TEDYouth 2015
Jill Heinerth: The mysterious world of underwater caves
Jill Heinerth: Thế giới ngầm của các hang động nước ngầm
Filmed:
Readability: 4
1,921,342 views
Nhà thám hiểm hang động Jill Heinerth khám phá những mạch nước ngầm còn ẩn giấu đang chảy xuyên qua hành tinh chúng ta. Cùng làm việc với các nhà sinh học, khí hậu học và khảo cổ học, Heinerth tìm ra bí ẩn của các dạng sự sống đã tồn tại ở một vài nơi xa xôi nhất và giúp các nghiên cứu viết lại lịch sử của biến đổi khí hậu. Qua bài nói chuyện ngắn này, bạn hãy lặng sâu xuống nước và khám phá thế giới kỳ diệu của vùng không gian trong lòng đất.
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
I'm an underwater explorer,
0
1440
2600
Tôi là nhà thám hiểm nước ngầm,
00:17
more specifically a cave diver.
1
5480
2800
chuyên lặn trong các hang động.
00:21
I wanted to be an astronaut
when I was a little kid,
when I was a little kid,
2
9200
2616
Khi còn bé, tôi muốn làm
một phi hành gia,
một phi hành gia,
00:23
but growing up in Canada as a young girl,
that wasn't really available to me.
that wasn't really available to me.
3
11840
4600
nhưng khi lớn lên ở Canada, vì là
một cô gái nên điều đó không khả thi.
một cô gái nên điều đó không khả thi.
00:29
But as it turns out,
we know a lot more about space
we know a lot more about space
4
17680
3776
Nhưng thật ra, chúng ta biết
về không gian còn nhiều hơn
về không gian còn nhiều hơn
00:33
than we do about the underground waterways
coursing through our planet,
coursing through our planet,
5
21480
4336
điều chúng ta biết về các mạch
nước ngầm chảy xuyên hành tinh,
nước ngầm chảy xuyên hành tinh,
00:37
the very lifeblood of Mother Earth.
6
25840
2960
chúng chính là dòng máu của Mẹ Đất.
00:41
So I decided to do something
that was even more remarkable.
that was even more remarkable.
7
29720
3376
Vậy tôi quyết định làm một cái gì đó
có thể là rất ấn tượng.
có thể là rất ấn tượng.
00:45
Instead of exploring outer space,
8
33120
2456
Thay vì du hành trong không gian,
00:47
I wanted to explore
the wonders of inner space.
the wonders of inner space.
9
35600
3160
tôi muốn thám hiểm những kỳ quan
trong lòng hành tinh.
trong lòng hành tinh.
00:51
Now, a lot of people will tell you
10
39920
1656
ngày nay, nhiều người nói
00:53
that cave diving is perhaps
one of the most dangerous endeavors.
one of the most dangerous endeavors.
11
41600
4120
lặn trong các hang động có thể là một
trong những phiêu lưu nguy hiểm nhất.
trong những phiêu lưu nguy hiểm nhất.
00:58
I mean, imagine yourself
here in this room,
here in this room,
12
46560
2896
Tôi nghĩ chính các bạn ở đây,
trong khán phòng này,
trong khán phòng này,
01:01
if you were suddenly
plunged into blackness,
plunged into blackness,
13
49480
2896
nếu bị đột ngột rơi vào một vùng tối,
01:04
with your only job to find the exit,
14
52400
2416
việc của bạn
là tìm ra lối thoát,
là tìm ra lối thoát,
01:06
sometimes swimming
through these large spaces,
through these large spaces,
15
54840
2336
đôi khi bơi xuyên qua những
không gian rộng lớn,
không gian rộng lớn,
01:09
and at other times
crawling beneath the seats,
crawling beneath the seats,
16
57200
3336
và đôi khi phải bò lết rất khó khăn
dưới các băng ghế,
dưới các băng ghế,
01:12
following a thin guideline,
17
60560
2536
để men theo một lối đi hẹp,
01:15
just waiting for the life support
to provide your very next breath.
to provide your very next breath.
18
63120
4736
chỉ chờ máy thở cung cấp hơi
cho lần thở tiếp theo của bạn.
cho lần thở tiếp theo của bạn.
01:19
Well, that's my workplace.
19
67880
1720
Vâng, đó là nơi tôi làm việc.
01:22
But what I want to teach you today
20
70760
1976
Nhưng điều mà tôi muốn nói với
bạn hôm nay
bạn hôm nay
01:24
is that our world
is not one big solid rock.
is not one big solid rock.
