dad with heroin,

86

243800

1960

Ես չեմ կարող սպանել իմ հորը
հերոինով,

04:18

but I've got to get him out of that body.

87

246800

1960

բայց ես դուրս կհանեմ նրան այդ մարմնից։

04:22

So I went to a psychic.

88

250560

1360

Ես գնացի հոգեբանի մոտ։

04:24

And then a priest,
and then a support group,

89

252760

2096

Հետո քահանայի,
հետո աջակցության խմբակ,

04:26

and they all said the same thing:

90

254880

1615

նրանք բոլորը նույն բանն էին ասում

04:28

sometimes people hang on
when they're worried about loved ones.

91

256519

3097

երբեմն մարդիկ կառչում են՝
անհանգստանալով սիրելիների համար։

04:31

Just tell them you're safe,
and it's OK to go when you're ready.

92

259640

3200

Ուղղակի ասա նրան որ դու ապահով ես,
երբ դու պատրաստ լինես։

04:35

So I went to see Dad.

93

263600

1240

Ես գնացի հորս տեսնելու

04:37

I found him hunched over
on the ground in the onesie.

94

265840

2496

Ես գտա նրան նստած գետնին՝
հագած կոմբինիզոն։

04:40

He was staring past me
and just kind of looking at the ground.

95

268360

3016

Նա հետ նայեց դեպի ինձ
նույն գետնին նայող հայացքով։

04:43

I gave him a ginger ale

96

271400

1256

Նրան տվեցի կոճապղպեղով
գարեջուր

04:44

and just started talking
about nothing in particular,

97

272680

2616

և ուղակի սկսեցի խոսել
առանձնապես ոչնչի մասին,

04:47

but as I was talking,
he sneezed from the ginger ale.

98

275320

3920

բայց երբ խոսում էի նա
խեղդվում էր կոճապղպեղով գարեջրից։

04:52

And the sneeze --
it jerked his body upright,

99

280000

3616

Եվ խեղդվելուց՝
նա թափահարում էր իր մարմինը,

04:55

sparking him back to life a little bit.

100

283640

1936

կարծես նրան հետ բերելով դեպի կյանք։

04:57

And he just kept drinking and sneezing
and sparking, over and over and over again

101

285600

5176

Եվ նա ուղակի խմում էր, և խեղդվում
եվ բռնկվում նորից ու նորից

05:02

until it stopped.

102

290800

1560

Մինչև դադարեց։

05:05

And I heard,

103

293280

1200

Եվ ես լսեցի

05:07

"Heheheheheh,

104

295440

1856

<< Հեհեհեհե

05:09

heheheheheh ...

105

297320

2736

Հեհեհեհե ․․․

05:12

this is so fabulous.

106

300080

2680

սա այնքան առասպելական է։

05:15

This is so fabulous."

107

303760

2160

Սա այնքան առասպելական է։ >>

05:18

His eyes were open
and he was looking at me,

108

306480

2816

Նրա աչքերը բաց էին
և նա ինձ էր նայում,

05:21

and I said, "Hi, Dad!"

109

309320

1856

7 ես ասացի <<Բարև, Հայրիկ>>

05:23

and he said, "Hiya, Beth."

110

311200

2980

և նա ասաց <<Հեյ, Բեթ>>

Եվ ես բացեցի բերանս նրան պատմելու համար,
ճի՞շտ է

05:27

And I opened my mouth to tell him, right?

111

315480

1976

05:29

"Dad, if you want to die, you can die.

112

317480

2576

<<Հայրիկ, եթե ուզում ես մահանալ,
դու կարող ես մահանալ։

05:32

We're all OK."

113

320080

1240

Մենք բոլորս լավ ենք։ >>

05:33

But as I opened my mouth to tell him,

114

321960

1816

Բայց երբ ես բացեցի բերանս,

05:35

all I could say was, "Dad!

115

323800

1440

այն ինչ կարողացա ասել։<<Հայրիկ

05:40

I miss you."

116

328160

1440

ես կարոտում եմ քեզ >>։

05:42

And then he said, "Well, I miss you, too."

