TED2019
Nanfu Wang: What it was like to grow up under China's one-child policy
Nanfu Wang: Nó sẽ thế nào nếu lớn lên dưới chính sách một con của Trung Quốc
Filmed:
Readability: 3.6
2,722,175 views
Chính sách một con của Trung Quốc đã kết thúc vào năm 2015, nhưng chúng ta mới bắt đầu hiểu ra điều gì đã xảy ra nếu sống dưới chính sách ấy, nhà làm phim tài liệu, thành viên của TED Nanfu Wang cho biết. Với cảnh trong phim "One Child Nation," bà đã chia sẻ những câu chuyện chưa bao giờ kể, tiết lộ những hậu quả phức tạp của chính sách này và tiếp xúc với những ảnh hưởng dần dần của sự tuyên truyền.
Nanfu Wang - Documentary filmmaker
Nanfu Wang uncovers untold stories about human rights in China. Full bio
Nanfu Wang uncovers untold stories about human rights in China. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
My name is Nanfu.
0
1000
1690
Tên tôi là Nanfu.
00:15
In Chinese, "nan" means "man."
1
3365
2875
Ở tiếng Trung, "nan" nghĩa là "đàn ông."
00:18
And "fu" means "pillar."
2
6952
1817
Và "fu" nghĩa là "trụ cột."
00:21
My family had hoped for a boy,
3
9579
2113
Gia đình tôi đã mong có con trai,
00:23
who would grow up
to be the pillar of the family.
to be the pillar of the family.
4
11716
3333
người lớn lên sẽ thành trụ
cột trong gia đình.
cột trong gia đình.
00:27
And when I turned out to be a girl,
5
15692
2239
Và khi tôi lớn lên là con gái,
00:29
they named me Nanfu anyway.
6
17955
1856
họ đặt tên tôi là Nanfu cũng vì lẽ đó.
00:31
(Laughter)
7
19835
1425
(Cười)
00:33
I was born in 1985,
8
21284
2428
Tôi sinh năm 1985,
00:35
six years before China announced
its one-child policy.
its one-child policy.
9
23736
3667
6 năm trước khi Trung Quốc
ban hành chính sách một con.
ban hành chính sách một con.
00:40
Right after I was born,
10
28958
2246
Ngay sau khi tôi sinh ra,
00:43
the local officials came
and ordered my mom to be sterilized.
and ordered my mom to be sterilized.
11
31228
4055
chính quyền địa phương đến và
yêu cầu mẹ tôi triệt sản.
yêu cầu mẹ tôi triệt sản.
00:48
My grandpa stood up to the officials,
12
36767
2333
Ông tôi chống lại chính quyền,
00:51
because he wanted a grandson
to carry on the family name.
to carry on the family name.
13
39124
3386
vì ông muốn có cháu trai
mang họ của gia đình.
mang họ của gia đình.
00:55
Eventually, my parents were allowed
to have a second child,
to have a second child,
14
43982
4171
Cuối cùng, cha mẹ của tôi đã được
cho phép sinh em bé thứ hai,
cho phép sinh em bé thứ hai,
01:00
but they had to wait for five years
15
48177
2072
nhưng họ phải chờ 5 năm nữa
01:02
and pay a substantial fine.
16
50273
1800
và trả một khoản phạt lớn.
01:05
Growing up, my brother and I
17
53638
2897
Lớn lên, em trai và tôi
01:08
were surrounded by children
from one-child families.
from one-child families.
18
56559
3128
được vây quanh bởi đứa trẻ
từ các gia đình một con.
từ các gia đình một con.
01:13
I remember feeling a sense of shame
19
61004
3038
Tôi nhớ cái cảm giác xấu hổ này
01:16
because I had a younger brother.
20
64066
1755
vì tôi có em trai.
01:19
I felt like our family did something wrong
for having two children.
for having two children.
21
67067
3658
Tôi cảm thấy gia đình mình đã
làm gì sai khi có 2 đứa trẻ.
làm gì sai khi có 2 đứa trẻ.
01:24
At the time, I didn't question
22
72315
1485
Vào lúc đó, tôi không hỏi
01:25
where this sense of shame
and guilt came from.
and guilt came from.
23
73824
2838
cảm giác xấu hổ và tội lỗi ấy đến từ đâu.