21
72760
4376
là thế giới của chúng ta không phải
là một tảng đá cứng rắn và to lớn.
là một tảng đá cứng rắn và to lớn.
01:29
It's a whole lot more like a sponge.
22
77160
1960
Nó là một thể giống như bọt biển.
01:31
I can swim through a lot of the pores
in our earth's sponge,
in our earth's sponge,
23
79960
3856
Tôi có thể bơi xuyên nhiều mạch ngầm
bên trong thể xốp của trái đất,
bên trong thể xốp của trái đất,
01:35
but where I can't,
24
83840
1416
nhưng cũng có những nơi
01:37
other life-forms and other materials
can make that journey without me.
can make that journey without me.
25
85280
5016
tôi không thể đi qua do sinh vật hay
vật chất khác cản trở.
vật chất khác cản trở.
01:42
And my voice is the one
that's going to teach you
that's going to teach you
26
90320
3016
Và tôi mong ước mang đến
các bạn một tiếng gọi
các bạn một tiếng gọi
01:45
about the inside of Mother Earth.
27
93360
2920
từ sâu trong lòng đất mẹ.
01:50
There was no guidebook available to me
28
98640
2976
Tôi không có sách hướng dẫn
01:53
when I decided to be the first person
to cave dive inside Antarctic icebergs.
to cave dive inside Antarctic icebergs.
29
101640
6056
khi quyết định là người đầu tiên lặn
thám hiểm trong băng ở Nam Cực.
thám hiểm trong băng ở Nam Cực.
01:59
In 2000, this was the largest
moving object on the planet.
moving object on the planet.
30
107720
4416
Vào năm 2000, đó là mục tiêu lớn
nhất trên hành tinh.
nhất trên hành tinh.
02:04
It calved off the Ross Ice Shelf,
31
112160
2016
Khối băng Ross Ice Shelf nứt ra,
02:06
and we went down there
to explore ice edge ecology
to explore ice edge ecology
32
114200
2936
chúng tôi đi xuống đó để thám
hiểm sinh thái của vùng rìa băng
hiểm sinh thái của vùng rìa băng
02:09
and search for life-forms beneath the ice.
33
117160
2640
và tìm hiểu các dạng sự
sống bên dưới băng.
sống bên dưới băng.
02:12
We use a technology called rebreathers.
34
120440
3176
Chúng tôi dùng công nghệ
gọi là bộ thở tái tạo.
gọi là bộ thở tái tạo.
02:15
It's an awful lot like the same technology
that is used for space walks.
that is used for space walks.
35
123640
4216
Đó là một bộ thở như công nghệ được dùng
cho thám hiểm không gian.
cho thám hiểm không gian.
02:19
This technology enables us to go deeper
36
127880
2456
Công nghệ này cho phép chúng
tôi lặn sâu
tôi lặn sâu
02:22
than we could've imagined
even 10 years ago.
even 10 years ago.
37
130360
2736
hơn mức mà ta có thể tưởng tượng
cách đây 10 năm.
cách đây 10 năm.
02:25
We use exotic gases,
38
133120
2056
Chúng tôi dùng hơi đặc biệt cho lặn sâu,
02:27
and we can make missions
even up to 20 hours long underwater.
even up to 20 hours long underwater.
39
135200
5200
và chúng tôi có thể thực hiện nhiệm vụ
lên đến 20 giờ dưới nước.
lên đến 20 giờ dưới nước.
02:33
I work with biologists.
40
141160
2176
Tôi làm việc với các nhà sinh vật học.
02:35
It turns out that caves
are repositories of amazing life-forms,
are repositories of amazing life-forms,
41
143360
4536
Hóa ra các hang động là các kho chứa
các dạng sự sống đáng kinh ngạc,
các dạng sự sống đáng kinh ngạc,
02:39
species that we never knew existed before.
42
147920
2800
các loài mà ta chưa bao giờ biết
đến sự tồn tại trước đây.
đến sự tồn tại trước đây.
02:43
Many of these life-forms
live in unusual ways.
live in unusual ways.
43
151760
3296
Nhiều loài có cách sống kỳ lạ.
02:47
They have no pigment
and no eyes in many cases,
and no eyes in many cases,
44
155080
3936
nhiều trường hợp chúng không có
sắc tố và không có mắt,
sắc tố và không có mắt,
02:51
and these animals
are also extremely long-lived.
are also extremely long-lived.
45
159040
4496
và những động vật này có cuộc sống
vô cùng dài.
vô cùng dài.