117

330160

2736

Եվ նա ասաց <<Լավ է, ես նույնպես
կարոտում եմ քեզ>>։

05:44

And then I just fell over
because I'm just a mess.

118

332920

2696

Հետո ես պարզապես ընկա,
որովհետև ես շփոթված էի։

05:47

So I fell over and I sat there with him

119

335640

3240

Այսիսով ես ընկա և նստեցի նրա կողքին,

05:52

because for the first time in a long time
he seemed kind of OK.

120

340680

2960

որովհետև երկար ժամանակ հետո առաջին
անգամ, նա կարծես լավ էր։

05:56

And I memorized his hands,

121

344840

2656

Եվ ես հիշում էի նրա ձեռքերը՝

05:59

feeling so grateful that his spirit
was still attached to his body.

122

347520

4480

զգալով այնքան շնորհակալ, որ նրա հոգին
դեռ կցված էր նրա մարմնին։

06:05

And in that moment I realized

123

353400

1920

Եվ այդ պահին ես հասկացա

06:08

I'm not responsible for this person.

124

356120

2120

ես պատասխանատու չեմ այս
մարդու համար։

06:11

I'm not his doctor,

125

359560

1496

Ես նրա բժիշկը չեմ,

06:13

I'm not his mother,

126

361080

1280

ես նրա մայրը չեմ,

06:15

I'm certainly not his God,

127

363160

2336

ես անշուշտ նրա աստված
չեմ,

06:17

and maybe the best way to help him and me

128

365520

3736

և գուցե ամենալավ տարբերակը
ինձ և նրան օգնելու

06:21

is to resume our roles
as father and daughter.

129

369280

2800

Դա մեր հոր և աղջկա դերը
վերականգնելն էր

06:25

And so we just sat there,

130

373360

1360

Մենք ուղակի նստել էինք
այդտեղ

06:27

calm and quiet like we've always done.

131

375440

2576

Հանգիստ և լուռ, ինչպես միշտ արել ենք։

06:30

Nobody was productive.

132

378040

1400

Ոչ ոք պրոդուկտիվ չէր

06:32

Both of us are still strong.

133

380800

1520

Երկուսս էլ դեռ ուժեղ էինք

06:37

"OK, Dad. I'm going to go,

134

385240

3056

<<Լավ, հայրիկ, ես գնում եմ,

06:40

but I'll see you tomorrow."

135

388320

1286

բայց կգամ տեսնելու քեզ վաղը>>

06:43

"OK," he said.

136

391360

1640

-Լավ, -նա ասաց։

06:46

"Hey,

137

394880

1200

<<Հեյ,

06:48

this is a pretty nice hacienda."

138

396920

1880

դա շատ գեղեցիկ հասիենդա է>>:

06:51

Thank you.

139

399960

1216

Շնորհակալություն

06:53

(Applause)

140

401200

4280

(Ծափահարություններ)

Translated by Arevik Hambardzumyan
Reviewed by Grigor Janikyan

ABOUT THE SPEAKER

Beth Malone - Social entrepreneur, artist
TED Resident Beth Malone brings bold art to public spaces across the US, encouraging artists to have a sense of humor, to be vulnerable and take creative risks.

Why you should listen

Beth Malone is executive director and partner at Dashboard US, an award-winning, experimental creative agency. Dashboard has presented exhibitions and special artist projects in cities around the country including New York, New Orleans, Atlanta, and Detroit. Dashboard has commissioned new, nontraditional works from over 200 artists.

Malone encourages artists to have a sense of humor, to be vulnerable and take creative risks, a practice she employed for herself when processing illness, caretaking and death. In 2014, she and her dad were sitting on a couch in a psychiatric hospital in Atlanta, GA. He looked at her and said, "I’m gonna be lost after this. After this, I’m gonna be gone." In August 2017, her dad passed away from frontotemporal lobe dementia -- just two months after she gave her TED Talk. It was a good death.

More profile about the speaker
Beth Malone | Speaker | TED.com

THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM

Բեթ Մալոնե: Ինչպես հորս թուլամտությունը փոխեց իմ կարծիքը կյանքի և մահվան մասին | TED Talk | TED.com