01:31
A year and a half ago,
I had my own first child.
I had my own first child.
24
79062
3294
1 năm rưỡi trước, tôi có con đầu lòng.
01:34
It was the best thing
that ever happened in my life.
that ever happened in my life.
25
82991
2928
Đó là điều tuyệt vời nhất trong cuộc đời.
01:38
Becoming a mother
26
86538
1301
Trở thành mẹ
01:39
gave me a totally new perspective
on my own childhood,
on my own childhood,
27
87863
4079
cho tôi một viễn cảnh mới trong
thời thơ ấu của mình,
thời thơ ấu của mình,
01:43
and it brought back
my memories of early life in China.
my memories of early life in China.
28
91966
4500
và nó gợi lại kí ức của tôi
khi còn nhỏ ở Trung Quốc.
khi còn nhỏ ở Trung Quốc.
01:49
For the past three decades,
29
97490
2127
Trong suốt 3 thập kỉ qua,
01:51
everyone in my family had to apply
for a permission from the government
for a permission from the government
30
99641
4722
mọi người trong gia đình
tôi phải xin chính phủ
tôi phải xin chính phủ
01:56
to have a child.
31
104387
1150
cho sinh thêm con.
01:58
And I wondered
32
106369
1349
Và tôi tự hỏi rằng
01:59
what it was like for people
who lived under the one-child policy.
who lived under the one-child policy.
33
107742
4196
nó sẽ thế nào với những người
sống dưới chính sách một con.
sống dưới chính sách một con.
02:04
So I decided to make
a documentary about it.
a documentary about it.
34
112361
3000
Nên tôi quyết định sẽ làm
phim tư liệu về điều này.
phim tư liệu về điều này.
02:08
One of the people I interviewed
35
116964
1905
Một trong những người tôi phỏng vấn
02:10
was the midwife who delivered
all of the babies born in my village,
all of the babies born in my village,
36
118893
5158
là hộ sinh cho các em bé
sinh ra trong làng tôi,
sinh ra trong làng tôi,
02:16
including myself.
37
124075
1150
trong đó có cả tôi.
02:18
She was 84 years old
when I interviewed her.
when I interviewed her.
38
126456
3164
Bà ấy đã 84 tuổi khi tôi phỏng vấn bà ấy.
02:22
I asked her,
39
130294
1724
Tôi hỏi bà,
02:24
"Do you remember how many babies
you delivered throughout your career?"
you delivered throughout your career?"
40
132042
3666
"Bà có nhớ bà đã đỡ đẻ
bao nhiêu người không?
bao nhiêu người không?
02:28
She didn't have a number for deliveries.
41
136399
2234
Bà ấy không nhớ là bao nhiêu người.
02:31
She said she had performed
42
139561
3251
Bà nói bà đã làm
02:34
60,000 forced abortions
and sterilizations.
and sterilizations.
43
142836
4575
60,000 ca bắt buộc phá thai và triệt sản.
02:40
Sometimes, she said,
44
148855
2310
Thỉnh thoảng, bà nói,
02:43
a late-term fetus
would survive an abortion,
would survive an abortion,
45
151189
3087
một bào thai đã muộn để nạo phá,
02:46
and she would kill the baby
after delivering it.
after delivering it.
46
154300
2709
và bà sẽ phải giết đứa trẻ
sau khi sinh ra nó.
sau khi sinh ra nó.
02:49
She remembered how her hands would tremble
47
157489
3731
Bà nhớ tay mình đã run như thế nào
02:53
as she did the work.
48
161244
1333
khi làm việc.
02:55
Her story shocked me.
49
163815
1400
Câu chuyện này khiến tôi sốc.
02:57
When I set out to make the film,
50
165934
2207
Lúc tôi chuẩn bị làm phim,
03:00
I expected it would be a simple story
of perpetrators and victims.
of perpetrators and victims.
51
168165
4417
tôi ước nó sẽ là một câu chuyện
đơn giản về thủ phạm và bệnh nhân.
đơn giản về thủ phạm và bệnh nhân.
03:04
People who carried out the policy
52
172606
1928
Những người đề ra chính sách này
03:06
and people who are living
with the consequences.
with the consequences.
53
174558
2584
và những người sống trong hoàn cảnh này.
03:09
But that wasn't what I saw.