02:55
In fact, animals swimming
in these caves today
in these caves today
46
163560
3456
Thật vậy, động vật bơi trong các
hang động hôm nay
hang động hôm nay
02:59
are identical in the fossil record
47
167040
2496
được xác định trong các di tích hóa thạch
03:01
that predates the extinction
of the dinosaurs.
of the dinosaurs.
48
169560
3336
có niên đại trước sự diệt chủng
của khủng long.
của khủng long.
03:04
So imagine that: these are
like little swimming dinosaurs.
like little swimming dinosaurs.
49
172920
3736
Hãy tưởng tượng: đây giống như là
những con khủng long nhỏ bơi được.
những con khủng long nhỏ bơi được.
03:08
What can they teach us
about evolution and survival?
about evolution and survival?
50
176680
3440
Chúng cho ta biết gì về
tiến hóa và sự sinh tồn?
tiến hóa và sự sinh tồn?
03:13
When we look at an animal
like this remipede swimming in the jar,
like this remipede swimming in the jar,
51
181120
4016
Khi quan sát một động vật giống như loài
giáp xác không mắt trong hũ nước này,
giáp xác không mắt trong hũ nước này,
03:17
he has giant fangs with venom.
52
185160
2856
ta nhận ra nó có nanh lớn với nọc độc.
03:20
He can actually attack something
40 times his size and kill it.
40 times his size and kill it.
53
188040
4256
Nó có thể tấn công đối phương
lớn hơn nó gấp 40 lần và giết chết nó.
lớn hơn nó gấp 40 lần và giết chết nó.
03:24
If he were the size of a cat,
54
192320
1776
Nếu nó có độ lớn như một con mèo,
03:26
he'd be the most dangerous
thing on our planet.
thing on our planet.
55
194120
2600
thì nó sẽ là con vật
nguy hiểm nhất hành tinh.
nguy hiểm nhất hành tinh.
03:29
And these animals live
in remarkably beautiful places,
in remarkably beautiful places,
56
197920
3256
Những động vật này sống trong những
nơi đẹp một cách ấn tượng,
nơi đẹp một cách ấn tượng,
03:33
and in some cases,
caves like this, that are very young,
caves like this, that are very young,
57
201200
4616
và trong một số trường hợp,
những hang động như thế này, còn rất mới,
những hang động như thế này, còn rất mới,
03:37
yet the animals are ancient.
58
205840
1736
thế mà các động vật thì rất cổ xưa.
03:39
How did they get there?
59
207600
1280
Chúng đã đến đó như thế nào?
03:41
I also work with physicists,
60
209880
2176
Tôi cũng làm việc với những nhà vật lý,
03:44
and they're interested oftentimes
in global climate change.
in global climate change.
61
212080
3616
và họ thường quan tâm đến thay
đổi khí hậu toàn cầu.
đổi khí hậu toàn cầu.
03:47
They can take rocks within the caves,
62
215720
2296
Họ có thể lấy đá trong các hang động,
03:50
and they can slice them
and look at the layers within with rocks,
and look at the layers within with rocks,
63
218040
3056
và họ có thể cắt mỏng và quan sát các
lớp trong đá,
lớp trong đá,
03:53
much like the rings of a tree,
64
221120
1936
rất giống lớp vòng trong thân cây,
03:55
and they can count back in history
65
223080
2016
và họ có thể quay lại lịch sử
03:57
and learn about the climate on our planet
at very different times.
at very different times.
66
225120
3696
và biết được nhiều điều về khí hậu trên
hành tinh chúng ta qua các thời kỳ.
hành tinh chúng ta qua các thời kỳ.
04:00
The red that you see in this photograph
67
228840
2496
Màu đỏ mà bạn thấy trên hình
04:03
is actually dust from the Sahara Desert.
68
231360
3336
thật ra là bụi từ hoang mạc Sahara.
04:06
So it's been picked up by wind,
blown across the Atlantic Ocean.
blown across the Atlantic Ocean.
69
234720
4096
Chúng đã theo gió băng qua
Đại Tây Dương.
Đại Tây Dương.
04:10
It's rained down in this case
on the island of Abaco in the Bahamas.
on the island of Abaco in the Bahamas.
70
238840
4376
Trong trường hợp này, theo mưa rơi xuống
trên đảo Abaco thuộc Bahamas.
trên đảo Abaco thuộc Bahamas.
04:15
It soaks in through the ground
71
243240
1616
Chúng thấm qua đất
04:16
and deposits itself
in the rocks within these caves.
in the rocks within these caves.
72
244880
3976
và lắng đọng trên đá trong các
hang động này.
hang động này.