54
177701
1800
Nhưng đó không là những gì tôi thấy.
03:12
As I was finishing
my interview with the midwife,
my interview with the midwife,
55
180082
3204
Khi tôi kết thúc phỏng vấn các hộ sinh,
03:15
I noticed an area in her house
56
183310
2231
tôi chú ý tới một khu vực trong nhà của bà
03:17
that was decorated
with elaborate homemade flags.
with elaborate homemade flags.
57
185565
4268
được trang trí bằng cờ làm bằng tay
được trang trí tỉ mỉ.
được trang trí tỉ mỉ.
03:21
And each flag has a picture
of a baby on it.
of a baby on it.
58
189857
3070
Và mỗi lá cờ có một bức tranh em bé.
03:26
These were flags
that were sent by families
that were sent by families
59
194157
3142
Đó là những lá cờ được
gửi bởi các gia đình
gửi bởi các gia đình
03:29
whom she helped treat
their infertility problems.
their infertility problems.
60
197323
3881
mà bà ấy đã giúp giải quyết
những vấn đề về sinh sản.
những vấn đề về sinh sản.
03:33
She explained that she had had enough
61
201657
2333
Bà giải thích bà đã có đủ
03:36
of performing abortions
and sterilizations --
and sterilizations --
62
204014
2936
kinh nghiệm để phá thai và triệt sản -
03:38
that the only work she did now
was to help families have babies.
was to help families have babies.
63
206974
4616
việc duy nhất bà làm là
giúp các gia đình có con.
giúp các gia đình có con.
03:44
She said she was full of guilt
64
212839
2444
Bà nói bà cảm thấy rất tội lỗi
03:47
for carrying out the one-child policy,
65
215307
2895
vì đã thực hiện chính sách một con,
03:50
and she hoped that by helping
families have babies,
families have babies,
66
218226
3244
và bà hi vọng chỉ bằng cách
giúp các gia đình có con,
giúp các gia đình có con,
03:53
she could counteract
what she did in the past.
what she did in the past.
67
221494
2976
bà mới có thể giải đi những
gì đã làm trong quá khứ.
gì đã làm trong quá khứ.
03:57
It became clear to me
she, too, was a victim of the policy.
she, too, was a victim of the policy.
68
225034
4796
Nó bắt đầu rõ ràng với tôi,
bà ấy cũng là nạn nhân của chính sách này.
bà ấy cũng là nạn nhân của chính sách này.
04:02
Every voice was telling her
69
230973
2691
Từng giọng nói đều cho biết rằng
04:05
that what she did was right
and necessary for China's survival.
and necessary for China's survival.
70
233688
3467
những gì bà làm là đúng và
cần thiết cho sự sống còn của Trung Quốc.
cần thiết cho sự sống còn của Trung Quốc.
04:10
And she did what she thought
was right for her country.
was right for her country.
71
238108
2934
Và bà làm những gì bà cho là
đúng với đất nước của mình.
đúng với đất nước của mình.
04:14
I know how strong that message was.
72
242265
2468
Tôi biết tin này quyền lực thế nào.
04:17
It was everywhere
around myself when I grew up.
around myself when I grew up.
73
245273
3008
Nó lan toả khắp nơi xung quanh
tôi khi tôi lớn lên.
tôi khi tôi lớn lên.
04:20
It was printed on matches,
74
248305
2724
Nó được in trên các trận đấu,
04:23
playing cards,
75
251053
1636
chơi bài,
04:24
textbooks, posters.
76
252713
2062
sách giáo khoa, áp phích.
04:27
The propaganda praising
the one-child policy
the one-child policy
77
255180
2063
Việc đặc biệt khen ngợi
chính sách một con
chính sách một con
04:29
was everywhere around us.
78
257267
1682
ở khắp nơi xung quanh chúng tôi.
04:30
[Anyone who refuses to sterilize
will be arrested.]
will be arrested.]
79
258973
2548
Tất cả những ai từ chối
triệt sản sẽ bị bắt giữ.
triệt sản sẽ bị bắt giữ.
04:33
And so were the threats
against disobeying it.
against disobeying it.
80
261545
2334
Và đó là mối đe doạ với
những ai chống lại nó.
những ai chống lại nó.
04:35
The message seeped into our minds
81
263903
2436
Lời nhắn này ăn sâu vào trong suy nghĩ
04:38
so much so that I grew up
feeling embarrassed
feeling embarrassed
82
266363
3205
nhiều đến mức khi tôi lớn lên
tôi cảm thấy xấu hổ
tôi cảm thấy xấu hổ
04:41
for having a younger brother.
83
269592
1788
vì có em trai.
04:45
With each person I filmed,
84
273625
2834
Với mỗi người tôi làm phim,
04:49
I saw how their minds and hearts
can be influenced by the propaganda,
can be influenced by the propaganda,
85
277530
6360
tôi đã thấy suy nghĩ và trái tim của họ bị
ảnh hưởng thế nào bởi sự tuyên truyền này,
ảnh hưởng thế nào bởi sự tuyên truyền này,
04:55
and how their willingness
to make sacrifices for the greater good
to make sacrifices for the greater good
86
283914
4095
và sự sẵn lòng giết người
của họ để có nhiều tiền hơn
của họ để có nhiều tiền hơn
05:00
can be twisted into something
very dark and tragic.
very dark and tragic.
87
288033
3467
có thể dẫn đến những điều
đen tối và bi kịch.
đen tối và bi kịch.
05:04
China is not the only place
where this happens.
where this happens.
88
292466
3952
Trung Quốc không phải là
nơi duy nhất xảy ra sự việc.
nơi duy nhất xảy ra sự việc.
05:08
There is no country on earth
where propaganda isn't present.
where propaganda isn't present.
89
296442
5190
Không có đất nước nào trên Trái đất
mà không tồn tại sự tuyên truyền này.
mà không tồn tại sự tuyên truyền này.
05:14
And in societies that are supposed to be
more open and free than China,
more open and free than China,
90
302180
4635
Và trong các xã hội được cho là
cởi mở và tự do hơn Trung Quốc,
cởi mở và tự do hơn Trung Quốc,
05:18
it can be even harder to recognize
what propaganda looks like.
what propaganda looks like.
91
306839
4160
thậm chí còn khó hơn để nhận ra
sự tuyên truyền này là như thế nào.
sự tuyên truyền này là như thế nào.
05:23
It hides in plain sight as news reports,
92
311728
3635
Nó xuất hiện một cách rõ ràng như tin tức,
05:27
TV commercials, political campaigning
93
315387
4037
thương mại TV, chiến dịch chính trị
05:31
and in our social media feeds.
94
319448
1806
và dữ liệu ở phương tiện truyền thông.
05:34
It works to change our minds
without our knowledge.
without our knowledge.
95
322347
3785
Nó làm việc để thay đổi những
suy nghĩ không có kiến thức.
suy nghĩ không có kiến thức.
05:40
Every society is vulnerable
to accepting propaganda as truth,
to accepting propaganda as truth,
96
328300
5103
Mỗi xã hội rất dễ bị ảnh hưởng
bởi việc coi sự tuyên truyền là sự thật,
bởi việc coi sự tuyên truyền là sự thật,
05:45
and no society where propaganda
replaces the truth
replaces the truth
97
333427
2808
và không có xã hội nào mà sự
tuyên truyền thay thế sự thật
tuyên truyền thay thế sự thật
05:48
can be truly free.
98
336259
1762
là hoàn toàn tự do.
05:50
Thank you.
99
338349
1158
Cảm ơn.
05:51
(Applause)
100
339531
4016
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Nanfu Wang - Documentary filmmakerNanfu Wang uncovers untold stories about human rights in China.
Why you should listen
Nanfu Wang's Peabody Award-winning documentary, Hooligan Sparrow -- which follows maverick activist Ye Haiyan as she faces government surveillance and harassment after advocating for sexually abused schoolgirls -- was shortlisted for a 2017 Academy Award for Best Documentary Feature. She also directed and produced I Am Another You, winner of the Special Jury Prize at the 2017 Cannes Film Festival, and her latest film, One Child Nation, which explores the history of China's birth policy and its profound effects on generations of Chinese parents and children. It won the Grand Jury Prize at the 2019 Sundance Film Festival.
Originally from a remote village in China, Wang overcame poverty and a lack of access to formal education en route to earning three master's degrees from Shanghai University, Ohio University and New York University. She teaches editing at the School of Visual Arts as well as cinematography at New York University.
Nanfu Wang | Speaker | TED.com