04:20
And when we look back in the layers
of these rocks, we can find times
of these rocks, we can find times
73
248880
3816
Khi nhìn lại các lớp trong đá,
chúng ta có thể tìm ra niên đại
chúng ta có thể tìm ra niên đại
04:24
when the climate
was very, very dry on earth,
was very, very dry on earth,
74
252720
2776
khi khí hậu rất rất khô
trên trái đất,
trên trái đất,
04:27
and we can go back
many hundreds of thousands of years.
many hundreds of thousands of years.
75
255520
3759
và chúng ta có thể quay lùi
hàng trăm ngàn năm.
hàng trăm ngàn năm.
04:32
Paleoclimatologists are also interested
76
260560
2256
Những nhà lịch sử khí hậu cũng rất
quan tâm
quan tâm
04:34
in where the sea level stands were
at other times on earth.
at other times on earth.
77
262840
3296
đến dấu vết mực nước biển ở những
thời đại khác nhau trên trái đất.
thời đại khác nhau trên trái đất.
04:38
Here in Bermuda, my team and I embarked
78
266160
2216
Đây là ở Bermuda, đội của tôi và tôi
đã lên tàu
đã lên tàu
04:40
on the deepest manned dives
ever conducted in the region,
ever conducted in the region,
79
268400
3056
trong chuyến lặn sâu nhất trong vùng này,
04:43
and we were looking for places
80
271480
1616
và chúng tôi tìm những nơi
04:45
where the sea level
used to lap up against the shoreline,
used to lap up against the shoreline,
81
273120
3536
mực nước biển đã từng phủ lên
bờ biển,
bờ biển,
04:48
many hundreds of feet
below current levels.
below current levels.
82
276680
2840
gần trăm mét dưới mực nước hiện tại.
04:52
I also get to work with paleontologists
and archaeologists.
and archaeologists.
83
280880
3496
Tôi cũng làm việc với các nhà lịch sử khí
hậu và khảo cổ.
hậu và khảo cổ.
04:56
In places like Mexico,
in the Bahamas, and even in Cuba,
in the Bahamas, and even in Cuba,
84
284400
4376
Ở nhiều nơi như Mexico, Bahamas và
thậm chí ở Cuba,
thậm chí ở Cuba,
05:00
we're looking at cultural remains
and also human remains in caves,
and also human remains in caves,
85
288800
4696
chúng tôi nhìn thấy những tàn tích văn hóa
và con người trong các hang động,
và con người trong các hang động,
05:05
and they tell us a lot
86
293520
1256
và chúng nói với chúng ta
05:06
about some of the earliest
inhabitants of these regions.
inhabitants of these regions.
87
294800
3080
nhiều điều về những dân cư
xuất hiện sớm nhất ở các vùng này.
xuất hiện sớm nhất ở các vùng này.
05:10
But my very favorite project of all
was over 15 years ago,
was over 15 years ago,
88
298760
3496
Nhưng dự án ưa thích nhất của tôi
đã cách đây hơn 15 năm,
đã cách đây hơn 15 năm,
05:14
when I was a part of the team
that made the very first
that made the very first
89
302280
2524
khi tôi là thành viên của đội thực hiện
05:16
accurate, three-dimensional map
of a subterranean surface.
of a subterranean surface.
90
304828
3308
bản đồ 3 chiều chính xác đầu tiên
của bề mặt dưới lòng đất.
của bề mặt dưới lòng đất.
05:20
This device that I'm
driving through the cave
driving through the cave
91
308160
2376
Thiết bị mà tôi lái
đi trong hang động
đi trong hang động
05:22
was actually creating
a three-dimensional model as we drove it.
a three-dimensional model as we drove it.
92
310560
4456
đã tạo ra chính xác một mô hình ba chiều
khi chúng tôi lái nó.
khi chúng tôi lái nó.
05:27
We also used ultra low frequency radio
93
315040
2056
Chúng tôi cũng dùng sóng radio
cực thấp
cực thấp
05:29
to broadcast back to the surface
our exact position within the cave.
our exact position within the cave.
94
317120
4680
để ghi lại vị trí chính xác của chúng tôi
trong hang động so với bề mặt.
trong hang động so với bề mặt.
05:34
So I swam under houses and businesses
and bowling alleys and golf courses,
and bowling alleys and golf courses,
95
322320
4816
Và tôi đã bơi bên dưới nhà cửa, khu kinh
doanh, sàn bowling, sân gôn,
doanh, sàn bowling, sân gôn,
05:39
and even under a Sonny's BBQ Restaurant,
96
327160
3160
thậm chí bên dưới nhà hàng BBQ của Sonny.
05:43
Pretty remarkable, and what that taught me
97
331080
2096
Rất ấn tượng, và điều tôi học được
05:45
was that everything we do
on the surface of our earth
on the surface of our earth
98
333200
2896
là mọi thứ chúng ta làm trên
mặt đất
mặt đất
05:48
will be returned to us to drink.
99
336120
2416
sẽ quay lại trong thức uống của chúng ta.
05:50
Our water planet is not just
rivers, lakes and oceans,
rivers, lakes and oceans,
100
338560
4776
Hành tinh nước của chúng ta không chỉ
là sông, hồ và đại dương đâu,
là sông, hồ và đại dương đâu,
05:55
but it's this vast network of groundwater
that knits us all together.
that knits us all together.
101
343360
4776
mà còn là mạng lưới nước rộng lớn dưới
đất, kết nối tất cả chúng ta lại với nhau.
đất, kết nối tất cả chúng ta lại với nhau.
06:00
It's a shared resource
from which we all drink.
from which we all drink.
102
348160
3856
Nó là nguồn được chia sẻ
để cấp nước uống cho chúng ta.
để cấp nước uống cho chúng ta.
06:04
And when we can understand
our human connections with our groundwater
our human connections with our groundwater
103
352040
4296
Và khi ta hiểu về kết nối giữa
con người với nước ngầm
con người với nước ngầm
06:08
and all of our water resources
on this planet,
on this planet,
104
356360
2656
và tất cả nguồn nước trên hành tinh này,
06:11
then we'll be working on the problem
105
359040
1736
thì ta sẽ giải quyết vấn được vấn đề
06:12
that's probably the most important
issue of this century.
issue of this century.
106
360800
3360
có thể là vấn đề quan trọng nhất
của thế kỷ này.
của thế kỷ này.
06:17
So I never got to be that astronaut
that I always wanted to be,
that I always wanted to be,
107
365040
3416
Vậy tôi đã không trở thành phi
hành gia như mơ ước,
hành gia như mơ ước,
06:20
but this mapping device,
designed by Dr. Bill Stone, will be.
designed by Dr. Bill Stone, will be.
108
368480
3616
nhưng thiết bị vẽ bản đồ này,
được Dr. Bill Stone thiết kế, sẽ làm thay.
được Dr. Bill Stone thiết kế, sẽ làm thay.
06:24
It's actually morphed.
109
372120
1416
Nó đã được đổi hình dạng.
06:25
It's now a self-swimming autonomous robot,
110
373560
3296
Bây giờ nó là một robot bơi tự động,
06:28
artificially intelligent,
111
376880
1656
và có trí khôn nhân tạo,
06:30
and its ultimate goal
is to go to Jupiter's moon Europa
is to go to Jupiter's moon Europa
112
378560
3576
và mục đích chính của nó là
đi đến vệ tinh Europa của sao Mộc
đi đến vệ tinh Europa của sao Mộc
06:34
and explore oceans beneath
the frozen surface of that body.
the frozen surface of that body.
113
382160
4600
để thám hiểm bên dưới lớp băng
bề mặt của vệ tinh đó.
bề mặt của vệ tinh đó.
06:39
And that's pretty amazing.
114
387480
1920
Và thật là diệu kỳ.
06:42
(Applause)
115
390160
5720
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Jill Heinerth - Cave diverJill Heinerth explores underwater caves deep inside the earth.
Why you should listen
More people have walked on the moon than have been to some of the places that Jill's exploration has taken her right here on the earth. From the most dangerous technical dives deep inside underwater caves, to searching for never-before-seen ecosystems inside giant Antarctic icebergs, to the lawless desert border area between Egypt and Libya while a civil war raged around her, Jill's curiosity and passion about our watery planet is the driving force in her life.
Jill’s accolades include induction into the Explorer's Club and the inaugural class of the Women Diver's Hall of Fame. She received the Wyland ICON Award, an honor she shares with several of her underwater heroes including Jacques Cousteau, Robert Ballard and Dr. Sylvia Earle. She was named a "Living Legend" by Sport Diver Magazine and selected as Scuba Diving Magazine's "Sea Hero of the Year 2012."
In recognition of her lifetime achievement, Jill was awarded the inaugural Sir Christopher Ondaatje Medal for Exploration. Established by the Royal Canadian Geographical Society in 2013, the medal recognizes singular achievements and the pursuit of excellence by an outstanding Canadian explorer.
Jill Heinerth | Speaker | TED.com